Πολωνία Free Walking Tour in Warsaw and Gdańsk

[Klair]

Ο άστεγος Ιησούς...

Ο Timothy Schmalz είναι περισσότερο γνωστός για τον Άστεγο Ιησού του που δημιούργησε ως αντίδραση στους πολλούς άστεγους που ζουν στους δρόμους. Ο Schmalz συλλαμβάνει τα γλυπτά του με έντονη αφοσίωση στον Καθολικισμό και αφιερώνει χρόνο σε κάθε κομμάτι, μερικές φορές χρειάζεται έως και 10 χρόνια για να σχηματίσει την ιδέα και να το σμιλέψει.

Το αρχικό γλυπτό εγκαταστάθηκε στο Regis College του Πανεπιστημίου του Τορόντο στις αρχές του 2013. Άλλα γλυπτά έχουν εγκατασταθεί από τότε σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο.

Αξίζει να ρίξεις μια ματιά στον παρακάτω σύνδεσμο. Θα εκπλαγείς με τον αριθμό των γλυπτών και των αντιγράφων του Άστεγου Ιησού που υπάρχουν ανά τον κόσμο.

Homeless Jesus - Wikipedia

 

[Smaragda53]

Ο Timothy Schmalz είναι περισσότερο γνωστός για τον Άστεγο Ιησού του που δημιούργησε ως αντίδραση στους πολλούς άστεγους που ζουν στους δρόμους. Ο Schmalz συλλαμβάνει τα γλυπτά του με έντονη αφοσίωση στον Καθολικισμό και αφιερώνει χρόνο σε κάθε κομμάτι, μερικές φορές χρειάζεται έως και 10 χρόνια για να σχηματίσει την ιδέα και να το σμιλέψει.

Το αρχικό γλυπτό εγκαταστάθηκε στο Regis College του Πανεπιστημίου του Τορόντο στις αρχές του 2013. Άλλα γλυπτά έχουν εγκατασταθεί από τότε σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο.

Αξίζει να ρίξεις μια ματιά στον παρακάτω σύνδεσμο. Θα εκπλαγείς με τον αριθμό των γλυπτών και των αντιγράφων του Άστεγου Ιησού που υπάρχουν ανά τον κόσμο.

Homeless Jesus - Wikipedia

Σ΄ευχαριστώ Klair!

 

[Klair]

Βραδινή χιονισμένη Βαρσοβία

Παρασκευή 1 Απριλίου 2022

Γύρω στις 19:00 βγήκαμε από το ξενοδοχείο και καλέσαμε Bolt. Είχαμε επιλέξει για φαγητό το εστιατόριο Bottega Napoli στην οδό Oboźna. Οι δρόμοι της πόλης ήταν πλέον στρωμένοι με χιόνι, αλλά η κυκλοφορία των αυτοκινήτων γινόταν απρόσκοπτα, και σε μόλις 12 λεπτά φτάσαμε από το Ibis budget Warszawa Centrum στο εστιατόριο. Το μαγαζί ήταν κατάμεστο. Δεν είχαμε κάνει κράτηση αλλά βρήκαμε ένα και μοναδικό ελεύθερο τραπέζι για να καθίσουμε. Παραγγείλαμε μακαρονάδες και μια σαλάτα. Το φαγητό ήταν απλά αξιοπρεπές.

Μετά από περίπου μιάμιση ώρα βγήκαμε στους δρόμους της χιονισμένης πόλης. Η χιονόπτωση συνεχιζόταν κανονικότατα με αμείωτη ένταση. Δεν είχε σταματήσει να χιονίζει ούτε λεπτό ολόκληρη τη μέρα. Το Staszic Palace, με το Μνημείο του Κοπέρνικου στον αυλόγυρό του, δεν απείχε ούτε 120 μέτρα από το εστιατόριο οπότε ξεκινήσαμε από εκεί τη βραδινή μας βόλτα στη χιονισμένη Βασιλική Οδό με τα πανέμορφα φωτισμένα κτίρια.

Ο ναός του Τιμίου Σταυρού, προς μεγάλη μας έκπληξη, ήταν ανοιχτός οπότε αδράξαμε αμέσως την ευκαιρία να επισκεφθούμε το εσωτερικό του, αφού την προηγούμενη μέρα λόγω λειτουργίας, δεν είχαμε καταφέρει να το κάνουμε με την άνεσή μας και με την ησυχία μας. Ανεβήκαμε τα χιονισμένα σκαλάκια της εκκλησίας και αρχικά απολαύσαμε την όμορφη θέα προς το Παλάτι Staszic.

Στη συνέχεια σπρώξαμε τη βαριά πόρτα και μπήκαμε στο εσωτερικό. Ο ρωμαιοκαθολικός ναός, στο Krakowskie Przedmieście, απέναντι από την Πανεπιστημιούπολη της Βαρσοβίας, είναι μια από τις πιο αξιόλογες μπαρόκ εκκλησίες της πόλης. Σήμερα διοικείται από τους ιεραπόστολους μοναχούς του Vinent de Paul.

Ήδη από τον 15ο αιώνα είχε στηθεί εδώ ένα μικρό ξύλινο παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού. Το 1526 το παρεκκλήσι κατεδαφίστηκε και ανεγέρθηκε νεότερη εκκλησία, η οποία ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε το 1615, για να καλύψει τις ανάγκες της αναπτυσσόμενης πόλης. Από το 1765 η εκκλησία ήταν μια από τις πιο επισκέψιμες από τον Πολωνό βασιλιά Stanislaw Augustus. Στα τέλη του 19ου αιώνα το εσωτερικό ανακαινίστηκε και το 1882 μια τεφροδόχος που περιείχε την καρδιά του Chopin τοποθετήθηκε σε μια κολόνα.

Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εξέγερσης, το 1944, η εκκλησία υπέστη σοβαρές ζημιές. Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1944, όταν οι Γερμανοί πυροδότησαν δύο μεγάλες νάρκες, η πρόσοψη καταστράφηκε μαζί με πολλά μπαρόκ έπιπλα. Επίσης καταστροφή υπέστη ο θόλος, ο ψηλός βωμός και οι πλευρικοί βωμοί. Στη συνέχεια ανατινάχτηκε από τους Γερμανούς, τον Ιανουάριο του 1945. Μεταξύ του 1945 και του 1953 ξαναχτίστηκε σε απλοποιημένη αρχιτεκτονική μορφή. Το εσωτερικό ανακατασκευάστηκε χωρίς τις μπαρόκ πολυχρωμίες και τοιχογραφίες.

Βασιλική Οδός και ναός Τιμίου Σταυρού​

Περάσαμε μπροστά από το νεοκλασικό Pałac Tyszkiewiczów-Potockich

και αμέσως μετά είδαμε την υπέροχα φωτισμένη εκκλησία των Επισκεπτών.

Στην παρακάτω φωτογραφία στα αριστερά ορθώνεται το ξενοδοχείο Raffles Europejski Warsaw και στα δεξιά το Hotel Bristol.

Αμέσως μετά μας περίμενε το Pałac Prezydencki με τον Józef Poniatowski καβάλα στο περήφανο άλογό του

ενώ παρακάτω συναντήσαμε τον εθνικό ποιητή της χώρας, Adam Mickiewicz, να στέκεται αγέρωχος κάτω από τον μουντό ουρανό της πρωτεύουσας.

Στη συνέχεια φτάσαμε στα εμβολιαστικά κιόσκια κατά της covid-19, με τη φωτεινή επιγραφή "η Βαρσοβία εμβολιάζεται" να δίνει το σύνθημα προτρέποντας τους κατοίκους να "οχυρωθούν" απέναντι στην ασθένεια.

Η βόλτα μας κατέληξε στην εκκλησία της Αγίας Άννας στην Πλατεία Zamkowy. Είχαμε αρχίσει να κρυώνουμε αρκετά οπότε αποφασίσαμε να μη συνεχίσουμε άλλο και να καλέσουμε Bolt για να επιστρέψουμε στο ξενοδοχείο. Μέχρι αυτήν την ώρα δεν είχαμε αντιμετωπίσει κανένα απολύτως πρόβλημα με τη συγκεκριμένη εφαρμογή και με τον στόλο αυτοκινήτων που την εξυπηρετεί. Όμως, σε αυτήν τη δύσκολη καιρική συνθήκη η εφαρμογή Bolt στάθηκε κατώτερη των περιστάσεων ή αναξιόπιστη, σύμφωνα με την εμπειρία που βιώσαμε εκείνο το βράδυ, και θα περιγράψω ακριβώς τί μας συνέβη.

Καλούσαμε λοιπόν το όχημα, συνδεόμασταν με τον οδηγό μας, μας έδινε τον προβλεπόμενο χρόνο άφιξής του στο σημείο παραλαβής και μετά από μερικά λεπτά γινόταν ακύρωση της κούρσας. Αυτό έγινε πολλές συνεχόμενες φορές εκείνο το βράδυ. Το συμπέρασμα, στο οποίο καταλήξαμε, ήταν ότι ο οδηγός απέρριπτε το δικό μας δρομολόγιο γιατί, μάλλον, του προέκυπτε, εν τω μεταξύ, κάποια μεγαλύτερη σε απόσταση κούρσα οπότε προτιμούσε εκείνη και όχι τη δική μας.

Ένα άλλο περίεργο γεγονός που συνέβη το ίδιο βράδυ ήταν το εξής: ο οδηγός δεν ήρθε στο σημείο που βρισκόμασταν εμείς (ακριβώς μπροστά από την εκκλησία της Αγίας Άννας-πιο κεντρικά πεθαίνεις) αλλά πήγε και περίμενε κάπου αλλού. Πού? Μόνο αυτός ξέρει! Μας κάλεσε στο τηλέφωνο, προσπαθήσαμε να συνεννοηθούμε μαζί του, αφού δεν καταλάβαινε αγγλικά, αλλά στάθηκε ακατόρθωτο να έρθει στο σημείο μας. Μάλιστα μας ήρθε ειδοποίηση χρέωσης (9,5 ζλότι) για μη δική μας εμφάνιση στο σημείο παραλαβής!!

Είχαμε κάπως απελπιστεί, ότι εκείνο το χιονισμένο βράδυ, δε θα βγάζαμε άκρη με τους ταρίφες. Ο σύζυγος είχε αρχίσει να τα παίρνει στο κρανίο κανονικά. Εγώ χώθηκα για λίγο μέσα στην εκκλησία μέχρι να ηρεμήσουν τα πνεύματα και να φύγουν τα νεύρα. Έμεινα έκπληκτη γιατί τέτοια ώρα (ήταν γύρω στις 22:00-22:30) γινόταν λειτουργία και πάλι δεν κατάφερα να την εξερευνήσω όπως θα ήθελα.

Βγήκα έξω και βρήκα τον σύζυγο ακόμα με ένταση. Ξεκινήσαμε να περπατάμε στη Βασιλική Οδό μέχρι που φτάσαμε έξω από το ξενοδοχείο Bristol. Σταματήσαμε στην είσοδο, και αφού διαγράψαμε δια παντός την εφαρμογή Bolt, καλέσαμε Uber. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά κατέφθασε το όχημα το οποίο μας οδήγησε στη ζεστασιά του ξενοδοχείου μας. Την επόμενη μέρα στείλαμε mail για την άδικη χρέωση της μη εμφάνισής μας στο σημείο παραλαβής και τα χρήματα επιστράφηκαν άμεσα στη Revolut. Έτσι τις επόμενες μέρες πορευτήκαμε με Uber χωρίς κανένα άλλο παρατράγουδο.

Υ.Γ. Απ΄ ότι γνωρίζω, στην εφαρμογή Bolt ο οδηγός του οχήματος έχει τη δυνατότητα να δει τη διεύθυνση παράδοσης του πελάτη, ενώ στην εφαρμογή Uber ο οδηγός δεν έχει αυτήν τη δυνατότητα. Έτσι μπορέσαμε να εξηγήσουμε γιατί οι Bolt-άδες απέρριψαν τόσες φορές τη δική μας κούρσα εκείνο το βράδυ. Αν πάλι κάνω λάθος διαφωτίστε με.

 

[Klair]

Warsaw Uprising Museum (Muzeum Powstania Warszawskiego)

Σάββατο 2 Απριλίου 2022

Η εικόνα που αντικρίσαμε από το παράθυρο το πρωινό του Σαββάτου ήταν αυτή:

Η πρόβλεψη της μετεωρολογικής υπηρεσίας έδινε χιονόπτωση, και τη σημερινή μέρα, αλλά μέχρι το μεσημέρι. Ήταν επομένως μια καλή ευκαιρία να αφιερώσουμε τις πρώτες πρωινές χιονισμένες ώρες στο Μουσείο της Εξέγερσης, με την ελπίδα ότι όταν θα βγούμε ξανά στους δρόμους της πόλης η κακοκαιρία να αποτελεί παρελθόν, και να έχουμε να αντιμετωπίσουμε μόνο τους χιονισμένους δρόμους και τα πεζοδρόμια.

Κατεβήκαμε στην αίθουσα του πρωινού όπου γινόταν ένας ψιλοπανικός από τους πεινασμένους ενοίκους του ξενοδοχείου, οι οποίοι ήταν σίγουρα πολύ περισσότεροι σε σχέση με την προηγούμενη μέρα, προφανώς λόγω Σαββατοκύριακου. Καμία προφύλαξη, κανένα μέτρο, όλα και όλοι χύμα, όπως τον παλιό καλό, προ ιού, καιρό. Βοήθειά μας! Στο τέλος ξυρίζουν τον γαμπρό που λέει και η γνωστή ρήση. Άμα τη γλιτώσουμε και δεν κολλήσουμε, θα φωνάξουμε…θαύμα, θαύμα! Χορτάτοι και κεφάτοι βγήκαμε στο πολικό ψύχος της Βαρσοβίας.

Καλέσαμε Uber με προορισμό το Μουσείο της Εξέγερσης. Το ταξί μας άφησε έξω από το κτίριο, στην οδό Przyokopowa. Η χιονόπτωση δεν είχε σταματήσει. Ο δρόμος και τα πεζοδρόμια είχαν πάρα πολύ χιόνι. Είδαμε τη σιδερένια καγκελόπορτα ανοιχτή και μπήκαμε στον προαύλιο χώρο του Μουσείου.

Μια πινακίδα έγραφε "tickets" αλλά δε βρήκαμε εκδοτήρια ανοιχτά. Υποθέσαμε, ότι λόγω του καιρού, το εκδοτήριο θα λειτουργεί στο εσωτερικό του οικοδομήματος και έτσι ανοίξαμε την πόρτα της εισόδου και μπήκαμε σε έναν προθάλαμο. Αριστερά υπήρχε ένας πάγκος αλλά κανείς υπάλληλος δεν καθόταν πίσω από αυτόν για να αγοράσουμε εισιτήρια. Δεν καταλαβαίναμε τί ακριβώς συνέβαινε και προχωρήσαμε περισσότερο κοιτώντας γύρω-γύρω απορημένοι. Από τη μια διστάζαμε να συνεχίσουμε, αλλά από την άλλη δεν υπήρχε και κανείς για να μας εμποδίσει. Ερημιά παντού. Πήραμε την απόφαση να ξεκινήσουμε κανονικά την επίσκεψή μας, και αν μας την “έπεφτε” κανείς στην πορεία, θα πράτταμε εκ των υστέρων τα δέοντα, αφού θα μας ενημέρωνε πού στο καλό βρισκόταν το εκδοτήριο.

Η σκοτεινή ατμόσφαιρα και η υποβλητική μουσική μας έβαλαν αμέσως στο κλίμα. Είναι διαδραστικό Μουσείο και αφηγείται τη μαύρη ιστορία της Εξέγερσης με εικόνα, φως και ήχο. Η εσωτερική διαρρύθμιση και η χρήση εφέ πολυμέσων φέρνουν την εξεγερμένη πραγματικότητα πιο κοντά στο κοινό. Τα κύρια στοιχεία της έκθεσης είναι φωτογραφίες μεγάλου μεγέθους, οθόνες και υπολογιστές. Η σηματοδοτημένη διαδρομή παρουσιάζει τη χρονολογία των γεγονότων και οδηγεί σε μεμονωμένες θεματικές αίθουσες. Οι επισκέπτες κινούνται στο σκηνικό πριν από εβδομήντα (70) χρόνια και περπατούν σε γρανιτένια λιθόστρωτα ανάμεσα στα ερείπια της πρωτεύουσας.

Στο ισόγειο παρουσιάζεται η περίοδος της Κατοχής και το ξέσπασμα της Εξέγερσης. Ένα τμήμα της έκθεσης είναι αφιερωμένο στην κατεχόμενη πρωτεύουσα και στην ιστορία του Γκέτο της Βαρσοβίας. Υπάρχουν στον τοίχο στερεοσκόπια-σε στιλ view master για όσους θυμούνται το παιδικό παιχνίδι-όπου κοιτώντας μπορείς να δεις ασπρόμαυρα videos και φωτογραφίες της εποχής εκείνης.

Σε ξεχωριστή αίθουσα εκτίθενται τυπογραφικά μηχανήματα της δεκαετίας του 1940. Όλα λειτουργούν και τυπώνουν, μεταξύ άλλων, την ιστορική ανακοίνωση της 3ης Αυγούστου του 1944. Εκεί ήταν και η πρώτη ανθρώπινη παρουσία που συναντήσαμε στον χώρο. Ένας υπάλληλος, μόλις μας είδε, έβαλε μπρος ένα μηχάνημα και άρχισε να τυπώνει φυλλάδια. Μάλιστα με κάλεσε κοντά του και μου είπε να πάρω ένα για ενθύμιο.

Το Little Insurgent Room, είναι το μοναδικό στο είδος του στην Πολωνία, σχεδιασμένο ειδικά για παιδιά όπου μαθαίνουν ιστορία παρακολουθώντας ένα αντάρτικο θέατρο ή παίζοντας τον ρόλο των ανιχνευτών ταχυδρόμων και νοσοκόμων. Υπάρχει και αντίγραφο του αγάλματος του Μικρού Αντάρτη, το πρωτότυπο του οποίου βρίσκεται στην Παλιά Πόλη.

Στον ημιώροφο παρουσιάζονται οι μάχες του Αυγούστου και η καθημερινότητα στην εξεγερμένη Βαρσοβία.

Η Εξέγερση της Βαρσοβίας (Powstanie Warszawskie) ήταν ένοπλη σύγκρουση ανάμεσα στους αντάρτες της Πολωνικής Αντίστασης-κυρίως της οργάνωσης Armia Krajowa ή AK (Εγχώριος Στρατός ή Στρατός της Πατρίδας)-και στα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θεωρείται ως η μεγαλύτερη επιχείρηση που διεξήγαγε αντιστασιακή οργάνωση κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η απόφαση για την Εξέγερση στη Βαρσοβία είχε παρθεί από την εξόριστη πολωνική κυβέρνηση που ήταν εγκατεστημένη στο Λονδίνο, ενώ ο καθορισμός της ημερομηνίας διεξαγωγής της ανήκε στη δικαιοδοσία της ηγεσίας της Armia Krajowa.

Η Εξέγερση άρχισε την 1η Αυγούστου του 1944 και ώρα 17:00. Ξέσπασε δύο μέρες μετά την προσέγγιση των ανατολικών συνοικιών της Βαρσοβίας από την εμπροσθοφυλακή των Σοβιετικών Δυνάμεων και ενώ το ραδιόφωνο της Μόσχας καλούσε, από μέρες, τους κατοίκους της πόλης να πάρουν τα όπλα ώστε να διώξουν τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής. Οι κύριοι στόχοι των ανταρτών ήταν να τρέψουν τις Γερμανικές Δυνάμεις σε φυγή και να απελευθερώσουν τη Βαρσοβία πριν από την άφιξη του Σοβιετικού Στρατού, ώστε να αποφευχθεί το μεταπολεμικό πέρασμα της Πολωνίας υπό άμεση σοβιετική επιρροή. Έτσι, δυνάμεις του ‘’Στρατού της Πατρίδας’’, οπλισμένοι πολίτες, μαθητές, φοιτητές και γυναίκες θα ξεχυθούν από τα κρησφύγετά τους στους δρόμους της Βαρσοβίας για μια άνευ προηγουμένου αναμέτρηση με τους Ναζί, που όμοιά της δεν έχει υπάρξει στην ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ηγεσίας των εξεγερμένων, η διάρκεια της επιχείρησης απελευθέρωσης της πόλης δε θα κρατούσε περισσότερες από έξι μέρες. Ηγέτης των ανταρτών ήταν ο στρατιωτικός διοικητής της ΑΚ, ταξίαρχος Tadeusz Komorowski, γνωστός με το ψευδώνυμο Μπορ (Bόr). Ήδη, από τις 4 Αυγούστου είχε ξεκινήσει η ενίσχυση των ανταρτών από αέρος με ρίψεις, κατά κύριο λόγο της ΡΑΦ, αλλά και μοιρών των Πολωνικών Ενόπλων Δυνάμεων της Δύσης. Κατά τις παραμονές της Εξέγερσης, οι Γερμανικές Δυνάμεις στη Βαρσοβία υπολογίζονταν σε 13.000 με 20.000 καλά οπλισμένους και οχυρωμένους άνδρες.

Αρχικά οι Πολωνοί αιφνιδίασαν τη Γερμανική Φρουρά και κατέλαβαν διάφορες θέσεις και συνοικίες της πόλης, αλλά απέτυχαν να εξασφαλίσουν στρατηγικά σημεία όπως αεροδρόμια, τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό και τις γέφυρες του Vistula ποταμού. Επιπλέον, στις 2 Αυγούστου η σοβιετική προέλαση σταμάτησε στην Praga, το προάστιο της πόλης στην αντίπερα όχθη του ποταμού, εξαιτίας της γερμανικής αντεπίθεσης, ενώ εντός της Βαρσοβίας είχαν ξεσπάσει φονικές μάχες, όπως στη συνοικία Wola όπου οι Γερμανοί στρατιώτες-εκτελώντας τις διαταγές που έλαβαν από τον Χίτλερ περί αδιάκριτης εκτέλεσης ανταρτών και πολιτών και ισοπέδωσης της πόλης-είχαν προχωρήσει από την πρώτη μέρα της Εξέγερσης σε εκτελέσεις αμάχων. Η συγκεκριμένη τακτική εφαρμόστηκε σε ολόκληρη τη Βαρσοβία και οδήγησε, ήδη από τις πρώτες τρεις μέρες των συγκρούσεων, σε μαζικές εκτελέσεις εκατοντάδων αμάχων και αιχμάλωτων ανταρτών. Ο αριθμός των θυμάτων υπολογίζεται σε περίπου 35.000 άτομα, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Παράλληλα, η σοβιετική κυβέρνηση αρνήθηκε να επιτρέψει τη χρήση των σοβιετικών αεροπορικών βάσεων στους Δυτικούς Συμμάχους για τη μεταφορά εφοδίων και πολεμικού υλικού στους αγωνιζόμενους Πολωνούς. Κατά τον συγγραφέα Eddy Bayer οι Σοβιετικοί, όχι μόνο δε βοήθησαν με κανέναν τρόπο τους εξεγερθέντες, αλλά εμπόδισαν και την ενίσχυσή τους από τους Δυτικούς Συμμάχους. Η αδράνεια των Σοβιετικών θεωρήθηκε πως ήταν αποτέλεσμα εντολής του Στάλιν, ο οποίος επιθυμούσε να αποτύχει η Εξέγερση, ώστε μετά την επικείμενη υποχώρηση των Γερμανών ο έλεγχος της Πολωνίας από την Σοβιετική Ένωση να είναι απόλυτος.

Με αφετηρία τις 8 Αυγούστου, οι Γερμανικές Δυνάμεις επιτέθηκαν με σφοδρότητα στις θέσεις της Πολωνικής Αντίστασης στην Παλιά Πόλη, ενώ οι μάχες μαίνονταν και σε άλλες συνοικίες της πόλης. Στις 16 του μήνα οι Γερμανοί κατέλαβαν τον σταθμό ύδρευσης και ακολούθως διέκοψαν την παροχή νερού αναγκάζοντας τους Πολωνούς να καταφύγουν, για το υπόλοιπο χρονικό διάστημα, στην εξοικονόμηση νερού και τη χρήση αυτοσχέδιων πηγαδιών.

Στις 27 Αυγούστου οι Γερμανοί κατέλαβαν τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή και την επόμενη μέρα, μετά από σκληρή και πολυήμερη σύγκρουση, κατέλαβαν και το Εθνικό Τυπογραφείο PWPW, σημαντικό προπύργιο των ανταρτών στην Παλιά Πόλη. Κατά την εκκαθάριση του Τυπογραφείου, οι Γερμανοί στρατιώτες προχώρησαν σε επί τόπου εκτελέσεις των αιχμάλωτων ανταρτών, αρκετών αμάχων που είχαν βρει καταφύγιο εκεί, αλλά και μελών του δυναμικού του αυτοσχέδιου νοσοκομείου που λειτουργούσε εντός του κτιρίου. Η πτώση του Εθνικού Τυπογραφείου έπληξε καθοριστικά τις αντάρτικες δυνάμεις που μάχονταν στο βόρειο τμήμα της Παλιάς Πόλης.

Παρά τις απώλειες που είχαν υποστεί, μέχρι και τα τέλη του Αυγούστου, οι δυνάμεις των αντιστασιακών παρέμεναν ισχυρές σε στρατηγικά σημεία της Βαρσοβίας. Ήταν σε θέση να πραγματοποιούν αρκετές κατά τόπους αντεπιθέσεις και αξιοποιούσαν στο έπακρο το δαιδαλώδες δίκτυο των υπονόμων, καθώς και άλλα μυστικά περάσματα που χρησιμοποιούνταν επίσης για τη μετακίνηση αγγελιαφόρων και τη μεταφορά τραυματιών, αμάχων και πολεμοφοδίων.

Καίριο χτύπημα για την πολωνική άμυνα αποτέλεσε η απώλεια της Παλιάς Πόλης η οποία πραγματοποιήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου. Περίπου 2.000 αντάρτες, μεταξύ των οποίων και 500 τραυματίες, απέφυγαν την αιχμαλωσία χάρη στη χρήση των αγωγών αποχέτευσης, όμως έμεινε πίσω μεγάλος αριθμός τραυματιών και αμάχων (περίπου 7.000 άτομα) που εκτελέστηκαν μαζικά από τις προελαύνουσες Γερμανικές Δυνάμεις. Έπειτα, στις 6 του μήνα, οι Γερμανοί κατέλαβαν και τη συνοικία Powiśle, στο κέντρο της πόλης.

Οι Πατριωτικές Δυνάμεις της Βαρσοβίας υποχρεώθηκαν να παραδοθούν στις 2 Οκτωβρίου του 1944, μετά από 63 μέρες συγκρούσεων. Παρόλο που οι απώλειες δεν μπορούν να υπολογιστούν με ακρίβεια, έχει εκτιμηθεί ότι περίπου 16.000 Πολωνοί αντιστασιακοί έχασαν τη ζωή τους, 6.000 τραυματίστηκαν και περισσότεροι από 16.000 αιχμαλωτίστηκαν. Ειδικά για την ΑΚ το μέγεθος των απωλειών ήταν τόσο δυσβάστακτο, ώστε παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν, η οργάνωση δεν μπόρεσε να ανακάμψει με αποτέλεσμα να αυτοδιαλυθεί, τον Ιανουάριο του 1945. Παράλληλα, οι μαζικές σφαγές που πραγματοποίησαν οι Γερμανικές Δυνάμεις, από κοινού με τους σοβιετικούς δοσίλογους σε διάφορες συνοικίες της πόλης, οι τυφλοί βομβαρδισμοί του γερμανικού πυροβολικού και της αεροπορίας, αλλά και η χρησιμοποίηση αιχμαλώτων ως ανθρώπινες ασπίδες, είχαν ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν περίπου 150.000 με 200.000 άμαχοι.

Κατά τη διάρκεια των μαχών καταστράφηκε ολοσχερώς το 25% των κτιρίων της πόλης. Μετά την κατάπνιξη της Εξέγερσης, οι Γερμανοί-ακολουθώντας τους σχεδιασμούς του Χίτλερ, όπως αυτοί είχαν εκφραστεί ήδη από το 1939, σύμφωνα με τους οποίους η Βαρσοβία είτε θα γινόταν κέντρο του «Γερμανικού Πολιτισμού» είτε θα ισοπεδωνόταν-εκτόπισαν τους εναπομείναντες κατοίκους σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας ή στρατόπεδα συγκέντρωσης και κατέστρεψαν ένα επιπλέον 35% της πόλης, τετράγωνο προς τετράγωνο, αφού πρώτα λεηλάτησαν συστηματικά τα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Η συγκεκριμένη ενέργεια εκτιμάται πως δεν εξυπηρετούσε κάποιον στρατιωτικό σκοπό. Υπολογίζοντας και τις καταστροφές που είχαν προηγηθεί τα προηγούμενα χρόνια, ιδίως κατά την Εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας, συνολικά πάνω από το 85% της προπολεμικής πόλης είχε καταστραφεί, τον Ιανουάριο του 1945, όταν οι Σοβιετικοί εισήλθαν σε αυτή.

Παρά το γεγονός πως η Εξέγερση της Βαρσοβίας θεωρείται η σημαντικότερη επιχείρηση αντιστασιακής οργάνωσης κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρήθηκε από την πολωνική κοινή γνώμη ως ολέθριο λάθος. Συν τοις άλλοις, με την εγκαθίδρυση του Κομμουνιστικού Καθεστώτος και το οριστικό πέρασμα της χώρας στο Ανατολικό Μπλοκ, η Εξέγερση αποσιωπήθηκε και δυσφημίστηκε συλλήβδην από την κομμουνιστική ιστοριογραφία ως προβοκάτσια, εγκληματική και τυχοδιωκτική ενέργεια, ενώ οι πρωταγωνιστές της χαρακτηρίστηκαν αντιδραστικοί. Το 1989 άρχισε μια σοβαρή δημόσια συζήτηση για τον ηρωικό χαρακτήρα της Εξέγερσης αλλά και για τον αβάσταχτο φόρο αίματος.

Σήμερα, η Εξέγερση της 1ης Αυγούστου του 1944, κατέχει μοναδική θέση στη συλλογική μνήμη και στην ιστορική συνείδηση των Πολωνών και αυτό γιατί οι Nαζί την κατέπνιξαν με μια σπάνια κτηνωδία. Το Μουσείο Εξέγερσης της Βαρσοβίας (Muzeum Powstania Warszawskiego) είναι αφιερωμένο εξ ολοκλήρου σε αυτήν και βρίσκεται στην περιοχή Wola η οποία πρωταγωνίστησε στα αιματηρά και βάρβαρα γεγονότα. Άνοιξε στις 31 Ιουλίου του 2004, σηματοδοτώντας την 60η επέτειο της Εξέγερσης. Στεγάζεται στο πρώην εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του τραμ, ένα μνημείο βιομηχανικής αρχιτεκτονικής από τις αρχές του 20ου αιώνα, στη διασταύρωση των οδών Przyokopowa και Grzybowska στη Wola.

Το δεύτερο μέρος της μόνιμης έκθεσης, που άνοιξε τον Μάιο του 2006 στην Αίθουσα Β, παρουσιάζει την ιστορία των αεροδρομίων των Συμμάχων. Το αποκορύφωμά του είναι ένα αντίγραφο ενός βομβαρδιστικού Liberator B-24J.

Μεγάλο μέρος της έκθεσης έχει αφιερωθεί στους Γερμανούς και τους Συμμάχους τους, δείχνοντας τις ενέργειές τους στη Βαρσοβία. Οι ιστορίες των αυτοπτών μαρτύρων, των γεγονότων του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου του 1944, παίζονται στην Αίθουσα Β. Αυτές οι ηχογραφήσεις προέρχονται από το οπτικοακουστικό Αρχείο Προφορικής Ιστορίας του Μουσείου. Ένας κινηματογράφος προβάλλει ταινίες σε μια πανοραμική οθόνη.

Χωρίς να έχουμε συναντήσει άλλους επισκέπτες όλη αυτήν την ώρα φτάσαμε σε μια μικρή κινηματογραφική αίθουσα όπου παρουσιαζόταν η ταινία "City of Ruins". Η ταινία δείχνει την κατεδαφισμένη Βαρσοβία την Άνοιξη του 1945 “με τα μάτια” μιας πτήσης. Στα καθίσματα της αίθουσας είδαμε να κάθονται γύρω στα 10-15 άτομα. Ήταν μάλλον κάποιο γκρουπ με ξεναγό, οι μοναδικοί-εκτός από εμάς τους δύο-μέσα στο Μουσείο. Δυστυχώς από την ταινία προλάβαμε ελάχιστες εικόνες. Το γκρουπ αποχώρησε αλλά εμείς παραμείναμε ελπίζοντας να προβληθεί ξανά η ταινία. Περιμέναμε λίγα λεπτά, αλλά τίποτα. Μαύρη οθόνη. Κάπως περίεργα μας φαίνονταν τα πράγματα….Κάτι δεν μας κολλούσε βρε παιδί μου…Συνεχίσαμε όμως βλέποντας ένα σωρό εκθέματα, από όπλα που χρησιμοποιήθηκαν από τους εξεγερμένους μέχρι ερωτικά γράμματα, αποκομίζοντας μια πλήρη εικόνα των ανθρώπων και των καταστάσεων.

Υπάρχει και κομμουνιστικό τμήμα με την κατεχόμενη από τους κομμουνιστές Πολωνία.

Συναντήσαμε και τη ρέπλικα του Κινηματογράφου Palladium η οποία παίζει αποσπάσματα τραβηγμένα από λήπτες Πολωνούς αντάρτες που αρχικά είχαν προβληθεί στον πραγματικό Κινηματογράφο Palladium στη Βαρσοβία κατά την διάρκεια της Εξέγερσης.

Το Μουσείο μας είχε συνεπάρει με το στήσιμό του, τη σκοτεινή ατμόσφαιρά του, τη μουσική του υπόκρουση, αλλά κυρίως με τα εκθέματά του. Είναι από τα ωραιότερα μουσεία που έχω δει μέχρι τώρα. Ένα άλλο κομμάτι της έκθεσης δείχνει τις συγκρούσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο σε διάφορες πόλεις της Πολωνίας, τη συμμετοχή στην Εξέγερση στρατιωτών των Εθνικών Ενόπλων Δυνάμεων και του Λαϊκού Στρατού, καθώς και αλλοδαπών. Επιπλέον εξιστορεί την κατάρρευση της Εξέγερσης και τα γεγονότα που ακολούθησαν. Σε ένα μικρό δωμάτιο έχει στηθεί ο Ραδιοφωνικός Σταθμός "Błyskawica", αλλά και οι τάφοι των εξεγερμένων με σκόρπιες φωτογραφίες των θυμάτων.

Το κυλικείο-καφέ του Μουσείου με τα ρετρό έπιπλα ήταν κλειστό γεγονός που μας παραξένεψε ιδιαίτερα.

Είχαμε δει τα πάντα στο καταπληκτικό αυτό Μουσείο απολαμβάνοντας όλες τις αίθουσες εντελώς μόνοι. Κουβεντιάσαμε μεταξύ μας αυτό το πολύ περίεργο και σπάνιο γεγονός και αποδώσαμε αυτήν την ιδιαιτερότητα-που πρώτη φορά συναντούσαμε σε μουσείο-στον πολύ κακό καιρό. Το Μουσείο διαθέτει επίσης έναν πύργο παρατήρησης 32 μέτρων στην κορυφή του οποίου υπάρχει βεράντα θέασης. Η αλήθεια όμως είναι ότι δε γνωρίζαμε ότι αυτός ο πύργος βρίσκεται έξω, στον προαύλιο χώρο του κτιρίου. Ψάχναμε κάποιο ασανσέρ ή κάποιες σκάλες θεωρώντας ότι έπρεπε με κάποιο τρόπο να φτάσουμε στην ταράτσα για βρούμε τον πύργο και να δούμε τη θέα που προσφέρει. Όλες οι προσπάθειες απέβησαν άκαρπες. Δεν υπήρχε καμία πρόσβαση στην ταράτσα. Δεν υπήρχε και ίχνος υπαλλήλου για να ρωτήσουμε.

Κινηθήκαμε προς την έξοδο παίρνοντάς το απόφαση ότι θέα προς την πόλη…γιοκ! Όμως, λίγο πριν φτάσουμε στον προθάλαμο, είδαμε να έρχεται προς το μέρος μας ένας άνθρωπος ο οποίος δε μας φάνηκε για επισκέπτης αλλά για εργαζόμενος στον χώρο. Ήταν η μοναδική μας ευκαιρία να μάθουμε κάποια πληροφορία για την πρόσβαση στον πύργο παρατήρησης. Τον χαιρετήσαμε ευγενικά και του απευθύναμε το καίριο ερώτημα στα αγγλικά. Ο άνθρωπος δεν κατάλαβε τίποτα αλλά μας είπε, κουτσά-στραβά, τρεις λέξεις που μας άφησαν ξερούς: museum closed today!! Το Μουσείο ήταν τελικά κλειστό για το κοινό εκείνη τη μέρα. Μάλιστα πριν λίγο, ψάχνοντας τις σκάλες για την ταράτσα, είχαμε δει από ψηλά να ανάβουν δυνατά φώτα, κάτω, στην υποφωτισμένη αίθουσα που βρίσκεται το αεροπλάνο, και είχαμε ακούσει να σταματάει η βαριά και επιβλητική μουσική γεγονός που μας είχε παραξενέψει. Είχαν εμφανιστεί και κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι είχαν αρχίσει να μεταφέρουν μερικά πάνελ με φωτογραφίες, αλλά εμείς ήμασταν σε άλλο επίπεδο για να μπορέσουμε να τους ρωτήσουμε για τον πύργο. Και κάπως έτσι λύθηκαν όλες μας οι απορίες για τα εισιτήρια που ποτέ δεν πληρώσαμε, για το κλειστό κυλικείο και για την παντελή-εκτός του γκρουπ-έλλειψη επισκεπτών. Ένα υπέροχο Μουσείο αποκλειστικά για πάρτη μας. Ούτε στα πιο τρελά μας όνειρα τέτοιο δώρο!

Βγήκαμε στον δρόμο και καλέσαμε Uber για τον επόμενο προορισμό μας.

 

[Klair]

Praga: Στην αντίπερα όχθη του ποταμού Vistula
Praga-Północ (Βόρεια Πράγα)

Σάββατο 2 Απριλίου 2022

Αυτή η συνοικία της Βαρσοβίας βρίσκεται στην ανατολική όχθη του ποταμού Vistula και αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1432, ενώ μέχρι το 1791 αποτελούσε ξεχωριστή πόλη με δικό της καταστατικό. Η ιστορική Praga ήταν ένας μικρός οικισμός, ακριβώς απέναντι από τις πόλεις της Παλιάς Βαρσοβίας και του Mariensztat, οι οποίες σήμερα αποτελούν τμήματα της πρωτεύουσας. Πήρε το όνομά της από το πολωνικό ρήμα "praźyć" που σημαίνει "καίω" ή "ψήνω" καθώς καταλάμβανε μια δασική έκταση που κάηκε για να γίνει χώρος για το χωριό.

Καθώς ήταν προάστιο με ξύλινα κτίρια, η Praga, καταστράφηκε επανειλημμένα από πυρκαγιές, πλημμύρες και ξένους στρατούς. Αν και υπήρξαν πολλές προσπάθειες ώστε να χτιστεί μια μόνιμη γέφυρα κατά μήκος του ποταμού καμία δεν πέτυχε και η Praga παρέμεινε μια ξεχωριστή οντότητα μέχρι τον 18ο αιώνα. Η επικοινωνία μεταξύ της πρωτεύουσας και της Praga διατηρήθηκε με ιδιωτικά πλοία. Τελικά, το 1791 προσαρτήθηκε στη Βαρσοβία ως Δήμος. Σε αντίθεση με τα κεντρικά μέρη της Βαρσοβίας, η Praga παρέμεινε σχετικά ανέγγιχτη κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και στη μεταπολεμική περίοδο της ανοικοδόμησης ήταν το σπίτι για πολλά υπουργεία και δημόσιες υπηρεσίες.

Λόγω του παραδοσιακού χωριστού καθεστώτος της Praga υπάρχουν δύο καθολικές επισκοπές στη Βαρσοβία: Η Αρχιεπισκοπή της Βαρσοβίας με τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Ιωάννη και η Επισκοπή της Βαρσοβίας-Praga με τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Φλοριάν. Η εγκαταλελειμμένη συνοικία γνώρισε μια αναβίωση μετά το τέλος του κομμουνισμού το 1989, καθώς νέοι καλλιτέχνες μετακόμισαν σε πολλά από τα πρώην κτίρια του εργοστασίου βότκας "Koneser" αναζητώντας κάτι διαφορετικό. H αυξανόμενη δημοτικότητα της περιοχής βοήθησε να μετατραπεί σε έναν από τους πιο δημιουργικούς κόμβους της πρωτεύουσας αλλά και της Ευρώπης καθώς έχει περιγραφεί ως "μια από τις πιο μεταμοντέρνες γειτονιές της Ευρώπης".

Η Εβραϊκή Κοινότητα αποφάσισε να επενδύσει χρήματα σε αυτήν την περιοχή και έχτισε σπουδαία σπίτια που επέζησαν, τόσο από τους Παγκόσμιους Πολέμους, όσο και από πολλά άλλα δραματικά γεγονότα της ιστορίας της Βαρσοβίας.

Η Praga χωρίζεται διοικητικά σε: Praga-Północ (Βόρεια) και Praga-Południe (Νότια). Η Βόρεια Praga επέζησε της καταστροφής του πολέμου. Ένα μεγάλο μέρος των κτιρίων έχουν διατηρήσει την ιστορική τους προέλευση, γεγονός που την καθιστά μια από τις καλύτερα διατηρημένες περιοχές παλαιών κτιρίων στην πρωτεύουσα. Στην περιοχή υπάρχουν πολλοί δρόμοι που παρέμειναν άθικτοι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτήν την ιδιαίτερη συνοικία θα εξερευνούσαμε ευθύς αμέσως.

Το ταξί μας άφησε έξω από τον εντυπωσιακό Metropolitan Cathedral of Saint Mary Magdalene (Katedra Metropolitalna Św. Marii Magdaleny). Προχωρώντας προσεκτικά στο χιονισμένο πεζοδρόμιο προσεγγίσαμε τον ναό και μπήκαμε στον περίβολο κάνοντας μια κυκλική βόλτα γύρω του. Η ιστορία του είναι πολύ ενδιαφέρουσα αφού λειτούργησε το 1869 εξυπηρετώντας τις ανάγκες μιας αυξανόμενης κοινότητας Ρώσων που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της σημερινής Praga. Κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Δημοκρατίας, Καθεδρικός Ναός έγινε μια από τις δύο ανεξάρτητες ορθόδοξες εκκλησίες στη Βαρσοβία, οι οποίες δεν καταστράφηκαν ούτε προσαρμόστηκαν για άλλους σκοπούς. Είναι η κύρια Πολωνική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η σοβαρή ανάπτυξη της Praga, που έλαβε χώρα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα σε συνδυασμό με τη γενική ανάπτυξη της Βαρσοβίας, σφραγίστηκε με την εγκατάσταση χιλιάδων ανθρώπων στην περιοχή. Στους εισερχόμενους εποίκους κυριαρχούσαν Ρώσοι που ομολογούσαν την Ορθοδοξία. Αυτή ήταν και η ομολογούμενη θρησκεία των Ρώσων στρατιωτών που βρίσκονταν στην Praga. Σε ολόκληρη την Praga η Ορθοδοξία αποτελούσε το 10% του συνόλου των κατοίκων. Αυτός ο πληθυσμός αναγκαζόταν να χρησιμοποιεί μια εκκλησία που βρισκόταν στην άλλη πλευρά του Vistula ποταμού και υπήρξαν επανειλημμένες εκκλήσεις προς τον Επίσκοπο της Βαρσοβίας, αλλά και προς τον Αρχιεπίσκοπο της Ρωσικής εκκλησίας, να αναγερθεί ένας νέος ναός.

Δύο χρόνια αργότερα ανακοινώθηκε η έναρξη προπαρασκευαστικών εργασιών. Επιπλέον η ανέγερση μιας εκκλησίας ήταν και ένας τρόπος να εδραιωθεί η ρωσική κυριαρχία στην περιοχή. Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε στις 14 Ιουνίου του 1867, αλλά πριν από αυτήν τη φάση κατασκευής, χρειαζόταν σταθεροποίηση του εδάφους. Παρά, λοιπόν, τις διάφορες δυσκολίες και καθυστερήσεις η εκκλησία ήταν έτοιμη, σε ακατέργαστη κατάσταση ήδη από τα τέλη του 1868, και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν πλήρως μέσα στους επόμενους έξι μήνες. Έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη πλήρως ανεξάρτητη ορθόδοξη εκκλησιαστική αρχιτεκτονική στη Βαρσοβία.

Η Αγία Μαρία Μαγδαληνή μέχρι το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου εξυπηρετούσε μόνο λειτουργίες ενοριακής εκκλησίας. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπέστη μεγάλες απώλειες. Το 1939 μια έκρηξη εναέριας βόμβας στην περιοχή προκάλεσε ζημιές στην οροφή. Το φθινόπωρο του 1944, μετά από πυροβολισμούς στην Praga από τους Ναζί, κάποια σφαίρα χτύπησε τον μεγαλύτερο από τους θόλους προκαλώντας την κατάρρευση της οροφής. Μια εκτεταμένη πυρκαγιά παραλίγο να καταλήξει στην καταστροφή της εκκλησίας το 1944, αλλά η αυθόρμητη αντίδραση του πληθυσμού της Praga έσωσε τον ναό. Το 1944 η Γερμανία κατάσχεσε τις καμπάνες της εκκλησίας με σκοπό την κατασκευή πυραύλων, αλλά τελικά αποδείχθηκε ότι δεν ήταν κατάλληλες για τήξη. Έτσι οι καμπάνες συγκολλήθηκαν και τοποθετήθηκαν κοντά στην είσοδο του κτιρίου.

Αμέσως μετά τον πόλεμο το συμβούλιο των κληρικών σχεδίαζε να κάνει επισκευές. Η έλλειψη κονδυλίων και η μείωση του αριθμού των ενοριτών, που δεν έδωσε την ευκαιρία για αποτελεσματική συγκέντρωση χρημάτων, εμπόδισαν να συμβεί η αποκατάσταση. Μόνο από το 1955 έως το 1957, αφού υπήρξε χρηματοδότηση, έγιναν κάποιες εργασίες. Το 1966 οι Κομμουνιστικές Αρχές χορήγησαν ένα εκατομμύριο ζλότι για εκτεταμένες επισκευές. Η κακή κατάσταση των τοιχογραφιών, λόγω υγρασίας, έκαναν την Τεχνολογική και Θεολογική Επιτροπή να εξετάσει εντελώς νέα διακοσμητική ζωγραφική κάτι το οποίο όμως τελικά δεν υλοποιήθηκε. Στα πρότυπα των εκκλησιών του Κιέβου διαθέτει πέντε κρεμμυδόσχημους τρούλους με ορθόδοξους σταυρούς και ημικυκλικά παράθυρα πλαισιωμένα με μοτίβα και κίονες.

Ακολουθήσαμε την Αleja Solidarności βλέποντας στα αριστερά μας το τεράστιο κτίριο του Λυκείου Ogólnokształcące im. Władysława IV,

και στη συνέχεια μπήκαμε στο κατάλευκο Park Praski το οποίο ιδρύθηκε από το 1865 έως το 1871, ενώ το 1927 ένας ζωολογικός κήπος εγκαταστάθηκε στους χώρους του. Ήταν μια απολαυστική βόλτα στα χιονισμένα μονοπάτια του Πάρκου το οποίο έσφυζε από ζωή και ζωντάνια, αφού πολλοί κάτοικοι με τα παιδιά τους είχαν ξεχυθεί παντού παίζοντας και απολαμβάνοντας το χιονισμένο τοπίο. Γονείς κουβαλούσαν έλκηθρα στα επικλινή υψωματάκια και στη συνέχεια τα πιτσιρίκια κατρακυλούσαν αλαλάζοντας στην κατηφόρα, ενώ άλλοι βοηθούσαν μικρότερης ηλικίας παιδάκια να φτιάξουν χιονάνθρωπους στις μικρές χιονισμένες αλάνες του Πάρκου. Καρότσια παρκαρισμένα στις άκρες των μονοπατιών με μωρά να κοιμούνται και ζευγαράκια πιασμένα χεράκι-χεράκι να βολτάρουν ανάμεσα στα βαρυφορτωμένα με χιόνι δέντρα. Με λίγα λόγια ήταν όλοι σε μια ωραία ατμόσφαιρα. Χαρά αυτοί, χαρά κι εμείς, που βλέπαμε καθημερινές αυθεντικές εικόνες των ντόπιων να ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μας.

Θα μπορούσαμε να τριγυρίζουμε ώρες μέσα σε αυτό το ειδυλλιακό τοπίο αλλά τα υπόλοιπα αξιοθέατα της συνοικίας μας καλούσαν και έτσι κάποια στιγμή εγκαταλείψαμε το Πάρκο Praski και διασχίζοντας την Αleja Solidarności βρεθήκαμε μπροστά από τον Cathedral of St. Michael the Archangel and St. Florian the Martyr (Parafia Katedralna pw. Św. Michała Archanioła i Św. Floriana Męczennika). Τί να πω για αυτόν τον αριστουργηματικό ναό που ξεχωρίζει στον ορίζοντα της πόλης με τους δύο Πύργους των 75 μέτρων!

Ο Καθεδρικός του Αγίου Μιχαήλ του Αρχαγγέλου και του Αγίου Φλοριάν του Μάρτυρα είναι μια καθολική εκκλησία και ιστορικό ορόσημο στη συνοικία. Πήρε το όνομά της από τον Άγιο Φλοριάν, προστάτη των επαγγελμάτων που σχετίζονται με τη φωτιά, όπως οι πυροσβέστες, οι χαλυβουργοί, οι καπνοδοχοκαθαριστές, οι αγγειοπλάστες και οι αρτοποιοί. Κατά τη διάρκεια, και μετά την πολιορκία της Βαρσοβίας, η εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως κρυψώνα για τους Εβραίους και ως γενικό καταφύγιο για τους πολίτες. Καταστράφηκε από τους Γερμανούς καθώς αποχωρούσαν από την Πολωνία το 1944. Παρέμεινε ερειπωμένη για αρκετά χρόνια, αλλά τη δεκαετία του 1950 άρχισε σιγά-σιγά μια προσπάθεια ανοικοδόμησης με την υποστήριξη των κατοίκων της Praga. Είναι χτισμένη σε γοτθικό αναγεννησιακό στιλ και το μεγαλύτερο μέρος του εξωτερικού ναού είναι κατασκευασμένο από κόκκινο τούβλο.

Solidarności Monument, στην Plac Weteranów (Πλατεία Βετεράνων), και μπροστά από την εκκλησία​

Στην ίδια Πλατεία στέκεται το Μνημείο του πατέρα Ignacy Skorupka (Pomnik księdza Ignacego Jana Skorupki). Ο ιερέας του 236ου Συντάγματος Εθελοντών της Ακαδημαϊκής Λεγεώνας συμμετείχε στη μάχη της Βαρσοβίας του 1920 και πέθανε στον αγώνα κατά των Μπολσεβίκων κοντά στο Ossów. Αποκαλύφθηκε στις 13 Αυγούστου του 2005. Το χάλκινο Μνημείο δείχνει τον ιερέα να κρατά έναν σταυρό στο αριστερό του χέρι και να δείχνει τη σωστή κατεύθυνση της επίθεσης.

Μπήκαμε στον περίβολο της εκκλησίας και πλησιάσαμε την πόρτα εισόδου η οποία όμως ήταν κλειστή. Έτσι δεν μπορέσαμε να δούμε το εσωτερικό της και αποχωρήσαμε ακολουθώντας την οδό Floriańska η οποία μας οδήγησε σε μια μικρή πλατεία στην οποία βρίσκεται ένα Μνημείο μιας μουσικής μπάντας (Pomnik Praskiej Kapeli Podwórkowej). Παρουσιάζει ένα συγκρότημα της γειτονιάς το οποίο αποτελείται από έναν βιολιστή, έναν ακορντεονίστα, έναν κιθαρίστα, έναν μπάτζο player και έναν ντράμερ. Αποκαλύφθηκε το 2006.

Βγήκαμε στη λεωφόρο Targowa με στόχο να φτάσουμε στο Μουσείο της Praga (Muzeum Warszawskiej Pragi). Δε θέλαμε να το επισκεφθούμε εσωτερικά αλλά να θαυμάσουμε από κοντά αυτά τα τρία σπίτια τα οποία το στεγάζουν. Δύο από αυτά είναι τα παλαιότερα κτίρια που σώζονται στην περιοχή της Praga και είχαν κατασκευαστεί για έναν πλούσιο Εβραίο έμπορο. Στις αρχές του 19ου αιώνα χρησιμοποιούνταν ως εβραϊκά σπίτια προσευχής.

Εδώ θα ανοίξω μια παρένθεση για να μιλήσω για έναν δρόμο στον οποίο, επίσης, βρίσκονται μερικά από τα παλαιότερα πλινθόκτιστα σπίτια της Praga τον οποίο, δυστυχώς, το πολύ χιόνι στους δρόμους και στα πεζοδρόμια μας εμπόδισε να επισκεφθούμε. Η οδός Mała, λοιπόν, είναι από τους παλαιότερους δρόμους με τα πρώτα σπίτια από πλίνθους στην Praga. Ο δρόμος αυτός έχει επανειλημμένα αποτελέσει κινηματογραφικό σκηνικό για ταινίες που αφορούν στην προπολεμική Βαρσοβία, συμπεριλαμβανομένης της ταινίας "Ο Πιανίστας" του Roman Polański.

Κλείνω την παρένθεση και συνεχίζω με τη λεωφόρο Targowa και το Bazar Różyckiego που ιδρύθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Julian Różycki, έναν πλούσιο φαρμακοποιό, και λειτουργεί ακριβώς δίπλα στο Μουσείο της Praga.

Η απόφαση αυτή του Różycki έμελλε να καταστήσει την αγορά ως το εμπορικό κέντρο της Praga. Τα επίσημα εγκαίνια του παζαριού έγιναν το 1882. Αρχικά είχε πέντε εισόδους και επτά πάγκους, αλλά με τον καιρό μεγάλωσε και απέφερε στον ιδιοκτήτη τεράστια κέρδη. Αν και κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί περιόρισαν το εμπόριο, το παζάρι συνέχισε να αναπτύσσεται και στον Μεσοπόλεμο απέκτησε το καθεστώς μιας αγοράς σε όλη την πόλη όπου κυριαρχούσε το εμπόριο υποδημάτων και ενδυμάτων, αλλά μπορούσες επίσης να αγοράσεις τρόφιμα, εξοπλισμό και άλλα πράγματα. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το παζάρι έγινε το κέντρο της μαύρης αγοράς και οι κάτοικοι αγόραζαν πολλά προϊόντα με δελτίο διατροφής, καθώς και όπλα και πυρομαχικά. Το 1944 κάηκε μερικώς.

Ωστόσο, το εμπόριο επέστρεψε εδώ, σχεδόν αμέσως μετά την είσοδο των πολωνικών και σοβιετικών στρατευμάτων στην Praga. Ήδη από το 1945 υπήρχαν εδώ αρκετές εκατοντάδες περίπτερα και περίπου διακόσια καταστήματα. Τη δεκαετία του 1950 κρατικοποιήθηκε, αλλά ήταν ακόμα ένα από τα κέντρα ιδιωτικής δραστηριότητας. Συχνά ήταν δυνατή η αγορά προϊόντων που δεν ήταν διαθέσιμα πουθενά αλλού. Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980 ήταν στο απόγειό του. Μετά την κατάρρευση του Κομμουνισμού συνέχισε να αναπτύσσεται, αλλά έγινε ένα μέρος που θεωρούνταν επικίνδυνο εκείνη την εποχή. Σήμερα, τη φροντίδα του παζαριού επιτελεί η Ένωση Εμπόρων της Βαρσοβίας του Παζαριού Różycki η οποία διατηρεί την εμπορική παράδοση αυτού του τόπου.

Η διάβαση της κεντρικής εισόδου της αγοράς Różyckiego λειτούργησε σαν χρονοκάψουλα αφού ξαφνικά βρεθήκαμε να περπατάμε σε στενά διαδρομάκια με ξύλινες παράγκες οι οποίες είχαν για οροφή πλαστικά κυματιστά φύλλα. Δεν ήταν όλες οι παράγκες ανοιχτές, αλλά αυτές που ήταν, μας χάρισαν εικόνες μιας άλλης εποχής, νοοτροπίας και φυσικά μόδας. Εγώ εκστασιάστηκα με τα παπούτσια! Ποιας εποχής μπορεί να ήταν αυτά τα μοντελάκια? Πότε οι γυναίκες φορούσαν αυτά τα σχέδια? Ποιος τα κατασκευάζει και πού τα βρίσκουν οι έμποροι για να τα εκθέσουν στα ξύλινα ράφια τους και να τα πουλήσουν! Αγοράζει κάποια γυναίκα τη σήμερον ημέρα τέτοια παπούτσια? Μήπως έχουν ξεμείνει εδώ από τον Μεσοπόλεμο, περίοδο κατά την οποία κυριαρχούσε η πώλησή τους? Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα και καταιγιστικές οι εικόνες όσο προχωρούσαμε πιο "βαθιά" στο παζάρι.

Από λεπτότητα και σεβασμό προς τους βιοπαλαιστές του παζαριού δεν έβγαλα πολλές φωτογραφίες και σε αυτές που έβγαλα φρόντισα να μην φαίνονται οι εργαζόμενοι των μαγαζιών. Παρακμιακή, φτωχική και ταυτόχρονα αυθεντική και γοητευτική Praga. Αγαπώ τα μάλα τέτοιες υπέροχες γωνιές και εικόνες. Μακάρι να μείνουν αυτά τα μέρη για πάντα στο πέρασμα του χρόνου για να παραδίδουν μαθήματα αυθεντικότητας και στις επόμενες γενιές.

Η Ulica Ząbkowska είναι ένας από τους κεντρικούς δρόμους της Praga αλλά και ένας από τους παλαιότερους δρόμους της πρωτεύουσας. Έχει μήκος περίπου ένα (1) χιλιόμετρο και θεωρείται ένας από τους πιο ενδιαφέροντες τουριστικούς προορισμούς καθώς φημίζεται για τα ιστορικά κτίρια, δηλαδή τις πολυκατοικίες που χτίστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Αυτόν, λοιπόν, τον δρόμο ακολουθήσαμε και εμείς στη συνέχεια.

Πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η οδός κατοικούνταν κυρίως από Εβραίους. Στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν ιδιοκτήτες ακινήτων, έμποροι και επιχειρηματίες. Στις αρχές του 20ου αιώνα η Praga αποτελούνταν από δύο (2) μόνον δρόμους. Η Εβραϊκή Κοινότητα αποφάσισε να επενδύσει χρήματα σε αυτήν την περιοχή και έχτισε σπουδαία σπίτια που επέζησαν, τόσο από τους Παγκόσμιους Πολέμους, όσο και από πολλά άλλα δραματικά γεγονότα της ιστορίας της Βαρσοβίας. Η οδός από τη δημιουργία της ήταν ένας χώρος διασκέδασης. Ήταν επίσης διάσημη για το εργοστάσιο βότκας "Koneser" όπου παραγόταν αλκοόλ υψηλής ποιότητας Αυτό ήταν το επόμενο μέρος που θα επισκεπτόμασταν.

Την αρχή της οδού σηματοδοτούν δύο τεράστιες τοιχογραφίες. Η συνοικία της Praga είχε αγνοηθεί για πολλά χρόνια. Τα προπολεμικά κτίρια περίμεναν ανακαίνιση, ενώ όλοι οι πόροι ρίχτηκαν για την ανοικοδόμηση της πρωτεύουσας από τις καταστροφές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Όλο το έθνος έχτιζε την πρωτεύουσα, ωστόσο, εστιάζοντας στο αριστερό μέρος της. Τις τελευταίες δεκαετίες οι γκρίζοι τοίχοι των ερειπωμένων πολυκατοικιών άρχισαν να ουρλιάζουν για βοήθεια στην οποία οι καλλιτέχνες ανταποκρίθηκαν. Οι τοίχοι της συνοικίας έγιναν το τέλειο σκηνικό για καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Αγαπώ πολύ την Street Art και πάντα στα ταξίδια μου φροντίζω να ανακαλύπτω δρόμους και συνοικίες που μου προσφέρουν τέτοιες καλλιτεχνικές δημιουργίες. Εδώ βέβαια δε χρειάστηκε ιδιαίτερο ψάξιμο αφού η τοιχογραφία “Mural Praski Desperados” βρίσκεται στην αρχή του κεντρικότερου δρόμου της Praga. Τα χρώματα της τοιχογραφίας, που δημιουργήθηκε το 2017, είναι αρκετά λαμπερά και συνδέονται με την ηλιόλουστη Τζαμάικα.

Στον διπλανό τοίχο υπάρχει μια δεύτερη τοιχογραφία για τα 100 χρόνια από την Ανεξαρτησία. Δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του Δημαρχείου της Βόρειας Praga. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν 3 ημέρες μετά τον εορτασμό της Ημέρας της Ανεξαρτησίας. Δημιουργός είναι ο Ylan Anouf. Στην τοιχογραφία υπάρχουν επιγραφές που αναφέρονται στην ελευθερία, την ανεκτικότητα και την ισότητα.

Τα αγγελάκια της Praga στην αρχή της Ulica Ząbkowska​

Συνεχίσαμε την πορεία μας επί της οδού Ząbkowska με κατεύθυνση προς το πρώην εργοστάσιο βότκας. Νιώσαμε να κολλάει πίσω μας μια παρέα 3-4 νεαρών αγοριών. Κοντοσταθήκαμε κοιτώντας αδιάφορα γύρω μας και τα αφήσαμε να μας προσπεράσουν. Φαίνονταν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών. Μάλλον ναρκωτικών. Ελάττωσαν την ταχύτητά τους, στάθηκαν για λίγο ακίνητα κάνοντας πως διαφωνούν μεταξύ τους για κάτι, δίνοντάς μας έντονα την εντύπωση ότι μας περίμεναν να συνεχίσουμε. Υπήρχαν κι άλλοι άνθρωποι που περπατούσαν στο πεζοδρόμιο, δεν ήμασταν μόνοι μας. Άνοιξα αμέσως στο παλτό μου και έκρυψα τη φωτογραφική μηχανή που κρεμόταν στον λαιμό μου κάνοντας πως χαζεύουμε τα γύρω κτίρια. Τα αγόρια άνοιξαν το βήμα τους και προχώρησαν χωρίς να μας ξανακοιτάξουν. Αυτό ήταν και το μοναδικό, λίγο άβολο, περιστατικό που συναντήσαμε όλες τις μέρες του ταξιδιού μας.

Μπορεί στην Praga να εκτυλίσσεται ένα τελείως διαφορετικό αρχιτεκτονικά σκηνικό, με παραμελημένα κτίρια του 19ου αιώνα που επέζησαν από τις καταστροφές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και υποβαθμισμένες και φτωχικές γειτονιές, όμως η συνοικία έχει πλέον αποτινάξει για τα καλά την ταμπέλα του κακόφημου και επικίνδυνου γκέτο που της είχε αποδοθεί εδώ και πολλά χρόνια. Σήμερα είναι μια τόσο εναλλακτική, όσο και καλλιτεχνική γειτονιά με γκαλερί, κέντρα τέχνης, στούντιο συγγραφέων, καθώς και μοντέρνους χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας.

Μόλις συναντήσαμε την οδό Brzeska (κάθετη της Ząbkowska) στρίψαμε δεξιά. Στους τοίχους των παραμελημένων κτιρίων αυτού του δρόμου υπάρχουν murals. Εντυπωσιακή είναι η μεγάλη τοιχογραφία "Big Goose" αλλά και κάποιες μικρότερες. Οι χαρακτήρες της τοιχογραφίας "Big Goose" επινοήθηκαν από παιδιά και έγιναν με τη συμμετοχή τους. Ήταν μέρος του έργου "This Way" στόχος του οποίου ήταν η δημιουργία τοιχογραφιών στη Βαρσοβία για το EURO 2012. Ήταν μια πολιτιστική εκδήλωση που συνόδευε το πρωτάθλημα. Απευθύνθηκαν σε ανθρώπους που δεν είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις στο γήπεδο αλλά ήθελαν να τιμήσουν αυτό το γεγονός με έναν άλλο ενδιαφέροντα τρόπο.

Και ένας λύκος σε κάποιον τοίχο της οδού Brzeska:

Ulica Brzeska​

Επιστρέψαμε στην οδό Ząbkowska, είδαμε στα αριστερά μας το τεράστιο κτίριο του Μουσείου Τυπογραφίας της Βαρσοβίας (Muzeum Drukarstwa Warszawskiego)

και αμέσως μετά φτάσαμε στο Warsaw Vodka Factory "Koneser". Το εργοστάσιο βότκας της Βαρσοβίας "Koneser" είναι ένα εργοστασιακό συγκρότημα νεογοτθικών κτιρίων από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η κύρια πύλη, από την οδό Ząbkowska, είναι ιδιαίτερης ομορφιάς. Πολλά από τα κτίρια που ανήκουν στο συγκρότημα "Koneser" επέζησαν του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Σήμερα είναι ένα συγκρότημα κατοικιών, γραφείων, πολιτιστικών και ψυχαγωγικών εγκαταστάσεων. Εκείνη την εποχή όμως το εργοστάσιο ήταν από τα πιο προηγμένα τεχνολογικά εργοστάσια παραγωγής στη Βαρσοβία. Η περίοδος του Μεσοπολέμου ήταν η ακμή του εργοστασίου το οποίο τότε αναφερόταν και ως "το Μονοπώλιο". Απασχολούσε περισσότερα από 400 άτομα και η παραγωγική του ικανότητα ανερχόταν συνολικά σε 250.000 μπουκάλια την ημέρα. Η ανάπτυξή του διαταράχτηκε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ως αποτέλεσμα αυτού η παραγωγή του μειώθηκε και στη συνέχεια σταμάτησε.

Κάναμε μια μεγάλη βόλτα στους χώρους του συγκροτήματος συναντώντας και το Μουσείο Πολωνικής Bότκας που βρίσκεται εδώ. Όμως αυτό το μέρος είναι κατάλληλο για βόλτα και άραγμα τους καλοκαιρινούς μήνες με τον καλό καιρό και όχι τώρα με τόσο χιόνι. Το καλοκαίρι τα καφέ και τα εστιατόρια γεμίζουν τον χώρο με τραπέζια και καρέκλες και ο κόσμος που τα κατακλύζει δημιουργεί μια ζεστή ατμόσφαιρα γιορτής κάθε μέρα.

Κι άλλα αγγελάκια της Praga στους χώρους του "Koneser":
​

Δεν μας έκανε το κλικ κάποιο καφέ ή εστιατόριο για να καθίσουμε οπότε συνεχίζοντας το περπάτημα στην οδό Ząbkowska συναντήσαμε μετά από λίγο την οδό Tadeusza Korsaka. Στη γωνία αυτών των δύο δρόμων βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα ιερά που δημιουργήθηκαν, κυρίως κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και έγιναν τόποι προσευχής και συνάντησης. Το συγκεκριμένο απεικονίζει τη Μαντόνα και το βρέφος. Περισσότερα από εκατό παρόμοια ιερά βρίσκονται σε αυλές σπιτιών στις γειτονιές της Praga.

Λίγες βόλτες ακόμα στους χιονισμένους δρόμους της συνοικίας:

Είχαμε πλέον δει ό,τι μας ενδιέφερε στη Βόρεια Praga. Είχαμε όμως και δεύτερο μέρος, δηλαδή τη Νότια Praga. Καλέσαμε Uber για τη μεταφορά μας. Ένας ακόμα πιο συναρπαστικός προορισμός μας περίμενε, αφού εκτός του αστικού τοπίου, θα περιπλανιόμασταν σε ένα τεράστιο πάρκο στην άκρη του οποίου απλώνεται μια μεγάλη και όμορφη λίμνη. Πριν όμως συμβούν όλα αυτά θα φάμε για να έχουμε δυνάμεις αλλά και θερμίδες για κάψιμο.

 

[Klair]

Praga: Στην αντίπερα όχθη του ποταμού Vistula
Praga-Południe (Νότια Πράγα)

Σάββατο 2 Απριλίου 2022

Η περιοχή της σημερινής Νότιας Praga κατοικείται, τουλάχιστον, από τον 7ο αιώνα. Υπάρχουν ίχνη οικισμών που ιδρύθηκαν νωρίτερα ακόμη και από την ίδια την πόλη της Βαρσοβίας. Ωστόσο, το βαλτωμένο και συχνά πλημμυρισμένο έδαφος ερήμωσε μόλις ιδρύθηκε η πόλη. Από τον 16ο αιώνα αυτά τα βαλτώδη εδάφη ήταν και πάλι κατοικημένα, αλλά λόγω έλλειψης επικοινωνίας με τη Βαρσοβία-μέχρι τον 19ο αιώνα δεν υπήρχαν μόνιμες γέφυρες στον Vistula-η περιοχή ήταν ένα ασήμαντο προάστιο.

Τον 17ο αιώνα ένα τμήμα της σημερινής Νότιας Praga μετατράπηκε σε στρατιωτικό στρατόπεδο. Τον 18ο αιώνα κομμάτι της περιοχής ονομάστηκε Saska Kępa (Σαξονικό Λιβάδι) από τη Σαξονική Φρουρά των βασιλέων της Πολωνίας που εγκαταστάθηκε στην περιοχή. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα η Νότια Praga διατήρησε τον αγροτικό της χαρακτήρα. Έγινε επίσημα μέρος της Βαρσοβίας το 1916.

Σύντομα μετατράπηκε σε μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες συνοικίες της πρωτεύουσας και η Saska Kępa έγινε το κέντρο της. Στις δεκαετίες του 1920 και του 1930 έγινε μια από τις πιο δημοφιλείς περιοχές με βίλες της μεσαίας τάξης. Κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η συνοικία δεν καταστράφηκε και διατήρησε σε μεγάλο βαθμό τον αρχικό ήσυχο και ειρηνικό χαρακτήρα της. Η Saska Kępa θεωρείται μια από τις πιο κομψές περιοχές με πολλές πρεσβείες ξένων κρατών, ενώ πολλές προσωπικότητες ζουν εδώ.

Η Ulica Francuska είναι ο κεντρικός δρόμος της Saska Kępa που εκτείνεται από τον Rondo Waszyngtona (κυκλικός κόμβος Ουάσιγκτον) έως την Ulica Zwycięzców και την Plac Przymierza. Το όνομα Francuska δόθηκε σε ανάμνηση της Πολωνο-Γαλλικής Συμμαχίας που συνήφθη το 1921 σύμφωνα με την οποία τα κράτη δεσμεύονταν να παρέχουν βοήθεια σε περίπτωση επίθεσης της Γερμανίας. Η κατασκευή του δρόμου ξεκίνησε τη δεκαετία του 1930 και ακόμη σώζονται σπίτια, κατά μήκος του, από εκείνη τη δεκαετία. Η οδός στολίζεται από ψηλά δέντρα και εδώ συγκεντρώνονται τα περισσότερα καφέ και εστιατόρια της συνοικίας.

Το ταξί μας άφησε έξω από το ιταλικό εστιατόριο Bella Napoli στον αριθμό 18/1 της Ulica Francuska. Είχα διαβάσει πολύ καλά σχόλια για το φαγητό αυτού του εστιατορίου τα οποία επιβεβαιώθηκαν δοκιμάζοντας τα πιάτα του. Πήραμε δύο μακαρονάδες, μια σαλάτα, δύο αναψυκτικά, μια μπίρα, ένα τιραμισού και έναν καφέ. Για όλα αυτά πληρώσαμε γύρω στα 30 ευρώ και μείναμε τόσο ικανοποιημένοι που επιστρέψαμε και το επόμενο βραδάκι για φαγητό. Το εστιατόριο ήταν κατάμεστο από Πολωνούς.

Μετά από μιάμιση περίπου ώρα βγήκαμε πάλι στον χιονισμένο δρόμο. Ένα από τα πιο διάσημα μέρη, που βρίσκονται σε αυτόν τον δρόμο, ήταν το Sax café σε στιλ της κομμουνιστικής εποχής (σήμερα στεγάζει το Baobab café ), που κάποτε επισκεπτόταν πολύ συχνά η Agnieszka Osiecka, η Πολωνή ποιήτρια, δημοσιογράφος, σκηνοθέτις θεάτρου και τηλεόρασης, και τραγουδοποιός περισσότερων από 2.000 τραγουδιών πολλά από τα οποία έγιναν επιτυχίες. Ένα Μνημείο έχει ανεγερθεί προς τιμήν της στη γωνία των οδών Francuska και Obrońców.

Συνεχίσαμε το περπάτημα στον όμορφο δρόμο. Οι γαλάζιες και κίτρινες ομπρέλες αυτού του καφέ δηλώνουν την αμέριστη συμπαράσταση του πολωνικού λαού προς τον ουκρανικό. Σημειωτέον ότι παντού, μα παντού στην πρωτεύουσα και όχι μόνο, υπήρχαν αναρτημένες πολωνικές και ουκρανικές σημαίες.

Φτάσαμε στον κόμβο Rondo Waszyngtona (κόμβος Ουάσιγκτον) δίπλα στον οποίο ορθώνεται το Εθνικό Στάδιο Kazimierz Górski. Είναι το γήπεδο της Εθνικής Ομάδας Ποδοσφαίρου της Πολωνίας με χωρητικότητα 58.580 θέσεων. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 2008 και ολοκληρώθηκε το 2011. Το Στάδιο έχει αναδιπλούμενη οροφή από PVC η οποία είναι εμπνευσμένη από το Commerzbank Arena της Φρανκφούρτης και είναι επίσης παρόμοια με την πρόσφατα ανακαινισμένη οροφή του BC Place στο Βανκούβερ. Επίσης, είναι παρόμοιο με το Arena Nationala του Βουκουρεστίου. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 19 Ιανουαρίου του 2012 και ο πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας διεξήχθη στις 29 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους μεταξύ της Εθνικής Ομάδας της Πολωνίας και της Εθνικής Ομάδας της Πορτογαλίας ο οποίος έληξε με ισοπαλία 0-0.

Το Skaryszewski Park in the name of Ignacy Jan Paderewski (Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego) είναι ένα αστικό, μνημειακό Πάρκο στη Νότια Praga που σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε το 1906. Καταλαμβάνει μια περιοχή που παλαιότερα επικρατούσαν λιβάδια και βοσκοτόπια που ανήκαν στο χωριό Skaryszew τον 17ο και τον 18ο αιώνα. Το 1929, κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, το Πάρκο πήρε το όνομα του Ignacy Jan Paderewski, ενός διάσημου Πολωνού πιανίστα, συνθέτη και πολιτικού που συνέβαλε σημαντικά στην ανεξαρτησία της Πολωνίας. Την είσοδο του Πάρκου σηματοδοτεί το άγαλμα του Ignacy Jan Paderewski στην Aleja Zieleniecka.

Από εκεί, λοιπόν, μπήκαμε και εμείς ακολουθώντας μια φαρδιά χιονισμένη "λεωφόρο" η οποία πλαισιωνόταν από πανύψηλα γυμνά δέντρα ενώ αριστερά και δεξιά υπήρχαν σειρές από λευκά ξύλινα παγκάκια. Υπήρχε κόσμος που έκανε τη βόλτα του στο χιονισμένο Πάρκο.

Λοξοδρομήσαμε από τον "κεντρικό δρόμο" και περπατήσαμε σε μεγάλες χιονισμένες αλάνες αλλά και σε στενά μονοπάτια φτάνοντας κάποια στιγμή μπροστά στο τεράστιο Μνημείο του Edward Mandell (Pomnik Edward Mandell House).

INFO: Ο Edward Mandell House ήταν Αμερικανός διπλωμάτης και σύμβουλος του Προέδρου Woodrow Wilson από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου έως τα τέλη της δεκαετίας του '30. Οι πηγές υποστηρίζουν ότι είχε μεγάλη απήχηση στον Πρόεδρο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ήταν συνιδρυτής του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών και υποστήριξε την ανεξαρτησία της Πολωνίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Tο Μνημείο ιδρύθηκε από τον Ignacy Jan Paderewski, το 1932, για να τιμήσει τη μνήμη του Edward M. House. Γύρω στο 1951 το Μνημείο καταστράφηκε αλλά ξαναχτίστηκε, το 1991, χάρη στην πρωτοβουλία του Συντηρητή Μνημείων της Βαρσοβίας Feliks Ptaszynski.

Κάποια στιγμή ανεβαίνοντας τη χιονισμένη πλαγιά ενός μικρού λόφου αντικρίσαμε μια μικρή λίμνη. Ήταν η Λίμνη των Κύκνων η οποία, εκτός από ομορφιά, διαθέτει και το Rzeźba Kąpiąca się (το γλυπτό της λουόμενης γυναίκας) που στέκεται ψηλά, πάνω στο βάθρο της, και σκουπίζεται νωχελικά, σχεδόν χορευτικά με ένα κομμάτι ύφασμα.

Φωτογραφία από το Internet​

Όμως μια τέτοια παγωμένη μέρα πώς να αντέξει η κοπέλα? Εγκατέλειψε το πόστο της και έδωσε τη θέση της στον πρωταγωνιστή της μέρας, τον χιονάνθρωπο. Τα παγκάκια στην κορυφή του υψώματος, σε απόλυτη χρωματική αρμονία με το τοπίο, πρόσφεραν στιγμές γαλήνης και αυτοσυγκέντρωσης στην κοπέλα που επέλεξε να τους κρατήσει συντροφιά μια τόσο κρύα μέρα.

Προχωρήσαμε ακόμα πιο βαθιά στο Πάρκο φτάνοντας στον κήπο με τις τριανταφυλλιές. Θα μου πείτε ποιες τριανταφυλλιές με τόσο χιόνι και δίκιο θα έχετε. Αλλά πράγματι, εδώ υπάρχει ένα Rosarium στο οποίο ανθίζουν τριανταφυλλιές ενώ μια χορεύτρια χορεύει εκστασιασμένη ανάμεσά τους.

Pomnik Lotników Brytyjskich: Αναμνηστική πλακέτα για τους πεσόντες Βρετανούς αεροπόρους του 1944 στην άκρη του κήπου με τις τριανταφυλλιές και κοντά στο γλυπτό της χορεύτριας. Έχει τη μορφή πλάκας προσαρτημένης σε ογκόλιθο. Το Mνημείο τιμά τη μνήμη του πληρώματος του βομβαρδιστικού Consolidated B-24 Liberator της Βρετανικής Πολεμικής Αεροπορίας RAF. Τα μέλη του πληρώματος αυτού του αεροπλάνου πέθαναν, βοηθώντας στην Εξέγερση της Βαρσοβίας, τη νύχτα της 14ης Αυγούστου του 1944. Αποκαλύφθηκε στις 4 Νοεμβρίου του 1988 από τη Βρετανίδα Πρωθυπουργό Margaret Hilda Thatcher παρουσία του μοναδικού επιζώντος μέλους του πληρώματος, του λοχία Henry Lloyd Lane.

Η βόλτα μας στο υπέροχο αυτό Πάρκο κατέληξε στη μεγάλη Λίμνη Kamionek. Σταθήκαμε στην όχθη της και αναλογιστήκαμε πόσο τυχεροί είναι οι κάτοικοι αυτής της πόλης οι οποίοι έχουν να διαλέξουν ανάμεσα σε τόσα πολλά και διαφορετικά πάρκα για να κάνουν τη βόλτα τους ή τη γυμναστική τους. Μόλις είχαμε διασχίσει ένα πανέμορφο μέρος για κυριακάτικους περιπάτους και όχι μόνο. Είτε με καλό καιρό, είτε με χιόνι, εδώ μπορούν οι ντόπιοι να κάνουν ένα διάλειμμα από τη φασαρία της μεγάλης πόλης. Όμορφο Πάρκο ό,τι πρέπει για τρέξιμο ή άλλα αθλήματα. Μπορώ να φανταστώ πόσο πιο ειδυλλιακά και δροσερά θα είναι εδώ το καλοκαίρι. Τα πάρκα της Βαρσοβίας είναι ένα πολύ σημαντικό κίνητρο για να επιστρέψω κάποια στιγμή ξανά στην πόλη.

Μέσα από στενά μονοπατάκια

καταλήξαμε στην Aleja Zieleniecka, έξω από το Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera. Καλέσαμε Uber και επιστρέψαμε στο κατάλυμα. Μια μέρα γεμάτη με πολύ ωραίες γειτονιές και εικόνες είχε μόλις τελειώσει.

 

[psilos3]

Πολύ ατμοσφαιρική η χιονισμένη Praga!

 

[alice~]

Αχ αναμνήσεις! Και εγώ ήμουν εκεί 1/4 πριν μερικά χρόνια και θυμάμαι ότι χιονιζε
Σχετικά με τον οδηγό που είπες ότι σας περίμενε σε διαφορετικό σημείο από αυτό που είχατε δηλώσει, καμία φορά το σημείο που βρίσκεσαι δεν είναι προσβάσιμο για διάφορους λόγους από τα αυτοκίνητα. Οποτε αναγκαστικα, θα σταθούν και θα σε περιμένουν κάπου αλλου. Δεν ξέρω εν είχε πρόσβαση ο οδηγός στο σημείο που βρισκόσασταν, αλλά εμενα πολλές φορές μου έχεις τύχει αυτό. Το Uber πάντως ήταν πολύ αξιόπιστο στην Πολωνία, δεν ειχα ποτε κανένα πρόβλημα.

 

[Klair]

Αχ αναμνήσεις! Και εγώ ήμουν εκεί 1/4 πριν μερικά χρόνια και θυμάμαι ότι χιονιζε

Γειά σου @alice~ Καταρχάς χαίρομαι πολύ που αυτή η ιστορία για την Πολωνία στάθηκε η αφορμή να ξαναμιλήσουμε μετά από τόσο καιρό. Ακόμα θυμάμαι το όμορφο σχόλιό σου στην ιστορία μου για το Βέλγιο, όταν έψαχνα να βρω κουβά και σφουγγαρίστρα για να καθαρίσω το φοιτητικό δωμάτιο του γιου μου στο οποίο εγκαταστάθηκε για κάνει το Erasmus του στη Γάνδη. Αλήθεια πόσο γρήγορα περνούν τα χρόνια! Σε εκείνο το σχόλιο είχες αναφέρει ότι έκανες το δικό σου Erasmus στην Πολωνία.

Η χιονόπτωση πρωταπριλιάτικα ήταν το τελευταίο πράγμα που περιμέναμε ότι θα συναντούσαμε σε αυτό το ταξίδι. Ήμασταν ενήμεροι για αρκετό κρύο, αλλά καμία μετεωρολογική πρόβλεψη δεν ανέφερε για διήμερη χιονόπτωση. Μέχρι και την τελευταία μέρα πριν το ταξίδι κοιτούσα διάφορα sites τα οποία δεν ανέφεραν το παραμικρό για το τόσο πολύ χιόνι που έπεσε εκείνες τις δύο μέρες (1&2 Απριλίου) στην πρωτεύουσα. Ευτυχώς είχαμε πάρει κατάλληλα ρούχα και δεν αντιμετωπίσαμε ιδιαίτερο πρόβλημα. Λίγες ήταν οι φορές που ψιλοκρυώσαμε, αλλά ήμασταν και όλη μέρα στους δρόμους χωρίς ομπρέλες ή αδιάβροχα, παρά μόνο με σκουφιά.

Σχετικά με τον οδηγό που είπες ότι σας περίμενε σε διαφορετικό σημείο από αυτό που είχατε δηλώσει, καμία φορά το σημείο που βρίσκεσαι δεν είναι προσβάσιμο για διάφορους λόγους από τα αυτοκίνητα. Οποτε αναγκαστικα, θα σταθούν και θα σε περιμένουν κάπου αλλου. Δεν ξέρω εν είχε πρόσβαση ο οδηγός στο σημείο που βρισκόσασταν, αλλά εμενα πολλές φορές μου έχεις τύχει αυτό. Το Uber πάντως ήταν πολύ αξιόπιστο στην Πολωνία, δεν ειχα ποτε κανένα πρόβλημα.

Μια χαρά πρόσβαση είχε, αφού από το ίδιο σημείο, αλλά από το απέναντι πεζοδρόμιο, είχαμε ξαναπάρει Bolt την ίδια μέρα το μεσημέρι. Άλλωστε πάντα φροντίζαμε να δηλώνουμε για παραλαβή πολύ κεντρικά και προσβάσιμα σημεία ώστε να μη δυσκολεύουμε τους οδηγούς, αλλά και εμείς να έχουμε καλύτερη εξυπηρέτηση και λιγότερη αναμονή μέσα στο κρύο. Ο συγκεκριμένος, απλά, ήταν αδαής και μη γνωρίζοντας ούτε λέξη αγγλική (μας απαντούσε στα τουρκικά) δεν μπόρεσε ποτέ να συνεννοηθεί μαζί μας στο τηλέφωνο. Έτσι βρήκε την εύκολη λύση δηλώνοντας μη δική μας παρουσία στο σημείο.

Πάντως όταν αλλάξαμε εφαρμογή χρησιμοποιώντας Uber δεν αντιμετωπίσαμε ξανά κανένα πρόβλημα, ούτε στα σημεία παραλαβής, ούτε στους χρόνους άφιξης των οχημάτων.

 

[Klair]

Πολύ ατμοσφαιρική η χιονισμένη Praga!

Όντως πολύ ατμοσφαιρική η χιονισμένη Praga, αλλά και όλη η υπόλοιπη πρωτεύουσα. Την καλύτερη όμως στιγμή τη ζήσαμε όταν περπατούσαμε δίπλα στον Vistula και μας μαστίγωνε στα ακάλυπτα πρόσωπα το χιόνι, αλλά και ο αέρας που φυσούσε με λύσσα. Ήταν ένα σκηνικό ασύλληπτο και απόκοσμο. Οι γέφυρες ήταν τυλιγμένες στην ομίχλη, η δε Praga ίσα που αχνοφαινόταν μέσα στην καταχνιά. Αν δεν ήταν οι δύο πύργοι του Καθεδρικού του Αγίου Μιχαήλ του Αρχαγγέλου και του Αγίου Φλοριάν του Μάρτυρα και κάποια ψηλά κτίρια να δηλώνουν την παρουσία της συνοικίας θα νόμιζες ότι πέρα από το ποτάμι δεν υπάρχει κόσμος, παρά μόνο ένα σταχτί, αδιάφανο πέπλο που σκεπάζει την πλάση.

 

[Klair]

Palace of Culture and Science (Pałac Kultury i Nauki)-Świętokrzyski Park in Warsaw (Park Świętokrzyski w Warszawie)

Κυριακή 3 Απριλίου 2022

Η μέρα που ξημέρωσε ήταν ηλιόλουστη. Φάγαμε το πρωινό μας και βγήκαμε στον δρόμο για να καλέσουμε Uber. Το χιόνι ήταν πολύ και παγωμένο, ό,τι έπρεπε για να γλιστρήσεις και να σπάσεις κανένα πόδι ή χέρι. Ήθελε πολύ μεγάλη προσοχή στις μετακινήσεις μας με τα πόδια οι οποίες θα ήταν πολλές και σε διαφορετικές γειτονιές της πρωτεύουσας. Το ταξί μας άφησε έξω από το Παλάτι Πολιτισμού και Επιστημών (Pałac Kultury i Nauki). Η μεγάλη Πλατεία που απλώνεται μπροστά από το τεράστιο σταλινικό κτίριο δε θύμιζε σε τίποτα την εικόνα που είχα δει πριν το ταξίδι. Ένα σημαντικό κομμάτι της ήταν κλειστό και γίνονταν έργα. Στο ελεύθερο τμήμα της υπήρχαν παρκαρισμένα δύο λεωφορεία αντίκες με τα οποία ένα ταξιδιωτικό γραφείο-έναντι αμοιβής φυσικά-ξεναγεί τους τουρίστες στην πόλη.

Παραβλέποντας, λοιπόν, το εργοτάξιο της Πλατείας επικεντρωθήκαμε στο Παλάτι το οποίο φυσικά και είχαμε στο πρόγραμμα να επισκεφθούμε, ανεβαίνοντας στον 30ο όροφο για τη θέα, αλλά αυτό θα το κάναμε το απόγευμα αυτής της μέρας. Το κτίριο ορόσημο της πόλης, βέβαια, δεν είναι διάσημο μόνο για τη θέα που προσφέρει αλλά και γιατί αποτελεί κέντρο για διάφορες επιχειρήσεις, δημόσιους οργανισμούς και πολιτιστικές δραστηριότητες. Εδώ γίνονται συναυλίες, υπάρχει κινηματογράφος, θέατρο, βιβλιοθήκες, στεγάζονται αθλητικοί σύλλογοι και επιστημονικά ιδρύματα, πανεπιστήμιο και μουσείο.

Το κτίριο έχει αποτελέσει αγκάθι διαμάχης για πενήντα (50) ολόκληρα χρόνια αφού αποτελεί δώρο της Σοβιετικής Ένωσης στον λαό της Πολωνίας. Ο Στάλιν αποφάσισε να χτίσει ένα οικοδόμημα 200 μέτρων πάνω στα ερείπια της πολύπαθης Βαρσοβίας. Το Pałac Kultury i Nauki, σε συντομογραφία PKiN, ξεκίνησε να χτίζεται το 1952 και τελείωσε το 1955. Κατασκευάστηκε σε σοβιετικά σχέδια από 3.500 εργάτες από τη Σοβιετική Ένωση εκ των οποίων 16 πέθαναν σε ατυχήματα κατά την κατασκευή. Η αρχιτεκτονική του κτιρίου συνδέεται στενά με αρκετούς παρόμοιους ουρανοξύστες που κατασκευάστηκαν στη Σοβιετική Ένωση την ίδια εποχή με πιο αξιοσημείωτο το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Ωστόσο, ο κύριος αρχιτέκτονας Lev Rudnev ενσωμάτωσε μερικές πολωνικές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες στο έργο ταξιδεύοντας στην Πολωνία και βλέποντας την αρχιτεκτονική της χώρας.

Από το 1955 έως το 1957 ήταν το ψηλότερο κτίριο στην Ευρώπη. Αρχικά ήταν γνωστό ως Παλάτι Πολιτισμού και Επιστήμης του Ιωσήφ Στάλιν (Pałac Kultury i Nauki imienia Józefa Stalina) αλλά στον απόηχο της αποσταλινοποίησης η αφιέρωση στον Στάλιν ανακλήθηκε.

Ως το πιο ορατό ορόσημο της πόλης, το κτίριο ήταν αμφιλεγόμενο από την έναρξή του. Πολλοί Πολωνοί αρχικά το μισούσαν επειδή το θεωρούσαν σύμβολο της σοβιετικής κυριαρχίας και ένα μέρος αυτού του αρνητικού συναισθήματος παραμένει μέχρι σήμερα. Κάποιοι έχουν επίσης υποστηρίξει ότι, ανεξάρτητα από την πολιτική του σημασία, το κτίριο κατέστρεψε την αισθητική ισορροπία της Παλιάς Πόλης. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, και ειδικά τα τελευταία χρόνια, η Βαρσοβία απέκτησε μια σειρά από άλλους ουρανοξύστες ανάλογου ύψους, έτσι ώστε το Παλάτι να ταιριάζει πλέον, κάπως, πιο αρμονικά στον ορίζοντα της πόλης. Επιπλέον, από τότε που έληξε η σοβιετική κυριαρχία στην Πολωνία το 1989, ο αρνητικός συμβολισμός του κτιρίου έχει μειωθεί πολύ. Τέσσερις όψεις ρολογιού, 6,3 μέτρων, προστέθηκαν στην κορυφή του κτιρίου το 2000. Από το 2007 έχει εγγραφεί στο Μητρώο Αντικειμένων Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Οι κάτοικοι της Βαρσοβίας εξακολουθούν όμως να χρησιμοποιούν παρατσούκλια για να αναφερθούν στο Παλάτι όπως Pekin [Πεκίνο στα πολωνικά, λόγω της συντομευμένης ονομασίας PKiN (Pałac Kultury i Nauki)], Pajac (δηλαδή κλόουν, μια λέξη με κοντινή προφορά στο Pałac), αλλά και σύριγγα του Στάλιν ή ακόμα και ρωσική γαμήλια τούρτα. Το Παλάτι φιλοξένησε διάφορες παραστάσεις αξιόλογων διεθνών καλλιτεχνών όπως τους Rolling Stones το 1967, ή την ιστορική συναυλία του Leonard Cohen το 1985.

Διάφορα σοσιαλιστικά ρεαλιστικά γλυπτά τοποθετήθηκαν στις κόγχες της πρόσοψης του Παλατιού και το καθένα συμβολίζει ένα διαφορετικό πεδίο επιστήμης, τέχνης, τεχνολογίας ή πολιτισμού. Μια εκτεταμένη βεράντα περιήγησης, στα 114 μέτρα, περιβάλλει τον επάνω Πύργο και είναι η μόνη βεράντα με πρόσβαση στο κοινό για πανοραμική θέα ολόκληρης της πόλης.

Στα “πόδια” του Πύργου είδαμε ξανά τα χαρακτηριστικά σημάδια που δείχνουν τα όρια του Γκέτο της Βαρσοβίας.

Το Πάρκο Świętokrzyski είναι ένα αστικό πάρκο της πόλης που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1950. Βρίσκεται δίπλα στο Pałac Kultury i Nauki και πάνω του ρίχνουν τη σκιά τους, όχι μόνο τα αιωνόβια δέντρα, αλλά και οι σύγχρονοι ουρανοξύστες του μοντέρνου κομματιού της Βαρσοβίας. Το 1955 το Πάρκο ονομαζόταν "το Πάρκο στην Πλατεία Στάλιν" και μετά "το Πάρκο στο Παλάτι Πολιτισμού και Επιστημών". Αργότερα πήρε το σημερινό του όνομα το οποίο οφείλει στην οδό Świętokrzyska.

Ο Obelisk Granitowy 2 ήταν αποκομμένος από το Πάρκο λόγω των έργων της Πλατείας.

Ακολουθήσαμε την οδό Emilii Plater θέλοντας να θαυμάσουμε το Παλάτι και από αυτήν την πλευρά στην οποία βρίσκεται η κυκλική αίθουσα των συναυλιών και το Γραφείο Τουριστικών Πληροφοριών (Warsaw Tourist Information),

αλλά και για να δούμε από κοντά το σύγχρονο κομμάτι της πόλης, άξιο θαυμασμού επίσης, με όλους αυτούς τους πανύψηλους και τόσο μοντέρνους ουρανοξύστες.

Ο ουρανοξύστης των παρακάτω φωτογραφιών στεγάζει το InterContinental Warsaw. Είναι το ψηλότερο ξενοδοχείο στην Πολωνία, το τρίτο ψηλότερο στην Ευρώπη, και ένα από τα ψηλότερα ξενοδοχεία 5 αστέρων στον κόσμο. Το κτίριο χαρακτηρίζεται από το ασυνήθιστο σχήμα του και διαθέτει 414 δωμάτια διαφόρων προδιαγραφών, συμπεριλαμβανομένης της προεδρικής σουίτας, 76 πολυτελείς σουίτες με μικρές κουζίνες και ακόμη 13 αίθουσες συνεδριάσεων. Διαθέτει επίσης μια αίθουσα χορού, δύο μπαρ, δύο εστιατόρια, ένα σιντριβάνι σοκολάτας E. Wedel, σάουνα, γυμναστήριο, spa και solarium. Μια σύγχρονη πισίνα, που βρίσκεται στον 43ο και 44ο όροφο (150 μέτρα πάνω από το έδαφος), είναι η υψηλότερη εσωτερική πισίνα στην Ευρώπη. Η κατασκευή του κτιρίου κόστισε περισσότερα από 100 εκατομμύρια ευρώ. Οι κάτοικοι των γύρω οικοδομών διαμαρτυρήθηκαν για το νέο κτίριο, ισχυριζόμενοι ότι θα κρύβει τον ήλιο. Τελικά, επετεύχθη συμφωνία μαζί τους και χάρη στο "κομμένο" σχήμα του κτιρίου η πρόσβαση των κοντινών κτιρίων στο φως είναι λιγότερο περιορισμένη.

Συνεχίζοντας την πορεία μας στην Emilii Plater φτάσαμε στο εμπορικό κέντρο Złote Tarasy και στον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό της Βαρσοβίας (Warszawa Centralna).

Το εμπορικό το είχαμε επισκεφθεί το πρώτο μας βράδυ στην πόλη οπότε δεν είχαμε σκοπό να του αφιερώσουμε επιπλέον χρόνο. Ξοδέψαμε όμως λίγο χρόνο μπαίνοντας στο εσωτερικό του Σιδηροδρομικού Σταθμού αφού θέλαμε να κάνουμε μια μικρή προεργασία ενόψει της επικείμενης, αρκετά πρωινής, αναχώρησής μας για το Gdańsk την επόμενη μέρα. Καλό θα ήταν να γνωρίζαμε εκ των προτέρων τα κατατόπια παρά να ψάχνουμε πρωινιάτικα με τις αποσκευές στα χέρια. Όλα ήταν πανεύκολα οπότε φύγαμε για τον επόμενο προορισμό της μέρας.

 

[Klair]

Varso Tower (Warszawska Wieża)-τα απομεινάρια του ιστορικού τείχους του πρώην Εβραϊκού Γκέτο-European Square (Plac Europejski)-A Footbridge Of Memory (Kładka Pamięci)-Keret House (Dom Kereta)-Hala Mirowska in Warsaw (Hale Mirowskie w Warszawie)-Hala Gwardii

Κυριακή 3 Απριλίου 2022

Τρεις ουρανοξύστες φιλοξενούν γραφεία, ένα ξενοδοχείο, ένα κέντρο καινοτομίας, εστιατόρια, καφετέριες καθώς και το ψηλότερο κατάστρωμα παρατήρησης στη Βαρσοβία. Το Varso Place βρίσκεται απέναντι από τον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό της Βαρσοβίας και από το εμπορικό Złote Tarasy. Είχα διαβάσει ότι οι επισκέπτες μπορούν να έχουν πρόσβαση στο κατάστρωμα παρατήρησης στα 230 μέτρα, (διπλάσιο ύψος από τη δημοφιλή πλατφόρμα θέασης του Palace of Culture and Science), μέσω πανοραμικών ανελκυστήρων απευθείας από τον ειδικό χώρο υποδοχής. Αυτός ήταν, λοιπόν, ο επόμενος στόχος μας. Αν όντως οι πληροφορίες ήταν σωστές θα καταφέρναμε να δούμε την πόλη από πολύ ψηλότερα, δωρεάν, και θα αποφεύγαμε την ταράτσα του Παλατιού.

Βρισκόμασταν στον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό και προσπαθούσαμε να καταλάβουμε πώς στο καλό θα διασχίσουμε τη Λεωφόρο John Paul II για να βρεθούμε απέναντι. Σίγουρα έπρεπε να αναζητήσουμε κάποια υπόγεια διάβαση, δεν υπήρχε άλλος τρόπος, αλλά όσο κι αν πηγαίναμε πέρα-δώθε, άκρη δε βγάζαμε. Μάλλον κάποια έργα στο σημείο είχαν αλλάξει τα δεδομένα. Έτσι, εφαρμόσαμε την τακτική “ρωτώντας πας στην πόλη” οπότε ένας ευγενέστατος ηλικιωμένος Πολωνός, μη γνωρίζοντας γρι ξένη λέξη, σχεδόν μας πήρε από το χέρι, και μας έδειξε τον τρόπο.

Βρεθήκαμε έξω από το γυάλινο συγκρότημα των Πύργων. Ο ψηλότερος με την κεραία διαθέτει το κατάστρωμα παρατήρησης. Μπήκα στο ισόγειο για να μάθω περισσότερα για την πανοραμική θέα. Πίσω από έναν γκισέ καθόταν ένας φύλακας με τη στολή του, με το αυστηρό βλέμμα του, με τα όλα του! Χωρίς όμως τα αγγλικά του, αυτά δεν τα είχε εύκολα. Είχε όμως εύκολη μια μεγαλοπρεπέστατη αρνητική απάντηση στην παντομίμα που του παρουσίασα για να καταλάβει τί ακριβώς θέλω. Δεν πειράζει καλέ μου, λεφτά και λύσεις υπάρχουν! Θα πληρώσω και θα δω από αλλού τη θέα.

Εντυπωσιακή τοιχογραφία στον τοίχο ενός κτιρίου απέναντι από τον Varso Tower:

Κι άλλη μια, λιγότερο εντυπωσιακή, αλλά μια χαρά για τη συλλογή μου:

Λεωφόρος John Paul II:

Pałac Kultury i Nauki και Złote Tarasy από την απέναντι πλευρά:

Απομεινάρια του τείχους του Γκέτο της Βαρσοβίας υπάρχουν ακόμα ανάμεσα σε ιδιοκτησίες ή αυλές προπολεμικών κτιρίων. Το συνολικό μήκος του τείχους του Γκέτο το 1940 ήταν περίπου 18 χιλιόμετρα. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τα ανεξάρτητα τείχη της εβραϊκής συνοικίας, η οποία επέζησε της Εξέγερσης του Γκέτο και της Εξέγερσης της Βαρσοβίας, κατεδαφίστηκαν σε μεγάλο βαθμό. Ελάχιστα θραύσματα του τείχους, που εκτείνεται μεταξύ των ιδιοκτησιών, έχουν διατηρηθεί καθώς και οι τοίχοι των προπολεμικών κτιρίων που σημάδευαν τα όρια του Γκέτο. Τα τρία πιο γνωστά μέρη του τείχους του Γκέτο της Βαρσοβίας βρίσκονται στο πρώην Μικρό Γκέτο, στις αυλές των πολυκατοικιών στις οδούς Sienna 55, Złota 62 και στην οδό Waliców 11.

Το 1939 οι γερμανικές αρχές άρχισαν να συγκεντρώνουν τον εβραϊκό πληθυσμό της Πολωνίας σε Γκέτο που βρίσκονταν σε μεγάλες πολωνικές πόλεις. Το μεγαλύτερο από αυτά ήταν το Γκέτο της Βαρσοβίας που συγκέντρωσε περίπου 300.000–400.000 ανθρώπους. Χιλιάδες Εβραίοι πέθαναν λόγω των ασθενειών και της πείνας πριν ακόμα ξεκινήσουν οι μαζικές απελάσεις από τα Γκέτο στο στρατόπεδο εξόντωσης της Treblinka. Στην αρχή οι Εβραίοι νόμιζαν ότι στέλνονται σε στρατόπεδα εργασίας και όχι στον θάνατο. Αλλά μέχρι το τέλος του 1942 οι κάτοικοι του Γκέτο έμαθαν ότι οι απελάσεις ήταν μέρος μιας διαδικασίας εξόντωσης. Πολλοί από τους εναπομείναντες Εβραίους αποφάσισαν να επαναστατήσουν. Η πρώτη ένοπλη αντίσταση σημειώθηκε τον Ιανουάριο του 1943.

Εκατοντάδες άνθρωποι στο Γκέτο της Βαρσοβίας ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν, ενήλικες και παιδιά, οπλισμένοι με λίγα πιστόλια, μπουκάλια βενζίνης και μερικά άλλα όπλα που είχαν μεταφερθεί λαθραία από μαχητές της Αντίστασης. Οι περισσότεροι Εβραίοι μαχητές δε θεώρησαν τις ενέργειές τους ως ένα αποτελεσματικό μέτρο για να σωθούν αλλά μάλλον ως μάχη για την τιμή του εβραϊκού λαού και ως διαμαρτυρία ενάντια στη σιωπή του κόσμου.

Στις 19 Απριλίου του 1943, την παραμονή του Πάσχα, η αστυνομία και οι δυνάμεις των SS εισήλθαν στο Γκέτο. Σχεδίαζαν να ολοκληρώσουν τη δράση απέλασης εντός τριών ημερών αλλά έπεσαν σε ενέδρα Εβραίων ανταρτών που πυροβολούσαν και πετούσαν βόμβες μολότοφ και χειροβομβίδες από σοκάκια, υπονόμους και παράθυρα. Οι Γερμανοί υπέστησαν απώλειες και η προέλασή τους προσωρινά ανακόπηκε.

Ακολούθησαν λυσσαλέες μάχες για μέρες, εντός και εκτός του Γκέτο. Η καταστολή της Εξέγερσης έληξε επίσημα στις 16 Μαΐου του 1943 όταν μια βόμβα κατεδάφισε τη Μεγάλη Εβραϊκή Συναγωγή. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι τοίχοι της εβραϊκής κλειστής περιοχής που επιβίωσαν της Εξέγερσης του Γκέτο και της Εξέγερσης της Βαρσοβίας κατεδαφίστηκαν. Λίγα κομμάτια των τοίχων έχουν πλέον απομείνει και βρίσκονται μεταξύ των ιδιόκτητων σπιτιών, όπως ελέχθη προηγουμένως. Η οδός Złota απέχει μόλις 250 μέτρα από τον Varso Tower. Έτσι, σε μόλις 3 λεπτά, βρεθήκαμε στον αριθμό 62 για να εμπεδώσουμε ακόμα καλύτερα το μάθημα ιστορίας που ήδη γνωρίζαμε.

Διαβήκαμε τις δύο “πύλες” που φαίνονται στις παραπάνω φωτογραφίες και βγήκαμε σε μια κλειστή αυλή η οποία περιβάλλεται από ψηλά κτίρια αλλά και από ένα τμήμα του αυθεντικού τείχους του Γκέτο ύψους 6 μέτρων. Περιέχει, μεταξύ άλλων, μια αναμνηστική πλακέτα που αποκαλύφθηκε στις 26 Μαΐου του 1992 από τον Πρόεδρο του Ισραήλ Chaim Herzog, κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Πολωνία, καθώς και ένα σχέδιο του Γκέτο της Βαρσοβίας. Μεμονωμένα τούβλα από αυτό το τμήμα του τείχους μεταφέρθηκαν στο Μουσείο της Ιστορίας του Ολοκαυτώματος στο Yad Vashem της Ιερουσαλήμ και στα Μουσεία στο Χιούστον και τη Μελβούρνη.

Σε γενικές γραμμές, αν δεν έχει γίνει καλή προετοιμασία, δεν είναι πολύ εύκολο να εντοπίσεις τα απομεινάρια του τείχους. Φεύγοντας συναντήσαμε ένα ζευγάρι, με χάρτη στα χέρια, να έρχεται για το τείχος. Φέραμε γύρω-γύρω όλη τη γειτονιά και ανακαλύψαμε ένα ακόμη, καλά κρυμμένο, κομμάτι του.

Περπατώντας στη Λεωφόρο John Paul II με προορισμό την Plac Europejski (Πλατεία Ευρώπης):

Πριν όμως φτάσουμε στην Πλατεία της Ευρώπης μας ενδιέφερε ένας ακόμα σημαντικός δρόμος. Η οδός Waliców θα μας προσέφερε, επιπλέον, μερικά μαθήματα ιστορίας. Βρίσκεται στην περιοχή Wola της Βαρσοβίας, και όπως έχω ήδη αναφέρει σε προηγούμενο κεφάλαιο, αυτή η περιοχή υπήρξε πεδίο σφοδρών μαχών σε διάφορα χρονικά στάδια της πόλης. Ιδρύθηκε το 1769 ως ο κεντρικός δρόμος του βιομηχανικού τμήματος της πόλης και εδώ υπήρχαν μόνο ζυθοποιεία. Από το 1870 στον δρόμο είχαν χτιστεί τριώροφες πολυκατοικίες που κατοικούνταν, κυρίως, από πλούσιους Εβραίους.

Τον Νοέμβριο του 1940, οι ζυγοί αριθμοί της οδού Waliców ήταν στην πλευρά του Γκέτο της Βαρσοβίας, ενώ οι μονοί στην Άρια πλευρά. Εδώ, λοιπόν, βρίσκεται το ιστορικό, διάσημο συγκρότημα τριών πολυκατοικιών το οποίο χαρακτηρίζεται από μεγάλη ιστορία. Τα κτίρια στους αριθμούς 10, 12 και 14 κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν μέρος του Γκέτο της Βαρσοβίας.

Στον αριθμό 11 υπάρχει ένα θραύσμα του τείχους που έχει σωθεί. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει το κτίριο γραφείων Aurum στην Ulica Waliców 9/11 το οποίο είναι χτισμένο πάνω στο απομεινάρι του τείχους.

Κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης της Βαρσοβίας στρατιώτες του Εσωτερικού Στρατού υπερασπίστηκαν τις πολυκατοικίες αυτές από μια επίθεση πεζικού που υποστηριζόταν από δύο τανκς. Παρόλο που πολλά κτίρια καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια των μαχών, αυτές οι πολυκατοικίες επέζησαν του πολέμου κουβαλώντας μέσα τους το dna της προπολεμικής πόλης. Πρόσφατα, μετά από μεγάλη μάχη διαφόρων οργανισμών και ακτιβιστών, εντάχθηκαν στο Μητρώο Μνημείων.

Η πολυκατοικία στον αριθμό 14 χτίστηκε το 1912 σύμφωνα με το σχέδιο του Józef Napoleon Czerwiński. Έχει πέντε ορόφους. Ένα από τα διαμερίσματα καταλήφθηκε από τον Menachem Kipnis (1878-1942), έναν Εβραίο δημοσιογράφο, φωτογράφο και, πάνω απ' όλα, τραγουδιστή και εκλαϊκευτή της εβραϊκής μουσικής, συγγραφέα πολλών συλλογών δημοτικών τραγουδιών.

Το 2009 δημιουργήθηκε η μεγαλύτερη τοιχογραφία της πρωτεύουσας, μέχρι εκείνη τη στιγμή, στον κενό τοίχο ο οποίος δεν έχει σοβατιστεί ποτέ. Είναι οι λέξεις “kamien i co” (πέτρα και τι?) με το γράμμα “n” ελαφρώς μετατοπισμένο προς τα πάνω ενώ ακριβώς πάνω από το γράμμα αιωρείται ένα μικρό, κόκκινο μπαλόνι.

Διασχίσαμε την οδό Żelazna και ακολουθώντας την οδό Łucka φτάσαμε στην Plac Europejski. Η Πλατεία άνοιξε τον Μάιο του 2016 και είναι ένας ανοιχτός χώρος διαθέσιμος σε όλους, τόσο στους κατοίκους της Βαρσοβίας, όσο και στους τουρίστες. Στη θέση της πρώην παραμελημένης συνοικίας των οδών Towarowa, Grzybowska, Wronia και Łucka δημιουργήθηκε ένας υψηλής ποιότητας δημόσιος χώρος. Η νεότερη Πλατεία της Βαρσοβίας, που δημιουργήθηκε από την Wirtz International Landscape Architecture, εμφανίστηκε μαζί με την ανάπτυξη του εντυπωσιακού ουρανοξύστη Warsaw Spire. Σιντριβάνια και υδάτινα στοιχεία κοσμούν την περιοχή, όπως επίσης καφέ και εστιατόρια. Πολλές πολιτιστικές, αθλητικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται εδώ το καλοκαίρι.

Στη μέση της Πλατείας έχει τοποθετηθεί μια ελαφριά εγκατάσταση με το σύνθημα ‘’Kocham Warszawa’’ (αγαπώ τη Βαρσοβία) που έχει ήδη γίνει το σύμβολο της Πλατείας. Ο τόπος αυτός είναι πλέον από τους πιο αγαπημένους χώρους των κατοίκων και έχει εγγραφεί στον πολιτιστικό και ψυχαγωγικό χάρτη της Βαρσοβίας. Το 2017 της απονεμήθηκε το βραβείο των κατοίκων για τον αρχιτεκτονικό της σχεδιασμό. Ένα ακόμη εντυπωσιακό στοιχείο της Πλατείας είναι μια φουτουριστική υπαίθρια γκαλερί ειδικά σχεδιασμένη για προσωρινές εκθέσεις νέων καλλιτεχνών.

Παρόλο που τα πολλά σιντριβάνια δε λειτουργούσαν λόγω εποχής και δεν υπήρχε νερό στην κατασκευή με τις λίμνες και τα ρυάκια, μας άρεσε αυτή η Πλατεία. Η μέρα ήταν ηλιόλουστη αλλά το κρύο τσουχτερό. Αυτό δεν μας εμπόδισε καθόλου στο να καθίσουμε στα μεγάλα, με το φιδίσιο σχήμα, παγκάκια της Πλατείας για λίγη ξεκούραση.

Δεν είναι όμως μόνο τα μοντέρνα κτίρια που περιβάλλουν την Πλατεία. Υπάρχει ένα “ανοιχτό παράθυρο” απ΄ όπου μπορεί ο επισκέπτης να δει παλιές πολυκατοικίες και μάλιστα πάνω στους τοίχους τους έχουν δημιουργηθεί δύο τεράστιες τοιχογραφίες. Το 2016, λοιπόν, οι καλλιτέχνες François Schuiten και Rafał Olbiński φιλοτέχνησαν αυτά τα έργα τα οποία είναι ορατά από την Plac Europejski.

Ο ουρανοξύστης Spire είναι το εμβληματικό έργο της Ghelamco Poland. Ο πύργος έχει ύψος 220 μέτρα, γεγονός που τον καθιστά ένα από τα υψηλότερα κτίρια στην πρωτεύουσα. Η επένδυση τέθηκε σε λειτουργία τον Μάιο του 2016. Στην πραγματικότητα είναι ένα συγκρότημα κτιρίων-γραφείων, αφού εκτός από τον γυάλινο πύργο υπάρχουν και δύο βοηθητικά κτίρια, τα Spire B και C.

Η πλευρά της Πλατείας που βλέπει προς τις παλιές πολυκατοικίες ήταν αποκλεισμένη από ψηλό φράχτη πίσω από τον οποίο εξελίσσονταν έργα. Εκ των υστέρων διάβασα ότι σε αυτήν την πλευρά της Πλατείας χτίζεται ένας νέος ουρανοξύστης, ύψους 174 μέτρων με το όνομα “The Bridge”. Αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2024 και θα περιλαμβάνει χώρους γραφείων σε 40 ορόφους. Λόγω της προγραμματισμένης κατασκευής του ουρανοξύστη The Bridge, η Ευρωπαϊκή Πλατεία θα αποκτήσει νέες λειτουργίες στο μέλλον. Όλη αυτή η περιοχή θα αποτελεί τη σύγχρονη βιτρίνα της πρωτεύουσας, μιας πρωτεύουσας που έχει μπει και με τα δύο πόδια στο τρένο της ευρωπαϊκής ανάπτυξης ατενίζοντας το μέλλον της με αισιοδοξία και πρόοδο.

Ξεκινήσαμε, ακολουθώντας την οδό Wronia, για τον επόμενο προορισμό μας συναντώντας αυτήν την υπέροχη τοιχογραφία εγκύου στον τοίχο ενός κτιρίου της οδού.

H οδός Chłodna είναι ένας δρόμος στην περιοχή Wola της Βαρσοβίας ο οποίος τέμνει κάθετα την οδό Wronia που ακολουθούσαμε εδώ και λίγη ώρα. Μόλις, λοιπόν, τη συναντήσαμε στρίψαμε δεξιά. Λέγεται ότι η Chłodna πήρε το όνομά της από τους δροσερούς ανέμους που πνέουν από την Aνατολή και παλαιότερα ήταν ο πιο σημαντικός δρόμος Ανατολής-Δύσης. Υπήρχε σίγουρα τον 18ο αιώνα ενώ στη συνέχεια έγινε μέρος του άξονα των Σαξόνων που οδηγούσε από τους Στρατώνες Mirów προς το χωριό Wola. Τότε ονομαζόταν Aleja Wolska και το επίσημο όνομα Chłodna το έλαβε το 1770.

Οι πρώτες πολυκατοικίες χτίστηκαν κατά μήκος του δρόμου στα τέλη του 18ου αιώνα αλλά η πραγματική οικοδομική κίνηση ξεκίνησε μετά το 1815. Οι πολυκατοικίες χαρακτηρίστηκαν από υψηλή καλλιτεχνική αξία και η υψηλής ποιότητας κατασκευαστική κίνηση δε σταμάτησε. Με τον καιρό κατασκευάστηκαν επίσης μια σειρά από βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Το 1882 κατασκευάστηκε το πρώτο τμήμα του τραμ με άλογα και το 1908 ένα ηλεκτρικό τραμ έτρεχε στον δρόμο. Τα κτίρια μεταμορφώνονταν συνεχώς. Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου η Chłodna ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς δρόμους Ανατολής-Δύσης και ένας δρόμος εξόδου προς το Πόζναν. Τον Σεπτέμβριο του 1939 η οδός δεν υπέστη σημαντικές ζημιές αλλά μετατράπηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα νεκροταφεία δρόμου στη Βαρσοβία. Στην αρχή της Εξέγερσης ο δρόμος ήταν ο άξονας της κύριας γερμανικής επίθεσης στην πόλη. Τα κτίρια στον δρόμο καταστράφηκαν σε μεγάλο βαθμό κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν ξαναχτίστηκαν. Η γραμμή του τραμ δεν ανακατασκευάστηκε και σήμερα υπάρχουν οι προπολεμικές γραμμές του.

Κατά τη γερμανική κατοχή βρισκόταν, εν μέρει, εντός του Γκέτο. Ήταν το σύνορο μεταξύ του Μικρού και του Μεγάλου Γκέτο. Ένας τοίχος του έτρεχε και εδώ και στον αριθμό 41 εντοπίσαμε τα boundary markers (δείκτες ορίων) που είναι τοποθετημένα και σε αυτό το ιστορικό σημείο της πρωτεύουσας. Τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου του 1944, εκατοντάδες κάτοικοι της οδού Chłodna και των γύρω δρόμων, δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια της σφαγής της Wola.

Η ιστορία της συνοικίας Wola ξεκινά το 1386. Ήταν το πρώην χωριό Wielka Wola, που ενσωματώθηκε στη Βαρσοβία το 1916. Το κέντρο του χωριού Wielka Wola ήταν μια ξύλινη εκκλησία που αντικαταστάθηκε από τούβλα μετά τη σουηδική εισβολή (σημερινή εκκλησία του Αγίου Λαυρεντίου). Οι εκλογές των Πολωνών βασιλιάδων γίνονταν στα εκλογικά πεδία αυτής της συνοικίας. Η μεγαλύτερη οικονομική άνθηση στη Wola σημειώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα όταν άνοιξε η σιδηροδρομική γραμμή από τη Βαρσοβία προς τη Βιέννη. Γνωστές ξένες οικογένειες από τη Σκωτία, τη Γαλλία ή τη σημερινή Ολλανδία είχαν τα εργοστάσιά τους στη Wola.

Ο πληθυσμός αυξήθηκε από 9.000 το 1890, σε 40.000 το 1915. Εκτός από τους εργοστασιάρχες, τους τεχνίτες και τους εμπόρους, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Wola αποτελούσαν οι μισθωτοί εργάτες. Η περίοδος του Μεσοπολέμου ήταν επιτυχής για τη συνοικία. Χτίστηκαν νέα οικιστικά συγκροτήματα και η βιομηχανία αναπτύχθηκε ακόμα περισσότερο. Υπήρχαν πάνω από 800 εργοστάσια που απασχολούσαν συνολικά περίπου 45.000 υπαλλήλους.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Wola υπέστη τεράστιες απώλειες. Πάνω από 50.000 άνθρωποι πέθαναν στη συνοικία κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης της Βαρσοβίας. Τελικά η Wola βρίσκεται σε ένα μοναδικό σταυροδρόμι του χρόνου. Μετά τον πόλεμο παρέμεινε διάσημη για τις άθλιες κατοικίες της, τα διαλυμένα εργοστάσια και τα άδεια κατάφυτα οικόπεδα. Μια λέξη χαρακτήριζε την περιοχή: η στασιμότητα. Η περιοχή, αναμφισβήτητα, ήταν γνωστή για τις συσχετίσεις της με την Εξέγερση του 1944 και τη σφαγή των αμάχων της. Οι αναμνήσεις του παρελθόντος εξακολουθούν να παραμένουν. Αποτυπώνονται στα ερημωμένα, τρύπια από σφαίρες κτίρια και εξιστορούνται με τον καλύτερο τρόπο στο πιο σημαντικό πολιτιστικό ίδρυμα της περιοχής, αλλά και ολόκληρης της πόλης, στο Μουσείο Εξέγερσης της Βαρσοβίας.

Ωστόσο, σήμερα δεν είναι μόνο η ιστορία της περιοχής το κέντρο της προσοχής αλλά το μέλλον της. Στη διαδικασία καθιέρωσής της ως η νέα οικονομική καρδιά της πόλης έχει εξελιχθεί σε έναν δυναμικό επιχειρηματικό κόμβο του οποίου η αναγέννηση έχει υπογραμμιστεί από έναν ακμάζοντα τομέα γραφείων και μια περιζήτητη αγορά κατοικιών. Μια στιγμή ορόσημο ήταν η ανέγερση του Warsaw Spire στην Πλατεία Ευρώπης, την οποία μόλις είχαμε αφήσει πίσω μας, ενός έργου που έβαλε γερά θεμέλια για τη μεταμόρφωση της Wola. Τώρα πια η συνοικία έχει αποκτήσει τον δικό της χαρακτήρα σε όλη την πόλη. Νέες τράπεζες και γραφεία αντιπροσωπείας ξένων εταιρειών χτίζονται στον χώρο πρώην βιομηχανικών μονάδων. Η West Wola μετατρέπεται πλέον σε συνοικία ευρωπαϊκού χαρακτήρα. Βλέπουμε πια μια στροφή προς έργα μικτής χρήσης. Αυτά έχουν δώσει στην περιοχή μια αίσθηση ζωντάνιας που εκτείνεται πέρα από τις εργάσιμες ώρες. Με όλες τις προθέσεις και σκοπούς έχει γίνει μια πόλη μέσα στην πόλη. Περπατώντας στη συνοικία διαπιστώσαμε και μόνοι μας τον μεγάλο πλούτο των αντιθέσεων, που της προσδίδει μια ξεχωριστή γοητεία, θέτοντας το ακατέργαστο και στιβαρό απέναντι στο γλαφυρό και φουτουριστικό.

Φτάσαμε στο σημείο που η οδός Chłodna συναντιέται με την οδό Żelazna. Εδώ βρίσκεται ένα Μνημείο με τη μορφή καλλιτεχνικής εγκατάστασης. Το Μνημείο κατασκευάστηκε ως μέρος του έργου για την αναζωογόνηση του ανατολικού τμήματος της οδού Chłodna που υλοποιήθηκε το 2010–2011. Στις 26 Ιανουαρίου του 1942, μια ξύλινη γέφυρα στην οδό Chłodna, η οποία συνέδεε το "Μικρό" και το "Μεγάλο" Γκέτο, τέθηκε σε χρήση για τους "κατοίκους" του. Υποτίθεται ότι διευκόλυνε τους Εβραίους να μετακινούνται μεταξύ των νοτίων και βορείων τμημάτων του Γκέτο. Οι "κάτοικοι" μπορούσαν να δουν το απρόσιτο για αυτούς τμήμα της Βαρσοβίας γι' αυτό και μερικές φορές ονομαζόταν Γέφυρα των Στεναγμών. Η γέφυρα γκρεμίστηκε κατά τη διάρκεια της μεγάλης εκκαθάρισης του Γκέτο σε συνδυασμό με μαζική εξόντωση του πληθυσμού.

Το σημερινό Μνημείο Kładka Pamięci (Πεζογέφυρα Μνήμης) αποτελείται από 2 ζεύγη πασσάλων, ύψους άνω των 10 μέτρων, τοποθετημένα εκατέρωθεν του δρόμου. Τέσσερις (4) οπτικές ίνες, μήκους 27 μέτρων, τεντώθηκαν ανάμεσα στους στύλους σηματοδοτώντας το σημείο όπου βρισκόταν η πλατφόρμα και τα κιγκλιδώματα της γέφυρας. Πάνω στους πυλώνες είναι τοποθετημένα στερεοσκόπια μέσω των οποίων μπορέσαμε να δούμε videos και φωτογραφίες, και να ακούσουμε τους ήχους των τραμ που περνούσαν, καθώς και τα ανθρώπινα βήματα στα σκαλιά της γέφυρας.

Και φυσικά δε θα μπορούσαν να λείπουν από το σημείο οι δείκτες ορίων του Γκέτο.

Στο σημείο συνάντησης των δύο Γκέτο, λίγα μόλις βήματα από την πρώην ξύλινη γέφυρα, και στον αριθμό 74 της οδού Żelazna βρίσκεται το στενότερο σπίτι στον κόσμο, με διαστάσεις 92 εκατοστά στο λεπτότερο σημείο του και 152 εκατοστά στο φαρδύτερό του. Το Keret House (Dom Kereta) είναι κατασκευασμένο ανάμεσα σε δύο κτίρια ιστορικών εποχών, ενός προπολεμικού σπιτιού και μιας πολυκατοικίας η οποία αποτελεί στοιχείο μιας “επιβεβλημένης δομής” που στόχευε στην άρνηση του προηγούμενου αστικού τοπίου. Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Jakub Szczęsny, μέσω του αρχιτεκτονικού γραφείου Centrala, και είναι μια διώροφη εγκατάσταση τέχνης. Το σπίτι πήρε το όνομά του από τον Ισραηλινό συγγραφέα και σκηνοθέτη Etgar Keret ο οποίος ήταν ο πρώτος ένοικος του κτιρίου. Οι γονείς του είχαν καταγωγή από την Πολωνία και συγκεκριμένα η μητέρα του γεννήθηκε στη Βαρσοβία το 1934. Κατά τη διάρκεια του πολέμου παγιδεύτηκε στο Γκέτο όπου πέθανε όλη η οικογένειά της.

Η σιδερένια κατασκευή διαθέτει υπνοδωμάτιο, κουζίνα, μπάνιο και καθιστικό. Υπάρχουν δύο παράθυρα, που δεν ανοίγουν, με το φως του ήλιου να εισέρχεται μέσω ημιδιαφανών υαλοπινάκων που αποτελούν τους τοίχους. Ολόκληρος ο εσωτερικός χώρος είναι βαμμένος λευκός και η ηλεκτρική ενέργεια του κτιρίου προέρχεται από γειτονικό οικοδόμημα. Το σπίτι έχει προσαρμοσμένη τεχνολογία ύδρευσης και αποχέτευσης και δεν είναι συνδεδεμένο με τα συστήματα ύδρευσης που παρέχονται από την πόλη. Λόγω του μικρού του μεγέθους φιλοξενεί μόνο ένα μικρό ψυγείο και οι ένοικοι χρησιμοποιούν μια σκάλα για να μετακινηθούν από επίπεδο σε επίπεδο. Η είσοδος γίνεται μέσω αναδιπλούμενων σκαλοπατιών που, όταν είναι κλειστά, γίνονται ο χώρος του καθιστικού.

Η κατασκευή του Keret House υποστηρίχτηκε από το Δημαρχείο της Βαρσοβίας και δημιουργήθηκε και υλοποιήθηκε από το Πολωνικό Ίδρυμα Μοντέρνας Τέχνης. Το σπίτι έχει χαρακτηριστεί ως "εγκατάσταση τέχνης" επειδή δεν πληροί τους πολωνικούς οικοδομικούς κώδικες, παρόλο που χρησιμοποιείται ως κατοικία. Το 2019 ονομάστηκε ως ένα από τα πιο εμβληματικά σπίτια στον κόσμο και συμπεριλήφθηκε σε μια λίστα διεθνών έργων που τιμήθηκαν από την πύλη αρχιτεκτονικής Iconic Houses.

Οι φωτογραφίες του εσωτερικού του Keret House "αλιεύτηκαν" από το παρακάτω site: Inside The Keret House - the World's Skinniest House - by Jakub Szczesny

Μετά από την τόσο πικρή επίγευση που μας άφησαν όλα αυτά τα αξιοθέατα της μαύρης ιστορίας της Πολωνίας χρειαζόμασταν κάτι για να γλυκαθούμε. Και αυτό το κάτι βρισκόταν εδώ, δίπλα ακριβώς στο Keret House. Η CUKIERNIA PAWŁOWICZ στον αριθμό 74 της οδού Żelazna φτιάχνει τα πιο νόστιμα pączki της πόλης. Τί είναι τα pączki? Είναι τα παραδοσιακά πολωνικά ντόνατς. Αυτές οι τηγανητές μεγάλες μπουκιές συνήθως έχουν γέμιση τριαντάφυλλου, δαμάσκηνου, βερίκοκου, φράουλας, βατόμουρου, κρέμας ή γλυκού τυριού. Μια άλλη συνταγή θέλει αυτές τις φουσκωτές μπάλες ζύμης χωρίς γέμιση, επικαλυμμένες με κρυσταλλική ζάχαρη ή γλάσο, οι οποίες είναι εξίσου νόστιμες.

Τα pączki είναι γνωστά στην Πολωνία τουλάχιστον από τον Μεσαίωνα. Τρώγονται την Tłusty Czwartek (Παχιά Πέμπτη), την τελευταία Πέμπτη πριν από τη Σαρακοστή. Ο παραδοσιακός λόγος για την παρασκευή pączki ήταν να καταναλωθεί όλο το λαρδί, η ζάχαρη, τα αυγά και τα φρούτα του σπιτιού επειδή η κατανάλωσή τους απαγορευόταν από τις χριστιανικές πρακτικές νηστείας κατά την περίοδο της Σαρακοστής.

Στηθήκαμε στην ουρά η οποία αποτελούνταν αποκλειστικά από ντόπιους και όταν φτάσαμε μπροστά από το παράθυρο δείξαμε με το δάχτυλο στην κοπέλα τις γεύσεις που θέλαμε να δοκιμάσουμε. Μας έβαλε τα ντόνατς σε χάρτινα σακουλάκια, πληρώσαμε ένα μικρό ποσό με κάρτα και τα φάγαμε περπατώντας ξανά στην οδό Chłodna.

Μετά από λίγα μέτρα συναντήσαμε την Πλατεία-Πάρκο Skwer ks. Jerzego Popiełuszki η οποία φέρει το όνομα του Jerzy Aleksander Popiełuszko του ιερέα της "Αλληλεγγύης" και υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μια δύσκολη περίοδο της Πολωνίας. Στο κέντρο της Πλατείας στέκεται ένας σταυρός και δίπλα ένας ογκόλιθος αφιερωμένος στη μνήμη του ιερέα.

Ένας υπέροχος ιστορικός ναός σε νεοαναγεννησιακό στιλ στέκεται στο μέσον της Πλατείας. Είναι ο Kościół św. Karola Boromeusza, δηλαδή ο Άγιος Charles Borromeo που χτίστηκε από το 1841 έως το 1849. Η εκκλησία δεν υπέστη σοβαρές ζημιές κατά την Εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας και οι Γερμανοί ανατίναξαν μόνο το εγκάρσιο τμήμα της. Με λίγα λόγια η εκκλησία σώζεται μέχρι σήμερα στη βασική της μορφή.

Ο ναός είναι διαμορφωμένος στο πρότυπο της ρωμαϊκής βασιλικής της Santa Maria Maggiore με πρόσοψη που στέφεται από δύο Πύργους ενώ στα πλαϊνά του τμήματα υπάρχουν μορφές αγίων προστατών της Πολωνίας. Μπροστά από την εκκλησία υπάρχει ένα άγαλμα της Παναγίας της Χάριτος.

Καταλήξαμε στη Λεωφόρο John Paul II (Αl. Jana Pawła II) την οποία διασχίσαμε και βρεθήκαμε έξω από τη γιγαντιαία Hala Mirowska, το ορόσημο της γειτονιάς. Το πρόγραμμα που είχα φτιάξει έλεγε φαγητό και τουλάχιστον δίωρη ανάπαυλα σε κάποιο από τα φαγάδικα της Αγοράς. Λογάριαζα όμως χωρίς τον ξενοδόχο, αφού την Κυριακή που βρεθήκαμε εμείς έξω από την πόρτα της Mirowska, η Αγορά ήταν κλειστή. Το λάθος μας ήταν ότι εκείνη τη στιγμή δεν τσεκάραμε και τη δίδυμη Αγορά Hala Gwardii θεωρώντας την και αυτήν κλειστή.

Οι πάγκοι με τα λογής-λογής λουλούδια μπροστά από την είσοδο της Mirowska ήταν ανοιχτοί και κυκλοφορούσε αρκετός κόσμος.

Σηκώσαμε το βλέμμα μας ψηλά και θαυμάσαμε για λίγη ώρα το τούβλινο κτίριο που χτίστηκε μεταξύ του 1899 και του 1901 με εντολή του Ρώσου Δημάρχου Nikolai Bibikov, λειτουργώντας ως η μεγαλύτερη Αγορά της Βαρσοβίας μέχρι το ξέσπασμα της Εξέγερσης. Αν και καταστράφηκε από πυρκαγιά, οι τοίχοι αρνήθηκαν να υποχωρήσουν, και το κτίριο επέζησε. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί διεξήγαγαν πολιτικές εκτελέσεις εδώ. Τρύπες από σφαίρες είναι ακόμα ορατές στον βόρειο τοίχο μιας αίθουσας. Οι Κομμουνιστές, στην αρχή, σχεδίαζαν να την κατεδαφίσουν εντελώς αλλά τελικά δεν το έκαναν.

Απογοητευμένοι, αφού χάσαμε την ευκαιρία να την δούμε εκ των έσω αλλά και να φάμε σε κάποιο εστιατόριο της Αγοράς, διασχίσαμε ξανά τη λεωφόρο John Paul II καταλήγοντας στο γωνιακό Green Caffè Nero της μικρής πλατείας. Καθίσαμε σε ένα ωραίο σημείο και φάγαμε χορταστικά σάντουιτς και γλυκά. Ο σύζυγος πήρε καφεδάκι μετά το φαγητό αλλά εμένα κάτι με γαργαλούσε και δεν μπορούσα να βρω ησυχία. -”Μέχρι να πιεις τον καφέ σου θα πεταχτώ πάλι μέχρι την Αγορά” του είπα. Φόρεσα το πανωφόρι μου, το σκουφί μου, πήρα τη φωτογραφική μηχανή και το κινητό και έφυγα. Πέρασα απέναντι και κινήθηκα στο πλάι της τεράστιας Hala Mirowska ακολουθώντας την οδό Plac Mirowski. Ανάμεσα στα δύο κτίρια-Hala Mirowska και Hala Gwardii-υπάρχει υπαίθρια λαϊκή αγορά με πολλούς πάγκους οι οποίοι δε λειτουργούσαν και ήταν σκεπασμένοι με μουσαμάδες και τέντες.

Αμέσως μετά φάνηκε η δίδυμη αδελφή της Hala Mirowska, η Hala Gwardii. Τί υπέροχα κτίρια είναι αυτά!

Τελικά η Hala Gwardii λειτουργούσε. Τρελάθηκα από τη χαρά μου. Άνοιξα την πόρτα και μπήκα στην τεράστια κλειστή Αγορά. Παντού υπήρχαν πάγκοι και κιόσκια με ένα σωρό εμπορεύματα. Από τρόφιμα μέχρι σαπούνια!

Γινόταν χαμός από κόσμο που καθόταν απολαμβάνοντας το φαγητό του αφού η Hala Gwardii, μετά από μεγάλη ανακαίνιση τον Σεπτέμβριο του 2017, έγινε ένα νέο γαστρονομικό σημείο της πόλης με πολλά εστιατόρια. Η πολύβουη Αγορά, η οποία ήταν γεμάτη με ντόπιους αλλά και με τοπικά προϊόντα, απλώθηκε μπροστά στα μάτια μου και δεν είχα παρά να την εξερευνήσω με μεγάλη χαρά και αφοσίωση απ΄ άκρη σ΄ άκρη.

Την προσοχή μου τράβηξαν οι μεγάλες φωτογραφίες που απεικονίζουν πυγμάχους και αγώνες πυγμαχίας και βρίσκονται κρεμασμένες ψηλά στην οροφή περιμετρικά ολόκληρης της Αγοράς. Μετά τον πόλεμο η αίθουσα χρησίμευσε ως αποθήκη λεωφορείων, μέχρι που τελικά έγινε αθλητική αίθουσα που χρησιμοποιούσε η στρατιωτική Λέσχη Αθλητικής Φρουράς Gwardia (απ΄ όπου προέρχεται το όνομά της). Το 1953, το 10ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Πυγμαχίας έλαβε χώρα στην αίθουσα.

Ευτυχώς, τελικά, που αυτές οι δύο δίδυμες αίθουσες δεν γκρεμίστηκαν και παραμένουν μέχρι σήμερα σιωπηλοί μάρτυρες της ιστορίας αλλά και η “κοιλιά της Βαρσοβίας”.

Βγήκα έξω περιχαρής περπατώντας μέχρι το πίσω μέρος της Hala Gwardii

ενώ στη συνέχεια συνάντησα το Siłownia Plenerowa Park Mirowski που καταλαμβάνει όλη την ανατολική πλευρά των Αγορών. Έστριψα δεξιά και συνέχισα να περπατάω κατά μήκος του τούβλινου τοίχου της Αγοράς. Λίγο πριν βγω στην είσοδο της Hala Mirowska, στη Λεωφόρο John Paul II, συνάντησα έναν ακόμη δείκτη ορίων του Γκέτο της πόλης.

Συναντήθηκα ξανά με τον σύζυγο ο οποίος είχε τελειώσει τον καφέ του και είχε αναλάβει δυνάμεις για τον επόμενο, άκρως ενδιαφέροντα προορισμό μας. Βγήκαμε έξω στη Λεωφόρο και καλέσαμε Uber. Το σημείο αποβίβασης ήταν το εστιατόριο Rozdroże στην Aleje Ujazdowskie 6.