100 Χρόνια ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

[panpan]

Ο λευκός πύργος καμουφλαρισμένος γιά να γλυτώσει από τούς βομβαρδισμούς.

 

[Sailor Moon]

Ευχαριστουμε πολυ για τις υπεροχες φωτο και πληροφοριες της πολης μας!

 

[kabamarou]

Πολύ ωραίες οι φωτογραφίες και οι πληροφορίες. Δυστυχώς δεν υπάρχουν και πολλές πληροφορίες από ότι έχω καταλάβει μέσα από την αναζήτηση μου στο internet για τα παλιά σπίτια της Ανω πόλης που μπορεί να μην είναι τόσα εντυπωσιακά όσο αυτά στην Β.Ολγας αλλά είναι πάρα πολλά και υπάρχουν πάρα πολλά εγκαταλελειμμένα. Εχω περπατήσει κάθε στενάκι σε αυτήν την περιοχή και με συναρπάζει κάθε φορά που την περπατάω ξανα και ξανά.Θα μπορούσε να αξιοποιηθεί πολύ περισσότερο πιστεύω αυτή η περιοχή και να αναδειχθεί από τουριστικής πλευράς αλλά ακόμη και έτσι όπως είναι νομίζω ότι την λατρεύω περισσότερο γιατί βγάζει μια διαφορετική γοητεία για ψαγμένους αναζητητές.

 

[fenia42]

Η Ανω Πόλη είναι υπέροχη και ευτυχώς έχει κρατήσει τον χαρακτήρα της. Οχι στο μέγιστο βαθμό βέβαια. Θα μπορούσε πολύ καλύτερα αλλά ο δήμος δε κάνει πραγματικά τίποτα γι'αυτό. Τουλάχιστον υπάρχουν οι νόμοι ακόμα που απαγορεύουν το χτίσιμο μεγάλων μπαλκονιών και επιβάλουν τα σκούρα παράθυρα- κουφώματα και χρώματα στις κατοικίες.
Ισως το χειρότερο είναι η βρωμιά και η έλλειψη πάρκινγκ. Δε ξέρω τι θα μπορούσε να γίνει για το δεύτερο, το πρώτο όμως είναι στοιχειώδες.

 

[panpan]

Ανω Πόλη: Βυζαντινοί απόηχοι
Πράσινες αυλές και ευωδιαστά σοκάκια, ίχνη προσφυγιάς, γειτονιά και νοικοκυροσύνη. Μνημεία ελληνιστικά, βυζαντινά, οθωμανικά. Κτίσματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και εκλεκτικισμού πλάι σε προσφυγικά καστρόπληκτα συμπληρώνουν ένα πλούσιο, πρωτότυπο και άκρως γοητευτικό παζλ στην κορυφή της Θεσσαλονίκης.
Μια οικιστική ιδιαιτερότητα στα σπλάχνα της Θεσσαλονίκης. Η πολυποίκιλη πολιτισμική κληρονομιά της συμπρωτεύουσας αντικατοπτρίζεται στα φιδογυριστά καλντερίμια της Ανω Πόλης, στους φροντισμένους της βυζαντινούς ναούς, στα τείχη της ακρόπολης, στα εναπομείναντα προσφυγόσπιτα και στα διατηρητέα, μακεδονίτικης τεχνοτροπίας, αρχοντικά.

Στο υψηλότερο σημείο της ακρόπολης ορθώνεται το Γεντί Κουλέ
Στους κατοίκους της, που δεν προτίμησαν τα «μέγαρα» της παραλιακής λεωφόρου Νίκης, αλλά έμειναν εκεί, στη γειτονιά με την ωραιότερη θέα, που την άνοιξη μυρίζει γιασεμί, απλωμένη μπουγάδα και φρεσκομαγειρεμένες νοστιμιές. Στους φοιτητές που καταλαμβάνουν τις γερασμένες πολυκατοικίες του '70, δίνοντάς τους νέα πνοή... Εκεί, μια ανάσα μακριά από το πολύβουο κέντρο, 30.000 κάτοικοι βιώνουν τη δική τους καθημερινότητα, με θέα τις οθωμανικές κρήνες, κάτω από περίτεχνα ζωγραφισμένα σαχνισιά, πλάι σε φρεσκοασβεστωμένους τοίχους, «σκαρώνοντας» τα δικά τους «πηγαδάκια» δίπλα σε ολάνθιστες πεζούλες...
Εύκολα χάνεσαι στην Ανω Πόλη, μα το κάνεις με χαρά. Βρίσκεις τον εαυτό σου να απολαμβάνει κάθε στιγμή της «κακής» σου τύχης, αυτής που σε οδήγησε σε ένα ακόμα πανέμορφο σοκάκι, το οποίο διαφορετικά δεν θα είχες συναντήσει. Δεν πτοείσαι, δεν θα αποπροσανατολιστείς· δύσκολα θα βγεις «παραέξω». Η βυζαντινή οχύρωση της πόλης (που αρχικά έγινε για αμυντικούς σκοπούς παρά για να φιλοξενήσει κάποιον οικισμό), την περικλείει με τείχη ψηλά και προστατεύει την ακόμα εμφανή προσφυγική της ταυτότητα.
Περπατώντας εντός των τειχών, στον νου έρχονται οι πρώτοι κάτοικοι, οι λιγοστοί μουσουλμάνοι του 17ου αιώνα και αργότερα οι πρόσφυγες, που μετά την Καταστροφή του '22 βρήκαν σε αυτή τη χέρσα γη τη νέα τους πατρίδα. Κάπου κάπου κοιτάς ψηλά, «αφουγκράζεσαι» τους ψιθύρους που αντηχούν τα δεκάδες εναπομείναντα καστρόπληκτα· τα φτωχικά εκείνα σπίτια που κόλλησαν σαν «στρείδια» πάνω στα τείχη, που έκαναν πραγματικότητα την ανάγκη των αφεντάδων τους να ριζώσουν κάπου, να κάνουν μια καινούργια αρχή και ασυναίσθητα θαυμάζεις το ότι επέλεξαν για σπίτι τους την πιο γερή ραχοκοκαλιά της Θεσσαλονίκης.

Η ανατολική πλευρά των βυζαντινών τειχών κινείται παράλληλα με την οδό Ελ. Ζωγράφου

Η πολυδύναμη φυσιογνωμία της Ανω Πόλης εξελίσσεται μέσα από μία αδιάσπαστη ιστορική πορεία αιώνων και οριοθετείται ανατολικά από την οδό Ελένης Ζωγράφου, δυτικά από την περιοχή της Αγίας Αικατερίνης, νότια από την Ολυμπιάδος και βόρεια από την οδό Επταπυργίου. Ενας ιστορικός πολεοδομικός ιστός, φτιαγμένος από σοκάκια και αδιέξοδα, πλατείες και γειτονιές που διατηρούν το ανθρώπινο άρωμά τους, βάζουν το δικό τους λιθαράκι στο πολυπολιτισμικό «ψηφιδωτό» που από το 1979 αποτελεί παραδοσιακό οικισμό.
Ακολουθώντας τα «ίχνη» της βυζαντινής οχύρωσης

Η εντυπωσιακή θέα απ' τον Πύργο Τριγωνίου
Τειχοπερίκλειστη ήταν η Θεσσαλονίκη μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Στη βορειοανατολική άκρη της οδού Επταπυργίου, εδρεύει από τον 15ο αιώνα ο Πύργος Τριγωνίου, το εντυπωσιακό κυλινδρικό οχυρό που μαζί με τον Λευκό Πύργο (ανατολικά) και αυτόν του Βαρδαρίου (στα δυτικά), αποτέλεσαν τους ισχυρότερους προμαχώνες των Τούρκων. Από εδώ έχεις απρόσκοπτη θέα στα ανατολικά τείχη, ενώ «κατάσαρκα» ξεκινά και το μεγαλύτερο σωζόμενο κομμάτι της βόρειας πλευράς τους.
Τα οχυρωματικά έργα που ξεκίνησαν επί ελληνιστικών χρόνων, με την πάροδο του χρόνου ενισχύθηκαν, παίρνοντας την οριστική τους μορφή, στη Βυζαντινή εποχή. Επί Μ. Κωνσταντίνου και αργότερα επί Μ. Θεοδοσίου, η περίμετρος του ισχυρότατου φρουριακού συγκροτήματος μετρούσε τα 8 χιλιόμετρα. Με την πάροδο του χρόνου και την περαιτέρω εξέλιξη των πολεμικών τεχνικών έχασαν την οχυρωματική τους αξία ενώ, παράλληλα, εμφανίστηκε και η επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισης των επιδημιών. Σε αυτά, προστίθεται και η προσπάθεια ενός γενικότερου «εξωραϊσμού» από τη μεριά της τουρκικής διοίκησης και, κάπως έτσι, εξηγείται η κατεδάφιση μεγάλων τμημάτων του, με πρώτα και καλύτερα, αυτά της παραλίας.

Σήμερα, το μήκος των τειχών δεν ξεπερνά τα 3 χιλιόμετρα, πολλές από τις πύλες έχουν καταστραφεί μα τα τείχη της Ανω Πόλης σώζονται σχεδόν ολόκληρα. Ολως περιέργως, η περιοχή της ακρόπολης, της ύστατης και ισχυρότερης αμυντικής οχύρωσης, μαζί με το Γεντί Κουλέ, (Επταπύργιο ελληνιστί), δεν συμπεριλαμβάνεται εντός σχεδίου ανάπλασης του παραδοσιακού οικισμού!
«Πέντε χρόνια δικασμένος μέσα στο Γεντί Κουλέ...»
Η υψηλότερη και πιο απόρθητη κορυφή της παλιάς πόλης αποτελεί έργο της εποχής των Παλαιολόγων και αποτελείται από δύο τμήματα: το
http://content-mcdn.ethnos.gr/files.../assets_LARGE_t_183762_54021236_type12128.jpg
Το Αγίασμα της Τιμίας Ζώνης
βυζαντινό οχυρωματικό περίβολο με τους δέκα πύργους και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών. Οι πύργοι της βόρειας πλευράς αποτελούν τμήματα του παλαιοχριστιανικού τείχους της ακρόπολης, ενώ αυτοί της νότιας προστέθηκαν στους μεσοβυζαντινούς χρόνους. Η είσοδος κατασκευάστηκε το 1431 από τον Τσαούς Μπέη, τον πρώτο διοικητή της Θεσσαλονίκης μετά την άλωσή της και φέρει ως «εντυπωσιακά» δομικά υλικά τμήματα βυζαντινών ναών! Από το 1890 και για έναν ολόκληρο αιώνα, το Γεντί Κουλέ διατηρεί τη φήμη «διαβόητου κάτεργου» (τραγουδιέται ως τέτοιο σε πολλά ρεμπέτικα τραγούδια), καθώς λειτουργεί ως ανδρική, γυναικεία και στρατιωτική φυλακή. Το 1989 μεταβιβάζεται στο υπουργείο πολιτισμού, αποτελώντας πια επισκέψιμο μνημείο-«μάρτυρα» της ακάνθινης ιστορίας του.
Πλατείες, κρήνες και ναοί

Ο καφενές Τσινάρι, στην ομώνυμη γειτονιά
Παίρνεις δυνάμεις και ετοιμάζεσαι για περπάτημα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Βαδίζοντας πλάι στα σαχνισιά της πλακοστρωμένης Δημ. Πολιορκητού καταγράφεις και τις αναρίθμητες «παραφωνίες»: βεβηλωμένες με γκράφιτι κρήνες, τον θόρυβο του κυκλοφοριακού, «μεταμφιεσμένες» λιθόχτιστες πλατείες που θυσιάζουν τη γραφικότητα στον βωμό του εύκολου παρκαρίσματος. Τα προβλήματα της Ανω Πόλης φανερώνονται σε όλους, με την πρώτη ματιά.Φτάνεις αισίως στο Τσινάρι, την πλατεία με τον γεροπλάτανο. Μια από τις ιστορικότερες της περιοχής, σηματοδοτείται από τον ομώνυμο, παλιό καφενέ (τσινάρ στα τουρκικά σημαίνει κλαδί πλατάνου) και γύρω της συγκεντρώνει δεκάδες αναψυκτήρια, μεζεδο- πωλεία αλλά και κίνηση, καθώς αποτελεί κομβική δίοδο προς το Δήμο Συκεών.
Οπως όπως σταθμευμένα δίκυκλα επισκιάζουν μια από τις παλιότερες (και δυστυχώς άνυδρες) οθωμανικές κρήνες που τουλάχιστον, κατόρθωσε να γλιτώσει της καλλιτεχνικής «αδείας» των νεοελλήνων. Συνεχίζεις βόρεια για να αντικρίσεις την ομορφότερη, στη συμβολή Ευρυμέδοντος - Ηρακλειδών στο νούμερο 3. Προστατευμένη πίσω από την καγκελόπορτα ενός σπιτιού, είναι εντοιχισμένη στην πρόσοψή του, μέρος της ολάνθιστης αυλής! Ακόμα μια, διαφορετική από τις άλλες, η κατασκευασμένη με τούβλο Κόκκινη Βρύση της Ακροπόλεως.

Η δυσεύρετη αλλά ομορφότερη κρήνη, της Ευρυμέδοντος
Ανατολικά κατευθύνεσαι πάλι, προς την Πλατεία Τερψιθέας και τον λιγότερο «τυχερό» οθωμανικό τουρμπέ, το οκταγωνικό μαυσωλείο του Μουσά Μπαμπά (17ου αιώνα) που έχει αφεθεί στην τύχη του. Ακολουθείς τις ταμπέλες για ένα διάλειμμα στα γαλήνια προαύλια των χριστιανικών μνημείων της περιοχής. Πρώτη στη «λίστα» η Μονή Βλατάδων, το μοναδικό βυζαντινό μοναστήρι που διατηρήθηκε κατά την Τουρκοκρατία. Χαμηλότερα, ο Αγιος Νικόλαος ο Ορφανός (Ηροδότου & Απ. Παύλου) -πρώην μετόχι της Μονής Βλατάδων-, χτισμένος στις αρχές του 1300, με πεζούλες μες στα δέντρα, φιλοξενεί δεκάδες περαστικούς που βρίσκουν στο σκιερό του προαύλιο το δικό τους ησυχαστήριο.
Το αληθινό κόσμημα όμως, δεν είναι άλλο από τον Οσιο Δαυίδ, το παλιό καθολικό της Μονής Λατόμου. Σε ανθρώπινο «δάκτυλο» οφείλεται και αυτή η «διάκριση» καθώς ο φύλακάς της έχει βαλθεί να μετατρέψει την αυλή του στον πιο καλοφροντισμένο κήπο! Η κ. Ευμορφία, η γειτόνισσα, με τα κλειδιά ανά χείρας, σε συνοδεύει μπροστά απ' τον θησαυρό της μικρής εκκλησιάς· το θαυμαστό, 5ου αι. ψηφιδωτό του Χριστού. Σε καθίζει μπροστά τον «αμούστακο» Κύριο και σου εξηγεί την ιστορία της περίφημης παράστασης του οράματος του Ιεζεκιήλ στην οποία πρωταγωνιστούν ζώα-σύμβολα των 12 αποστόλων. Η κατάνυξη σε συνεπαίρνει και πριν αποχωρήσεις, μαθαίνεις πώς γλίτωσε πολέμους και φωτιές, όντας καλυμμένος πρώτα με δέρμα και μετά με σοβά.

Την ολόφωτη -σήμερα- οχύρωση της Ανω Πόλης, επέλεξαν για «σπίτι» τους οι πρόσφυγες, μετά την καταστροφή του '22
Αν σε συμπαθήσει, θα σου δώσει και τα κλειδιά για το Αγίασμα της Τιμίας Ζώνης, μιας ερμητικά σφραγισμένης πόρτας στον επάνω δρόμο. Οταν ο Αγιος γιορτάζει οι πύλες ανοίγουν και το άγιο νερό ρέει για όλους τους προσκυνητές, μέσα από έναν πράσινο βράχο με σταλακτίτες!
Καστρόπληκτα: Προσφυγική ταυτότητα
Η εκστρατεία «καθαρισμού» και ανάδειξης των βυζαντινών τειχών της Ανω Πόλης συνιστά παράλληλα και τον μεγαλύτερο «αντίπαλο» των προσφυγικών οικημάτων, των επονομαζόμενων καστρόπληκτων.

Κατά μήκος του ανακατασκευασμένου τείχους (δυστυχώς όπου βλέπεις πράσινο, όλο και κάποιο από αυτά έχει απαλλοτριωθεί), παρατηρείς τα σημάδια παλιών νοικοκυριών. Οι χρωματικές αλλοιώσεις στις πλευρές που ακουμπούσαν πάνω στα τείχη κάποτε αποτελούσαν μέρος των κατοικιών. Βλέπεις ακόμα τα ανοίγματα, τις τρύπες που άνοιξαν οι ντόπιοι για να κρύβονται από τους Γερμανούς στην κατοχή. Σε έναν άλλον τοίχο, στην Ευρυμέδοντος, σημειώνεις πως η Ανω Πόλη δεν ήταν άδικα γνωστή ως «ανταρτοφωλιά» κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η σωζόμενη επιγραφή της Κομαντατούρ υποδεικνύει ακόμα στους κατακτητές να μην κάνουν βήμα παραπέρα, καθώς είναι γι' αυτούς άκρως επικίνδυνο...
Δεκάδες καστρόπληκτα, ολόκληρες συνοικίες εντός κι εκτός Ανω Πόλης (αυτά στην πίσω πλευρά των τειχών ανήκουν στον Δήμο Συκεών), αποτελούν οργανικό κομμάτι της ιστορικής της συνέχειας αλλά, δυστυχώς, πολλά στέκουν εγκαταλελειμμένα, ετοιμόρροπα, προσδοκώντας τη μοίρα που θα τους αποφασιστεί.
Κάποιοι θεώρησαν πως ασχημαίνουν τα τείχη, πως δεν ταιριάζουν στη σύγχρονη φυσιογνωμία της, πως στα αλήθεια αυτό που χρειάζεται είναι περισσότερο πράσινο - παρόλο που ήταν μέρος της από την αρχή... Οι κατακρημνισμένες σκεπές τους είναι έργο ανθρωπίνων χεριών. Με αυτόν τον τρόπο βεβαιώνεται πως θα παραμείνουν άδεια και όποιος «επιτήδειος» θα ανατρέξει αλλού για εύρεση στέγης. Αλλα κατοικούνται ακόμα, εμφυσώντας ζωή, διαμορφώνοντας τη γραφικότητα που μόνο δυσεύρετη δεν είναι σε τούτο το τοπίο. Αφήνεσαι ελεύθερος μα δεν αμελείς να επισκεφτείς την οδό Ισμήνης και τη συνέχειά της που οδηγεί έξω από τα τείχη. Την Πύλη Εσκί Ντελίκ, (την τρίτη και τελευταία κατά σειρά που διαπερνά το τείχος και καταλήγει στην οδό Γ. Παπαδοπούλου) μια πανέμορφη γειτονιά που διατηρεί άσβεστο το χρώμα του μεσοπολέμου. Κοντά στον Πύργο Τριγωνίου, το υπέροχο «μπαλκόνι» της οδού Ποτίδαιας -παράλληλη της Επταπυργίου-, χαρίζει σε όποιον την ανακαλύψει, ανεμπόδιστη θέα στο Θερμαϊκό!

Ο Οδυσσέας Παπαϊωάννου, ο «παθιασμένος» ξεναγός μας στη γειτονιά της Ανω Πόλης
Ενεργός σύλλογος κατοίκων
«Η Θεσσαλονίκη παράχωσε το παρελθόν της. Τώρα, πάει να καταστρέψει και το μέλλον της», αναφέρει ο Οδυσσέας Παπαϊωάννου, γραμματέας και ενεργό μέλος του δραστήριου Συλλόγου Κατοίκων Ανω Πόλης. Δεν έχει άδικο. Η 20ετής προσωπική προσπάθεια διάσωσης της προσφυγικής μνήμης της πόλης τους, συναντά εμπόδια. Ισως τόσα, όσα και τα προβλήματά της.
Η δραστηριότητα του Συλλόγου έχει εξασφαλίσει κατ' επανάληψη τη συνδρομή πολεοδόμων, τεχνικών, πανεπιστημιακών κ.ά., και έχει προτείνει χειροπιαστές λύσεις στα πολλαπλά προβλήματα που μαστίζουν τη γειτονιά των Κάστρων.

Ενα από τα ερειπωμένα καστρόπληκτα που «χαρακτηρίζουν» τα βόρεια τείχη
Προτάσεις επί προτάσεων για την έλλειψη ολοκληρωμένου προγράμματος ανάπλασης, για την προστασία των καστρόπληκτων, λύσεις για το κυκλοφοριακό. Τονίζεται επίσης η έλλειψη χώρων στάθμευσης και η ανυπαρξία παιδικών - βρεφονηπιακών σταθμών. Επιζητείται η διατήρηση της γειτονιάς, όχι με τον διωγμό, αλλά την επανεγκατάσταση οικογενειών ώστε «να ζήσει, να μην είναι μουσειακή». Ακόμα και προτάσεις εξεύρεσης πόρων για την αναστήλωση των διατηρητέων έχουν συντάξει. Σε κάποιο συρτάρι θα βρίσκονται... «Ισως τελικά, η λύση είναι να γίνει αυτόνομος Δήμος η Ανω Πόλη», μας λέει. Ισως απλά, πρέπει να εισακουστεί.
Ο «πνεύμονας» πράσινου του Σεϊχ Σου

Χίλια δέντρα, Κεδρηνός Λόφος, Σέιχ Σου. Οι νότιες και νοτιοδυτικές πλαγιές του Χορτιάτη φέρουν πολλά ονόματα. Το περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης καταλαμβάνει έκταση 30.000 στραγγίζει τα όρια της Ανω Πόλης και φτάνει μέχρι το Ασβεστοχώρι και το Πανόραμα. Τεχνητό δάσος αποτελείται κυρίως από κωνοφόρα δέντρα και αναδασώνεται συστηματικά από την εποχή του Μεσοπολέμου. Την ονομασία του (Σέιχ Σου, σημαίνει «νερό του σεΐχη»), την οφείλει στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, και συγκεκριμένα σε έναν οθωμανικού τουρμπέ και μια πηγή που ακόμα υπάρχει, στην τοποθεσία Χίλια Δέντρα.
Μέχρι τη δεκαετία του '30, η συνεχής ξύλευση, η υπερβόσκηση και η εκχέρσωση του εδάφους οδήγησαν στην σταδιακή υποβάθμισή του. Οι πρώτες εργασίες υλοποιήθηκαν το 1929 από τη Δασολογική Σχολή του Α.Π.Θ., με τη φύτευση πεύκων και κυπαρισσιών και σκοπό την αποτροπή περαιτέρω πλημμυρικών φαινομένων. Οι αναδασώσεις συνεχίστηκαν, αλλά τον Ιούλιο του 1997 το δάσος υπέστη τεράστια οικολογική καταστροφή, καθώς το 55% της συνολικής του έκτασης παραδόθηκε στις φλόγες. Σήμερα, οι προσπάθειες για την προστασία του συνεχίζονται, ενώ η περιοχή αποτελεί δημοφιλή προορισμό του Σαββατοκύριακου.

Θέα στη θάλασσα από τις πλαγιές του πευκόφυτου λόφου του Σέιχ Σου
Κατεξοχήν οικογενειακός χώρος αναψυχής, είναι ιδανικός για καθαρό αέρα, πικνίκ και ανεμπόδιστη θέα σε όλη τη Θεσσαλονίκη. Μάλιστα, ο συνορεύων ζωολογικός κήπος (λειτουργεί από το 1987), αποτελεί από μόνος του αξιοθέατο. Υδρόβια ή αρπακτικά πτηνά, θηλαστικά, αρκούδες, λύκοι, αλεπούδες και ελάφια χαρίζουν σε μικρούς και μεγάλους μια αξέχαστη εκδρομή!
Σύστημα ύδρευσης
Οι πηγές του όρους Χορτιάτη τροφοδοτούσαν με νερό όλη τη Θεσσαλονίκη. Στην είσοδο του ομώνυμου χωριού αναστηλώνεται το ρωμαϊκό υδραγωγείο, το οποίο μέχρι το 1945 έπαιζε καθοριστικό ρόλο στη ζωή της περιοχής. Επί τουρκοκρατίας, το νερό του κατέληγε σε δύο δεξαμενές της μονής Βλατάδων και από εκεί διανεμόταν στις βρύσες της πόλης.

Ματιά στη Μονή Βλατάδων
FAST INFO
Ο «Εξώστης» της πόλης
Στη γωνία που σχηματίζει το βόρειο με το ανατολικό τείχος ορθώνεται από τα τέλη του 15ου αι. ο ολόφωτος Πύργος Τριγωνίου, ο δεύτερος μεγαλύτερος μετά τον «Λευκό», το σήμα-κατατεθέν της πόλης. Γνωστός και ως Πύργος της Αλύσεως (αλυσίδας) κατά την Τουρκοκρατία, είναι ένας πύργος πυροβολικού που ως σκοπό είχε την ενισχύση του ευάλωτου απο τις εχθρικές εισβολές σημείου των τειχών. Το προνομιακής τοποθεσίας έργο του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς ακόμα και σήμερα, επιφυλάσσει το καλύτερο πανοραμικό αγνάντι.

Οι αρκούδες, τα δημοφιλέστερα ζώα του Ζωολογικού κήπου
Στα ενδότερα του επταπύργιου
Οι μνήμες ξυπνούν διαβαίνοντας το περιφραγμένο με συρματόπλεγμα επισκεπτήριο, μπαίνοντας στο υπερυψωμένο κεντρικό φυλάκιο που επιβλέπει τις ανδρικές φυλακές, τα λουτρά, το μικρό εκκλησάκι και ψηλά την αίθουσα διδασκαλίας. Η γυναικεία πτέρυγα δεν είναι επισκέψιμη, όπως επίσης εκτός ορίων είναι και το ανήλιαγο μπουντρούμι της απομόνωσης, αριστερά της εισόδου. Αν και το Γεντί Κουλέ έμελλε να γίνει το πιο απόρθητο φρούριο της Θεσσαλονίκης, χρησιμοποιήθηκε πρώτα από τους Τούρκους και εν συνεχεία από τους Ελληνες ως χώρος «συνέτισης» πολιτικών κρατούμενων της μετεμφυλιακής Ελλάδας και της δικτατορίας. Στην πρόσφατη 3η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, λειτούργησε και ως χώρος τέχνης.
Αθικτη από το σχέδιο Εμπραρ
Η περιοχή της Ανω Πόλης διασώθηκε από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, η οποία λέγεται πως ξεκίνησε από ένα φτωχικό τούρκικο σπίτι, κοντά στην οδό Αγίου Δημητρίου. Το σχέδιο ανοικοδόμησης του Γάλλου αρχιτέκτονα Εμπράρ ο οποίος ανέλαβε το έργο επανασχεδιασμού της πόλης, «σεβάστηκε» το ιδιαίτερο συνονθύλευμα του συγκεκριμένου πολεοδομικού ιστού και θέλησε να το διατηρήσει, ως κύριο χαρακτηριστικό του οικισμού.
Διατηρητέα
Το 1979 εκδόθηκε διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο 45 κτίσματα της Ανω Πόλης κρίθηκαν διατηρητέα. Με την αναθεώρησή του, μειώθηκαν οι συντελεστές δόμησης και τα ύψη των κτιρίων κι ο αριθμός τους ανέβηκε στα 280. Σήμερα μετρούν περίπου τα 380. Η επέκταση του χαρακτηρισμού είναι βέβαια θετικό βήμα, που όμως δεν συνοδεύεται από μέτρα οικονομικής στήριξης για την αποκατάστασή τους.
Πάμε Ανω Πόλη
Το πολύχρωμο, σχεδόν παιδικό μίνι λεωφορείο, αποτελεί ένα από τα τρία που επιτάχθηκαν για να εξυπηρετήσουν συγκοινωνιακά μια κατά γενική ομολογία ιδιαίτερη «γραμμή». «Πάμε Ανω Πόλη» διαβάζεις στα πλάγια και πίσω από παράθυρα, χαιρετίζεις τα πονηρά χαμόγελα των κατοίκων που «γλίτωσαν» ένα ακόμη κομμάτι της αναπόφευκτης ανάβασης!
Οι κήποι του πασά
Ενα μοναδικής φύσεως αρχιτεκτόνημα ξεπροβάλλει στο κέντρο ενός φροντισμένου, καταπράσινου πάρκου, αντικριστά από τα ανατολικά τείχη της πόλης. Οικοδόμημα των αρχών του 20ού αι., καμία σχέση δεν έχει ούτε με οικία, ούτε με Τούρκο αξιωματούχοαντίθετα, θεωρείται πως χτίστηκε ως μέρος του νοσοκομείου του Αγίου Δημητρίου. Η μεγάλη του φθορά, «προσθέτει» στο μυστήριο. Παράξενο, διαβρωμένο, κάτι θυμίζει σιντριβάνι, κάτι άλλο σήραγγα, μια στέρνα, ένα καθιστικό...Αλλιώς γνωστοί και ως Δρακόσπιτα, αποτελούν κατεξοχήν δείγμα «φανταστικής αρχιτεκτονικής», μιας τεχνοτροπίας που αφορά τα έργα ανωνύμων τεχνιτών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από άκρως ποιητική διάθεση και έλλειψη πρακτικότητας. Επιπλέον, τα «περίεργα» σύμβολα που διαφαίνονται στον ένα τοίχο αλλά και μια στοά που δεν οδηγεί πουθενά, ενισχύουν τις φήμες πως επρόκειτο για τόπο συνεύρεσης Οθωμανών τεκτόνων ενώ, από τους οπαδούς της Ιερής Γεωγραφίας η θέση των κήπων θεωρείται κομβικό γεωμαγνητικό σημείο!
Μουσείο Κεμάλ
Το πατρικό σπίτι του Μουσταφά Κεμάλ «Ατατούρκ» φιλοξενείται στις παρυφές της Ανω Πόλης, εντός του Τουρκικού Προξενείου, στη συμβολή των οδών Απ. Παύλου και Αγ. Δημητρίου. Η τριώροφη κατοικία στην οποία γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του ο ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους, αποτελεί το σημαντικότερο μουσείο της νεότερης ιστορίας της γείτονος.

ΗΛΕΚΤΡΑ ΦΑΤΟΥΡΟΥ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΡΡΗΣ

 

[chrisbd]

Η Βυζαντινή Συμβασιλεύουσα πόλις.

Η πόλη συνδέθηκε εξ αρχής με την ιστορική προσωπικότητα, που θα μετάλλασσε την παγανιστική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στο μακροβιότερο χριστιανικό βασίλειο, τον θεμελιωτή του Βυζαντινού κράτους, Κωνσταντίνο τον Μεγάλο. Το 324 ο Κωνσταντίνος, στο πλαίσιο της διαμάχης του με το Λικίνιο, χρησιμοποίησε τη Θεσσαλονίκη ως στρατιωτικό ορμητήριο κατασκευάζοντας νέο λιμάνι, τον περιώνυμο «σκαπτό λιμένα», προκειμένου να συγκεντρώσει σ' αυτό στόλο από 200 «τριακόντορες» γαλέρες και 2000 εμπορικά πλοία, τα οποία θα μετέφεραν τον στρατό του, δύναμης 120.000 ανδρών.
Μετά την οριστική επικράτηση του Κωνσταντίνου έναντι του Λικίνιου στη Μάχη της Χρυσούπολης, ο δεύτερος με παρέμβαση της αδερφής του και συζύγου του Μ. Κωνσταντίνου εστάλη εξόριστος στο φρούριο της Ακρόπολης της Θεσσαλονίκης. Εκεί κατά τον ιστορικό Ζώσιμο δολοφονήθηκε με εντολή του Κωνσταντίνου.
Η μεταφορά της πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας ανατολικά, στην παλαιά αποικία των Μεγαρέων, το Βυζάντιο, την από τούδε Κωνσταντινούπολη ή Νέα Ρώμη (Nova Roma), θα συντελέσει στην περαιτέρω ανάδειξη της Θεσσαλονίκης. Η παραυξάνουσα αντίληψη της γεωστρατηγικής της σημασίας και τα έργα που κατασκευάζονται στην πόλη, με πρόνοια των αυτοκρατόρων Ιουλιανού και Μεγάλου Θεοδόσιου, την καθιστούν «ὀφθαλμὸ τῆς Εὐρώπης καὶ κατ'ἐξοχὴν τῆς Ἑλλάδος». Γίνεται «Συμβασιλεύουσα», ονομάζεται «Μεγαλούπολις» και κατέχει τη θέση της επόμενης μετά την Κωνσταντινούπολη πόλης της Αυτοκρατορίας (Θεσσαλονίκην μετὰ τὴν μεγάλην παρὰ Ῥωμαίων πρώτην πόλιν).
Ο Μέγας Θεοδόσιος, ως Αύγουστος της Ανατολής αρχικά, χρησιμοποίησε ως έδρα του τη Θεσσαλονίκη. Αφού απέκρουσε τους Γότθους το 378 ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό, με προτροπή του Επισκόπου Θεσσαλονίκης Ασχολίου, και προχώρησε στη συστηματική οχύρωση της πόλης, εργασία που ανέθεσε στον Πέρση Ορμίσδα. Από τη Θεσσαλονίκη εξέδωσε και το αυτοκρατορικό διάταγμα με το οποίο όριζε τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία του κράτους.
Ιστορική για τη σκληρότητά της έχει μείνει η πράξη της σφαγής 7.000 Θεσσαλονικέων στον Ιππόδρομο το 390, με διαταγή του Θεοδοσίου, ως τιμωρία για την εξέγερση εναντίον της φρουράς του, που αποτελούταν από ηττημένους Γότθους υπό τον Βουτέριχο.
Οι δοκιμασίες της Θεσσαλονίκης από τις επιδρομές των γοτθικών φύλων συνεχίστηκαν μέχρι και το τέλος του 5ου αιώνα, οπότε η πόλη κατάφερε να εξασφαλίσει μικρό διάστημα ειρήνης και ευημερίας. Στην ευπραγία της βοήθησε και ο μακεδονικής καταγωγής αυτοκράτορας Ιουστινιανός, δίδοντας ιδιαίτερο βάρος στα προβλήματά της και ανάγοντάς την σε πρωτεύουσα του Ιλλυρικού πραιτορίου.
Στα τέλη του 6ου αιώνα παρουσιάστηκε η σλαβική απειλή, η οποία έμελλε να ταλανίζει την πόλη για τους δύο επόμενους αιώνες. Τα σλαβικά φύλα, αρχικά με την καθοδήγηση των Αβάρων και αργότερα αυτόνομα, πραγματοποίησαν πολλές επιδρομές εναντίον της Θεσσαλονίκης με σημαντικότερες αυτές του 586 και του 597. Τέλος στις σλαβικές βλέψεις έδωσε το 688 ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Β’, ο επικαλούμενος Ρινότμητος, ο οποίος νικώντας τους Σλάβους εισήλθε θριαμβευτής στην πόλη.
Την περίοδο της Εικονομαχίας σε αντίδραση στην εικονόφιλη στάση της Εκκλησίας της Ρώμης ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος απέσπασε το ανατολικό Ιλλυρικό από την εκκλησιαστική δικαιοδοσία της Ρώμης και το απέδωσε στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Έπειτα από αυτό το γεγονός ο Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης έπαψε να είναι Βικάριος του Πάπα και η τοπική εκκλησία συνέδεσε την πορεία της με την ανατολική εκκλησιαστική διοίκηση. Το δεύτερο μισό του 9ου αιώνα έλαβε χώρα και η αποστολή προς τους σλαβικούς λαούς των Θεσσαλονικέων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου, η δράση των οποίων συνδέθηκε με την απαρχή του εκχριστιανισμού αλλά και της φιλολογίας των Σλάβων.
Το 904 η πόλη δέχθηκε επίθεση από τους Σαρακηνούς με αρχηγό τον εξισλαμισθέντα Λέοντα Τριπολίτη. Η σφοδρότητα της επίθεσης και η απροετοιμασία πολιορκίας οδήγησαν στην άλωση και τη λεηλασία της. Παρ όλ' αυτά ο 10ος και οι αρχές του 11ου αιώνα χαρακτηρίσθηκαν ως περίοδος αναδόμησης και η Αυτοκρατορία χωρίσθηκε σε «θέματα». Η Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε πρωτεύουσα ενός θέματος που επιβίωσε έως και τον 15ο αιώνα.

Ψηφιδωτό του 6ου ή 7ου αιώνα που εικονίζει τον Άγιο Δημήτριο με παιδιά.

Η Εκδίωξη του Θεοδοσίου από τον Άγιο Αμβρόσιο έπειτα από τη σφαγή της Θεσσαλονίκης όπως παριστάνεται σε έργο του Άντονι βαν Ντάικ.

Βικιπαίδεια

 

[fenia42]

Στις Φυλακές του Γεντί Κουλέ είχε φυλακιστεί και ο προαναφερόμενος ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης, δυστυχώς ελάχιστα γνωστός στους περισσοτέρους.
Καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά εν τέλει γλίτωσε το απόσπασμα.
Κάποιοι στίχοι του είναι γνωστοί στο ευρύτερο κοινό από τη φωνή του Γεράσιμου Ανδρεάτου :

Δε πρόκειται για κάποιο ερωτικό τραγούδι. Αν προσέξει κανείς τους στίχους θα καταλάβει.

 

[panpan]

Mια σπάνια φωτογραφία του κόκκινου σπιτιού με το μαγαζί κάτω να
ειναι έκθεση υφασμάτων.

 

[panpan]

Και μία ακόμα

 

[babaduma]

baba ευχαριστούμε πολύ για τις φωτό και τις πληροφορίες των παλιών αρχοντικών...Υπάρχει τίποτε ανάλογο για την άνω πόλη όπου θυμάμαι πολλά παλιά σπίτια ;; Δηλαδή φωτο και καταγραφή των κτιρίων που θάπρεπε να διασωθούν;;

Στην Άνω Πόλη δεν υπάρχουν αρχοντικά. Ο λόγος είναι απλός: Κατ΄εξοχήν μουσουλμανικός πληθυσμός και κάποιοι χριστιανοί και λίγοι εβραίοι των φτωχότερων τάξεων.

Δείτε και τον παρακάτω χάρτη, από το βιβλίο "Θεσσαλονίκης ανάδειξις / Χαρτών αναμνήσεις" που εκδόθηκε το 2008 με τη συνεργασία του Υπουργείου Μακεδονίας - Θράκης, του Δήμου Θεσσαλονίκης και της Δημοτικής Πινακοθήκης με αφορμή Έκθεση με το ίδιο θέμα που διοργανώθηκε από το ΕΚΕΠΠ-ΕΚΕΧΧΑΚ στα πλαίσια των 43ων Δημητρίων.

Ωστόσο, διασώζονται κάποια (όπως π.χ. το σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ, σημερινό Τούρκικο Προξενείο) παλαιότερα ή μεταγενέστερα και κάποια μνημεία ή "μνημεία" που περιμένουν να τ' "ανακαλύψουν" αυτοί που ενδιαφέρονται. Αν κάποιος έχει κάποια συγκεκριμένη ερώτηση να κάνει, πολύ ευχαρίστως - αν μπορώ - να βοηθήσω.

 

[panpan]

Κόκκινη βρύση.Άνω πόλη.

H φωτογραφία ειναι τραβηγμένη μάλλον το 1943 από γερμανό στρατιώτη,
ειναι έγχρωμη και όχι επιχρωματισμένη.Θα πρέπει να ειναι η πιο παλιά
έγχρωμη φωτογραφία τής πόλης.

 

[fenia42]

Πωπω, αγνώριστη η γειτονίτσα μου !!!!