Καζακστάν Κιργιστάν Ουζμπεκιστάν Τατζικιστάν Τουρκμενιστάν Κύπρος,Καζακστάν,Ουζμπεκιστάν,Τουρκμενιστάν,Κιργιστάν και Τατζικιστάν. Χωρίς γιούρτες, με κατεχόμενα

[Yorgos]

Ημέρα 14: Αλμάτι​

Παρότι είχαμε περιθώρια για ύπνο εγώ έβλεπα εφιάλτες και δεν κοιμήθηκα σχεδόν καθόλου. Το καλούτσικο πρωινό σερβιρίστηκε σε ένα διπλανό που ανήκει στο ξενοδοχείο κι επιστρέφοντας ο ρεσεψιονίστ που μας είχε κάνει το τσεκ-ιν της προηγούμενης ημέρας μας ζήτησε 50€ για το early checkin. Του απάντησα πως δεν μας είχε γνωστοποιήσει ότι πρέπει να πληρώσουμε έξτρα για να μπούμε μια ώρα νωρίτερα στο δωμάτιο και πως αν το γνωρίζαμε πολύ απλά θα πηγαίναμε κατευθείαν στην πόλη. Ο ρεσεψιονίστ αρχικά μας κλάφτηκε λέγοντας ότι θα πρέπει να το πληρώσει αυτός (του απάντησα πως έτσι είναι, κι εγώ εργάστηκα ως ρεσεψιονίστ και τα λάθη τα πληρώναμε), μετά μας είπε πως δεν είναι τόσο πλούσιος όσο εμείς, μετά μας απείλησε και στο τέλος μου είπε "Εγώ έχω φίλους Έλληνες και είναι καλοί άνθρωποι και γενναιόδωροι, όχι σαν κι εσάς", οπότε του είπα να τους πάρει τηλέφωνο και να πληρώσουν αυτοί το πενηντάρικο αφού είναι τόσο γενναιόδωροι.

Η αλήθεια είναι πως μετά ένιωθα λίγο ένοχος και συζητήσαμε με τους άλλους μήπως μαζέψουμε λίγα χρήματα για να του δώσουμε το μισό ποσό, αλλά δε συμφωνήσαμε, εκτός των άλλων επειδή μας φάνηκε και μη έντιμο εκ μέρους του που το λάθος του πήγε να το χρεώσει στο ρεσεψιονίστ της άλλης βάρδιας. Τελικά κάναμε checkout χωρίς να πληρώσουμε και με τον Σ να κατηγορείται ότι πήρε κάποια προφυλακτικά από το δωμάτιο. Αλήθεια ήταν, δε γνώριζε ότι χρεώνονταν, χαχα και για τσιγκούνηδες και μπερμπάντηδες και τζαμπατζήδες θα μας περάσανε. Αμάν ρε Σ, στο Καζακστάν κι εσύ ήθελες να πάρεις προφυλάξεις;

Πήγαμε στο σταθμό τραίνων για να αφήσουμε τις βαλίτσες (η ιδέα να τις αφήσουμε στο ξενοδοχείο μάλλον απορρίφθηκε αμέσως), όπου αποδείχθηκε ότι η φύλαξη θα κόστιζε μόλις 1,25€/ημέρα, πράγμα χρήσιμο, αφού το τραίνο μας για το Τουρκιστάν θα ήταν αργά το βράδυ. Η μέρα θα αφιερωνόταν στην Αλμάτι που πάντως μάλλον είχε λιγότερα πράγματα να δείξει από αυτά που φανταζόμουν.

Αρχικά πήγαμε στο Κεντρικό Μουσείο, όπου η συλλογή εκθεμάτων δεν ήταν άσχημη, αν και για πρωταρχικό μουσείο χώρας θα περίμενα κάτι καλύτερο. Είχε στολές, αρχαιολογικά ευρήματα, πίνακες και ... αντίγραφο του Χρυσού Πολεμιστή (το αυθεντικό μάλλον στο σπίτι του Nazarbayev θα είναι), ενώ φυσικά υπήρχε αίθουσα για το νέο Καζακστάν και... τον πρόεδρο. Αλίμονο! Κοιτώντας τις μακέτες της νέας πρωτεύουσας αναρωτιόμουν αν σε 50 χρόνια από σήμερα θα θεωρούνται κιτς αυτά τα κτίρια. Μήπως η Ακρόπολη θεωρούταν κιτς όταν κατασκευαζόταν στην εποχή της; Μην είναι ο Nazarbayev ο νέος Περικλής και δεν το έχουμε καταλάβει;

Επισκεφθήκαμε την κεντρική πλατεία που μας φάνηκε αδιάφορη και μετά χωριστήκαμε, με μερικούς να πηγαίνουμε προς το μουσείο τέχνης προς άγρα "στρατευμένης τέχνης" αλλά τελικά αντί για σοβιετικό κιτς βρεθήκαμε αντιμέτωποι με εξαιρετικούς πίνακες, πραγματικά κρίμα που δεν μπορέσαμε να μείνουμε περισσότερο, αφού είχαμε ραντεβού με τους υπόλοιπους για να πάμε στο κέντρο εκπαίδευσης με τα γεράκια. Ε άργησαν υπόλοιποι, τελικά μάλλον δεν είχε κανείς όρεξη για τα γεράκια που ήταν αρκετά μακριά από την πόλη και πήγαμε για φαγητό σε ένα εστιατόριο ονόματι Venetsia. Απίστευτα τραγική η συνεννόηση με τις ευγενέστατες κατά τ' άλλα σερβιτόρες. Πολύ ενδιαφέρον σε μια χώρα που προσπαθεί να τοποθετηθεί στον παγκόσμιο χάρτη ως μια ουδέτερη αλλά διεθνοποιημένη δύναμη ότι σχεδόν κανείς δε μιλάει ούτε λέξη Αγγλικά. Τελικά η παγκοσμιοποίηση δεν είναι και τόσο κοντά.

Τέλος πάντων, αφού κάναμε παντομίμα και μίμηση ζώων για να παραγγείλουμε, φάγαμε φτηνά και καλούτσικα και κατευθυνθήκαμε σε ένα lounge cafe όπου ήπιαμε ζεστή σοκολάτα και κατά λάθος παραγγείλαμε και κρέπες. Χορτασμένοι πια, πήραμε τις βαλίτσες μας από το σταθμό και μπήκαμε στο τραίνο που θα μας οδηγούσε μετά από 13 ώρες (!) στην πιο ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονικά πόλη της χώρας, το Τουρκιστάν.

 

[Yorgos]

Γιωργαρε ωραιοσ Σε όλα κ οι φωτογραφίες τέλειες!!γράψε και ένα post για το λιχτενσταιν!!!!

Η αλήθεια είναι ότιγια ευρωπαϊκούς προορισμούς δεν κρατάω ημερολόγιο, αλλά ίσως γράψω δυο λόγια, δε μείναμε και πολύ πάντως. Πιθανόν ο @Krekouzas να εμπλουτίσει πάντως για το ευρωπαϊκό κομμάτι γενικώς.

 

[KIKI]

Κεντας αγόρι μου !!
Τι ενδιαφεροντα οσα διαβασα για τα γκουλαγκ .
Πολυ γέλιο με το μουσειο των επιστημόνων !!
Νασαι καλά να μας γραφεις τόσο ωραια .

 

[Yorgos]

​

Ημέρα 15: Τουρκεστάν

Βολικό ήταν το τραίνο, κάναμε και το χαβαλέ μας τόσα άτομα και στο πρωινό στο εστιατόριο του τραίνου τσακωθήκαμε και για το Βαρουφάκη και κοντέψαμε να ξεχάσουμε να αποβιβαστούμε, κλασικοί Έλληνες. Για τη δε θέα από το τραίνο ένα έχω να πω: απέραντη στέπα, ανείπωτη θλίψη.

Είχα κλείσει ένα ξενοδοχείο ονόματι Khanaka με το κριτήριο ότι είχε κρεβάτια για όλους κι ότι ήταν κοντά στο μαυσωλείο του Yasawi, που χτίστηκε από τον Ταμερλάνο το 1390, για το οποίο είναι γνωστό το Τουρκεστάν. Μας εξέπληξε ευχάριστα το ξενοδοχείο και ξεκινήσαμε κατευθείαν για το μαυσωλείο, τα μακριά τείχη του οποίου φαίνονταν ατελείωτα, ενώ απέξω είχε και κάποια αγάλματα που απεικόνιζαν καμήλες, εμπόρους και μουσικούς προφανώς από καραβάνια, που έδιναν μια αίσθηση καλτ κι εξωτισμού. Το ίδιο το μαυσωλείο μας προκάλεσε δέος με το μέγεθός του, αλλά εξωτερικά τουλάχιστον δεν έφτανε στα επίπεδα καλαισθησίας και τέχνης των αντίστοιχων στο Ιράν. Παρότι πήγαμε μεσημεριάτικα -τα διαλείμματα για μεσημεριανό είναι συνήθη στο Καζακστάν- το πετύχαμε ανοικτό και μπορέσαμε να μπούμε για να θαυμάσουμε τον τεράστιο τρούλο αλλά και τη μινιμαλιστική έως μηδενική διακόσμηση, ένα τεραστίων διαστάσεων σκεύος (κάτι σαν τη χύτρα του Οβελίξ), τον τάφο του Yasawi εξ' αποστάσεως και την κουζίνα αλλά και το τζαμί που βρίσκονταν επίσης στο εσωτερικό. Μου έκανε εντύπωση πόσο χαλαροί ήταν όλοι με το θέμα των φωτογραφιών, ακόμη και σε σημεία που απαγορευόταν οι εγχώριοι επισκέπτες έβγαζαν σέλφι, για να μην αναφέρω (το ανέφερα, χα!) ότι κάποιοι καθόντουσαν και πόζαραν πάνω σε έναν ιστορικό θρόνο, με τους φύλακες να μην ασχολούνται.

Στον ευρύτερο χώρο υπήρχαν πολλοί εγχώριοι και Ουζμπέκοι τουρίστες, άλλωστε είναι εξαιρετικά δημοφιλές για προσκύνημα, υποτίθεται πως αν το επισκεφτείς τέσσερις φορές εξαιρείσαι από την υποχρέωση να πας στη Μέκκα. Άλλους τουρίστες πλην ημών πάλι δεν είδαμε, πολύ το συμπάθησα το Καζακστάν, ενώ οι Ουζμπέκοι (σαφώς πιο κοινωνικοί από τους Καζάκους, όπως διαπιστώσαμε και στη χώρα τους αργότερα) λύσσαξαν να βγάζουν φωτογραφίες μαζί μας, μάλλον τους φανήκαμε πιο εξωτικοί από το μαυσωλείο.

Περπατήσαμε λίγο στα τείχη, θαυμάσαμε τη θέα κι επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο όπου είχαμε κανονίσει με τους ταξιτζήδες που μας έφεραν από το σιδηροδρομικό σταθμό να έρθουν να μας πάρουν για να επισκεφθούμε το Otrar και το Sauran, δηλαδή τα ερείπια δυο πόλεων του 13ου αιώνα, που επέμενα να επισκεφθούμε ως φανατικός των αρχαιολογικών χώρων, θέλοντας να δώσω και κανένα πόντο για την αρχαιολογία στο Καζακστάν. Το ποσό με το οποίο δέχτηκαν να μας πάνε ήταν εντελώς ευτελές, αλλά λογικό αν υπολόγιζε κανείς πως τα καύσιμα στοίχιζαν 0,20€/λίτρο.

Ήδη από την άφιξή μας στο Τουρκεστάν (πολύ νοτιότερα από την Αλμάτι, την Karaganda και την Αστάνα) ήταν προφανές πως πρόκειται για σαφώς πιο φτωχικό και ταυτόχρονα ισλαμικό κομμάτι της χώρας, με τα τσαντόρ, τις παραδοσιακές ενδυμασίες αλλά και τους αναβάτες αλόγων με καζάκικα καπέλα στην εθνική οδό (!). Διασχίζοντας τις σιδηροδρομικές γραμμές είδαμε ένα ατελείωτο τραίνο (μπορεί να είχε και 50 βαγόνια), ενώ η ποιότητα της ασφάλτου γινόταν όλο και χειρότερη. Αρχικά ο οδηγός μας ήταν λιγομίλητος για τον πρόεδρο Nazarbayev αλλά μόλις "λύθηκε" λίγο με πολύ αποτελεσματική παντομίμα μας τον έθαψε κανονικότατα, για τη δε άσφαλτο μας είπε "σιγά μην έχει οδηγήσει ποτέ του ο πρόεδρος, αυτός μόνο να πετάει με το προεδρικό αεροπλάνο ξέρει". Συναντήσαμε γίδες, αδέσποτες καμήλες και... χαθήκαμε αφού ο οδηγός μας δεν είχε ξαναπάει ποτέ, δε νομίζω να έρχονται και πολλοί τουρίστες για να επισκεφθούν την Otrar, δικά μου βίτσια είναι αυτά.

Βρέθηκε τελικώς ο αρχαιολογικός χώρος όπου πληρώσαμε την είσοδο ύψους μισού ευρώ σε ένα μουστακαλή φύλακα που τα τσέπωσε υπέρ πίστεως (είχε αποδείξεις αλλά δε μας έδωσε) κι επέστρεψε στην κουζινίτσα του στο παράπηγμα που του έχουν στήσει στην είσοδο της αρχαίας πόλης, κυριολεκτικά στη μέση του πουθενά. Η πύλη της πόλης είναι ανακατασκευασμένη και μοιάζει σαν παραμύθι, προφανώς με μεγάλη δόση φαντασίας, αλλά με το που εισέρχεσαι βλέπεις μόνο θεμέλια και πρακτικά τίποτε άλλο. Κάποιες λίγες πινακίδες θυμίζουν πού βρίσκονταν τα λουτρά, οι κατοικίες κλπ αλλά εν τέλει η όλη αξία της επίσκεψης στην Otrar, που μάλλον δεν την επισκέπτεται και κανείς, είναι για να βρεθείς σε έναν ιστορικό χώρο κι όχι γι' αυτά καθαυτά τα όσα δεις: πρόκειται για την πόλη απ' όπου ξεκίνησε η εξάπλωση της αυτοκρατορίας του Τζένγκις Χαν, όταν ο τοπικός άρχοντας της Otrar αποφάσισε να εκτελέσει τους αγγελιοφόρους του ευγενούς αυτού κατακτητή, με αποτέλεσμα να τον εξοργίσει και να προκαλέσει εισβολή με στρατεύματα 200.000 πολεμιστών υπό την καθοδήγηση του Τζένγκις Χαν, που ειρήσθω εν παρόδω τον τύφλωσε χρησιμοποιώντας υγρό άργυρο. Όμορφα πράγματα. Η επίσκεψη πάντως συνίσταται μόνο για hradcore αρχαιολάτρεις σαν κι εμένα, άντε και για κάνεναν οπαδό του Τόνυ Σφήνου.

Μπήκαμε στα καλτ ταξί μας και κατευθυνθήκαμε για την άλλη εγκαταλελειμμένη πόλη, το Sauran (ούτε στο Lord of the Rings τέτοια ονόματα), κάνοντας όμως πρώτα μια απρογραμμάτιστη στάση στο μαυσωλείο του Aristan Bab (ή κάτι τέτοιο...) που εξωτερικά ήταν πανέμορφο, ενώ είδαμε κι ένα τρωκτικό, για το οποίο ο οδηγός μας απεφάνθη ότι κάνει "good sashlyk!". Ξαναχάθηκε ο οδηγός μας, αλλά ευτυχώς το Sauran είναι ορατό από την εθνική οδό (που είναι πολύ βελτιωμένη σα ποιότητα οδοστρώματος σε αυτό το σημείο) κι έτσι καταλήξαμε στον αρχαιολογικό χώρο όπου δεν υπάρχει φύλακας, εισιτήριο ή κάποια ανακατασκευή. Οι υπόλοιποι δεν ενθουσιάστηκαν και πολύ, αλλά εμένα μου άρεσε πολύ αυτό που είδα: ατμοσφαιρικά αλλά γκρεμισμένα τείχη στη μέση της ερήμου, ένα καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα, εύκολο να φανταστείς τις διαστάσεις της πόλης και ολίγον μελαγχολικό να αναλογίζεσαι ότι αυτή η πόλη ήταν η πρωτεύουσα της Λευκής Ορδής των Μογγόλων μέχρι το 14ο αιώνα, όταν σήμερα δεν υφίσταται σχεδόν καθόλου. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν τα λαλίστατα πουλιά που προσέφεραν soundtrack στο ηλιοβασίλεμα πάνω από τα τείχη. Ε, δεν ήταν και το Choquequirao, αλλά αν κάποιος βρεθεί μέχρι το Τουρκεστάν, μάλλον αξίζει τον κόπο η επίσκεψη, τουλάχιστον περισσότερο από την Otrar κι είναι και πιο κοντά στο Τουρκεστάν.

Επιστρέψαμε στο σταθμό του τραίνου για να αγοράσουμε τα αυριανά μας εισιτήρια για την Τασκένδη, αλλά η συνεννόηση με τους υπαλλήλους στο εκδοτήριο ήταν καρούμπαλο. Η μια υπάλληλος τηλεφώνησε στην ξαδέρφη της, που είναι καθηγήτρια Αγγλικών, για να μας πει ότι έπρεπε να πάμε στο απέναντι εκδοτήριο (πόσο δύσκολο ήταν να μας το δείξει με τα χέρια της η υπάλληλος; ), όπου η άλλη συμπαθής συντρόφισσα αδυνατούσε να διαβάσει τα διαβατήρια και τις βίζες μας επειδή ήταν στα λατινικά, έμπλεκε τις ουζμπέκικες βίζες μας με τις αμερικάνικες που έχουν ορισμένοι εξ' ημών σε άλλη σελίδα, μετά είδε και τη σελίδα με τα στοιχεία μας που αναγράφονται και στα Ελληνικά και ζαλίστηκε και στο τέλος πήρε την ξαδέρφη της απέναντι για να μας πει να πάμε πάλι αύριο "διότι έπεσε το σύστημα". Πολύ απλά δεν ήξερε να διαβάσει τα διαβατήριά μας και ντράπηκε η γυναίκα, χώρια ότι είχε πολύ κόσμο να εξυπηρετήσει μετά από μας, παρότι αυτοί περίμεναν ευγενικά αλλά και ολίγον απορημένοι με το όλο μπάχαλο και τους έξι δυτικούς τουρίστες. Ευτυχώς για τα υπόλοιπα τραίνα τα εισιτήρια τα είχαμε κλείσει προ πολλού από το Stantours (ξαναλέω, εξαιρετικοί επαγγελματίες σε όλα), οπότε τέτοιο τουρλουμπούκι δε θα χρειαζόταν να ξαναπεράσουμε.

Πεινούσαμε και είπαμε να ακολουθήσουμε τη συμβουλή του ολίγον πεπαλαιωμένου Lonely Planet και να πάμε στο "καλύτερο εστιατόριο της πόλης" στο ξενοδοχείο Eden. Εξεπλάγην με το πόσο lounge και hip ήταν το όλο σκηνικό, με τη μεταμοντέρνα διακόσμηση, τις ευρηματικές τουαλέτες και το ευρύ, γευστικότατο και πάμφθηνο μενού. Μωρέ μπράβο! Πολύ καλό το Καζακστάν σε ό,τι αφορά το φαγητό, τουλάχιστον στα επιλεγμένα μέρη όπου πήγαμε.

Επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο ήταν πια μεσάνυχτα αλλά παρά την κούραση είπαμε να πεταχτούμε πάλι στα τείχη και το μαυσωλείο του Yasawi, που προς έκπληξή μας ήταν πανέμορφα φωτισμένα και με την περιμετρική είσοδο ανοικτή: πραγματική μαγεία κάτω από τα αστέρια η θέα του συνπλέγματος! Με αυτή την εικόνα περάσαμε το τελευταίο μας βράδυ στο Καζακστάν, την επομένη θα οδεύαμε προς Ουζμπεκιστάν και οι 6, ενώ αναμενόταν να βρούμε και τον έναν, τον μοναδικό, τον άνθρωπο σίφουνα, τον αγαθό γίγαντα, τον αγαπημένο @Krekouzas σε μια επεισοδιακή κρεκουζική είσοδο στο Ουζμπεκιστάν. Αλλά πριν από αυτό, ας κάνουμε και μια αποτίμηση του Καζακστάν.

 

[Yorgos]

Για να είμαστε δίκαιοι, στο Κεντρικό Μουσείο μάθαμε πως υπάρχουν και αρχαιολογικοί χώροι που δεν επισκεφτήκαμε.

Αντίγραφο παραδοσιακής γιούρτας. Έχει πια τέτοιες το Καζακστάν και πόσες;

Να με συμπαθά το εθνικό σύμβολο αλλά εμένα κάτι σε Λάιανο από τους Θάντερκατς μου κάνει...

Είχε και πολύ όμορφα κομμάτια το Μουσείο Τέχνης.

Και φυσικά σοβιετικό σουρεαλισμό.

Εδώ ας πούμε οι νομάδες πανευτυχείς μαθαίνουν ότι θα τους κάψουν τις γιούρτες και θα τους κάνουν εργοστασιακούς εργάτες κι ενθουσιασμένοι καλούν τους απαράτσικ του κόματος σε γεύμα με χορό και τραγούδι.

Και που λέτε ο Σταχανοβισμός...

Γενικά δε θα τους έλεγα και ομορφόσογο, αλλά είδαμε και μερικές χαριτωμένες στη χώρα.

Η θέα από το τραίνο. Στέπα και πάλι στέπα με ολίγον από στέπα και στο ενδιάμεσο στέπα, πριν φτάσουμε στη στέπα.

Το μαυσωλείο στο Τουρκεστάν.

Είχε και αγαλματάκια. Τεράστιο το κτίριο πάντως.

Αυτές οι συμπαθείς προσκυνήτριες είναι που ομορφαίνουν τις φωτογραφίες μας.

Περπατώντας πάνω στα τείχη.

Σκηνές στην εθνική οδό.

Το "γραφείο" του εισπράκτορα στην Otrar.

Ο σκηνοθέτης-σκηνογράφος-αρχιτέκτων-αρχαιολόγος μάλλον είδε λίγο Λάνσελοτ στον ύπνο του.

Το εσωτερικό της Otrar απογοητευτικό.

Το... απρογραμμάτιστο μαυσωλείο από το οποίο περάσαμε.

Καλό σασλίκ!

Πείτε με μαζόχα, αλλά εμένα το Sauran μου άρεσε.

Και η έκπληξη της μέρας, της νύχτας δηλαδή, το πόσο όμορφα φωτισμένο ήταν το σύμπλεγμα του μαυσωλείου το βράδυ.

Οι Ουζμπέκοι προσκηνυτές που μας βρήκαν τόσο ψυχαγωγικούς κι εξωτικούς.

 

[Yorgos]

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΖΑΚΣΤΑΝ
​

Μου άρεσε η χώρα. Δεν ήξερα και τι ακριβώς να περιμένω, αλλά μου άρεσε που δεν είχε πολλούς τουρίστες, που φάγαμε καλά, που ήταν ευγενέστατοι όλοι, ήταν πάμφθηνα και η Αστάνα είναι από τις πολύ ιδιαίτερες πρωτεύουσες αυτού του πλανήτη. Απογοητεύτηκα λίγο από την έλλειψη σοβαρής αρχαιολογίας και σίγουρα από τη μονοτονία των τοπίων, αν και για να είμαστε δίκαιοι σε άλλη εποχή, με τη δυνατότητα τρεκ στα βουνά της χώρας, θα βλέπαμε μια χώρα πιο πράσινη, τουλάχιστον στο βορά της. Δεν πιστεύω να ξαναπάω επί τούτου, παρότι προφανώς σε έξι μέρες δεν πορλαβαίνεις παρά να δεις κάποια από τα βασικά αξιοθέατα της χώρας, αλλά δεν έμεινα με την εντύπωση πως έχασα και κάτι το φοβερό από τα μέρη που δεν επισκέφθηκα. Η βαθμολογία τη χώρας είναι η εξής:

Φύση: Απογοήτευση. Ατέλειωτη -και άσχημη- στέπα. Ξαναλέω, δεν μπορέσαμε να πάμε στα βουνά λόγω εποχής, οπότε θα πάρει κανένα-δυο πόντους έξτρα λόγω αμφιβολιών, αλλά θα πάρει ένα σεμνό 3. Αν βαθμολογούσα μόνο τα μέρη που είδαμε, δύσκολα θα ξεπερνούσε και το 1.

Αρχαιολογία: Λίγα πράγματα, με ένα μικρό συν επειδή άλλους επισκέπτες δεν έχουν, πράγμα που πάντα προσδίδει μια ατμοφαιρικότητα. Νομίζω το 2 είναι δίκαιο.

Αρχιτεκτονική: Η Αστάνα είναι μια πόλη ενδιαφέρουσα από αρχιτεκτονικής άποψης, ενώ και το Αλμάτι κάτι έχει από ιστορικά κτίρια. Εντάξει, αναμενόμενα τα πολλά κτίρια της σοβιετικής αισθητικής και περιόδου (κάτι προσδίδουν κι αυτά), είχε και μερικά τζαμιά και εκκλησίες που άξιζαν τον κόπο, ενώ και τα μαυσωλεία τα καταχωρώ ως αρχιτεκτονική κι όχι ως αρχαιολογία, με το σκεπτικό ότι εξυπηρετούν το σκοπό για τον οποίο κτίστηκαν και δεν είναι ερείπια. Ε, δεν ήταν κι η Ισπανία, να κρατάς την ανάσα σου σε κάθε πόλη που πας κι υποθέτω πως οι άσημες πόλεις στις οποίες δεν πήγαμε θα είναι επιπέδου Karaganda, δηλαδή καρέ της εργατικής πολυκατοικίας, αλλά το 5 νομίζω το παίρνει δικαιωματικά η χώρα.

Άνθρωποι: Παίρνουν ένα αξιοπρεπέστατο 8. Ευγενείς, σοβαροί, αξιοπρεπείς πάνω απ' όλα. Όχι τόσο κοινωνικοί, αλλά στη στέπα είμαστε, όχι στην Καραϊβική. Πραγματικά καλοσυνάτοι, φεύγουμε με πολύ καλές εντυπώσεις.

Κόστος: Πολύ χαμηλότερο από αυτό που περίμενα, ένας backpacker που ταξιδεύει με παρέα και θέλει να κάνει εξοικονόμηση πιστεύω ότι τα βγάζει πέρα πολύ εύκολα με 35€ την ημέρα, τουτέστιν παίρνει ένα οκταράκι.

Ασφάλεια: Ε, 10. Απόλυτα ασφαλής και με αξιοπρεπείς αρχές, όχι λαδώματα κάθε τρεις και λίγο.

Μοναδικότητα: Δε διαφέρει και πάρα πολύ από άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας, παρότι έχει ιδιαιτερότητες, όπως είναι η Αστάνα και η δυνατότητα επίσκεψης στο γκουλάγκ. Ίσως είμαι επιεικής πάλι, αλλά της το έβαλα το 7.

Αυθεντικότητα: Ιδιαίτερη η μίξη Ρώσων και Μογγόλων, αλλά εμφανής η αστραπιαία υποχώρηση της νομαδικής κουλτούρας. Από την άλλη, ευπρόσδεκτη η παντελής έλλειψη τουριστών και του παρελκόμενου κιτς των τουριστικών παγίδων και του gentrification. Θα τους βάλω αυστηρώς ένα 4 λόγω έλλειψης παραδοσιακότητας.

Φαγητό: Κατανοώ ότι στα περισσότερα μέρη της χώρας οι επιλογές είναι πιο περιορισμένες και συχνά δεν ξεπερνάνε το "πλοβ ή πλοβ με πλοβ" αλλά η αλήθεια είναι πως φάγαμε καλά. Η Αστάνα έχει πάρα πολλές επιλογές και πάμφθηνες αναλογικά με την ποιότητά τους, ενώ κι αλλού φάγαμε πολύ καλά, φθηνά, έχοντας ποικιλία επιλογών και μάλιστα με πολύ καλό σέρβις, παρά τις γλωσσικές δυσκολίες, που είχαν και το χαβαλέ τους. Εκπλήσσομαι, αλλά το Καζακστάν στη γαστρονομία θα πάρει ένα 8.

Ποικιλία: Αχανής η χώρα, θα μπορούσε να είχε πολύ μεγαλύτερη ποικιλία σε αξιοθέατα, γλώσσες, θρησκείες, κουλτούρα και φυσικά φύση. Απ' την άλλη και γκουλάγκ βλέπεις και εκκλησίες, μαυσωλεία, ορισμένα καλά μουσεία, μια ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική ανωμαλία και μια ιδιαίτερη πολιτική κατάσταση, για τις λίγες μέρες που μείναμε δεν μπορώ να πω πως βαρεθήκαμε. Ίσως είναι επιεικές το 6, αλλά έλα που τους συμπάθησα!

ΣΥΝΟΛΟ: Έλαβον 61 ποντάκια και κατατάσσεται ανάμεσα στην 53η και 58η θέση σε σύνολο 107 χωρών, κάπου στη μέση δηλαδή. Καθόλου άσχημα, δεν είχα και προσδοκίες Ινδίας για το Καζακστάν, το οποίο θα χαρακτήριζα ως συμπαθή, αξιόλογο και αρκετά ενδιαφέροντα προορισμό για όποιον αναζητά κάτι όχι πολύ τουριστικό, ασφαλές και σαφώς οικονομικό.

 

[taver]

Κάτι μοναδικό ξέφυγε στο copy paste μου φαίνεται...

 

[Yorgos]

Κάτι μοναδικό ξέφυγε στο copy paste μου φαίνεται...

Eυχαριστώ το μοναδικό ( ; ) παρατηρητικό αναγνώστη απ' ό,τι φαίνεται.

Θα διορθωθεί άμεσα.

 

[STKF]

Eυχαριστώ το μοναδικό ( ; ) παρατηρητικό αναγνώστη απ' ό,τι φαίνεται.

Απορώ γιατί το λες αυτό. Νησί δεν είναι αυτό το Καζακμπάμ? Καζακντάν? η τέλος πάντων εκεί που ήσουνα?

 

[s-travelholic]

Ακολουθεί μια περίληψη του φετινού μου ταξιδιού στην Κύπρο, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν. Περίληψη, κι όχι ιστορία, διότι η προηγούμενη κατέληξε να είναι επικών διαστάσεων (που κούρασε και με κούρασε)

Εγώ πάντως αυτή την ιστορία που λες την είχα μεταφέρει σε αρχείο στο κινητό μου και την διάβαζα κατά τις πολύωρες διαδρομές σε λεωφορεία στην Μιανμάρ και καθόλου δεν με κούρασαν! Keep writing!

 

[Yorgos]

5. ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΑΝ Μέρος 1ο (7 ημέρες)​

Ημέρα 16: Τασκένδη

Το Khanaka ήταν άψογο σε όλα, μας βρήκε και ταξί πολυτελείας για την οδική διαδρομή μέχρι τα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν και την Τασκένδη, που προτιμήθηκε ως λύση σε σχέση με εκείνη του τραίνου, που έτσι κι αλλιώς λόγω αδυναμίας συνεννόησης ήταν ανεφάρμοστη. Το οδόστρωμα ήταν άψογο, στην αλλαγή χρημάτων (που έτσι κι αλλιώς ήταν μπελαλίδικη αφού το ουζμπέκικο som είναι εξαιρετικά αδύναμο και άρα χρειάστηκε να αποκτήσοουμε κάποια εκατομμύρια som) προσπάθησαν να κλέψουν την αδερφή μου αλλά τελικώς όλα εξελίχθηκαν καλά, ενώ και η γραφειοκρατία διάσχισης συνόρων από την πλευρά του Καζακστάν αποδείχθηκε γρήγορη και άκοπη.

Από την πλευρά του Ουζμπεκιστάν αντιθέτως τα πάντα ήταν πιο χρονοβόρα, οι υπάλληλοι μετανάστευσης μας έκαναν κοινωνικές ερωτήσεις ("είστε παντρεμένος; σας αρέσει το ποδόσφαιρο; είναι όμορφη πόλη η Αθήνα;") που μάλλον εξυπηρετούσαν την εξάσκηση των Αγγλικών των υπερκοινωνικών υπαλλήλων, παρά σε κάποιο αντικειμενικό σκοπό (εκτός κι αν οι αρχές πραγματικά ενδιαφέρονται για το ποιοι εκ των επισκεπτών της χώρας είναι μπασκετόφιλοι και ποιοι ποδοσφαιρόφιλοι).

Με τους ταξιτζήδες χρειάστηκε πολύ παζάρι μέχρι να καταλήξουμε στο αντίτιμο των 5€ για τη μεταφορά στην Τασκένδη, όπως μας είχαν συμβουλεύσει, και μετά από ένα εικοσάλεπτο σπρώξιμο δύο Lada για να πάρουν μπρος και ολιγόλεπτης πολιτιστικής ανταλλαγής με μερικά ζητιανάκια που φάνηκαν να είναι αθίγγανοι, ξεκινήσαμε για την πρωτεύουσα της χώρας. Ήταν φανερό πως βρισκόμαστε σε άλλη χώρα, φτηνότερη και μάλλον φτωχότερη.

Ο Δ είχε κάνει κράτηση σε ένα ξενοδοχείο που βρισκόταν κοντά στον τερματικό σταθμό του μετρό (άγνωστο το γιατί), όπου η μπαμπούσκα της ρεσεψιόν είχε βγει κατευθείαν από το ψύχος της ΕΣΣΔ: υπερτροφική, χωρίς λέξη Αγγλικά, με ταχύτητα κουβανού δημοσίου υπαλλήλου και αδιάφορη όσο δεν πάει. Είχε όμως google translator, μας εξήγησε ότι τα αποκόμματα της κάρτας εγγραφής μας στο ξενοδοχείο θα τα χρειαζόμασταν από τη μία πόλη στην άλλη και κάναμε το checkin σχετικά αναίμακτα.

Ο σκοπός για σήμερα ήταν μια πρώτη γνωριμία με την πόλη και το κέντρο της, αφήνοντας τα όποια εμφανή αξιοθέατα για την επομένη, οπότε και θα ενωνόταν επιτέλους με την ομάδα ο ένας, ο μοναδικός, ο αξεπέραστος @Krekouzas που θυμίζω πως είχε χάσει την αρχική πτήση του και είχε πάρει άλλη από την προφανή εναλλακτική, προκειμένου να περάσει κάποιες ώρες στους -14C της Αστάνα.

Πήγαμε μέχρι το σταθμό του μετρό, όπου διαπιστώσαμε πως, όπως και στο Αλμάτι, αντί για εισιτήρια ή κέρματα έπρεπε να αγοράσουμε κάτι μάρκες που θύμιζαν λούνα παρκ, η αξία της καθεμιάς εκ των οποίων ήταν... 0,012€. Το μετρό πάλι θύμιζε Μόσχα στο λιγότερο εντυπωσιακό, ενώ φτάνοντας στο κέντρο βρήκαμε την Τασκένδη να είναι μια πόλη αρκετά καθαρή, με μεγάλα πάρκα, έντονη παρουσία αστυνομίας και στρατού και μάλλον άσχημα κτίρια. Μας άρεσε το μνημείο της μάνας που κλαίει παρότι δεν μας επέτρεψαν να πλησιάσουμε πολύ και καταλήξαμε σε έναν κεντρικό πεζόδρομο όπου ευγενείς και καλλιεργημένοι καλλιτέχνες και πωλητές εμπορεύονταν από εξαιρετικούς πίνακες μέχρι πολύ ενδιαφέρουσες αντίκες, οι τελευταίες κυρίως από τη σταλινική εποχή. Παράπλευρα του πεζόδρομου υπήρχαν υπαίθριες αθλοπαιδιές για τα παιδάκια, πέσαμε πάνω και σε ένα άγαλμα του Ταμερλάνου και καταλήξαμε στο City Grill για μεσημεριανό, που αν κατάλαβα καλά αποτελεί αλυσίδα εστιατορίων. Πάρα πολύ καλό το φαγητό του, με το φιλέτο μινιόν και τη σαλάτα κίνοα που επέλεξα να τα σπάει, ενώ η τιμή των 18€ παρότι υψηλή για τα δεδομένα της χώρας και σαφώς το ακριβότερο γεύμα που είχαμε στη χώρα, δεν έπαυε να αποτελεί κλάσμα του κόστους σε αντίστοιχης ποιότητας εστιατορίου σε άλλη χώρα (στην Κούβα θα κόστιζε τα τριπλάσια). Εξαιρετικά τα γλυκάκια και το σέρβις από τις αγγλόφωνες κοπελίτσες, ενώ ήταν ήρθε η ώρα να πληρώσουμε συνειδητοποιήσαμε ότι με την ισοτιμία που έχει το τοπικό som έπρεπε να αφήσουμε ντάνες χαρτονομισμάτων στο τραπέζι, το οποίο ήταν μια καλή ευκαιρία για χαβαλέ και φωτογραφίες. Η αλήθεια είναι πως αλλάζοντας 200€ χρειαζόσουν δύο μεγάλες σκουπιδοσακούλες για να μεταφέρεις το αντίτιμο σε som. Για μεγαλύτερα ποσά κι ένα γκρέιντερ χρήσιμο θα ήταν...

Πήγαμε προς την παλιά πόλη, ή ό,τι τέλος πάντων έχει απομείνει από αυτήν μετά το σεισμό του '66 που την τσάκισε, κι επισκεφθήκαμε 2 αξιόλογα τζαμιά με τους όμορφους εσωτερικούς τους κήπους κι επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο, όχι ακριβώς ενθουσιασμένοι από την Τασκένδη, αλλά τέλος πάντων δεν ήταν και η χειρότερη πόλη στο ταξίδι. Εγώ έμεινα στην είσοδο να περιμένω τον Κρεκούζα, που θα ερχόταν τα μεσάνυχτα, κάνοντας είσοδο αντάξια της φήμης του: είχε ξεχάσει να φέρει τους απαραίτητους πάτους του (αλλά θυμήθηκε να φέρει όλα τα γκατζετάκια του), έφερε πολύ λιγότερα χρήματα από αυτά που θα χρειαζόταν, ήρθε 116 κιλά (και θα "έκανε δίαιτα" στο ταξίδι), ενώ φυσικά πεινούσε κι ήθελε να βγούμε προς άγρα μπέργκερ, κλασικός Κρεκούζας δηλαδή, που έπεσε στη μαρμίτα με το μαγικό φίλτρο όταν ήταν μικρός.

Περιέργως στο διπλανό εμπορικό κέντρο υπήρχε μπεργκεράδικο ανοιχτό στις 1 το πρωί με αρκετούς νέους μέσα, αλλά ο σίφουνας Κρεκούζας αφού τους διεμήνυσε πως διαθέτει μόνο καζάκικα tenge, ευρώ, πιστωτικές και δολάρια, άρχισε να βγάζει σέλφι με όλους και κάπου στη διαδικασία κάποιος του σούφρωσε ένα δεκάευρο! Ως γνήσιος Κρεκούζας το πήρε με χαμόγελο, δέχθηκε μάλιστα και το κέρασμα ενός μπέργκερ ενός τύπου που μάλλον ήταν ο κλέφτης (!) και στην έξοδο πρόλαβε να πιάσει και κουβέντα με δυο κοπελίτσες, η μια εκ των οποίων αποδείχθηκε πως μιλάει Ελληνικά επειδή έχει ζήσει στην Κύπρο και φυσικά κατέληξε να πρωταγωνιστεί σε κρεκουζικές σέλφις, να ανταλλάσσει facebook με το Κρεκουζόπαιδο και να δέχεται και μια πρόσκληση για φαγητό και έξοδο από τον υπερκοινωνικό φίλο μας όταν αυτός θα είχε μόνος του ένα stopover στην Τασκένδη αργότερα στο ταξίδι. Αν μη τι άλλο δυναμική είσοδος από τον άνθρωπο-σίφουνα μέσα σε μόλις ένα δίωρο από την άφιξή του... Θα ακολουθούσαν άλλες 50 μέρες με αυτό το ταξιδιωτικό και κοινωνικό φαινόμενο, που σαρώνει ό,τι βρει στο διάβα του...


Ημέρα 17: Τασκένδη και (θριαμβευτική) είσοδος στη Σαμαρκάνδη

Το πρωινό ήταν μέτριο, που είναι ένας ευγενής τρόπος να εκφράσω το πόσο άθλιο ήταν. Μετά τους εγκάρδιους χαιρετισμούς του Κρεκούζα με την ομάδα και τη γνωριμία του με τον Τζόρντι ("Τι είναι αυτός ρε συ;; Τι τρομερή μορφή ταξιδιωτικής περίπτωσης ξετρύπωσες πάλι;" μου είπε μην ξέροντας ακόμη σε τι περιπέτειες θα μας μπλέξει ο Κρεκουζάνθρωπος), είπαμε να κινηθούμε προς τη βιβλιοθήκη Moyie Mubarek, την οποία δυσκολευτήκαμε να βρούμε, αλλά όταν τη βρήκαμε εντυπωσιαστήκαμε από τα πολύ ενδιαφέροντα κτίρια του συμπλέγματος Khast Imom. Η ίδια η βιβλιοθήκη δε, φιλοξενεί το παλαιότερο σωζόμενο Κοράνι, του 7ου αιώνα, ή τουλάχιστον έτσι ισχυρίζονται. Πολύ εντυπωσιακό το θέαμα ενός τόσο (ή έστω σχεδόν τόσο) παλαιού δερματόδετου βιβλίου το οποίο είχε φέρει στη Σαμαρκάνδη ο Ταμερλάνος (φαντάζομαι δεν του το χάρισαν...), το πήγαν στη Μόσχα οι Ρώσοι το 19ο αιώνα, αλλά το επέστρεψε στους Ουζμπέκους ο Λένιν, σε μια εξαιρετικά ενδεικτική διαδρομή της ιστορίας της χώρας από το Ισλάμ στους κατακτητές κι από τους Ρώσους στον κομουνισμό και την ανεξαρτησία.

Σειρά είχε η κεντρική αγορά της πόλης, που στεγάζεται σε ένα κτίριο που για την εποχή του θα έπρεπε να θεωρείται έως και φουτουριστικό (έμοιαζε ολίγον και με UFO). Η αγορά ήταν πολύ τακτοποιημένη και καθαρή, οι χασάπηδες έδειχναν την πραμάτεια τους σε βιτρίνες κι όλοι ήταν εξαιρετικά φιλόξενοι με την επτάδα των επισκεπτών που χλαπάκιασε ξηρούς καρπούς, θαύμασε τους τοπικούς φουρνάρηδες να κολλάνε τις φρατζόλες με το ψωμί στα εσωτερικά τοιχία των παραδοσιακών τους φούρνων κι έκαναν χαβαλέ με τις ζαχαροπλάστισσες που προσκάλεσαν τον Κρεκούζα (ποιον άλλον) να κάνει και την πωλήτρια, μετά των απαραίτητων σέλφις βέβαια.

Αφού αφήσαμε το στίγμα μας και στην αγορά, περιηγηθήκαμε στα φτωχικά αλλά ήσυχα στενά της παλιάς πόλης, παραλάβαμε τις βαλίτσες μας από το ξενοδοχείο και πήγαμε να πάρουμε το τραίνο για τη Σαμαρκάνδη. Δρακόντεια τα μέτρα ασφαλείας στο σιδηροδρομικό σταθμό, καθόλου αδικαιολόγητα πάντως αν κρίνω από τα όσα αναφέρονταν στο βιβλίο της πρόσφατης ιστορίας της Κεντρικής Ασίας που διάβαζα, όπου έμαθα για τη σωρεία τρομοκρατικών επιθέσεων στη χώρα. Μας ζήτησαν μέχρι και τα αποκόμματα διαμονής του ξενοδοχείου (είχε δίκιο η γκεσταπίτισσα ρεσεψιονίστ!). Ο συρμός με εξέπληξε: επρόκειτο για μια σύγχρονη υπερταχεία με μπόλικη άνεση, σέρβις και φαγητό αεροπλάνου και οι τρεις ώρες του ταξιδιού μέχρι τη Σαμαρκάνδη πέρασαν στο πι και φι.

Με το που φτάσαμε πάντως στον προορισμό μας ξεπαγιάσαμε, αφού ήταν πια βράδυ κι η πόλη διαθέτει υψόμετρο, με εξαίρεση τον Κρεκούζα, του οποίου ο θερμοστάτης ως γνωστόν δε δουλεύει. Πήραμε αμέσως ταξί για το Dilshoda, το κατάλυμα που μας είχε κλείσει ο Δ, στις πόρτες του οποίου τσακώθηκα με τους ταξιτζήδες γιατί θυμήθηκαν να ζητήσουν τα διπλά από τα συμφωνηθέντα. Η διαδρομή πάντως μέσω της νέας πόλης της Σαμαρκάνδης με εξέπληξε: η πόλη είναι περιποιημένη, εμφανώς εύπορη, με πολλά κι επώνυμα μαγαζιά, όμορφα κτίρια και φωτισμό και μεγάλα πάρκα.

Ακόμη εντυπωσιακότερη ήταν η τοποθεσία του καταλύματός μας: ακριβώς δίπλα στο Μαυσωλείο Gur-E-Amir, δηλαδή το σημείο ταφής του Ταμερλάνου (και δυο γιων και δυο εγγονών του). Δεν είναι και εύκολο να περιγράψει κανείς την ομορφιά του μαυσωλείου το βράδυ, πραγματικά εκθαμβωτικό. Μπήκαμε λοιπόν στο ξενοδοχείο, αφήσαμε τις αποσκευές μας στον καλό αγγλόφωνο ιδιοκτήτη και πήγαμε να βγάλουμε φωτογραφίες το παρακείμενο θαύμα της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής. Με αυτοσυγχαίρω που είχα κάνει επίπονες προσπάθειες για να μη δω ούτε μια φωτογραφία των αρχιτεκτονικών και φυσικών θαυμάτων της Κεντρικής Ασίας: ο οπτικός αντίκτυπος που είχε το Μαυσωλείο στην ταξιδιωτική μου ψυχοσύνθεση ήταν φανταστικός.

Κι εκεί που βγάζαμε φωτογραφίες ξεπαγιασμένοι αλλά εκστασιασμένοι περασμένα μεσάνυχτα, πετάχτηκε ένας μικροσκοπικός φύλακας που μας πρότεινε έναντι ενός ποσού κατά κεφαλή να μας ανοίξει το μαυσωλείο για να το δούμε πριβέ, μόνοι μας μεταμεσονύκτια. Πρόσθεσε μάλιστα πως "το εισιτήριο" (δηλαδή το λάδωμα) θα είχε ισχύ μέχρι τις 7 το πρωί που προφανώς άλλαζε η βάρδια, ενώ αν το επιθυμούσαμε με το ίδιο εισιτήριο (δηλαδή το ίδιο λάδωμα) θα μπορούσαμε να εισέλθουμε και το βράδυ της επόμενης, διευκρινίζοντας στον υπάλληλο της αυριανής βάρδιας πως είχαμε κάνει σχετική συμφωνία με το μικροσκοπικό συνάδελφό του. Εξαιρετική μας φάνηκε η πρόταση και τι δεχθήκαμε.

Και κάπως έτσι άνοιξαν οι πόρτες του Μαυσωλείου μόνο για την πάρτη μας. Ω τι θέαμα, μαμά! Έπαθα την πλάκα μου σε κάθε πόρτα που άνοιγε, σε κάθε γωνιά των εξωτερικών χώρων και φυσικά όταν ο άνθρωπος άναψε τα φώτα και μας έκανε και μια μίνι ξενάγηση σε Αγγλικά Σταθη Ψάλτη και Σταμάτη Γαρδέλη για να ξέρουμε τι είναι αυτό που βλέπουμε. Ήταν μια μεγάλη ταξιδιωτική στιγμή. Όπως πριν λίγα χρόνια που πήγαμε με ένα φίλο στη Ρωμη Σεπτέμβριο και πέσαμε στην εβδομάδα που το Μουσείο του Βατικανού είναι ανοιχτό το βράδυ και ενώ όλοι έσπευσαν στην Καπέλα Σιξτίνα για να τη δουν, εμείς φτάσαμε στο τέλος, έχοντάς την όλη δική μας βραδιάτικα. Ή όπως -πολλά χρόνια πριν- ως πιτσιρικάς κρύφτηκα με τον Κριστόφ και κοιμήθηκα στο Μάτσου Πίτσου για να το έχω όλο δικό μου στο χάραμα. Τέτοιο δέος και ταξιδιωτική απόλαυση δε νιώθεις κάθε μέρα, αναμφισβήτητα από τις μεγάλες συγκινήσεις του ταξιδιού.

Λίγο αργότερα κατέφθασε και μια μικρή ομάδα Άγγλων, στους οποίους ο νυχτοφύλακας έκανε ακριβώς την ίδια πρόταση, για να εισπράξει την ίδια θετική απάντηση. Λίγα λεπτά αφού αυτοί πλήρωσαν όμως, εμφανίστηκε ένας γραβατωμένος θυμωμένος κύριος που τους έδιωξε κι αναζητούσε το νυχτοφύλακα, που φρόντισε να την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια και κάπου εκεί η σεμνή τελετή έλαβε τέλος. Κι αν εμείς προλάβαμε και καταβροχθίσαμε μοναδικές κι αποκλειστικές εικόνες κάτω από το φως των αστεριών, οι καημένοι οι Εγγλέζοι έμειναν να τα ακούν από τον κουστουμάνθρωπο, που προφανώς δεν ήταν ενήμερος για την κομπίνα.

Πτώματα ήμασταν, αλλά με την ταξιδιωτική αδρεναλίνη στο ζενίθ, είπαμε να πάμε και μέχρι το Registan, παρότι ήταν ήδη μία το πρωί. Αφού βλέπαμε τη Σαμαρκάνδη μεταμεσονύκτια, κρίμα δεν ήταν να αφήσουμε εκτός το ισχυρότερό της χαρτί; Ξεκινήσαμε λοιπόν και οι επτά τη διαδρομή στους περιποιημένους δρόμους της Σαμαρκάνδης κι αφού περάσαμε από ένα μεγαλοπρεπές άγαλμα του Ταμερλάνου, καταλήξαμε στο Registan, αυτό το σύμπλεγμα γιγαντιαίων ισλαμικών σχολών που αποτελεί μάλλον το πιο φωτογραφημένο θέαμα στο Ουζμπεκιστάν. Μόνοι μας, κάτω από το φεγγάρι μείναμε να χαζεύουμε το θέαμα σε πλήρη ησυχία, αν κι εγώ μάταια έψαχνα να βρω κι εκεί κάποιο νυχτοφύλακα να μας ανοίξει για να μπούμε και στο εσωτερικό τους.

Κατάκοποι αλλά εκστασιασμένοι γυρίσαμε στο κατάλυμά μας, με το Δ και τον Κρεκούζα να δίνουν υπόσχεση πως θα πήγαιναν και στις έξι το πρωί (δηλαδή σε τρεισήμισι ώρες!) για να φωτογραφίσουν το Registan και με την ανατολή του ηλίου, το οποίο κι έκαναν. Πειθαρχημένο παιδί ο Δ, ακούραστος ο υπερφυσικός Κρεκουζάκος.

 

[Yorgos]

Ημέρα 18: Σαμαρκάνδη και Shakhrisabz

Επαρκέστατο το πρωινό και γενικώς εξαιρετικό το κατάλυμά μας για 35$ ανά δωμάτιο, χώρια ότι ο ευγενέστατος ιδιοκτήτης δέχθηκε να ακυρώσουμε ένα δωμάτιο χωρίς χρέωση. Τίμιος και μάγκας.

Όταν όμως βγήκαμε για να δούμε την πόλη και με το φως της ημέρας, μας περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη: απίστευτα πλήθη εγχώριων τουριστών είχαν κατακλύσει τα πάντα. Ρώτησα μια τουριστική αστυνομικίνα-κόμματο (μάλλον για τα εξωτερικά της προσόντα την είχαν προσλάβει) για το αν είναι κάποια ιδιαίτερη ημέρα και μου απάντησε πως έτσι είναι τις Κυριακές, κατεβαίνει στη Σαμαρκάνδη η μισή Τασκένδη (πρωτεύουσα δυόμιση εκατομμυρίων κατοίκων για να μην ξεχνιόμαστε), είτε για προσκύνημα είτε για σχολικές εκδρομές, το οποίο εξηγούσε και το πλήθος μαθητών που προκαλούσε απίστευτη φασαρία.

Κακομαθημένοι από τη χθεσινοβραδινή εμπειρία, είπαμε να μην επισκεφθούμε το Gur-E-Amir και να κατευθυνθούμε απευθείας για το Registan, το εσωτερικό του οποίου δεν είχαμε δει. Ο αριθμός σχολικών και τουριστικών λεωφορείων ήταν τεράστιος, όπως κι η λαχτάρα μας να μπούμε στις μαντράσες. Η είσοδός μας συνοδεύτηκε από ένα μείγμα δέους και απογοήτευσης: δέους για την απίστευτη ισλαμική αρχιτεκτονική που αντικρύζαμε (ειδικά ο Τζόρντι που είναι ειδικός σε θέματα ισλαμικής αρχιτεκτονικής και... δικτατόρων έπαθε την πλάκα του), αλλά και απογοήτευσης για το πώς τόσοι από τους εσωτερικούς χώρους έχουν παραχωρηθεί (με άγνωστα σε μένα κριτήρια) σε ιδιώτες για να στήσουν εμπορομάγαζα που πουλάνε από χαλιά μέχρι σνακ και χαϊμαλιά. Επιπλέον, άλλοι πλανόδιοι μοιράζουν σπαθιά και στολές προκειμένου οι επισκέπτες να βγάζουν σέλφι ντυμένοι ως σουλτάνοι, με αποτέλεσμα ένας χώρος αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και θρησκευτικής παιδείας να μετατρέπεται σε ένα πανηγυράκι κακοφωνίας και κιτς. Κρίμα.

Ακόμη κι έτσι, το όλο σύμπλεγμα είναι απίθανο. Υπήρχε μάλιστα και φωτογραφική έκθεση που έδειχνε την ανακατασκευή που έκαναν οι Σοβιετικοί στο ημικατεστραμμένο σύμπλεγμα που, παρά τις κάποιες δημιουργικές ελευθερίες που επέτρεψαν, είχε τόσο εκπληκτικό αποτέλεσμα που προσέφερε food for thought ακόμη και σε μένα, τον φανατικό πολέμιο της όποιας ανακατασκευής κι ενίοτε και των αναπαλαιώσεων.

Ανεβήκαμε αμέτρητα σκαλιά για να φτάσουμε σε ένα μιναρέ με πανοραμική θέα όλου του Registan, αν και για μένα ακόμη πιο αξιόλογος ήταν ο ενδιάμεσος όροφος που προσέφερε θέα στις εσωτερικές αυλές του συμπλέγματος. Πέραν της αρχιτεκτονικής με τα φοβερά πλακάκια και τα πολύ πρωτότυπα για Ισλάμ σχέδια, η ατμόσφαιρα ομόρφαινε κι από την παρουσία ηλικιωμένων κυριών κυρίως που -εκμεταλλευόμενες και τις συμβολικές για τους ντόπιους τιμές- προσεύχονταν ευλαβικά σε διάφορες γωνιές του συμπλέγματος.

Βγαίνοντας από το Registan, είδαμε δεκάδες ντόπιων να αυτοφωτογραφίζονται με ένα άγαλμα του προέδρου Καρίμοφ, ενώ ήδη μας είχε προκαλέσει έκπληξη το πόσοι ντόπιοι πόζαραν με μπλουζάκια "I like my president" με τη μάπα του αιμοσταγούς δικτάτορα πάνω. Βέβαια αν ήθελε κάποιος ας τύπωνε και μπλουζάκι "I dislike my president" για να δει τη χάρη της προεδράρας...

Δεν ξέρω πότε έγινε η ενοποίηση των αρχαιολογικών ή τέλος πάντων αρχιτεκτονικών χώρων της Σαμαρκάνδης, αλλά ο πεζόδρομος που τις ενώνει είναι εξαιρετικός και πολύ πλατύς ώστε να αντέχει και την κοσμοπλημμύρα της πρωταπριλιάτικης Κυριακής. Αυτός ο πεζόδρομος είναι που μας έφερε άκοπα και στο τζαμί Bibi-Khanym, με το δεύτερο συστατικό να απορρέει από το λέξη "χανουμάκι" αν κρίνω από το μύθο που το συνοδεύει: το θεόρατο τζαμί κτίστηκε κατόπιν εντολής της Κινέζας παλλακίδας του Ταμερλάνου ενώ αυτός βρισκόταν σε εκστρατεία, με σκοπό να του το παρουσιάσει ως kinder έκπληξη με την επιστροφή του. Ο αρχιτέκτονας όμως την ερωτεύθηκε σφόδρα κι αρνήθηκε να το ολοκληρώσει αν δεν του έδινε "ένα φιλί" η μανδάμ. Μάλλον κάτι παραπάνω από φιλί ζήτησε διότι όταν επέστρεψε ο Ταμερλάνος διέταξε την εκτέλεσή του, ενώ θέσπισε και το βέλο για τις γυναίκες, τις οποίες μάλλον χαντάκωσε η Κινεζούλα.

Τέλος πάντων, το τζαμί είναι κυριολεκτικά τεράστιο και με ελάχιστες παρεμβάσεις αναπαλαίωσης, το οποίο από τη μία του δίνει μια αίσθηση αυθεντίλας, από την άλλη σε κάποια σημεία νομίζεις ότι θα καταρρεύσει, ενώ οι ντόπιοι που κάνουν διαγωνισμό για το ποιος θα σκαρφαλώσει πιο ψηλά στα χαλάσματα μάλλον δε βοηθούν την κατάσταση και πολύ.

Λίγο πιο πέρα, ο πεζόδρομος μας έφερε σε ένα άγνωστο σε μένα μαυσωλείο, όπου μεγάλα πλήθη περίμεναν υπομονετικά τους φύλακες να τους επιστρέψουν την είσοδο σε ομάδες των διακοσίων. Χωθήκαμε κι εμείς... δυνατά κι ελληνικά, για να διαπιστώσουμε πως οι επισκέπτες προσεύχονταν ομαδικά ευλαβικά για μόλις τρία λεπτά, μέχρι να εκκενώσουν οι φύλακες το χώρο στο πιτς φιτίλι, για να εισέλθει η επόμενη διακοσάδα.

Ο πεζόδρομος συνέχιζε κι άλλο πάντως, μέχρι που μετατράπηκε σε κάτι σκαλιά που οδηγούσαν στο Sha-i-Zinda, δηλαδή ένα στενάκι παραπλεύρως του οποίου υπήρχε μια αλληλουχία μαυσωλείων εκπληκτικής εξωτερικής ομορφιάς. Γουάου! Απίστευτο μέρος για το οποίο δεν είχα διαβάσει καν, κρίμα που τα ατελείωτα πλήθη δυσκόλευαν την επίσκεψη. Ο Τζόρντι, που φυσικά γνώριζε κάθε λεπτομέρεια για το μέρος, αφέθηκε μαγεμένος να περιπλανιέται, ο Κρεκούζας προσπαθούσε να βρει μια καλή γωνία για να πάρει φωτογραφίες κι εγώ έμεινα να χαζεύω τα πλήθη που κινούνταν σχεδόν μηχανικά σε ένα λαβύρινθο καταπληκτικής ισλαμικής αρχιτεκτονικής.

Τελικά κατάφερα να μαζέψω τους λεβέντες και τη λεβέντισσα για να τους θυμίσω πως το πλάνο έλεγε πως θα πηγαίναμε αυθημερόν και στο Shakrisabz, οι περιγραφές του οποίου μου είχαν εξάψει τη φαντασία. Μιλάμε άλλωστε για τον τόπο γέννησης του Ταμερλάνου, το χώρο που είχε επιλέξει για να ταφεί (άσχετα αν δεν κατέστη δυνατόν, αν δεν κάνω λάθος επειδή πέθανε χειμώνα και τα περάσματα ήταν χιονισμένα) κι όπου σωζόταν τμήμα του θερινού του ανακτόρου.

Βρήκαμε δυο ταξιτζήδες που δέχθηκαν να μας πάνε μέχρι το Shakrisabz, να μας περιμένουν εκεί και να επιστρέψουν, με αντίτιμο 18€ ανά όχημα, το οποίο σήμαινε πως το τελικό ποσό για καθένα μας θα ήταν τόσο ευτελές που δεν υπήρχε λόγος να ταλαιπωρηθούμε με τοπικά λεωφορεία σε μέρα τέτοιας κοσμοσυρροής και ξεκινήσαμε. Η διαδρομή ήταν πανέμορφη: οικισμοί άλλης εποχής, ντόπιοι που μεταφέρονταν με άλογα, φτωχικά σπιτάκια, ατέλειωτο πράσινο και όμορφα περάσματα ανάμεσα στα βουνά. Οι οδηγοί μας πάντως δεν είχαν ιδέα πού ακριβώς πήγαιναν και ρωτούσαν συνεχώς αστυνομικούς και άλλους οδηγούς, οπότε άρχισα να αναρωτιέμαι αν επισκέπτεται κανείς αυτή την κωμόπολη ή αν περιορίζονται όλοι στην προφανή επιλογή της Σαμαρκάνδης. Προφανώς η απάντηση ήταν το δεύτερο, το οποίο ίσως εξηγεί και το άθλιο οδόστρωμα.

Φτάσαμε τελικά κι αναζητήσαμε τα ερείπια του Ak Saray, δηλαδή του θερινού ανακτόρου του Ταμερλάνου, που δεν είναι και δύσκολο να τα βρει κανείς, μόλις αφήσει πίσω του τις απερίγραπτες σοβιετικές εργατικές πολυκατοικίες: είναι απλά πελώρια. Το ύψος του κτίσματος προκαλεί ίλιγγο, ακόμη περισσότερο αν αναλογιστεί κανείς πως αυτό που αντικρύζει δε φτάνει στο πλήρες ύψος αυτού που κάποτε υπήρχε εκεί. Δεν υπήρχε ούτε ένας επισκέπτης και η σιωπή το έκανε ακόμη πιο επιβλητικό. Τη σιωπή πάντως τη διέκοψε μια πλανόδια (!) που μας ζήτησε αντίτιμο ύψους 0,70€ για "την επίσκεψη στο χώρο" παρότι ήταν ξεκάθαρο πως ο χώρος δεν είναι οριοθετημένος και πως το χαρτάκι που μας έδωσε είναι μπακαλόχαρτο.

Τέλος πάντων είπαμε να μη χαλάσουμε τη ζαχαρένια μας για τέτοιο αστείο ποσό κι εκεί που φανταζόμασταν τις αρχικές διαστάσεις, μας πλησίασε ένας καλλιτέχνης που είχε ένα διαφωτιστικό σκίτσο και πιάσαμε την κουβέντα μαζί του. Εξαιρετικά ενδιαφέρον ο κύριος και με καλά Αγγλικά, μας κάλεσε να επισκεφθούμε το εργαστήρι του χωρίς καμία υποχρέωση, αφού μας είπε πως εργαζόταν εδώ και χρόνια στην ολοκλήρωση μιας μακέτας που θα έδειχνε τις πραγματικές διαστάσεις του τερατώδους ανακτόρου. Μας τσίγκλησε η ιδέα, φαινόταν κι ωραίος τύπος κι έτσι όταν τελειώσαμε με τις φωτογραφίες μας, κατευθυνθήκαμε στο ατελιέ του, που βρισκόταν πάνω στον κεντρικό δρόμο που συνδέει το ανάκτορο με τα τζαμιά.

Τον βρήκαμε να μας χαμογελάει στην είσοδο κι αφού μας εξήγησε πως τόσο το εργαστήρι όσο και το διαμέρισμα που βρισκόταν στον πάνω όροφο του όμορφου κτιρίου duplex του τα είχε παραχωρήσει ο ίδιος ο Καρίμοφ όταν είδε τη μακέτα του (είναι να μη σε συμπαθήσει ο πρόεδρος), μας έδειξε τους εκπληκτικούς του πίνακες. Κρίμα που -απολύτως δικαιολογημένα- δεν επέτρεπε τις φωτογραφίες των δημιουργημάτων του, αλλά ήταν πραγματικά εξαιρετικά αξιόλογα έργα τέχνης. Αυτό όμως που έκλεβε την παράσταση στο κέντρο του εργαστηρίου ήταν η μακέτα, ύψους περίπου ενάμιση μέτρου με εξαιρετική λεπτομέρεια. Και κάπου εκεί ο το γέτι της Λαμίας αποφάσισε να χτυπήσει τη μακέτα με το χέρι του σε στιλ "τοκ-τοκ" για να δει από τι υλικό και πόσο ανθεκτική είναι, με αποτέλεσμα ο δύσμοιρος καλλιτέχνης να πάθει μια μίνι ανακοπή, αλλά τον συνεφέραμε κι η μακέτα ευτυχώς έμεινε άθικτη... Λίγο ήθελε ο Κώστας να γκρεμίσει το έργο ετών...

Τους οδηγούς μας τους είχαν ζώσει τα φίδια βλέποντας την επίσκεψή μας να γίνεται ατέρμονη και τελικά αποχαιρετίσαμε τον καλλιτέχνη του οποίου το όνομα δεν κατάφερα να συγκρατήσω και μετά από μια σύντομη επίσκεψη στο γειτονικό σύμπλεγμα τζαμιών και μαυσωλείων, πήραμε τον (άθλιο) δρόμο της επιστροφής. Φτάσαμε νύχτα στη Σαμαρκάνδη, ανταμείψαμε τους υπομονετικούς μας οδηγούς με ένα φιλοδώρημα και τους ζητήσαμε να μας αφήσουν απευθείας στο εστιατόριο Platan, για το οποίο είχαμε διαβάσει καλά λόγια κι αποφασίσαμε να έχουμε εκεί το τελευταίο μας δείπνο όλοι μαζί: η τριάδα Σα, Σ και Δ θα πήγαινε στη Μπουχάρα κι από εκεί θα επέστρεφε στην Ελλάδα, ενώ οι υπόλοιποι θα κατευθυνόμασταν στο Urgench, τη Χίβα, την Αράλη και -με εξαίρεση την αδερφή μου που έπρεπε να επιστρέψει στη Σκωτία- θα συνεχίζαμε για αρκετές εβδομάδες, με μερικούς γκεστ σταρ να μας συνοδεύουν στο δρόμο.

Ο τελευταίος δείπνος αποδείχθηκε επεισοδιακός. Κάτι η συγκίνηση του χωρισμού, κάτι ο ενθουσιασμός από την πιο γεμάτη μέρα του ταξιδιού, λίγο η παρουσία του πληθωρικού Κρεκούζα κι ενός πιανίστα-βιολινίστα-σαξοφωνίστα που έπαιζε τα πάντα, το διαλύσαμε το κατάστημα. Ο καλός σαξοφωνίστας δεχόταν παραγγελιές, ο Κρεκούζας σε κατάσταση ευθυμίας τον έλουζε με χαρτονομίσματα που κοστίζουν λιγότερο από πετσετάκια, όταν συνέχισε να μας κάνει τα χατίρια για να του δώσουμε πιο σοβαρό φιλοδώρημα ο Κρεκούζας του γέμισε το σαξόφωνο με πακτωλό χαρτονομισμάτων με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βγάλει ήχο και για επιστέγασμα στο τσακίρ κέφι η Κ και ο Σα έριξαν κι ένα συρτάκι. Κατουρηθήκαμε στο γέλιο, φάγαμε πολύ καλά και φτηνά (τρία κυρίως πιάτα ο απερίγραπτος Κρεκούζας, να μας ζήσει η δίαιτα) κι αποχαιρετιστήκαμε, αφού η τριάδα επέστρεψε στο ξενοδοχείο κι εμείς πήγαμε στο σιδηροδρομικό σταθμό για να πάρουμε την αμαξοστοιχία για το Urgench, 12 ώρες ταξίδι.

Στο σταθμό είδαμε μια απαράδεκτη ρώσικη ταινία πολεμικών τεχνών μπροστά στην οποία ο Βαν Νταμ είναι για Χρυσές Σφαίρες μπήκαμε στο συρμό που ήταν ακόμη πιο απαράδεκτος, βρώμικος και χωρίς εστιατόριο (ποιος είδε τον Κρεκούζα και δεν τον φοβήθηκε).

Θα ακολουθούσε επίσκεψη στην ιστορική Χίβα, στο μυστηριώδες Νούκους, αλλά κυρίως, μια άκρως επεισοδιακή αποστολή στη Λίμνη Αράλη που θα μας μείνει αξέχαστη για όλη μας τη ζωή...