Ιράν Το Ιράν και οι Ιρανοί

[taver]

Κεφάλαιο 10 (συνέχεια):

Επιστρέφοντας στο κέντρο, επιχείρησα να επισκεφτώ το μαυσωλείο Bogheh-ye Sayyed Roknaddin, που έχει ένα πανύψηλο τρούλο διακοσμημένο με γαλάζια πλακάκια, ορατό από όλη την πόλη σχεδόν, και φιλοξενεί τον τάφο ενός επιφανή μουσουλμάνου της πόλης. Είναι εντυπωσιακό εξωτερικά, και υποτίθεται ότι είναι εντυπωσιακότερο ακόμα εσωτερικά, πλην όμως το βρήκα κλειστό, και δεν υπήρχε και κανείς για να ανοίξει την πόρτα. Ίσως οι σκαλωσιές που το περιστοιχίζουν να είναι μέρος από την αιτία…











Το Μεγάλο Τζαμί της Yazd είναι η μεγάλη ατραξιόν της πόλης, και το επίκεντρο της καθημερινής ζωής της πόλης. Βρίσκεται στο κέντρο της παλιάς πόλης, και έχει μια πολύ χαρακτηριστική πρόσοψη με δυο πανύψηλους μιναρέδες (48 μέτρων) πολύ κοντά μεταξύ τους, και πολύ μπλε πλακάκι. Στο εσωτερικό, το κυρίως τζαμί είναι ένας θόλος που κοιτάζει προς την πλευρά της Μέκκας, και έχει κι εδώ απίστευτη καλλιτεχνία με ψηφιδωτά, κι ένα μεγάλο αίθριο, με πρόσβαση στο Qanat. Κτίστηκε για το Sayyed Roknaddin (στο Μαυσωλείο του οποίου απέτυχα να μπω αμέσως πριν) το 15ο αιώνα, στη θέση ενός Ζωροαστρικού ναού.



























Νοτιοδυτικά από το τζαμί, ξεχύνεται το Παζάρι της Yazd. Μπήκα για λίγο να κάνω μια βόλτα, αλλά η κίνηση στα μαγαζιά ήταν πεσμένη και πολλά από αυτά κλειστά, πιθανώς για μεσημέρι. Οπότε συνέχισα τη βόλτα μου, με σκοπό να επιστρέψω αργότερα. Πήγα σε ένα ανταλλακτήριο συναλλάγματος για να αλλάξω μερικά χρήματα ακόμη, και μετά πήγα στο γνωστό από πριν σημείο για πάρω ένα ταξί.







Έκανα συμφωνία με τον Ταρίφα. Πόσο θες να με πας στο Ντακμέχ-γιε Ζαρτοστίγουν και να με περιμένεις και να με φέρεις και πίσω; Μου είπε μια τιμή, το διαπραγματευτήκαμε, και τελικά το συμφωνήσαμε. Και ξεκινήσαμε. Μέσα από τους δρόμους της τσιμεντούπολης που περιβάλλει την παλιά πόλη, οδηγηθήκαμε στον προορισμό μας, που είναι στο όριο της πόλης. Πέρα από δω, η έρημος. «Θα σε περιμένω εδώ. Μην κάνεις πάνω από μια ώρα», μου είπε ο ταξιτζής. Και μπήκα μέσα στον αρχαιολογικό χώρο.

Οι Πύργοι της Σιωπής (Dakhmeh-ye Zartoshtiyun) είναι δυο… βουνά. Δηλαδή, δυο λόφοι, που μόνοι τους στέκουν στην άκρη αυτής της πόλης. Στην κορυφή τους, φιλοξενούν δυο ζωροαστρικά κατασκευάσματα, όπου οι πιστοί άφηναν τους νεκρούς τους βορά στα όρνια, καθώς πιστεύουν στην καθαρότητα των στοιχείων. Σύμφωνα με την πίστη τους αυτή, το νεκρό σώμα δεν επιτρέπεται να ταφεί (μολύνει τη γή), αλλά ούτε και να αποτεφρωθεί (μολύνει την ατμόσφαιρα). Σήμερα θάβονται σε τσιμεντένιους τάφους, αλλά παλιότερα τα πτώματα αφήνονταν εδώ για να τα φάνε τα πτηνά.



Κάτω από τους πύργους βρισκόταν μια μικρή συνοικία ζωροαστριστών, με boghir, qanat, ab anbar κλπ. Τα μισογκρεμισμένα, μισοαναπαλαιωμένα κτήρια δίνουν εικόνα εγκατάλειψης, παρότι ο χώρος παρέμενε σε χρήση ως το 1960.



















Ανέβηκα σε ένα από τους πύργους, είδα το εσωτερικό του αλλά και τη θέα από ψηλά στην τσιμεντούπολη, πήρα ανάσα από την ανηφόρα, και εν τέλει κατέβηκα. Συνολικός χρόνος 30’.











Ωραία, σκέφτηκα. Προλαβαίνω ένα αξιοθέατο ακόμα προτού νυχτώσει (αυτή την εποχή στο Ιράν νυχτώνει στις 5 και κάτι). «Οδηγέ, μη με πας εκεί που με πήρες. Πήγαινε με καλύτερα στο Bagh-e Dolat Abad.». Μπήκαμε, βρουμ βρουμ, και φτάσαμε. Ο Καρίμ Χάν Ζάντ, ο «αντιβασιλέας» που συνάντησα στη Σιράζ, είχε χτίσει εδώ ένα ακόμη παλάτι με Περσικό κήπο. Και το έχτισε σε τοπικό στυλ. Οι κήποι είναι περίφημοι, αλλά την παράσταση κλέβει το ίδιο το παλάτι, με εντυπωσιακό εσωτερικό, και τον ψηλότερο ανεμόπυργο (bagdir) σε όλο το Ιράν (33 μέτρα).

























Η διαδρομή επιστροφής προς το κέντρο, μέσα από την παλιά πόλη, είναι ελαφρώς αντιτουριστική, μέσα από δαίδαλους στενών, στερεμένα κανάλια που βρίσκουν άλλες χρήσεις, παραδοσιακά σπιτάκια ανάμικτα με μοντέρνα, πολλές φραγμένες αυλές, κόσμο να μαζεύεται στα τζαμιά, σχολεία, μαγαζιά κλπ. Δυστυχώς την έκανα βιαστικά, και ίσα που κατάφερα να φτάσω ξανά στο Amir Chakhmaq στο κέντρο πριν δύσει ο ήλιος, και να τραβήξω δυο φωτογραφίες.























Το Παζάρι της Yazd αυτή την ώρα έχει ακόμα λιγότερο κόσμο από πριν, αλλά προσφέρεται για μια βραδινή βόλτα. Μέσα από κει, έφτασα πάλι στη γειτονιά του μεγάλου τζαμιού, για μια βραδινή επίσκεψη.



































Μετά το τζαμί, κάθισα για ένα καφέ σε μια ταράτσα με θέα στους μιναρέδες, και επέστρεψα στο ξενοδοχείο για ανασυγκρότηση. Για το εστιατόριο για το βραδινό, είπα να εμπιστευτώ την τεχνολογία. Άνοιξα το Foursquare, το google maps και το tripadvisor, και κατέληξα σε ένα εστιατόριο κοντά στο ξενοδοχείο μου, το Termeh&Toranj. Ο Μέτρ, ήταν ένας Ιρανός Άραβας από τον Περσικό, με πρώτη γλώσσα τα αραβικά, που μάλιστα μετά την απαραίτητη ερώτηση για την προέλευσή μου, μου είπε ότι ήξερε κι έναν Έλληνα ναυτικό. Καλές οι δημόσιες σχέσεις, αλλά το κεμπάπ του ήταν μέτριο ποιοτικά, παρότι γιγαντιαίο ποσοτικά.









Μετά το φαγητό, επέστρεψα στο ξενοδοχείο για ανασύνταξη, backup φωτογραφιών, internet, και πακετάρισμα. Το πρωί, πρέπει να ξυπνήσω νωρίς, το λεωφορείο για Ισφαχάν φεύγει 08:30, και ο σταθμός των ΚΤΕΛ είναι μακριά… Καλώς ή κακώς, όμως, δεν κοιμήθηκα καλά. Συντέλεσαν πολλά σ’ αυτό: ένα κουνούπι που έκοβε βόλτες στο δωμάτιο, η θερμοκρασία, το βαρύ στομάχι, κ.α..

 

[taver]

Κεφάλαιο 11: Ο μισός κόσμος...

Ξύπνησα στην ώρα μου, συσκεύασα τα πράγματα στην ώρα μου, πήγα για πρωινό, έφαγα ότι πρόλαβα (χωρίς καφέ…), και μπήκα στο ταξί που μου κάλεσε ο ξενοδόχος για το σταθμό των ΚΤΕΛ. Το ότι ο σταθμός των ΚΤΕΛ θα ήταν μακριά, το είχα εμπεδώσει. Το ότι θα ήταν τόσο πολύ μακριά, εντελώς έξω από την πόλη και μετά το αεροδρόμιο, δεν το περίμενα. Ο ολοκαίνουργιος σταθμός λεωφορείων είναι γιγαντιαίος, με πάνω από 100 πύλες αναχώρησης, τεράστιους στεγασμένους χώρους, κλπ. Αλλά σε όλο αυτό το χώρο, 8 το πρωί, ένα καφέ δεν είναι ανοικτό. Μαγαζιά μόνο, και τα γραφεία των εταιριών λεοφωρείων. Βρήκα τη δική μου, έκανα check-in, βρήκα το λεωφορείο μου και περίμενα.



Το λεωφορείο, ήταν πολυτελές. Το κάθισμα, υπερ-σπέσιαλ ανακλινόμενο, μαλακό, με μαξιλάρια, και φαρδύ (3 καθίσματα μόνο σε κάθε σειρά, διάταξη 2-1). Το «VIP bus» που μου πούλησε ο πράκτορας, δεν ήταν καθόλου πλάκα. Ο κόσμος, ανάμικτος. Ευρωπαίοι τουρίστες, και Ιρανοί, ανώτερης τάξης. Απέναντί μου, κάθισε ένας ασπρομάλλης κύριος με περιποιημένο κουστούμι κι ένα χαρτοφύλακα, που εμφανώς ταξίδευε για δουλειά. Πιο πίσω ένα ζευγάρι Σκανδιναβοί. Πίσω μου μια κυρία, πιθανότατα κι αυτή για δουλειές. Και μπροστά, ένας νεαρός Ιρανός που καπνίζει φουγάρο: σε κάθε στάση του λεωφορείου, κατεβαίνει να κάνει μια-δυο τζούρες, ότι προλάβει. Το σέρβις στο λεωφορείο, περιλάμβανε Lunch-box, με σαντουιτσάκι, κρακεράκι, γλυκάκι, χυμό και κάτι μπισκοτάκια ακόμα. Γενικώς τρόφιμα που διατηρούνται εκτός ψυγείου, άρα χαμηλά ο πήχης της ποιότητας, αλλά για να την παλέψει κανείς στη διαδρομή των 4 ωρών επαρκούν. Όχι ότι τα έφαγα, δηλαδή. Ο ύπνος με πρόλαβε. Ξύπνησα λίγο πριν φτάσουμε στον προορισμό.



H πόλη στην οποία κατευθύνομαι, το Εσφαχάν (ή Ισφαχάν; Και τα δυο «περνάνε») είναι η Τρίτη σε μέγεθος σήμερα πόλη στο Ιράν, με πάνω από ενάμισι εκατομμύριο κατοίκους, αλλά ήταν για πολλά χρόνια η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της χώρας. Έχει ιστορία που φτάνει πολύ πίσω, και είχε διατελέσει και τοπική πρωτεόυσα της περιοχής για την αυτοκρατορία των Σελτζούκων τον 11ο και το 12 αιώνα, μέχρι που ήρθε η σειρά των Μογγόλων να καταλάβουν τη χώρα. Έγινε ξανά πρωτεύουσα από ένα Σάχη ονόματι Abbas κατά την περίοδο της Τρίτης περσικής αυτοκρατορίας, των Σαφαβίδων. Το σημερινό κέντρο της πόλης φτιάχτηκε όλο από την αρχή στη βάση οργανωμένου σχεδίου από τον Abbas, για να γίνει μια πρωτεύουσα που θα συγκέντρωνε και θα επιδείκνυε το μεγαλείο μιας αυτοκρατορίας που εκτεινόταν από το Αφγανιστάν ως τον Καύκασο και τα μέσα της Τουρκίας, πρωταγωνιστούσε στο εμπόριο στο δρόμο του μεταξιού, και είχε κάνει το Σιητισμό επίσημη θρησκεία της. Μια ρίμα του 16ου αιώνα λέει «το Ισφαχάν είναι ο μισός ο κόσμος», και οι τουριστικοί οδηγοί το επαναλαμβάνουν μονότονα. Για να δούμε, είναι πράγματι έτσι;

Ο σταθμός των υπεραστικών λεωφορείων Kaveh στο Εσφαχάν βρίσκεται στο βόρειο άκρο της πόλης. Είναι λίγο μικρότερος από τον αντίστοιχο σταθμό στη Yazd, αλλά με πολύ περισσότερη κίνηση. Έχει και σταθμό μετρό εδώ, που άνοιξε μαζί με την πρώτη γραμμή (που δεν έχει φτάσει ακόμα στο κέντρο της πόλης…) πριν ένα χρόνο. Ώρα για ταξί. Πολύ εύκολα βρήκα έναν, συμφώνησα τιμή, και ξεκίνησα για το ξενοδοχείο. Δε χρειάζεται να σας περιγράψω την έκπληξη που ένιωσα όταν είδα το ταξί να έχει αναγνώστη για πιστωτικές κάρτες (ΚΑΙ contactless). Μπορεί να μην έχουμε ταξίμετρα, αλλά...



Έφτασα, τακτοποιήθηκα, έκανα κι ένα γρήγορο ντους, και κατέβηκα να πιώ επιτέλους ένα καφέ, που από το πρωί δεν είχα καταφέρει. Ατύχησα όμως. Το μπαρ του ξενοδοχείου ήταν κλειστό. Η ώρα είχε φτάσει αισίως δυόμιση, οπότε έπρεπε να βιαστώ λιγάκι αν ήθελα να προλάβω και τίποτα μέχρι τις πέντε περίπου που νυχτώνει. Αποφάσισα να πάω στο Μεγάλο Τζαμί, που είναι στο άκρο της παλιάς πόλης – κι όλο και κάποιο καφέ θα βρω στο δρόμο, δε μπορεί…

Ξεκίνησα από ένα κεντρικό δρόμο, αλλά σύντομα έκοψα από τα στενάκια, για να δω ένα μιναρέ που είχε ο χάρτης μου. Μπήκα και στο παζάρι, ή μια μοντέρνα επέκταση αυτού. Καφέ μπορεί να μη βρήκα, αλλά έφτασα στο τζαμί.

















Το μεγάλο τζαμί του Ισφαχάν αποτελεί το ένα από τα δυο αυτοτελή μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς στην πόλη. Λειτουργεί ακόμα και ως τζαμί, αλλά δεν εφαρμόζονται αυστηροί κανόνες. Κτίστηκε αρχικά από τους Ζωροαστριστές στην περίοδο των Σασσανίδων, μετατράπηκε σε τζαμί από τους Σελτζούκους, καταστράφηκε από μια φωτιά το 12ο αιώνα, ξανακτίστηκε το 1121, και επεκτάθηκε πολλές φορές μετά, με αποτέλεσμα ο επισκέπτης να βλέπει μαζεμένα κομμάτια ιστορίας από 800 χρόνια Ισλαμικής τέχνης, με το καθένα να είναι κορυφαίο για την εποχή του.



Το τζαμί είναι τεράστιο σε μέγεθος. Στο κέντρο του, βρίσκεται ένα τεράστιο ορθογώνιο αίθριο, με 4 μεγαλοπρεπή Ιβάν τριγύρω του (Αντιγράφοντας από την Ελληνική Wikipedia, το Ιβάν είναι όρος στην ισλαμική αρχιτεκτονική ο οποίος αναφέρεται σε μια ορθογώνια αίθουσα ή χώρο όπου η μία πλευρά είναι εντελώς ανοικτή και πλαισιώνεται από ένα θόλο). Στο κέντρο του αιθρίου, βρίσκεται ένα σιντριβάνι που χρησίμευε για το (τελετουργικό) πλύσιμο των πιστών πριν την προσευχή. Δεν έχει νόημα τώρα εδώ να σας περιγράψω μια μία τις λεπτομέρειες, αν πάτε, πάρτε κι ένα ταξιδιωτικό οδηγό μαζί σας.





































Μετά το τζαμί, επέστρεψα στο παζάρι. Τώρα πια, ήμουνα οριακά. Ο πονοκέφαλος από το την έλλειψη καφεΐνης είχε έρθει ήδη. Και μαζί του το άγχος: ΠΡΕΠΕΙ να πιω ένα καφέ. Πρέπει να γύρισα όλο το παζάρι εν τάχει, ψάχνοντας για κάποιο καφέ. Αλλά πουθενά. Τεϊοποτεία ναι. Προθήκες, καταστήματα, καραβανσαράι, τζαμια, ναι. Αλλά καφές πουθενά. Αγορές ναι. Αλλά που είναι ο καφές; Οι εφαρμογές και οι χάρτες δείχνουν 2-3 καφέ να υπάρχουν μέσα στην αγορά. Αλλά που; Εδώ χάνεσαι, και το γεγονός ότι ο χώρος είναι στεγασμένος δε βοηθάει καθόλου τα GPS…

Ώσπου, λίγο πριν βγω από το παζάρι, βλέπω ένα μαγαζάκι. Μια τρύπα στον τοίχο. «Ένα διπλό εσπρέσο παρακαλώ». «Βεβαίως. Από ποιο χαρμάνι προτιμάτε;» «Τι έχετε;» Ο τύπος είχε 3 διαφορετικά χαρμάνια και ένα ντεκαφεϊνέ. Ούτε που πρόσεξα τι μου έλεγε. «Από το πρώτο». Έχοντας πάρει τη δόση μου, πια, προχώρησα προς την έξοδο της αγοράς. Θα ξανάρθω εδώ, σκέφτηκα. Αύριο το πρωί, να έχει και περισσότερο κόσμο.









Το μεγάλο παζάρι του Ισφαχάν εκτός από ένα από τα παλιότερα, ιστορικότερα και σημαντικότερα παζάρια στον ισλαμικό κόσμο, είναι πραγματικά τεράστιο και εντυπωσιακό. Από την άλλη άκρη στο τζαμί ως εδώ είμαστε 1.7 χιλιόμετρα μακριά, ενώ έχει και κάποιο σημαντικό πλάτος. Είναι όλο σκεπασμένο, με τοξωτές στέγες στους διαδρόμους, και θόλους με ανοίγματα για να υπάρχει φυσικός φωτισμός. Παρότι μέρος του είναι πάνω από χίλια χρόνια παλιό, το μεγαλύτερο μέρος κατασκευάστηκε στις αρχές του 17ου αιώνα ως μέρος του μεγάλου σχεδίου του Σάχη Αμπάς, όταν έφερε την πρωτεύουσα εδώ και ουσιαστικά ανακατασκεύασε την πόλη.

Η έξοδος του παζαριού, με έφερε στο μεγάλο επίκεντρο του σχεδιασμού πόλης του Αμπάς, και το δεύτερο αυτοτελές μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς στην πόλη. Η πλατεία Νακς-ε Τζαχάν είναι από κείνα τα μέρη που αφήνουν τον επισκέπτη με το στόμα ανοικτό και το σαγόνι στο πάτωμα. Ξεκίνησε να χτίζεται το 1602, ως το μεγάλο επίκεντρο της αυτοκρατορίας, και είναι αντίστοιχα όμορφη με άλλες μεγάλες πλατείες της ίδιας περιόδου (π.χ. Place de Vosges στο Παρίσι), με συμμετρικά επαναλαμβανόμενα κτίσματα τριγύρω, με όμορφο διάκοσμο στο πρόσωπο της πλατείας, με σκεπασμένες στοές να την περιτριγυρίζουν, αλλά και άφθονο πράσινο με σιντριβάνια στο κέντρο. Αλλά, σε αντίθεση με τις άλλες διακοσμημένες πλατείες, αυτή εδώ είναι πραγματικά τεράστια (560m x 160m). Οι οδηγοί λένε πως είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πλατεία σε έκταση στον πλανήτη, μετά την πλατεία Tiananmen στο Πεκίνο. (Ε δεν είναι. Η λίστα στη Wikipedia βγάζει δεκάδες πλατείες μεγαλύτερες κι από τις δυο. Αν μετρήσεις τα τετραγωνικά, είναι 5% μεγαλύτερη από την πλατεία Σπιανάδα στην Κέρκυρα).

Επί της πλατείας, στις τέσσερις πλευρές της έχουν πρόσωπο τέσσερα μεγαλοπρεπή στολίδια ως δείγματα της αυτοκρατορικής δύναμης. Στη Νότια πλευρά, βρίσκεται το τζαμί του Σάχη, το προσωπικό κόσμημα του Σάχη Αμπάς. Στην Ανατολική πλευρά, ένα από τα ομορφότερα τζαμιά στη γη, το τζαμί του Σεΐχη Lotfollah. Στη Βόρεια πλευρά, η μεγαλοπρεπής είσοδος του παζαριού. Και στη δυτική πλευρά, το παλάτι Ali Qapu, απ’ όπου οι Σαφαβίδες βασιλιάδες απολάμβαναν τη θέα της πλατείας. Σύμφωνα με το Lonely Planet η καλύτερη ώρα να απολαύσει κανείς την πλατεία είναι το απόγευμα, πριν το σούρουπο, όταν ο ήλιος έχει πέσει και ο κόσμος έχει βγει στην πλατεία. Και πράγματι, τέτοια ώρα είμαι εδώ. Δεν έχει και τόσο πολύ κόσμο, ίσως να φταίει ο αέρας που φυσάει. Πάντως είναι όμορφα, και πεντακάθαρα. Ακόμα κι εκεί που οι άμαξες περιμένουν να κάνουν βόλτα τους τουρίστες, είναι καθαρά. Έκανα μια βόλτα την πλατεία, ώσπου είδα κάπου ένα ακόμα καφέ, σε ένα από τα ανοίγματα της πλατείας προς τη σκεπασμένη στοά.





































Παραδόξως, επί της πλατείας δεν υπάρχει ούτε ένα μαγαζί εστίασης, πόσο μάλλον τραπεζοκαθίσματα. Ώρα για το δεύτερο καφέ της μέρας… Πήρα ένα Latte, και τον ήπια κάνοντας βόλτα στην πλατεία. Ώσπου δάγκωσα το κρύο (πλέον έχω έρθει αρκετά βόρεια πάλι, και το κλίμα της ερήμου επιτείνει την κατάσταση), πήγα κι άλλαξα 100 ευρώ ακόμη σε ένα ανταλλακτήριο, και επέστρεψα στο ξενοδοχείο.

 

[taver]

Κεφάλαιο 12: Μια βραδιά στο Ισφαχάν

Λέγεται πως το Ισφαχάν είναι η πιο τουριστική πόλη στο Ιράν. Δε θα συμφωνήσω. Φυσικά είναι πολύ τουριστική, αλλά στους δημόσιους χώρους, στα εστιατόρια, στα μνημεία κλπ, δε βλέπεις τόσο πολλούς τουρίστες, όπως π.χ. στο Σιράζ. Το ίδιο και στο ξενοδοχείο μου, αρκετά κοντά στην πλατεία, που φαίνεται να ήταν μισό-μισό με Ευρωπαίους τουρίστες, και με εσωτερικούς επισκέπτες. Βέβαια, τα μεγάλα ξενοδοχεία, εκεί που πάνε τα γκρουπ, είναι στην άλλη πλευρά της πλατείας, κάπου δυο χιλιόμετρα από δω, κοντά στη λεωφόρο «Τεσσάρων κήπων» (Chahar Bagh) που διατρέχει την πόλη από Βορρά ως Νότο. Εκεί ήταν κάποτε το αυτοκρατορικό κέντρο της πόλης, με τα παλάτια των Σαφαβίδων Σάχηδων, με τους κήπους τους, να βρίσκονται εκεί. Σήμερα, εκεί, εκτός από τα παλάτια (ένα εκ των οποίων μόνο σώζεται) βρίσκονται και τα μεγάλα εμπορικά κέντρα της πόλης. Αλλά εκεί βρίσκεται και το εστιατόριο που θα φάω σήμερα, που θεωρείται το καλύτερο της πόλης.

Η διαδρομή για το εστιατόριο Shahrzad, με πέρασε δίπλα από τα παραπάνω, αλλά και μέσα από μια σύγχρονη αγορά με είδη πολυτελείας (για τουρίστες), με όνομα Bazar-e Horan. Ήθελα να μπω σε κάποιο Ιρανικό Mall, αλλά δυστυχώς τα καταστήματα είχαν ήδη κλείσει. Έφτασα τελικά στο εστιατόριο, που δε δέχεται κρατήσεις, αλλά ήταν ήδη γεμάτο. Έδωσα το όνομά μου («Κώστας»), και μετά από λίγο ήρθε ο κυριούλης και με φώναξε. «Κύριε Cortez, το τραπέζι σας». Και με οδήγησε στην πίσω πλευρά μιας σάλας γεμάτης κόσμο, διακοσμημένης σε στυλ Καζάρων (μέρες είχα να το δω), με γύψινα καλλιτεχνήματα στους τοίχους, καθρεφτάκια κλπ. Τριγύρω μου… Κινέζοι. Ολούθε. Να φωνάζουν, να τσιρίζουν, να… αρπάζουν ποτήρια από το τραπέζι μου, γενικώς εφιάλτης. Ευτυχώς, είχαν τελειώσει το φαγητό τους, τελείωναν και το γλυκό τώρα, οπότε είπα να κάνω υπομονή. Και πράγματι, ξεκουμπίστηκαν σύντομα, για να πάρουν τις θέσεις τους κάτι τουρίστες και μια παρέα Ιρανών.













Εν τω μεταξύ είχε έρθει και το φαγητό μου (κεμπάπ φυσικά. Τι άλλο και αναγκαστικά () είχα αφήσει κάτω το κινητό μου. Έτρωγα και παρατηρούσα τους Ιρανούς δίπλα. Ένας κύριος γύρω στα 60, με κάποια κυρία δίπλα του αντίστοιχης ηλικίας, δυο κύριοι και μια κυρία στα τριανταπέντε τους, και δυο παιδιά στα 20-25 (αγόρι και κορίτσι). Φόρεσαν τα καλά τους και ήρθαν στο καλύτερο εστιατόριο της πόλης – υποθέτω κάτι γιόρταζαν. Όλοι διάλεξαν φαγητά, όλοι ρωτούσαν το σερβιτόρο πληροφορίες για τα πιάτα, αλλά αντίθετα με το τι θα περίμενε κάποιος σε μια μουσουλμανική χώρα, ο σερβιτόρος απευθυνόταν στην κυρία από την οποία έλαβε και την παραγγελία. Οι γυναίκες φορούσαν φυσικά τη μαντήλα στο κεφάλι, αλλά όχι και πάρα πολύ ευλαβικά. Το μισό κεφάλι ήταν έξω. Αυτή η εικόνα δεν είναι ασυνήθιστη στο Ιράν – αντίθετα είναι πολύ συχνή. Είναι η «διαμαρτυρία» του απλού κόσμου στην επιβολή του θρησκευτικού dress code από το επίσημο κράτος. Ως προς την εμφάνιση, οι Ιρανοί μοιάζουν με… Θεσσαλονικιούς (μη βαράτε οι Βόρειοι, στερεοτυπικά δείτε το). Οι γυναίκες, βαρύ ντύσιμο, βάψιμο, αξεσουάρ, γενικά στην πέννα. Οι άντρες πάλι… χαλαρά. Άντε με το ζόρι ένα τζιν κι ένα πουκάμισο.

Μετά το εστιατόριο, ήθελα ένα ταξί για να γυρίσω στο ξενοδοχείο. Επειδή ο δρόμος ακριβώς μπροστά είναι εργοτάξιο (για το μετρό) και δεν έχει αυτοκίνητα, είπα να περπατήσω λίγο. Και με το λίγο περπάτημα, βρέθηκα στη γέφυρα Si o Seh, την κεντρικότερη από τις τέσσερις μεγάλες και ιστορικές γέφυρες που διασχίζουν τον ποταμό Zayandeh. Το όνομά του σημαίνει «αυτός που δίνει ζωή», και πράγματι αποτελεί το ζωοδόχο της περιοχής εδώ, που κατά τα άλλα είναι έρημος, καθώς παρέχει φρέσκο νερό για πότισμα, σιντριβάνια και πυρηνικούς αντιδραστήρες….







Η γέφυρα είναι φωταγωγημένη, και ομολογουμένως όμορφη. Πάνω και κάτω από τη γέφυρα, πολύς νεαρόκοσμος κυκλοφορεί. Ζευγαράκια, παρέες νεαρών, όλοι εδώ είναι και έχουν καταλάβει κάποια γωνιά, είτε πάνω, είτε κάτω από τη γέφυρα. Ναι, και κάτω από τη γέφυρα. Γιατί το ποτάμι… είναι στεγνό. Εντελώς. Φαίνεται να έχουν περάσει μήνες από τότε που ξαναπέρασε τρεχούμενο νερό από δω. Το Ιράν έχει πλέον σοβαρότατο υδατικό πρόβλημα, καθώς η ετήσια κατανάλωση νερού στη χώρα ξεπερνά τα 96 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, πάνω από το 80% των ανανεώσιμων πηγών νερού στη χώρα (στο 60% έχεις ήδη κρίση!). Τεχνητές και φυσικές λίμνες έχουν στερέψει σε όλη τη χώρα, και το νερό σε αρκετές περιοχές διανέμεται με δελτίο. Η κλιματική αλλαγή ήρθε κι αυτή να επιτείνει το πρόβλημα, αλλά δεν είναι ο πρωταίτιος. http://www.thenational.ae/world/middle-east/irans-rivers-run-dry-amid-drought-and-mismanagement .

Ένα ταξί από τη γέφυρα με πήγε στο ξενοδοχείο μου σε λίγα λεπτά. Η πρώτη από τις τρεις μέρες στο Ισφαχάν είχε μόλις τελειώσει…

 

[taver]

Κεφάλαιο 13: Η κληρονομιά των Σαφαβίδων

Η Πέμπτη 3/11/2016 ξημέρωσε σαν κάθε άλλη μέρα. Έφαγα το πρωϊνό μου στο ξενοδοχείο, και βγήκα έξω. Στο Ιράν, ο κόσμος εργάζεται 6 μέρες την εβδομάδα, Σάββατο ως και Πέμπτη, και έχει αργία την Παρασκευή, την ιερή μέρα του Ισλάμ. Την Πέμπτη, όμως, όλοι σχολάνε νωρίτερα, και το «Σαββατοκύριακό» τους ξεκινά. Έτσι και το παζάρι, έχει σήμερα και περισσότερη κίνηση, οπότε είναι κι ο πρώτος μου στόχος.









Μπήκα αυτή τη φορά από την κεντρική πύλη, που είναι πάνω στην πλατεία και ονομάζεται Qeysarieh και είναι διακοσμημένη τόσο με Ιρανικά πλακάκια, όσο και με αναστηλωμένες τοιχογραφίες του μεγάλου καλλιτέχνη Reza Abbasi, σε πολύ κακή κατάσταση, δυστυχώς. Σταμάτησα για ένα ακόμα καφέ στο μαγαζάκι που ανακάλυψα χθες (που στο Ιράν πάντα σερβίρεται παρέα με ένα σοκολατάκι), και συνέχισα.





Το παζάρι είναι δαιδαλώδες, με ομοειδή μαγαζιά να μαζεύονται σε «γειτονιές» μέσα του. Τα χαλιά από δω, τα ασημικά από κει, τα κουζινικά πιο πέρα κ.ο.κ. Και τεράστιο. Αν κάποιος θέλει να το εξερευνήσει όλο προσέχοντας και τα προς πώληση είδη, θα του πάρει μέρες. Κάθετα στα σοκάκια, ξεπροβάλλουν πόρτες που οδηγούν σε διάφορα. Μια, οδηγεί σε ένα τζαμί. Μια άλλη, οδηγεί σε ένα καραβάνσαράι, ένα διώροφο πανδοχείο της εποχής για τους εμπόρους που μετακινούνταν από πόλη σε πόλη. Μια άλλη, είναι η είσοδος για το Malek Timcheh, ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα από την περίοδο των Καζάρων που τώρα στεγάζει κι άλλα καταστήματα. Κάπου στη μέση, υπάρχουν και δημόσιες βρύσες, που πάντα στο Ιράν έχουν δίπλα τους κι ένα ψύκτη για δροσερό, φιλτραρισμένο νερό. Κάπου εκεί κοντά, εκτός παζαριού, βρίσκεται και το παλιότερο τζαμί της πόλης, το τζαμί Hakim, που δυστυχώς όμως είναι κλειστό.









































Μετά το παζάρι, επέστρεψα για λίγο στο ξενοδοχείο για κάτι που είχα ξεχάσει, περνώντας από «πίσω» στενάκια που ο κόσμος δεν επισκέπτεται. Και μετά το ξενοδοχείο, συνέχισα και πάλι στη μεγάλη πλατεία...











Η πλατεία είναι ενταγμένη στη λίστα της Unesco μαζί με τα 3 μεγάλα μνημεία της, και το πρώτο από αυτά, το τζαμί του Σείχη Latfollah, ήταν η επόμενη επίσκεψή μου. Αν και μικρό και σχετικά λιτό, λένε πως είναι το ομορφότερο τζαμί στο Ιράν, παρότι δε διαθέτει ούτε μιναρέ, ούτε καν αυλή. Θα τους πιστέψω. Και το ομορφότερο τζαμί του κόσμου να μου λέγανε, θα τους πίστευα και πάλι. Η είσοδος, είναι πάνω στην πλατεία, πίσω από μια πύλη στολισμένη με μπλέ πλακάκια. Επειδή όμως το τζαμί πρέπει να κοιτάει πάντα προς τη Μέκκα, και η πλατεία έχει άλλο προσανατολισμό, ένα διάδρομος ξεκινάει από την πύλη, πάει γύρω από το κυρίως τζαμί και οδηγεί μέσα στο χώρο προσευχής από τη σωστή πλευρά, βοηθώντας παράλληλα το μάτι του επισκέπτη να συνηθίσει στο λιγότερο φως. Εδώ, βρίσκεται ένας εκπληκτικός θόλος από σε παστέλ χρωματισμό, που αλλάζει χρώματα κατά τη διάρκεια της μέρας ανάλογα με το φως του ήλιου, και ένας υπέροχος συνδυασμός από πλακάκια σε κίτρινο, πράσινο και γαλάζιο στους τοίχους. Η φωτογραφία του εσωτερικού αυτού κοσμεί και το εξώφυλλο του Lonely Planet, που την ίδια στιγμή βρισκόταν στην τσέπη μου…

Ο Σείχης Latfollah, στον οποίο είναι αφιερωμένο το τζαμί, ήταν ένας από τους πεθερούς του Σάχη Abbas, ένας Λιβανέζος λόγιος που ο Abbas προσκάλεσε για να επιβλέπει την κατασκευή της πλατείας. Το τζαμί δεν κατασκευάστηκε για δημόσια χρήση, όπως η πλατεία, αλλά για την προσευχή του χαρεμιού του Σάχη.















Η επόμενη στάση, ήταν η μεγάλη ατραξιόν της πλατείας, το μεγαλεπήβολο τζαμί του Σάχη. Το εκδοτήριο των εισιτηρίων ήταν κλειστό, ωστόσο η πύλη ήταν ανοικτή. Μπήκα, και προχώρησα λίγο, αλλά δυστυχώς ένας κύριος μου έκανε νόημα να γυρίσω πίσω. Το τζαμί έκλεινε για μεσημέρι. «Τι ώρα ανοίγετε;» «Στις 3». «ΟΚ, θα ξανάρθω».





















Έτσι, ξεκίνησα για τα μεγάλα αξιοθέατα εκτός της πλατείας. Πρώτο, το πιο κοντινό. Ένα παλάτι με κήπο που είναι κι αυτός μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, μαζί με τους κήπους που επισκέφθηκα σε Σιράζ και Yazd. Ονομάζεται Chehel Sotun, και είναι το μόνο σωζόμενο παλάτι στη βασιλική γειτονιά της πόλης. Κτίστηκε όχι για κατοικία, αλλά για διασκέδαση και υποδοχή ξένων αποστολών, και είχε μια τεράστια βεράντα, με είκοσι ξύλινες, ψηλές κολώνες να υποστηρίζουν τη στέγη της. Μπροστά ακριβώς, υπάρχει ένα ήρεμο κανάλι με νερό, που δίνει όμορφους αντικατοπτρισμούς της βεράντας, ώστε οι είκοσι κολώνες να φαίνονται σα σαράντα. Εξ ού και το όνομα του παλατιού (Chehel Sotun σημαίνει σαράντα κολώνες). Το εσωτερικό του, είναι επίσης εντυπωσιακό, με μια σειρά από τοιχογραφίες της εποχής να διακοσμούν τους τοίχους του, αναπαριστώντας τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της εποχής: μάχες, αλλά και υποδοχές ξένων αντιπροσώπων στα παλάτια.































Η ώρα περνούσε, και μόνο ένα αξιοθέατο μου έχει μείνει στην πόλη που θα είναι κλειστό αύριο Παρασκευή (όλα τα άλλα, μπορούσα να τα δω και αύριο). Είναι λίγο εκτός κέντρου, αλλά δεν πειράζει, ποδάρια έχουμε. Ένα παλιό χαμάμ, του Ali Gholi Agha βρίσκεται στην ιστορική γειτονιά του Bid Abad. Για να φτάσω εκεί, περπάτησα, χάθηκα (google maps, μην παρουσιάζεις δρόμους που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα!), πέρασα από διάφορα παρά-παζάρια, από δρόμους με κανάλι στο πλάι, ώσπου κατέληξα στην πόρτα του χαμάμ… 1 λεπτό αφότου είχε κλείσει για μεσημέρι. Άνοιξα τη μισάνοιχτη πόρτα, και ένας κύριος που γευμάτιζε με πληροφόρησε ότι ανοίγουν και πάλι σε μια ώρα.









Δεν είχα μια ώρα να περιμένω (ειδικά για να δω ένα χαμάμ…), οπότε επέστρεψα στον κεντρικό, και άρχισα να ψάχνω για ταξί. Αλλά, στην ώρα αιχμής, ταξί δεν υπήρχε ούτε για δείγμα. Ένας τύπος σε απλό αυτοκίνητο με είδε που έψαχνα ταξί. «Που πας;» μου έγνεψε. «Πολ ε Χάτζου» φώναξα. «Έλα μέσα». Και μπήκα. Κατάλαβα ότι ήταν πειρατής ταξί, οπότε ρώτησα πόσα θέλει. Μου απάντησε ένα ποσό, συμφωνήσαμε και συνεχίσαμε. Τα Αγγλικά του τύπου ιδιαίτερα φτωχά, αλλά κατάφερε με χίλια ζόρια να μου εξηγήσει ότι η κανονική δουλειά του ήταν προπονητής Πιγκ-Πόγκ, και μάλιστα οι αθλητές του είχαν και διεθνείς επιτυχίες.

 

[babaduma]

Λύσε μου μερικές απορίες ρε taver:

Όλος αυτός ο κόσμος στο εστιατόριο πολυτελείας, τι έτρωγε; Αδυνατώ να πιστέψω ότι όλοι έτρωγαν κεμπάπ!

Μέχρι τώρα στην ιστορία σου, μεσημέρι-βράδυ, τρως κεμπάπ. Αυτό είναι αναγκαστική ή συνειδητή επιλογή;

- Αναγκαστική γιατί δεν υπάρχει κάτι άλλο να φας;
- Συνειδητή: α) Για λόγους υγείας; (πιο ασφαλή τα ψητά; ) β) Επειδή μόνον αυτά σου άρεσαν;

Εξ όσων γνωρίζω (έχω διαβάσει, κι έχω δοκιμάσει κάτι λίγα) η ιρανική κουζίνα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα (ολόκληρο βιβλίο έχω με συνταγές για εξαίσια πιάτα που και μόνον αυτά αποτελούν κίνητρο - για μένα - για να ταξιδέψω εκεί). Εσύ, δεν είδες τίποτ' αυτά;

 

[taver]

Λύσε μου μερικές απορίες ρε taver:

Όλος αυτός ο κόσμος στο εστιατόριο πολυτελείας, τι έτρωγε; Αδυνατώ να πιστέψω ότι όλοι έτρωγαν κεμπάπ!

Μέχρι τώρα στην ιστορία σου, μεσημέρι-βράδυ, τρως κεμπάπ. Αυτό είναι αναγκαστική ή συνειδητή επιλογή;

- Αναγκαστική γιατί δεν υπάρχει κάτι άλλο να φας;
- Συνειδητή: α) Για λόγους υγείας; (πιο ασφαλή τα ψητά; ) β) Επειδή μόνον αυτά σου άρεσαν;

Εξ όσων γνωρίζω (έχω διαβάσει, κι έχω δοκιμάσει κάτι λίγα) η ιρανική κουζίνα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα (ολόκληρο βιβλίο έχω με συνταγές για εξαίσια πιάτα που και μόνον αυτά αποτελούν κίνητρο - για μένα - για να ταξιδέψω εκεί). Εσύ, δεν είδες τίποτ' αυτά;

Στην Ελλάδα έχουμε μια πολύ καλή κουζίνα, με πιάτα όπως φασολάδες, λαχανικά γιαχνί, ρεβύθια, φακές σούπα κλπ. Πόσα από αυτά τα πιάτα βρίσκεις στις κοσμικές ταβέρνες που ο κόσμος βγαίνει να φάει; Και, για να το κάνω ακόμα πιο εμφανές, πόσα από αυτά έβρισκες σε επαρχιακές ταβέρνες τη δεκαετία του 80' ;

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο Ιράν, που έχει και πολύ πιο χαμηλή αναλογία εστιατορίων/κάτοικο, και χαμηλά εισοδήματα. Το εστιατόριο είναι για το "special occasion", είναι το μέρος που οι οικογένειες πηγαίνουν να εορτάσουν κάτι ή τέλος πάντων να φάνε κάτι ξεχωριστό που δεν το βρίσκουν στο σπίτι τους, και για το λόγο αυτό τα "ταπεινά" φαγητά δεν έχουν θέση στα εστιατόρια...

Όπως θα δείτε και στο επόμενο (ή στο μεθεπόμενο; θα δούμε) κεφάλαιο, υπάρχουν κι άλλα φαγητά, και όπου έβρισκα κάτι άλλο το προτιμούσα. Αλλά δεν τα βρίσκεις πάντα. Για τα περισσότερα εστιατόρια υπάρχουν μόνο τα κεμπάπ, κι άντε στο τσακίρ κέφι να υπάρχει και κάνα ορεκτικό ή κάνα stew.

 

[GTS]

Εμένα πάντως η εμπειρία μου είναι λίγο διαφορετική. Σαφώς και το κεμπάπ κυριαρχεί αλλά έχει αρκετά άλλα φαγητά, ακόμα και βετζετεριαν (ενα με μελιτζανες εφαγα, δυο πιάτα θυμάμαι και τα έγλειψα). Η συνοδός μου ισως θυμαται καλυτερα που τα φωτογραφιζει κι ολας.

 

[soudianos]

ένα μείγμα από φασόλια-ρεβύθια και φακές τα οποία πολτοποιούσες ο ίδιος σε μια γαβάθα που σου έφερναν. Σε κάποιο άλλο, ένα πολτό από κολοκύθα κίτρινη πεντανόστιμη. Δε γινόταν αλλιώς, στο τέλος θα είχαμε πρόβλημα..... με ρύζι και κρέας μόνο. Επίσης και ψάρι γλώσσα στην Ayaneh

 

[taver]

Εμένα πάντως η εμπειρία μου είναι λίγο διαφορετική. Σαφώς και το κεμπάπ κυριαρχεί αλλά έχει αρκετά άλλα φαγητά, ακόμα και βετζετεριαν (ενα με μελιτζανες εφαγα, δυο πιάτα θυμάμαι και τα έγλειψα). Η συνοδός μου ισως θυμαται καλυτερα που τα φωτογραφιζει κι ολας.

Μάλλον εννοείς κάτι σαν κι αυτό στην τελευταία φωτογραφία στο #23 : Το Ιράν και οι Ιρανοί .

 

[dimosf]

ένα μείγμα από φασόλια-ρεβύθια και φακές τα οποία πολτοποιούσες ο ίδιος σε μια γαβάθα που σου έφερναν.

Αυτό το φάγαμε και με κρέας. Φυσικά φάγαμε και μέτρια ως πολύ καλά κεμπάμπ, αλλά φάγαμε και αρκετά εκτός από αυτά. Το πιο περίεργο ήταν ένα κοτόπουλο με μια περίεργη πράσινη σάλτσα που το κάλυπτε σαν κρούστα και είχε μια πολύ ιδιόμορφη γεύση (προσωπικά δεν μου άρεσε αυτή η γεύση, αλλά περί ορέξεως....).

 

[taver]

ένα μείγμα από φασόλια-ρεβύθια και φακές τα οποία πολτοποιούσες ο ίδιος σε μια γαβάθα που σου έφερναν. Σε κάποιο άλλο, ένα πολτό από κολοκύθα κίτρινη πεντανόστιμη. Δε γινόταν αλλιώς, στο τέλος θα είχαμε πρόβλημα..... με ρύζι και κρέας μόνο. Επίσης και ψάρι γλώσσα στην Ayaneh

Απ' αυτό. Υπήρχαν και κάποια άλλα πιάτα, κυρίως σε εστιατόρια που τρώνε τουρίστες, αλλά περισσότερο σε μια προσπάθεια να σπάσουν τη μονοτονία του κεμπάπ, όχι ως σπεσιαλιτέ.

 

[taver]

Κεφάλαιο 13 (συνέχεια):

Με τα πολλά, φτάσαμε στη γέφυρα. Είναι η ομορφότερη από τις γέφυρες του ποταμού. Κτίστηκε το 1650, στη θέση μιας παλιότερης γέφυρας από την εποχή του Ταμερλάνου, και όπως και οι υπόλοιπες γέφυρες λειτουργεί και σα φράγμα, συγκρατώντας μέρος από τα νερά του ποταμού (όταν αυτά υπάρχουν…) για άλλες χρήσεις. Τα 110 μέτρα της γέφυρας, διακόπτονται από ένα μικρό παλάτι, που είχε φτιάξει ο τότε Σάχης αποκλειστικά για να μπορεί να απολαμβάνει τη θέα στα τρεχούμενα νερά. Δυστυχώς, σήμερα είναι κλειδωμένο. Κάτω από τη γέφυρα, οι αψίδες της χρησιμοποιούνται ως στέκι για τη νεολαία, που άλλωστε δεν έχει καφετέριες κλπ. να πάει. Παλιότερα, κάτω από τις γέφυρες υπήρχαν τσαγερί, που όμως τελευταία έχουν κλείσει – οι κακές γλώσσες λένε ότι γι’ αυτό φταίει η άνοδος των συντηρητικών στην τοπική κυβέρνηση.





























Συνέχισα, επιστρέφοντας προς το κέντρο, για την επόμενη γέφυρα. Στις δυο πλευρές του ποταμού, ανάμεσα στις γέφυρες, υπάρχει ένα πάρκο, με παγκάκια, κουρεμένα δεντράκια και τα όλα του, που προσφέρεται για άνετο απογευματινό περπάτημα. Η δεύτερη γέφυρα, Pol-e Chubi είναι χαμηλότερη και λιγότερο εντυπωσιακή, πλην όμως λειτουργεί ακόμα το τσαγερί της (δηλαδή φαίνεται να λειτουργεί κάποτε – τώρα πάντως είναι κλειστό).













Μ΄ αυτά και μ’ αυτά, βρέθηκα και πάλι στη γέφυρα Si o Seh, που είναι όμορφη και με το φως της μέρας, αν και ο κόσμος τώρα είναι λιγότερος. Αφού την περπάτησα κι αυτή, ήρθε η ώρα για επιστροφή στην πλατεία.























Η ώρα είχε περάσει, το τζαμί είχε ανοίξει, ώρα να πάω να το δω. Πήρα ένα ταξί, και ξεκίνησα. Το σοκ ήταν ότι το ταξί είχε και ταξίμετρο και μηχάνημα για να δέχεται κάρτες. Γιατί μπορεί η χώρα να είναι πρακτικά cash-only για τους τουρίστες, δεν είναι όμως και για τους κατοίκους, που έχουν κανονικά όλοι τους πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες, και τις χρησιμοποιούν σε όλες τους τις δραστηριότητες (όχι Visa και Mastercard, βέβαια, έχουν μόνο τοπικά δίκτυα). Το ταξί με άφησε κοντά στην πλατεία. Δε θέλησα να δοκιμάσω burger με τουρίστα, αλλά έκανα μια – επιβεβλημένη, φυσικά – στάση για καφέ, στο μαγαζάκι επί της πλατείας που ανακάλυψα χθες. Και πλέον είχε έρθει η ώρα για επίσκεψη στο μεγάλο τζαμί του Σάχη.







Το τζαμί αυτό στέκει στο μέσο της νότιας πλευράς της πλατείας. Η είσοδός του, είναι πίσω από μια πανύψηλη πύλη με δυο μιναρέδες, όπως στο τζαμί στη Yazd. Κατασκευάστηκε κι αυτό μαζί με την υπόλοιπη πλατεία, από τον ίδιο βασιλιά και με τον ίδιο αρχιτέκτονα, και σήμερα είναι μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, μαζί με όλη την πλατεία.

Κι εδώ η διάταξη της πλατείας δεν είναι κατάλληλη για να βλέπει προς τη Μέκκα, οπότε πίσω από την είσοδο βρίσκεται ένας δαίδαλος αιθουσών προσευχής, που οδηγούν προς το εσωτερικό αίθριο, που έχει διάταξη πλάγια σε σχέση με την είσοδο. Ουσιαστικά, οι αίθουσες αυτές ήταν το όριο της περιοχής που μπόρεσα να δω το μεσημέρι.



Το χαρακτηριστικό εδώ είναι τα μπλε πλακάκια με τα πολύ περίτεχνα σχέδια που κοσμούν τόσο την πρόσοψη στην είσοδο, όσο και περιμετρικά το αίθριο μέσα, αλλά και αρκετούς ακόμα χώρους. Αρχικά, η κατασκευή τους είχε ξεκινήσει με την παραδοσιακή ως τότε μέθοδο, με το ψηφιδωτό να συναρμολογείται πάνω στον τοίχο τον οποίο θα κάλυπτε, με μικρές ψηφίδες ανά χρώμα, κομμένες μία μία στο χέρι σε περίτεχνα σχέδια. Όμως, είχαν περάσει 25 χρόνια από την αρχή της κατασκευής, ο Σάχης είχε φτάσει τα 77 χρόνια του, και τελειωμό δεν είχε το μωσαϊκό. Ώσπου κάποιος έκανε μια εφεύρεση: τα πλακάκια. Τα περίτεχνα σχέδια προετοιμάζονταν μαζικά, σε περίτεχνα πλακάκια μεγαλύτερου μεγέθους, που απλώς συναρμολογούνταν στη θέση τους.

Τελικά ο Σάχης ίσα που πρόλαβε να το δεί ολοκληρωμένο, αλλά εμείς σήμερα μπορούμε να το θαυμάσουμε χωρίς τόσο μεγάλο άγχος.... Αλλά όπως και στα υπόλοιπα μεγάλα τζαμιά, πάρτε ένα καλό οδηγό μαζί σας για να σας εξηγεί τι βλέπετε, γιατί εγώ εδώ δε θα το κάνω.