Βοσνία-Ερζεγοβίνη Welcome to Sarajevo! (Bosnia & Herzegovina trip) με ολίγον Βελιγράδι!

[chris7]

Είχα πάει στο Σεράγεβο το Δεκέμβρη του 1984 (αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες) για σκι. Πολύ θα ήθελα να ξαναπάω αλλά δεν αξιώθηκα. Να είσαι καλά που με ταξίδεψες ξανά στην περιοχή με την υπέροχη ιστορία σου και τις θαυμάσιες φωτογραφίες σου.

 

[giannismits]

Είχα πάει στο Σεράγεβο το Δεκέμβρη του 1984 (αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες) για σκι. Πολύ θα ήθελα να ξαναπάω αλλά δεν αξιώθηκα. Να είσαι καλά που με ταξίδεψες ξανά στην περιοχή με την υπέροχη ιστορία σου και τις θαυμάσιες φωτογραφίες σου.

Σ'ευχαριστώ Chris. Σοβαρά? Θα ήταν ωραία εμπειρία φαντάζομαι. Μπορώ να φανταστώ πως θα ήταν τότε, κι ας είδα μόνο τις κατεστραμένες εγκαταστάσεις. Σίγουρα υπήρχαν εξαιρετικές υποδομές για την εποχή.

@Klair σ'ευχαριστώ για το άρθρο. Αυτό εδώ είναι http://www.athensvoice.gr/politiki/oslobodjenje-i-thryliki-efimerida-toy-seragevo

 

[mariaj]

giannismits η ιστορία σου μου θυμίζει την δική μου επίσκεψη στο Σαράγιεβο το 2013 σε ταξίδι που έκανα μεταξύ Κροατίας, Βοσνίας και Μαυροβουνίου. Εγώ είχα μία μόνο γεμάτη μέρα στη διάθεσή μου για να δω την πόλη και μάλιστα ήταν Κυριακή που όλα τα μουσεία, πλην του τούνελ, ήταν κλειστά με αποτέλεσμα να αρκεστούμε σε βόλτες μέσα στην πόλη χωρίς να εντρυφήσουμε στο πολεμικό της παρελθόν. Σίγουρα δεν είχα πάει τόσο διαβασμένη όσο εσύ και σίγουρα έφυγα από κει νιώθοντας ότι δεν είδα και πολλά πράγματα από την πόλη, πράγμα που μου επιβεβαιώνεις κι εσύ μέσα από την ιστορία σου και τα τόσα σημαντικά και ενδιαφέροντα σημεία που επισκεφθήκατε. Έχω πει ότι θα ξαναπάω κάποια στιγμή στη Βοσνία για να δω καλύτερα κάποια μέρη που άφησα κενά, ελπίζω να το καταφέρω κάποια στιγμή στο μέλλον. Συνέχισε την πολύ όμορφη γραφή σου και τις πραγματικά υπέροχες φωτογραφίες σου. Κάνεις πολύ καλή δουλειά.

 

[giannismits]

Σ'ευχαριστώ πολύ @mariaj
Ναι την θυμάμαι την ιστορία σου, την είχα διαβάσει.
Δυστυχώς όταν επιλέγουμε να δούμε 2-3 χώρες σε ένα ταξίδι είναι δεδομένο πως τα περισσότερα μέρη τα βλέπουμε λίγο πιο επιφανειακά. Το έχω κάνει κι εγώ. Από τη μια είναι ωραία η ποικιλία και η εναλλαγή εικόνων, αλλά από την άλλη αδικούμε προορισμούς που δεν είναι για ''ξεπέτες''. Το Σεράγεβο κατά την άποψη μου δεν είναι η μικρή ''μαζεμένη'' πόλη που την χορταίνεις σε μια μέρα. Θέλει λίγο χρόνο να μπεις στο κλίμα της.

 

[Klair]

Σ'ευχαριστώ Chris. Σοβαρά? Θα ήταν ωραία εμπειρία φαντάζομαι. Μπορώ να φανταστώ πως θα ήταν τότε, κι ας είδα μόνο τις κατεστραμένες εγκαταστάσεις. Σίγουρα υπήρχαν εξαιρετικές υποδομές για την εποχή.

@Klair σ'ευχαριστώ για το άρθρο. Αυτό εδώ είναι http://www.athensvoice.gr/politiki/oslobodjenje-i-thryliki-efimerida-toy-seragevo

Όταν διάβασα αυτό το άρθρο αμέσως μου ήρθε στο μυαλό η όμορφη ιστορία για το ταξίδι σου στην πολύπαθη αυτή πόλη και θεώρησα ότι ταιριάζει απόλυτα, με τις υπόλοιπες ιστορικές αναφορές, που έχεις παραθέσει στα κείμενά σου.
Μάλιστα προτίμησα να την γράψω και όχι να επισυνάψω το link, γιατί διάφορα άρθρα που αποθηκεύω στο αρχείο μου, όταν μετά από καιρό τα αναζητώ για να τα ξαναδιαβάσω, δεν τα βρίσκω(προφανώς τα έχουν αποσύρει-κατεβάσει).
Τουλάχιστον έτσι, θα παραμείνουν αυτές οι συνταρακτικές κατά τη γνώμη μου πληροφορίες, που μας δίνει αυτό το κείμενο.

 

[mariaj]

Έτσι είναι όπως τα λες. Μου άρεσε πολύ αυτή η εναλλαγή αλλά από την άλλη ακόμα "κλαίω" για μέρη που δεν είδα όπως θα ήθελα και το Σαράγιεβο είναι ένα από αυτά, μαζί με το Μόσταρ που περιμένω πολύ να δω τι είδες εσύ. Θα συμφωνήσω ότι το Σαράγιεβο θέλει τον χρόνο του όχι μόνο για να το κατανοήσεις αλλά και γιατί τα αξιοθέατα δεν είναι μαζεμένα πχ σε ένα ιστορικό κέντρο όπως σε άλλες πόλεις. Οι αποστάσεις μεταξύ κάποιων είναι πολύ μεγάλες και αντίστοιχος πρέπει να είναι και ο χρόνος που θα έχεις. Περιμένω την συνέχεια με μεγάλο ενδιαφέρον.

 

[giannismits]

Και πολύ καλά έκανες @Klair. Ομολογώ πως δεν γνώριζα για τη συγκεκριμένη εφημερίδα και τη δράση της. Εννοείται πως κολλάει απόλυτα με την ιστορία μου.

@mariaj το Μόσταρ θέλει μια διανυκτέρευση τουλάχιστον, για να το απολαύσεις μετά το απόγευμα που φεύγουν τα περισσότερα πλήθη των γκρούπ που επισκέπτονται το Μόσταρ σε ημερήσια. Αλλά μια ημέρα είναι υπεραρκετή.

 

[giannismits]

Στις γειτονιές του Σαράγιεβο!

Μια ολιγόλεπτη στάση στο ξενοδοχείο μας ήταν απαραίτητη.

Όχι βέβαια για να δούμε τις απαίσιες φάτσες από τα κορίτσια (τις ''γλυκύτατες'' ρεσεψιονίστς), αλλά για να φρεσκαριστούμε στο δωμάτιο. Είχαμε σχεδόν όλη την ημέρα στη διάθεση μας κι αυτό μας έδινε ενέργεια και όρεξη για περπάτημα, για να ανακαλύψουμε υπό το φως του ήλιου το κέντρο του υπέροχου Σαράγιεβου. Άλλωστε ουσιαστικά ήταν η μοναδική ημέρα που είχαμε στη διάθεσή μας για την πρωτεύουσα της Βοσνίας. Οι δύο επόμενες ήταν αφιερωμένες στην πόλη του Μόσταρ και στα πέριξ και θα επιστρέφαμε στο Σεράγεβο αργά το απόγευμα, δύο μέρες μετά.

Η αρχή και πάλι από την πολυσύχναστη και δημοφιλής πλατεία περιστεριών, την κεντρική πλατεία της παλιάς πόλης Bascarsija. Αλήθεια είναι ένα από τα ομορφότερα μέρη στην πόλη, είτε με βροχερό καιρό είτε με ήλιο είναι το ίδιο ατμοσφαιρική όπως και όλη η παλιά συνοικία άλλωστε. Το περίτεχνο ανατολίτικο σιντριβάνι sebilj, αποτελεί ένα σημαντικό σύμβολο της πόλης, και μπορεί η προέλευση του να έρχεται από τους Οθωμανούς, η συγκεκριμένη κρήνη φτιάχτηκε στο τέλος της εποχής της Αυστροουγγαρίας το 1913.

Η εικόνα της ηλιόλουστης πόλης καταμεσήμερο, δεν είχε καμία σχέση με την μελαγχολική ατμοσφαιρική εικόνα που είδαμε την προηγούμενη μέρα καθώς βράδιαζε. Πάντα ο ήλιος κάνει πιο χαρούμενα τα πράγματα και πάντα σε ώρες αιχμής μια πόλη αποκαλύπτει τους πραγματικούς ρυθμούς της. Έτσι τα στενά της Τούρκικης συνοικίας Bascarsija έσφυζαν από ζωή.

Οδός Kazandziluk. Το πιο χαρακτηριστικό δρομάκι με τα εργαστήρια και καταστήματα των τεχνιτών του χαλκού με τα χειροποίητα χάλκινα προϊόντα.

Η ιστορία της βιοτεχνίας στο Σεράγεβο είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η πόλη, η οποία ιδρύθηκε το 1462. Μέχρι το τέλος του 16 ου αιώνα και στις αρχές του 17ου, υπήρχαν 46 διαφορετικά παζάρια με ονόματα ανάλογα από τις συντεχνίες που δραστηριοποιούνταν στο εσωτερικό τους. Κατά τη διάρκεια της χρυσής εποχής, η Bascarsija δεν ήταν μόνο οικονομικό κέντρο του Σεράγεβο, αλλά και ο μεγαλύτερος εμπορικός κόμβος στα Βαλκάνια, με περίπου 12.000 καταστήματα. Περίπου εβδομήντα διαφορετικές βιοτεχνίες αναφέρθηκαν από το τέλος του 19ου αιώνα, με περίπου 400 διαφορετικά προϊόντα.

Μέσα στους αιώνες, τα καταστήματα και οι δεκάδες χειροτεχνίες είδαν ανάπτυξη, ακμή αλλά και παρακμή. Λόγω της αλλαγής στον τρόπο ζωής και της εισαγωγής φθηνών βιομηχανικών προϊόντων για μαζική κατανάλωση, που συν έπεσαν με την άφιξη της Αυστροουγγαρίας το 1878, οι περισσότερες από τις τέχνες του Σεράγεβο είχαν σοβαρό κίνδυνο εξαφάνισης για πάντα. Χάρη στα μέτρα που είχαν ληφθεί στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα από την Αυστρο-ουγγρική διοίκηση κάποιες παραδοσιακές τέχνες διασώθηκαν. Με τα χρόνια, πολλές από αυτές τις βιοτεχνίες έχουν πεθάνει, και σήμερα η μόνη μαρτυρία για την ύπαρξή τους μπορεί να βρεθεί στα τοπωνύμια στους δρόμους του Σεράγεβου. Ωστόσο, η χειροτεχνία και ορισμένες βιοτεχνίες συνεχίζουν να επιβιώνουν και είναι προσαρμοσμένες στο σήμερα.

Μιναρέδες τζαμιών υψώνονται πάνω από ατμοσφαιρικά καφενεδάκια με τους χαμηλούς καναπέδες και τα κιλίμια, που σερβίρουν τον παραδοσιακό ''βοσνιακό καφέ'' με το χάλκινο δισκάκι που περιέχει το μικρό παραδοσιακό μπρίκι και το φλιτζανάκι. Μυρωδιές από τα παραδοσιακά εστιατόρια που σερβίρουν cevapi αλλά και τα υπέροχα αρτοποιεία με τα φημισμένα burek, στενά λιθόστρωτα δρομάκια και κρυμμένες αυλές, γκαλερί, βιβλιοθήκες, σκεπαστές αγορές και κόσμος που μπαινοβγαίνει στα καταστήματα με τα εργαστήρια των τεχνιτών του χαλκού με σήμα κατατεθέν τα χειροποίητα χάλκινα μπρίκια και φλιτζανάκια του καφέ, αλλά και καταστήματα με επώνυμα ρούχα και αξεσουάρ γνωστών αλυσίδων ή εξαιρετικές απομιμήσεις αυτών!

Όλα αυτά συνθέτουν μια πόλη ολοζώντανη, ερωτευμένη με τις τέχνες και τη δημιουργία. Μια πόλη που κινείται διαρκώς, ζει την κάθε στιγμή, και γιορτάζει τη ζωή! Το αν οι κάτοικοι του Σεράγεβου και της Βοσνίας γενικότερα, που έζησαν από κοντά την κόλαση έχουν ξεχάσει ή ξεπεράσει τις πληγές που άφησαν τα τραγικά γεγονότα του πολέμου, κανείς δεν μπορεί να το ξέρει. Προφανώς όμως η ζωή συνεχίζεται και εξελίσσεται. Σίγουρα οι άνθρωποι αυτοί τίποτα δεν θεωρούν δεδομένο, γι’ αυτό και ζουν την κάθε στιγμή!

Η βόλτα στα στενά της συνοικίας της Bascarsija είναι ίσως το ωραιότερο πράγμα που θυμόμαστε από το Σεράγεβο, με τα σπουδαία του κτίρια που χτίστηκαν από τον μεγαλύτερο ευεργέτη της πόλης τον Gazi Husrev Bey. Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί το Σεράγεβο χωρίς κάποια από τις γειτονιές του, αλλά όχι χωρίς την συνοικία της Bascarsija ή χωρίς το Τζαμί του αυτοκράτορα , χωρίς το Τζαμί Gazi Husrev beg ή τον Πύργο του Ρολογιού. Ο Gazi Husrev Bey μεταξύ 1521 και 1541 ως κυβερνήτης της Βοσνίας, έθεσε τα θεμέλια για το Σεράγεβο που κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του, είχε πληθυσμό 50.000, καθιστώντας την μεγαλύτερη πόλη στο ευρωπαϊκό τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δεύτερη μόνο μετά την Κωνσταντινούπολη.

Το Τζαμί Gazi Husrev-begova του 1530

Εκτός από το Τζαμί Gazi Husrev begova, ο αγαπημένος ευεργέτης του Σεράγεβου έχτισε τις περισσότερες εγκαταστάσεις όπως, βιβλιοθήκες, εκπαιδευτικό ίδρυμα, ξενώνες, δημόσια λουτρά, μοναστήρια, την Παλιά Ορθόδοξη Εκκλησία στην Bascarsija καθώς και περισσότερα από 200 καταστήματα. Ο Gazi Husrev Bey είχε αρχή της ζωής του την φιλανθρωπία και ακόμα και σήμερα το κληροδότημα του (Gazi Husrev Bey Vakuf), εξακολουθεί να λειτουργεί σχεδόν με τον ίδιο τρόπο όπως έκανε πριν από πέντε αιώνες.

Gazi Husrev-begova medresa

Βιβλιοθήκη Gazi Husrev-bey

Δεν θα γινόταν να μην επισκεφτούμε την σκεπαστή αγορά του 1540, Gazi Husrev Bey Bezistan. Το παζάρι ήταν ένα μοναδικό συγκρότημα, το οποίο ήταν το κέντρο του εμπορίου στο Σεράγεβο κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου.

Η σκεπαστή αγορά θυμίζει κάπως το Καπαλί Τσαρσί της Κων/πολης αλλά σε μίνι έκδοση. Είναι σε Ορθογώνιο σχήμα με τέσσερις εισόδους, με 109 μέτρα μήκος όπου υπάρχουν μικρά καταστήματα. Εκτός από κλασικά καταστήματα σουβενίρ, είδα μεγάλη ποικιλία σε τσάντες που με 25-50 ευρώ παίρνεις εξαιρετική απομίμηση επώνυμης μάρκας. Κορίτσια τρέξτε! Φυσικά έχει και καταστήματα με χειροποίητα χάλκινα. Ενώ κανείς θα περίμενε να είναι πιο ακριβά, τελικά βρίσκεις τις καλύτερες τιμές. Το σετ δισκάκι, μπρίκι, δύο φλυτζανάκια και σκεύος για ζάχαρη παντού το έβλεπα στα 14-15€. Στην σκεπαστή αγορά το αγόρασα με 12€. Είναι ένα πρώτης τάξεως δώρο. Βρήκα προσφορά τρία μαγνητάκια με 2€! Εκεί θυμήθηκα τα μαγνητάκια στη Στοκχόλμη που τα αγόρασα 7€ το ένα! Οι πασμίνες κοστίζουν 10€ αλλά αυτή την τιμή την βρήκαμε παντού σε όλη τη Βοσνία. Καλή ποιότητα, καλή τιμή και ωραίο δώρο για τις κυρίες. Δεν άφησα παραπονεμένα τα κορίτσια μου επιστρέφοντας στην Ελλάδα.

Στην σκεπαστή αγορά γνωρίσαμε και συνομιλήσαμε με μια κούκλα Βόσνια πωλήτρια. 24 χρονών, όπως μας είπε γεννήθηκε μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος. Η έκπληξη της ήταν μεγάλη όταν της είπαμε πως είμαστε Έλληνες. Απόρησε που κάναμε τόσα χιλιόμετρα από την πανέμορφη Ελλάδα όπως χαρακτήρισε, για να ταξιδέψουμε στην Βοσνία. Ήταν συγκινητικό όταν είπε κατά λέξη ''είναι τιμή μας εσείς οι έλληνες που ήρθατε επίσκεψη στη χώρα μας''! Ήμουν έτοιμος να της πω ''έλα να το πεις στην ρατσίστρια ρεσεψιονίστ μας''!

Νομίζω έχω ανάμεικτα συναισθήματα για τους Βόσνιους. Χωρίς να ξέρω αν είναι μουσουλμάνοι, σέρβοι ή κροάτες. Εκτός από την ρεσεψιονιστ που ήταν ξεφτίλα η αντιμετώπιση της απέναντί μας, συναντήσαμε ανθρώπους που είπαμε καλημέρα και αδιαφόρησαν, οδηγούς λεωφορείων χωρίς καμία διάθεση να βοηθήσουν, αλλά και καλούς επαγγελματίες και πρόσχαρους ανθρώπους. Μάλλον 50-50 είναι οι θετικές με τις αρνητικές εντυπώσεις για τους ανθρώπους. Στο Μόσταρ οι άνθρωποι σίγουρα είναι πιο χαρούμενοι και πιο ευγενικοί.

Και κάτι για τις συναλλαγές. Είναι μάλλον απίθανο, κατάστημα να μην δέχεται τα ευρώ. Η ισοτιμία ευρώ σε βοσνιακά μάρκα είναι ακριβώς στο διπλάσιο. Δηλαδή 1 ευρώ είναι 2 ΒΑΜ ή ΚΜ όπως αναγράφονται τα βοσνιακά μάρκα. Ότι τιμή βλέπαμε ήταν στο μισό σε ευρώ. Ξενοδοχεία, εστιατόρια, καταστήματα στη σκεπαστή αγορά και στα παζάρια παίρνουν κανονικά τα ευρώ. Εγώ έκανα πολλές αναλήψεις και είχα πάντα βοσνιακά μάρκα, αλλά πιστεύω ακόμα και τα καφέ πρέπει να δέχονται τα ευρώ.

Πολύς λόγος γίνεται για την πολυπολιτισμικότητα του Σεράγεβου. Είναι γεγονός πως γι’ αυτό το θέμα οι ίδιοι οι κάτοικοι μιλούν με περηφάνια. Για την ανεκτικότητα και την αρμονική συνύπαρξη θρησκειών. Και μάλλον είναι εξαιρετικά σπάνιο να δεις σε άλλη πόλη, τέσσερις διαφορετικές θρησκείες να μοιράζονται το ίδιο οικοδομικό τετράγωνο για τους ναούς τους! Μέσα σε μια μικρή περιοχή όπως είναι η παλιά συνοικία Bascarsija, με λίγα μέτρα απόσταση συναντήσαμε τα μουσουλμανικά τεμένη, τον καθολικό Καθεδρικό Ναό, την παλιά και τη νέα Ορθόδοξη εκκλησία και την παλιά Συναγωγή! Τελικά ο χαρακτηρισμός ''Ιερουσαλήμ της Ευρώπης'' για το Σεράγεβο δεν είναι υπερβολικός.

Τέλεια όλα αυτά, αλλά πεινάσαμε! Τα αρτοποιεία στο Σεράγεβο είναι αμέτρητα και είναι η ιδανική λύση για τις λιγούρες. Ε δεν γίνεται συνέχεια να τρως τσεβάπια και κρέατα. Τα μπουρέκια της Βοσνίας είναι τεράστια, υπερβολικά νόστιμα και σε εξευτελιστικές τιμές γύρω στα 0,90 λεπτά. Αλλά μιλάμε για μεγάλο κομμάτι. Όπου κι αν φάγαμε ήταν εξαιρετικά και ειλικρινά ούτε στην Ελλάδα έχω φάω τόσο νόστιμα πιτοειδή! Τα φάγαμε σε όλες τις version. Με τυρί, με σπανάκι-τυρί, με πατάτα και το θεϊκό με κιμά! Έτσι κι εκείνη την ώρα, προτιμήσαμε να φάμε από ένα σπέσιαλ μπουρέκι που το πήραμε από μια Pekara πίσω από τον καθεδρικό ναό.

Εκεί που τελειώνει ο κεντρικός πεζόδρομος της τούρκικης συνοικίας στην οδό Saraci, συνεχίζει η οδός Ferhadija και όπως ανέφερα σε προηγούμενο κεφάλαιο, είναι το σημείο που συναντιούνται οι διαφορετικές κουλτούρες του Σεράγεβου. Η Ανατολή συναντά τη δύση και το σκηνικό αλλάζει με επιβλητικά κτίρια που χτίστηκαν την περίοδο της Αυστροουγγαρίας. Αυτή η αλλαγή μας αρέσει και λίγο μετά συναντάμε τον μεγαλοπρεπή καθολικό Καθεδρικό ναό του Σαράγιεβο.

Στην πλατεία Trg fra Grge Martica, ο επιβλητικός νεο-γοτθικός Καθεδρικός ναός της Ιερής Καρδιάς του Ιησού, χτισμένος το 1889. Τον Απρίλιο του 2014 έγιναν τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β ', ο οποίος επισκέφθηκε το Σεράγεβο το 1997, αμέσως μετά τη λήξη πολέμου, στέλνοντας ένα μήνυμα ειρήνης.

Πολύ κοντά ο Ορθόδοξος καθεδρικός ναός Γεννήσεως της Θεοτόκου. Η μεγαλύτερη ορθόδοξη εκκλησία στο Σεράγεβο και μια από τις μεγαλύτερες του είδους της στα Βαλκάνια, χρειάστηκε 11 χρόνια για να ολοκληρωθεί, το 1874. Είναι στο πάρκο χωρίς ονομασία στο οποίο ξεκουραστήκαμε και χαζεύαμε τους ηλικιωμένους Βόσνιους να παίζουν σκάκι.

Επιστρέψαμε στην πλατεία Trg fra Grge Martica, γιατί θέλαμε να επισκεφτούμε την Gallery 11/07/95 που βρίσκεται σχεδόν δίπλα στον Καθεδρικό ναό.

Μια γκαλερί γροθιά στο στομάχι, μια γκαλερί μνήμης μιας τραγωδίας! Μια γκαλερί αφιερωμένη στο μεγαλύτερο έγκλημα του πολιτισμένου κόσμου στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα (Srebrenica) και στα 8.372 θύματα, που δολοφόνησε ο Σερβοβόσνιος στρατός.

http://galerija110795.ba/

Η γκαλερί άνοιξε συμβολικά στις 12 Ιουλίου, το 2012, μια ημέρα μετά την 17η επέτειο της σφαγής της Σρεμπρένιτσα. Η γκαλερί που αποτελεί μέρος της συλλογικής μνήμης , που μαρτυρά και καταδικάζει τη βία. Η είσοδος κοστίζει 24ΚΜ (12€) και όπως μας ενημέρωσαν απαγορεύονται οι φωτογραφίες. Με το που ανοίξαμε την πόρτα και μπήκαμε μέσα στο χώρο της Γκαλερί, ένοιωσα ένα δέος. Ο χαμηλός φωτισμός, η μουσική υπόκρουση και σε πρώτο πλάνο οι φωτογραφίες των θυμάτων, και τα ονόματα και ηλικίες των 8372 ανθρώπων που δολοφονήθηκαν στη Σρεμπρένιτσα, δημιουργούν μια ανατριχίλα!

Εικόνες από ίντερνετ

Οι αριστουργηματικές φωτογραφίες του Tarik Samarah είναι συγκλονιστικές. Περιλαμβάνουν οικογενειακές φωτογραφίες, σκηνές από το στρατόπεδο των επιζώντων, τα οστά που κάποτε ήταν διάσπαρτα και αργότερα συλλέχτηκαν, έγγραφα, γκράφιτι και πόστερ! Όλα ντοκουμέντα, ότι έχει μείνει από τη Σρεμπρένιτσα με μια καλλιτεχνική ματιά και πινελιά! Η τεχνική του ασπρόμαυρου εκφράζει το όριο μεταξύ της ζωής και του θανάτου - η μείωση των χρωμάτων μας φέρνει στον κόσμο του γκρι, όπου όλοι οι κανόνες της ανθρωπότητας παύουν να υφίστανται!

Η μόνιμη έκθεση δείχνει τη ζωή των επιζώντων της Σρεμπρένιτσα μετά την 11η Ιουλίου 1995. Βίντεο και συγκλονιστικά ντοκιμαντέρ με τις προσωπικές ιστορίες των επιζώντων, μαρτυρίες, συνεντεύξεις μανάδων που είδαν τελευταία φορά τα παιδιά τους εκείνη τη μέρα αλλά και αυθεντικά πλάνα από τα δραματικά γεγονότα της 11 Ιουλίου 1995.

Αποσπάσματα από την καθημερινή ζωή των επιζώντων, τοπία του εγκλήματος, σκηνές από τα ευρήματα στους τάφους, δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος του περιεχομένου αυτών των φωτογραφιών. Οι εικόνες από τα γεγονότα του θανάτου της Σρεμπρένιτσα, δεν επιτρέπουν στον παρατηρητή να είναι ένας παθητικός καταναλωτής της ιστορίας. Αντ 'αυτού, μας κάνουν μάρτυρες!
__________________________________________________________

Το χρονικό της τραγωδίας (όποιος θέλει το προσπερνάει)

Το 1993, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε ψήφισμα, που τοποθετούσε τη Σρεμπρένιτσα, μια μικρή πόλη στην ανατολική Βοσνία Ερζεγοβίνη, υπό την προστασία των διεθνών ειρηνευτικών δυνάμεων. Το ψήφισμα αυτό σταμάτησε την κατάκτηση της Σρεμπρένιτσα από τον Στρατό της Σερβικής Δημοκρατίας, και χαρακτηρίστηκε ως προστατευόμενη περιοχή των Ηνωμένων Εθνών, (safe area), και αυτό ήταν μια στιγμιαία διάσωση των περίπου 40.000 μουσουλμάνων προσφύγων από την Ανατολική Βοσνία. Αφού είχαν εκδιωχθεί από άλλες κατεχόμενες πόλεις και χωριά της περιοχής, βρήκαν καταφύγιο στη Σρεμπρένιτσα. Παρά την προστασία των Ηνωμένων Εθνών, ο Στρατός της Σερβικής Δημοκρατίας εξακολούθησε να αντιμετωπίζει τη Σρεμπρένιτσα ως νόμιμο στρατιωτικό στόχο, ακόμη και μετά από δύο χρόνια σχετικής ειρήνης και διεθνούς προστασίας.

Δύο χρόνια μετά την υπογραφή του ψηφίσματος του Συμβουλίου ασφαλείας, στις 6 Ιουλίου 1995, ξεκίνησε μια ολομέτωπη επίθεση. Στις 11 Ιουλίου 1995, τα στρατεύματα της Δημοκρατίας της Σερβίας, υπό την ηγεσία του Ράτκο Μλάντιτς μπήκαν στην πόλη. Στις 11 Ιουλίου του 1995, είχε έρθει η ώρα για τους Σέρβους να αλλάξουν το χρώμα στο χάρτη και γι’ αυτές τις λίγες κηλίδες των θυλάκων, στο έδαφος των οποίων ανέπνεαν ακόμα Μουσουλμάνοι, και μάλιστα οι πιο αδύναμοι και οι πιο άτυχοι απ’ όλους: εκείνοι που δεν μπόρεσαν να φύγουν εγκαίρως και που για δύο και πλέον χρόνια βρίσκονταν πολιορκημένοι και φυλακισμένοι σ’ αυτά τα λίγα στρέμματα γης, στο μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης του πλανήτη. Ο Μλάντιτς είχε παγιδέψει αυτόν τον πληθυσμό σε μια ζώνη θανάτου 30.000 στρεμμάτων. Ο Μλάντιτς ήταν Θεός για τους Σέρβους, αλλά μάλλον ένιωθε Θεός και ο ίδιος. Η φράση που θα πει αργότερα σε έναν τυχαίο δάσκαλο Μουσουλμάνο που βρήκε και του έφερε ο επικεφαλής των Κυανόκρανων, όταν του είχε ζητήσει επιτακτικά να βρει και να του φέρει ''έναν αντιπρόσωπο των Τούρκων, έναν οποιονδήποτε'', δήθεν ''για να διαπραγματευτεί'' μαζί του, ήταν χαρακτηριστική:

''Ο Αλλάχ δεν μπορεί να σας βοηθήσει. Ο Μλάντιτς μπορεί'', του είπε, ασφαλώς, παραπλανητικά και έχοντας ήδη το σχέδιο των επόμενων κινήσεων στο μυαλό του.

Ο Μλάντιτς είχε μεριμνήσει ώστε σε κάθε λεπτό της μέρας να υπάρχει πάντα δίπλα ένας κάμεραμαν, που αναλόγως την σκοπιμότητα, ήταν υποχρεωμένος να τραβάει ή να κλείνει την κάμερα. Γνωρίζει καλά ότι όλα τα βλέμματα σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκονται επάνω του -και μοιάζει να το απολαμβάνει αυτό-, συνοδεία τηλεοπτικού συνεργείου, αφού έχει παραβιάσει όλες τις συμφωνίες περί ‘ασφαλών περιοχών’ με τον ΟΗΕ, αφού βομβάρδισε και εξακολουθούσε να βομβαρδίζει το εσωτερικό της πόλης και την αγορά της εν ώρα λειτουργίας, τα παρατηρητήρια των Κυανόκρανων στους γύρω λόφους, τους δρόμους που οδηγούν στην πόλη και πολλούς άλλους στόχους, φτάνει θριαμβευτικά στο κέντρο της πόλης στις 16:15 το απόγευμα εκείνης της μέρας. Σταματάει για μια στιγμή να αλληλοσυγχαίρεται με τους ανθρώπους του, γνέφει στο συνεργείο της τηλεόρασης που τον ακολουθούσε, πως θέλει να δώσει συνέντευξη, και κάνει την πασίγνωστη θριαμβευτική του δήλωση μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες!

''Η Σρεμπρένιτσα είναι Σέρβικη'', ''ήρθε επιτέλους ο καιρός για εκδίκηση εναντίον των Τούρκων''.

Τα λόγια του έδωσαν ένα ακριβές ιδεολογικό αφήγημα για το υποκείμενο του εγκλήματος. Οι δολοφονίες ήταν συστηματικές, καλά οργανωμένες και γρήγορες, χωρίς δυνατότητα στις Βοσνιομουσουλμανικές δυνάμεις να προσφέρουν οποιαδήποτε αντίσταση, αλλά και χωρίς καμία απάντηση από τη διεθνή κοινότητα, πρώτα και κύρια από το ολλανδικό Τάγμα, που είχε έδρα τον θύλακα της Σρεμπρένιτσα. Οι οπλισμένες μόνο με ελαφρύ οπλισμό δυνάμεις του ΟΗΕ, ανίκανες να υπερασπιστούν έστω τον εαυτό τους και με πληρότητα πυρομαχικών στο 16% -γεγονός που γνώριζε ο Μλάντιτς-, αποσύρονται από όλα τα παρατηρητήρια και τα άλλα σημεία ελέγχου που κρατούσαν μέχρι τότε, όταν δέχονται την επίθεση -και με βαρύ πυροβολικό- του σερβοβοσνιακού στρατού. Δεν ρίχνουν ούτε μια τουφεκιά για την τιμή των όπλων! Αν και το διεθνές κοινό γνώριζε σχετικά με τα γεγονότα στη Σρεμπρένιτσα, καθώς αυτά συνέβαιναν, η διεθνής κοινότητα δεν αντέδρασε και οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ απέτυχαν να στείλουν την αεροπορική υποστήριξη που είχαν υποσχεθεί. Μία και μόνη αεροπορική επίθεση από αεροπλάνα του ΝΑΤΟ, κι αυτή έπειτα από πολλές αναβολές και εσκεμμένα γραφειοκρατικά εμπόδια, σημειώθηκε 33 λεπτά αργότερα, από την οποία οι μόνες απώλειες ήταν ένα τζιπ των ''Λύκων του Δρίνου'' κι ένα όχημα του υγειονομικού των Σέρβων, ενώ τρομοκρατημένοι και εξαθλιωμένοι κάτοικοι της πόλης παρακαλούσαν τους Κυανόκρανους να μην τους εγκαταλείψουν στο έλεος -και στο λεπίδι- των Σέρβων. Μια τραγωδία που θα στοιχειώνει την ιστορία του ΟΗΕ για πάντα.

Η στρατιωτική επιχείρηση με τίτλο "Krivaja 95" οδήγησε σε τερατώδεις δολοφονίες περισσότερων από 8.000 Βόσνιων μουσουλμάνων, κυρίως αντρών, αλλά και γυναικών και παιδιών. Σε αυτήν την ημέρα, ο ακριβής αριθμός των επιβεβαιωμένων θανάτων έφτασε τις 8,372. Μεταγενέστερες έρευνες και αναλύσεις DNA αποκάλυψαν ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και το φθινόπωρο του 1995, τα σώματα των ανθρώπων που είχαν εκτελεστεί, είχαν εκταφεί από πρωτογενείς μαζικούς τάφους και μετακινήθηκαν σε άλλες, κρυφές τοποθεσίες. Υπολείμματα των θυμάτων βρέθηκαν σε πρωτογενείς, δευτερογενείς, ακόμη και τριτογενείς μαζικούς τάφους.

Σε μια ομόφωνη απόφαση για την υπόθεση, το Εφετείο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία, και το διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης, αποφάνθηκαν ότι η σφαγή των αρσενικών κατοίκων της περιοχής αποτελούσε γενοκτονία, ένα έγκλημα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Όπως και ο διαχωρισμός από τους άνδρες, η βίαιη μεταφορά και κακοποίηση, κάπου 25.000 με 30.000 Βόσνιων γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων.

Από τον Ιούλιο του 2012, 6.838 θύματα της γενοκτονίας έχουν εντοπιστεί μέσω της ανάλυσης του DNA στα μέρη των σωμάτων που ανακτώνται από μαζικούς τάφους. Από τον Ιούλιο του 2013, 6.066 θύματα έχουν ταφεί στο Μνημείο της Γενοκτονίας στο Potocari, ελάχιστα χιλιόμετρα μακριά από τη Srebrenica. Η διαδικασία της εκταφής και ταυτοποίησης των θυμάτων συνεχίζει μέχρι σήμερα. Και φαίνεται ότι ακόμη και 20 χρόνια μετά τον πόλεμο, η πραγματική αποκάλυψη της αλήθειας, η αποδοχή της ενοχής και η συμφιλίωση δεν έχει ξεκινήσει ακόμη!

https://xyzcontagion.wordpress.com/srebrenica-1/
https://xyzcontagion.wordpress.com/srebrenica-2/
https://en.wikipedia.org/wiki/Srebrenica_massacre
__________________________________________________________

Αν και είχε αρκετό κόσμο στην γκαλερί, η ησυχία ήταν δυνατή! Καθίσαμε λοιπόν και παρακολουθήσαμε το 30λεπτο βίντεο ντοκιμαντέρ αποσβολωμένοι! Δεν νοιώσαμε απλά παθητικοί παρατηρητές αυτών που βλέπαμε στην οθόνη, αλλά γίναμε κανονικοί μάρτυρες της φρίκης και της αδικίας. Μια κινέζα τραβούσε βίντεο το ντοκιμαντέρ με το κινητό της ενώ απαγορεύεται. Δηλαδή έλεος . Φυσικά υπάρχουν κάμερες παντού και καθώς φεύγαμε είδαμε την υπάλληλο της γκαλερί, να μπαίνει μέσα και να κάνει παρατήρηση στην τουρίστρια.

Η γκαλερί, μας τάραξε, μας αποκάλυψε την αλήθεια, και όσο να ναι μια κατάθλιψη μας την προξένησε, ειδικά στον ευαίσθητο Rose. Τον έπιασαν τα φιλοσοφικά του, ποιοι είμαστε, που πάμε, ότι πρέπει να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, να μη θεωρούμε τίποτα δεδομένο, να χαιρόμαστε την ζωή και άλλα πολλά. Έπρεπε να περάσει αρκετή ώρα για να ηρεμήσει. Ξέρω την λύση. Φάε ένα μπουρέκι ή ένα τσεβάπι να έρθεις στα ίσια σου

Δεν θέλω άλλο να σας μαυρίσω! Ούτε κι εμείς θέλαμε κι έτσι συνεχίσαμε την χαλαρή βόλτα στο σύγχρονο κομμάτι του Σεράγεβου, τον πεζόδρομο της Ferhadija.

Η αγορά τροφίμων Gradska trznica

Ο ουρανοξύστης Vakuf με το Hecco Deluxe Hotel

Το όμορφο στενό Kaptol, επί της Mula Mustafe Baseskije

Από τα πιο διάσημα σημεία στο κέντρο, στην διασταύρωση της Marsala Tita με την Mula Mustafe Baseskije, η αιώνια φλόγα (Vjecna Vatra) αφιερωμένη σ’ αυτούς που απελευθέρωσαν το Σεράγεβο κατά τη διάρκεια του β ' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η όμορφη λεωφόρος Marsala Tita

Από εκεί πήραμε το τραμ και κατεβήκαμε στη στάση Tehnicka skola στην λεωφόρο Zmaja od Bosne, όπως το προηγούμενο βράδυ. Να αναφέρω πως όσες φορές πήραμε μέσο μεταφοράς στο Σεράγεβο, κόψαμε εισιτήριο από τον οδηγό και το επικυρώναμε στο μηχάνημα. Η τιμή του είναι 1,80ΚΜ. Αν το αγοράσεις από περίπτερο κοστίζει 1,60ΚΜ αλλά προσοχή γιατί άλλο είναι το εισιτήριο των τραμ και άλλο για τα λεωφορεία και τρόλεϊ κι ας έχουν την ίδια τιμή. Υπάρχει και ημερήσιο εισιτήριο για απεριόριστες διαδρομές για όλα τα μέσα μεταφοράς και κοστίζει 5.60KM (2,80€).

Στην λεωφόρο Zmaja od Bosne, είδαμε τα μεγάλα κτίρια και τους ουρανοξύστες της περιοχής όπως και την προηγούμενη νύχτα αλλά αυτή τη φορά η κατεύθυνση μας ήταν προς τον πύργο Avaz Twist για ένα καταπληκτικό πανόραμα!

Εθνικό Μουσείο Βοσνίας Ερζεγοβίνης

Κοινοβούλιο

Hotel Holiday

Πύργος Avaz

Δίδυμοι ουρανοξύστες UNITIC

Πύργος Avaz Twist

Ο ουρανοξύστης Avaz Twist δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από αντίστοιχα κτίρια μεγάλων μητροπόλεων. Είναι το ψηλότερο κτίριο στο Σεράγεβο με 175 μέτρα ύψος. Ολοκληρώθηκε το 2008, εγκαινιάστηκε το 2009 και μάλιστα μπήκε στη λίστα ως ένα από τα δέκα πιο όμορφα κτίρια από γυαλί και αλουμίνιο στον κόσμο εκείνη τη χρονιά. http://www.avaztwisttower.ba/

Στο ισόγειο του πύργου μας καλησπέρισε η κοπέλα στην υποδοχή και μας υπέδειξε το ασανσέρ. Δεν πληρώσαμε για την είσοδο μας και γρήγορα ανεβήκαμε στον 35ο όροφο. Εκεί είναι το καφέ του ουρανοξύστη. Από τις τζαμαρίες ήδη είχαμε την πόλη στο πιάτο μας. Όμως ανεβήκαμε άλλον έναν όροφο από τις σκάλες και με μόλις 1 μάρκο δηλαδή 0,50€ που βάλαμε στο μηχάνημα, άνοιξαν οι μπάρες και περάσαμε στο κατάστρωμα παρατήρησης για μια θέα 360 μοιρών!

Είναι το ιδανικότερο σημείο να παρατηρήσει κανείς την μορφολογία του Σαράγιεβου, την κοιλάδα που είναι χτισμένη η πόλη και τα γύρω βουνά που την περιβάλουν. Τα σκαρφαλωμένα προάστια στους λόφους που ουσιαστικά είναι χωριά που καταλαμβάνουν μια μεγάλη έκταση. Αν εξαιρέσεις το κομμάτι των μεγάλων λεωφόρων με τα πολυώροφα κτίρια, το Σαράγιεβο μοιάζει με ένα τεράστιο χωριό.

Ακόμα και τα μίζερα μπλοκ πολυκατοικιών, με τον τρόπο που είναι χτισμένα αραιά μεταξύ τους κατά μήκος της κοιλάδας, κάνουν το Σεράγεβο να μοιάζει με σύγχρονη μητρόπολη και μετατρέπει τα άχρωμα κτίρια σε ουρανοξύστες! Ακριβώς κάτω μας, ο κεντρικός σταθμός τρένων και λεωφορείων.

Αφού χορτάσαμε τη θέα, κατεβήκαμε στο καφέ ώστε να απολαύσουμε ένα γλυκό βλέποντας τα φώτα να ανάβουν στην πόλη καθώς βράδιαζε. Ο χώρος του καφέ είχε αρκετό νέο κόσμο και η ατμόσφαιρα ήταν χαλαρή και φιλική και νόστιμη με τα γλυκά που περιδρομιάσαμε!

Μια επανάληψη ποτέ δεν έβλαψε κανέναν. Έτσι ενώ ο Rose ήταν αραγμένος στην καφετέρια και ασχολούνταν με το ίντερνετ, εγώ ανέβηκα ξανά στο κατάστρωμα να απολαύσω ένα νυχτερινό πανόραμα του Σαράγιεβο. Αν και η θερμοκρασία είχε πέσει, έμεινα αρκετή ώρα ολομόναχος βλέποντας και ξαναβλέποντας το τοπίο.

Όχι δεν είναι το Ντουμπάι! Είναι το Σεράγεβο!

Η εμπειρία ήταν καταπληκτική και να φανταστείτε την επίσκεψη στον πύργο Avaz, δεν την είχα στα σίγουρα ή στις προτεραιότητες μου στο Σεράγεβο. Ευτυχώς δεν έκανα το λάθος να το αφήσουμε απ’ έξω. Κατεβήκαμε από τον πύργο και πήγαμε στη στάση του τραμ 1 που βρίσκεται πολύ κοντά, μπροστά από τον σταθμό τρένων.

Όταν επιστρέψαμε στο κέντρο της παλιάς πόλης είχε πάρα πολύ κόσμο και όλες οι ταβέρνες ήταν γεμάτες. Στην οδό Bravadziluk βρίσκονται οι περισσότερες ταβέρνες και οι μυρωδιές από τις ψησταριές μας έσπασαν τη μύτη. Το Bosnian House (Bosanska Kuca) είναι από τα πιο γνωστά εστιατόρια στην τουρκική συνοικία. Ήταν σχεδόν γεμάτο και επειδή δεν θέλαμε να καθίσουμε έξω στο κρύο χωρίς θέρμανση, παραγγείλαμε να τα πάρουμε πακέτο και να τα φάμε στο δωμάτιο μας. Δύο σπέσιαλ cevapi, ένα αυθεντικό και ένα με σουτζουκάκια από κοτόπουλο. Αν και πακέτο η τιμή ήταν ίδια με το να καθίσεις εκεί, και ήταν 28ΚΜ συνολικά δηλαδή 14€. Για Σεράγεβο φτηνό δεν το λες πάντως.

Φάγαμε, ξεκουραστήκαμε στο δωμάτιο και είπαμε δεν βγαίνουμε για ένα ποτό? Αν και είχαμε πρωινό ξύπνημα και ταξίδι με λεωφορείο για το Μόσταρ, δεν θέλαμε να μείνουμε μέσα. Η θερμοκρασία είχε πέσει στους 8 βαθμούς και δεν θα ήταν ότι καλύτερο να ψαχνόμαστε από δω κι από κει. Τα περισσότερα μαγαζιά για νυχτερινή έξοδο απ’ ότι παρατήρησα ήταν για ναργιλέ και αυτό δεν μας εκφράζει καθόλου. Όχι ότι είχα κάνει και καμιά έρευνα για την νυχτερινή ζωή της πόλης. Η εφαρμογή tripadvisor που είχα στο κινητό μου βρήκε την λύση. Το Νο1 για νυχτερινή έξοδο στο Σεράγεβο ήταν κάνα 10λεπτο από το ξενοδοχείο μας οπότε ήταν η καλύτερη επιλογή.

Zlatna Ribica (χρυσόψαρο), στην οδό Kaptol 5 κοντά στην αιώνια φλόγα. Το εσωτερικό του? ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΌ! Θα μπορούσα να το φανταστώ στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη! Υπέροχα εκκεντρικό και παλιομοδίτικο! Εντυπωσιακή vintage διακόσμηση με αντίκες και άπειρα διακοσμητικά, ζεστή ατμόσφαιρα, φιλικό προσωπικό, ωραίες μουσικές, ωραίος κόσμος και σερβίρει κανονικά αλκοόλ! Τι άλλο να ζητήσει κανείς! Ήπιαμε τα κρασάκια μας και περάσαμε πραγματικά υπέροχα σ’ αυτό το τέλειο μαγαζί.

Η επόμενη ημέρα είχε αλλαγή παραστάσεων. Το Mostar μας περίμενε!

 

[Borealis]

ως και στο ρημαγμένο Σαράγιεβο! θα προλάβουμε άραγε να δούμε κάτι τέτοιο σε κάποια ελληνική πόλη?

 

[vasiliss]

Νομίζω έχω ανάμεικτα συναισθήματα για τους Βόσνιους. Χωρίς να ξέρω αν είναι μουσουλμάνοι, σέρβοι ή κροάτες. Εκτός από την ρεσεψιονιστ που ήταν ξεφτίλα η αντιμετώπιση της απέναντί μας, συναντήσαμε ανθρώπους που είπαμε καλημέρα και αδιαφόρησαν, οδηγούς λεωφορείων χωρίς καμία διάθεση να βοηθήσουν, αλλά και καλούς επαγγελματίες και πρόσχαρους ανθρώπους. Μάλλον 50-50 είναι οι θετικές με τις αρνητικές εντυπώσεις για τους ανθρώπους. Στο Μόσταρ οι άνθρωποι σίγουρα είναι πιο χαρούμενοι και πιο ευγενικοί.

Αν και κινηθήκαμε σε διαφορετικό κομμάτι της Βοσνίας - ελάχιστα Σαράγεβο, λίγο στο Μόσταρ και αρκετά περισσότερο στο νοτιοδυτικό μέρος της χώρας - αποκομίσαμε εντελώς διαφορετική εντύπωση για τους κατοίκους. Μας φάνηκαν ιδιαίτερα φιλικοί και εξυπηρετικοί. Δεν ξέρω αν η εθνοτική σύνθεση της Νοτιοδυτικής Βοσνίας ( κυρίως Σέρβοι) έπαιξε κάποιο ρόλο, αλλά δεν πιστεύω ότι επηρεάστηκαν από το γεγονός ότι ήμασταν Έλληνες, γιατί λίγοι το γνώριζαν. Ίσως η αρχική άσχημη συμπεριφορά των ρεσεψιονίστ να έπαιξε κάποιο ρόλο στην αίσθηση που αποκομίσατε.

 

[vasiliss]

Η σήραγγα της ελπίδας είναι ένα μνημείο για τη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος! Έχει ανακηρυχτεί μνημείο προστατευόμενης κληρονομιάς και είναι το Νο1 Μουσείο – αξιοθέατο του Σαράγιεβου. Το κόστος εισόδου είναι 10ΚΜ ή 5 ευρώ και δεν περιλαμβάνεται στην τιμή των ξεναγήσεων.

Το καλοκαίρι, συνηθισμένοι από το γεγονός ότι παντού δέχονταν ευρώ, δεν είχαμε κάνει μάρκα. Παρακαλούσαμε τον ταμία να πληρώσουμε με € αλλά δεν δεχόταν. Τελικά μας έστειλε στο διπλανό μαγαζάκι για να ανταλλάξουμε € με μάρκα. Ποιος ξέρει, ίσως να ήταν συγγενής του.

 

[giannismits]

Το καλοκαίρι, συνηθισμένοι από το γεγονός ότι παντού δέχονταν ευρώ, δεν είχαμε κάνει μάρκα. Παρακαλούσαμε τον ταμία να πληρώσουμε με € αλλά δεν δεχόταν. Τελικά μας έστειλε στο διπλανό μαγαζάκι για να ανταλλάξουμε € με μάρκα. Ποιος ξέρει, ίσως να ήταν συγγενής του.

Εχει μαγαζι διπλα στο Τουνελ? Ε ναι για τα μουσεια το θεωρω λογικο να μη δεχονται ξενα νομισματα.

Αν και κινηθήκαμε σε διαφορετικό κομμάτι της Βοσνίας - ελάχιστα Σαράγεβο, λίγο στο Μόσταρ και αρκετά περισσότερο στο νοτιοδυτικό μέρος της χώρας - αποκομίσαμε εντελώς διαφορετική εντύπωση για τους κατοίκους. Μας φάνηκαν ιδιαίτερα φιλικοί και εξυπηρετικοί. Δεν ξέρω αν η εθνοτική σύνθεση της Νοτιοδυτικής Βοσνίας ( κυρίως Σέρβοι) έπαιξε κάποιο ρόλο, αλλά δεν πιστεύω ότι επηρεάστηκαν από το γεγονός ότι ήμασταν Έλληνες, γιατί λίγοι το γνώριζαν. Ίσως η αρχική άσχημη συμπεριφορά των ρεσεψιονίστ να έπαιξε κάποιο ρόλο στην αίσθηση που αποκομίσατε.

Οχι μωρε. Η ρεσεψιονιστ ετσι κι αλλιως ειχε ακραια αντιδραση. Απλα καποιοι μου φανηκαν πολυ μουντρουχοι και αδιαφοροι. Τωρα να λες μια καρακαξα που εχει τουριστικο μαγαζι "καλημερα" και να σε γραφει δεν ειναι οτι πιο ωραιο. Στο Μοσταρ ηταν πιο ζωηροι οι ανθρωποι. Ισως ο πολυς τουρισμος να τους εκανε κοινωνικους. Κι ετσι πρεπει.