Νορβηγία Η κατάκτηση του άγριου Βορρά

[taver]

Κεφάλαιο 8: Σαββατόβραδο με beach party

Αποβιβαστήκαμε. Για τη συνέχεια της μέρας, θέλαμε να δούμε λίγο το κέντρο του Longyearbyen, και καθώς το ξενοδοχείο μας είναι στην άκρη της πόλης, αποφασίσαμε να μη χάσουμε χρόνο να πάμε ως εκεί και να γυρίσουμε. Έτσι, με τα σακίδια στην πλάτη, αφού αρνηθήκαμε το ταξί που μας είχε κανονίσει η Λέϊα για την επιστροφή, ξεκινήσαμε από το λιμάνι για το κέντρο του χωριού, περίπου 1 χιλιόμετρο πιο πέρα.











Περάσαμε από τη βιομηχανική ζώνη. Μπροστά μας, ένα εργοστάσιο ποιος ξέρει για τι, με μια τεράσια Loading ζώνη για πολλαπλά φορτηγά, πράγμα μάλλον οξύμορο για ένα μέρος που ο μακρύτερος δρόμος μπορεί να σε πάει μόλις 11 χιλιόμετρα πιο μακριά, μέσα στην ερημιά.



Εδώ βρίσκεται το τελευταίο εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής στη Νορβηγία που ακόμη καίει άνθρακα. Το ίδιο εργοστάσιο παρέχει και ζεστό νερό σε όλη την πόλη. Παρότι ο λιθάνθρακας εδώ πολύ καθαρότερος από τον λιγνίτη που καίμε ακόμα στην Ελλάδα, είναι κι αυτός επιβαρυντικός για το περιβάλλον, γι’ αυτό υπάρχουν σήμερα σκέψεις ακόμα κι εδώ, στην πόλη που δημιουργήθηκε για τον άνθρακα, να σταματήσει η χρήση του.



Μετά τη βιομηχανική ζώνη, σιγά σιγά μπαίναμε στο κέντρο και στις εμπορικότερες περιοχές του.















Το κέντρο της πόλης, δεν έχει εικόνα κέντρου πόλης. Πρώτα απ’ όλα γιατί τα κτίρια, είναι όλα ξύλινα, μέχρι 2 ορόφους πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, και χτισμένα πάνω σε πασσάλους λόγω του permafrost. Μάλιστα σε κάποιο σημείο υπάρχουν και κάτι πάσσαλοι σκέτοι. Βλέπετε, οτιδήποτε στην πόλη είναι παλαιότερο του 1945, ότι κι αν είναι αυτό, ακόμα και κάτι πάσσαλοι χωμένοι στο έδαφος, είναι αυτομάτως και διατηρητέο. Αν υπάρχει κάτι παλαιό, αυτόματα 100 μέτρα τριγύρω του δε μπορεί να κατασκευαστεί τίποτα.

Η πολιτική περί διατηρητέων μπορεί να είναι μπρουτάλ, αλλά είναι μάλλον αποτελεσματική. Γιατί το άλλο μεγάλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του Longyearbyen είναι πως ολόκληρη η πόλη (χμ.. το χωριό, εντάξει) διατρέχεται από ένα δίκτυο πυλώνων, που υποστήριζαν ένα δίκτυο τροχαλιών για τη μεταφορά του άνθρακα από τα 6 ορυχεία της περιοχής προς το λιμάνι, για φόρτωση στα πλοία. Έχει πάψει να χρησιμοποιείται εδώ και 30 χρόνια, αλλά διατηρείται ως μνημείο. Χαρακτηριστικότερο σημείο του, μια μεταλλική κατασκευή σε σχήμα… αράχνης, όπου οι γραμμές μεταφοράς από τα διάφορα ορυχεία συνέκλιναν σε μια κοινή γραμμή που μετέφερε τα φορτία στο λιμάνι. Πριν 30 χρόνια, κρίθηκε πως τα φορτηγά ήταν καθαρότερη και αποτελεσματικότερη μέθοδος μεταφοράς, αλλά μέχρι τότε το δίκτυο γνώριζε δόξες.



Όταν μάλιστα η κεντρική κυβέρνηση της Νορβηγίας αποφάσισε να διορίσει ένα κυβερνήτη για να διοικεί τα Svalbard, ζήτησε από τους ανθρακωρύχους να του κατασκευάσει ένα σπίτι για να μένει, σε περίοπτη θέση στο χωριό. Κι αυτοί, δυσαρεστημένοι που θα αποκτούσαν δερβέναγα από την κεντρική εξουσία, κι όχι κάποιο ντόπιο της δικής τους επιλογής, επέλεξαν να του κατασκευάσουν το σπίτι ακριβώς κάτω από τις γραμμές μεταφοράς με τις τροχαλίες. Οι τελευταίες δούλευαν συνεχώς, όλο το 24ωρο, κάνοντας θόρυβο, και πολύ συχνά κομμάτια από κάρβουνο έπεφταν στη στέγη του κυβερνήτη. Για να μην πούμε καν για την καρβουνόσκονη….

Πιο κάτω, ο δήμος κάποια στιγμή, εν μέσω αντιδράσεων των κατοίκων, έστησε ένα γιγαντιαίο καρακίτς κόκκινο γραμματοκιβώτιο, υποτίθεται για τα γράμματα των παιδιών προς τον Αη Βασίλη, που ως γνωστόν ζει θεωρητικώς στο Βόρειο Πόλο, αλλά πρακτικώς στο Ροβανιέμι της Φινλανδίας.





Όποιος μου εξηγήσει τι δουλειά έχει η σημαία της Βόρειας Κορέας πάνω στο γραμματοκιβώτιο, κερδίζει…
Φτάνοντας στο κέντρο της πόλης, είδαμε ένα σωρό κόσμο, που φαίνονταν να είναι ντόπιοι, να περπατάει προς την παραλία. Οι 4 Έλληνες, δε χάσαμε ευκαιρία, και κατευθυνθήκαμε εκεί. Κάθε χρόνο, στο Σάββατο μετά το Θερινό Ηλιοστάσιο, διοργανώνεται εδώ το «Midsummer party». Όπως μας είπε και μια ντόπια, «γιορτάζουμε τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου»… «ή τέλος πάντων το μέσον της μεγαλύτερης μέρας του χρόνου».

Και η μακρά νύχτα μπορεί να είναι αιτία κατάθλιψης, αλλά η μακρά μέρα είναι αιτία χαράς και εορτασμών. Κι απ’ ότι φαίνεται, αυτό είναι και το σημερινό party: Αφορμή για γιορτή. Ντάξει, δεν είναι το τυπικό beach party του μεσοκαλόκαιρου. Εδώ είμαστε με τα μπουφάν, και η φωτιά που έχουν ανάψει δεν είναι για φως, είναι για να μην ψοφήσουμε από το κρύο. Μια αυτοσχέδια καντίνα πουλάει σνακ, χάμπουργκερ και μπύρες (€2.00 περίπου, οι πιο φτηνές μπύρες που συνάντησα στη Νορβηγία). Υπάρχει ουρά για το ταμείο, αλλά δε χρειάζεται να πας πολλές φορές: Παίρνεις από την αρχή αρκετές μπύρες. Δεν είναι ότι θα ζεσταθούν εν τω μεταξύ…



























Αφήσαμε τον «τέταρτο» Έλληνα στο πάρτυ (ήθελε να φάει κάτι γρήγορο και να πάει για ύπνο νωρίς, καθώς την επόμενη μέρα είχε τρεκ), και συνεχίσαμε για ένα από τα κεντρικά εστιατόρια του χωριού.















Περάσαμε κι έξω από το εντυπωσιακό κτίριο του πανεπιστημίου της πόλης:







Κι από το δημαρχείο:



Ακολουθούσε μια πλατεία με το άγαλμα του ανώνυμου ανθρακωρύχου, και τους δυο μεγάλους πόλους έλξης της τοπικής κοινότητας. Το μοναδικό σουπερμάρκετ, και το εμπορικό κέντρο Lompen, το οποίο κτίστηκε το 1985 ως λουτρά και καμπίνες αλλαγής στολών για τους ανθρακωρύχους, αλλά με την μείωση της βιομηχανίας άνθρακα μετασκευάστηκε σε εμπορικό κέντρο.









Μέσα στο εμπορικό κέντρο, βρίσκεται και η Pub του χωριού, μελετημένη ώστε να μην έχει παράθυρα για να δίνει έτσι την κατάλληλη ατμόσφαιρα…



Καταλήξαμε σε ένα εστιατόριο ονόματι KROA, το οποίο φαίνεται να έχει όμορφο διάκοσμο, καλό φαγητό (είχε δοκιμάσει ο Α. που ήταν εδώ δυο μέρες πιο πριν), και να μαζεύει κυρίως ντόπιους. Δεν είχε τόσους ντόπιους σήμερα, αλλά είχε το Νοτιοαφρικανό που ήταν μαζί μας στο σημερινό τουρ – επιμελώς τον αποφύγαμε. Και όταν τελειώσαμε το φαγητό και σηκωθήκαμε, πετύχαμε και τον Ινδό, με τον οποίο συνεχίσαμε παρέα. Δε σας ανεβάζω τα φαγητά, αλλά μόνο αυτό:



Δεξιά έχουμε Cured arctic char, ένα τοπικό σολομοειδές. Και αριστερά, έχουμε λίγη καπνιστή φάλαινα minke (δεν ανήκει στα προστατευόμενα είδη).

Ξαναπήγαμε στο beach party. Περνώντας πάλι από το κέντρο της πόλης.



Αυτή τη φορά, με την ώρα αισθητά πιο περασμένη, ήταν λιγότερο παιδομάζωμα και περισσότερο πάρτι. Κόσμος χόρευε, άλλοι ακόμη έτρωγαν, άλλοι κουβέντιαζαν. Σε άλλους πάλι η μπύρα ολοκλήρωνε τον κύκλο της στα σώματά τους δίπλα στη θάλασσα, πράγμα ιδιαιτέρως περίεργο να το βλέπεις να γίνεται υπό το φως της μέρας. Όπως διαπίστωσα μετά την επιστροφή μου (δεν ήξερα ότι υπήρχε καν), είναι το beach party που είχαν επισκεφθεί πριν δυο χρόνια, στο τελευταίο τους επεισόδιο, οι κάφροι του World Party, της τηλεοπτικής εκπομπής στον Alpha που απέφευγα να δω. Ευτυχώς δεν είχα δει το επεισόδιο με τα Svalbard, γιατί μπορεί να μην ερχόμουνα.









Ο @kalspiros δεν την πάλευε άλλο, ήμασταν και με τρισήμιση ώρες ύπνο. Ξεκίνησε με τα πόδια για το ξενοδοχείο, στην άλλη άκρη της πόλης. Οι άλλοι δύο, κάπου 15 λεπτά μετά, πήραμε ένα ταξί, αφήσαμε τον Ινδό στο ξενοδοχείο του, και μαζέψαμε το Σπύρο που ακόμα περπατούσε, από τα μέσα της διαδρομής. Την επόμενη μέρα, είχαμε παραλαβή από το ξενοδοχείο στις 08:30πμ, για ταξίδι... "διεθνές".

 

[babaduma]

οι κάφροι του World Party, της τηλεοπτικής εκπομπής στον Alpha που απέφευγα να δω. Ευτυχώς δεν είχα δει το επεισόδιο με τα Svalbard, γιατί μπορεί να μην ερχόμουνα.

Γι' αυτό αγαπάμε @taver !

 

[taver]

Γι' αυτό αγαπάμε @taver !

Πάντως δεν το εννοώ επιθετικά ή προσωπικά για τους ανθρώπους που δεν τους ξέρω άλλωστε, αλλά αυτό ήταν το concept της εκπομπής.

 

[Samion]

Πάντως δεν το εννοώ επιθετικά ή προσωπικά για τους ανθρώπους .

Μηπως θα επρεπε να σε ευχαριστησουν κιολας για το επιθετο?..
https://el.m.wiktionary.org/wiki/κάφρος

 

[babaduma]

Πάντως δεν το εννοώ επιθετικά ή προσωπικά για τους ανθρώπους που δεν τους ξέρω άλλωστε, αλλά αυτό ήταν το concept της εκπομπής.

κι εγώ, επειδή κατάλαβα πώς το εννοούσες, γι αυτό συμφώνησα (αν και, αν δούμε την πραγματική σημασία του χαρακτηρισμού, αποτελεί τίτλο τιμής και όχι αυτό που έχει διστρεβλωμένα καθιερωθεί στην νεοελληνική).

 

[taver]

Μηπως θα επρεπε να σε ευχαριστησουν κιολας για το επιθετο?..
https://el.m.wiktionary.org/wiki/κάφρος

To concept της εκπομπής τους ήταν ένα ταξιδιωτικό "jackass". Πως να πω δηλαδή τους χαρακτήρες που παρουσίαζαν;

 

[Samion]

To concept της εκπομπής τους ήταν ένα ταξιδιωτικό "jackass". Πως να πω δηλαδή τους χαρακτήρες που παρουσίαζαν;

Εγω θα σου πω?... Πλουσια λέξεων η ελληνικη...
Το επιθετο σιγουρα δεν χρησιμοποιειται κολακευτικα...οκ, σε πολλους δεν αρεσαν αλλα παραπαει το καφροι..
Κ το μουρτζοβλαχοι έχει καθιερωθει διαστρεβλωμενα, οπως ειπε ο babaduma, αλλα εχει καθιερωθει...οπως κ το "γαιδουρι, βοδι"...

 

[taver]

Κεφάλαιο 9: Η Ρώσικη πολική αρκούδα…

Καρμπόν διαδικασία και το επόμενο πρωί (ντύσου, βάλε τα παπούτσια, πήγαινε απέναντι, βγάλε τα παπούτσια, φάε πρωϊνό, βάλε τα παπούτσια, περίμενε την παραλαβή…). Το πρόγραμμα και πάλι είχε εκδρομή με πλεούμενο. Μόνο που, αντί για βανάκι, σήμερα εμφανίστηκε ολόκληρο πούλμαν. Ο Ρόνυ ήρθε και μας υποδέχθηκε. Θα πήγαινα στοίχημα ότι είναι στερεοτυπικός νορβηγός χίπστερ με ξανθό μούσι, αν δε μας αποκάλυπτε αργότερα πως είναι από τη Σιβηρία, είναι εδώ στα νησιά πέντε χρόνια, από τα οποία τα τρία ζούσε στο Pyramiden (περισσότερα γι αυτό αργότερα)…

Και πάλι μια από τα ίδια. Εσείς είστε αυτοί με τα περίεργα ονόματα; Εμείς είμαστε. Καλώς ήρθατε, περάστε. Μπήκαμε στο πούλμαν, μαζέψαμε κόσμο κι από τα υπόλοιπα ξενοδοχεία, και στις 09:00 είμασταν στο πλοίο, έτοιμοι για αναχώρηση. Η εκδρομή μας σήμερα, είναι με καταμαράν, ένα πλεούμενο αρκετά μεγαλύτερο, αλλά ψιλοάδειο, καμμιά εικοσαριά άτομα είμαστε όλοι κι όλοι. Το τετραμελές πλήρωμα του σκάφους, είναι δυο Νορβηγοί και δυο Ρώσοι, μεταξύ τους κι ο Ρόνυ σε ρόλο οργανωτή/ξεναγού επί του πλοίου, που μας δίνει διάφορες πληροφορίες.



Και αν και η διαδρομή που θα κάνουμε είναι μικρότερη, η απόσταση που θα διανύσουμε είναι μεγαλύτερη. Προορισμός μας, για τη σημερινή μέρα, η Ρωσία. Ή μάλλον, καλύτερα, η Σοβιετική Ένωση.





Πως όμως έφτασε η Σοβιετική Ένωση να έχει «παραρτήματα» εδώ, σε Νορβηγικό έδαφος, με τη Νορβηγία να είναι μέλος του ΝΑΤΟ; Για να απαντήσουμε σ’ αυτή την ερώτηση, πρέπει να πάμε πολύ πίσω. Στο 1920. Τότε, υπεγράφη η συνθήκη που καθορίζει το καθεστώς των νησιών. Μέχρι τότε, όμως, τα νησιά ήταν φαρ-ουέστ. Δεν υπήρχε κράτος, δεν υπήρχαν νόμοι. Δεν ανήκαν σε καμία χώρα. Ώσπου, στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων των Βερσαλλιών που ακολούθησαν τη λήξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, υπεγράφη και η συνθήκη των Spitsbergen (μετέπειτα Svalbard).

Με βάση τη συνθήκη, τα νησιά Σβάλνμπαρντ, μπορεί να ανήκουν στη Νορβηγία, αλλά έχουν ιδιαίτερο καθεστώς, με περιορισμούς στη δικαιοδοσία της Νορβηγίας, όπως σας έγραψα και νωρίτερα. Είναι διεθνής ζώνη, δηλαδή δεν περνάς κάποιον έλεγχο διαβατηρίων ή τελωνείου για να μπεις. Είναι ζώνη ελεύθερου εμπορίου, χωρίς ΦΠΑ και άλλους έμμεσους φόρους, και η Νορβηγία δε δικαιούνται να επιβάλλει δασμούς σε προϊόντα που διακινούνται εδώ. Ο οργανισμός τυποποίησης ISO έχει εκδώσει χωριστό κωδικό χώρας για τα νησιά (μαζί με ένα ακόμα ακατοίκητο νησί ονόματι Jan Mayen στη μέση του βόρειου Ατλαντικού, έχουν τον κωδικό SJ όπως η Ελλάδα έχει το GR), καθώς παρότι δεν είναι ανεξάρτητη χώρα, υπάρχει λόγος διαφοροποίησης για λόγους διεθνούς εμπορίου. Σε πολλούς χάρτες εμφανίζονται ως Νορβηγία, σε άλλους εμφανίζονται ως χωριστή χώρα, και στους περισσότερους δεν εμφανίζονται καν (είναι κομμένοι πιο νότια από δω). Η διεθνής συνθήκη του 1920 επιτρέπει στις χώρες που την έχουν υπογράψει να έρθουν στα νησιά και να εκμεταλλευτούν τους φυσικούς πόρους τους (αν φυσικά αγοράσουν τα οικόπεδα που θα χρειαστούν).

Η Σοβιετική ένωση, λοιπόν, ήταν εδώ κατά την υπογραφή της συνθήκης, κατείχε ήδη κάποια γη, και στην πορεία των χρόνων επέκτεινε την παρουσία της, δια της κρατικής εταιρίας Arktikugol, η οποία ίδρυσε ή εξαγόρασε τρείς πόλεις/ορυχεία: Το Barentsburg, στο οποίο το ορυχείο λειτουργεί ακόμα και υπάρχει μόνιμος πληθυσμός, το Pyramiden, και το Grumont. Τα δυο πρώτα, θα τα επισκεφθούμε σήμερα, ενώ το τρίτο που είναι εγκατελειμμένο πάνω από 50 χρόνια τώρα θα το δούμε από μακριά από το καράβι.

Κατά τα πρώτα χρόνια του ψυχρού πολέμου, οι Σοβιετικοί και οι Νορβηγικοί οικισμοί δεν είχαν επαφές. Έτσι κι αλλιώς αεροδρόμιο για πολλά χρόνια δεν υπήρχε, δεν είχαν ανάγκη να χρησιμοποιούν κοινές υποδομές. Τα Νορβηγικά καράβια άραζαν στο Longyearbyen, στο Ny-Alesund ή στη Sveagruva, και τα Ρωσικά στο Barentsburg, την Colesbukta ή στο Pyramiden. Χωριστά ταχυδρομεία, χωριστές δραστηριότητες, χωριστά όλα. Όμως, περιορισμένες ανεπίσημες επαφές των πληθυσμών υπήρχαν, αναπόφευκτα. Και γι’ αυτό, στη Σοβιετική πλευρά τουλάχιστον, υπήρχαν κλιμάκια ολόκληρα της KBG, που επέβλεπαν τις επαφές με τους δυτικούς, που στην πορεία του χρόνου, με το άνοιγμα του αεροδρομίου, γινόταν όλο και περισσότερες.

Παράλληλα, λόγω της επαφής με τον έξω κόσμο, τα σοβιετικά χωριά είχαν κατασκευαστεί ως πρότυπα ("ουτοπίες" λένε κάποιοι), περισσότερο για επίδειξη των επιτευγμάτων του κομμουνισμού, και γι αυτό το να εργάζεται κανείς εδώ ήταν περιζήτητη θέση. Και για ένα λόγο ακόμα, καθώς οι αμοιβές ήταν καλές και τα έξοδα μηδενικά (όλα εδώ ήταν πληρωμένα!), όποιος επέστρεφε στη Σοβιετική ένωση μετά από δυο χρόνια εδώ, είχε ένα γερό κομπόδεμα (μπορούσε π.χ. να αγοράσει ένα καλό σπίτι). Και ως περιζήτητες θέσεις, φρόντιζαν να τις δίνουν μόνο σε καλούς κομμουνιστές, τόσο ως ανταμοιβή, όσο και για επίδειξη στους "κακούς" δυτικούς.

Πρώτη μας στάση, για σήμερα, θα είναι το Barentsburg. Η πόλη/ορυχείο, εδώ, εξαγοράστηκε από τους Σοβιετικούς το 1932, όταν η εταιρία του ορυχείου φλέρταρε με την πτώχευση ως αποτέλεσμα του great depression στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, καταστράφηκε στα πλαίσια της συμμαχικής εκκένωσης των νησιών, για να μην πέσει στα χέρια των ναζί και των Νορβηγών συμμάχων τους, ενώ έγινε και μια μάχη το 1943 που το αποτελείωσε. Οι Σοβιετικοί όμως, ξανάχτισαν την πόλη το 1948, και όταν, το 1962, έκλεισε η άλλη πόλη/ορυχείο Grumant, το Barentsburg έγινε το κέντρο της Σοβιετικής παρουσίας στα νησιά.

Μέχρι το 1974, οπότε και λειτούργησε το αεροδρόμιο στο Longyearbyen, η σύνδεση των νησιών με τον υπόλοιπο κόσμο γινόταν μόνο με πλοία. Πράγμα που σήμαινε ότι το χειμώνα, πρόσβαση εδώ μπορούσε να υπάρχει μόνο με ελαφρά παγοθραυστικά, καθώς τότε ακόμη το Isefjord, ο κόλπος στον οποίο βρίσκεται τόσο το Longyearbyen όσο και το Barentsburg, πάγωνε για μερικούς μήνες κάθε χρόνο (τώρα έχει 15 χρόνια να παγώσει). Ούτε λέξη για μεταφορά φορτίων, και όταν εδώ μιλάμε για φορτία, μιλάμε για όλα τα τρόφιμα – το νησί έχει μηδενική χλωρίδα το χειμώνα, και το κυνήγι τη νύκτα είναι δύσκολο. Η κοινότητα λοιπόν στο Longywarbyen, στο Ny-Alesund παρέμενε κλειστή, με τους ανθρακωρύχους να είναι οι μόνοι που παρέμεναν στα νησιά ολόκληρο το χειμώνα, και τις οικογένειες τους να διαμένουν μακριά από δω. Ακόμα και ο κυβερνήτης, ξεχειμώνιαζε στην ηπειρωτική νορβηγία. Αντίθετα, οι Σοβιετικοί, είχαν άλλο σύστημα, εν μέρει επειδή ήθελαν να επιδικνύουν τις πόλεις εδώ στους δυτικούς ως κομμουνιστικές ουτοπίες. Υπήρχαν σχολεία, νηπιαγωγεία, απασχολήσεις για τις συζύγους των ανθρακωρύχων, θερμοκήπια για την παραγωγή τροφής, μεγάλο νοσοκομείο, κολυμβητήριο με πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων και βιβλιοθήκη. Αργότερα ήρθαν εδώ και δημόσιες υπηρεσίες, υπό τη μορφή προξενείου της Σοβιετικής Ένωσης, ιδρύθηκε ερευνητικό κέντρο με επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, κλπ. Ο πληθυσμός της πόλης συγκρινόταν με αυτόν του Longyearbyen.

Μετά τον ψυχρό πόλεμο και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι δραστηριότητες στα Σβάλμπαρντ πέρασαν στη Ρωσία (παρότι η πλειοψηφία των ανθρακωρύχων ήταν και παραμένουν Ουκρανοί), ωστόσο υπολειτουργούσαν. Ωστόσο, τα κόστη έπρεπε να περιοριστούν. Οι δάσκαλοι έφυγαν, οι προμήθειες ήταν ισχνότερες, ενώ σταδιακά οι οικογένειες των ανθρακωρύχων γύρισαν πίσω στη Ρωσία (ή στην Ουκρανία) και η έρευνα σταμάτησε. Η πόλη σώθηκε από ένα "ικανότατο" τοπικό διευθυντή, που άνοιξε πωλήσεις άνθρακα στη Δανία, την Ολλανδία και άλλες δυτικές χώρες, εξασφαλίζοντας το συνάλλαγμα που χρειαζόταν για προμήθειες των βασικών ειδών ώστε να λειτουργεί το ορυχείο και η πόλη. Όχι ότι το έκανε από ανθρωπισμό – με τον τρόπο αυτό έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος στα νησιά, έστειλε τα παιδιά του σε ιδιωτικά σχολεία στην Αγγλία κλπ.

Μετά το 2000, και τη συγκέντρωση όλων των δραστηριοτήτων σε ένα ορυχείο μόνο, εδώ στο Barentsburg, η Ρωσία άρχισε να θυμάται τη στρατηγική σημασία της παρουσίας της στα Svalbard. H χρηματοδότηση προς την Arktikugol, την εταιρία που διαχειρίζεται τις Ρωσικές πόλεις/ορυχεία εδώ στα νησιά, άρχισε και πάλι να αυξάνεται. Όμως, ακόμα το επίπεδο διαβίωσης δεν έχει επανέλθει στα σοβιετικά επίπεδα, παρά τις σημαντικές δωρεές των νορβηγών σε ρούχα και παλιούς υπολογιστές. Τουλάχιστον το δημοτικό και το νηπιαγωγείο έχουν ανοίξει και πάλι, και το αθλητικό κέντρο εκσυγχρονίστηκε.

Οι περισσότεροι εργάτες των ορυχείων προέρχονται από την Ουκρανία, γιατί αφενός η εταιρία τους προτιμά (τα Ουκρανικά ανθρακωρυχεία μοιάζουν τεχνικά πολύ μ’ αυτό, και δε χρειάζονται νέα εκπαίδευση), ενώ αφετέρου η Ουκρανία έχει μεγαλύτερη ανεργία και χαμηλότερους μισθούς, που κάνουν την εργασία με ένα διετές συμβόλαιο εδώ ελκυστική. Τα διοικητικά στελέχη όμως, οι ξεναγοί κλπ. είναι όλοι Ρώσοι. Παλιότερα, οι θέσεις εργασίας εδώ ήταν περιζήτητες. Τα συμβόλαια εργασίας ήταν για δυο χρόνια, και στα δυο χρόνια οι περισσότεροι έφευγαν για να ανοίξουν θέσεις για τους επόμενους. Ελάχιστοι μόνο έπαιρναν παράταση στα συμβόλαιά τους και έμεναν ως πέντε χρόνια. Σήμερα, βοηθούντων και των κακών σχέσεων Ρωσίας & Ουκρανίας, ελάχιστοι έρχονται για δουλειά εδώ.

Εκτός από λιμάνι, το Barentsburg διαθέτει κι ένα ελικοδρόμιο, στο ακρωτήριο Heer. Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, λοιπόν, υπήρχε ένταση μεταξύ Ρωσίας και Νορβηγίας, καθώς στο ελικοδρόμιο στάθμευαν πέντε μεγάλα σοβιετικά μεταγωγικά ελικόπτερα (τα δυο λειτουργούν ακόμη!). Και παρότι τα νησιά είναι αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, οι Νορβηγοί υποστήριζαν (και όπως αποδείχθηκε πολύ αργότερα, με το άνοιγμα των αρχείων της Σοβιετικής Ένωσης, είχαν δίκιο) ότι τα ελικόπτερα ήταν οπλισμένα και ετοιμοπόλεμα. Το ελικοδρόμιο αυτό βρίσκεται στην είσοδο του φιόρδ στο οποίο βρίσκεται το Barentsburg.





Φτάνοντας στο Barentsburg, η όψη από μακριά είναι μιας καχεκτικής μικρής πόλης/ορυχείου. Με μαυρίλα από το κάρβουνο, γερανούς σε φάση ημιαποσύνθεσης, αγωγούς μεταφοράς του κάρβουνου ολούθε, αλλά και μια σειρά από μονολιθικά κτίρια κατοικιών («μπλόκια», που λέγαμε και στο χωριό μου), που φαίνονται να έχουν υποστεί λίφτινγκ για να κρύβει την ασχήμια της κατασκευής τους.

 

[babaduma]

To concept της εκπομπής τους ήταν ένα ταξιδιωτικό "jackass". Πως να πω δηλαδή τους χαρακτήρες που παρουσίαζαν;

Η εκπομπή απευθύνεται σ' ένα συγκεκριμένο τηλεοπτικό κοινό στο οποίο - προφανώς - δεν ανήκουμε. Και, προσωπικά, ούτε ντρέπομαι, ούτε νοιώθω καθόλου μειονεκτικά γι' αυτό...

 

[Thanasis_v]

Μήπως έχεις τραβήξει από άλλη οπτική γωνία το στύλο με τις αποστάσεις έξω από το αεροδρόμιο; Δεν φαίνεται στη φωτογραφία που έχεις αναρτήσει, η απόσταση μέχρι το Βόρειο Πόλο.

 

[taver]

Μήπως έχεις τραβήξει από άλλη οπτική γωνία το στύλο με τις αποστάσεις έξω από το αεροδρόμιο; Δεν φαίνεται στη φωτογραφία που έχεις αναρτήσει, η απόσταση μέχρι το Βόρειο Πόλο.

 

[taver]

Κεφάλαιο 10: Στη Ρωσία.

Στο λιμάνι, μας περίμενε η Victoria, μια κοπέλα με πάρα πολύ έντονα ρωσική προφορά στα Αγγλικά της, η οποία θα αναλάμβανε από το Ρόνυ την επιτόπια ξενάγηση, καθώς η εταιρία των ορυχείων επιτρέπει μόνο οι δικοί της ξεναγοί να συνοδεύουν τον κόσμο εδώ. Η Victoria είναι κι αυτή υπάλληλος της Ρωσικής εταιρίας των ορυχείων, και διαμένει μόνιμα σ’ αυτόν εδώ τον οικισμό, μαζί με τους ανθρακωρύχους.





Το λιμάνι έχει μια υψομετρική διαφορά με την πόλη, οπότε υπάρχει ένα βανάκι ή μια σκάλα για να ανέβουμε στο κυρίως χωριό. Αν πάτε, πάρτε τη σκάλα, όπως ο @kalspiros κι ο Α. Εγώ έκανα τον έξυπνο και πήγα με το βανάκι, για να πέσω σε ένα από τους χειρότερα χιονοφαγωμένους χωματόδρομους της Σοβιετίας… (έχουν απλά ισιώσει το παγωμένο από το permafrost χώμα, δεν έχουν ρίξει κάτι από πάνω για να απορροφά τις αναδιαμορφώσεις του εδάφους). Οι πεζοί φτάσανε πριν τους εποχούμενους….

Στο τέρμα της σκάλας, με θέα στο πέλαγο, βρισκόταν παλιότερα το μπαρ του χωριού, «78ος παράλληλος», αλλά σήμερα έχει μεταφερθεί μέσα στο ξενοδοχείο, και τη θέση του ετοιμάζεται να πάρει ένα σουβενιράδικο. Και δίπλα σ΄ αυτό, ένα τεράστιο οικοδόμημα φιλοξενεί το αθλητικό και πολιτιστικό κέντρο της πόλης.





Και στην άλλη πλευρά, σχεδόν πάνω στο γκρεμό, βρισκόταν κάποτε η παλιά καντίνα των ανθρακορύχων, από την οποία είχαν θέα σε όλο το φιόρδ. Σήμερα είναι εγκαταλειμμένη, αλλά στέκονται ακόμα τα μηνύματα προς τον πληθυσμό, για την εμψύχωσή του.



Και βέβαια, Σοβιετική πόλη χωρίς μια κεντρική πλατεία με το άγαλμα του Λένιν δε νοείται. Έτσι κι εδώ, το άγαλμα κοιτάζει από ψηλά μια μεγάλη πλατεία, εκμεταλλευόμενο γεγονός ότι η πόλη είναι κτισμένη σε πλαγιά. Η πλατεία κατά τα άλλα έχει τα χάλια της, καθώς το permafrost έχει διαλύσει τα πλακάκια και τις διαμορφωμένες επιφάνειες. Πίσω από το άγαλμα, το εξωτερικό φρεσκάρισμα προσπαθεί να βελτιώσει την εμφάνιση από κάτι σοβιετικά μπλοκ κατοικιών.



















Στην απέναντι πλευρά της πλατείας, βρίσκεται η βορειότερη ορθόδοξη εκκλησία του κόσμου. Έχει και μια νεωκόρο, ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων, καθώς η κυριούλα μιλούσε μόνο ρωσσικά, και έκανε σ’ αυτά παρατηρήσεις στους αποσβολωμένους τουρίστες που δεν καταλάβαιναν τι ήθελε. Τελικά, καταλάβαμε, βέβαια, δωρεά στο παγκάρι της εκκλησίας ήθελε (ούτε κεράκια για ν’ ανάψουμε δε είχε όμως).









Το Barentsburg είναι νοτιότερα από το Longyearbyen, και έτσι χάνει πολλούς από τους τίτλους «βορειότερο του κόσμου». Ωστόσο, στο κέντρο του χωριού συναντάμε τη βορειότερη ορθόδοξη εκκλησία του κόσμου και τη βορειότερη διπλωματική αποστολή του κόσμου (το Ρωσικό προξενείο). Είναι πρωί Κυριακής, και η πόλη μοιάζει με πόλη φάντασμα. Κανείς σχεδόν δεν κυκλοφορεί στους δρόμους. Ούτε το ορυχείο δε δουλεύει σήμερα, κάνουν συντήρηση λέει.















Η είσοδος του ορυχείου είναι κάτω από το κεντρικό κτήριο γραφείων της μεταλλευτικής εταιρίας. Όλοι περνάνε από δω για να πάνε στη δουλειά τους, αλλά αυτή είναι στην άλλη πλευρά του βουνού, χιλιόμετρα μακριά. Η διαδρομή ως εκεί, με συνδυασμό μέσων, είναι γύρω στη μια ώρα. Οι εργάτες δηλαδή δουλεύουν 8 ώρες, αλλά μόνο τις 6 κάνουν πραγματική δουλειά – οι άλλες δυο ώρες αναλώνονται στη μεταφορά τους από και προς το ορυχείο. Οι μισθοί, που είναι ακόμα αρκετά καλοί, καταβάλλονται σε Ρούβλια σε τραπεζικούς λογαριασμούς στη Μόσχα. Εδώ, η Νορβηγία έχει επιβάλλει τις Κορώνες της ως μοναδικό επιτρεπτό νόμισμα για συναλλαγές, οπότε οι Ρώσσοι βρήκαν άλλο σύστημα: Τα έξοδα των εργαζομένων στις επιχειρήσεις του ορυχείου (π.χ. τα γεύματα στην καντίνα ή οι Βότκες στο μπαρ), κρατούνται από τη μισθοδοσία τους… Εμείς, φυσικά, μπορούμε να πληρώσουμε κανονικά με νορβηγικά χρήματα και με κάρτες (όχι στην καντίνα βέβαια), αλλά κάτι μου λέει ότι θα πληρώσουμε άλλες τιμές.













Στον οικισμό υπάρχει και μια ζυθοποιεία (στην πρώτη από τις παρακάτω φωτογραφίες), που φτιάχνει μια τοπική μπύρα, η οποία διατίθεται στο μπαρ του ξενοδοχείου. Το οποίο ξενοδοχείο είναι ένα καχεκτικό μικρό ξενοδοχείο σοβιετικού στυλ, που το λειτουργεί προσωπικό της μεταλλευτικής εταιρίας, και το οποίο αποθαρρύνει τους πελάτες αρκεί να τους προσελκύει. Ο μόνος τουρισμός που έρχεται εδώ, είναι με νορβηγικές ημερήσιες εκδρομές, με καραβάκια το καλοκαίρι ή με snowmobiles το χειμώνα – ελάχιστοι μένουν εδώ παραπάνω από λίγες ώρες, και οι Ρώσσοι δεν κάνουν καμία προσπάθεια να τους προσελκύσουν. Οδική σύνδεση με το υπόλοιπο νησί δεν υπάρχει – τόσο για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας, όσο και λόγω κόστους, καθώς το νησί είναι εξαιρετικά ορεινό, με απότομο ανάγλυφο, και permafrost που δεν επιτρέπει κατασκευή τούνελ μεγαλύτερων από αυτά των ορυχείων.

Σήμερα τουλάχιστον, το ξενοδοχείο, είναι πρακτικά η μόνη «επιχείρηση» που είναι ανοικτή στους επισκέπτες. Έχει μέσα ένα μικρό μουσείο, που ακολουθείται από ένα σουβενιράδικο με κλασσικά ρωσικά κιτς (ματριόσκες, μαγνητάκια, καρφίτσες με το λένιν κλπ), και ένα μικρό ταχυδρομείο (κανονικό, νορβηγικό), γιατί κάπως πρέπει να ταχυδρομηθούν αυτά τα postcards…









Ενώ υπάρχει πάντως δυνατότητα και προοπτική ανάπτυξης για το Barentsburg, τόσο λόγω του λιμανιού του που είναι το πιο προσβάσιμο και συγχρόνως προστατευμένο λιμάνι στα νησιά, όσο και δια της ανάπτυξης του τουρισμού, αυτή δε φαίνεται να ενδιαφέρει τους διοικούντες εδώ. Αντίθετα, φαίνεται να επιδιώκουν μόνο τις κρατικές επιδοτήσεις από τη Μόσχα, και τη μεγιστοποίησή τους.

To σύνθημα της πόλης είναι «Miru Mir», ειρήνη στον κόσμο δηλαδή, αν τα ρωσικά μου δεν είναι τελείως χάλια. Είναι γραμμένο σε αρκετές επιγραφές, και κυρίως σε μια μεγάλη που είναι γραμμένη στην πλαγιά, πάνω από την πόλη, όπως μια επιγραφή «Hollywood» κάπου αλλού.

Στην «πόλη» υπάρχει υποτίθεται και επιστημονικός τομέας, όπου ερευνητές διεξάγουν έρευνα. Ή δεν τον βρήκαμε, ή είναι αυτό:





Επιστρέφοντας προς το καράβι, είδαμε να έχει διαμορφωθεί αυτή εδώ η ταράτσα σε όμορφη εξέδρα/παρατηρητήριο. Μια γρήγορη στάση, και πίσω για το καράβι.





















Δυστυχώς, ο τρόπος που επιλέξαμε να έρθουμε (half-day tour με το καταμαράν) δεν επιτρέπει να δούμε και πολλά ακόμη. Ο χρόνος που είχαμε διαθέσιμος στην πόλη ήταν μόνο μιάμιση ώρα. Όχι ότι χάσαμε κάτι σημαντικό (το βορειότερο θερμοκήπιο του κόσμου, τη βορειότερη φάρμα με γελάδια και γουρούνια του κόσμου και κάτι τέτοια), απλά τα είδαμε όλα αγχωμένοι, και σημεία όπως αυτό, τα είδαμε μόνο για δευτερόλεπτα. Δεν προλάβαμε να βάλουμε καν τις σκέψεις μας σε τάξη – τελικά αυτό το κάτω τώρα, γράφοντας αυτό το κείμενο. Για να σας δείξω κάποια από τα μέρη που δεν είδαμε, αλλά κυρίως τη ζωή στο μέρος αυτό, πρέπει να σας παραπέμψω στην παρακάτω σύντομη ταινία του Edu Grau (και πάλι, δεν τη βρήκα με Ελληνικούς υπότιτλους…):