ΕΡΣΗ
Member
Traveller καταρχήν καλή ξεκούραση!
Δε διαφωνώ καταρχήν με την αποψή σου στο οτι οι Άγγλοι σε γενικές γραμμές υπήρξαν καλύτεροι προστάτες για την Ελλάδα από οτι οι διαδοχοί τους οι Αμερικάνοι. Και δε διαφωνώ με την αποψή σου οτι δεν πρέπει να αποδίδουμε τις καταστροφές και τις ήττες μας σε συνομωσιολογικού τύπου εξηγήσεις, αντί να βλέπουμε τα στραβά μας και να μελετάμε τα λάθη μας. Ακόμη και αν κάποια δεδομένη ιστορική στιγμή κάποιοι απεργάστηκαν την ήττα μας, δε μπήκαν σε τόσο κόπο γιατι μας ζηλεύουν, γιατί μας απεχθάνονται ή γιατί αντιπροσωπεύουμε κάτι που σε ένα αόριστο μεταφυσικό επίπεδο είναι επαχθές γι αυτούς. Απλώς πιστεύω οτι είχαν κάτι πολύ συγκεκριμένο να κερδίσουν, οτι κάποιοι κέρδιζαν πολύ πραγματικά οφέλη από την ήττα μας.
Πιστεύω όμως οτι ο κάθε προστάτης θέλει και την ανταμοιβή του για την προστασία που παρέχει και στην τελική αλίμονο σε αυτόν που είναι τόσο αδύναμος ώστε να αναγκάζεται να επικαλείται κάθε τόσο όταν τα βρίσκει σκούρα τον προστάτη του. Θα μου πεις "ας πρόσεχε!" και θα έχεις και δίκιο.
Συμφωνώ οτι το 1897 οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής μας προειδοποιούσαν να μην παρατραβήξουμε το σχοινί και είχαν και δίκιο γιατί την πατήσαμε μεγαλειωδώς. Και στην ήττα μας μας παραστάθηκαν: Οι συνέπειες που κληθήκαμε να πληρώσουμε σε σχέση με το πάτημά μας ήταν μικρές.
Αλλά σκέψου όμως οτι και αντιστοίχως μας προειδοποιούσαν πριν το 1821 να μην κάνουμε καμιά τρέλλα και ξεσηκωθούμε γιατί θα είναι εναντίον μας. Τους γράψαμε, ξεσηκωθήκαμε και όλα θα πηγαίναν μια χαρά αν δεν αρχίζαμε μεταξύ μας τον εμφύλιο. Αν τα πράγματα είχαν πάει αλλιώς- αν δηλαδή είχαμε τη σοβαρότητα να παραμείνουμε ενωμένοι-τότε ενδεχομένως καμία ανάγκη προστατιδών δυνάμεων δε θα είχαμε πλέον. Φυσικά την πατήσαμε σφαχτήκαμε μεταξύ μας, πήρε τα πάνω του ο Σουλτάνος, άρχισε να μας σφάζει και εκείνος με τη σειρά του και μετά ήρθαν οι προστάτιδες δυνάμεις να μας σώσουν και να μας ελέγχουν από τότε. Αν τους ακούγαμε ευθύς εξαρχής θα ελευθερωνόμαστε 80 χρόνια αργότερα, παρέα με τη Βουλγαρία. Πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα οτι άμα αποφασίσεις να αγνοήσεις την όποια προστάτιδα δύναμη πρέπει να είσαι έτοιμος σοβαρός και οργανωμένος αλλιώς την έβαψες, πράγμα που ευτυχώς δε συνέβει σε μεγάλη έκταση το 1897.
Για τους βαλκανικούς πολέμους έχω να πω οτι ήταν νικηφόροι για μας τους 'Ελληνες και ήταν δύσκολο να αμφισβητήσει ο οποιοσδήποτε το αποτελέσμα- δε μας έδωσαν τίποτε- οτι πήραμε το κερδίσαμε στο πεδίο της μάχης. (Οπου φυσικά είμαστε ενωμένοι και χωρίς έριδες και με πολύ καλά οργανωμένες διπλωματικές αποστολές). Και σε αυτή την περιπέτεια με την ευτυχή κατάληξη μπήκαμε χωρίς την εκ των προτέρων γνώση των μεγάλων δυνάμεων. Κατά τη γνώμη μου αυτή ήταν η μεγαλύτερη νίκη στην νεώτερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία. Διπλασιάσαμε την έκτασή μας. Και όλα αυτά με μια εκπληκτική οργάνωση σε κάθε επίπεδο. Τι άλλο πια; Όσο για τους Βούλγαρους τι να κάνουμε που χάσανε στον Δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο όλες τους τις κατακτήσεις του πρώτου πολέμου; Ας πρόσεχαν και αυτοί. Εντάξει ήρθαν λοιπόν οι μεγάλες δυνάμεις και επικύρωσαν το αποτέλεσμα χωρίς να κάνουν ζαβολιά. Αλλά εμείς είματσε που ματώσαμε στο πεδίο της μάχης. Θα μου πεις δε φθάνει πάντα. Έχεις δίκιο. Αλλά στην περίπτωση των Βαλκανικών Πολέμων δε μας δόθηκε τίποτε για το οποίο δεν αγωνστήκαμε σκληρα σε κάθε επίπεδο γι αυτό. Όχι όπως στη συνέχεια...
Εκεί που ευνοηθήκαμε για τα καλά (αλλά δυστυχώς ανεμομαζώματα -διαβολοσκορπίσματα) ήταν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο: Μια μάχη δώσαμε όλη και όλη,όταν όλος ο κόσμος πέθαινε στα χαρακώμαρα του Βελγίου και της Φλάνδρας, την περίφημη Μάχη του Σκρα, όπου πράγματι επιτύχαμε εκεί που οι Γάλλοι απέτυχαν, έναν χρόμο νωρίτερα και μας απέδωσαν με τη συνθήκη των Σερβών την Θράκη μέχρι την είσοδο την Κωνσταντινούπολης. Ίμβρο και Τένεδο και δικαιώματα στην περιοχή της Σμύρνης. Όλα τούτα τα χασαμε δια παντός λόγω εθνικού διχασμού δυό χρόνια αργότερα. Τέτοιοι βλάκες! Καλά να πάθουμε!
Σε αντιστοιχία όμως αυτά που πήραμε λόγω Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου κατά τον οποίον μπήκαμε στο πλευρό των Άγγλων και όπου πνιγήκαμε στο αίμα είναι αστειότητες: Για τους νεκρούς και τις καταστροφές που υποστήκαμε καθώς και για τη γενναιότητα με την οποία τα βάλαμε με τους Ιταλούς και του Γερμανούς όντως είναι ψίχουλα η αμοιβή μας. Μόνο τα Δωδεκάνησα πήραμε που στο κάτω κάτω ήταν στην κατοχή της ηττημένης Ιταλίας. Μπορεί εσύ να τα κρίνεις ως αρκετά αλλά εγώ διαφωνώ εντελώς. Η Βόρεια Ήπειρος θα έπρεπε να ήταν δικιά μας τώρα, αν η Αλβανία δεν περνούσε στο ανατολικό μπλοκ και για ολοκλήρωση της ατυχία μας αυτή τη φορά η Τουρκία υπήρξε πιο έξυπνη: αυτή έμεινε ουδέτερη, μύτη δεν άνοιξε, και πληρώθηκε για αυτό με την περιοχή της Άνω Συρίας. Δεν ξέρω αν θα μπορούσε κάτι να γίνει για να αποφευχθεί όλο αυτό, αλλά στην περίπτωση αυτή, το γεγονός οτι μας θεωρούσαν δεδομένους λειτούργησε εις βάρος μας και είχε σαν αποτέλεσμα να πάρουμε ψίχουλα. Οι Τούρκοι που παραδοσιακά ήταν με τους Γερμανούς χρυσοπληρώθηκαν για να μείνουν ουδέτεροι. Μήπως τελικά είναι λάθος στρατηγική να σε θεωρούν πάντα δεδομένο;
Όσο για την Ήπειρο, από όπου εκδιώξαμε τους Τσάμηδες, ας μην το μην το κάναμε εν μια νυκτί μέσα, και κυρίως ας μην ηταν η δικιά τους προστάτιδα δύναμη, η Ιταλία η ηττημένη της υπόθεσης, η οποία άλλωστε τους είχε προστατεύσει από την επιβολή της συνθήκης της Λωζάνης το 1923 και την επακόλουθη ανταλλαγή πληθυσμών και θα σου έλεγα αν θα μπορούσαμε να διώξουμε έστω και τον πιο κραγμένο συνεργάτη Ιταλών και Γερμανών. Στους Εγγλέζους η εκδίωξη αυτή δεν έκανε ούτε κρύο ούτε ζέστη, αλλά ήταν αρκετά εξυπνοι ώστε να μας το πουλήσουν και ως εκδούλευση. Άλλωστε σοβαρά πιστεύεις οτι η Ήπειρος θα κινδύνευε απο 20.000-25.000 ανθρώπους; Μάλλον από την κρατική αδιαφορία και εγκατάλειψη κινδύνεψε παρά από τους Τσάμηδες, όπως ακριβώς και η Δυτική Θράκη.
Για το ποιά θα ήταν η Μακεδονία αν δεν είχαν συρρεύσει τόσοι πρόσφυγες με τις ανταλλαγές πληθυσμών δεν μπορώ να σου απαντήσω: Το ερώτημά σου θυμίζει λίγο τις ασκήσεις που βάζουν συνήθως οι καθηγητές Ιστορίας στα Αγγλικά Κολέγια όταν διδάσκουν ιστορία, με ερωτήσεις του τύπου: "Πώς θα ήταν ο κόσμος αν ο Μέγας Αλέξανδρος είχε πεθάνει σε ηλικία 85 ετών;" Ασκήσεις ιστορικής φαντασίας λέγονται και έχουν πολύ πλάκα αλλά τίποτε δεν είναι φυσικά αποδείξιμο. Στην υπόθεσή σου θα μπορούσα να αντιτάξω οτι μετά από μια τέτοια τόσο δεινή ήττα η Τουρκία ή οτι είχε απομείνει από αυτή, θα ήταν τόσο έξαλλη με τους Συμμάχους ώστε θα τους έτριβε στα μούτρα την προσφορά της Άνω Συρίας και θα έτρεχε να συμμαχήσει με τον Χίτλερ και τιε δυνάμεις του Άξονα. Όντας στο στρατόπεδο των χαμένων η Τουρκία θα είχαμε την ευκαιρία να εκδίωξουμε τους μουσουλμάνους κατοίκους της Μακεδονίας (όπως κάναμε και με τους Τσάμηδες). Τότε θα μας προέκυπταν και οι έλληνες του Πόντου (ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας μετά το 1922 κατευθύνθηκε κυρίως στη Νότια Ελλάδα, η Μακεδονία ελάχιστα οφελήθηκε από τη γνώση και την εμπειρία τους -βλ Νέα Σμύρνη, Νέα Ιωνία, Νέα Ερυθρέα κλπ) Ε! σιγά μην τους κρατούσαν οι Τούρκοι στον Πόντο μετά από αυτά, και στην τελική πάλι στα ίδια θα ειμασταν plus Ιωνία και Ανατολική Θράκη και Ιμβρο και Τένεδο. Υπόθεση είναι και αυτή η οποία είναι εξίσου έγκυρη με τη δική σου ή οποιαδήποτε άλλη. Δηλαδή καθόλου έγκυρη. Προτιμώ όμως να μη δεχθώ τη δική σου άποψη (ούτε και τη δικιά μου φυσικά δέχομαι) γιατί μια τέτοια υπόθεση ενέχει τον κίνδυνο να πει κάποιος: "Ε! κάτι χάσαμε αλλά και κάπου αλλού αυτό βγήκε σε καλό". Το βρίσκω λίγο εφησυχαστική αυτήν την παρηγοριά. Γιατί περί παρηγοριάς πρόκειται. Προτιμώ να σκέφτομαι πως τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και γιατί δεν πήγαν έτσι. Καταρχήν δηλαδή σε τι φταίξαμε εμείς και στη συνέχεια σε ποιό σημείο ήρθαν σε σύγκρουση τα συμφέροντά μας με τους "προστάτες" μας και μήπως στην τελική δε θα ήταν προτιμότερο να εναλάσσουμε δυο, τρεις "προστάτες" από το να μας θεωρεί δεδομένους ο "ένας"; Αλλιώς υπάρχει ο κίνδυνος της συνομοσιολογίας ο οποίος δε βγάζει και πουθενά.
Και όσο για την Κύπρο συμφωνώ οτι κάθε νέο σχέδιο ήταν κατά πολύ χειρότερο από το προηγούμενο. Προφανώς τώρα πια είναι ξεχωριστό κράτος και καλά κάνει. Δεν ξεκίνησε όμως έτσι η ιστορία. Η αρχική επιδίωξη ήταν ένωση με την Ελλάδα και φυσικά οι Αγγλοι ούτε που διαννοήθηκαν να ικανοποιήσουν κάτι τέτοιο προς συμμάχους τους, την ανδρεία των οποίων τόσο είχε επαινέσει ο Τσώρτσιλ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αλλά εκ του ιδίου ταμείου τους όχι - δεν επρόκειτο να δώσουν τίποτε δικό τους προς τους συμμάχους. Στο μεταξύ ενίσχυαν την τουρκοκυπριακή μειονότητα. Διαίρει και βασίλευε δηλαδή. Όταν είδαν οι Βρετανοί οτι η αυτοκρατορία τους στην οποία ο ήλιος δεν δύει ποτέ, έπνεε τα λοίσθια κυρίως επειδή είχε εξαντληθεί μετά από δύο παγκοσμίους πολέμους και μια και δε μπορούσαν πλέον να διαφεντεύουν μόνοι της το χωράφι της Κύπρου συμμάχησαν με την τουρκοκυπριακή μειοψηφία, αντί να ενισχύσουν την ελληνοκυπριακή πλειοψηφία, προκειμένου να πυροδοτείται μια διαρκής ένταση μεταξύ των δύο κοινοτήτων, την οποία μάλιστα και ενίσχυαν όσο μπορούσαν ώστε να τους καλούνε για διαιτητή και οι δύο πλευρές και να διαιωνίζεται με αυτόν τον τρόπο μια νέου τύπου αποικιοκρατική παρουσία στο νησί. Και το αρχικό σχέδιο που πράγματι τόσο άσκεφτα απορρίφθηκε, δεν ήταν κάτι που από την καλή τους την καρδιά προσέφεραν οι Άγγλοι, αλλά κερδήθηκε από τους ελληνοκυπρίους εξαιτίας του απελευθερωτικού αγώνα τους εναντίον των Άγγλων. Και αυτό κάνει ακόμη πιο τραγική την απόρριψή του και την χαμένη πια ευκαιρία για το νησί.
Εν κατακλείδι: όσο επικίνδυνο είναι κατά τη γνώμη μου να αποδίδεις το όποιο δεινό σε συνομωσίες παγκόσμιων μυστικών κέντρων τα οποία απλώς δε μας γουστάρουν για κάποιους ακαθόριστους λόγους, άλλο τόσο επικίνδυνο είναι να προσδένει κανείς το άρμα του στον όποιον "πατερούλη" οιασδήποτε εθνικότητας. Αν δεν εισαι τόσο ισχυρός ώστε να μην τους έχεις ανάγκη, τουλάχιστον κάνε παιχνίδι με δυό και τρεις ταυτοχρόνως.
Δε διαφωνώ καταρχήν με την αποψή σου στο οτι οι Άγγλοι σε γενικές γραμμές υπήρξαν καλύτεροι προστάτες για την Ελλάδα από οτι οι διαδοχοί τους οι Αμερικάνοι. Και δε διαφωνώ με την αποψή σου οτι δεν πρέπει να αποδίδουμε τις καταστροφές και τις ήττες μας σε συνομωσιολογικού τύπου εξηγήσεις, αντί να βλέπουμε τα στραβά μας και να μελετάμε τα λάθη μας. Ακόμη και αν κάποια δεδομένη ιστορική στιγμή κάποιοι απεργάστηκαν την ήττα μας, δε μπήκαν σε τόσο κόπο γιατι μας ζηλεύουν, γιατί μας απεχθάνονται ή γιατί αντιπροσωπεύουμε κάτι που σε ένα αόριστο μεταφυσικό επίπεδο είναι επαχθές γι αυτούς. Απλώς πιστεύω οτι είχαν κάτι πολύ συγκεκριμένο να κερδίσουν, οτι κάποιοι κέρδιζαν πολύ πραγματικά οφέλη από την ήττα μας.
Πιστεύω όμως οτι ο κάθε προστάτης θέλει και την ανταμοιβή του για την προστασία που παρέχει και στην τελική αλίμονο σε αυτόν που είναι τόσο αδύναμος ώστε να αναγκάζεται να επικαλείται κάθε τόσο όταν τα βρίσκει σκούρα τον προστάτη του. Θα μου πεις "ας πρόσεχε!" και θα έχεις και δίκιο.
Συμφωνώ οτι το 1897 οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής μας προειδοποιούσαν να μην παρατραβήξουμε το σχοινί και είχαν και δίκιο γιατί την πατήσαμε μεγαλειωδώς. Και στην ήττα μας μας παραστάθηκαν: Οι συνέπειες που κληθήκαμε να πληρώσουμε σε σχέση με το πάτημά μας ήταν μικρές.
Αλλά σκέψου όμως οτι και αντιστοίχως μας προειδοποιούσαν πριν το 1821 να μην κάνουμε καμιά τρέλλα και ξεσηκωθούμε γιατί θα είναι εναντίον μας. Τους γράψαμε, ξεσηκωθήκαμε και όλα θα πηγαίναν μια χαρά αν δεν αρχίζαμε μεταξύ μας τον εμφύλιο. Αν τα πράγματα είχαν πάει αλλιώς- αν δηλαδή είχαμε τη σοβαρότητα να παραμείνουμε ενωμένοι-τότε ενδεχομένως καμία ανάγκη προστατιδών δυνάμεων δε θα είχαμε πλέον. Φυσικά την πατήσαμε σφαχτήκαμε μεταξύ μας, πήρε τα πάνω του ο Σουλτάνος, άρχισε να μας σφάζει και εκείνος με τη σειρά του και μετά ήρθαν οι προστάτιδες δυνάμεις να μας σώσουν και να μας ελέγχουν από τότε. Αν τους ακούγαμε ευθύς εξαρχής θα ελευθερωνόμαστε 80 χρόνια αργότερα, παρέα με τη Βουλγαρία. Πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα οτι άμα αποφασίσεις να αγνοήσεις την όποια προστάτιδα δύναμη πρέπει να είσαι έτοιμος σοβαρός και οργανωμένος αλλιώς την έβαψες, πράγμα που ευτυχώς δε συνέβει σε μεγάλη έκταση το 1897.
Για τους βαλκανικούς πολέμους έχω να πω οτι ήταν νικηφόροι για μας τους 'Ελληνες και ήταν δύσκολο να αμφισβητήσει ο οποιοσδήποτε το αποτελέσμα- δε μας έδωσαν τίποτε- οτι πήραμε το κερδίσαμε στο πεδίο της μάχης. (Οπου φυσικά είμαστε ενωμένοι και χωρίς έριδες και με πολύ καλά οργανωμένες διπλωματικές αποστολές). Και σε αυτή την περιπέτεια με την ευτυχή κατάληξη μπήκαμε χωρίς την εκ των προτέρων γνώση των μεγάλων δυνάμεων. Κατά τη γνώμη μου αυτή ήταν η μεγαλύτερη νίκη στην νεώτερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία. Διπλασιάσαμε την έκτασή μας. Και όλα αυτά με μια εκπληκτική οργάνωση σε κάθε επίπεδο. Τι άλλο πια; Όσο για τους Βούλγαρους τι να κάνουμε που χάσανε στον Δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο όλες τους τις κατακτήσεις του πρώτου πολέμου; Ας πρόσεχαν και αυτοί. Εντάξει ήρθαν λοιπόν οι μεγάλες δυνάμεις και επικύρωσαν το αποτέλεσμα χωρίς να κάνουν ζαβολιά. Αλλά εμείς είματσε που ματώσαμε στο πεδίο της μάχης. Θα μου πεις δε φθάνει πάντα. Έχεις δίκιο. Αλλά στην περίπτωση των Βαλκανικών Πολέμων δε μας δόθηκε τίποτε για το οποίο δεν αγωνστήκαμε σκληρα σε κάθε επίπεδο γι αυτό. Όχι όπως στη συνέχεια...
Εκεί που ευνοηθήκαμε για τα καλά (αλλά δυστυχώς ανεμομαζώματα -διαβολοσκορπίσματα) ήταν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο: Μια μάχη δώσαμε όλη και όλη,όταν όλος ο κόσμος πέθαινε στα χαρακώμαρα του Βελγίου και της Φλάνδρας, την περίφημη Μάχη του Σκρα, όπου πράγματι επιτύχαμε εκεί που οι Γάλλοι απέτυχαν, έναν χρόμο νωρίτερα και μας απέδωσαν με τη συνθήκη των Σερβών την Θράκη μέχρι την είσοδο την Κωνσταντινούπολης. Ίμβρο και Τένεδο και δικαιώματα στην περιοχή της Σμύρνης. Όλα τούτα τα χασαμε δια παντός λόγω εθνικού διχασμού δυό χρόνια αργότερα. Τέτοιοι βλάκες! Καλά να πάθουμε!
Σε αντιστοιχία όμως αυτά που πήραμε λόγω Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου κατά τον οποίον μπήκαμε στο πλευρό των Άγγλων και όπου πνιγήκαμε στο αίμα είναι αστειότητες: Για τους νεκρούς και τις καταστροφές που υποστήκαμε καθώς και για τη γενναιότητα με την οποία τα βάλαμε με τους Ιταλούς και του Γερμανούς όντως είναι ψίχουλα η αμοιβή μας. Μόνο τα Δωδεκάνησα πήραμε που στο κάτω κάτω ήταν στην κατοχή της ηττημένης Ιταλίας. Μπορεί εσύ να τα κρίνεις ως αρκετά αλλά εγώ διαφωνώ εντελώς. Η Βόρεια Ήπειρος θα έπρεπε να ήταν δικιά μας τώρα, αν η Αλβανία δεν περνούσε στο ανατολικό μπλοκ και για ολοκλήρωση της ατυχία μας αυτή τη φορά η Τουρκία υπήρξε πιο έξυπνη: αυτή έμεινε ουδέτερη, μύτη δεν άνοιξε, και πληρώθηκε για αυτό με την περιοχή της Άνω Συρίας. Δεν ξέρω αν θα μπορούσε κάτι να γίνει για να αποφευχθεί όλο αυτό, αλλά στην περίπτωση αυτή, το γεγονός οτι μας θεωρούσαν δεδομένους λειτούργησε εις βάρος μας και είχε σαν αποτέλεσμα να πάρουμε ψίχουλα. Οι Τούρκοι που παραδοσιακά ήταν με τους Γερμανούς χρυσοπληρώθηκαν για να μείνουν ουδέτεροι. Μήπως τελικά είναι λάθος στρατηγική να σε θεωρούν πάντα δεδομένο;
Όσο για την Ήπειρο, από όπου εκδιώξαμε τους Τσάμηδες, ας μην το μην το κάναμε εν μια νυκτί μέσα, και κυρίως ας μην ηταν η δικιά τους προστάτιδα δύναμη, η Ιταλία η ηττημένη της υπόθεσης, η οποία άλλωστε τους είχε προστατεύσει από την επιβολή της συνθήκης της Λωζάνης το 1923 και την επακόλουθη ανταλλαγή πληθυσμών και θα σου έλεγα αν θα μπορούσαμε να διώξουμε έστω και τον πιο κραγμένο συνεργάτη Ιταλών και Γερμανών. Στους Εγγλέζους η εκδίωξη αυτή δεν έκανε ούτε κρύο ούτε ζέστη, αλλά ήταν αρκετά εξυπνοι ώστε να μας το πουλήσουν και ως εκδούλευση. Άλλωστε σοβαρά πιστεύεις οτι η Ήπειρος θα κινδύνευε απο 20.000-25.000 ανθρώπους; Μάλλον από την κρατική αδιαφορία και εγκατάλειψη κινδύνεψε παρά από τους Τσάμηδες, όπως ακριβώς και η Δυτική Θράκη.
Για το ποιά θα ήταν η Μακεδονία αν δεν είχαν συρρεύσει τόσοι πρόσφυγες με τις ανταλλαγές πληθυσμών δεν μπορώ να σου απαντήσω: Το ερώτημά σου θυμίζει λίγο τις ασκήσεις που βάζουν συνήθως οι καθηγητές Ιστορίας στα Αγγλικά Κολέγια όταν διδάσκουν ιστορία, με ερωτήσεις του τύπου: "Πώς θα ήταν ο κόσμος αν ο Μέγας Αλέξανδρος είχε πεθάνει σε ηλικία 85 ετών;" Ασκήσεις ιστορικής φαντασίας λέγονται και έχουν πολύ πλάκα αλλά τίποτε δεν είναι φυσικά αποδείξιμο. Στην υπόθεσή σου θα μπορούσα να αντιτάξω οτι μετά από μια τέτοια τόσο δεινή ήττα η Τουρκία ή οτι είχε απομείνει από αυτή, θα ήταν τόσο έξαλλη με τους Συμμάχους ώστε θα τους έτριβε στα μούτρα την προσφορά της Άνω Συρίας και θα έτρεχε να συμμαχήσει με τον Χίτλερ και τιε δυνάμεις του Άξονα. Όντας στο στρατόπεδο των χαμένων η Τουρκία θα είχαμε την ευκαιρία να εκδίωξουμε τους μουσουλμάνους κατοίκους της Μακεδονίας (όπως κάναμε και με τους Τσάμηδες). Τότε θα μας προέκυπταν και οι έλληνες του Πόντου (ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας μετά το 1922 κατευθύνθηκε κυρίως στη Νότια Ελλάδα, η Μακεδονία ελάχιστα οφελήθηκε από τη γνώση και την εμπειρία τους -βλ Νέα Σμύρνη, Νέα Ιωνία, Νέα Ερυθρέα κλπ) Ε! σιγά μην τους κρατούσαν οι Τούρκοι στον Πόντο μετά από αυτά, και στην τελική πάλι στα ίδια θα ειμασταν plus Ιωνία και Ανατολική Θράκη και Ιμβρο και Τένεδο. Υπόθεση είναι και αυτή η οποία είναι εξίσου έγκυρη με τη δική σου ή οποιαδήποτε άλλη. Δηλαδή καθόλου έγκυρη. Προτιμώ όμως να μη δεχθώ τη δική σου άποψη (ούτε και τη δικιά μου φυσικά δέχομαι) γιατί μια τέτοια υπόθεση ενέχει τον κίνδυνο να πει κάποιος: "Ε! κάτι χάσαμε αλλά και κάπου αλλού αυτό βγήκε σε καλό". Το βρίσκω λίγο εφησυχαστική αυτήν την παρηγοριά. Γιατί περί παρηγοριάς πρόκειται. Προτιμώ να σκέφτομαι πως τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και γιατί δεν πήγαν έτσι. Καταρχήν δηλαδή σε τι φταίξαμε εμείς και στη συνέχεια σε ποιό σημείο ήρθαν σε σύγκρουση τα συμφέροντά μας με τους "προστάτες" μας και μήπως στην τελική δε θα ήταν προτιμότερο να εναλάσσουμε δυο, τρεις "προστάτες" από το να μας θεωρεί δεδομένους ο "ένας"; Αλλιώς υπάρχει ο κίνδυνος της συνομοσιολογίας ο οποίος δε βγάζει και πουθενά.
Και όσο για την Κύπρο συμφωνώ οτι κάθε νέο σχέδιο ήταν κατά πολύ χειρότερο από το προηγούμενο. Προφανώς τώρα πια είναι ξεχωριστό κράτος και καλά κάνει. Δεν ξεκίνησε όμως έτσι η ιστορία. Η αρχική επιδίωξη ήταν ένωση με την Ελλάδα και φυσικά οι Αγγλοι ούτε που διαννοήθηκαν να ικανοποιήσουν κάτι τέτοιο προς συμμάχους τους, την ανδρεία των οποίων τόσο είχε επαινέσει ο Τσώρτσιλ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αλλά εκ του ιδίου ταμείου τους όχι - δεν επρόκειτο να δώσουν τίποτε δικό τους προς τους συμμάχους. Στο μεταξύ ενίσχυαν την τουρκοκυπριακή μειονότητα. Διαίρει και βασίλευε δηλαδή. Όταν είδαν οι Βρετανοί οτι η αυτοκρατορία τους στην οποία ο ήλιος δεν δύει ποτέ, έπνεε τα λοίσθια κυρίως επειδή είχε εξαντληθεί μετά από δύο παγκοσμίους πολέμους και μια και δε μπορούσαν πλέον να διαφεντεύουν μόνοι της το χωράφι της Κύπρου συμμάχησαν με την τουρκοκυπριακή μειοψηφία, αντί να ενισχύσουν την ελληνοκυπριακή πλειοψηφία, προκειμένου να πυροδοτείται μια διαρκής ένταση μεταξύ των δύο κοινοτήτων, την οποία μάλιστα και ενίσχυαν όσο μπορούσαν ώστε να τους καλούνε για διαιτητή και οι δύο πλευρές και να διαιωνίζεται με αυτόν τον τρόπο μια νέου τύπου αποικιοκρατική παρουσία στο νησί. Και το αρχικό σχέδιο που πράγματι τόσο άσκεφτα απορρίφθηκε, δεν ήταν κάτι που από την καλή τους την καρδιά προσέφεραν οι Άγγλοι, αλλά κερδήθηκε από τους ελληνοκυπρίους εξαιτίας του απελευθερωτικού αγώνα τους εναντίον των Άγγλων. Και αυτό κάνει ακόμη πιο τραγική την απόρριψή του και την χαμένη πια ευκαιρία για το νησί.
Εν κατακλείδι: όσο επικίνδυνο είναι κατά τη γνώμη μου να αποδίδεις το όποιο δεινό σε συνομωσίες παγκόσμιων μυστικών κέντρων τα οποία απλώς δε μας γουστάρουν για κάποιους ακαθόριστους λόγους, άλλο τόσο επικίνδυνο είναι να προσδένει κανείς το άρμα του στον όποιον "πατερούλη" οιασδήποτε εθνικότητας. Αν δεν εισαι τόσο ισχυρός ώστε να μην τους έχεις ανάγκη, τουλάχιστον κάνε παιχνίδι με δυό και τρεις ταυτοχρόνως.
