Πολωνία Free Walking Tour in Warsaw and Gdańsk

[Klair]

Γνωρίζοντας βήμα-βήμα το Gdańsk, μέρος 4o: Świętego Ducha Street-(Ulica Świętego Ducha)-Royal Chapel (Kaplica Królewska)-Four Quarters Fountain (Fontanna Czterech Kwartałów)-Mariacka Street (Ulica Mariacka)-Archaeological Museum in Gdansk (Muzeum Archeologiczne w Gdańsku)-St. Mary's Gate (Brama Mariacka)

Δευτέρα 4 Απριλίου 2022

Η Ulica Świętego Ducha (οδός Αγίου Πνεύματος) είναι ένας ακόμα δρόμος της κεντρικής πόλης και οι παλαιότερες αναφορές για αυτόν προέρχονται από το 1336. Το όνομα, πιθανότατα, συνδέεται με το νοσοκομείο του Αγίου Πνεύματος το οποίο, το 1357, μεταφέρθηκε στην περιοχή της Πύλης του Κάστρου. Η αρχή του δρόμου ήταν η "Bell Gate" (γνωστή και ως "Ludwisarska"), η οποία διαλύθηκε το 1804 και το τέλος του δρόμου, σήμερα, σηματοδοτεί η Πύλη του Αγίου Πνεύματος (Brama Świętego Ducha) την οποία θα συναντήσουμε λίγο αργότερα στην πορεία μας. Για λόγους ασφαλείας οι δύο Πύλες (Ludwisarska και Brama Świętego Ducha) έκλειναν και οι ώρες ανοίγματος και κλεισίματος ανακοινώνονταν από την καμπάνα του Πύργου της Φυλακής.

Άνθρωποι του πολιτισμού, της τέχνης και της φιλοσοφίας ζούσαν στην οδό Świętego Ducha. Σήμερα ο δρόμος είναι διάσημος για τους καλλιτέχνες του δρόμου οι οποίοι-υποθέτω λόγω άσχημων καιρικών συνθηκών και έλλειψης επισκεπτών ένεκα της πανδημίας-ήταν ανύπαρκτοι. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τη διάρκεια της ετήσιας Δομινικανής Έκθεσης εδώ στήνονταν οι πάγκοι χειροτεχνών, γλυπτών και ανθρώπων της τέχνης και της γραφιστικής. Μέχρι σήμερα αυτός ο δρόμος χαίρει εξαιρετικής φήμης μεταξύ τουριστών και κατοίκων.

Ulica Świętego Ducha​

Ulica Świętego Ducha​

Στα δεξιά μας συναντήσαμε πάλι την εκκλησία της Παναγίας (Bazylika Mariacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku) η οποία καταλαμβάνει μεγάλο τμήμα και αυτού του δρόμου,

και αμέσως μετά αντικρίσαμε το κομψό κτίριο του Βασιλικού Παρεκκλησίου (Kaplica Królewska). Αυτή η μπαρόκ μικρή ομορφιά χτίστηκε σύμφωνα με τη διαθήκη του Andrzej Olszowski, του προκαθήμενου της Πολωνίας, από το 1674 μέχρι το 1677. Εκείνη την εποχή το Gdańsk και η Βόρεια Πολωνία βρίσκονταν σε μια πλειοψηφική προτεσταντική περιοχή και ακόμη και η διπλανή πανίσχυρη Βασιλική της Παναγίας ήταν τόπος προτεσταντικής λατρείας. Έτσι, το Βασιλικό Παρεκκλήσι χτίστηκε για να εξυπηρετεί την καθολική μειονότητα της πόλης. Σήμερα είναι το πιο εντυπωσιακό κτίριο του δρόμου και απέναντί του έχει το Four Quarters Fountain.

Το Four Quarters Fountain, μπροστά από το Βασιλικό Παρεκκλήσι, αποτελείται από τέσσερα (4) τετράγωνα και στη γωνία κάθε τετραγώνου υπάρχει ξαπλωμένος ο βασιλιάς των ζώων, το λιοντάρι, και μάλιστα δεν υπάρχει μόνο ένα, αλλά τέσσερα (4) λιοντάρια σε φυσικό μέγεθος. Αυτό το ζώο έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ιστορία της πόλης και έτσι ξαπλωμένα είναι οι φύλακες του σιντριβανιού. Τα καλοκαιρινά βράδια εδώ διαδραματίζεται ο χορός των τεσσάρων χρωμάτων του νερού. Τα τέσσερα χρώματα δεν είναι τυχαία. Είναι το λευκό, το πορτοκαλί, το κόκκινο και το μπλε και συνδέονται με τον "μεγάλο καυγά" ή την Εξέγερση της πόλης, το 1416.

Κάποτε στο Gdańsk υπήρχαν πολλές συντεχνίες τσαγκάρηδων, υφαντουργών, ζυθοποιών και λοιπά. Οι άνθρωποι που σχετίζονταν με τις συντεχνίες πουλούσαν τα προϊόντα τους στους Τεύτονες Ιππότες που βασίλευαν στην πόλη εκείνη την εποχή. Λόγω του γεγονότος ότι δεν υπήρχαν γρήγορες μεταφορικές εταιρείες ή αυτοκινητόδρομοι τα εμπορεύματα αποστέλλονταν, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, από τη Βαλτική Θάλασσα ή τον ποταμό Vistula. Παρά την καταπίεση που ασκούσαν στους κατοίκους οι Τεύτoνες Ιππότες επικρατούσε σχετική ειρήνη. Όμως, λόγω της χαμηλότερης αξίας των νομισμάτων που έκοβαν οι Ιππότες, αυξηθήκαν οι τιμές των αγαθών και της παραγωγής. Όχι μόνο οι Τεύτονες Ιππότες επέβαλαν μεγάλους φόρους, αλλά πλέον εμπόδιζαν και την ανάπτυξη των τεχνητών.

Έτσι, στις 18 Ιουνίου του 1416, το πλήθος των κατοίκων ξέσπασε την οργή του και υπό την ηγεσία του ζυθοποιού Johann Lupi και του Konrad Bell προξένησαν ζημιές στο Δημαρχείο και το Τευτονικό Νομισματοκοπείο. Στη συνέχεια έγιναν προσπάθειες για συμφωνία με τους Ιππότες, αλλά λόγω των διαφορετικών συμφερόντων των τεχνητών, η Εξέγερση έληξε μετά από μερικές εβδομάδες. Πολλά κεφάλια αποκεφαλίστηκαν και πολλοί άνθρωποι καταδικάστηκαν σε εξορία εξαιτίας αυτής της Εξέγερσης. Ωστόσο, οι αρχηγοί του κινήματος διέφυγαν από το Gdańsk. Το δημοτικό συμβούλιο τιμώρησε τις συντεχνίες με έκτακτο φόρο. Προκειμένου να αποφευχθεί μια νέα εξέγερση κατά του δημοτικού συμβουλίου, δηλαδή των Τευτόνων Ιπποτών, και για να υπάρξει πλήρης έλεγχος στο μέλλον, η πόλη χωρίστηκε σε τέσσερις συνοικίες υπό τον έλεγχο εκπροσώπων του συμβουλίου και του Τάγματος. Έτσι, λοιπόν, προέκυψαν τα τέταρτα του σιντριβανιού και τα τέσσερα χρώματα με τα οποία φωτίζονται οι πίδακες του νερού. Με τον καιρό οι τεχνίτες από τις μεμονωμένες συντεχνίες έγιναν εκπρόσωποι των συνοικιών. Έτσι, η συνοικία Kogi ονομαζόταν των Παπουτσιών, η συνοικία Rybacki ήταν των Χασάπηδων, η συνοικία Szeroki των Σιδηρουργών και η συνοικία Wysoki των Αρτοποιών. Σε περίπτωση ενόπλων συγκρούσεων, μαχών ή πολέμων κάθε τέταρτο-συνοικία είχε τη δική του μονάδα μάχης. Κάθε μονάδα είχε το δικό της χρώμα:

Kogi: κόκκινο
Rybacki: πορτοκαλί
Szeroki: μπλε
Wysoki: λευκό

Εμείς δυστυχώς, λόγω εποχής, συναντήσαμε το σιντριβάνι εκτός λειτουργίας. Από αυτό το σημείο και έπειτα δε συνεχίσαμε να ακολουθούμε την Ulica Świętego Ducha για να καταλήξουμε στην ομώνυμη Πύλη, αλλά στρίψαμε δεξιά, για να βρούμε την αρχή της Ulica Mariacka η οποία ξεκινάει ακριβώς από το πίσω μέρος του ναού της Παναγίας.

Ulica Mariacka​

Η Ulica Mariacka είναι αναμφίβολα ο πιο απολαυστικός δρόμος στο Gdańsk με πλήρως ανακατασκευασμένα κτίρια τα οποία αντικατοπτρίζουν τη μοναδική ατμόσφαιρα και τον χαρακτήρα των παλιών κτιρίων της πόλης. Παλαιότερα ο δρόμος ονομαζόταν Frauengasse. Τον Μεσαίωνα υπήρχαν στον δρόμο πολλά εργαστήρια τσαγκάρηδων κάτι που επιβεβαιώνεται από τις ανασκαφές. Υπάρχουν μερικά πράγματα που ξεχωρίζουν αυτόν τον δρόμο από όλους τους υπόλοιπους. Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του είναι οι βεράντες που υπάρχουν εδώ σε μεγάλες ποσότητες. Όχι ότι δεν είδαμε παρόμοιες βεράντες στους προηγούμενους δρόμους της Παλιάς Πόλης αλλά εδώ, στην Ulica Mariacka, ο αριθμός τους είναι εντυπωσιακός. Τα πρώην κελάρια, όπου οι έμποροι που ζούσαν εδώ συνήθιζαν να αποθηκεύουν τα αγαθά τους, με την πάροδο του χρόνου, όταν πλέον άρχισαν να εμφανίζονται οι μεγάλες αποθήκες στο κοντινό νησί Granary, μετατράπηκαν σε διακοσμητικές βεράντες με σφυρήλατες ράβδους και στύλους πριν το κατώφλι.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του δρόμου είναι τα πάρα πολλά gargoyles. Τα gargoyles χρησιμοποιούνταν για την αποστράγγιση του νερού της βροχής και έπαιρναν τη μορφή κεφαλιών ζώων ή φανταστικών πλασμάτων. Σε ένα από αυτά μάλιστα έδωσαν και το όνομα "Pomuchle" που σημαίνει μπακαλιάρος και βρίσκεται στον αριθμό 6 της οδού.

Gargoyle Pomuchle (Μπακαλιάρος)​

Τα πρώην κελάρια σήμερα φιλοξενούν εργαστήρια και καταστήματα κεχριμπαριού. Από όλους τους δρόμους του Gdańsk, που φημίζεται ως η παγκόσμια πρωτεύουσα του κεχριμπαριού, υπάρχουν στον δρόμο αυτό τα περισσότερα καταστήματα πώλησης τα οποία είναι πολύ δημοφιλή στους επισκέπτες. Αν και τέτοια εποχή αρκετά καταστήματα ήταν κλειστά, παρόλα αυτά, σε αυτόν τον δρόμο συναντήσαμε τη μεγαλύτερη συγκέντρωση επισκεπτών από οποιoδήποτε άλλο σημείο της πόλης. Στους ημιωρόφους υπάρχουν πολλά γοητευτικά καφέ και μπαρ. Το Mariacka pod Gwiazdami είναι ένα ετήσιο φεστιβάλ δρόμου κατά τη διάρκεια του οποίου τα περισσότερα δρώμενα λαμβάνουν χώρα εδώ.

Άλλη μια Πύλη, η St. Mary's Gate (Brama Mariacka) σφραγίζει το τέλος της οδού και οδηγεί τον επισκέπτη, και όχι μόνο, μπροστά στο ποτάμι.

Πριν όμως διασχίσουμε την τοξωτή καμάρα της ζυγώσαμε κοντά στο υπέροχο κτίριο που στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο για να θαυμάσουμε την αρχιτεκτονική του. Οι όροφοι του Μουσείου καλύπτουν την ιστορία της περιοχής, με τους σκελετούς που έχουν εκταφεί, με ένα αρχαίο κανό και πολλά ενδιαφέροντα κοσμήματα που έχουν απελευθερωθεί από το έδαφος. Οι μόνιμες εκθέσεις είναι οι εξής:

1. Προϊστορία της Πομερανίας
2. Ασθένειες του προϊστορικού πληθυσμού στην Πομερανία
3. 1.000 χρόνια του Gdańsk στο φως των ανασκαφών
4. Τα μυστικά της κοιλάδας του Νείλου
5. Σουδάν-Αρχαιολογία και Εθνογραφία

Μπροστά μας είχαμε πλέον τη γοτθική Πύλη της Αγίας Μαρίας η οποία είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα Πύλης της πόλης. Τα οικόσημα που έχουν διατηρηθεί στην πρόσοψη είναι πολύτιμα εικονογραφικά παραδείγματα της Εραλδικής της Πομερανίας.

Η Πύλη χτίστηκε στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα (για πρώτη φορά αναφέρεται το 1484). Ήδη από τον 16ο αιώνα έπαψε να έχει αμυντική λειτουργία και προοριζόταν για στέγαση. Γύρω στο 1600 προστέθηκε, σε ένα τμήμα της δυτικής πρόσοψης, μια πολυκατοικία της Αναγέννησης (το λεγόμενο Σπίτι των Φυσιαλιστών). Τον 18ο και 19ο αιώνα το κτίριο υπέστη μετατροπές. Την Άνοιξη του 1945 η Πύλη υπέστη σοβαρές ζημιές. Σώθηκαν βέβαια κάποια τμήματα στις προσόψεις. Τα έτη 1959-1960 η κατασκευή ξαναχτίστηκε χρησιμοποιώντας γοτθικά τούβλα από κατεδαφίσεις. Η Πύλη καταλαμβάνει το ανατολικό άκρο της οδού Mariacka και εκτείνεται παράλληλα με τη γραμμή της προκυμαίας στον ποταμό Motława.

Στο κέντρο της Πύλης έχει δημιουργηθεί ένα φαρδύ πέρασμα το οποίο σήμερα είναι πεζόδρομος αλλά παλαιότερα χρησιμοποιούνταν για καρότσια, άμαξες και αργότερα για αυτοκίνητα.

Από την πλευρά του ποταμού φαίνονται δύο σύμβολα: το οικόσημο της Πολωνίας και το Πρωσικό Βασίλειο.

Από την Ulica Mariacka φαίνεται το έμβλημα της πόλης του Gdańsk το οποίο υποστηρίζεται από Eραλδικά λιοντάρια που στέκονται στα πίσω τους πόδια.

Διασχίσαμε την Πύλη και βγήκαμε ξανά στην προκυμαία και μάλιστα λίγα μόλις μέτρα μακριά από το Black Pearl Ship (Statek Czarna Perła).

 

[Smaragda53]

τι πόλη!!!

 

[Klair]

τι πόλη!!!

Και να σκεφτείς @Smaragda53 ότι είμαστε ακόμα στην αρχή της γνωριμίας μας με την πόλη. Φαντάσου τι ακολουθεί στη συνέχεια! Δε θα κάνω κανένα spoiler. Το μόνο που μπορώ να αποκαλύψω είναι ότι στο Gdańsk έχω αφιερώσει συνολικά 18 χορταστικά κεφάλαια!

 

[Klair]

Γνωρίζοντας βήμα-βήμα το Gdańsk, μέρος 5ο: Long Embankment (Długie Pobrzeże)-Black Pearl Ship (Statek Czarna Perła)-The Holy Spirit Gate (Brama Świętego Ducha)

Δευτέρα 4 Απριλίου 2022

Η Długie Pobrzeże είναι ένας "υδάτινος" περίπατος που εκτείνεται κατά μήκος της δυτικής όχθης του ποταμού Motława. Κατά μήκος του περιπάτου υπάρχουν οι Πύλες της πόλης και μέχρι στιγμής είχαμε έρθει σε επαφή με την Πράσινη Πύλη (Zielona Brama), με την Πύλη Chlebnicka (Brama Chlebnicka) και με την Πύλη της Αγίας Μαρίας (Brama Mariacka). Η κάθε Πύλη είναι πολύ χαρακτηριστική της αρχιτεκτονικής του παλιού Danzing. Ξαναθυμίζω και φωτογραφικά τις τρεις Πύλες:

Πράσινη Πύλη (Zielona Brama)​

Πύλη Chlebnicka (Brama Chlebnicka)​

Πύλη της Αγίας Μαρίας (Brama Mariacka)​

Η παραποτάμια αυτή διαδρομή κάποτε ονομαζόταν Μεγάλη Γέφυρα. Οι πρώτες καταγραφές μιας μαρίνας σε αυτήν την όχθη χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα. Για αιώνες, στη θέση του σημερινού περιπάτου, υπήρχαν ξύλινες πλατφόρμες, διαφορετικού ύψους, μη συνδεδεμένες μεταξύ τους, για ξεφόρτωμα και φόρτωμα πλοίων.

Długie Pobrzeże​

Το 1858 η ποιήτρια Jadwiga Łuszczewska, κατά την επίσκεψή της στο Gdańsk, περιέγραψε τη μαρίνα κατά μήκος του Długie Pobrzeże ως "τόσο γεμάτη με βάρκες που το νερό είναι μόλις ορατό". Σήμερα εδώ βρίσκεται αγκυροβολημένο το "πειρατικό" Black Pearl Ship (Statek Czarna Perła) που μαζί με το αδερφάκι του Galeon Lew μεταφέρουν ανθρώπους, πέρα-δώθε, μεταξύ της προκυμαίας και του Westerplatte. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, απ' ότι διάβασα, λειτουργεί το Black Pearl το οποίο αναχωρεί τρεις φορές την ημέρα. Το Galeon Lew λειτουργεί από τον Απρίλιο και μετά. Πάντως τις δύο μέρες που εμείς τριγυρίζαμε στην πόλη δεν το είδαμε να σαλπάρει. Ενδεχομένως, λόγω της πανδημίας και της έλλειψης τουριστών, να μην εκτελούνταν δρομολόγια εκείνη την περίοδο. Αν κάποιος ενδιαφέρεται για την κρουαζιέρα ας τσεκάρει εγκαίρως το ωράριο και τη διαθεσιμότητα γιατί τα πράγματα είναι πλέον ρευστά και αναπροσαρμοζόμενα αναλόγως της κατάστασης.

Στην απέναντι από το ποτάμι πλευρά, η πόλη ξεδίπλωνε ακατάπαυστα τα θέλγητρά της, βομβαρδίζοντάς μας με εναλλασσόμενες, πανέμορφες εικόνες που η καθεμιά αποτελούσε και έναν μαγνήτη έτοιμο να μας έλξει κοντά του.

Περπατώντας κατά μήκος της προκυμαίας φτάσαμε στην επόμενη Πύλη, την Święty Duch Gate (Brama Świętego Ducha). Είναι η Πύλη που δίνει τέλος στην Ulica Świętego Ducha (οδός Αγίου Πνεύματος) την οποία-αν θυμάστε-απαρνηθήκαμε μετά το σιντριβάνι Four Quarters Fountain για χάρη της Ulica Mariacka. Αν, λοιπόν, συνεχίζαμε την Ulica Świętego Ducha μέχρι το τέλος της εδώ θα καταλήγαμε, στην Święty Duch Gate.

Η Πύλη του Αγίου Πνεύματος υπήρχε ήδη το 1378. Στα μέσα του 15ου αιώνα πήρε το σχήμα που ήταν γνωστό από το 1603, σύμφωνα με τον χαμένο πίνακα του Antoni Möller (ζωγράφος αλληγορικών πινάκων, βιβλικών συνθέσεων και πορτρέτων). Τον 16ο αιώνα η Πύλη έχασε τον στρατιωτικό της χαρακτήρα και μετατράπηκε σε διαμερίσματα και εργαστήρια. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μόνο η αψίδα του περάσματος και θραύσματα τοίχων παρέμειναν από την Πύλη. Η ανοικοδόμηση ξεκίνησε μόλις το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1980. Η Πύλη δεν είναι μια ανακατασκευή, αλλά ένα παράδειγμα αρχιτεκτονικής επανένταξης του ιστορικού αυτού συγκροτήματος στην υδάτινη διαδρομή της πόλης.

Święty Duch Gate (Brama Świętego Ducha)​

Μπροστά ακριβώς από την Brama Świętego Ducha ξεκινάει η πεζογέφυρα του Αγίου Πνεύματος (Kładka św. Ducha) η οποία συνδέει την πόλη με το Nησί Granary (Wyspa Spichrzów) το οποίο "κολυμπάει" στην αγκαλιά του ποταμού Motława.

Είχε έρθει η ώρα να αλλάξουμε πλευρά και να γνωρίσουμε από κοντά το Νησί Granary το οποίο υπέστη μια από τις πιο ορατές αλλαγές στη συνεχώς μεταβαλλόμενη πόλη του Gdańsk. Διασχίσαμε την περιστρεφόμενη Kładka św. Ducha και βρεθήκαμε, μεμιάς, στην καρδιά της ιστορίας που κουβαλάει αιώνες τώρα αυτός ο μικροσκοπικός τόπος.

 

[Klair]

Γνωρίζοντας βήμα-βήμα το Gdańsk, μέρος 6o: Granary Island (Wyspa Spichrzów)

Δευτέρα 4 Απριλίου 2022

Το Νησί Granary, στο οποίο μόλις είχαμε πατήσαμε τα πόδια μας, βρίσκεται ανάμεσα στον ποταμό Motława και στην τάφρο του Nowa Motława. Στα βόρεια γειτνιάζει με το Νησί Ołowianka το οποίο θα γνωρίζαμε στη συνέχεια της περιήγησής μας στην πόλη του Gdańsk. Μια από τις πιο ορατές αλλαγές σε αυτήν τη συνεχώς μεταβαλλόμενη πόλη μπορεί να δει κανείς στο Νησί Granary, το οποίο μετά από δεκαετίες παρακμής και εγκατάλειψης, έχει πλέον επανέλθει σε δημόσια χρήση χάρη σε μια σειρά τεράστιων κατασκευαστικών έργων. Είδαμε με τα ίδια μας τα μάτια ένα σωρό έργα να βρίσκονται σε εξέλιξη ακόμη και σήμερα πάνω στο Νησί.

Το Granary (στα πολωνικά Spichterze) ήταν το κέντρο εμπορίου στο Danzing για αιώνες και σημαντική πηγή του πλούτου της πόλης. Γύρω στο 1330 χτίστηκαν εδώ οι πρώτες σιταποθήκες και ένα σφαγείο. Ήταν μεγάλες και ευρύχωρες αποθήκες, με πολλούς ορόφους, κατασκευασμένες από ξύλο, τούβλο, πηλό και πέτρες. Οι σιταποθήκες που βρίσκονταν στην όχθη του ποταμού είχαν ξύλινες προβλήτες για φόρτωση ή εκφόρτωση εμπορευμάτων. Δεν είχαν αριθμούς, αλλά ονόματα όπως: Deo Gloria ή Bear Dance. Μερικές από αυτές τις ονομασίες διήρκεσαν περισσότερα χρόνια από τις ίδιες τις σιταποθήκες.

Στις αρχές του 16ου αιώνα, για να αποφευχθούν επιθέσεις αλλά και πυρκαγιές, κατασκευάστηκαν χωμάτινες και ξύλινες οχυρώσεις στην ανατολική πλευρά. Το κανάλι Nowa Motława χτίστηκε το 1576 μετατρέποντας το μέρος σε πραγματικό Νησί. Το σκάψιμο του καναλιού και η δημιουργία του Νησιού διευκόλυνε την προστασία των σιταποθηκών από συχνές λεηλασίες. Υπήρχε πλήρης απαγόρευση διανυκτέρευσης στο Νησί, ενώ η ληστεία τιμωρούνταν με θάνατο. Το 1540, κατά τη διάρκεια μιας πλημμύρας, το Νησί πλημμύρισε εντελώς και ήταν κάτω από το νερό για δύο εβδομάδες. Μέχρι το 1643 υπήρχαν 315 σιταποθήκες, ικανές να αποθηκεύουν έως και 250.000 τόνους σιτηρών, εξυπηρετώντας περισσότερα από 200 πλοία που βοήθησαν να γίνει το Gdańsk το μεγαλύτερο λιμάνι της Βαλτικής Θάλασσας και μια από τις πλουσιότερες πόλεις της Ευρώπης.

Από το 1885 τα εμπορεύματα παραδίδονταν στις αποθήκες και σιδηροδρομικώς. Υπήρχε ένα καλά ανεπτυγμένο δίκτυο σιδηροδρομικών γραμμών στο Granary. Λόγω πυρασφάλειας οι σιδηροδρομικές άμαξες έλκονταν από άλογα και όχι από ατμομηχανές οι οποίες δεν επιτρέπονταν να εισέλθουν στο Νησί. Οι άμυνες συμπληρώθηκαν από περιπολίες σκύλων, οι οποίοι ονομάστηκαν Dog Ramparts (Psi Wat), και βρίσκονταν κοντά στη σημερινή Ulica Motławska. Ξυλουργικά εργαστήρια, ναυπηγεία και σημεία ποιοτικού ελέγχου για προϊόντα όπως ο λυκίσκος, το λινάρι και η κάνναβη αναπτύχθηκαν επιπλέον στο Νησί.

Το 1945 το Granary καταστράφηκε ολοσχερώς κατά τη διάρκεια των μαχών. Μόνο τρεις σιταποθήκες επέζησαν του πολέμου: η Steffen, η Deo Gloria και η Wisłoujscie. Στη σημερινή οδό Owsiana στον αριθμό 7 υπήρχε μια σιταποθήκη με το γοητευτικό όνομα Red Mouse. Το 1939 χρησίμευε στους Ναζί ως σημείο συγκέντρωσης αιχμαλώτων Εβραίων του Gdańsk. Επομένως ήταν ένα είδος Ghetto της πόλης. Οι Γερμανοί κατάφεραν να συγκεντρώσουν εδώ 600 άτομα τα οποία όμως δεν έφυγαν ποτέ από το Gdańsk. Το Ghetto υπήρχε μέχρι το 1943.

Το μεγαλύτερο μέρος του Granary παρέμενε ένας σωρός υπολειμμάτων από τούβλα. Για χρόνια τα σχέδια για την ανάπτυξη των ερειπωμένων σιταποθηκών δεν προχωρούσαν. Τελικά, κάποια στιγμή, όλα τα σχέδια που υπήρχαν στα χαρτιά έγιναν πράξη μετατρέποντας την περιοχή σε ένα ολοζώντανο και μοντέρνο κομμάτι της πόλης. Οι πιο γοητευτικές "γωνιές" των πόλεων είναι αναμφισβήτητα οι παράκτιες "λεωφόροι" τους. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για το Gdańsk. Το Deo Passage (Pasaż) στο Nησί Granary, που τρέχει δίπλα στο ποτάμι και στο οποίο κάναμε τα πρώτα μας βήματα, προσέφερε μοναδική θέα στα μάτια μας και την ευκαιρία να απολαύσουμε την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της πόλης προς πάσα κατεύθυνση.

Το Pasaż είναι μια ξύλινη διαδρομή που αν την ακολουθήσεις θα δεις να ξεδιπλώνονται κατά την πορεία σου εικόνες που συνδυάζουν αρμονικά τη σύγχρονη αρχιτεκτονική με τα παλιά κτίρια και θα εισπράξεις σίγουρα μια διαφορετική αύρα. Τώρα τα ανακατασκευασμένα κτίρια φιλοξενούν ξενοδοχεία, διαμερίσματα, εστιατόρια και γραφεία.

Deo Passage (Pasaż)​

Deo Passage (Pasaż)​

Εκτός, όμως, από την αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα, το Pasaż προσφέρει και γαστρονομικές απολαύσεις, αφού εδώ υπάρχει το Słony Spichlerz το οποίο πλέον έχει αποκτήσει απίστευτη ζωντάνια και κίνηση. Φιλοξενεί μια σειρά από εστιατόρια με ποικιλία κουζινών που προσφέρουν φαγητό καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας μέχρι αργά το βράδυ. Από το άνοιγμά του, το 2019, είναι αναμφισβήτητα η νέα γαστρονομική καρδιά στο Gdańsk. Βρίσκεται στο ανακαινισμένο κτίριο Deo Plaza και συνδυάζει πολλά εστιατόρια κάτω από την ίδια στέγη.

Εδώ σκοπεύαμε να κάνουμε το διάλειμμά μας για να ικανοποιήσουμε τα πεινασμένα μας στομάχια αλλά και για να απορροφήσουμε λίγη ζεστασιά, αφού σε αυτήν την ξύλινη "λεωφόρο" που κινούμασταν φυσούσε λυσσαλέα και έκανε αφόρητο κρύο. Πριν όμως τρυπώσουμε στα βάθη της ιστορίας, αφού ο χώρος αποτελεί τμήμα της σωζόμενης σιταποθήκης Deo Gloria-και αυτό από μόνο του αποτελεί κίνητρο για επίσκεψη στο εσωτερικό του-κάναμε μια κυκλική βόλτα στο Νησί καταλήγοντας ξανά στην είσοδο του πολυχώρου. Καθίσαμε σε ένα τραπέζι στη τζαμαρία που βρίσκεται πάνω στο Deo Passage για να έχουμε θέα στο απέναντι υπέροχο τμήμα της πόλης το οποίο είχαμε ήδη εξερευνήσει.

Παρέα με αυτήν τη θέα απολαύσαμε το φαγητό μας​

Επιλέξαμε να γευτούμε ιταλική κουζίνα, αλλά ο χώρος διαθέτει επίσης ασιατική, ελληνική, μεξικάνικη και πολωνική κουζίνα. Πήραμε και κάτι τεράστια γλυκά από ένα κιόσκι και τα απολαύσαμε όλα με τη συνοδεία της εξαιρετικής θέας.

Χορτάτοι, πλέον, διασχίσαμε ξανά την πεζογέφυρα του Αγίου Πνεύματος (Kładka św. Ducha) φτάνοντας μπροστά από την Brama Świętego Ducha (Πύλη Αγίου Πνεύματος). Είχαμε αρκετή "δουλίτσα" ακόμα μπροστά μας να περιμένει.

 

[Klair]

Γνωρίζοντας βήμα-βήμα το Gdańsk, μέρος 7o: Crane Gate (Brama Żuraw)-Maritime Culture Centre. A branch of the National Maritime Museum (Ośrodek Kultury Morskiej. Oddział Narodowego Muzeum Morskiego)-St. John's Gate (Brama Świętojańska)-St. John’s Church (Kościół pw. św. Jana)-Basilica of St. Nicholas and the Dominican Monastery (Bazylika św. Mikołaja-Klasztor Dominikanów)

Δευτέρα 4 Απριλίου 2022

Η Πύλη του Γερανού (Brama Żuraw) είναι το αδιαμφισβήτητο σύμβολο του Gdańsk και ήταν το αμέσως επόμενο αξιοθέατο που συναντήσαμε βαδίζοντας ξανά στην Długie Pobrzeże. Ο Γερανός είναι ένα από τα καθοριστικά σύμβολα της πόλης και αντιπροσωπεύει ό,τι έχει απομείνει από τη μεγάλη εποχή των συναλλαγών του Gdańsk. Αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1367 και η αρχική κατασκευή κάηκε το 1442.

Ως γερανός εργασίας χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά φορτίων και την τοποθέτηση ιστών σε πλοία. Κάποτε ήταν ο μεγαλύτερος σε λειτουργία γερανός στον κόσμο. Η χρήση του ήταν επιπλέον και αμυντική αφού αποτελούσε μια ακόμα Πύλη της πόλης. Είχε ανυψωτική ικανότητα 4 τόνων σε ύψος 11 μέτρων και αυτό επιτυγχάνονταν με δύο τεράστιους ξύλινους τροχούς-στην καρδιά του-με διάμετρο 6 μέτρων ο καθένας. Αυτοί οι τροχοί τροφοδοτούνταν, αρχικά, από άνδρες οι οποίοι περπατούσαν μέσα τους για να γυρίσουν τον μηχανισμό ανύψωσης (όπως κάνουν τα συμπαθητικά λευκά ποντικάκια Χάμστερ που γυρίζουν ακούραστα τον τροχό τους). Παρέμεινε λειτουργικός μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα και καταστράφηκε, κατά το 80%, το 1945 στη Μάχη του Gdańsk.

Μετά τον πόλεμο ξαναχτίστηκε και δωρήθηκε στο Πολωνικό Ναυτικό Μουσείο. Υπάρχουν συλλογές από μόνιμες εκθέσεις στο εσωτερικό του, συμπεριλαμβανομένης μιας για τη ζωή στο λιμάνι μεταξύ 16ου και 18ου αιώνα. Θέλαμε πάρα πολύ να επισκεφθούμε το Μουσείο αυτό, αλλά δυστυχώς εκείνη την περίοδο ο Γερανός, και κατ' επέκταση το Μουσείο που στεγάζεται σε αυτόν, βρισκόταν σε ανακαίνιση.

Γράφοντας τούτες τις πληροφορίες για τον ιστορικό Γερανό διάβασα ένα άρθρο στο National Geographic όπου μεταξύ άλλων ανέφερε: “Η Πύλη του Γερανού στο Gdańsk θα είναι αποκλεισμένη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτές είναι οι τελευταίες στιγμές για να δείτε το μνημείο πριν από την ανακαίνιση. Την ερχόμενη σεζόν ο περίφημος λιμενικός Γερανός θα είναι απροσπέλαστος για τους τουρίστες. Δε θα είναι δυνατόν να τον δει κανείς ούτε απ΄ έξω. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά την ανακαίνιση θα κατασκευαστούν σκαλωσιές γύρω από την ιστορική δομή. Επιπλέον, μέρος της λωρίδας του δρόμου θα αποκλειστεί από την κυκλοφορία”.

Brama Żuraw w Gdańsku zostanie zasłonięta na długi czas. To ostatnie chwile, żeby zobaczyć zabytek przed remontem

Και εδώ κάποιες πληροφορίες από την επίσημη σελίδα του Εθνικού Ναυτικού Μουσείου: “Ας υπενθυμίσουμε ότι η σύμβαση με τον ανάδοχο, Przedsiębiorstwo Budowlane "Skorłutowski" ομόρρυθμη εταιρεία Jerzy και Ewa Skorłutowscy, υπεγράφη στις 14 Μαρτίου του 2022. Από την ημερομηνία αυτή η εταιρεία έχει στη διάθεσή της 23 μήνες για να πραγματοποιήσει κατασκευαστικές και συντηρητικές εργασίες. Το όλο έργο έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί την Άνοιξη του 2024”.

Μετά από τα ανωτέρω γραφόμενα τυχεροί ήμασταν που προλάβαμε και είδαμε-έστω εξωτερικά-αυτό το πολύ σημαντικό μνημείο της πόλης. Αρκεστήκαμε, λοιπόν, σε πολλές φωτογραφίες και συνεχίσαμε την πορεία μας συναντώντας, κολλητά στον Γερανό, το Κέντρο Ναυτικού Πολιτισμού (Ośrodek Kultury Morskiej. Oddział Narodowego Muzeum Morskiego) το οποίο αποτελεί παράρτημα του Εθνικού Ναυτικού Μουσείου. Άνοιξε τον Απρίλιο του 2012 και είναι ένα από τα πιο σύγχρονα μουσεία στην Πολωνία αφού παρέχει ολοκληρωμένη και διαδραστική γνώση του ναυτικού θέματος χρησιμοποιώντας τεχνικές πολυμέσων. Κύριο αξιοθέατο του Μουσείου είναι η διαδραστική αίθουσα “Άνθρωποι-Πλοία-Λιμάνια”. Αυτό που ξεχωρίζει εδώ είναι η τεράστια πισίνα με τηλεκατευθυνόμενα μοντέλα πλοίων και γιοτ. Οι επισκέπτες του Κέντρου μπορούν να οργανώσουν μια ρεγκάτα και να ελέγξουν πώς να προσαρμόσουν καλύτερα το πανί στον άνεμο ή να προσπαθήσουν να ελιχθούν απαλά στο νερό με τη χρήση ρυμουλκών.

Το κοινό που επισκέπτεται την έκθεση μαθαίνει επίσης τις ιδιαιτερότητες της εργασίας στο λιμάνι και, χρησιμοποιώντας περονοφόρο, μπορεί να φορτώσει ένα κοντέινερ με αγαθά όπως ρύζι, κακάο ή φρούτα. Με τη σειρά τους, οι λάτρεις των ταξιδιών στα βάθη του ωκεανού θα καθίσουν στα χειριστήρια του βαθυσκάφους για να κάνουν ένα εικονικό ταξίδι σε ένα ναυάγιο που βρίσκεται στον βυθό. Στον δεύτερο όροφο του Κέντρου λειτουργεί η έκθεση “Βάρκες των λαών του κόσμου” με πλούσια συλλογή σκαφών, από ένα καγιάκ Εσκιμώων μέχρι μια βενετσιάνικη γόνδολα. Αξιοσημείωτη είναι και η ιστορία του οικοδομήματος που κατέλαβε το Κέντρο. Ορατό στις εκτυπώσεις του 17ου και 18ου αιώνα, δίπλα στον Γερανό, το κτίριο χρησίμευε αρχικά ως σιταποθήκη. Είχε κεκλιμένη στέγη και το σχήμα του παρέπεμπε σε πολλές παρόμοιες λιμενικές αποθήκες που γέμιζαν το νησί Granary στην απέναντι όχθη του ποταμού.

Ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα κλειστά
Τρίτη, Πέμπτη-Κυριακή 11:00-16:00
Τετάρτη 13:00-16:00
(ισχύει έως 31-12-2022)

Όσο ενδιαφέροντα κι αν ήταν όλα αυτά που βλέπαμε, βαδίζοντας στην προκυμαία, δεν μπορούσαμε να αντισταθούμε και στο απέναντι θέαμα που μας βομβάρδιζε με ονειρεμένες εικόνες.

Συνεχίσαμε, όμως, φτάνοντας σε μια ακόμα υδάτινη Πύλη, την St. John's Gate (Brama Świętojańska). Πρωταρχικής αμυντικής και οικονομικής σημασίας χτίστηκε στα μέσα του 15ου αιώνα αλλά πολύ γρήγορα έχασε τη στρατιωτική της αξία. Χρησιμοποιήθηκε για κάποιο διάστημα ως αποθήκη και τελικά ξαναχτίστηκε ως πολυκατοικία. Ως αποτέλεσμα του πολέμου καταστράφηκε ολοσχερώς και σώθηκε μόνο ένα πέρασμα από τούβλα. Ξαναχτίστηκε τη δεκαετία του 1970 στη σημερινή της μορφή. Σήμερα, η Έδρα της Πολωνικής Ένωσης Πολιτικών Μηχανικών και Τεχνιτών στεγάζεται στην Πύλη.

St. John's Gate (Brama Świętojańska)​

Διασχίζοντας την Brama Świętojańska αφήσαμε πίσω μας την υδάτινη διαδρομή και χωθήκαμε ξανά στα ενδότερα της Παλιάς Πόλης. Η Ulica Świętojańska ξεκινάει από τα “πόδια” της Πύλης και το πρώτο αξιοθέατο που άξιζε την προσοχή μας ήταν η St. John's Church (Kościół pw. św. Jana).

St. John's Gate (Brama Świętojańska) και St. John's Church (Kościół pw. św. Jana)​

Αυτή η γοτθική, πρώην ενοριακή, εκκλησία είναι από τα πολυτιμότερα μνημεία της πόλης. Η πρώτη αναφορά σε ένα μικρό παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη εμφανίστηκε το 1358. Από το 1360, περίπου, έγινε η ανέγερση τρίκλιτου ναού. Στο πέρασμα των αιώνων ο Άγιος Ιωάννης επεκτάθηκε σημαντικά. Εδώ βαπτίστηκε ο Johannes Hevelius, το 1611.

Η εκκλησία αποτελούσε κατά τον Μεσαίωνα σημαντικό κτίριο για την τοπική κοινωνία. Ήταν κέντρο κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής αλλά και τόπος συνάντησης των συντεχνιών που είχαν δημιουργήσει τα δικά τους παρεκκλήσια μέσα στον ναό. Ενώ πολλά από τα κειμήλιά του έχουν μεταφερθεί στην εκκλησία της Παναγίας, ο αναγεννησιακός βωμός ύψους 12 μέτρων παραμένει, όπως και αρκετοί τάφοι και ταφόπλακες που δίνουν μια καλή ιδέα για την πολυπολιτισμική ιστορία της πόλης. Ο Άγιος Ιωάννης δεν είναι πλέον ενοριακός ναός αλλά εξακολουθεί να φιλοξενεί λειτουργία μια φορά την εβδομάδα.

Στην εκκλησία υπήρχε βιβλιοθήκη με θεολογικά, φιλοσοφικά, ιστορικά, ιατρικά και βιβλία φυσικής. Ήταν επίσης κέντρο μουσικής ζωής. Το όργανο έπαιζε εδώ από το 1498 και η μουσική συλλογή είχε αυξηθεί σημαντικά. Από τα μέσα του 16ου αιώνα, λόγω της ραγδαίας προόδου των ιδεών του Μαρτίνου Λούθηρου, η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη έγινε προτεσταντικός ναός. Έχοντας την ατυχία να χτιστεί σε βαλτότοπο, το οικοδόμημα βυθιζόταν σιγά-σιγά στη μια του πλευρά, μέχρις ότου ένα πρόγραμμα ανακαίνισης ήρθε να σώσει το κτίριο. Αν και κάηκε και εγκαταλείφθηκε εντελώς μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η εκκλησία έχει ανακαινιστεί πλήρως και είναι σήμερα ένα από τα ορόσημα του Gdańsk. Το 1995 μισθώθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο της Βαλτικής Θάλασσας για 50 χρόνια.

Συνεχίσαμε το χαλαρό περπάτημά μας στην Ulica Świętojańska της οποίας οι πρώτες καταγραφές έχουν τις ρίζες τους στο πολύ μακρινό έτος 1358.

Ulica Świętojańska​

Στα αριστερά μας συναντήσαμε ένα Πάρκο “τσέπης” το Park Świętopełka με μπόλικο γρασίδι και παγκάκια για ξεκούραση. Το Πάρκο με το Μνημείο του Świętopełk the Great [Świętopełk Wielki (του Μεγάλου Δούκα του Gdańsk)] προσφέρει άπλετη θέα στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου.

Park Świętopełka ​

Park Świętopełka και Μνημείο του Świętopełk the Great (Świętopełk Wielki) ​

Ο ναός του Αγίου Νικολάου (Bazylika św. Mikołaja-Klasztor Dominikanów) είναι ο παλαιότερος ναός της πόλης και κατά συνέπεια ένας από τους σημαντικότερους μάρτυρες της όμορφης και συνάμα δραματικής ιστορίας του Gdańsk. Είναι επιπλέον πολύ αξιόπιστος μάρτυρας του τελευταίου πολέμου ως επιζών των δύσκολων αναταραχών και μαχών. Η ιστορία του ξεκινάει από τον 12ο αιώνα. Χτίστηκε στη διασταύρωση δύο σημαντικών εμπορικών οδών: του αρχαίου εμπορικού δρόμου και της διαδρομής που οδηγεί από το Κάστρο της πόλης στα πριγκιπικά κτήματα της Πομερανίας.

Η εκκλησία εξαρχής εξυπηρετούσε, τόσο τον ντόπιο πληθυσμό όσο και εμπόρους και ναυτικούς, που έρχονταν εδώ σε μεγάλους αριθμούς από όλο τον κόσμο. Στις 22 Ιανουαρίου του 1227, ο πρίγκιπας της Πομερανίας Świętopełk (συναντήσαμε το μνημείο του πριν λίγο στο μέσον του πάρκου) παρέδωσε την εκκλησία στους Δομινικανούς αδελφούς που μόλις είχαν φτάσει στην Πολωνία. Δίπλα στον εκτεταμένο ναό χτίστηκε μοναστήρι στο οποίο σύντομα έζησαν 200 μοναχοί.

Το πέρασμα του Gdańsk στους Τεύτονες Ιππότες, το 1308, σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Για την αναπτυσσόμενη και όλο και πλουσιότερη πόλη ο υπάρχων ναός αποδείχθηκε πολύ μικρός. Έτσι, οι Δομινικανοί δίπλα στην παλιά εκκλησία έχτισαν μια νέα που διατηρείται μέχρι και σήμερα. Τα ερείπια της αρχικής ρωμανικής εκκλησίας βρίσκονται κάτω από την Αγορά Hala Targowa και τα επισκεφθήκαμε, πρώτα-πρώτα, μόλις φύγαμε από το κατάλυμά μας, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στην Αγορά αλλά και στη βασιλική του Αγίου Νικολάου. Ξαναβάζω μερικές φωτογραφίες για να θυμηθούμε τα ερείπια.

INFO: Η πιο δραματική περίοδος στην ιστορία της εκκλησίας ήταν ο 16ος αιώνας-ο Αιώνας της Μεταρρύθμισης. Η εκκλησία καταστράφηκε και λεηλατήθηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της αναταραχής. Οι μοναχοί εκδιώχθηκαν από το μοναστήρι και κάποιοι από αυτούς έχασαν τη ζωή τους. Το 1578 επέστρεψαν και ανέλαβαν την ποιμαντική φροντίδα του καθολικού πληθυσμού, ενώ η πόλη βάδιζε όλο και περισσότερο προς τον Προτεσταντισμό. Από εκείνη τη στιγμή ξεκινάει και πάλι η περίοδος της λαμπρότητας του Αγίου Νικολάου. Όλο και περισσότεροι μοναχοί ζουν μέσα στα τείχη του μοναστηριού και η πνευματική ζωή και το κήρυγμα ανθούν. Η σημασία του ναού επιβεβαιώνεται και από τις τακτικές επισκέψεις των Πολωνών βασιλιάδων κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην πόλη.

Το 1813, ως αποτέλεσμα του Ρωσικού βομβαρδισμού, το μοναστήρι κάηκε ολοσχερώς. Οι Δομινικανοί μοναχοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη και τα ερειπωμένα κτίρια του μοναστηριού κατεδαφίστηκαν. Κατά τους βομβαρδισμούς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η εκκλησία του Αγίου Νικολάου επέζησε. Οι Δομινικανοί μοναχοί, μετά από ένα διάλειμμα 112 ετών, επέστρεψαν στο Gdańsk. Ήρθαν κυρίως από το Lviv φέρνοντας μαζί τους τη μεσαιωνική εικόνα της Παναγίας της Νίκης, της προστάτιδας αυτής της πόλης, η οποία βρίσκεται ακόμα στην εκκλησία.

Στο εσωτερικό διαθέτει πλούσια γοτθική, αναγεννησιακή, μπαρόκ και rococo επίπλωση. Παρόλο που ο προστάτης της εκκλησίας είναι ο προστάτης των ναυτικών δεν υπάρχουν πολλά ναυτικά στοιχεία μέσα στον ναό. Η γοτθική επιρροή περιλαμβάνει μια εικόνα της Παναγίας με το βρέφος, περίπου του 1466, και έναν Σταυρό από ξύλο, περίπου του 1520. Ένας Τεύτονας Ιππότης είναι θαμμένος εδώ.

Ο κύριος βωμός: η τέχνη της ύστερης Αναγέννησης αντιπροσωπεύεται κυρίως από τον πλούσια διακοσμημένο πενταώροφο βωμό του 1643. Καλύπτει ολόκληρη την επιφάνεια του ανατολικού τοίχου και περιέχει πολυάριθμους πίνακες και εικαστικά γλυπτά. Σε όλους τους τοίχους υπάρχουν πολυάριθμες μορφές Αγίων. Η τέχνη του ύστερου μπαρόκ αντιπροσωπεύεται από το όργανο που φημίζεται για τους απόλυτα καθαρούς ήχους του. Η σημερινή του εμφάνιση είναι το αποτέλεσμα της ανακατασκευής του 1977.

Είχαμε μέχρι στιγμής περπατήσει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της πόλης και είχαμε γνωρίσει-εσωτερικά και εξωτερικά-έναν μεγάλο αριθμό αξιοθέατων που κάθε επισκέπτης “οφείλει” να επισκεφθεί κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Gdańsk. Ήταν πλέον αργά το απόγευμα, περίπου 18:00, όταν αφήσαμε πίσω μας την οδό Świętojańska και τη βασιλική του Αγίου Νικολάου βγαίνοντας στην οδό Pańska μπροστά από την κλειστή Αγορά Hala Targowa. Οι εργάτες, που δούλευαν πυρετωδώς το πρωί, είχαν πλέον σχολάσει.

Έστρεψα το βλέμμα μου προς την οδό Rajska και έκλεψα μια φωτογραφία της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνης την οποία είχαμε επισκεφθεί το πρωί στο ξεκίνημα της γνωριμίας μας με την πόλη.

Ύστερα, στρίψαμε δεξιά, στην οδό Podwale Staromiejskie και μετά από λίγο φτάσαμε στο κατάλυμά μας, Kamienica 22. Είχαμε να ολοκληρώσουμε το check in αφού κατά την άφιξή μας, το πρωί, το δωμάτιο δεν ήταν έτοιμο. Έτσι, είχαμε αφήσει τις αποσκευές μας στον ειδικό χώρο φύλαξης και είχαμε πληρώσει τον λογαριασμό. Μπήκαμε στον χώρο υποδοχής και ο ρεσεψιονίστ μας ενημέρωσε ότι οι αποσκευές μας είχαν ήδη μεταφερθεί στο δωμάτιο, μια κίνηση την οποία εκτιμήσαμε δεόντως. Γνωρίζαμε τον κωδικό για την πόρτα εισόδου από το πρωί-αφού η ρεσεψιόν λειτουργεί μέχρι τις 20:00-αλλά τώρα ενημερωθήκαμε ότι στον χώρο της τραπεζαρίας υπήρχε μηχανή για καφέ και ζεστό νερό για τσάι, δωρεάν, για όλο το 24ωρο, και αφού χαιρετηθήκαμε με τον ευγενικό και πολύ εξυπηρετικό υπάλληλο, ανεβήκαμε στον πρώτο όροφο που βρισκόταν το δωμάτιό μας. Όπως έχω ήδη αναφέρει το δωμάτιο ήταν πολύ ευρύχωρο, πεντακάθαρο, φωτεινό και διέθετε άνετο μπάνιο και μεγάλη ντουλάπα για τα ρούχα.

Σκοπεύαμε να ξεκουραστούμε για κανένα δίωρο και να ξαναβγούμε για βραδινή βόλτα στους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Όμως ο καιρός είχε άλλα σχέδια! Κατά τις 20:30, πάνω που ετοιμαζόμασταν να ντυθούμε, ξεκίνησε να βρέχει καταρρακτωδώς. Ήταν αδύνατη οποιαδήποτε προσπάθεια εξόδου. Ευτυχώς είχαμε φάει κανονικό γεύμα και επιπλέον είχαμε προνοήσει να αγοράσουμε λίγα snacks και νερά από ένα super market της γειτονιάς πριν επιστρέψουμε στο ξενοδοχείο. Τουλάχιστον δε θα λιμοκτονούσαμε αποκλεισμένοι στο δωμάτιο. Ες αύριον λοιπόν τα υπόλοιπα σπουδαία.

 

[Klair]

Γνωρίζοντας βήμα-βήμα το Gdańsk, μέρος 8o: Museum of the Polish Post (Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku)-Museum of the Second World War (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku)

Τρίτη 5 Απριλίου 2022

‘Ολη τη νύχτα δε σταμάτησε να βρέχει. Άλλοτε δυνατά και άλλοτε ψιλόβροχο. Η ανησυχία μου, για το αν θα μπορούσαμε να υλοποιήσουμε το πολύ σημαντικό πρόγραμμα της επόμενης μέρας, δεν έλεγε να καταλαγιάσει. Κάθε φορά που άκουγα τις χοντρές σταγόνες να σφυροκοπούν με μανία τα μεγάλα-χωρίς παντζούρια-παράθυρα του δωματίου πεταγόμουν από το κρεβάτι, τραβούσα τις χοντρές γκρίζες κουρτίνες και κοιτούσα με απογοήτευση τον πλημμυρισμένο έρημο δρόμο.

Έβαλα το ξυπνητήρι να χτυπήσει νωρίς, στις 8:00 αν θυμάμαι καλά. Είχα σκοπό-όσο ο σύζυγος θα έτρωγε το πρωινό του και θα έπινε τον καφέ του-να πεταχτώ καμιά τρακοσαριά με πεντακοσαριά μέτρα μακριά από το ξενοδοχείο για να δω-έστω και εξωτερικά-δύο πολύ σημαντικά αξιοθέατα. Κάποια στιγμή, επιτέλους, με πήρε ο ύπνος.

Το πρωί πετάχτηκα από το κρεβάτι δίχως δεύτερη σκέψη. Τράβηξα τις κουρτίνες και διαπίστωσα ότι ο καιρός είχε σημαντική βελτίωση. Τουλάχιστον, δεν έβρεχε καταρρακτωδώς. Που και που έφερνε καμιά ελαφριά ψιχάλα. Ντύθηκα γρήγορα και κατέβηκα τις σκάλες. Ο ρεσεψιονίστ βρισκόταν στο πόστο του. Με καλημέρισε και μου πρότεινε να δανειστώ μια μεγάλη ομπρέλα του ξενοδοχείου για την έξοδό μου. Δέχτηκα με χαρά την πρότασή του και βγήκα γρήγορα στον δρόμο με προορισμό το πρώτο πολύ σημαντικό και ιστορικό αξιοθέατο που ήθελα να δω. Στη διαδρομή μου συνάντησα τις παρακάτω τοιχογραφίες και φυσικά δεν έχασα την ευκαιρία να τις προσθέσω στη συλλογή μου.

Ο αείμνηστος Δήμαρχος του Gdańsk Paweł Bogdan Adamowicz ο οποίος μαχαιρώθηκε στην καρδιά, στη σκηνή της μεγάλης φιλανθρωπικής εκδήλωσης των Χριστουγέννων στο Gdańsk, και η τοιχογραφία προς τιμήν του​

Συνέχισα την πορεία μου, κάτω από τον βαρύ ουρανό με τη συνοδεία ψιλόβροχου, φτάνοντας έξω από το Museum of the Polish Post (Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku), στην Plac Obrońców Poczty Polskiej, το οποίο είναι ένα Μουσείο αφιερωμένο στα Πολωνικά Ταχυδρομεία στην ελεύθερη πόλη του Gdańsk που λειτούργησαν κατά τα έτη 1920–1939. Ιδιαίτερα πολύτιμα είναι τα έγγραφα και τα εκθέματά του που σχετίζονται με την υπεράσπιση των Πολωνικών Ταχυδρομείων και Τηλεγραφείων την 1η Σεπτεμβρίου του 1939.

Το Πολωνικό Ταχυδρομείο και Τηλεγραφείο ιδρύθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης των Βερσαλλιών, της Σύμβασης Πολωνίας-Gdańsk και της Συμφωνίας της Βαρσοβίας της 24ης Οκτωβρίου του 1921. Περιελάμβανε πολλά κτίρια, και το έτος 1930, το κτίριο Gdańsk 1 στην Πλατεία Hevelius της Παλιάς Πόλης έγινε το κύριο Πολωνικό Ταχυδρομείο με απευθείας τηλεφωνική γραμμή προς όλη τη χώρα. Το 1939 απασχολούνταν πάνω από 100 άτομα προσωπικό.

Μερικοί υπάλληλοι του Πολωνικού Ταχυδρομείου ανήκαν σε μια οργάνωση αυτοάμυνας και ασφάλειας και πολλοί ήταν, επίσης, μέλη της Πολωνικής Związek Strzelecki (Σύλλογος Τυφεκιοφόρων). Σύμφωνα με τη μαρτυρία Πολωνού αξιωματικού στρατιωτικών πληροφοριών, που ειδικευόταν στον μυστικό πόλεμο, το Πολωνικό Ταχυδρομείο ήταν από το 1935 ένα σημαντικό συστατικό της πολωνικής οργάνωσης πληροφοριών. Για την ιστορία το όνομα του αξιωματικού είναι Edmund Charaszkiewicz.

Καθώς οι εντάσεις μεταξύ Πολωνίας και Γερμανίας μεγάλωναν, τον Απρίλιο του 1939, η Πολωνική Ανώτατη Διοίκηση προετοίμασε το έδαφος για ενδεχόμενες εχθροπραξίες. Εκτός από την εκπαίδευση του προσωπικού, το Ταχυδρομείο προετοίμασε τις άμυνες μέσα και γύρω από το κτίριο. Οι Πολωνοί υπάλληλοι είχαν μια αποθήκη όπλων, συμπεριλαμβανομένων και τριών ελαφρών πυροβόλων Browning WZ 1928. Tο σχέδιο Άμυνας της Πολωνίας ανέθεσε στους υπερασπιστές τον ρόλο να κρατήσουν τους Γερμανούς μακριά από το κτίριο, ώσπου μια δύναμη ανακούφισης να ασφαλίσει την περιοχή.

Την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 το Ναζιστικό Θωρηκτό Schleswig-Holstein βομβάρδισε το Westerplatte. Στις 4:00 οι Γερμανοί έκοψαν τις γραμμές τηλεφώνου και ηλεκτρικού ρεύματος στο κτίριο και στις 4:45, τη στιγμή που το Θωρηκτό άρχισε να βομβαρδίζει, ξεκίνησε η επίθεση των SS σε αυτό το μεγάλο πλινθόκτιστο οικοδόμημα, στο βόρειο τμήμα της Παλιάς Πόλης, μέσα στο οποίο βρίσκονταν 50 βαριά οπλισμένοι ταχυδρομικοί υπάλληλοι. Οι Πολωνοί πολιτοφύλακες υπερασπίστηκαν το κτίριο για 15 ώρες ενάντια στις επιθέσεις των SS. Όλοι, εκτός από τέσσερις από τους υπερασπιστές που δραπέτευσαν, καταδικάστηκαν σε θάνατο από γερμανικό στρατοδικείο ως παράνομοι πολεμιστές και εκτελέστηκαν στη χώρα. Το όλο επεισόδιο έχει γίνει ένα από τα πιο γνωστά επεισόδια της πολωνικής εκστρατείας του Σεπτεμβρίου και συνήθως απεικονίζεται ως μια ηρωική ιστορία με διαστάσεις Δαβίδ και Γολιάθ.

Η υπεράσπιση του Πολωνικού Ταχυδρομείου ήταν μια από τις πρώτες πράξεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη ως μέρος της εκστρατείας του Σεπτεμβρίου. Μπροστά από το κτίριο υπάρχει το Μνημείο των Υπερασπιστών που αποκαλύφθηκε το 1979.

Σχεδόν 250 μέτρα δρόμος, αλλά και το κανάλι Radunia του ποταμού Motława, με χώριζαν από το επόμενο αξιοθέατο που επιθυμούσα να γνωρίσω (έστω και εξωτερικά).

Η μικρή γεφυρούλα της Ulica Więcierze με πέρασε πάνω από το κανάλι

και με οδήγησε στον απέραντο αυλόγυρο του Museum of the Second World War (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku). Εν τω μεταξύ, το ψιλόβροχο αποτελούσε πλέον παρελθόν, και τα μικρά γαλάζια μπαλώματα που προσπαθούσαν να ξεμυτίσουν μέσα από τα πυκνά γκρίζα σύννεφα, είχαν γίνει τώρα ένα καταγάλανο σεντόνι που απλωνόταν πάνω από την πόλη. Χάρηκα αφάνταστα γιατί θα μας δινόταν η ευκαιρία να φέρουμε εις πέρας το πρόγραμμα της υπόλοιπης μέρας απρόσκοπτα, χωρίς περικοπές και προβλήματα. Θα παίρναμε και ωραίες, φωτεινές, γεμάτες χρώμα, φωτογραφίες της πανέμορφης πόλης κάτι που δεν είχαμε επιτύχει μέχρι στιγμής λόγω συννεφιάς.

Το Μουσείο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου είναι ένα κρατικό πολιτιστικό ίδρυμα με έτος ιδρύσεως το 2008. Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Donald Franciszek Tusk άνοιξε τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για τον σχεδιασμό του κεντρικού κτιρίου του Μουσείου. Το νικητήριο σχέδιο δημιουργήθηκε από το αρχιτεκτονικό στούντιο Kwadrat με 'Εδρα την πόλη Gdynia. Το εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του κτιρίου είναι ο Πύργος, ύψους 40 μέτρων με γυάλινη πρόσοψη, ο οποίος στεγάζει βιβλιοθήκη, αίθουσες ανάγνωσης και συνεδριάσεων, καθώς καφέ και εστιατόρια με θέα στο πανόραμα της πόλης. Αυτήν την αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα του οικοδομήματος ήθελα να δω από κοντά, καθώς και τη θέα που προσφέρει ο περιβάλλων χώρος ο οποίος έχει εμπλουτιστεί με πολλά παγκάκια για ξεκούραση.

Το Μουσείο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου είναι ένα ίδρυμα του οποίου οι δραστηριότητες καθοδηγούνται από το σύνθημα “πολιτισμός πολλών διαστάσεων”. Σε έναν τεράστιο εκθεσιακό χώρο, όχι μόνο αντικείμενα, αλλά και σύγχρονες τεχνολογίες, παρουσιάζουν την ιστορία του άμαχου πληθυσμού που ζούσε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και τη μοναδικότητα της πολωνικής εμπειρίας σε σύγκριση με άλλα έθνη. Η καρδιά του Μουσείου είναι η κύρια έκθεση που καταλαμβάνει έκταση άνω των 5.000 τετραγωνικών μέτρων γεγονός που το καθιστά μια από τις μεγαλύτερες εκθέσεις που παρουσιάζονται από Ιστορικό Μουσείο στον κόσμο. Η κύρια έκθεση αποτελείται από τρία αφηγηματικά μπλοκ: “ο δρόμος προς τον πόλεμο”, “ο τρόμος του πολέμου” και “η μεγάλη σκιά του πολέμου”. Ωστόσο υπάρχουν και προσωρινές εκθέσεις που εκτίθενται, τόσο στο κτίριο, όσο και στην πλατεία μπροστά από το ίδρυμα. Το Μουσείο υποστηρίζει επιπλέον έκθεση για παιδιά, ένα εκπαιδευτικό μονοπάτι στο Westerplatte, εικονική έκθεση και αρχειακές εκθέσεις. Tο τμήμα Πολιτιστικών Εκδηλώσεων διοργανώνει συναυλίες, παραστάσεις, καλλιτεχνικές βραδιές και ειδικές εκδηλώσεις.

Τον Σεπτέμβριο του 2019, ένα άγαλμα του Witold Pilecki στήθηκε μπροστά από το Μουσείο που δείχνει τον αξιωματικό του ιππικού με τη στολή του κρατώντας το καπέλο του στο χέρι.

Πήρα τον δρόμο της επιστροφής προς το ξενοδοχείο. Πέρασα ξανά μπροστά από το ιστορικό κτίριο του Ταχυδρομείου το οποίο τώρα φωτιζόταν από τον λαμπρό ήλιο που ξεπρόβαλε πίσω από το στιβαρό κορμί του.

Όταν έφτασα έξω από την St. Bridget's Church (υπενθυμίζω ότι στο εσωτερικό της φιλοξενεί το Amber Altar) η ηλιοφάνεια μου έδωσε κίνητρο για μερικές φωτογραφικές λήψεις. Έφερα γύρω-γύρω, ξανά, την εκκλησία και πήρα φωτογραφίες της με φόντο τον καταγάλανο ουρανό. 'Ολα τα κτίρια τριγύρω λαμποκοπούσαν και η πόλη είχε αρχίσει να φανερώνει ένα διαφορετικό, εκτυφλωτικό πρόσωπο, το οποίο δε χρειάζεται κανένα φτιασίδι για να δείχνει όμορφο, παρά μόνο λίγο νερό για να ξεπλύνει τη σκόνη, και τις χρυσές ακτίνες του ήλιου για να αναδειχτούν τα πανέμορφα χαρακτηριστικά του.

Γύρισα στο κατάλυμα και στρώθηκα στον καναπέ της άδειας τραπεζαρίας για να πάρω το πρωινό μου. Ο σύζυγος είχε ήδη φάει και τελείωνε τον καφέ του.

Σε μισή ώρα βρισκόμασταν έξω από το ξενοδοχείο καλώντας Uber για τη μεταφορά μας σε έναν χώρο που έμελλε να στιγματίσει το Gdańsk, με τα πάρα πολλά και σημαντικά γεγονότα τα οποία διαδραματίστηκαν στο έδαφός του, από το 1380 μέχρι και τα πολύ πρόσφατα χρόνια.

 

[Klair]

Γνωρίζοντας βήμα-βήμα το Gdańsk, μέρος 9ο: Imperial Shipyard (Stocznia Cesarska)

Τρίτη 5 Απριλίου 2022

Το Αυτοκρατορικό Ναυπηγείο ήταν ένα από τα πρώτα σύγχρονα ναυπηγεία που παρήγαγαν πολεμικά πλοία. Η προέλευσή του χρονολογείται από το 1844 όταν η κυβέρνηση του βασιλείου της Πρωσίας αγόρασε γη και στις δύο όχθες του ποταμού Motława προκειμένου να σταθμεύσει ο στόλος της, ο οποίος εκείνη την εποχή αποτελούνταν από ένα πλοίο, το Amazon. Από το 1918 το Ναυπηγείο ήταν ένα από τα κύρια κέντρα κατασκευής υποβρυχίων για τον Γερμανικό Αυτοκρατορικό Στόλο. Όμως, σε αυτήν την περιοχή βρέθηκαν ίχνη κτιρίων 600 χρόνων που σχετίζονται με τη Young Town (Νέα Πόλη). Ας δούμε, λοιπόν, πώς γράφτηκε η ιστορία αυτού του τόπου.

1380-Τεύτονες Ιππότες: Το συγκρότημα οικισμού που ονομάζεται Young Town (Jungstadt) ιδρύθηκε αρχικά από τους Τεύτονες Ιππότες. Σύμφωνα με την αρχή του "διαίρει και βασίλευε", οι Ιππότες προσπάθησαν να δημιουργήσουν έναν αλληλοεξαρτώμενο ανταγωνισμό για τη συχνά επαναστατημένη Κύρια Πόλη.

1453 έως 1789-Σύγχρονη Εποχή: Στη Σύγχρονη Εποχή η έκταση της συνοικίας Young Town, τότε έξω από τα μεσαιωνικά τείχη της Κύριας Πόλης, χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τη συνεχώς αυξανόμενη επιχείρηση αποθήκευσης ξυλείας.

1455-Εκκαθάριση της Young Town: Οι ισχυρές οικονομικές και πολιτικές διασυνδέσεις της Νέας Πόλης με το Τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών καταδικάστηκαν τελικά σε εκκαθάριση το 1455, μετά το ξέσπασμα του 13χρονου πολέμου, με εντολή του Πολωνού βασιλιά Casimir Jagiellonian.

1807: Εισέρχεται ο στρατός του Ναπολέοντα.

1813-Νέα Πολιορκία: Η Ελεύθερη Πόλη είδε το τέλος της το 1813 κατά τη διάρκεια μιας άλλης πολιορκίας. Αυτήν τη φορά δέχτηκε επίθεση από Πρώσους και Ρώσους. Οι τελευταίοι υπερασπιστές έφυγαν τον Ιανουάριο του 1814.

1844: Μετά τα γεγονότα του 1813-1814 οι Πρώσοι ξεκίνησαν έντονη στρατιωτικοποίηση αυτής της περιοχής. Η πρωσική κυβέρνηση αγόρασε γη για να δημιουργήσει μια βάση για τα πλοία της, αλλά και ναυπηγείο επισκευής για κορβέτες.

1853: Σύντομα το ναυπηγείο που είχε δημιουργηθεί στην περιοχή ονομάστηκε Βασιλικό Ναυπηγείο και αναπτύχθηκε ώστε να γίνει μια σημαντική ναυπηγική εγκατάσταση πολεμικών πλοίων του πρωσικού βασιλείου, αλλά και κύρια βάση της Βαλτικής για το Πρωσικό Ναυτικό.

1871-Αυτοκρατορικό Ναυπηγείο: Μετά τον πρωσο-γαλλικό πόλεμο του 1871 και την ανακήρυξη της Γερμανικής Αυτοκρατορίας οι εγκαταστάσεις μετονομάστηκαν σε "Αυτοκρατορικό Ναυπηγείο". Μαζί με τις εταιρείες που έδρευαν στο Κίελο και στο Wilhelmshaven, το Αυτοκρατορικό Ναυπηγείο ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ναυπηγεία που εξυπηρετούσαν το αναπτυσσόμενο Αυτοκρατορικό Ναυτικό.

1914-Α' Παγκόσμιος Πόλεμος: Τόσο πριν, όσο και κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, το Αυτοκρατορικό Ναυπηγείο ήταν ένα από τα κύρια κέντρα κατασκευής υποβρυχίων. Μετά το τέλος του πολέμου το Ναυπηγείο μοιράστηκε τη μοίρα της γερμανικής στρατιωτικής βιομηχανίας και ήταν καταδικασμένο σε εκκαθάριση, σύμφωνα με την εντολή της συνθήκης των Βερσαλλιών.

1918-Μεσοπόλεμος: Μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, στη Γερμανία υπήρξε απαγόρευση στρατιωτικής παραγωγής. Έτσι το Αυτοκρατορικό Ναυπηγείο έχασε την ιδιότητα του στρατιωτικού ιδρύματος αλλά και το όνομά του.

1922-INTERNATIONAL SHIPBUILDING & ENGINEERING Co LTD: Το 1922 ιδρύθηκε διεθνής εταιρεία με μετοχικούς τίτλους της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Πολωνίας και με οικονομικό συμφέρον της Ελεύθερης Πόλης του Gdańsk. Η εταιρεία κατασκεύαζε πλοία για πολλούς ξένους πλοιοκτήτες π.χ. Αργεντινή, Αυστραλία και Βραζιλία.

1939-Β' Παγκόσμιος Πόλεμος: Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η παραγωγή U-boat για το Γερμανικό Ναυτικό έκανε το Ναυπηγείο-το οποίο ονομαζόταν πλέον Danziger Werft-στόχο βομβαρδιστικών επιδρομών. Ο σοβιετικός στρατός κατέστρεψε τις εγκαταστάσεις τον Μάρτιο του 1945.

1945-Τέλος Β' Παγκοσμίου Πολέμου: Όταν η πολωνική κυβέρνηση ανέλαβε το Γερμανικό Ναυπηγείο, τον Ιούνιο του 1945, το όνομα Danziger Werft άλλαξε σε Ναυπηγείο Νο 1. Συγχωνεύτηκε με το γειτονικό Ναυπηγείο Νο 2 και σχημάτισαν το ενιαίο Ναυπηγείο της πόλης, τον Οκτώβριο του 1947.

Μετά την ανακατασκευή και τον εκσυγχρονισμό του, το Ναυπηγείο ξεκίνησε εκ νέου τη ναυπηγική. Εδώ κατασκευάστηκε και καθελκύστηκε το πρώτο πολωνικό πλοίο Sołdek, στις 6 Νοεμβρίου του 1948. Τις επόμενες δεκαετίες το Ναυπηγείο παρήγαγε πλοία διαφόρων τύπων συγκεντρώνοντας ένα ρεκόρ με περισσότερα από 1.000 πλήρως εξοπλισμένα σκάφη. Το 1967 το εργοστάσιο πήρε το όνομα του Vladimir Lenin.

Στις μέρες μας η λέξη Ναυπηγείο είναι συνώνυμη με το Gdańsk, κυρίως λόγω του κοινωνικού και πολιτικού φαινομένου που ήταν η "Αλληλεγγύη", το συνδικαλιστικό κίνημα που ξεκίνησε από το Ναυπηγείο εν μέσω απεργιών. Από τότε το όνομα, για πολλούς, έχει δημιουργήσει εικόνες μαζών απεργών εργαζομένων, με επικεφαλής έναν μικρόσωμο άντρα με μουστάκι, το όνομα του οποίου ήταν Lech Wałęsa. Αυτό το Ναυπηγείο, λοιπόν, επρόκειτο να αλλάξει για πάντα τον ρου της ιστορίας.

 

[Klair]

Γνωρίζοντας βήμα-βήμα το Gdańsk, μέρος 10ο: Seeds of Solidarity

Τρίτη 5 Απριλίου 2022

1970: Το Ναυπηγείο έγινε ο μεγαλύτερος εργοδότης της περιοχής και ήταν ο άμεσος χώρος εργασίας για σχεδόν 20.000 άτομα. Έγινε, επίσης, χώρος πολλών εργατικών απεργιών. Το πιο αιματηρό γεγονός ήταν η διαμαρτυρία των εργατών, τον Δεκέμβριο του 1970. Η δραματική αύξηση των λιανικών τιμών του κρέατος και άλλων προϊόντων διατροφής προκάλεσε διαμαρτυρίες των εργαζομένων στη χώρα, κυρίως στην Gdynia και το Gdańsk, οι οποίες κατεστάλησαν από την πολιτοφυλακή και τον στρατό. Μεταξύ 14 και 22 Δεκεμβρίου, 41 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 1.164 τραυματίστηκαν.

Monument to the Fallen Shipyard Workers of 1970 (Pomnik Poległych Stoczniowców 1970)​

1980-14 Αυγούστου: Τις πρωινές ώρες της 14ης Αυγούστου οι εργαζόμενοι στο Ναυπηγείο ξεκίνησαν ξανά απεργία για την υπεράσπιση της πειθαρχικής απόλυσης της Anna Walentynowicz. Συγκροτήθηκε Απεργιακή Επιτροπή η οποία διατύπωσε τα ακόλουθα αιτήματα:

1. Αποκατάσταση της Anna Walentynowicz και του Lech Wałęsa στην εργασία.
2. Αύξηση μισθού κατά 2.000 PLN.
3. Συγκατάθεση για την ανέγερση μνημείου για τα θύματα του Δεκεμβρίου του 1970.
4. Εγγύηση ασφάλειας για τους απεργούς.
5. Οικογενειακά επιδόματα.

1980-17 Αυγούστου: Ο διευθυντής υποχωρεί και ο Lech Wałęsa ανακοινώνει το τέλος της απεργίας. Ωστόσο, μεγάλη ομάδα ζητάει συνέχιση της απεργίας διότι φοβούνται ότι χωρίς τα Ναυπηγεία οι απεργίες σε άλλα μικρότερα εργοστάσια θα κατασταλούν χωρίς την εγγύηση της εφαρμογής των αξιώσεων. Ο Wałęsa αλλάζει γνώμη και βγάζει ανακοίνωση στην Πύλη 2: "Λοιπόν χτυπάμε! Θα φύγω τελευταίος από το Ναυπηγείο". Κατά τη διάρκεια της νύχτας συγκροτείται η Δημοτική Απεργιακή Επιτροπή, η οποία αργότερα μετατρέπεται σε Διεπιχειρησιακή Απεργιακή Επιτροπή. Με βάση τα αξιώματα των πληρωμάτων της ακτής που απεργούν, η Διεπιχειρησιακή επιτροπή Απεργίας διατυπώνει, στις 17 Αυγούστου, τα 21 αξιώματα.

Πύλη 2​

Πύλη 2​

1980-31 Αυγούστου: Ακολούθησαν μέρες έντασης και διαπραγματεύσεων, με τανκς και ένοπλες δυνάμεις να σταθμεύουν έξω από τις Πύλες του Ναυπηγείου. Στις 31 Αυγούστου η κυβέρνηση υποχώρησε συμφωνώντας να ικανοποιήσει τα 21 αιτήματα και υπογράφοντας τις λεγόμενες "Συμφωνίες του Gdańsk". Αυτό το ιστορικό γεγονός σηματοδότησε την πρώτη ειρηνική νίκη επί του Κομμουνισμού και επέτρεψε τη δημιουργία του Ανεξάρτητου Αυτοδιοικούμενο Συνδικάτου "Αλληλεγγύη" ξεκινώντας τη διαδικασία του αγώνα για ανεξαρτησία, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη.

Η "Αλληλεγγύη" ήταν το πρώτο ανεξάρτητο συνδικάτο σε χώρα του Συμφώνου της Βαρσοβίας που αναγνωρίστηκε από το κράτος. Τα μέλη της ένωσης κορυφώθηκαν στα 10 εκατομμύρια, τον Σεπτέμβριο του 1981, που αντιπροσώπευαν το 1/3 του πληθυσμού της χώρας σε ηλικία εργασίας. Ο ηγέτης Lech Wałęsa τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 1983 και η ένωση αναγνωρίζεται ευρέως ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στο τέλος της κομμουνιστικής κυριαρχίας στην Πολωνία.

1980-Δεκέμβριος: Ήδη, κατά τη διάρκεια του κύματος των απεργιών του Αυγούστου του 1980, οι Αρχές εξέτασαν τη δυνατότητα θέσπισης στρατιωτικού νόμου για να σταματήσουν οι κοινωνικές αναταραχές και να σβήσουν το εκκολαπτόμενο δημοκρατικό κίνημα. Οι Κομμουνιστές δεν μπορούσαν να δεχθούν τον κίνδυνο να χάσουν την εξουσία. Υπό την πίεση των ανατολικών συντρόφων, οι Αρχές της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας, στις 13 Δεκεμβρίου του 1981, εισήγαγαν στρατιωτικό νόμο. Μετά από αυτό το γεγονός ξεκίνησαν διαδηλώσεις σε όλη την Πολωνία.

1988-Απεργία Μαΐου: Στις συνθήκες της βαθύτερης οικονομικής κρίσης, που ενισχύθηκε από την εισαγωγή του στρατιωτικού νόμου, την αυξανόμενη καταστολή των υπόγειων δομών της "Αλληλεγγύης", και την απαγόρευση της δραστηριότητας του Συνδικάτου "Αλληλεγγύη", ένα κύμα απεργιών ξέσπασε σε όλη την Πολωνία.

Στις 9 Μαΐου του 1988, ο Υπουργός Βιομηχανίας Jerzy Bilip παρουσίασε στο Υπουργικό Συμβούλιο τις πληροφορίες για την "έναρξη διαδικασιών σχετικά με την εκκαθάριση του Ναυπηγείου". Κυρίως για πολιτικούς λόγους και χωρίς επαρκή οικονομική αιτιολόγηση, στις 29 Οκτωβρίου του 1988, ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας Mieczysław Rakowski αποφάσισε να εκκαθαρίσει το Ναυπηγείο, με ισχύ την 1η Δεκεμβρίου του 1988. Ένα κύμα διαμαρτυριών σε όλη την Πολωνία ώθησε τελικά τις Αρχές να ξεκινήσουν συνομιλίες.

1989-Συμφωνία Στρογγυλής Τραπέζης: Οι συνεδριάσεις της Στρογγυλής Τραπέζης, που πραγματοποιήθηκαν από τις 6 Φεβρουαρίου έως τις 5 Απριλίου του 1989, είναι ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην πρόσφατη ιστορία της Πολωνίας. Αυτή η συμφωνία οδήγησε στην κατάρρευση του κομμουνιστικού συστήματος και στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές στην Πολωνία, στις 4 Ιουνίου του 1989.

Η αντιπολίτευση που συνδεόταν με το NSZZ Solidarność κέρδισε τις εκλογές και δημιούργησε την πρώτη μεταπολεμική, μη κομμουνιστική κυβέρνηση, με τον Tadeusz Mazowiecki, ο οποίος στις 12 Σεπτεμβρίου εγκρίθηκε ως πρωθυπουργός. Αυτό επιτάχυνε περαιτέρω συστημικές και οικονομικές αλλαγές στην Πολωνία η οποία έγινε κυρίαρχη δημοκρατική χώρα με οικονομία αγοράς.

1990-Αρχές της δεκαετίας: Η απόφαση των προηγούμενων Αρχών είχε ως αποτέλεσμα πολλές αρνητικές οικονομικές και οργανωτικές συνέπειες τα επόμενα χρόνια, τόσο για το Ναυπηγείο ως επιχείρηση, όσο και για τους εργαζόμενους. Η κατάσταση της αγοράς, η αναχρονιστική δομή της παραγωγής και η πεποίθηση ότι οι όποιες απώλειες θα καλυφθούν, ούτως ή άλλως, από το δημόσιο ταμείο προκάλεσαν το Ναυπηγείο, τότε ανώνυμη εταιρεία, να οδηγηθεί αναπόφευκτα στη χρεοκοπία το 1996.

Πηγή ιστορικών πληροφοριών: MANIFESTO - Stocznia Cesarska

Το ταξί μας άφησε στην οδό Wały Piastowskie στον αριθμό 24, έξω από τα κεντρικά γραφεία της "Αλληλεγγύης". Όπως έχω ήδη αναφέρει, το 1980, καθώς οι εντάσεις αυξήθηκαν γρήγορα στο Ναυπηγείο με αφορμή την απόλυση της χειρίστριας γερανών Anna Walentynowicz, ο άνθρωπος που θα γινόταν το πρόσωπο της αντιπολίτευσης βρέθηκε κλειδωμένος έξω από το Ναυπηγείο. Ο Lech Wałęsa είχε ήδη απολυθεί για την αντίθεσή του στα αφεντικά και την κυβέρνηση. Τις ημέρες των απεργιών σκαρφάλωσε στον τοίχο του Ναυπηγείου για να μπει μέσα στον χώρο και να πάρει τον έλεγχο της απεργίας. Αυτό το γεγονός έχει γίνει θρύλος, αλλά ο Wałęsa όντως σκαρφάλωσε σε έναν τοίχο, στην οδό Robotnicza, για να μπει στην κλειστή αυλή του Ναυπηγείου. Το τμήμα αυτό του τοίχου, πάνω στο οποίο πάτησε ο Lech, κόπηκε και σήμερα εκτίθεται περήφανα στην οδό Wały Piastowski στον αριθμό 24, μπροστά από το οποίο σταθήκαμε κάμποσα λεπτά αποτίοντας, και εμείς, φόρο τιμής σε αυτόν τον μεγάλο άνδρα.

Στη συνέχεια προχωρήσαμε προς το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αλληλεγγύης (European Solidarity Centre-Europejskie Centrum Solidarności).

 

[Smaragda53]

πιστεύω ότι πρέπει να σε προσλάβει το Lonely Planet!

 

[Klair]

Γνωρίζοντας βήμα-βήμα το Gdańsk, μέρος 11o: Monument to the Fallen Shipyard Workers of 1970 (Pomnik Poległych Stoczniowców 1970)-Gate 2 (Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej)-Imperial Shipyard Route (Szlak Stoczni Cesarskiej)

Τρίτη 5 Απριλίου 2022

Μπροστά από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αλληλεγγύης και δίπλα στην ιστορική και διάσημη Πύλη 2 ορθώνεται ένα μνημείο το οποίο με το μέγεθός του επιβάλλεται σε ολόκληρο τον χώρο του Ναυπηγείου. Το Μνημείο των Πεσόντων Εργατών του Ναυπηγείου του 1970 (Pomnik Poległych Stoczniowców 1970) αποκαλύφθηκε στις 16 Δεκεμβρίου του 1980 κοντά στην είσοδο του τότε Ναυπηγείου Lenin. Εορτάζει τη μνήμη των 42, ή περισσότερων, ανθρώπων που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των γεγονότων στις παράκτιες πόλεις τον Δεκέμβριο του 1970. Δημιουργήθηκε μετά τη Συμφωνία του Gdańsk και είναι το πρώτο μνημείο για θύματα που ανεγέρθηκε σε μια κομμουνιστική χώρα. Έχει ανεγερθεί στο σημείο που σκοτώθηκαν οι τρεις πρώτοι πεσόντες κατά τη διάρκεια των ταραχών. Οι τρεις σταυροί αναπαριστούν τα τρία θύματα δηλώνοντας, επιπλέον, τα βάσανα και τις θυσίες όλων των διαδηλωτών. Στην κορυφή υπάρχουν τρεις άγκυρες που υποδηλώνουν το επάγγελμα των ανδρών και κάτω απεικονίζονται οι μορφές των αγωνιζόμενων συντρόφων τους.

Κατευθυνθήκαμε προς την ιστορική Πύλη 2 για να εισέλθουμε, μέσω αυτής, στους χώρους των πρώην Ναυπηγείων της πόλης. Είναι ένα από τα σύμβολα των τραγικών γεγονότων του Δεκεμβρίου του 1970 όταν οι κομμουνιστικές αρχές κατέστειλαν αιματηρά τις διαμαρτυρίες των εργατών. Στις 16 Δεκεμβρίου, στρατεύματα άνοιξαν πυρ εναντίον των εργαζομένων στο Ναυπηγείο που εκείνη την ώρα έφευγαν από τις εγκαταστάσεις μέσω της Πύλης 2. Τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν και έντεκα τραυματίστηκαν. Έτσι, η Πύλη 2 αναγνωρίστηκε από τους κατοίκους ως μνημείο για τα θύματα της σφαγής του Δεκεμβρίου. Είμαι σίγουρη ότι πάντα θα υπάρχουν φρέσκα λουλούδια τοποθετημένα πάνω στα κάγκελα της Πύλης 2 αφού ο πρώην τόπος των απεργιών έχει γίνει πλέον τόπος προσκυνήματος.

Η Πύλη 2 είναι επίσης ένα από τα σύμβολα του κινήματος "Αλληλεγγύη" που οδήγησε στην πτώση του Κομμουνισμού στη χώρα. Εμφανίζεται πολλές φορές στις φωτογραφίες που καταγράφουν τα γεγονότα του Αυγούστου του 1980. Μια από τις πιο σημαντικές στιγμές των γεγονότων συνέβη εδώ, στις 17 Αυγούστου, όταν αναρτήθηκαν ταμπέλες με τα 21 αιτήματα της Διεπιχειρηματικής Απεργιακής Επιτροπής και σε αυτήν την Πύλη στεκόταν ο Lech Wałęsa ανακοινώνοντας στα πλήθη που περίμεναν τη συμφωνία που είχε συναφθεί με την κομμουνιστική κυβέρνηση, στις 31 Αυγούστου του 1980. Η Πύλη 2 καταχωρήθηκε στο Μητρώο Μνημείων το 1999.

Δεν είναι διόλου αμελητέο το γεγονός ότι διάσημοι μουσικοί έχουν δώσει συναυλίες στο πρώην Ναυπηγείο γιορτάζοντας με αυτόν τον τρόπο τις επετείους του κινήματος της "Αλληλεγγύης". Το 2005, ο Γάλλος συνθέτης ηλεκτρονικής μουσικής Jean Michel Jarre πραγματοποίησε μια συναυλία πολυμέσων στο Ναυπηγείο για να γιορτάσει την 25η επέτειο του κινήματος. Η συναυλία ήταν μια μοναδική εκδήλωση η οποία προσέλκυσε χιλιάδες θεατών και είχε ως αποτέλεσμα την κυκλοφορία του άλμπουμ Live from Gdańsk (2005).

Επίσης, ο David Gilmour, κιθαρίστας των αγαπημένων μου Pink Floyd, έδωσε μια συναυλία στο Ναυπηγείο, το 2006, για να γιορτάσει την ίδρυση του κινήματος Solidarity. Η συναυλία, η οποία προσέλκυσε 50.000 θεατές, έκλεισε την παγκόσμια περιοδεία του Gilmour εκείνης της χρονιάς. Παίχτηκε ολόκληρο το άλμπουμ On an Island κατά τη διάρκεια αυτής της συναυλίας. Ο Gilmour και η μπάντα του υποστηρίχθηκαν από την Πολωνική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βαλτικής υπό τη διεύθυνση του Zbigniew Preisner. Όλο το γεγονός έχει καταγραφεί στο άλμπουμ Live in Gdańsk (2008).

Η Imperial Shipyard Route είναι μια διαδρομή περιήγησης/περιπάτου στα Αυτοκρατορικά Ναυπηγεία, που δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες, στους επισκέπτες και στους τουρίστες να εξερευνήσουν την περιοχή, να μάθουν την πλούσια ιστορία αυτού του τόπου, να δουν τη βιομηχανική κληρονομιά, να φανταστούν τη μελλοντική γειτονιά και τη #nowehistorie που έχει ξεκινήσει να γράφεται σε αυτόν τον ιστορικό χώρο. Αυτήν τη διαδρομή είχαμε στόχο να ακολουθήσουμε και εμείς με σκοπό να δούμε, να μάθουμε και να ανακαλύψουμε όσα περισσότερα πράγματα μπορούσαμε.

Στα αριστερά μας απλώθηκε το μεγάλο κτίριο του European Solidarity Centre (Europejskie Centrum Solidarności) αλλά για την ώρα το προσπεράσαμε και συνεχίσαμε να βαδίζουμε ευθεία με σκοπό να φτάσουμε στην ιστορική Αίθουσα BHP.

European Solidarity Centre (Europejskie Centrum Solidarności)​

Η αρχή του Imperial Shipyard Route. Δεξιά ορθώνεται το Μνημείο "Gate" Πύλη Νo 1 πάνω, και Πύλη Νο 2 κάτω, έργο του Πολωνού καλλιτέχνη Grzegorz Klaman, που τοποθετήθηκε στον χώρο το 2000 κατά τους εορτασμούς της 20ης επετείου του κινήματος "Αλληλεγγύη" ​

Στη θρυλική Αίθουσα BHP (Sala BHP) πραγματοποιήθηκαν οι συνεδριάσεις κατά τη διάρκεια των απεργιών του Αυγούστου του 1980 και εδώ, στην πραγματικότητα, υπογράφηκαν οι ορόσημες Συμφωνίες του Αυγούστου. Η Αίθουσα φιλοξενεί μια μικρή έκθεση με τίτλο “Shipyard Solidarity” η οποία δείχνει εικόνες από την περίοδο που το κίνημα βρισκόταν στο απόγειο της ισχύος του καθώς και πινακίδες της κομμουνιστικής εποχής. Σημαίες και πανό της "Αλληλεγγύης" συμπληρώνουν τα εκθέματα. Αναπαράγεται, επίσης, το μακρύ τραπέζι όπου εκπρόσωποι της κυβέρνησης και ηγέτες της "Αλληλεγγύης", με επικεφαλής τον Lech Wałęsa, υπέγραψαν την ιστορική συμφωνία. Δυστυχώς όμως η Αίθουσα ήταν κλειστή και δεν μπορέσαμε να δούμε από κοντά όλα αυτά τα τόσο σημαντικά εκθέματα.

Και ενώ ο καιρός είχε σημειώσει σημαντική βελτίωση, ξαφνικά, άρχισε να φυσάει δυνατά και μια νεροποντή, ευτυχώς πολύ μικρής διάρκειας, μας καθήλωσε στον αυλόγυρο της Sala BHP και μας ανάγκασε να τρυπώσουμε κάτω από την ομπρέλα που μας είχε δανείσει το κατάλυμα, καταβάλλοντας υπερπροσπάθεια για να την κρατήσουμε ανοιχτή και σώα. Το μπουρίνι πέρασε και έφυγε μέσα σε λίγα μόλις λεπτά και έτσι συνεχίσαμε ακάθεκτοι την Αυτοκρατορική Διαδρομή μας στο πρώην Ναυπηγείο.

Ακριβώς απέναντι από την Αίθουσα BHP βρίσκεται το κτίριο Dyrekcja το οποίο, με τον τεράστιο όγκο του, είναι αδύνατον να περάσει απαρατήρητο. Είναι ένα από τα παλαιότερα κτίρια στην περιοχή των Αυτοκρατορικών Ναυπηγείων και χρονολογείται από το 1878. Ήταν μάρτυρας πολλών ιστορικών γεγονότων, όπως οι απεργίες των εργατών που διαμαρτύρονταν στις πόρτες του, στο όνομα των δικαιωμάτων και των αξιών τους. Το κτίριο με τα κόκκινα τούβλα υπήρχε ως φόντο στη διάσημη φωτογραφία στην οποία απεικονίζονται εύσωμοι εργάτες να σηκώνουν με τα χέρια τους ψηλά τον Wałęsa μετά την επιτυχή διαπραγμάτευση της Συμφωνίας του Αυγούστου.

Μέχρι το 2002, το γραφείο του Διευθυντή του Ναυπηγείου βρισκόταν στον πρώτο όροφο του κτιρίου. Τον Μάρτιο του 2019 ξεκίνησε η πρώτη ανακαίνιση αυτού του ορόσημου, μετά από 150 χρόνια. Η ανακαίνιση είχε στόχο την αποκατάσταση της όμορφης αρχιτεκτονικής και των πλούσιων εσωτερικών χώρων του κτιρίου, ενώ το συμπλήρωσε με νέες χωρικές ιδιότητες. Μεταξύ άλλων γραφείων, εδώ στεγάζονται και τα γραφεία της εταιρείας ανάπτυξης του Young City Gdańsk η οποία έχει αναλάβει τη μετατροπή των πρώην Αυτοκρατορικών Ναυπηγείων σε μια νέα πολυλειτουργική περιοχή, τη λεγόμενη Young City.

Κτίριο Dyrekcja​

Είχαμε μπει, πια, για τα καλά στην καρδιά των Αυτοκρατορικών Ναυπηγείων εξερευνώντας ερειπωμένα αλλά και ανακαινισμένα κτίρια.

Στα αριστερά μας συναντήσαμε το κτίριο του πρώην Πυροσβεστικού Σταθμού το οποίο στον χάρτη φέρει την ονομασία Mielżyński Gdańsk-Dawna Remiza Stoczni Cesarskiej. Το κτίριο χρονολογείται από το 1884 και αρχικά επιτελούσε διοικητικές και κοινωνικές λειτουργίες. Το 1903 μετατράπηκε σε αρχηγείο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας που στέγαζε αμαξοστάσιο και στάβλο αλόγων. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 έως τον Δεκέμβριο του 2021 το κτίριο ανακαινίστηκε και προσαρμόστηκε σε νέα χρήση. Ο διάσημος εισαγωγέας κρασιού και γαστρονόμος Robert Mielźyʼnski άνοιξε το Mielźyński Gdańsk στο ισόγειο του οποίου πωλούνται κρασιά, ενώ στον πρώτο όροφο λειτουργεί εστιατόριο με εξωτερική βεράντα.

Στον τοίχο του Πυροσβεστικού Σταθμού έχει κατασκευαστεί μια τοιχογραφία που δείχνει το πορτραίτο ενός ανθρώπου που υπερασπίστηκε τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το έργο είναι φτιαγμένο από κομμάτια ξύλου που συγκεντρώθηκαν από το Αυτοκρατορικό Ναυπηγείο. Ο καλλιτέχνης, Stefaan De Crock, είπε για το έργο του: "Το ξύλο με τα χρόνια παίρνει έναν μοναδικό χαρακτήρα. Ο χρόνος και η επεξεργασία του αφήνουν το σημάδι τους πάνω του. Αυτά τα σημάδια είναι μια μεταφορά για τις ουλές που φέρει ο καθένας μας. Αυτές οι ουλές μας καθορίζουν. Καθορίζουν ποιοι είμαστε. Κάθε κομμάτι ξύλου που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία του "Προστάτη" ("The Defender") ήταν ένας σιωπηλός μάρτυρας των γεγονότων στο Gdańsk. Γι' αυτό, στα ξύλα που απαρτίζουν το έργο δεν έχει γίνει καμία επεξεργασία και βαφή. Ο "Προστάτης" τοποθετήθηκε στο κτίριο Remiza και αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια της ημέρας του Ναυπηγείου, στις 25 Ιουνίου του 2018.

Ακριβώς απέναντι στέκει, ακόμα όρθια, η ιστορική αίθουσα των Ναυπηγείων 49Α. Η KOLEKTYW POGODA είναι μια νεοσύστατη καλλιτεχνική κολεκτίβα που ασχολείται με την υλοποίηση όλων των ειδών πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο Imperial Shipyard και στεγάζεται σε αυτήν την αίθουσα. Εδώ, λοιπόν, διοργανώνονται κάθε είδους εκθέσεις, αλλά και δημιουργούνται ενδιαφέροντα νέα έργα τέχνης. Το κτίριο, αν και φαίνεται ετοιμόρροπο, εντούτοις, μια χαρά εξυπηρετεί όλους αυτούς τους ανθρώπους που σχετίζονται με τις εικαστικές τέχνες, την αρχιτεκτονική και το design.

Μπήκαμε στο εσωτερικό της μεγάλης αίθουσας αλλά δεν υπήρχε κάποια έκθεση εκείνο το διάστημα, παρά μόνο κάποια παρατημένα μεγάλα πανό. Πήραμε όμως φωτογραφίες από αυτό το τόσο ιστορικό κτίριο.

Συνεχίσαμε να ακολουθούμε την Αυτοκρατορική Διαδρομή, φτάνοντας στον Γερανό Μ3, ο οποίος βρίσκεται δίπλα στο νερό και κάνει αισθητή την παρουσία του από μακριά.

Είναι ένα νέο αξιοθέατο στον τουριστικό χάρτη της περιοχής γιατί διαθέτει κατάστρωμα παρατήρησης 360° σε ύψος άνω των 30 μέτρων. Και μπορεί εμείς να μην απολαύσαμε την πανοραμική θέα που προσφέρει, αφού την Τρίτη που βρισκόμασταν κοντά του ήταν κλειστός για το κοινό, πήραμε όμως φωτογραφική χαρά, αφού όχι μόνο ο Γερανός, αλλά όλη η περιοχή αποτελεί μια πραγματική “παιδική χαρά” για όλους όσοι αγαπούν το σπορ της φωτογραφίας.

Το ωράριο λειτουργίας του Γερανού για όσους ενδιαφέρονται είναι το ακόλουθο:

• Δευτέρα: Κλειστά
• Τρίτη: Κλειστά​
• Τετάρτη: Κλειστά​
• Πέμπτη: 12:00-21:00​
• Παρασκευή: 06:00-21:00​
• Σάββατο: 12:00-21:00​
• Κυριακή: 12:00-21:00​

Στα πόδια του Γερανού βρίσκεται ένα κατακόκκινο κοντέινερ το οποίο μετατράπηκε σε εκθεσιακό χώρο για να στεγάσει, ίσως τη μικρότερη γκαλερί στον κόσμο, τη #nowehistorie Gallery. Από το άνοιγμά της, την Άνοιξη του 2019, έχει φιλοξενήσει διάφορες πρωτοβουλίες. Το Maritime Historical Foundation διοργάνωσε εδώ την έκθεση “Μια εποχή αλλαγής-πολιτικές αλλαγές στην Πολωνία 1985-1990”. Η Gallery #nowehistorie είναι διαθέσιμη για άτομα και οργανισμούς που θα ήθελαν να τη χρησιμοποιήσουν για προβολή τέχνης, παρουσιάσεις, διοργάνωση συναντήσεων, μίνι συναυλιών ή άλλων καλλιτεχνικών ή κοινωνικών δραστηριοτήτων.

Περιπλανηθήκαμε για ώρα ανάμεσα σε εγκαταλελειμμένα κτίρια με σπασμένα τζάμια, σε κλειστές αυλές και στενά περάσματα, περπατήσαμε δίπλα στο νερό και είδαμε αραγμένα πλοία να ξεκουράζονται στις αποβάθρες του Ναυπηγείου.

‘Οσο κι αν ακούγεται περίεργο, μέσα σε όλο αυτό το παρακμιακό αλλά συνάμα τόσο γοητευτικό “χάος” κόκκινων μισοερειπωμένων κτιρίων, υπάρχουν δρόμοι και μάλιστα έχουν και ονόματα. Ένας “κεντρικός” δρόμος με το όνομα Narzędziowców κινείται ανάμεσα σε ιστορικά κτίρια καταλήγοντας στην ιστορική μαρίνα Basen dokowy. Κατά μήκος αυτού του δρόμου, στη μέση του οποίου διατηρούνται ακόμα οι ράγες, υπάρχουν πολύ σημαντικά κτίρια των πρώην Αυτοκρατορικών Ναυπηγείων.

Οδός Narzędziowców​

Οδός Narzędziowców​

Βαδίζοντας σε αυτήν την οδό συναντήσαμε, στα δεξιά, το κτίριο του Χυτηρίου (Formiernia). Η χύτευση είναι μια αρκετά περίπλοκη διαδικασία και ταυτόχρονα φθηνή και κερδοφόρα για βιομηχανική παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα. Μέσα σε αυτό το κτίριο δημιουργήθηκαν μεταλλικά στοιχεία με πολύ περίπλοκα σχήματα που απαιτούσαν υψηλή ακρίβεια, ιδίως εξαρτήματα κινητήρων. Εδώ, δηλαδή, διαμορφώθηκαν στοιχεία του σώματος των κινητήρων και άλλων συσκευών. Σε αυτήν την αίθουσα γέμιζαν τα καλούπια με υγρό μέταλλο δημιουργώντας μέχρι και καμπάνες. Συνολικά, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1939, κατασκευάστηκαν 500 διαφορετικοί τύποι καμπανών σε αυτό το Ναυπηγείο. Η αίθουσα δεν ήταν ανοιχτή για εσωτερική επίσκεψη.

Το επόμενο οικοδόμημα αναφέρεται στον Imperial Shipyard Route ως Kuźnia/Forge και ήταν ανοιχτό για επίσκεψη στο εσωτερικό του. Το πρώην σιδηρουργείο είναι σαφέστατα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία των πρώην Ναυπηγείων. Η σφυρηλάτηση ήταν εξαιρετικά δύσκολη καθώς η θερμοκρασία έφτανε τους 60 βαθμούς Κελσίου και η διαδικασία συνοδευόταν από τεράστιο θόρυβο και κραδασμούς. Μπήκαμε στο κτίριο για να θαυμάσουμε από πολύ κοντά το γιγαντιαίο σφυρί σφυρηλάτησης του 19ου αιώνα το οποίο ασκούσε πίεση 800 τόνων.

Το τρίτο στη σειρά οικοδόμημα ονομάζεται Ślusarnia na Stoczni Cesarskiej και εδώ στεγάστηκε μια έκθεση αφιερωμένη στην Anna Walentynowicz. Η Anna ήταν μια από τις βασικές προσωπικότητες της "Αλληλεγγύης". Το κίνημα που πυροδότησε την πτώση του Κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη ξεκίνησε εδώ, στο Ναυπηγείο, και ο διάσημος Γερανός Walentynowicz έπαιξε σημαντικό ρόλο. Οι συνεργάτες της τη θυμούνται, κυρίως, ως μια μεγάλη κοινωνική ακτιβίστρια που είχε πάντα το θάρρος να αντιμετωπίζει δύσκολα και άβολα ζητήματα που αφορούσαν, τόσο τις συνθήκες εργασίας, όσο και τις κοινωνικές συνθήκες των εργαζομένων στα Ναυπηγεία.

Η πειθαρχική της απόλυση, στις 7 Αυγούστου του 1980, συνοδεύτηκε από εργατικές διαμαρτυρίες οι οποίες οδήγησαν σε απεργία, στις 14 Αυγούστου, με αποτέλεσμα την υπογραφή των συμφωνιών του Αυγούστου και την ίδρυση του Συνδικάτου "Αλληλεγγύη". Πέθανε στις 10 Απριλίου του 2010 στην καταστροφή του Σμολένσκ. Με αφορμή το έτος της Anna Walentynowicz, που ανακοινώθηκε από το Κοινοβούλιο της Δημοκρατίας της Πολωνίας, και τα 90α γενέθλιά της το 2019, αποφασίστηκε να τιμηθεί ο θρυλικός Γερανός ανοίγοντας το κτίριο στο οποίο εργαζόταν. Έτσι, οι επισκέπτες είχαν πρόσβαση στον Γερανό που χειριζόταν. Από τον Αύγουστο έως τα τέλη Οκτωβρίου του 2020, ο κόσμος είχε την ευκαιρία να δει το κτίριο και να γνωρίσει τους γερανούς στους οποίους εργαζόταν.

Η έκθεση, που ετοίμασε το παράρτημα του Gdańsk του Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης, περιείχε πολυάριθμες δημοσιεύσεις, φωτογραφίες και αρχειακό υλικό, όπως η αίτησή της για εργασία στο Ναυπηγείο και το βιογραφικό της. Έξω από το κτίριο υπήρχε η ταμπέλα με τις επεξηγήσεις, αλλά εμείς είδαμε να έχει άλλη χρήση από αυτήν που περιμέναμε. Εργάτες ξεφόρτωναν εμπορεύματα από φορτηγά και τα αποθήκευαν στο ισόγειο. Σε εκείνο το σημείο υπήρχε εργασιακός οργασμός και μεγάλη κινητικότητα φορτηγών οχημάτων.

Φτάσαμε πλέον στις αποβάθρες. Στο ιστορικό Dock Basin, στην όχθη του ποταμού Martwa Wisla, δημιουργήθηκε από δύο παθιασμένους ναυτικούς, η Imperial Marina η οποία είναι μια πλήρως λειτουργική μαρίνα. Εκτός από πλήρη τεχνική υποστήριξη στους ιδιοκτήτες σκαφών προσφέρει και έναν χώρο αναψυχής για κατοίκους και επισκέπτες, όπου διοργανώνονται μικρές εκδηλώσεις, συναυλίες και σερβίρονται φαγητό και ποτό.

Φωτογραφία από Imperial Marina - Stocznia Cesarska​

Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν τους καλοκαιρινούς μήνες και έτσι εμείς το μόνο που συναντήσαμε, στην ιστορική Basen dokowy, ήταν η απόλυτη ερημιά.

Σε ένα σημείο των αποβαθρών, δίπλα αλλά και μέσα στο νερό, έχουν δημιουργηθεί μυστηριώδη γλυπτά που ιντριγκάρουν, προκαλούν προβληματισμό και φυσικά προσελκύουν επισκέπτες και φωτογράφους. Ο δημιουργός τους είναι ο γλύπτης Czesław Podleśny ο οποίος έχει το ατελιέ του στον κοντινό χώρο τέχνης WL4 (θα συναντήσουμε στη συνέχεια της πορείας μας αυτόν τον χώρο). Αρχικά υπήρχαν 7 γλυπτά, αλλά άρεσαν τόσο πολύ αυτά τα αντικείμενα στον καλλιτέχνη, που αποφάσισε να φτιάξει περισσότερα. Δημιουργεί τα έργα του από σκουπίδια. Ψάχνει υλικά σε σκραπ (μεταλλικά υλικά που μπορούν να ανακυκλωθούν) και εκπλήσσεται από τον αριθμό των ειδών που καταλήγουν εκεί.

Τα γλυπτά του είναι όλα φτιαγμένα από πράγματα που βρέθηκαν στα Ναυπηγεία. Κάποτε δημιουργούσε με πιο ευαίσθητα υλικά, αλλά τώρα που τα γλυπτά στέκονται έξω εκτεθειμένα στις δύσκολες καιρικές συνθήκες, πρέπει να είναι πιο ανθεκτικά. Δεν τα προστατεύει από τη διάβρωση, αντιθέτως τα αφήνει να χαλάσουν ακόμα περισσότερο, αλλά πλέον με διαφορετικό τρόπο. Είναι πολύ παράξενο για εκείνον ότι αυτό που κάποτε ήταν όμορφο και ακριβό (π.χ. ένα αυτοκίνητο από το οποίο προμηθεύτηκε ανταλλακτικά) θα γεράσει σε μια άλλη μορφή. Η επιθυμία του καλλιτέχνη είναι να δει ο κόσμος κάτι περισσότερο από ένα κομμάτι παλιοσίδερο στα γλυπτά του.

Χιλιάδες φωτογραφίες στο facebook επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν έχουν ξανασυναντήσει κάτι παρόμοιο. Τα γλυπτά τους τραβάνε την προσοχή, τους προβληματίζουν, ίσως κάποιους να τους εκνευρίζουν. Στον γλύπτη αρέσει το γεγονός ότι η δουλειά του προκαλεί αντιδράσεις, ακόμα και αν αυτές είναι εκνευρισμός ή θυμός. Εκπλήσσεται περισσότερο όταν πολλά ζευγάρια βγάζουν φωτογραφίες γάμου στα γλυπτά και δεν μπορεί να καταλάβει πώς αυτά τα όμορφα νυφικά και κοστούμια συνδυάζονται με τα παλιοσίδερα.

Παρατηρήσαμε για πολλή ώρα αυτές τις ψυχρές φιγούρες που είναι κατασκευασμένες από ένα σωρό παράταιρα υλικά όπως γραφομηχανή, θραύσματα ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, λάμπες, ρόδες, ανεμόμυλους ή ελατήρια. Καθώς βγαίνουν από το κανάλι του λιμανιού και απλώνονται στον χώρο σου δίνουν την εντύπωση ότι ετοιμάζονται να εισβάλλουν στην πόλη. Οι μεταλλικές σιλουέτες ονομάζονται Ναυαγοί. Εγώ πάντως κατενθουσιάστηκα με το έργο και έκρινα ότι ταιριάζει απόλυτα με όλο το σκηνικό του Ναυπηγείου.

Το Mleczny Piotr (1919) είναι το τελευταίο κτίριο που συναντήσαμε σε αυτήν μας την εξερεύνηση. Η πρώην αποθήκη επίπλων πλοίων καταλαμβάνει την ανατολική άκρη των πρώην Αυτοκρατορικών Ναυπηγείων και σήμερα ανήκει στη βελγική εταιρεία Edonia. Διάφοροι καλλιτέχνες ήρθαν σε συμφωνία με την εταιρεία και μετέφεραν εδώ τα εργαστήριά τους με αντάλλαγμα τη διεξαγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Σήμερα το κτίριο ονομάζεται WL4 και “κατοικείται” από μια ομάδα ανεξάρτητων καλλιτεχνών, για τους οποίους η τέχνη είναι η κυρίαρχη αξία. Το WL4 είναι ο χώρος όπου έχουν βρει τη θέση τους πάνω από 40 ζωγράφοι και γλύπτες, γραφίστες και σχεδιαστές, φωτογράφοι, μουσικοί, ηθοποιοί και ποιητές. Η ομάδα τους περιλαμβάνει τόσο αναγνωρίσιμους καλλιτέχνες με μεγάλη εμπειρία, όσο και αυτούς που μόλις ξεκινούν τη δημιουργική τους πορεία. “Η διαφορετικότητά μας είναι η δύναμή μας” ισχυρίζονται οι καλλιτέχνες. Η σελίδα τους στο Instagram είναι αυτή: https://www.instagram.com/wl4mlecznypiotr/?hl=el και στο facebook αυτή: WL4 - Mleczny Piotr

Ο περιβάλλων χώρος είναι γεμάτος από έργα του Czesław Podleśny:

Υπάρχει και ένας ιστορικός γερανός γέφυρας έξω από το κτίριο, ό,τι πρέπει για καλλιτεχνικές φωτογραφίες.

Είχαμε, πλέον, δει το μεγαλύτερο κομμάτι των Αυτοκρατορικών Ναυπηγείων και έτσι πήραμε τον δρόμο της επιστροφής με σκοπό να μπούμε στο European Solidarity Centre (Europejskie Centrum Solidarności).

 

[Smaragda53]

ευχαριστούμε Klair γι αυτή την ταινία μικρού μήκους με υπόκρουση Pink Floyd!