Ιράν Το Ιράν και οι Ιρανοί

[taver]

Κεφάλαιο 7: Οι άγιοι και ο αντιβασιλέας

Ξύπνησα λοιπόν. Πήρα και πρωϊνό, ακριβώς έξω από το δωμάτιό μου, καθήμενος σε μοναστηριακό τραπέζι μαζί με τους άλλους τουρίστες. Φεύγοντας από το ξενοδοχείο, ζήτησα και το διαβατήριό μου πίσω. Αντί διαβατηρίου, έλαβα business card του ξενοδοχείου. «Αν σας το ζητήσει κανείς, πείτε πως είναι εδώ». Τέλος πάντων, είπα, και ξεκίνησα τη βόλτα μου. Περπάτησα λίγο στα στενάκια της πόλης, ανάμεσα σε κάτι χαμαμ και μικρά τζαμιά, για να φτάσω στην πρώτη μου στάση, στο κοντινότερο μεγάλο αξιοθέατο.



Οι Σιήτες μουσουλμάνοι αποτελούν ένα μικρό τμήμα του Μουσουλμανικού κόσμου. Συναντιώνται μονάχα στο Ιράν, στο Ιρακ, στο Αζερμπαϊτζάν, σε περιοχές του Λιβάνου και της Συρίας, και σποραδικά μόνο σε άλλες περιοχές. Όλοι οι άλλοι Μουσουλμάνοι (Τούρκοι, Ινδονήσιοι, Πακιστανοί, Αφγανοί, Σαουδάραβες κλπ, και όλοι οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί σε Αφρική και Ασία) είναι Σουνίτες. Και οι μεν με τους δε δεν έχουν και τις καλύτερες των σχέσεων. Στο Ιράν, πιο συγκεκριμένα ακόμη, έχουμε Δωδεκαϊτες, ένα μεγάλο κλάδο του σιητισμού. Οι Δωδεκαΐτες λοιπόν, πιστεύουν ότι το μεγάλο προφήτη τον διαδέχθηκαν πάνω στη γη δώδεκα διαδοχικοί απόγονοί του, γνωστοί και ως οι 12 Ιμάμηδες, ενώ οι Σουνίτες αναγνωρίζουν μόνο τον πρώτο από αυτούς. Από τους 12 ιμάμηδες, σημαντικότεροι ήταν ο πρώτος, ο τρίτος (Hossein) κι ο όγδοος (Reza), που τυγχάνει να είναι κι ο μόνος από τους 12 που έχει ταφεί στα όρια του σημερινού Ιράν, και που θα τον ξανασυναντήσω αρκετά πιο κάτω, προς το τέλος του ταξιδιού. Ο όγδοος Ιμάμης, λοιπόν, είχε και 17 αδέρφια. Ένα από αυτά, ο Σαγιέντ Μιρ Αχμάντ κυνηγήθηκε και δολοφονήθηκε εδώ από το Σουνιτικό χαλιφάτο, που ως σουνιτικό δεν αναγνώριζε τους δώδεκα Ιμάμηδες και βρισκόταν σε αντιπαράθεση με τους οπαδούς τους. Και έτσι, από τον όγδοο αιώνα χτίστηκε εδώ στον τόπο του μαρτυρίου ένας ναός/ιεροφυλάκιο (shrine) στη μνήμη του. Και επεκτάθηκε, ξανά και ξανά.

Σήμερα, το μαυσωλείο του Βασιλιά του Φωτός, όπως μεταφράζεται το όνομα του Aramgah-e Shah-e Cheragh, είναι ένα μεγάλο οικοδομικό τετράγωνο, που περιλαμβάνει τον τάφο και το ναό που τον περιβάλλει, τους τάφους άλλων δυο από τους 17 αδερφούς (σε ένα χωριστό μαυσωλείο που βλέπει στην ίδια αυλή), μερικά ισλαμικά σχολεία, και άλλους θρησκευτικούς χώρους διαφόρων χρήσεων. Τα περισσότερα από αυτά, χτίστηκαν είτε κατά τη δυναστεία των Καζάρων (1779 και μετά), είτε τα τελευταία χρόνια, μετά την Ισλαμική επανάσταση. Δεν το αντιλαμβανόμουν εκείνη την ώρα, αλλά η όλη επίσκεψη ήταν μια πολύ μικρή πρόγευση γι αυτό που θα ακολουθούσε μερικές μέρες αργότερα στη Μασχαντ... Αλλά ας το αφήσουμε αυτό προς το παρόν.

Το σύμπλεγμα έχει μερικές εισόδους, αλλά κατευθύνθηκα στην κύρια, στη βορειοδυτική πλευρά, που είναι κοντά στο ξενοδοχείο μου. Μπορεί να μοιάζω με Ιρανό, όμως το γεγονός ότι διαβάζω τις επιγραφές στα Αγγλικά κι όχι στα Φαρσί, έδωσε το σήμα στο φύλακα. Όπως πήγα να μπω μέσα, με σταμάτησε, και μου έδειξε ένα σημείωμα στα Αγγλικά. «Παρακαλώ περιμένετε εδώ ώσπου να έρθει κάποιος από το γραφείο διεθνών σχέσεων να σας συνοδεύει κατά την παραμονή σας στο εσωτερικό». Στην είσοδο υπάρχει έλεγχος με metal detector και σωματικό έλεγχο, κάτι που στο Ιράν αυτόματα σημαίνει πως οι γυναίκες μπαίνουν στο χώρο από άλλη είσοδο. Αλλά επιπλέον είναι και ιερός ο χώρος, πράγμα που σημαίνει πως η μαντήλα δεν αρκεί. Χρειάζεται τσαντόρ, ένα υφασμάτινο μαύρο φόρεμα που καλύπτει όλο το σώμα, αφήνοντας μόνο το πρόσωπο σε κοινή θέα.





Ο εκπρόσωπος του γραφείου διεθνών σχέσεων ήρθε (για να μη μπερδεύεται ο επισκέπτης, φοράνε κορδέλα που το γράφει στα Αγγλικά, σαν αυτή των καλλιστείων που γράφει Μις Άνω Ραχούλα). Με παρέλαβε από την είσοδο, και με συνόδευε υποτίθεται όσο ήμουν μέσα εξηγώντας πέντε πράγματα. Η παρουσία εκπροσώπου του γραφείου είναι απαραίτητη για τη χρήση φωτογραφικής μηχανής, αλλά κατά κάποιο περίεργο τρόπο η χρήση των κινητών τηλεφώνων για φωτογράφηση επιτρέπεται χωρίς περιορισμούς. Στο εσωτερικό των μαυσωλείων, όμως, η είσοδος για τους Αλλόθρησκους δεν επιτρέπεται. Και παρότι κανείς δε θα με σταματούσε μάλλον αν πήγαινα να μπω μέσα, έτσι όπως μοιάζω με Ιρανό, είπα να μην το ρισκάρω και προκαλέσω διεθνές διπλωματικό επεισόδιο…

























Βγήκα τελικά από την πίσω πόρτα, δίπλα στο δεύτερο μαυσωλείο, και μετά από μια μικρή βόλτα στο παζάρι, βρέθηκα σε ένα ιστορικό Μεντρεσέ (θεολογικό σχολείο, κάτι σαν καθολικό Seminary) που κτίστηκε το 1615 και λειτουργεί ακόμα (Madraseh-ye Khan). Η είσοδος για τους τουρίστες δεν απαγορεύεται, αρκεί να μην ενοχλούν τη διδασκαλία. Πίσω από την πύλη της εισόδου, βρίσκεται μια εσωτερική αυλή, με σιντριβάνια και δέντρα, και τριγύρω από αυτή διαδραματίζονται όλες οι λειτουργίες του σχολείου.















Επόμενη στάση, λίγο πιο κάτω, το περίφημο Ροζ τζαμί, ή τζαμί του Nasil-al-Molk. Ένα από τα ομορφότερα και πλέον φωτογραφισμένα τζαμιά στο Ιράν. Δεν είναι πανάρχαιο, από τα τέλη του 19ου αιώνα είναι. Έχει ένα μεγάλο αίθριο με όμορφα ψηφιδωτά, αλλά η νούμερο 1 ατραξιόν είναι ο χειμερινός χώρος του τζαμιού. Εδώ, τα χρωματιστά τζάμια, σε συνδυασμό με το νοτιοανατολικό προσανατολισμό του κτηρίου, δίνουν κάθε πρωί στο χάραμα ένα εντυπωσιακό εφέ με το φως να λούζει χρωματισμένο το εσωτερικό του τζαμιού.















Ακόμα πιο κάτω, η επόμενη στάση είναι το Naranjestan Qavam, μια έπαυλη κτισμένη σε ένα κήπο με σιντριβάνια, ως ο χώρος υποδοχής του σπιτιού της οικογένειας Al-Molk το 19ο αιώνα. Από δίπλα, στο διπλανό ακίνητο, ήταν το ιδιωτικό σπίτι της οικογένειας, και ένα υπόγειο πέρασμα συνέδεε τα δυο σπίτια.

 

[taver]

Κεφάλαιο 7 (συνέχεια):

Βγήκα, και διαπίστώσα ότι η ώρα είχε αισίως φτάσει 11:30. Το επόμενο μέρος που ήθελα να δω έκλεινε στις 12:30 (ή τουλάχιστον έτσι έγραφε το Lonely Planet) και ήταν στην άλλη άκρη της πόλης, οπότε είχε έρθει η ώρα για ένα ταξί. Το ταξί βρέθηκε γρήγορα, διαπραγματεύτηκα μια τιμή, και ξεκινήσαμε, και μετά από λίγο είχαμε φτάσει στον προορισμό μας, καθώς την ώρα αυτή είχε υποχωρήσει η διαβόητη κίνηση της πόλης αυτής. Επόμενη στάση, οι κήποι του Eram, που μαζί με μια σειρά ακόμα κήπων σε άλλες πόλεις είναι μνημείο στη λίστα παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco.

Δε μπορώ να πω ότι οι κήποι με ενθουσίασαν ως κήποι. Ένα πάρκο σαν όλα τα άλλα, με νερά, παρτέρια, σιντριβάνια, περιποιημένα δέντρα, κι ένα παλάτι στο κέντρο, μη επισκέψιμο όμως. Αυτό που είχε ενδιαφέρον είναι η παρατήρηση των νεαρών Ιρανών να περνάνε την ώρα τους στο πάρκο. Ζευγαράκια (κυρίως), αλλά και παρέες, το πάρκο φαίνεται να είναι η διασκέδαση της γειτονιάς.

















Μετά τους κήπους, ώρα για επιστροφή στο κέντρο της πόλης. Λέω να μην πάρω ταξί. Στο google maps φαίνεται εδώ δίπλα να υπάρχει μια στάση του μετρό της Σιράζ, που είναι ολοκαίνουργιο. Κοίταξα και το site του μετρό, φαίνεται να είναι μόνο μία γραμμή, που περνάει από το κέντρο και συνεχίζει. Ωραία, λέω, πάμε. Δυσκολεύτηκα λίγο, αλλά βρήκα την είσοδο του μετρό, παρότι οι επιγραφές ήταν μόνο στα Ιρανικά.



Κατέβηκα κάτω, στον ολοκαίνουργιο σταθμό, κι εδώ οι επιγραφές ήταν στα Φαρσί όλες, έβγαλα εισιτήριο (στη νοηματική…), πέρασα τις μπάρες και κατέβηκα τις σκάλες που οδηγούν στις αποβάθρες. Ο σταθμός είχε δυο πλατφόρμες, μια στα δεξιά μου και μια στα αεριστερά μου. Δεν κατάλαβα από ποια πλατφόρμα θα πάρω το τρένο, αλλά σκέφτηκα δε βαριέσαι, ούτε μισό ευρώ δεν πλήρωσα, δυο στάσεις θα πάω, το πολύ-πολύ να πάω στη λάθος κατεύθυνση και να ξαναπάρω το τρένο να γυρίσω προς τα πίσω. Η μια αποβάθρα όμως ήταν φραγμένη με φορητές μπαριέρες. Και στην άλλη, το τρένο περίμενε λες και ήταν στην αφετηρία. Μπήκα μέσα και ρώτησα τους άλλους επιβάτες αν αυτό το τρένο πηγαίνει για «Ζεντίγε». Ουδείς καταλάβαινε. Ώσπου κάποιος με έπιασε. «Ζεντιγιέ όχι. Not ready».

Ε, αφού το τρένο δεν πήγαινε, εγκατέλειψα την προσπάθεια. Βγήκα από το σταθμό, πήρα ταξί, και έκανα τη διαδρομή από πάνω. Όταν έφτασα στη Ζεντιγιέ, κατάλαβα τι εννοούσαν. Ο σταθμός, που στο google maps, στο site του μετρό και στους χάρτες στους άλλους σταθμούς φαίνεται να υπάρχει και να λειτουργεί κανονικά, είναι ακόμα… στα χωματουργικά. Δεν υπάρχει. Δεν έχει σκαφθεί ακόμα.

Τέλος πάντων. Έκανα αυτά που ήρθα να κάνω εδώ στη Ζεντιγιέ (δηλαδή να αλλάξω λίγα χρήματα ακόμα, να συναντήσω για να ευχαριστήσω την κοπέλα από το ταξιδιωτικό γραφείο που μου έκλεισε εισιτήρια, ξενοδοχεία κλπ., και να πιώ ένα κανονικό latte σε ένα ωραιότατο καφέ), και συνέχισα.

Δυο τετράγωνα από δω, είναι ένα κάστρο (Αργκ), από την εποχή του Καρίμ Χαν Ζάντ. Αυτός, ήταν ένας ειρηνικός βασιλιάς που ανήρθε στην εξουσία στο Ιράν στα μέσα του 18ου αιώνα. Αρχικά αρνήθηκε τον τίτλο του βασιλιά, προτιμώντας αυτόν του αντιβασιλέα (Βακίλ, στα περσικά). Λάτρευε την πόλη αυτή, την ονόμασε πρωτεύουσα, και σχεδίασε ένα σωρό έργα εδώ, που αν όλα ολοκληρώνονταν θα την καθιστούσαν αντάξια της αίγλης που είχε ήδη τότε το Ισφαχάν, μια άλλη πόλη για την οποία θα σας πω περισσότερα πιο κάτω στην ιστορία αυτή. Δυστυχώς, ο επόμενος βασιλιάς μετακίνησε την πρωτεύουσα στην Τεχεράνη, και η ανάπτυξη εδώ σταμάτησε.









Το κάστρο έχει ένα πύργο που γέρνει… πολύ, καθώς με τα χρόνια υποχώρησε η δεξαμενή νερού που τροφοδοτούσε τα λουτρά του κάστρου, που βρισκόταν δίπλα του. Δεν έχει και πολύ ενδιαφέρον το εσωτερικό, αλλά έχει τουλάχιστον ένα κήπο και παγκάκια. Έξω από αυτό όμως μια επιγραφή σε πολλές γλώσσες… και ανάμεσά τους, google translate Ελληνικά (γιατί κανονικά Ελληνικά αυτά δεν τα λες).















Μετά το κάστρο, σειρά έχει το επόμενο δημιούργημα του Καρίμ Χαν Ζάντ, ένα χαμαμ («Χαμάμ του αντιβασιλέα»). Εδώ η επίσκεψη στο χώρο του χαμάμ από μόνο του δε θα δικαιολογεί το εισιτήριο των 5 ευρώ (δυο δωμάτια είναι…), και γι αυτό έχουν επιστρατεύσει μερικά κέρινα ομοιώματα, ομολογουμένως όχι και υπερυψηλής ποιότητας, που γεμίζουν το χώρο παρουσιάζοντας εργαζομένους της εποχής με τις στολές τους.









Μετά το χαμάμ του αντιβασιλέα, σειρά έχει το τζαμί του αντιβασιλέα. Παρότι κτίστηκε στην εποχή του Ζάντ, ο μεγαλοπρεπής διάκοσμος που βλέπει ο επισκέπτης είναι από μεταγενέστερες περιόδους. Όχι ότι αυτό αλλάζει κάτι: το τζαμί είναι όμορφο, και αποπνέει μια ηρεμία και μια γαλήνη, που με ευκολία χάλασε με τις φωνάρες τους ένα γκρουπ Ιταλών τουριστών, που μοιάζανε να με ακολουθούν όλη μέρα: τους πετύχαινα παντού.















Δίπλα στο τζαμί, ξεκινάει ένας δαίδαλος στεγασμένων σοκακιών, με διάκοσμο, περιποίηση, και πολλά, πολλά, πολλά μαγαζάκια, που θυμίζει έντονα αραβικό σούκ: Το Παζάρι του αντιβασιλέα, είναι ένα από τα ομορφότερα παζάρια στο Ιράν, με τοξωτή στέγη από τούβλα πάνω από κάθε στενάκι, και διάκοσμο σε κάθε γωνία (ενίοτε και σιντριβάνια). Έκανα μια βόλτα στα στενά, είδα και τα πρώτα καταστήματα περσικών χαλιών, τα μόνα στη χώρα που δέχονται Visa και Mastercard (υποθέτω έχουν POS συνδεδεμένα με λογαριασμούς σε άλλες χώρες). Και πολλά, πολλά άλλα είδη προς πώληση: Η πόλη φαίνεται κάνει ακόμα όλες τις αγορές της εδώ – από τρόφιμα και ψωμιά ως έπιπλα και μικροαντικείμενα. Τα πιο «πολύτιμα» είδη, όπως π.χ. τα ασημικά, είναι προς πώληση στο Σαράυ του Μοσίρ, ένα ανακατασκευασμένο διώροφο καραβάν-σαραϊ, γύρω από ένα αίθριο. Εκεί, υπάρχουν και κράχτες για να προσελκύουν τους τουρίστες. Από όλες τις περιγραφές που είχα διαβάσει για το Ιράν πριν το ταξίδι, δεν είχα δει τίποτα για κράχτες, ωστόσο, νάτοι. Βέβαια, δεν είναι πολύ επιθετικοί (τους λες όχι και σταματάνε), αλλά όσο να ναι είναι δείγμα ότι το αντιτουριστικό Ιράν δε θα υπάρχει για πολύ. Βέβαια, από την άλλη, βρισκόμαστε στο Σιράζ, με διαφορά την πιο τουριστική πόλη στο Ιράν.

 

[taver]

Κεφάλαιο 8: Οι ποιητές

Το Σιράζ μπορεί να μην υπήρξε για πολύ πρωτεύουσα της χώρας (παρά μόνο στην εποχή του Καρίμ Χαν Ζάντ), αλλά ήταν πάντα περιφερειακή πρωτεύουσα. Η περιφέρεια εδώ λέγεται Φάρς, και έχει δώσει το όνομά της στη γλώσσα της χώρας (Φαρσί), επειδή ακριβώς εδώ ήταν το επίκεντρο των γραμμάτων και των τεχνών. Η περσική τέχνη και λογοτεχνία έχει αρκετά να επιδείξει, αλλά την παράσταση κλέβει εδώ η ποίηση. Το Σιράζ ήταν ανέκαθεν πόλη ποιητών, και οι δυο σημαντικότεροι ποιητές της Περσίας έζησαν εδώ. Και έχουν ταφεί εδώ, με τους Πέρσες να επισκέπτονται τακτικά τους τάφους τους. Ο ένας, ο Χάφεζ, είναι θαμμένος ένα χιλιόμετρο περίπου από δω. Ο άλλος, ο Σααντί, είναι θαμμένος στα όρια της πόλης, 5 χιλιόμετρα περίπου από δω. Το πήρα απόφαση ότι στο χρόνο που απέμενε μέχρι το τέλος της ημέρας δεν προλάβαινα να δω και τους δυο, και κατευθύνθηκα στον τάφο του Χάφεζ.

Στη διαδρομή, πέρασα από τη γέφυρα Hamzeh, μια παλιά γέφυρα πάνω από το ποτάμι της πόλης. Δυστυχώς γίνονταν έργα στην κοίτη του ποταμού, και δεν υπήρχε ούτε σταγόνα νερού (ή τουλάχιστον έτσι κατάλαβα). Συνέχισα δίπλα από ένα ακόμα μαυσωλείο ενός ακόμα συγγενή ενός μεγάλου Ιμάμη, που την ώρα αυτή φιλοξενούσε κάποια κοινωνική εκδήλωση (ο κόσμος έμπαινε μέσα φορώντας τα καλά του), η οποία είχε προκαλέσει κυκλοφοριακό χάος στην περιοχή. Συνέχισα λοιπόν για τον τάφο του ποιητή, μέσα από ένα πάρκο και ανάμεσα σε σύγχρονα δημόσια κτήρια.





Και έφτασα. Ένα μεγάλο και ανάμεικτο πλήθος τουριστών, ευσεβών μουσουλμάνων, μαθητών και μαθητριών σχολείων, ανθρώπων με ενδιαφέρον γενικώς, είναι όλοι τους εδώ και μελετούν, άλλοι ομαδικώς (με κάποιον να διαβάζει από βιβλίο και άλλους να ακούν με ένα βιβλίο στο χέρι), είτε κατά μόνας παραπέρα. Ο ποιητής έχει αποβιώσει αιώνες τώρα – έζησε από το 1325 ως το 1389 μΧ., αλλά τα βιβλία με τα ποιήματά του βρίσκονται σε κάθε Ιρανικό σπίτι, διδάσκονται στα σχολεία κλπ. Η ποίησή του (λέει το internet πως) έχει μια μυστικιστική ποιότητα, και συχνές αναφορές στο κρασί, στο φλερτ και στα αηδόνια. Σύγχρονες (βολικές…) ερμηνείες φέρουν το κρασί να είναι αλληγορική αναφορά για τον Αλλάχ…
Στο κέντρο του μνημείου, βρίσκεται ο τάφος του ποιητή. Και τριγύρω, ανάμεσα σε παρτέρια, δέντρα κλπ., ο κόσμος έρχεται εδώ για να απολαύσει ποίηση. Στο χώρο βρίσκεται κι ένα παραδοσιακό τσαγερί, με τραπέζια – σοφάδες, ότι πρέπει για ελαφρά ανάπαυση, λίγο τσάι, κι ένα γλυκάκι για ενέργεια, μέχρι να πέσει το σκοτάδι και να δω το χώρο φωτισμένο.

























Ώρα να γυρίσω στο ξενοδοχείο. Ένα ταξί μακριά είναι... Ο τρίτος ταξιτζής σήμερα, κι έχω 3 στα 3: Όλοι, έκπληκτοι που δεν καταλαβαίνω φαρσί, ρωτάνε αμέσως «από πού είσαι;» «Από την Ελλάδα» «Α, μάλιστα» (που μεταφράζεται «θα μπορούσες να είχες πει και Λιχτενστάιν. Το ίδιο μηδέν θα είχα καταλάβει»). Δεν έκανα και παζάρια για την τιμή, τι 5 τι 7 ευρώ, βαριέμαι. Αλλά τα είδα τα ματάκια του που αστράψανε, «κελεπούρι πέτυχα» μάλλον σκέφτηκε. «Αν θες μπορώ να σε πάω και στο Σααντί» - «Πήγα, πήγα» λέω, κι ας μην πήγα. - «Ή στους κήπους του Έραμ» «Πήγα κι εκεί» «Στην Περσέπολη πήγες;» «Θα πάω αύριο.» «Θες να σε πάω εγώ;» - «Όχι, έχω κλείσει». «Που δεν έχεις πάει;» «Παντού πήγα. Θα φύγω αύριο»… Μ΄αυτά και μ’ αυτά, φτάσαμε στο ξενοδοχείο.

Το μεγάλο εστιατόριο του ξενοδοχείου είναι όμορφος χώρος. Προτείνεται κι από το Lonely Planet, δε βρήκα και κάποιο εστιατόριο του γούστου μου στο κέντρο, είμαι και λίγο κουρασμένος (μετάφραση: Βαριέμαι…), είναι η εύκολη επιλογή. Και το κεμπάπ που σερβίρει, είναι μια χαρά. Τσίμπησα κάτι ελαφρύ, ξεκουράστηκα και λίγο, και ξαναβγήκα.





Το «μαυσωλείο του Βασιλιά του Φωτός» ήταν όμορφο το πρωί, αλλά τώρα το βράδυ, φωτισμένο και χωρίς ηλιοπροστασίες να το κρύβουν, είναι μαγικό (Ευχαριστώ το @GTS για το συγκεκριμένο tip). Αυτή τη φορά μπήκα χωρίς να χρειαστεί να περιμένω συνοδό (με πέρασαν για ντόπιο), αλλά πέτυχα έναν αφού μπήκα μέσα και τον ρώτησα: Μπορώ να κυκλοφορήσω και ασυνόδευτος, αρκεί να μη μπω στους εσωτερικούς χώρους, και να μη χρησιμοποιήσω φωτογραφική μηχανή (φωτογραφίες με το κινητό επιτρέπονται. Και σέλφι και τα πάντα όλα. Ακόμα και ριπές με ρυθμούς Γιαπωνέζου τουρίστα. Αλλά μόνο με το κινητό. Αν θέλω μα χρησιμοποιήσω φωτογραφική… έχασα, γιατί οι συνοδοί σχολάνε σε λίγα λεπτά).

















Επιστροφή στο ξενοδοχείο, ένα τσάι στην κεντρική αυλή παρέα με το ipad για να δω τι γίνεται στον κόσμο, και ύπνο. Το ξύπνημα αύριο είναι πρωϊνό…

 

[James]

Νομίζω ότι η συμβουλή για βραδινές φώτο ήταν κάτι παραπάνω από καίρια....

 

[taver]

Κεφάλαιο 9: Αρχαία στην έρημο

Η επιγραφή στη ρεσεψιόν ήταν σαφής. Η αναχώρηση για την Περσέπολη είναι στις 7:30. Για τους τουρίστες που συμμετέχουν στην οργανωμένη εκδρομή του ξενοδοχείου δηλαδή, γιατί ο δικός μου οδηγός ήταν προγραμματισμένο να έρθει στις 8:00. Στις 07:30 λοιπόν, όταν τα τραπέζια του πρωινού είχαν πια αδειάσει, ήταν η ώρα που διάλεξα να κατέβω να φάω κάτι, καθώς η μέρα προβλέπονταν μακρά. Στο μεγάλο κοινό τραπέζι του πρωινού, κάθισα δίπλα σε μια παρέα Αμερικανών. Οι Αμερικανοί έχουν ειδικούς περιορισμούς για ταξίδι στο Ιράν: Πρέπει οπωσδήποτε να ταξιδεύουν συνοδευόμενοι. «Αλλά είναι απλοί ξεναγοί, όχι κυβερνητικοί υπάλληλοι όπως στη Βόρεια Κορέα. Ξέρουμε, γιατί να, ο φίλος μου εδώ είχε πάει στη Βόρεια Κορέα πέρυσι». «Α, ναι; Εγώ πρόπερσι», απάντησα. Αυτό ήταν, η συζήτηση ξέφυγε. Για λίγη ώρα στη συνέχεια ανταλλάσσαμε εμπειρίες από τη Β.Κ., με αποτέλεσμα να ξεχαστώ. Και έφτασα τελικά στη ρεσεψιόν 08:15.

- «Α, αργήσατε», μου λέει η ρεσεψιόν. «Σας περιμένει ο οδηγός σας».
- «Ποιος είναι;»
- «Αυτός εκεί», και μου έδειξε ένα παλικάρι γύρω στα 20 που περίμενε ανυπόμονα. Συστηθήκαμε, έκανα γρήγορα checkout, φορτώσαμε τα πράγματα στο αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε. Εξηγήθηκε αμέσως: «Ξέρεις, έχουμε να πάμε Περσέπολη και όλα τα αρχαία, και μετά έχουμε τρεις και μισή ώρες δρόμο από κει ως τη Yazd. Θα φτάσουμε απόγευμα. Και μετά πρέπει να γυρίσω πίσω ως το βράδυ, γιατί αύριο έχω άλλο πελάτη. Προλαβαίνουμε, δε με πειράζει που θα φτάσω πίσω κατά τις 11, αλλά σε παρακαλώ μην καθυστερούμε πάρα πολύ για να μην πάει πολύ παραπέρα…».

Κάναμε μια στάση σε ένα βενζινάδικο, και βγήκαμε σιγά σιγά από την πόλη, στην εθνική όδό. Κάθε λίγα μέτρα, μια σειρά από φωτογραφίες νέων ανθρώπων είναι αναρτημένες στις νησίδες του δρόμου. «Δε μπορεί όλοι αυτοί να είναι του καθεστώτος», σκέφτηκα. Και ρώτησα. Σε κάθε πόλη, περιοχή, γειτονιά οι φωτογραφίες είναι διαφορετικές, γιατί απεικονίζουν τους ήρωες της περιοχής εκείνης, από τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ τη δεκαετία του ’80. Τότε, ο Σαντάμ Χουσεϊν είχε εκμεταλλευτεί το μπάχαλο του μετεπαναστατικού Ιράν, και είχε εισβάλει και καταλάβει το Khuzestan, την επαρχία κοντά στα σύνορα. Και το Ιράν απάντησε με πολεμικά μέσα. Και λίγο με τις δυνάμεις τους, λίγο με διεθνή βοήθεια, μέσα σε μια οκταετία που κράτησε ο πόλεμος όχι μόνο απώθησαν την Ιρακινή εισβολή, αλλά συνέχισαν μέσα στο έδαφος του Ιράκ, προσπαθώντας να ενσωματώσουν τους Σιητικούς πληθυσμούς της γειτονικής χώρας και τις ιερές πόλεις Καρμπάλα και Νιζάφ. Και ένας οκταετής πόλεμος παράγει πολλούς ήρωες πολέμου. Ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιείς 13χρονους φανατισμένους θρησκευτικά μαχητές για να καθαρίσεις τα ναρκοπέδια στο όνομα του Αλλάχ…

Πρώτη μας στάση είναι η Περσέπολη. Ο Νο 1 ταξιδιωτικός προορισμός στο Ιράν, τα ερείπια της αρχαίας Περσέπολης, εκτός από μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι και πόλος αναφοράς για τους αρχαίους περσικούς πολιτισμούς. Ότι και η Σούσα, αλλά στο μεγαλύτερο, στο ευρύτερο, στο πλουσιότερο, και πάνω απ’ όλα, στο πιο καλά διατηρημένο, ήταν κι αυτή μια από τις πρωτεύουσες της περσικής αυτοκρατορίας, και κατά περιόδους η μεγαλύτερη. Στο τέλος, καταστράφηκε ολοσχερώς από τους στρατούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Από τους αρχαίους χρόνους, δεν υπάρχουν αναφορές για αυτή, ούτε στον Ηρόδοτο ούτε οπουδήποτε αλλού – γεγονός που μάλλον σημαίνει ότι ήταν «μυστική» πρωτεύουσα. Η Περσέπολη είναι κτισμένη στη μέση μιας πλαγιάς, σε ένα μεγάλο ίσωμα. Ξεκινάς ανεβαίνοντας μια αρχαία σκάλα, και ακολουθεί μια σειρά από αρχαίες πύλες, παλάτια, υπόστυλες αίθουσες θρόνων, διακοσμημένα κλιμακοστάσια, θησαυροφυλάκια κι ένα μικρό μουσείο. Ερείπια από διαφορετικά και διακριτά κτίσματα που κτίστηκαν σε διαφορετικές περιόδους κι από διαφορετικούς βασιλιάδες. Δεν έχει νόημα να περιγράψω τα αρχαία μνημεία ένα-ένα, υπάρχουν οι φωτογραφίες γι αυτό, και οι ταξιδιωτικοί οδηγοί.































































Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, βρίσκεται κι ένα μικρό μουσείο:











Πάνω από την αρχαία πόλη, υπάρχουν δυο τάφοι λαξευμένοι μέσα στο βουνό, του Αρταξέρξη του Β’ και του Γ’. Και οι δυο θέλουν σκαρφάλωμα, αλλά ανταμείβουν όποιον το κάνει με μια όμορφη πανοραμική θέα στην αρχαία πόλη.













Από την άλλη πλευρά, στα χαμηλά και έξω από τον αρχαιολογικό χώρο, σώζεται μια σειρά από σκελετούς από τέντες χωρίς πανί. Αυτές, είχαν στηθεί από τον τελευταίο Σάχη το 1971, όπου παρέθεσε ένα τεράστιο πάρτι για τα 2500 χρόνια Μοναρχίας στην Περσία. Είχε καλέσει, και παρευρέθηκαν, 60 αρχηγοί κρατών (μεταξύ τους κι ο τέως Βασιλιάς της Ελλάδας), σε μια πρωτοφανή εξτραβαγκάνζα με σκοπό την προβολή της χώρας, και την τόνωση του εγωισμού του Σάχη και του Ιρανικού εθνικισμού μαζί της. Βραχυπρόθεσμα πέτυχε το στόχο, μακροπρόθεσμα όμως ενέτεινε την οργή ενός πληθυσμού που αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα, και οδήγησε στην επανάσταση του 1979.

 

[taver]

Κεφάλαιο 9 (συνέχεια):

Μετά την Περσέπολη, ο οδηγός μου με περίμενε στην έξοδο. Είχα αργήσει και 15 λεπτά από τη συμφωνημένη ώρα, αλλά αυτή τη φορά δε γκρίνιαξε. Τον ρώτησα αν υπάρχει κάπου να πάρω ένα καφέ στο χέρι. «Έχω καφέ στ’ αμάξι. Κερνάω. Αλλά όχι εδώ, έχουμε βγει από το πάρκιγκ». Φύγαμε για τον επόμενο προορισμό. Ο οποίος είναι η νεκρόπολη στο Naqsh-e-Rostam, 6 χιλιόμετρα από την Περσέπολη, εκεί που οι τάφοι τεσσάρων Περσών Βασιλέων είναι σκαμμένοι μέσα σε ένα κατακόρυφο βράχο. Οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι είναι οι τάφοι των Δαρείου Β΄, Αρταξέρξη Α’, Δαρείου Α’ και Ξέρξη Α’. Απέναντί τους, ένα περίεργο κτήριο, που οι αρχαιολόγοι αρχικά θεωρούσαν ότι ήταν ζωροαστρικός ναός της φωτιάς, αλλά σήμερα αυτό αμφισβητείται, και η υπόθεση ότι ήταν θησαυροφυλάκιο κερδίζει έδαφος. Το κάτω του μισό ήταν συμπαγής πέτρα, ενώ το άνω μισό ήταν δωμάτιο, με πολλά ψεύτικα παράθυρα τριγύρω για να δίνει την εντύπωση τριώροφης κατασκευής.

















Μετά τα αρχαία, ήρθε η ώρα του καφέ. Ο οδηγός μου άνοιξε το πορτ-μπαγκάζ, έβγαλε ένα θερμός και δυο ποτηράκια, και δυο φακελάκια στιγμιαίου καφέ, και φτιάξαμε ένα καφέ. Τον πήραμε στο αυτοκίνητο, και ξεκινήσαμε. Κάπου 50 χιλιόμετρα ακόμα πιο πέρα, φτάσαμε στις Πασαργάδες.

Οι Πασαργάδες (ή η Πασαργάδη αν προτιμάτε) είναι η πόλη που ίδρυσε ο Κύρος ο Μέγας, ο σπουδαιότερος από τους μεγάλους βασιλιάδες της αρχαίας Περσίας, μία ακόμα από τις πρωτεύουσες της αυτοκρατορίας. Σώζεται λιγότερο καλά από την Περσέπολη, και εκτείνεται σε σχετικά μεγάλο μέγεθος. Πρώτη μας στάση είναι στον τάφο του Κύρου, ένα μνημείο που – παραδόξως – στέκει ακόμα άθικτο, καθώς ακόμα κι ο Μ. Αλέξανδρος που κατέστρεψε κι αυτή την πόλη, ήθελε να το προστατέψει. Ακριβώς δίπλα είναι ένα καραβάνσαραί αιώνων, που φτιάχτηκε με πέτρες από το παλάτι μερικούς αιώνες μετά την καταστροφή του.









Κάπου ένα χιλιόμετρο πιο πέρα, βρίσκονται τα όχι και τόσο συγκλονιστικά, είναι η αλήθεια, μνημεία που έχει ανακαλύψει η τοπική ανασκαφή. Η αναστήλωση είναι σε εξέλιξη – αυτή την εποχή εστιάζουν στους κήπους του αρχαίου παλατιού – που ήταν πρόδρομοι των μεταγενέστερων Ιρανικών κήπων, είχαν σύστημα άρδευσης με κανάλια, κλπ. Τα ερείπια από δυο παλάτια (ιδιωτικό και δημοσίων εμφανίσεων) και κάτι ακόμα «ψιλά» βρίσκονται επίσης εδώ. Είναι αλήθεια πως τα είδα λίγο τρέχοντας, γιατί μαζί με μένα ήταν εκεί κι ένα γκρουπ από Κινέζους τουρίστες. Και δεν τα βάζεις με Κινέζους τουρίστες, είναι ικανοί να σε τρελάνουν. Αυτοί εδώ προσπαθούσαν να προσανατολιστούν στο αρχαιολογικό χώρο…. φωνάζοντας όλοι μαζί, ο ένας δυνατότερα από τον άλλο!















Λίγο ακόμα πιο πέρα βρίσκεται η «Φυλακή του Σολομώντα» (Zendan-e Soleiman). Σήμερα σώζεται μόνο η πρόσοψη, ωστόσο κάποτε αυτό ήταν ένα τετράγωνο κατασκεύασμα όμοιο με αυτό στη νεκρόπολη, όπου οι αρχαιολόγοι διαφωνούν για τη χρήση που είχε.



Μετά τους αρχαιολογικούς χώρους, έχει πάει η ώρα μία και έχουμε μπροστά μας μεγάλη διαδρομή, τρείς ώρες και κάτι. «Θες να πάμε για φαγητό;» με ρώτησε ο οδηγός μου. Καλά την έχω γλυτώσει μέχρι τώρα, σκέφτομαι, δε με έχουν πάει στα τούριστ τραπ που πάνε τους τουρίστες. Αλλά εδώ, στο πιο τουριστικό σημείο του Ιράν, μάλλον δε θα τη γλυτώσω. «Δεν έχω πεινάσει ακόμα. Μήπως να ξεκινάγαμε και να σταματούσαμε κάπου στη διαδρομή;». «Μπορούμε αν θες, αλλά δεν ξέρω τα κατατόπια. Μάλλον θα φάμε και πιο ακριβά και λιγότερο καλά», μου απαντάει. Δεν ξέρω, κάπως με έπεισε. Και κατευθυνθήκαμε σε ένα τοπικό μαγεργειό. Καθαρό φάνηκε, φτηνό φάνηκε, δε βαριέσαι ας δοκιμάσουμε. Τι άλλο, ένα ακόμα κεμπάπ με ρύζι. Παράγγειλε κι αυτός το ίδιο, φάγαμε και ήπιαμε δυό άτομα, πήρα και νερά για το δρόμο, και πληρώσαμε… €7. Αλλά δόθηκε και η ευκαιρία για λίγη κουβέντα.
- Σου άρεσαν τα αρχαία;
- Ναι, αμέ. Πρώτης τάξης. (ε δεν είναι και να ανοίξουμε αρχαιολογική κουβέντα σε σπαστά Αγγλικά με το σωφέρ…).
- Ξέρεις, διαβάζω για να πάρω την άδεια του ξεναγού. Σε δυο μήνες δίνω…
- Α, μπράβο, καλή επιτυχία!
- Τώρα δουλεύω οδηγός για μεμονωμένους τουρίστες. Έξι μήνες δουλεύω, έχω γυρίσει όλη τη χώρα, από την Ταβρίδα, το Μάσχαντ, μέχρι Κερμάν και Περσικό.
- Σε άλλες χώρες μπορείς να πας;
- Τώρα που τελείωσα το στρατιωτικό μου, ναι, μπορώ. Σε δυο βδομάδες λέω να ταξιδέψω για πρώτη φορά. Έχει ένα Σιητικό προσκύνημα, το Arba'een στην Καρμπάλα, στο Ιράκ, που ο κόσμος ξεκινάει και πάει με τα πόδια. Κάποιοι έχουν ήδη ξεκινήσει από δω από το Σιράζ, εγώ θα πάω να κάνω μόνο λίγα χιλιόμετρα, μια δυο μέρες.
- Α ωραία. Τώρα τελείωσες από το στρατό; Ναι, πριν έξι μήνες. Έχω και το απολυτήριο στο αυτοκίνητο, αν θες να δείς…
- Όχι, εντάξει, σε πιστεύω… Κι εγώ έχω κάνει στρατό, πάμε και στη χώρα μου.
- Α, ναι; Πόσο καιρό πάτε εσείς;
- Ένα χρόνο ήταν τότε που πήγα εγώ…
- Α, τίποτα. Εμείς πάμε 25 μήνες…
- Α ναι; Και που υπηρέτησες; Σε κάνα μέτωπο;
- Όχι, όχι, στο σπίτι μου στη Σιράζ ήμουνα, τρείς φορές την εβδομάδα πήγαινα και φύλαγα σκοπιά…
- Εγώ τουλάχιστον υπηρέτησα στα σύνορα με την Τουρκία…
- Και για πες μου, γιατί ταξιδεύεις μόνος σου;
- Ε, η κοπέλα μου δεν ήθελε με τίποτα να φοράει μαντήλες, και οι φίλοι μου δεν ερχόντουσαν.
- Σιγά μωρέ, δεν είναι καν απαραίτητη συνέχεια, μόνο άμα είσαι σε θρησκευτικά μνημεία
- Δε λέω το τσαντόρ (ολόσωμο μαύρο φόρεμα που καλύπτει και το κεφάλι), τη χιτζάμπ λέω (τη μαντήλα στο κεφάλι).
- Ε, κι αυτή. Την πρόσεξες την κινέζα πριν στην Πασαργάδη; Είχε βγάλει τη Μαντήλα…
Η συζήτηση συνεχίστηκε, περί ανέμων και υδάτων, αλλά δεν ανοίχθηκα πολύ για κάποιο λόγο. Κάποια στιγμή με ρώτησε:
- Είσαι παντρεμένος;
- (Ευκαιρία για ψάρεμα). Όχι, αλλά ζούμε μαζί με την κοπέλα μου. Ξέρεις, στην Ευρώπη μπορείς να το κάνεις αυτό…
Στράβωσε λίγο.
- Ναι, ναι, έχω ακούσει, πολλά κάνετε, ακόμη και παιδιά μπορείτε να κάνετε χωρίς γάμο…



Με τα πολλά πέρασε η ώρα, πλήρωσα το φαΐ, φτιάξαμε ένα καφέ ακόμα στο αυτοκίνητο, και ξεκινήσαμε. Επόμενη στάση, τρεισήμισι ώρες μετά, στην πόλη Yazd. Η διαδρομή, σχεδόν στο σύνολό της, είναι μια ατέλειωτη ευθεία μέσα από την Έρημο. Ο δρόμος, καλής ποιότητας, με διαζώματα, ανθεκτική άσφαλτο κλπ. Αλλά και με σαμαράκια κλπ κάθε τόσο για να μένουν ξύπνιοι οι οδηγοί, και τον τοπικό χάρο που και που ο οποίος θα κάνει την πιο απίστευτη μανούβρα που μπορεί να φανταστεί. Τριγύρω, ξερό τοπίο, πότε επίπεδο και πότε με γυμνά βουνά. Ε, αυτά πρόλαβα να δω. Δεν ξέρω αν μετά ροχάλιζα πολύ δυνατά, πάντως δε μου είπε τίποτα
Τα χιλιόμετρα πέρασαν, η ώρα πέρασε, και κατά τις 5, σούρουπο, φτάσαμε στη Yazd.
- Δεν την ξέρω καλά την πόλη, θα πάμε ρωτώντας, εδώ έχω τις οδηγίες για το πώς θα βρω το ξενοδοχείο σου (και βγάζει ένα χαρτάκι).
- Κάτσε να ανοίξω κι ένα google maps.
- Έχεις data;
- Ναι…
- Έ άνοιξε. Άμα φτάσουμε κοντά θα το βρω, πριν δυο μήνες είχα μείνει στο ξενοδοχείο αυτό.
Έβαλα το ξενοδοχείο, και ξεκινήσαμε. Περιττό να σας πω ότι 3 φορές πήγε να μας βάλει ανάποδα σε μονόδρομο (είχαν αλλάξει), ενώ όταν φτάσαμε στο κέντρο βρήκαμε και κλειστούς δρόμους. Τελικά με τα χίλια ζόρια φτάσαμε κοντά στο ξενοδοχείο, που ήταν μέσα στα στενά της παλιάς πόλης. Και ο οδηγός μου πήρε τηλέφωνο στο ξενοδοχείο να ζητήσει οδηγίες πρόσβασης.
- Α, είχανε πρόβλημα στο ξενοδοχείο και σε αλλάξανε, θα πας σε ένα διπλανό ξενοδοχείο
- Άλλο; Τι άλλο;
- Καλύτερο είναι, λένε.
Πήγαμε στο πρώτο ξενοδοχείο, μιλήσαμε με τη ρεσεψιόν, πήραμε οδηγίες για να βρούμε το άλλο ξενοδοχείο στο δίπλα τετράγωνο, και πήγαμε. Έριξα μια ματιά στο δωμάτιο, αλλά μάλλον είχα μεγάλη στραβομάρα.
- ΟΚ είναι. Καλώς, θα μείνω εδώ.
Ευχαρίστησα και αποχαιρέτησα τον οδηγό μου, πάρκαρα βιαστικά τα πράγματα στο δωμάτιο, και ξεκίνησα για μια βόλτα στο κέντρο της πόλης.

Στις 24/11/2016, τέσσερις μέρες μετά το Arba’een, διάβασα την είδηση. Επίθεση αυτοκτονίας του Ισλαμικού κράτους με φορτηγό με εκρηκτικά, σκότωσε 80 και πλέον Ιρανούς προσκυνητές που επέστρεφαν με τα πόδια στο Ιράν. Ελπίζω να μην ήταν ανάμεσά τους…

 

[giannoula]

omg.. Τραγικό.. Ελπίζω να μην ήταν τόσο άτυχος....

 

[taver]

omg.. Τραγικό.. Ελπίζω να μην ήταν τόσο άτυχος....

Κι εγώ, αλλά αυτό είναι και το point: Εκτός από αυτά που γίνονται στη δύση, τρομοκρατικές επιθέσεις τζιχαντιστών γίνονται και εντός του μουσουλμανικού κόσμου. Μπορεί να μην παίζουν παρά ως μονόστηλα στα Ευρωπαϊκά media, να μη μαθαίνουμε τίποτα για τα θύματα, αλλά συμβαίνουν κι εκεί, και τα θύματα είναι συνήθως κανονικοί φιλήσυχοι άνθρωποι. Το χάσμα Σουνιτών/Σιητών συνεχώς βαθαίνει, όπως και το χάσμα των φονταμενταλιστών με τους κοσμικούς.

 

[taver]

Κεφάλαιο 10: Ζωή στην απομόνωση

Βγήκα, έκανα μια μικρή βόλτα στο κέντρο της μικρής πόλης, χάθηκα και λίγο στα άπειρα στενάκια του. Όμορφη φαίνεται, ωραία ατμόσφαιρα το βράδυ, αλλά ερημιά. Ελάχιστος κόσμος κυκλοφορούσε στους δρόμους. Βρήκα ένα ταξιδιωτικό γραφείο και έβγαλα εισιτήριο λεωφορείου για το επόμενο σκέλος του ταξιδιού μου, σε 2 μέρες. Και μετά, πήγα για βραδινό φαί, σε ένα εστιατόριο σε ταράτσα, με πανοραμική θέα της… ολοσκότεινης πόλης. Παράγγειλα και "Μοχίτο". Δεν είχα υπολογίσει το κλίμα της ερήμου, και ότι όσο η νύχτα έπεφτα πιο βαριά, μαζί της ερχόταν και το κρύο. Και έτσι, νωρίς-νωρίς επέστρεψα στο ξενοδοχείο.







Και κοίταξα καλύτερα το δωμάτιο. Καλά, μιλάμε για μεγάλη στραβομάρα πριν. Τα σεντόνια στο κρεββάτι ήταν χρησιμοποιημένα και βρώμικα, η κουβέρτα… άσε να μην πω, το πάτωμα βρώμαγε, και οι τοίχοι ήταν γεμάτοι ίχνη από ζουπηγμένα ζουζούνια. Ίσως υπάρχει κάποια σχέση με το ότι το παράθυρο του μπάνιου δεν έκλεινε καλά… Και ούτε λόγος για air condition ή για θέρμανση. Wifi σήμα δεν έφτανε στο βάθος, και 3G σήμα δεν έπιανε. Το πρωϊνό δε διέθετε καφέ, αυγά, κλπ – χωρίς να σημαίνει ότι ήταν και παραδοσιακό: τυράκια κονσέρβα και μαρμελάδες είχε. Αν πάτε ποτέ στη Yazd, MH δεχτείτε να σας στείλουν να μείνετε στο Kourosh hotel.

Τσάι, όμως (φακελάκι) έφτιαχναν καλό. Και με την αυλή να είναι σχετικώς όμορφη, άραξα σε ένα τραπέζι με το iPad και μπόλικο τσάι, όσο άλλαζαν τα σεντόνια και ψιλοκαθάριζαν το δωμάτιο. Ώσπου πέρασε η ώρα και πήγα για ύπνο. Ας ξυπνήσω νωρίς αύριο…

H Yazd είναι μια παλιά πόλη, τόσο που ο Μάρκο Πόλο έγραψε γι αυτή ήδη από το 13ο αιώνα ότι ήταν μια ευχάριστη και υπέροχη πόλη, ενώ ήταν ήδη από τότε γνωστή για τα μεταξωτά και τα υφάσματά της. Είναι χτισμένη σε μια «όαση» ανάμεσα σε δυο ερήμους, τη Dasht-e Kavir στα βόρεια και τη Dasht-e Lut στα νότια. Στα προάστια, είναι μια σύγχρονη τσιμεντούπολη σαν Ελληνική πόλη, καθώς μεγάλωσε απότομα τις δεκαετίες του ‘60 και του ’70 . Στο κέντρο, της όμως, διακλαδίζεται ένας δαίδαλος από στενάκια, σκεπασμένα ενίοτε, ανάμεσα σε παραδοσιακά σπιτάκια από τούβλο, λάσπη και άχυρο. Η εικόνα είναι όμορφη. Κρύβει όμως κάτι. Όλα τα σπίτια έχουν και μια αυλή. Μόνο που η αυλή τους είναι πάντοτε κρυμμένη πίσω από ένα τρίμετρο μαντρότοιχο. Σε μια χώρα που όλοι είναι ευγενείς, εξυπηρετικοί και φιλόξενοι, αυτό χτυπάει τουλάχιστον ως περίεργο. Γιατί η απομόνωση, κάθε άλλο παρά φιλικότητα δείχνει. Μάλλον έχει περισσότερο να κάνει με την κουλτούρα «πίσω από κλειστές πόρτες» της χώρας, όπου όλοι τους μέσα στα σπίτια τους είναι κανονικοί άνθρωποι, ίσως και πέρα από το μέτρο, αλλά μόλις πρόκειται κάποιος να τους δει, γίνονται υπερσυντηρητικοί καθωσπρέπει.









Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό σημάδι της τοπικής αρχιτεκτονικής, είναι τα bagdir (ανεμοπαγίδες), ψηλοί πύργοι που ανεβαίνουν πάνω από το επίπεδο των σπιτιών. Αναπτύχθηκαν με σκοπό να λειτουργούν ως φυσικό air-condition, φέρνοντας καθαρό και δροσερό αέρα από ψηλά μέσα στα σπίτια. Ένα τρίτο ειδικό αρχιτεκτονικό στοιχείο είναι τα Yakhchal, που είναι παγόπυργοι (ice towers) και βρίσκονται παντού στο Ιράν. Πρόκειται για ωοειδείς κατασκευές κάτω και πάνω από το έδαφος, που χρησίμευαν ως… ψυγεία, για τη διατήρηση πάγου. Λειτουργούσαν με τεχνολογία αντίστροφη από αυτή που χρησιμοποιούν σήμερα οι αντλίες θερμότητας, απάγοντας θερμότητα δια της εξάτμισης.



Ένα τέταρτο χαρακτηριστικό της τοπικής αρχιτεκτονικής, είναι τα Qanat, με τεχνολογία 2000 ετών, που πρόσφατα χαρακτηρίστηκαν ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτά είναι ένα δίκτυο υπόγειων καναλιών, όπου το νερό από πηγές αρκετά μακριά μεταφέρονταν σε μεγάλη απόσταση. Έτσι, πήγαινε στα χωράφια, έφτανε στην πόλη και μοιραζόταν στα σπίτια, χωρίς τον κίνδυνο να εξατμιστεί από τη ζέστη. Τα κανάλια ήταν επισκέψιμα, με την έννοια ότι μπορούσε κάποιος να περπατήσει (ή έστω να μπουσουλήσει) μέσα σ’ αυτά. Σε αρκετά σημεία, σκάλες κατέβαιναν στους αγωγούς για να παίρνει ο κόσμος με κουβάδες νερό από το κανάλι – Οι πλούσιοι είχαν ιδιωτική πρόσβαση μέσα από το σπίτι τους, ενώ για τους υπόλοιπους υπήρχαν δημόσιες προσβάσεις, στις πλατείες και στα τζαμιά.



Κι ένα πέμπτο τοπικό κτηριακό κατασκεύασμα, είναι αυτό εδώ που βρίσκεται μπροστά μου, λίγο πιο πέρα από το ξενοδοχείο, και συνδυάζει τις παραπάνω τεχνολογίες. Τα Ab anbar είναι δεξαμενές νερού, που τροφοδοτούνται από τα Qanat, και κρατάνε ποσότητες νερού για διάφορες χρήσεις. Μοιάζουν σχηματικά με τα Yakhchal, ενώ διαθέτουν και μερικά bagdir για να τα επισκέπτεται ο αέρας και να κρατάνε το νερό φρέσκο.



Μετά από λίγο περπάτημα στα στενάκια, έφτασα στην επόμενη στάση μου στο Khan-e Lari, ένα κτήριο 150 ετών, και από τα καλύτερα διατηρημένα κτήρια της εποχής των Καζάρων, που ανήκε σε μια οικογένεια εμπόρων, και σήμερα στεγάζει υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού της χώρας. Είναι κανονικά επισκέψιμο με εισιτήριο, το οποίο επιτρέπει την είσοδο στην κεντρική αυλή, στο Qanat του σπιτιού, και σε όσους χώρους δεν έχουν καταλάβει οι υπηρεσίες του υπουργείου.







Επόμενη στάση, η «Φυλακή του Αλέξανδρου», ένα υπόγειο δωμάτιο με όλες τις ανέσεις, κάτω από ένα συγκρότημα σουβενιράδικων και μικροπωλητάδικων, με πρωταρχικό στόχο το εισόδημα των τουριστών και τη μίζα των ξεναγών που τους φέρνουν. Ο χώρος πάνω από το έδαφος είναι ένας παλιός μεντρεσές (θρησκευτικό σχολείο) του 15ου αιώνα αλλά πολλάκις ανακαινισμένος έκτοτε. Το υπόγειο έχει αυτό το όνομα λόγω μιας αναφοράς σε ένα ποίημα του Χάφεζ, και υποτίθεται ότι είναι μια υπόγεια φυλακή που υποτίθεται κατασκεύασε ο Μέγας Αλέξανδρος, αλλά φαίνεται και μεταγενέστερο και περίεργο. Πιο πιθανό το βλέπω να ήταν ένα ακόμα Ab anbar.















Δίπλα στο παραπάνω, βρίσκεται ένα παλιό, ετοιμόρροπο τζαμί του 11ου αιώνα με ονομασία «Τάφος των 12 Ιμάμηδων». Προφανώς δεν είναι τάφος κανενός από αυτούς, γιατί αν ήταν, τώρα εδώ θα υπήρχε μια Μέκκα κατασκευασμένη γύρω του και θα ερχόντουσαν οι απανταχού της Γης Σιήτες να προσκυνήσουν. Είναι απλά αφιερωμένο σ’ αυτούς. Στους τοίχους, οι καλλιγραφικές αραβικές επιγραφές, που έχουν φτιαχτεί με την πιο παλιά τεχνική κεραμικής τοιχοποιίας που σώζεται στο Ιράν, αναφέρουν τα ονόματα των 12 Ιμάμηδων. Ο χώρος είναι κανονικά σφραγισμένος – φωνάζεις τον τύπο από τη φυλακή του Αλέξανδρου, και με ένα μικρό φιλοδώρημα, σου ανοίγει και μπαίνεις μέσα. Είμαι τυχερός όμως, γιατί μόλις τον φώναξαν και τους άνοιξε ένα γκρουπ Κινέζοι με τον ξεναγό τους. Και μπήκα κι εγώ, δια της προσκολλήσεως. Δε χρειάστηκε καν να τεντώσω τα μάτια μου για να μοιάζω μέλος του γκρουπ….







To πρόβλημα ότι το ξενοδοχείο δε σέρβιρε καφέ στο πρωϊνό έπρεπε να αποκατασταθεί σύντομα, αν δεν ήθελα να έρθω αντιμέτωπος με στερητικό σύνδρομο από έλλειψη καφεΐνης. Προχωρώντας στα στενά της Yazd, σύντομα έπεσα πάνω σε ένα όμορφο καφέ, με παραδοσιακά τραπέζια, και μια αυλή γεμάτη από θόλους Ab anbar (ή κάτι που τους έμοιαζε). Ψυχή άλλη δεν υπήρχε, αλλά δεν πτοήθηκα. Κάθισα, και ήρθε ο σερβιτόρος. Το χα μάθει πια. Όχι Καπουτσίνο... «Ένα εσπρέσσο με γάλα παρακαλώ. Κι αυτό εκεί το γλυκό». Με ρώτησε κι αυτός από πού είμαι (μέχρι τώρα είχα ήδη συνηθίσει να με ρωτάνε οι πάντες…) Καφές ΟΚ, γλυκάκι, και… ένα Ελληνικό σημαιάκι ήρθε να στολίσει το τραπέζι (όχι, δεν το φωτογράφησα...). ΟΚ. Φαίνεται ότι δεν είμαι ο μόνος Έλληνας που κυκλοφόρησε ποτέ στην πόλη αυτή…







Συνέχισα λίγο ακόμα τη βόλτα στα στενά, χάθηκα και λίγο, και πέτυχα διάφορα. Ένα όμορφο συνοικιακό τζαμί, αρκετές πλατείες, στενάκια, σπιτάκια, ξενοδοχεία, κ.α.

















































Η βόλτα ήταν όμορφη, ώσπου κοίταξα το ρολόι και είδα πως είναι ώρα να πάω στο επόμενο αξιοθέατο, και έπρεπε να το κάνω με ένα ταξί, αν δεν ήθελα να αργήσω, γιατί έκλεινε για μεσημέρι. Ταξί, φυσικά, στα στενάκια δε βρίσκεται, οπότε περπάτησα λίγο ως το μεγάλο κεντρικό ρολόι, στο κέντρο της πόλης, όπου έκαναν πιάτσα οι ταρίφες. Πήρα τον πρώτο που βρήκα, του είπα τον προορισμό μου, μπήκα μέσα, δεν έκανα παζάρια, με ρώτησε από πού είμαι, του είπα, και μ’ αυτά και μ’ αυτά φτάσαμε.

 

[KIKI]

Πολυ ωραία και καλογραμμένη ιστορία .

Απορία , αν δεν σου αρεσει το κεμπαμπ τι άλλο υπάρχει για φαγητό ;

 

[fenia42]

Αυτό με την έλλειψη καφεΐνης το έζησα κι εγώ στο πετσί μου στο Ιράν.Οι μοναδική εβδομάδα της ζωής μου χωρίς αλκοόλ, καπουτσίνο και facebook

 

[taver]

Απορία , αν δεν σου αρεσει το κεμπαμπ τι άλλο υπάρχει για φαγητό ;

Ρύζι.