Γκάμπια Γουινέα-Μπισσάου Μαυριτανία Σενεγάλη Ταξιδεύοντας στη Δυτική Αφρική την εποχή του Covid-19

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 12ο, Και τι εστί Γουινέα Μπισάου;

Υποθέτω ότι υπάρχουν αρκετοί που δε γνωρίζουν τι εστί Γουινέα Μπισάου. Και ίσως μερικοί θέλουν να μάθουν..

Λοιπόν είναι μια μικρή χώρα της Δυτικής Αφρικής. Έχει έκταση 36,125 km2 και πληθυσμό περίπου δυο εκατομμύρια.

Γουινέα ονομαζόταν παλιότερα ολόκληρη η ευρύτερη περιοχή στα παράλια της Δυτικής Αφρικής. Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που την εξερεύνησαν ήταν οι Πορτογάλοι που έφθασαν στην περιοχή στα μέσα του 15ου αιώνα. Οι Πορτογάλοι θαλασσοπόροι ήδη πριν τελειώσει ο 15ος αιώνας παρέπλεαν όλη τη δυτική ακτή της Αφρικής και αφήνοντας πίσω τους τη μαύρη ήπειρο ταξίδευαν ως τις μακρινές Ινδίες.

Οι Πορτογάλοι κήρυξαν ολόκληρη τη Δυτική Αφρική αποικία τους και επιδόθηκαν στην εκμετάλλευση του πλούτου της. Βασικά προϊόντα της Δυτικής Αφρικής ήταν ο χρυσός, το ελεφαντόδοντο και το πιπέρι. Όλα όμως τα πλούτη της περιοχής τα ξεπέρασε σε σπουδαιότητα το εμπόριο των σκλάβων.

Στο μεταξύ κατέφθασαν στην περιοχή οι άλλες Ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις. Ολλανδία, Γαλλία και Βρετανία. Οι κτήσεις των Πορτογάλων περιορίστηκαν κυρίως από τις αποικίες της Γαλλίας και της Βρετανίας. Εδώ κράτησαν την παραλιακή περιοχή νότια του ποταμού Γκάμπια, όπου με κέντρο το Ziguinchor συνέχισαν το επικερδές δουλεμπόριο ως και το 19ο αιώνα. Με την κατάργηση του δουλεμπορίου και τη συνθήκη του Βερολίνου που υπεγράφη το 1886, έχασαν το Ziguinchor και την περιοχή Casamance, που την πήρε η Γαλλία.

Η κοινή Πορτογαλική κληρονομιά της περιοχής είναι η κρεολική γλώσσα που μιλιέται ως σήμερα από μέρος του πληθυσμού στο Casamance αλλά και την πλειοψηφία στη Γουινέα Μπισάου, έχοντας εκτεταμένο Πορτογαλικό λεξιλόγιο.

Μπισάου: Κάσιους και καρναβάλι, δυο χαρακτηριστικά προιόντα της χώρας

Στο κομμάτι της «Πορτογαλικής Γουινέας» που τους απέμεινε οι Πορτογάλοι είχαν εγκατασταθεί στην παραλιακή λωρίδα από τις αρχές του 16ου αιώνα. Αλλά το εσωτερικό παρέμενε μέχρι το 19ο αιώνα ανεξερεύνητο, ευρισκόμενο κάτω από την εξουσία φυλάρχων που είχαν γίνει πλούσιοι συνεργαζόμενοι στο εμπόριο των σκλάβων με τους Πορτογάλους.

Ένας ένοπλος επαναστατικός αγώνας ξεκίνησε το 1956 υπό την ηγεσία του Amilcar Cabral και την υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης, Κίνας, Κούβας και Αφρικανικών χωρών με αριστερές κυβερνήσεις. Το κίνημα γνωστό με τα αρχικά PAIGC είχε σημαντικές στρατιωτικές επιτυχίες και ήδη όταν τον Ιανουάριο τού 1973 δολοφονήθηκε ο Cabral ήλεγχε μεγάλα τμήματα της χώρας. Οι επαναστάτες διακήρυξαν την ανεξαρτησία της χώρας στις 24 Σεπτέμβρη του 1973. Από την πλευρά της Πορτογαλίας η ανεξαρτησία αναγνωρίστηκε μετά το στρατιωτικό κίνημα της 25ης Απριλίου του 1974, που ανέτρεψε τη δικτατορία.

Η χώρα πήρε την ονομασία «Γουινέα Μπισάου», προς διάκριση από τη γειτονική Δημοκρατία της Γουινέας, που προήλθε από τη Γαλλική αποικία της Γουινέας. Υπάρχει ακόμα η «Ισημερινή Γουινέα» που είναι η πρώην Ισπανική Γουινέα. Ενώ ο τεράστιος ανοικτός κόλπος της Δυτικής Αφρικής στον Ατλαντικό ωκεανό ονομάζεται «Κόλπος της Γουινέας». Η ονομασία χρησιμοποιήθηκε από τους Ευρωπαίους και για ένα από τα μεγαλύτερα νησιά του κόσμου, τη χώρα των Παπούα, που βρίσκεται βόρεια της Αυστραλίας. Την ονόμασαν «Νέα Γουινέα» επειδή τα χαρακτηριστικά των ιθαγενών κατοίκων και το φυσικό περιβάλλον της τους θύμιζαν τη Γουινέα της Αφρικής.

Μετά την ανεξαρτησία η χώρα διοικήθηκε από ένα επαναστατικό συμβούλιο ως το 1984 και υπήρξε μονοκομματικό κράτος υπό την αριστερή παράταξη του PAIGC. Οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές έγιναν το 1994. Αλλά δυστυχώς αντί βελτίωσης άρχισε μια σειρά από στρατιωτικά κινήματα, με πρώτο το 1998 που εξελίχθηκε σε άγριο εμφύλιο πόλεμο.

Ο εμφύλιος ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1998 και έληξε το Μάιο του 1999 με την παραίτηση του προέδρου Vieira που κυβερνούσε από το 1980.

Με τη λήξη του εμφυλίου κέρδισε τις εκλογές η αντιπολίτευση ερχόμενη για πρώτη φορά στην εξουσία. Αλλά η ρημαγμένη από τον εμφύλιο χώρα δε βρήκε ησυχία. Πολιτική αστάθεια, οικονομική κατάρρευση, έξαρση της διαφθοράς χαρακτήρισαν τη συνέχεια. Οι στρατιωτικοί επενέβαιναν κάθε τόσο υποδεικνύοντας τους δικούς τους εκλεκτούς.

Ο Vieira επανήλθε στην προεδρία με εκλογές το 2005. Οι στρατιωτικοί αφού απέτυχαν να τον σκοτώσουν το 2008 τελικά τον δολοφόνησαν το 2009.

Με τις συνεχείς επεμβάσεις των στρατιωτικών κανένας πρόεδρος δε μπόρεσε να ολοκληρώσει τη θητεία του μέχρι το 2014 που εξελέγη ο Mário Vaz. Όμως το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών που έγιναν για τη διαδοχή του ( δεύτερος γύρος στις 16 Ιανουαρίου του 2020) ακόμα αμφισβητούνται και η πολιτική κατάσταση χαρακτηρίζεται τεταμένη και ασταθής.

Η Γουινέα Μπισάου είναι μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Τα χάλια της οικονομικής κατάστασης της χώρας συμβαδίζουν με άλλες πληγές όπως η γραφειοκρατία, η διαφθορά και η κοινωνική ανισότητα.

Ένα μεγάλο κεφάλαιο της διαφθοράς συνδέεται με τη διακίνηση ναρκωτικών. Από το 2005 έμποροι ναρκωτικών από τη Λατινική Αμερική άρχισαν να χρησιμοποιούν τη Γουινέα Μπισάου ως ενδιάμεσο σταθμό μεταφοράς κοκαΐνης προς την Ευρώπη. Οι στρατιωτικοί και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν αντιμετώπισαν το πρόβλημα, ίσως γιατί στις τάξεις τους υπήρχαν αρκετοί αναμεμιγμένοι στη διακίνηση των ναρκωτικών.

Ο πληθυσμός της χώρας είναι πολυφυλετικός. Πιο πολυάριθμοι είναι οι κάτοικοι που ανήκουν στις φυλές Balanta και Fula. Σε κάθε μία ανήκει το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας. Οι Mandinka είναι 15% ενώ οι Papel 8%. Αλλά υπάρχουν και πολλές άλλα φυλετικές ομάδες.

Ως προς τη θρησκεία περίπου ο μισός πληθυσμός είμαι μουσουλμάνοι. Ο Χριστιανισμός είναι διαδεδομένος κυρίως στις παραλιακές περιοχές. Οι Χριστιανοί υπολογίζονται σήμερα στο ένα τέταρτο των κατοίκων. Ευτυχώς δεν υπάρχουν θέματα θρησκευτικών συγκρούσεων ή διακρίσεων.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 13ο

Τετάρτη, 26 Φεβρουαρίου, αποχαιρετισμός του Μπισσάου και πίσω στο Ziguinchor. Αρχίζει το ταξίδι στη Σενεγάλη.

Το πρωινό άργησε, το σερβίρουν στις οκτώ η ώρα. Κατανοητή η αργοπορία, καθώς χθες ήταν το καρναβάλι.

Στις οκτώμισι κατεβαίνω στη ρεσεψιόν, έτοιμος να εγκαταλείψω το Μπισάου, επιστρέφοντας στο Ziguinchor της Σενεγάλης. Ζητώ να με βοηθήσουν να πάρω επταθέσιο ταξί. Και ακούω έκπληκτος ότι σήμερα κηρύχθηκε απεργία όλων των οδικών μεταφορικών μέσων. Έτσι ξαφνικά, στις έξι τα χαράματα. Φοβερό αυτό, τα ίδια συνέβησαν στην Αθήνα την ημέρα που ξεκίνησα το ταξίδι. Να δείτε που θα τριτώσει το κακό.

Το αίτημα των απεργών δεν είναι οικονομικό. Ζητάνε να κάνει επί τέλους κάτι η κυβέρνηση της χώρας για να διορθώσει το χάλι των δρόμων. Δίκιο έχουν. Οι επαγγελματίες αυτοκινητιστές, που πληρώνουν κάποιους φόρους, έχουν απαυδήσει με τις ζημιές που παθαίνουν σε αυτούς του γεμάτους λακκούβες και χώματα δρόμους.

Η ρεσεψιόν μού λέει ότι υπάρχουν ελπίδες να με πάρει στο αμάξι του ένας Σενεγαλέζος που ετοιμάζεται να αναχωρήσει με ένα μεγάλο τζιπ. Πηγαίνω στον άνθρωπο και του εξηγώ την κατάστασή μου ζητώντας βοήθεια. Μου απαντάει ότι «θα το κοιτάξει».

Περιμένω καθώς ο Σενεγαλέζος φορτώνει το τζιπ με πράγματα. Είναι επιχειρηματίας που πουλάει σε καταστήματα μια σάλτσα για μαγειρική, ιδίως για ψητά κοτόπουλα, που την ονομάζει Jumbo.

Περιμένοντας τι θα γίνει κάνω γνωριμία και ενός τύπου ηλικίας λίγο μεγαλύτερης από τη δική μου. Είναι πρόξενος στο Μάλι. Χρήσιμη γνωριμία, αν και παρόλο που το έψαξα δε διατίθεται χρόνος να προσθέσω λίγες ημέρες αεροπορικής μετάβασης στο Μάλι σε τούτο το ταξίδι. Το θέμα είναι ότι επιβεβαιώνει και αυτός ότι η κατάσταση στο Μπαμάκο, την πρωτεύουσα του Μάλι, έχει καλυτερέψει και είναι αρκετά ασφαλής. Ενώ μακριά από την πρωτεύουσα παραμένουν οι κίνδυνοι. Ως παθιασμένος ταξιδιώτης πάντα συλλέγω πληροφορίες, ακόμα και τούτη την ώρα που κάθομαι στ` αναμμένα κάρβουνα.

Η αγωνία μου τελειώνει κατά τις δέκα. Ο Σενεγαλέζος μου λέει «φέρε τα πράγματά σου». Είναι ένας ψηλός και γεροδεμένος τύπος. Δίπλα του κάθεται ένας ντόπιος συνεργάτης του. Πίσω κάθομαι εγώ αλλά και δυο άλλοι ντόπιοι. Στριμωγμένοι, γιατί πάμε σε μια συνοικία να μοιράσουμε δοχεία με σάλτσα στα μαγαζιά. Η συνοικία τυχαίνει να είναι το Καρακόλ, εκεί που κατέληξα χθες βράδυ μετά το καρναβάλι. Έχει μια ζωντανή τοπική αγορά. Οι τρεις ντόπιοι συνεπιβάτες κατεβαίνουν, ξεφορτώνουν κάμποσα δοχεία με σάλτσα και έτσι μένω στο πίσω κάθισμα μόνος μου, με κάμποσες αποσκευές δίπλα. Ενώ έρχεται ένας αδελφός τού οδηγού, λιγότερο μεγαλόσωμος, που κάθεται δίπλα του.

Ταξιδεύουμε αρκετά γρήγορα. Συναντάμε και λιγότερη κίνηση, φυσικά λόγω της απεργίας.

Ο Σενεγαλέζος οδηγός μού λέει λίγα λόγια για τη ζωή και την επιχειρηματική του δραστηριότητα. Έχει εγκατασταθεί στη Γκάμπια και δουλεύει μαζί με τον αδελφό του. Όμως όλοι οι υπόλοιποι αδελφοί του, έχει αρκετούς, ακολούθησαν το επάγγελμα του πατέρα του, εργάζονται στις Αστυνομικές υπηρεσίες της Σενεγάλης. Ήρθε χθες στο Μπισάου για να διαφημίσει τη σάλτσα, επωφελούμενος της συγκέντρωσης κόσμου στο στάδιο για το καρναβάλι. Αυτή η σάλτσα γίνεται από κρεμμύδια με φιστικοβούτυρο και φιστικέλαιο.

Σήμερα οι έλεγχοι που μας γίνονται είναι ελάχιστοι. Στα σύνορα περνάμε πολύ γρήγορα και τις δυο πλευρές. Μέχρι και ο οδηγός εξεπλάγη όταν με είδε να έχω πάρει αμφότερες τις σφραγίδες τόσον γρήγορα.
Το γεγονός ότι οι Σενεγαλέζοι είναι από οικογένεια αστυνομικών βοηθάει. Έχουν πολλές γνωριμίες. Επί πλέον μοιράζουν στους υπαλλήλους των τελωνείων και λοιπών μεθοριακών αρχών μερικά διαφημιστικά της επιχείρησης, όπως πλαστικά δοχεία και πιάτα, που είναι χρήσιμα και τα παίρνουν οι υπάλληλοι για τα σπίτια τους.

Έτσι φθάνουμε στο σταθμό λεωφορείων του Ziguinchor στις μιάμιση το μεσημέρι. Σήμερα κάναμε τρεισήμισι ώρες μαζί με τις δουλειές στο Μπισάου. Κατεβαίνοντας ευχαριστώ τον οδηγό και του δίνω 7,000 CFA ως συμμετοχή μου στα έξοδα των καυσίμων, όπως του λέω. Ο άνθρωπος, που δε μου είχε ζητήσει κάτι, τα δέχεται με ευχαρίστηση.

Με ένα τοπικό ταξί (των 500 CFA ) πηγαίνω στο γνωστό μου πλέον ξενοδοχείο Le Perroquet. Σχεδόν γεμάτο είναι. Βρίσκουν ένα δωμάτιο στον πρώτο όροφο. Έχει και μπαλκόνι με θέα το ποτάμι. Εντάξει λοιπόν, το μόνο πρόβλημα που έχω είναι πως επειδή το δωμάτιο είναι στη γωνία το wifi δεν πιάνει τόσο καλά και για να συνδεθώ πηγαίνω αλλού, όπως στην τραπεζαρία.

Τώρα κάνω μια βόλτα στην πόλη. Σε μια κοντινή πλατεία που έχουν στήσει αγορά τουριστικών σουβενίρ μια πωλήτρια ζητάει να μου κάνει «δώρο» ένα βραχιολάκι για καλή τύχη. Αργότερα επιμένει ότι πρέπει κάτι να ψωνίσω. Έτσι κάνουν συνήθως στην Αφρική. Την ξεφορτώνομαι δίνοντάς της 1,000 CFA.

Κοντά στην κεντρική αγορά βρίσκω μια τρύπα που λειτουργεί ως εστιατόριο. Έξω στο στενό δρομάκι είναι μια υπαίθρια κουζίνα όπου μια «μάμα» με μια νεότερη γυναίκα (πιθανόν κόρη της), με το μωρό της στην πλάτη, μαγειρεύουν. Ζητώ μια μερίδα. Μου δίνουν μια αρκετά μεγάλη τσίγκινη λεκάνη όπου μέσα της έχουν ψάρι μαγειρεμένο με τηγανητό ρύζι και λαχανικά. Κάθομαι στην τρύπα που έλεγα, ένα τραπέζι είναι με δυο - τρείς πάγκους τριγύρω, και το απολαμβάνω. Το βρίσκω πολύ ωραίο. Τιμή 700 CFA. Περίπου ένα ευρώ.

Το απόγευμα κάνω βόλτα στην πόλη του Ziguinchor. Σώζονται λίγα παλιά αποικιακά κτίρια, όπως αυτό που στεγάζει το επαρχιακό Συμβούλιο. Δεν υπάρχουν κάποια σημαντικά αξιοθέατα. αλλά είναι μια ευχάριστη τροπική πόλη. Έφθασα και μέχρι το λιμάνι.

Δίπλα του είναι ένας περιφραγμένος χώρος που προορίζεται, όπως γράφει μια μεγάλη ταμπέλλα, για να τοποθετηθεί ένα μνημείο που θα τιμά τη μνήμη των θυμάτων τού ναυαγίου τού πλοίου Joola, που συνέβη το 2002.

Το λιμάνι είναι κλειστό στους επισκέπτες, ανοίγει αύριο το πρωί για να επιβιβαστούν όσοι ταξιδεύουν στο πλοίο Aline Sitoe Diatta, που κάνει δρομολόγια για το Ντακάρ.

Θα ήθελα και εγώ να πάω με το καράβι, είναι καλύτερο μεταφορικό μέσο από τα «επταθέσια», αλλά δυσκολεύομαι να προσαρμοστώ στα δρομολόγιά του. Σε αυτό το ταξίδι όλο αλλάζω πρόγραμμα. Οπότε μάλλον βολεύουν τα επταθέσια που φεύγουν συνεχώς.

Οι ψαράδες μαζεύονται δίπλα στο Perroquet. Μπαλώνουν τα δίχτυα τους και κουβεντιάζουν. Ζεσταίνουν νερό σε μια μικρή φωτιά, φτιάχνουν τσάι και με καλούν να το μοιραστώ.

Όχι δεν πίνω, αλλά να βγάλουμε μια φωτογραφία; Ευχαρίστως λέει ένας μικρόσωμος που «αερίζει» το τσάι χύνοντάς το από ψηλά σε ένα ποτηράκι και τανάπαλιν κάμποσες φορές.

Ας γνωριστούμε λοιπόν. Εγώ είμαι ο Μπενεντίκτ, έχω γαϊδούρι με κάρο και φορτοεκφορτώνω τα αλιευτικά. Εσύ;

Συνταξιούχος και με λένε Anastase, αλλά μπορείς να με λες Άνας. Χαιρόμαστε αμοιβαία.

Ο Μπενεντίκτ πρέπει να είναι Χριστιανός αλλά δεν έθιξα το θρησκευτικό θέμα. Και εγώ Χριστιανός είμαι αλλά στις Μουσουλμανικές χώρες με λένε Άνας. Είναι συνηθισμένο μουσουλμανικό όνομα που βέβαια, παρά την εν μέρει συνήχηση, έχει τελείως διαφορετική προέλευση από το Αναστάσης. Είναι ένας ταξιδιωτικός χαμαιλεοντισμός!

Το βράδυ τρώω στο εστιατόριο του ξενοδοχείου. Παραγγέλνω το πιάτο της ημέρας. Στο μενού το αναφέρουν ως “thiebou dienne”. Όταν μου το φέρνουν διαπιστώνω ότι είναι το ίδιο φαγητό που έφαγα το μεσημέρι στην τσίγκινη λεκάνη. Μόνο που τώρα το σερβίρουν σε πολυτελέστερη έκδοση. Όπως έμαθα είναι το εθνικό φαγητό της Σενεγάλης.

Είναι όμορφα εδώ στο Ziguinchor. Υπάρχει και το μεγάλο ποτάμι όπου γίνονται εκδρομές με βάρκες.

Φιλικός κόσμος, ευχάριστες ώρες.

Αλλά εγώ θέλω να ταξιδέψω, δεν υπάρχει περισσότερος χρόνος για το χαλαρό Ziguinchor.

Αυτή η φωτογραφία είναι στο στάδιο για το καρναβάλι, είπα να μη τις βάλω όλες μαζί..

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 14ο

Πέμπτη, 27 Φεβρουαρίου, στο Ελινκίν, ψαροχώρι της Καζαμάνς.

Θα αφήσω το Ziguinchor για να ταξιδέψω σε άλλα μέρη της περιοχής Casamance.

Αλλά ίσως κάποιοι θέλουν να γράψω τι είναι αυτό το Καζαμάνς.

Αρχικά είναι ένα ποτάμι, μήκους 320 χιλιομέτρων. Από αυτά τα 130 περίπου είναι πλωτά.
Από αυτό το ποτάμι παίρνει το όνομά της η νότια περιοχή της Σενεγάλης που βρίσκεται σφηνωμένη ανάμεσα στη Γκάμπια και τη Γουινέα Μπισάου.

Η Καζαμάνς απομονώνεται με τη σφήνα της Γκάμπια από την κεντρική Σενεγάλη και ξεχωρίζει τόσο γεωγραφικά όσο και πολιτιστικά. Ιστορικά η περιοχή διεκδικήθηκε από δυο αποικιακές δυνάμεις: τη Γαλλία και την Πορτογαλία. Τελικά δόθηκε στη Γαλλία το 1888. Αλλά η Καζαμάνς διατηρεί στοιχεία κρεολικής πορτογαλικής κουλτούρας.

Η διαφορετικότητα σε συνδυασμό με τη γεωγραφική απομόνωση εξέθρεψαν ένα αποσχιστικό κίνημα που εκδηλώθηκε τη δεκαετία του 1980, με βίαια επεισόδια και τρομοκρατικές επιθέσεις. Για πολλά χρόνια οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θεωρούσαν την περιοχή ανασφαλή. Αλλά το αποσχιστικό κίνημα σταδιακά αδυνάτισε και δεν αποτελεί πλέον απειλή.

Η περιοχή, που τη σημειώνω στους χάρτες που ακολουθούν έχει έκταση τριάντα χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έχω περάσει δυο ημέρες ήδη στο Ζιγκουινζόρ, την πρωτεύουσα της Καζαμάνς. Θα διαθέσω τέσσερες ακόμα ημέρες για να κάνω κάποια επίσκεψη σε αυτήν.

Μετά από κάποια σκέψη καταλήγω να ξεκινήσω από το Elinkin. Δεν είναι μακρινό μέρος αλλά πάντα είναι καλό να ξεκινά το ταξίδι νωρίς το πρωί.

Νωρίς λοιπόν πρωινό στην τραπεζαρία. Αλλάζω άλλα 200 ευρώ σε 130,000 CFA.
Πηγαίνω στο σταθμό των λεωφορείων με συλλογικό ταξί (500 CFA).

Εκεί το επταθέσιο γεμίζει και φεύγουμε κανονικά για το Elinkin. Κόστος 2,000 CFA, 1,500 το εισιτήριο και 500 η βαλίτσα. Περνάμε από τη μικρή πόλη Oussouye (45 χιλιόμετρα). Μετά άλλα 20 χιλιόμετρα και αφού περάσαμε από το σταυροδρόμι για το χωριό Miomp φθάνουμε στο Elinkin. Μόνο εγώ από τους επιβάτες κατεβαίνω στο τέρμα της διαδρομής, εκεί που είναι το μικρό λιμάνι του χωριού, στις εκβολές του ποταμού Casamance. Η ώρα είναι περίπου δέκα. Περπατώ ένα χιλιόμετρο με τα πόδια ως το Campement Villageois όπου ζητώ κατάλυμα. Σε μια παραποτάμια έκταση έχουν κατασκευάσει δίδυμες στρογγυλές καλύβες – μπανγκαλόου με στέγη από ξύλο και άχυρο. Είναι πολύ ωραία και φθηνά εδώ, 9,000 CFA η διανυκτέρευση. Υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα από ηλιακούς συλλέκτες. Έχουν και ένα εστιατόριο με σκεπαστή τραπεζαρία δίπλα στο ποτάμι.

Αυτό το Campement Villageois (δηλαδή Χωριάτικη Κατασκήνωση) είναι κατασκευασμένο το 1972 από ένα Γάλλο κοινωνιολόγο, τον Christian Saglio. Ο Saglio πίστευε στο δυναμικό της περιοχής να εξελιχθεί σε τουριστικό μαγνήτη με τοπικό χρώμα, όπου οι τουρίστες θα ζούσαν μέσα στον τοπικό πληθυσμό. Εκτός από την απασχόληση που θα προσέφεραν τα Campement, πίστευε ότι με τα κέρδη θα μπορούσαν οι τοπικές κοινότητες να ενισχυθούν πολιτιστικά αλλά και οικονομικά προκειμένου να αποκτήσουν διάφορες χρήσιμες υπηρεσίες, όπως υγειονομικές και εκπαιδευτικές. Αν και τα ενθουσιώδη σχέδια του Saglio δε συνάντησαν ανάλογη ανταπόκριση από το ντόπιο πληθυσμό, εδώ που μένω σήμερα μου αρέσει πάρα πολύ. Έχουν και μια δεξαμενή στο Campement Villageois γεμάτη κροκοδείλους. Τους έχουν μαζέψει σε άλλες περιοχές, εδώ στο Elinkin το ποτάμι δεν έχει κροκοδείλους.

Θα μείνω λοιπόν εδώ μια ημέρα. Το μεσημέρι τρώω ωραίο φαγητό. Ψάρι ψητό, τι άλλο να φάει κανείς σε ένα ψαροχώρι.

Αλλά κάνει πολλή ζέστη, μιλάμε για 40 βαθμούς. Οπότε ξαπλώνω στο κρεβάτι για ξεκούραση.

Το Eliskin είναι ένα ψαροχώρι στο στόμιο του ποταμού Casamance. Το χωριό είναι στη νότια όχθη, όπως και η πόλη Ziguinchor, η οποία βρίσκεται στα ανάντη. Έχει κάποια τουριστική ανάπτυξη διότι προσφέρεται για εκδρομές με πιρόγα, στην περιοχή των εκβολών του ποταμού, που έχει και κάμποσα νησιά.

(Η φωτογραφία από το Ελινκίν όπως φαίνεται από την εκδρομή με βάρκα)

Μου προτείνουν και μένα μια εκδρομή με πιρόγα και δέχομαι. Πληρώνω 15,000 CFA και φεύγουμε με την πιρόγα περίπου στις έξι το απόγευμα. Προορισμός μας είναι το «νησί των πουλιών». Είναι μια ξέρα μέσα στο ποτάμι όπου υποτίθεται την ώρα που βραδιάζει θα δω πολλά πουλιά. Είμαι μόνος με το βαρκάρη και τηρούνται σχολαστικά όλες οι προδιαγραφές ασφαλείας. Φοράμε σωσίβια και πριν και μετά τη βόλτα περνάμε και δίνουμε στοιχεία στο λιμενικό σταθμό. Δυστυχώς τα πουλιά που βλέπω είναι ελάχιστα. Κρίμα τα 15,000 CFA. Το μόνο που μου άρεσε ήταν τα σμήνη από χελιδονόψαρα που κάθε τόσο πετούσαν πάνω από το νερό. Και ένα περίεργο μαύρο ζώο που ο βαρκάρης το ονομάζει «αφακάλ». Δε μπόρεσα να το βρω στο ιντερνέτ, ίσως να το έλεγα τσακάλι της θάλασσας. Λέει ότι τρώει θαλασσινά και ψάρια. Κάναμε μια ώρα βαρκάδα (εξίμισι με επτάμισι).

Χαλαρότητα και όμορφη ατμόσφαιρα εδώ στο Ελινκίν. Το βράδυ τη βγάζω με μια ωραία ομελέτα.

Τόσο σχοινoτενή εισαγωγή σας έγραψα και όμως ξέχασα κάτι βασικό. Οι περισσότεροι ξεκινήσαμε τα ταξίδια με σχολικές εκδρομές! Αυτά τα παιδιά από ένα σχολειό τού Ζιγκουινζόρ μου το θύμισαν...

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 15ο

Παρασκευή, 28 Φεβρουαρίου

Ευτυχώς όλη τη νύχτα δούλευε ο ανεμιστήρας και έτσι κοιμήθηκα αρκετά σε αυτό το τόσο ζεστό μέρος.

Όμορφα είναι εδώ στο Campement Villageois και πολύ γραφικό το ψαροχώρι Elinkin. Αλλά αν το δούμε από ταξιδιωτική σκοπιά είναι μόνο άραγμα και χαλάρωση. Οπότε συνεχίζω για τον επόμενο προορισμό.

Είναι το νησί Καραμπάν (Karabane) που βρίσκεται στο πιο ακραίο μέρος των εκβολών τού ποταμού Casamance. Εδώ κοντά είναι, αλλά η πιρόγα της δημόσιας συγκοινωνίας αναχωρεί στις 12,30 το μεσημέρι. Υπάρχει άλλο ένα δρομολόγιο που φεύγει απόγευμα. Βέβαια εκτελούνται και δρομολόγια με ιδιωτική μίσθωση, που κοστίζουν από 10,000 CFA και πλέον. Εμένα δε με αφορούν αλλά υπάρχουν (όπως είδα) γκρουπ που κάνουν ημερήσιες εκδρομές με πιρόγες.

Έχω φτιάξει το σχέδιό μου. Θα φύγω το μεσημέρι. Αλλά τώρα το πρωί έχω βρει τι να κάνω. Θα επισκεφθώ το Oussouye.

Νωρίς τις πρωί διασχίζω τα 500 μέτρα της παραλίας με τις παράγκες των μαγαζιών και των ψαράδων και φθάνω στο σταθμό των λεωφορείων και των «ταξί», που είναι συγχρόνως και αποβάθρα για τις επιβατηγές πιρόγες.

Παίρνω το λεωφορείο (μινιμπάς είναι) για το Oussouye (Ουσούι). Κοστίζει 500 CFA, η απόσταση είναι 20 χιλιόμετρα. Το Oussouye (Ουσούι) είναι ένα μεγάλο χωριό, ή μικρή πόλη αν θέλετε, με περίπου 5,000 κατοίκους που είναι το διοικητικό κέντρο όλης αυτής της περιοχής της νότιας όχθης τού Casamance μέχρι το στόμιό του στον ωκεανό.

Στην περιοχή του κατοικεί κυρίως η φυλή των Jola (γράφεται και Diola). Αν και σήμερα πολλοί Jola έχουν εξισλαμιστεί ή εκχριστιανιστεί, μερικές κοινότητες διατηρούν ακόμα τις αρχέγονες παραδόσεις τους και έχουν ένα «βασιλιά» που ο ρόλος του μοιάζει περισσότερο με ιερέα παρά με τοπικό ηγέτη. Ο επιφανέστερος από τους βασιλιάδες της φυλής βρίσκεται στο Oussouye.

Η επίσκεψή μου στη μικρή πόλη, έχει στόχο να δω αυτόν το βασιλιά των Jola.

Μπισάπ, δηλαδή ιβίσκος για αφέψημα.

Φθάνοντας στο Oussouye (Ουσούι) ρωτάω κάποιον πως μπορώ να τον επισκεφθώ. Με παραπέμπουν στο σπίτι του, εδώ κοντά στο σταθμό. Είναι ένα μεγάλο συγκρότημα, διαμορφωμένο κατά την οικιστική παράδοση της φυλής. Έχει μέγεθος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου. Γύρω από μια εσωτερική αυλή υπάρχουν χώροι όπου διαβιώνει η ευρύτερη οικογένεια.

Με υποδέχεται η Rose, που είναι η γυναίκα του βασιλιά. Αναλαμβάνει να με οδηγήσει στο βασιλιά. Ακολουθώντας την μπαίνω σε ένα «ιερό δάσος». Ταμπέλες σε τρεις γλώσσες, Γαλλικά, Αγγλικά και Ισπανικά, γράφουν ότι απαγορεύεται η είσοδος σε ξένους.

Κάθομαι σε ένα πάγκο περιμένοντας. Σε λίγο έρχεται ο βασιλιάς και κάθεται απέναντί μου σε ένα παραδοσιακό χαμηλό σκαμνάκι. Είναι ντυμένος με ένα κόκκινο μανδύα. Φοράει και κόκκινο σκούφο. Μου αναπτύσσει το θέμα.

Ανέλαβε βασιλιάς το έτος 2.000. Το αξίωμα δεν είναι κληρονομικό. Εναλλάσσεται κυκλικά στα μέλη τριών επιφανών οικογενειών, με εκλογή που λαμβάνει χώρα μετά το θάνατο του προηγούμενου βασιλιά. Εδώ πίσω είναι ένας ιερός χώρος που εγώ δεν πρέπει να μπω. Εκεί ο βασιλιάς ασκεί τα καθήκοντά του.

Κάνει τελετές και θυσίες στις οποίες χρησιμοποιεί κρασί από φοίνικες. Είναι υποχρεωμένος να μένει μέσα στο ιερό τέμενος της φυλής πολλές ώρες διότι έρχονται συνέχεια μέλη της φυλής. Πρακτικά πηγαίνει στο κοντινό του σπίτι μόνο τρεις – τέσσερες ώρες, μετά τα μεσάνυχτα.

Μου αναπτύσσει και τα οικονομικά του αξιώματος. Ένεκα των βασιλικών υποχρεώσεων δε μπορεί πλέον να εργάζεται. Οπότε πρέπει να συντηρείται από υπηκόους αλλά και επισκέπτες (όπως η αφεντιά μου!). Υπάρχουν βασιλικοί αγροί που τους καλλιεργούν μέλη της φυλής, για λογαριασμό της κοινότητας. Τα προϊόντα τους διατίθενται στους έχοντες ανάγκη. Στο βασίλειο υπάγονται 17 χωριά. Ο βασιλιάς δίνει βοήθεια σε όποιον δεν έχει να φάει και αυτό γίνεται τη νύχτα, ώστε να μη νοιώθει άσχημα ο φτωχός κόσμος που παίρνει τη βοήθεια.

Φυσικά πρέπει να δώσω και εγώ κάτι τις. Δίνω στη Rose 5,000 CFA. Μάλλον πολλά είναι, αλλά δεν έχω πιο ψιλά. Η επίσκεψη πάντως ήταν ενδιαφέρουσα.

Επιστρέφω στο Elinkin. Αυτή τη φορά με συλλογικό ταξί (600 CFA). Το όχημα είναι ένα απίστευτο τροχοφόρο ερείπιο. Μια μικρή επισκευούλα και σε λίγο φεύγουμε!

Είμαι στο Campement Villageois στις δέκα η ώρα. Παίρνω τώρα το πρωινό. Κάνω μια βόλτα στο χωριό. Γραφικές οι εικόνες, αλλά η φωτογράφηση δύσκολη σε ότι αφορά ανθρώπους. Συμβαίνει και ένα σύντομο επεισόδιο με ένα καραγωγέα που με έντονο τρόπο με υποχρεώνει να σβήσω μια φωτογραφία που είχα πάρει.

Δίπλα στο Campement Villageois είναι μια μεγάλη έκταση που απλώνουν τα ψάρια να ξεραθούν. Στη Δυτική Αφρική συνήθως καταναλώνουν ξεραμένα τα ψάρια, με συνοδεία ρύζι. Το Elinkin είναι τόπος παραγωγής, στο Campement και σε όλο το χωριό μυρίζει ψαρίλα.

Πληρώνω το λογαριασμό της διαμονής. Είναι 35,800 CFA. Δυστυχώς τα 15,000 τα κλαίω, είναι η χθεσινή βαρκάδα που δεν είδα πουλιά. Πάντως φθηνά είναι εδώ.

Παίρνω ένα μηχανάκι (500 CFA) με το οποίο πηγαίνω στην αποβάθρα, πριν τις δώδεκα το μεσημέρι.

Περιμένω παρατηρώντας το σκηνικό δίπλα στο ποτάμι. Υπάρχουν κάμποσες αλιευτικές πιρόγες, μερικές μεγάλες. Ακόμα και πιρόγες που έχουν έρθει από άλλα κράτη.

Πιάσαμε φιλική κουβέντα με το νεαρό Γκιντεόν (Γεδεών) που μπαλώνει τα δίχτυα μιας πιρόγας που έχει έρθει από τη Γκάνα. Αισθάνομαι όμορφα όταν επικοινωνώ άμεσα με κόσμο φιλικό από άλλες κουλτούρες. Αυτό δυστυχώς είναι ένα ταξιδιωτικό ζητούμενο που ελάχιστα μπορούν να προσφέρουν τα οργανωμένα ομαδικά ταξίδια.

Μη σας παρασύρει ο νεαρός και ασχοληθείτε με τον κύριο στα αριστερά. Το θέμα της φωτογραφίας είναι η μπλέ βαλίτσα - χειραποσκευή. Για ταξίδι 40 ημερών.

Η πιρόγα της συγκοινωνίας αναχωρεί τελικά στις μία το μεσημέρι. Πληρώνω εισιτήριο μόνο 1,000 CFA. Είμαστε δέκα περίπου επιβάτες. Οι τρεις λευκοί. Μια Ισπανίδα, ένας Γάλλος και εγώ. Υπάρχουν και αρκετές αποσκευές στην πιρόγα μας. Περνάμε για έλεγχο από το στρατιωτικό – λιμενικό φυλάκιο. Ταξιδεύουμε φορώντας όλοι σωσίβια.

Η πιρόγα διασχίζει το κανάλι που σχηματίζεται στις εκβολές του Casamance, ανάμεσα στη νότια όχθη και ένα μικρό αρχιπέλαγος.

Το μεγαλύτερο νησί είναι το Καραμπάν (Karabane), στο οποίο πηγαίνουμε. Είναι απέναντι από το Elinkin αλλά το χωριό Καραμπάν βρίσκεται στο άλλο άκρο του νησιού. Κάνουμε περίπου μια ώρα για να φθάσουμε εκεί.

Κατεβαίνοντας στο νησί πηγαίνω σε ένα Campement δίπλα στην αποβάθρα. Μου το συνέστησε ένας υπάλληλος του Campement Villageois, που μάλιστα πήρε τηλέφωνο για να κάνει κράτηση για λογαριασμό μου.

Το μέρος ονομάζεται Le Barracuda. Μου αρέσει, είναι όμορφο και πολύ καλό. Το διευθύνει ένας φιλικός και ηλικιωμένος μουσουλμάνος, ο Αμαντού. Το δωμάτιο που παίρνω είναι μια χαρά και κοστίζει 10, 000 CFA, για ντεμί πανσιόν. Με βραδινό φαγητό και πρωινό αύριο. Σπουδαία τακτοποίηση.

Το χωριό είναι μικρό. Έχει πλατιούς δρόμους. Δεν υπάρχει κανένας στρωμένος με κάποιο υλικό, όλο άμμο είναι. Στο νησί δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα. Όμως υπάρχουν πολλοί ηλιακοί συλλέκτες που δίνουν ηλεκτρικό φωτισμό. Έτσι ηλεκτροδοτείται και το Campement Le Barracuda. Αλλά βέβαια γίνεται οικονομία στην ηλεκτρική ενέργεια. Το wifi συνδέεται κατά διαστήματα, κυρίως το βράδυ.

Υπάρχουν λιγοστά μαγαζιά για προμήθειες. Σε ένα από αυτά αγοράζω τρεις παπάγιες. Αυτό θα είναι το μεσημεριανό μου φαγητό. Ύστερα πέφτω κάνα δυο ώρες για ξεκούραση.

Βγαίνω για βόλτα στο χωριό το απόγευμα, κατά τις πέντε.

Το νησί Καραμπάν (Karabane) αποκτήθηκε από τους Γάλλους το 1836. Υπήρξε το πρώτο κέντρο ιεραποστολικής δραστηριότητας των Ρωμαιοκαθολικών στην περιοχή Casamance. Εγκαταστάθηκαν στο νησί από το 1875. Το 1901 η Γαλλική διοίκηση της περιοχής μεταφέρθηκε στο Ziguinchor.

Παρομοίως οι Καθολικοί ιεραπόστολοι μετεγκαταστάθηκαν αρχικά στο Oussouye και τελικά στο Ziguinchor, που είναι σήμερα έδρα του καθολικού επισκόπου της Casamance. Είναι η επαρχία με το μεγαλύτερο ποσοστό Ρωμαιοκαθολικών στη Σενεγάλη. Περίπου 20%. Αλλά στο Oussouye το ποσοστό είναι αντίστροφο, επικρατούν οι Χριστιανοί. Παρομοίως και στο νησί Καραμπάν. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πριν έναν αιώνα η φυλή Jola ήταν παγανιστές και οι ιεραπόστολοι είχαν πιο πρόσφορο έδαφος, σε σχέση με άλλες εξισλαμισμένες περιοχές. Σήμερα όμως οι περισσότεροι Jola είναι μουσουλμάνοι.

Εδώ στο νησί έχουν εγκατασταθεί αρκετοί μουσουλμάνοι και βλέπω σήμερα Παρασκευή στο τζαμί να είναι μαζεμένα πολλά παιδιά που διδάσκονται το κοράνι.

Το χωριό δε διαθέτει την αρχική σημασία που είχε και ο πληθυσμός του νησιού είναι μικρότερος. Παρά το παιδομάνι σήμερα είναι λιγότεροι από 1,000 κάτοικοι. Τα απομεινάρια της πρώτης εποχής, του 19ου αιώνα, που εγκαταστάθηκαν οι Γάλλοι και οι ιεραπόστολοι είναι τα μοναδικά ιστορικά αξιοθέατα του χωριού.

Ο οδηγός Lonely Planet (του 2013) γράφει για την παλιά Καθολική εκκλησία σε στιλ της Γαλλικής Βρετάνης, όπου τα αγάλματα των Αγίων γέρνουν στο εσωτερικό της. Αλλά εγώ βλέπω ότι τώρα η εκκλησία έχει ανακατασκευαστεί. Είναι ένα μεγάλο κτίριο, μοντέρνο και δυστυχώς κλειστό.

Αν μπορώ να πω ότι κάποια ερείπια είναι ένα ρομαντικό σκηνικό θα έλεγα πως είναι τα ερείπια της σχολής, που λειτουργούσαν οι ιεραπόστολοι. Διαβαίνοντας κάτω από μια παλιά επιγραφή που γράφει ακόμα “ École Spéciale”, μπαίνω σε ένα ερειπωμένο συγκρότημα όπου ανάμεσα σε μισογκρεμισμένους τοίχους από τούβλα φυτρώνει ένας μεγάλος φίκος και δένδρα μάνγκο και υπάρχει μια βρύση όπου τα παιδιά του χωριού έρχονται να πλύνουν ρούχα.

Στο τέρμα των σπιτιών του χωριού υπάρχει το παλιό νεκροταφείο. Οι πιο πολλοί τάφοι Γάλλων είναι ερειπωμένοι. Αλλά ο τάφος του καπετάνιου Protet είναι μια λευκή πυραμίδα που έχει πρόσφατα ανακαινιστεί και περιβάλλεται με κάγκελα.

Ο καπετάνιος Aristide Protet πέθανε το 1836, χτυπημένος από ένα δηλητηριασμένο βέλος. Σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία, έθαψαν το νεκρό του σώμα τοποθετημένο όρθιο, να αντικρίζει τη θάλασσα.

Όσο για το παλιό διώροφο κτίριο της ιεραποστολής έχει μετατραπεί σε ξενοδοχείο. Είναι το Hotel Carabane, το καλύτερο στο χωριό. Οι καλόγριες που μετακόμισαν στο Ziguinchor, δεν άκουσαν τις συμβουλές τού Christian Saglio και το μετέτρεψαν σε μοντέρνο κτίριο. Πάντως δε φαίνεται να έχει πολλή πελατεία.

Η ζωή στο χωριό είναι ήσυχη όλο χαλαρότητα και γραφικότητα. Στις αυλές και τους δρόμους βλέπει κανείς κατσίκες γκαστρωμένες, γουρουνάκια που θηλάζουν, αλανιάρικα σκυλιά.

Υπάρχουν κάμποσα μαγαζάκια για τουρίστες. Ρεστοράν, εμπορικά που πουλάνε ρούχα για τουρίστες και ξυλόγλυπτα.

Υπάρχει παλίρροια και όταν τα νερά είναι χαμηλά κάποιοι μπαίνουν στο νερό και βγάζουν στρείδια και αχιβάδες. Ο κόσμος είναι ευχάριστος.

Έχω και φωτογραφία που κρατάω τις δυο θαυμάστριές μου στην αγκαλιά μου, όπως μου το ζήτησαν! Σιγά μη σας τη δείξω.

Το νησί έχει συνολική έκταση 57 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Εκτός από το χωριό υπάρχουν μερικά διάσπαρτα σπίτια. Στο άλλο άκρο του υπάρχει ένας μικρός οικισμός. Δεν υπάρχει κανένα ύψωμα, το συμβατικό μέσο υψόμετρο του νησιού αναγράφεται δυο μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Έκανα και ένα μπάνιο. Αλλά χάλια είναι. Τα νερά είναι άβαθα, ο πάτος της θάλασσας λάσπη. Και όταν πάω λίγο βαθειά, προς το λιμάνι, αν και η επιφάνεια του νερού είναι ασάλευτη, νοιώθω ένα πολύ δυνατό ρεύμα.

Το λιμάνι εδώ στο Καραμπάν είναι αρκετά καλά φτιαγμένο. Με λιμενοβραχίονα όπου δένει το μεγάλο καράβι της γραμμής Ziguinchor – Ντακάρ.

Το Barracuda που μένω ειδικεύεται στον αλιευτικό τουρισμό. Μένουν κάποιοι τουρίστες που κάθε ημέρα πηγαίνουν για ψάρεμα με βάρκα,. Τα νερά είναι πλούσια. Το βράδυ γύρισε ένας λευκός με την Αφρικάνα φιλενάδα του κουβαλώντας ένα μεγάλο μπαρακούντα. Σε αυτό το είδος ανήκουν τα ψάρια που εμείς ονομάζουμε λούτσους. Είπε ότι τις προάλλες είχε πιάσει πιο πολλά μπαρακούντα.

Κάθομαι για βραδινό φαγητό στην σκεπαστή βεράντα – τραπεζαρία, δίπλα στη θάλασσα. Η μερίδα που μου φέρνουν είναι τεράστια. Είναι ψάρι οτολίτ (otolithe), στα Γαλλικά. Στα Αγγλικά λέγεται Cassava croaker. Η επιστημονική του ονομασία είναι Pseudotolithus Senegalensis.

Το βράδυ εδώ στο Καραμπάν κάνει δροσιά. Και την ημέρα καλά ήταν, η θερμοκρασία το πολύ να ανέβηκε στους 30 βαθμούς. Καλό είναι αυτό, μετά τη ζέστη των προηγούμενων ημερών. Η παραμονή μου εδώ ήταν ήσυχη και πέρασα καλά.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 16ο

Σάββατο, 29 Φεβρουαρίου. Καφουντίν, στην άλλη άκρη του Καζαμάνς.

Πρωινό ξύπνημα με πολύ δροσερό καιρό. Κάθομαι στην υπαίθρια τραπεζαρία φορώντας το φλάιν τζάκετ, γιατί έχει και πολύ δυνατόν αγέρα. Επιτέλους το χρειάστηκα! Για λίγη ώρα, μέχρι να βγει ο ήλιος.

Παίρνω το πρωινό, στις επτά η ώρα. Περιλαμβάνεται στην τιμή και είναι εντάξει.

Κάνω μια μικρή τελευταία βόλτα εδώ γύρω. Τα μαζεύω και πληρώνω το λογαριασμό στο Campement. Είναι 13,000 CFA. Εδώ ήταν φθηνά και πολύ όμορφα.

Αλλά το ταξίδι συνεχίζεται. Σκέπτομαι πού να πάω. Έχω ήδη περάσει τέσσερα βράδια στην Κάτω Καζαμάνς (Basse Casamance). Είναι η περιοχή που ο ποταμός Καζαμάνς πλησιάζει τον ωκεανό, όπου καταλήγει, κάνοντας έναν πλατύ ποταμόκολπο. Έχει κέντρο και διοικητική Πρωτεύουσα το Ziguinchor. Το πιο δημοφιλές στους τουρίστες μέρος της περιοχής είναι το Cap Skirring. Βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της ακτής της Σενεγάλης, κοντά στα σύνορα της Γουινέας Μπισάου. Είναι ένα παραλιακό θέρετρο που το ανακάλυψαν τη δεκαετία τού 1960. Στο μέρος αυτό χτίστηκε ένα από τα πιο παλιά τουριστικά χωριά της αλυσίδας Club Méditerranée και αναπτύχθηκε με πολλά ξενοδοχεία. Οι παραλίες φημίζονται ως οι καλύτερες της χώρας. Αλλά όχι, δεν είμαι για άραγμα σε παραλιακό θέρετρο.

Μετά από σκέψη, βάζω στο πρόγραμμα επίσκεψη στην αντίθετη, δηλαδή τη βόρεια πλευρά, τής Κάτω Καζαμάνς (Basse Casamance), στην περιοχή του Καφουντίν (Kafountine). Αν και ο περιεκτικός οδηγός μου για τη Δυτική Αφρική (Lonely Planet του 2013) δεν αναγράφει τίποτα, έχω βρει κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία.

Το χωριό Καφουντίν είναι έδρα ενός «αγροτικού δήμου» (communauté rurale) που περιλαμβάνει 19 χωριά. Το ίδιο το μεγάλο χωριό Καφουντίν έχει περίπου πέντε χιλιάδες κατοίκους. Οι βασικές παραδοσιακές δραστηριότητες είναι η αλιεία και η ρυζοκαλλιέργεια. Αλλά ο τουρισμός αναπτύσσεται, ιδίως στις παραλίες κατά μήκος του Ατλαντικού. Λειτουργούν πολλά Campement, εμπνεόμενα κυρίως από την ιδέα του οικοτουρισμού. Το Καφουντίν είναι επίσης κέντρο εκδρομών προς τα «νησιά Καρόν», μια μεγάλη έκταση που αποτελεί ένα λαβύρινθο μέσα σε ζούγκλα, όπου κυκλοφορεί κανείς με βάρκες διασχίζοντας κανάλια που περιβάλλονται από πυκνό μαγκρόβιο δάσος. Μερικοί αποκαλούν την περιοχή Αμαζονία της Δυτικής Αφρικής.

Αλλά η γεωγραφική περιοχή του αγροτικού δήμου είναι μεγάλη και δεν έχω καταλήξει ακόμα σε πιο μέρος θα μείνω. Ίσως στο Abéné, ένα αναπτυσσόμενο τουριστικά χωριό 2,000 κατοίκων, που φημίζεται για πολύ ωραίες παραλίες. Θα δούμε στην πορεία.

Πρώτα θα εγκαταλείψω το νησί Καραμπάν επιστρέφοντας στο Elinkin. Η πιρόγα της συγκοινωνίας φεύγει πρωί κατά τις εννέα.

Εν τω μεταξύ τώρα το πρωί δένει στον προβλήτα του Καραμπάν το καράβι Aline Sitoe Diatta, που εκτελεί δρομολόγιο μεταξύ Ντακάρ και Ziguinchor.

Η απόσταση ανάμεσα στο Ντακάρ και το Καραμπάν είναι 265 χιλιόμετρα (143 ναυτικά μίλια). Ενώ το Ziguinchor βρίσκεται μόνο 48 χλμ (30 μίλια) μακριά.

Μέχρι το 1991 υπήρχαν κάποια σαπιοκάραβα που έκαναν το δρομολόγιο. Τότε αποκτήθηκε ένα ολοκαίνουργο φέρι, ναυπηγημένο στη Γερμανία, το Joola, που δρομολογήθηκε και αυτό στην ίδια γραμμή, μεταξύ Ντακάρ και Ziguinchor. Έκανε μια στάση στο Καραμπάν όπου άφηνε και έπαιρνε επιβάτες με κανό και πιρόγες.

Στη στάση που έκανε στο Καραμπάν στις 26 Σεπτεμβρίου του 2002 το ήδη υπερφορτωμένο καράβι πήρε άλλους 185 επιβάτες. Λίγες ώρες αργότερα , στη μέση περίπου της διαδρομής για το Ντακάρ, το Joola βυθίστηκε. Η τραγωδία ήταν φοβερή. Μόνο 64 άτομα ανασύρθηκαν ζωντανά. Ανακοινώθηκε ότι οι νεκροί ήταν 1,863. Ενώ είχαν κοπεί μόνο 1,034 εισιτήρια και η νόμιμη άδεια του πλοίου ήταν για σύνολο 580 άτομα, πλήρωμα και επιβάτες.

Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων σε ναυτικό ατύχημα ειρηνικής περιόδου. Τρίτη σε αριθμό θυμάτων έρχεται η τραγωδία του Τιτανικού που πνίγηκαν 1,517 επιβαίνοντες. Το δυστύχημα οφείλεται σε πολλαπλές αιτίες. Την κακοκαιρία εκείνη τη νύχτα, το γεγονός ότι το φέρι έπλεε μακριά από τις ακτές στην ανοικτή θάλασσα και βεβαίως την υπερφόρτωση.

Η τραγωδία του Joola συγκλόνισε τη Σενεγάλη. Ειδικά το μικρό χωριό Καραμπάν πλήρωσε το βαρύτερο φόρο σε θύματα. Ο πληθυσμός του νησιού αποδεκατίστηκε.

Για λόγους ασφαλείας το πλοίο που διαδέχθηκε το Joola σταμάτησε να κάνει στάση στο Καραμπάν. Οι κάτοικοι αναγκάζονταν να μετακινούνται μέσω Ziguinchor. Τελικά η κυβέρνηση διέθεσε τα απαραίτητα κεφάλαια και κατασκευάστηκε (από το 2008 ως το 2014) ο προβλήτας στον οποίον δένει 3 ή 4 φορές την εβδομάδα το καράβι Aline Sitoe Diatta. Το δρομολόγιο εξυπηρετεί τη μετακίνηση προς το Ντακάρ. Δεν υπάρχει δυνατότητα να ταξιδέψει κάποιος μεταξύ Καραμπάν και Ziguinchor με αυτό το φέρι.

Επιβιβάζομαι στην πιρόγα για το Elinkin. Σήμερα πλήρωσα 1,500 CFA, 1,000 εισιτήριο και 500 η βαλίτσα μου. Με τις αποσκευές χρεώνουν «όπου σε βρούν». Σήμερα η πιρόγα έχει πολύ κόσμο. Επιβάτες 21, συν δύο το πλήρωμα. Παρατηρώ νοσταλγικά, τελευταία φορά, το νησί Καραμπάν. Πάλι κάναμε μια ώρα ταξίδι.

Από το Elinkin φεύγω με επταθέσιο ταξί για το Ziguinchor. Η ώρα πλησιάζει δέκα και μισή. Πάλι κόστος 1,500 CFA εισιτήριο συν 500 η βαλίτσα. Πάμε γρήγορα, κατεβαίνουμε στο σταθμό τού Ziguinchor πριν τις δώδεκα.

Ο νεαρός που καθόταν δίπλα μου πηγαίνει και αυτός στο Καφουντίν, οπότε τον ακολουθώ. Το νέο επταθέσιο φεύγει μετά τις δώδεκα. Η απόσταση από Ziguinchor στο Καφουντίν είναι 110 χιλιόμετρα. Περνάμε από την πόλη Bignona. Μετά περνάμε τη γέφυρα ενός μεγάλου παραπόταμου του Cazamance, κοντά στο Diouloulou. Το τοπίο φαίνεται πανέμορφο. Αυτό το ποτάμι του Diouloulou κατεβαίνει για να πέσει στον ποταμόκολπο που σχηματίζει ο Καζαμάνς.

Στην πορεία του κάνει μαιάνδρους και ανάμεσα στους βραχίονές του σχηματίζεται το αρχιπέλαγος των νησιών Καρόν (îles Karones). Στα νησιά κατοικούν οι Καρόν, ένας κλάδος της φυλής Diola. Καλλιεργούν το ρύζι αλλά πίσω από το μαγκρόβιο δάσος κρύβονται και αρκετές φυτείες με κάνναβη.

Συνεχίζοντας μπαίνουμε στην περιοχή τού αγροτικού δήμου του Καφουντίν. Περνάμε τη διασταύρωση για το Abéné, μετά το χωριό Diannah. Δεν κατεβαίνω, τελικά συνεχίζω ως το Καφουντίν που καταλήγει το επταθέσιο. Η ώρα που κατεβαίνω είναι καλή, πριν τις δύο το απόγευμα.

Να δω τι μπορώ να βρω εδώ για να μείνω. Ζητώ από ένα ταξιτζή να με πάει σε κάποιο καλό και οικονομικό μέρος. Ο νεαρός ταξιτζής με πηγαίνει σε ένα Campement που βρίσκεται 1,500 μέτρα από το κέντρο, στη δυτική έξοδο της πόλης προς την παραλία. Είναι το “Le Kumpoo”, με ωραία μπανγκαλόου και όμορφο περιβάλλον. Μου δίνουν ένα ωραίο δωμάτιο με μπάνιο. Κανονικά είναι τρίκλινο αλλά θα το πληρώσω για μονό, μόνο 10,000 CFA. Μπράβο στον ταξιτζή που με έφερε, πήρε 1,000 CFA. Κατάλαβε τι ψάχνω.

Ο ιδιοκτήτης τού Le Kumpoo είναι ένας συνταξιούχος Γάλλος στρατιωτικός ο Ερίκ. Έχουν κουζίνα – εστιατόριο και μπορώ να κάθομαι στην ωραία αυλή με δένδρα. Ο προηγούμενος ιδιοκτήτης του Campement ήταν και αυτός Γάλλος. Έζησε την τραγωδία του ναυαγίου τού MV La Joola. Αν και υπήρξε ένας από τους λιγοστούς διασωθέντες, έχασε τη γυναίκα και το παιδί του και δε μπόρεσε να συνέλθει. Όταν ο Ερίκ αγόρασε το Campement, το συγκρότημα ήταν σε ερειπιώδη κατάσταση. Δούλευε τρία χρόνια για να το συνεφέρει.

Μου γνωρίζει έναν ντόπιο το Μοχάμεντ που οργανώνει εκδρομές με πιρόγα στο αρχιπέλαγος των νησιών Καρόν. Κλείνω εκδρομή για αύριο το πρωί. Κόστος 6,000 CFA.

Τώρα το μεσημέρι του λέω και μου ετοιμάζει μια καλή ομελέτα με πατάτες και λαχανικά. Εντάξει είμαι με αυτήν. Πηγαίνω για απογευματινή ξεκούραση.

Βγαίνω βόλτα στο Καφουντίν στις πέντε το απόγευμα. Πηγαίνω με τα πόδια στην παραλία. Είναι ένα χιλιόμετρο περίπου ως το αλιευτικό λιμάνι. Είναι ένα εκπληκτικό θέαμα. Εκατοντάδες πολύχρωμες αλιευτικές πιρόγες. Χιλιάδες άνθρωποι. Ψαράδες και εμπορευόμενοι. Στο λιμάνι οι αλιευτικές πιρόγες βρίσκονται κυρίως στη φάση της επιστροφής από το ψάρεμα. Πιο πέρα, στη νότια προέκταση, υπάρχουν πάμπολλοι αυτοσχέδιοι φούρνοι όπου καπνίζουν τα ψάρια με χειρωνακτικές μεθόδους. Όπως ήδη ξέρω οι ντόπιοι βασικά καταναλώνουν τα ψάρια καπνιστά. Μεγάλη είναι και η συγκομιδή των στρειδιών. Μαζεύουν κάτι μεγάλα σαρκώδη στρείδια που όπως έμαθα τα κάνουν κομματάκια. Τα ξεραίνουν και τα χρησιμοποιούν για να φτιάξουν σάλτσα για το φαγητό. Όμως τα τελευταία χρόνια κατέφθασαν οι Κινέζοι που τα θεωρούν αφροδισιακά και τα αγοράζουν σε μεγάλες ποσότητες.

Από την άλλη πλευρά, στη βόρεια προέκταση της παραλίας, είναι ένα πρωτόγονο ναυπηγείο. Ο κόσμος που δουλεύει εδώ είναι πιο φιλικός. Μου δείχνουν πως κατασκευάζουν τις πιρόγες. Υπάρχουν πολλές καινούργιες υπό κατασκευήν και άλλες υπό επισκευή. Άλλοι πάλι διαλύουν με χειρωνακτικές μεθόδους τις τελείως χαλασμένες παλιές πιρόγες.

Πολύ ενδιαφέρουσα η βόλτα στην παραλία. Πραγματικά είναι κάτι που δεν το περίμενα. Αυτό που βλέπω αξίζει τον κόπο που ήρθα στο Καφουντίν.

Το βράδυ παραγγέλνω φαγητό στην κουζίνα τού Le Kumpoo. Είναι ψάρι “lotte”, σε ψημένα κομμάτια. To Σενεγαλέζικο “lotte”, είναι είδος πεσκανδρίτσας, του ψαριού που έκανε γνωστό στην Ελληνική κουζίνα ο Λαζάρου. Το επίσημο Ελληνικό όνομα του ψαριού είναι «λόφιος» ή στην διώνυμη επιστημονική του κατάταξη από τον Λινναίο “Lophius piscatorius”.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 17ο

Κυριακή, 1 Μαρτίου, Καφουντίν και στήσιμο εις διπλούν.

Πρωινό στην αυλή του Campement. Περιμένω να έλθει ο Μοχάμεντ. Έχουμε συμφωνήσει χθες ότι θα ξεκινήσουμε στις εννέα για επίσκεψη στην περιοχή “îles Karones”. Η ώρα περνάει και ο Μοχάμεντ δεν εμφανίζεται. Ο Ερίκ του τηλεφωνεί και λέει ότι έρχεται.

Όταν έρχεται εξηγεί ότι δεν μπορεί να με πάει σήμερα εκδρομή, διότι πέθανε ένας θείος του και πρέπει να πάει στην κηδεία. Προτείνει εκδρομή αύριο. Λέω ότι δε μπορώ. Πρώτον διότι δεν έχω τόσο χρόνο να μείνω εδώ. Δεύτερον διότι κάτι δε μου πάει καλά με τον τύπο. Υποψιάζομαι ότι δε θέλει να πάμε εκδρομή, ίσως διότι τα έξι χιλιάρικα δεν είναι αρκετά.

Όμως ο Ερίκ τον παίρνει παράμερα και συζητάνε. Έρχεται και μου λέει ότι ο Μοχάμεντ θα πάει στην κηδεία και θα γυρίσει αργότερα στις μία το μεσημέρι να πάμε την εκδρομή. Σωστό φαίνεται αυτό, αλλά εγώ δεν έχω εμπιστοσύνη.

Πάω βόλτα στην αγορά του χωριού. Αλλάζω και άλλα 200 ευρώ προς 130,000 CFA στο εμπορικό κατάστημα ενός Μαυριτανού.

Ύστερα πηγαίνω στην παραλία. Βλέπω άλλη μια φορά το σκηνικό με τις εκατοντάδες πιρόγες. Πάλι υπάρχουν χιλιάδες κόσμος αλλά η φάση τώρα το πρωί είναι διαφορετική. Το σκηνικό είναι φόρτωμα και αρμάτωμα των αλιευτικών για να ξανοιχτούν στον ωκεανό. Μεγάλες σειρές βαστάζων κουβαλώντας υλικά πάνω στο κεφάλι τους, βαδίζουν μέσα στο νερό που φθάνει ως το λαιμό τους, για να πάνε ως τις πιρόγες. Εκατέρωθεν του αλιευτικού λιμανιού διαδραματίζονται άλλες δραστηριότητες. Από τη μια είναι αναμμένοι οι φούρνοι που καπνίζουν τα ψάρια, από την άλλη ακούγεται ο ήχος των ξυλουργικών και άλλων εργασιών στον αρσανά.

Υπάρχει και ένα μεγάλο Κινέζικο εργοστάσιο που κάνει ξήρανση και κατάψυξη των ψαριών. Αλλά η ντόπια κατανάλωση τροφοδοτείται από τα παραδοσιακά εργαστήρια ξήρανσης των ψαριών, με κάπνισμα σε μικρούς αυτοσχέδιους φούρνους.

Περιμένουμε το Μοχάμεντ το μεσημέρι. Η ώρα πάει μία αλλά πάλι άφαντος. Αυτή τη φορά ούτε που απαντάει στα τηλέφωνα. Ποιος ξέρει τι δικαιολογία έχει ετοιμάσει. Δε θα τη μάθω ούτε ενδιαφέρει. Με έστησε δυο φορές ο κύριος Μοχάμεντ.

Κρίμα, δεν έχω και άλλη λύση για να πάω εκδρομή. Αλλιώς θα ήταν αν το ήξερα από χθες ή έστω από το πρωί. Σίγουρα το καλύτερο θα ήταν να είχα φύγει για άλλο μέρος, έστω για το παραλιακό Abéné. Ο Ερίκ για να με παρηγορήσει με κερνάει ένα πιάτο ωμά στρείδια.

Τώρα μόνο ξεκούραση, να περάσει και η ζέστη.

Το απόγευμα πάλι βόλτες, στο δίωρο πέντε με επτά. Πάλι λιμάνι. Πήγα πάλι στον αρσανά όπου έπιασα γνωριμίες με ένα συνεργείο. Ανέβηκα στην υπό κατασκευή πιρόγα και μου εξήγησαν πως την κατασκευάζουν. Το κύτος (η γάστρα, το κυρίως σώμα του ξύλινου σκάφους) χωρίζεται με κατακόρυφα ξύλινα χωρίσματα σε διαμερίσματα. Όπως για το νερό, τη μηχανή, τα δίχτυα, τα ψάρια.

Κρίμα που δεν έκανα την εκδρομή. Θα μπορούσε να είναι μια σπουδαία και πολύ ωραία ημέρα, αλλά κάτι δεν πήγε καλά σήμερα. Δυστυχώς αυτά συμβαίνουν και στα καλύτερα ταξίδια…

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 18o

Δευτέρα, 2 Μαρτίου. Φθάνω στο Ντακάρ, σώος και αβλαβής.

Σήμερα στην Ελλάδα είναι Καθαρή Δευτέρα. Ο φίλος μου ο Γιάννης, με τον οποίο επικοινωνώ τακτικά, βρίσκεται στην Κορινθία. Ενώ το καφενεδάκι που συχνάζουμε στην Αθήνα, κοντά στη στάση Πανόρμου του μετρό, θα έχει την παραδοσιακή μάζωξη της Καθαροδευτέρας με σπέσιαλ παραδοσιακά νηστίσιμα φαγητά που ετοιμάζει η κυρία Ε. Πώς θα τα περάσουν άραγε εφέτος; Ο κόσμος τώρα χορεύει στους ρυθμούς του κορωνοϊού. Η Ελληνική κυβέρνηση εξέδωσε απαγόρευση εκδηλώσεων για το καρναβάλι και τα κούλουμα. Αλλά πολλοί δε συμμορφώθηκαν, ιδίως στην Πάτρα που χθες Κυριακή τού Καρναβαλιού βγήκαν απερίσκεπτα στους δρόμους.

Εγώ θα φύγω σήμερα από το Καφουντίν, δίχως δυστυχώς να έχω επισκεφθεί την περιοχή Καρόν. Παίρνω το πρωινό (που περιλαμβάνεται στην τιμή) ενώ ο Ερίκ ετοιμάζει το λογαριασμό. Σύνολο 38,000 CFA, καλά είναι.

Το θέμα είναι που θα πάω στη συνέχεια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τελείωσα το μέρος της ταξιδιωτικής μου περιήγησης που αφορούσε το Καζαμάνς. Όπως βέβαια έχω τελειώσει και με τη Γκάμπια από τις 23 Φεβρουαρίου. Πρέπει οπωσδήποτε να περάσω σήμερα βορείως της Γκάμπια, κάπου στην κεντρική Σενεγάλη.

Το καλύτερο θα ήταν να πάω σήμερα στην Toubakouta, μια μικρή πόλη, ακριβώς βόρεια των συνόρων της Γκάμπια, που είναι αφετηρία εκδρομών στο Εθνικό πάρκο τού Δέλτα τού ποταμού Σαλούμ. Από εκεί μπορώ, ταξιδεύοντας προς βορρά, να διασχίσω τη Σενεγάλη μέχρις ότου περάσω στη Μαυριτανία.

Όμως με απασχολεί λίγο και το θέμα της βίζας της Μαυριτανίας. Σκέφτομαι πως καλά θα ήταν να την πάρω στην πρεσβεία που είναι στο Ντακάρ. Αλλά εάν πάω πρώτα Toubakouta θα φθάσω στο Ντακάρ το Σαββατοκύριακο που η πρεσβεία θα είναι κλειστή.

Ξεκινάω λοιπόν να φύγω έχοντας στο νου μου διάφορες σκέψεις, χωρίς ακόμα να έχω καταστρώσει σίγουρο χρονοδιάγραμμα για την καινούργια εβδομάδα.

Πηγαίνω με ταξί (1000 CFA) στο σταθμό λεωφορείων του Καφουντίν. Εδώ διαπιστώνω ότι η μετάβαση στην Toubakouta μέσω της παράλληλης προς την παραλία διαδρομής, που είναι η μικρότερη σε μήκος, είναι πολύπλοκη. Δεν υπάρχει απευθείας συγκοινωνία και πρόκειται για ταξίδι με πολλά στάδια. Πρώτα πρέπει να πάω στα σύνορα της Γκάμπια. Να περάσω στη Γκάμπια και με κάποιο μέσον να συνεχίσω ως το Μπαντζούλ. Να περάσω με φέρι το ποτάμι για να πάω απέναντι στη Μπάρα. Να πάω από εκεί στα σύνορα της Σενεγάλης. Να περάσω τα σύνορα στο Καράνγκ και από εκεί να πάω με ταξί στην Toubakouta.

Όλοι με συμβουλεύουν να μην το κάνω αυτό αλλά να πάω μέσω Bignona. Παίρνω το επταθέσιο και πριν τις δέκα η ώρα είμαι ήδη στο σταθμό της Bignona. Αλλά πάντως τώρα δεν είναι και τόσο ενωρίς. Αν πάω στην Toubakouta θα φθάσω όταν σκοτεινιάζει. Χρειάζονται ακόμα μετεπιβιβάσεις, στο Καολάκ. Τελικά βάζω πλώρη για το Ντακάρ.

Ο κύβος ερρίφθη αλλά έχω μπροστά μου ταξίδι. Διαδρομή 410 χιλιόμετρα που διασχίζει οδικώς και τη Γκάμπια. Αν και ο αρμόδιος ταμίας μού προτείνει να πάω με μινιμπάς, εγώ για να μη ταλαιπωρηθώ στο μικρό λεωφορείο, βγάζω εισιτήριο με το επταθέσιο ταξί. Κόστος 10,000 CFA (9,500 εισιτήριο, 500 η βαλίτσα). Αλλά η ώρα περνάει και δεν εμφανίζεται κανένας άλλος να βγάλει εισιτήριο με το επταθέσιο ταξί. Μετά μια ολόκληρη ώρα παραμένω ο μοναδικός επιβάτης του. Βλέποντας ότι το μινιμπάς που περιμένει δίπλα στο επταθέσιο κοντεύει να γεμίσει ζητώ να μου αλλάξουν το εισιτήριο. Το μινιμπάς κοστίζει μόνο 7,000 CFA, αυτός είναι ο λόγος που οι ντόπιοι το προτιμούν.

Εγώ όμως για να μη στριμωχτώ στην τελευταία σειρά καθισμάτων με άλλους τρεις, ζητώ να πληρώσω διπλό εισιτήριο. Το οποίο γίνεται δεκτό. Έτσι πληρώνω 14,000 CFA (δηλαδή 4,000 επί πλέον από το επταθέσιο) και φεύγουμε για το Ντακάρ.

Αξίζει τον κόπο που πλήρωσα διπλό εισιτήριο. Είμαι σχετικά άνετα στο πίσω κάθισμα, καλύτερα από ότι στο επταθέσιο, που είναι πολύ χαμηλό., Ταξιδεύω με μόνο δυο άλλους συνεπιβάτες στην πίσω τελευταία σειρά καθισμάτων. Ο ένας είναι ένας νεαρός (είκοσι και κάτι) που τον λένε Φαλί. Είναι ένα καλό παιδί που μου συμπαραστέκεται και με βοηθάει πολύ.

Το μινιμπάς γύρω στις δυο το απόγευμα περνάει τη μεθόριο της Γκάμπια στο Σόμα. Εδώ που όπως θυμόμαστε πέρασα τα σύνορα στις 23 Φεβρουαρίου, σε αντίθετη κατεύθυνση. Δίνουμε τα χαρτιά μας στο βοηθό του οδηγού να τα πάει στο γραφείο της μετανάστευσης. Είμαι ο μοναδικός λευκός στο λεωφορειάκι. Οι ανεκδιήγητοι διεφθαρμένοι υπάλληλοι ζητούν από το νεαρό βοηθό να δώσω 5,000 CFA για τη σφραγίδα εισόδου στη Γκάμπια. Εγώ αρνούμαι αλλά όντας στο πίσω κάθισμα δεν είναι και εύκολο να πάω έξω ως την υπηρεσία μετανάστευσης. Ο οδηγός επεμβαίνει και μου λέει «δόστου ένα χιλιάρικο». Τι να κάνει ο άνθρωπος, έχει ταξίδι με το μινιμπάς γεμάτο και δε μπορεί να καθυστερεί. Δίνω τα 1,000 CFA αλλά ο βοηθός έρχεται πάλι και μου λέει ότι δε δέχονται και ζητούν περισσότερα. Του δίνω άλλο ένα χιλιάρικο και είμαι πια αποφασισμένος να μη δώσω άλλα. Σε λίγο ο βοηθός έρχεται με το διαβατήριό μου σφραγισμένο. Η ιστορία κόστισε 2,000 CFA, δεν είναι κάποιο ποσόν, αντιστοιχεί σε τρία ευρώ. Αλλά είναι η κοροϊδία και η διαφθορά των υπαλλήλων που δεν αντέχονται.

Διασχίζουμε τη Γκάμπια. Από την είσοδό μας κοντά στη Σόμα ως την έξοδο κοντά στο Φαραφένι είναι μόνο 25 χιλιόμετρα απόσταση. Περνάμε τη γέφυρα στον ποταμό Γκάμπια. Είναι η σημαντικότερη γέφυρα στον ποταμό και δεν υπάρχει άλλη στα κατάντη. Ονομάζεται γέφυρα της Σενεγκάμπια (Senegambia bridge). Έχει μήκος 1,900 μέτρα και είναι καινούργια. Παραδόθηκε στην κυκλοφορία τον Ιανουάριο του 2019. Το κεντρικό άνοιγμα είναι 100 μέτρα, για να εξυπηρετείται η κυκλοφορία πλοίων στον ποταμό.

Περνάμε και την πόλη του Φαραφένι και φθάνουμε πια στο φυλάκιο εξόδου από τη Γκάμπια. Κατεβαίνω να πάρω σφραγίδα εξόδου. Οι υπάλληλοι έχουν στήσει και εδώ μηχανή για αρπαχτές. Υπάρχουν δυο ζευγάρια Γάλλων που έχουν ήδη δώσει πάνω από 20,000 CFA και τώρα το σκέφτονται και ζητούν απόδειξη. Οι διεφθαρμένοι υπάλληλοι τα οικονόμησαν και, καθώς πιέζονται από τους Γάλλους, προσπαθούν να με ξεφορτωθούν λέγοντάς μου να δώσω ένα χιλιάρικο. Αλλά εγώ αρνούμαι, δε δίνω τίποτα. Τελικά οι 4 Γάλλοι φεύγουν, χωρίς βέβαια να πάρουν απόδειξη. Εμένα μου σφραγίζουν το διαβατήριο χωρίς να πληρώσω. Για να δικαιολογήσουν την κατάσταση μού λένε ότι τάχατες αυτό οφείλεται στο ότι εγώ είμαι από άλλη χώρα προέλευσης. Παραμύθια της κακιάς ώρας.

Τρέχω στο φυλάκιο της Σενεγάλης. Μου κάνουν υγειονομικό έλεγχο (δηλαδή θερμομέτρηση) και παίρνω σφραγίδα εισόδου. Ο Φαλί στάθηκε δίπλα μου και μού συμπαραστάθηκε. Επιβιβαζόμαστε. Το μινιμπάς συνεχίζει. Γίνονται και δεκάδες σύντομες στάσεις. Το μινιμπάς σε κάθε κοινότητα που περνάει πληρώνει κάποιο φόρο. Ενώ γίνονται έλεγχοι από πολλές υπηρεσίες. Τελωνεία, Αστυνομία, χωροφυλακή (gendarmerie, ένοπλοι αυτοί) ακόμα και από τη δασική υπηρεσία.

Περνάμε από τη μεγάλη πόλη Καολάκ. Από φαγητό σχεδόν τίποτα. Στο δρόμο αγόρασα μόνο νερό και πεντέξι μανταρίνια. Μου έδωσε και μια μπανάνα ο Φαλί.

Η επόμενη μεγάλη πόλη στο δρόμο μας είναι το Mbour, μια παραλιακή πόλη όπου πλέον συνεχίζουμε τα τελευταία ενενήντα χιλιόμετρα παράλληλα προς την ακτή επί του Ατλαντικού. Στο μεταξύ έχει πέσει το σκοτάδι.

Ο νεαρός Φαλί κάνει τηλέφωνα για να μου βρει δωμάτιο στο Ντακάρ, στα ξενοδοχεία που έχω βρει στον οδηγό. Το πρώτο που του υπέδειξα είναι το Saint-Louis Sun. Δυστυχώς είναι πλήρες. Το δεύτερο είναι το Chez Nizar που απαντάει ότι διαθέτει δωμάτιο.

Φθάνουμε στα πρόθυρα ενός σταθμού λεωφορείων του Ντακάρ όπου ο οδηγός μού λέει ότι πρέπει να κατέβω και να πάρω ταξί για το κέντρο της πόλης. Ο Φαλί διαπραγματεύεται με τους ταξιτζήδες για λογαριασμό μου. Λέει ότι δεν πέφτουν κάτω από τα 4,000 CFA, ενώ η σωστή τιμή, την οποία θέλει να πετύχει, είναι 3,000 CFA. Και με συμβουλεύει να περιμένω διότι έτσι είναι οι ταξιτζήδες στους σταθμούς, κάνουν αρπαχτές.

Η ώρα είναι περασμένες εννέα το βράδυ. Δεν πρέπει να καθυστερώ για 1,000 CFA, που είναι ενάμιση ευρώ. Εξηγώ στο νεαρό Φαλί ότι δέχομαι να πληρώσω 4,000 CFA. Τον αποχαιρετώ με ευχαριστίες, νάναι καλά το παιδί, με βοήθησε ουσιαστικά.

Ο ταξιτζής που παίρνω είναι ένας άνδρας που δε μιλάει πολύ καλά τα Γαλλικά, αλλά μοιάζει εντάξει. Το πρόβλημά μου είναι ότι ο άνθρωπος δε γνωρίζει πού βρίσκεται ο ξενώνας Chez Nizar. Καθώς φεύγουμε προσπαθώ να εντοπίσω τον ξενώνα στο χάρτη του τουριστικού οδηγού Lonely Planet. Παράλληλα ανοίγω το κινητό μου και πατάω το σημάδι με το φακό ώστε να έχω φωτισμό. Έτσι βλέπω το μέρος με το chez Nizar στο βιβλίο μου, κρατώντας στο δεξί μου χέρι αναμμένο το φωτισμό από το κινητό μου.

Ξαφνικά νοιώθω κάποιον να με χτυπάει στο δεξί μου χέρι προσπαθώντας να μού πάρει το κινητό. Τραβάω ενστικτωδώς το χέρι μου, σώζοντας και το κινητό. Μόνο η θήκη του έπαθε ένα μικρό σκίσιμο. Ο επίδοξος κλέφτης εξαφανίζεται τρέχοντας, όπως και ήρθε. Δεν τον είδαμε καθόλου. Ούτε εγώ, ούτε ο ταξιτζής.

Δόξα τω Θεώ που δε μπόρεσε να μου πάρει το κινητό. Αλλά για σκέψου φάση. Ενώ το ταξί προχωρούσε και ενώ υπήρχε κόσμος τριγύρω. Ο ταξιτζής ανεβάζει το τζάμι του παραθύρου, παρά τη ζέστη που κάνει, και συνεχίζουμε για το κέντρο της πόλης. Είναι αρκετά χιλιόμετρα απόσταση. Αλλά έχω εντοπίσει το chez Nizar. Βρίσκεται δίπλα στο δημοφιλές λιβανέζικο ρεστοράν Ali Baba, που ο ταξιτζής το γνωρίζει.

Έτσι με αφήνει στο ρεστοράν. Ο υπεύθυνος του πασίγνωστου Ali Baba με βοηθάει να πάω στον ξενώνα. Δίνω στον οδηγό 5,000 CFA. Θέλω να είναι ευχαριστημένος ο άνθρωπος, με τέτοια φάση που περάσαμε.

Το δωμάτιο στο chez Nizar είναι χάλια. Μεγάλο μεν αλλά παραμελημένο. Η τουαλέτα εξωτερική. Ατομική είναι, ίσως λόγω έλλειψης πελατών, αλλά απαράδεκτη. Αλλά τέτοια ώρα δεν έχω άλλη επιλογή, θα μείνω εδώ. Το καλό είναι ότι έχω δίπλα μου το ρεστοράν Ali Baba που είναι ανοικτό. Με καλά και φθηνά φαγητά. Και με σύνδεση wifi. Τρώω για βράδυ στο Ali Baba. Το σκορδάτο κοτόπουλο ψητό είναι πολύ καλό.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 19o

Τρίτη, 3 Μαρτίου, Στη μεγαλούπολη και στο παραδεισιακό νησάκι Γκορέ.

Λόγω της κούρασης κοιμήθηκα καλά τη νύχτα. Αλλά το chez Nizar δεν είναι μέρος να περάσω και άλλη ημέρα. Το συνιστά ο οδηγός Lonely Planet λόγω φθήνιας και επειδή, όπως αναφέρει, είναι το κομβικό κέντρο των ταξιδιωτών που κάνουν οικονομικό τουρισμό. Αυτό ίσως ίσχυε πριν δέκα χρόνια, τώρα πια δε βλέπω τουριστική κίνηση.

Για πρωινό πηγαίνω σε μια μεγάλη καφετέρια στο μέρος του δρόμου που είναι απέναντι από το Ali Baba. Είναι σελφ σέρβις, καφές και κάτι να φάω. Η πελατεία εδώ διαφορετική από τα καφέ που πέρασα ως τώρα. Γραβάτα και κοστούμι σε μεγάλο ποσοστό.

Κάνω μια πρωινή βόλτα εδώ στο κεντρικό Ντακάρ να βρω κατάλυμα για σήμερα. Στο ξενοδοχείο Saint-Louis Sun με ενημερώνουν ότι είναι πλήρες σήμερα και αύριο. Τους ρωτώ για κάτι άλλο και με στέλνουν στο νεότευκτο γειτονικό Hôtel du Plateau. Είναι ακριβό, 35,000 CFA. Ίδια τιμή με το ξενοδοχείο στο Μπισάου αλλά διαπίστωσα ότι είναι πολύ καλύτερο. Για ένα βράδυ μπορώ να τα πληρώσω.

Μετά τις οκτώ παίρνω ταξί για την πρεσβεία της Μαυριτανίας (2,000 CFA). Φθάνοντας εκεί εξηγώ στο φύλακα ότι θέλω να μπω μέσα για να βγάλω τουριστική βίζα. Ο άνθρωπος μου απαντάει ότι αυτό δε γίνεται. Πρέπει να βγάλω βίζα στα σύνορα, μπαίνοντας στη χώρα. Η πρεσβεία βγάζει βίζες μόνο σε όσους πηγαίνουν στη Μαυριτανία αεροπορικώς.

Κρίμα τόση οργάνωση που έκανα, να είμαι στο Ντακάρ εργάσιμη ημέρα για το χατίρι της πρεσβείας. Πηγαίνω τώρα στο αντίθετο μέρος της λεωφόρου για να βρω ταξί που να με πάει πίσω. Μέσα στην κίνηση κάποιος μου φωνάζει. Είναι ο ίδιος ταξιτζής με τον οποίον ήρθα ως εδώ, έκανε αναστροφή για κέντρο μόλις με άφησε. Του δίνω άλλα 2,000 CFA, για να με αφήσει τώρα στο Hôtel du Plateau.

Συμφωνώ με τη ρεσεψιόν να μείνω εδώ σήμερα. Πληρώνω στο chez Nizar 18,000 CFA, που δεν τα αξίζει, και μεταφέρω τα πράγματά μου στο Hôtel du Plateau.

Το δωμάτιό μου στο ξενοδοχείο δεν είναι ακόμα έτοιμο αλλά αυτό δε με απασχολεί. Αφήνω τα πράγματά μου μέσα στο δωμάτιο και κατεβαίνοντας κάθομαι έξω στο πεζοδρόμιο του Hôtel du Plateau, όπου παίρνω ένα καλό πρωινό με κόστος 3,000 CFA.

Βασικά το σημερινό μου πρόγραμμα είναι να επισκεφθώ το νησάκι Γκορέ. Αλλά για να πάρω το καράβι που πηγαίνει εκεί, θα διασχίσω με τα πόδια το κέντρο του Ντακάρ, από το ξενοδοχείο μου ως το λιμάνι. Είναι η πιο κεντρική περιοχή της πόλης και στο δρόμο μου θα σταματήσω να επισκεφθώ μερικές σημαντικές κεντρικές τοποθεσίες.

Πρώτη στάση στο Ρωμαιοκαθολικό Καθεδρικό ναό. Είναι ένας μεγάλος μοντέρνος ναός με δυο πύργους καμπαναριών στην πρόσοψη και ένα θόλο μεγάλης διαμέτρου στο κέντρο. Ο ναός αφιερωμένος στην Παναγία των Νικών (Notre Dame des Victoires) εγκαινιάστηκε το 1936.

Ο ναός βρίσκεται πολύ κοντά στο ξενοδοχείο μου και σχεδόν στην αρχή τού boulevard de la République, του βουλεβάρτου της Δημοκρατίας. Περπατώ όλο το μήκος του βουλεβάρτου. Στο άλλο του άκρο βρίσκεται το Προεδρικό Μέγαρο. Κτίστηκε επί Γαλλικής αποικιοκρατίας ως κατοικία του Γάλλου κυβερνήτη. Τώρα είναι κατοικία του Προέδρου της Σενεγάλης. Είναι ωραίο αποικιακό κτίριο. Περιβάλλεται από κήπους και στην είσοδο υπάρχει ένας φρουρός με επίσημη εντυπωσιακή φορεσιά. Αν και ο οδηγός μου (του 2013, μη ξεχνάμε) γράφει ότι μπορώ να πάρω φωτογραφίες, οι ένοπλοι φρουροί απέναντι στο μέγαρο μού εξηγούν ότι εδώ και λίγα χρόνια οι φωτογραφίες απαγορεύονται.

Συνεχίζω ως την Πλατεία Ανεξαρτησίας, σχεδόν ένα χιλιόμετρο βορειότερα. Η μεγάλη Πλατεία αποτελεί την καρδιά της μεγαλούπολης.

Τα κτίρια που την περιβάλλουν ανήκουν στην πλειοψηφία τους στη δεκαετία τού `60 αλλά ξεχωρίζουν μερικά ενδιαφέροντα αποικιακά κτίρια. Για μένα το πιο ωραίο είναι το Εμπορικό επιμελητήριο. Άλλα κτίρια της Γαλλικής εποχής είναι η οικία του κυβερνήτη και το Υπουργείο Εξωτερικών.

Συνεχίζω, με τα πόδια πάντα, ως το λιμάνι. Το καράβι που παίρνω για το νησί φεύγει στις 11,15. Πλήρωσα 5,200 CFA, για εισιτήριο μετ επιστροφής. Αυτό είναι το κόστος για τους επισκέπτες, περιλαμβάνει και κάποιο φόρο – εισιτήριο στο νησί, ενώ οι ντόπιοι πληρώνουν πολύ λιγότερο. Το ταξίδι όμορφο, διαρκεί λιγότερο από μισή ώρα. Η απόσταση που διασχίζουμε είναι δυο – τρία χιλιόμετρα.

Κατεβαίνοντας στο νησί βρίσκομαι σε έναν παράδεισο. Τι ωραία που είναι εδώ. Πλήρης αντίθεση με τη μεγαλούπολη. Παρά την τουριστική ανάπτυξη, στο νησί κατοικεί μια ντόπια κοινότητα που ζει με αυθεντικά Αφρικάνικο παραδοσιακό τρόπο. Στο λιμάνι δένουν ψαρόβαρκες. Οικόσιτες κατσίκες τριγυρίζουν στους δρόμους ενώ δεν υπάρχουν αυτοκίνητα. Άνδρες και γυναίκες πάνε στις βρύσες και πλένουν σε λεκάνες.

Από την άλλη πλευρά ο τουρισμός είναι εμφανής. Οι επισκέπτες είναι ξένοι τουρίστες αλλά και ντόπιοι. Όπως είδα γίνονται πολλές σχολικές εκδρομές. Αρκετοί είναι οι Ευρωπαίοι που γοητεύθηκαν από το νησί και έχουν αγοράσει σπίτια τα οποία μετέτρεψαν σε εξοχικές βίλλες.

Το νησί είναι πολύ μικρό. Οι μόνιμοι κάτοικοί του είναι το πολύ 1,500. Έχει έκταση μόλις 182 στρέμματα. Δεν είναι δύσκολο να το γυρίσει κανείς. Έτσι έκανα μια καλή επίσκεψη βλέποντας τα κυριότερα σημεία ενδιαφέροντος.

Η «οικία των σκλάβων» είναι το πιο ονομαστό αξιοθέατο. Πρόκειται για μια οικία τού 1776. Ιδιοκτήτρια ήταν μια μιγάδα Αφρο-Γαλλίδα κυρία που είχε στην ιδιοκτησία της αρκετά καράβια που έκαναν εμπόριο σκλάβων. Η οικία διαμορφώθηκε σε μουσείο το 1962.

Οι συνθήκες κράτησης των σκλάβων σε ανήλια σκοτεινά κελιά ήταν φρικιαστικές. Οικογένειες χωρίζονταν, με γυναίκες, άνδρες και παιδιά να κρατούνται σε διαφορετικά κελιά. Πολλοί έχαναν τη ζωή τους πριν ακόμα τους φορτώσουν στο δουλεμπορικό πλοίο.

Στο πίσω μέρος μια πόρτα δίνει πρόσβαση στον Ατλαντικό ωκεανό. Τη λένε «θύρα χωρίς επιστροφή» διότι θρυλείται ότι εκεί φόρτωναν τους σκλάβους στα δουλεμπορικά πλοία.

Πάντως ο αριθμός των σκλάβων που διακινήθηκαν από την οικία είναι σχετικά μικρός. Υπάρχουν και αμφισβητήσεις κατά πόσον όντως η οικία ήταν κέντρο δουλεμπορίου. Ειδικά η φήμη της θύρας χωρίς επιστροφή μάλλον δεν είναι τεκμηριωμένη, διότι δε θα μπορούσε να δέσει καράβι εκεί πίσω από την οικία. Ενώ μάλιστα υπήρχε λιμάνι στο νησί. Αλλά εκείνο που μετράει δεν είναι οι τεχνικές λεπτομέρειες αλλά ο στοχασμός πάνω στη θλιβερή ιστορία του εμπορίου ανθρώπων, από το οποίο υπέφεραν εκατομμύρια Αφρικανοί.

Ένα άλλο αξιόλογο μέρος που επισκέφθηκα είναι το Καστέλ (Castel), δηλαδή το κάστρο. Βρίσκεται πάνω σε ένα λόφο, στο ψηλότερο σημείο, στη νότια άκρη του νησιού. Στην κορυφή του είναι ένα πλάτωμα με ένα μεγάλο παλιό κανόνι και ένα μοντέρνο αναμνηστικό μνημείο. Από εδώ η θέα είναι υπέροχη όχι μόνο προς το υπόλοιπο νησί αλλά και απέναντι όπου φαίνεται το Ντακάρ και το Πράσινο Ακρωτήρι, το έσχατο δυτικό άκρο της Αφρικανικής ηπείρου.

Κάτω από το πλάτωμα υπάρχουν παλιά υπόγεια πολεμικά καταφύγια. Σε όλο το γύρο χώρο, αλλά και κατά μήκος του κεντρικού δρόμου που ανεβαίνει ως την κορυφή του λόφου, υπάρχουν πάμπολλοι πωλητές σουβενίρ. Πουλιούνται πολλοί πίνακες ντόπιων ζωγράφων που κατά τη γνώμη μου δεν έχουν ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία.

Στο άλλο βόρειο άκρο του νησιού βρίσκεται το «Μουσείο της θάλασσας». Εδώ πληρώνω εισιτήριο 500 CFA. Στεγάζεται σε ένα παλιό κτίριο της Γαλλικής Εταιρίας των Ινδιών που μετατράπηκε σε μουσείο το 1960 και ανακαινίστηκε το 1996. Σε ισόγειες αίθουσες με λευκές καμάρες εκτίθενται παλιά αντικείμενα όπως χάρτες, φωτογραφίες και χειροτεχνήματα.

Ανεβαίνοντας από εξωτερικές σκάλες επάνω στο κτίριο βρίσκομαι σε ένα μέρος με ωραιότατη πανοραμική θέα.

Μπήκα και στην όμορφη καθολική εκκλησία του Αγίου Κάρολου Βορρομαίου. Το εσωτερικό της δεν είναι κάτι σπουδαίο αλλά έχουν τοποθετηθεί και εικόνες βυζαντινής τεχνοτροπίας, που τα τελευταία χρόνια διαδίδονται και στις δυτικές εκκλησίες. Μια άλλη τάση (trend, μη ξεχάσουμε και τα greeklish) που ακολουθείται και εδώ είναι η χρήση τυμπάνων με τα οποία η λατρευτική σύναξη μπολιάζεται με την Αφρικάνικη μουσική παράδοση.

Όμορφα που είναι στο νησί. Υπάρχει και μια ωραία παραλία δίπλα στο λιμάνι. Δεκάδες παιδιά, κυρίως από τις σχολικές εκδρομές τσαλαβουτούν στα νερά. Κρίμα που δεν έχω χρόνο να μείνω εδώ μια νύχτα. Θα έκανα και μπάνιο, τώρα δεν εμπιστεύομαι να αφήσω τα υπάρχοντά μου και να μπω στο νερό. Καλά τη γλύτωσα χθες το βράδυ που έσωσα το κινητό μου.

Κάθομαι σε ένα μικρό καφεστιατόριο δίπλα στην παραλία και παραγγέλνω ένα σάντουιτς με ομελέτα. Ωραίο είναι.

Παίρνω το καράβι της επιστροφής στο Ντακάρ στις 15,10 (κανονική αναχώρηση στις 15.00). Επιστρέφω με ταξί στο Hôtel du Plateau όπου παίρνω τώρα το ωραίο μου δωμάτιο.

Λίγη ξεκούραση - σιέστα στο αναπαυτικό μου κρεβάτι. Ανοίγω και την τηλεόραση. Σε ένα κανάλι της Γαλλίας γίνεται συζήτηση για τον κορωνοϊό. Εδώ δε φαίνεται να έχει φθάσει ο ιός αλλά να έχουμε και το νου μας. Ταξιδεύει και αυτός, αόρατος και ταχύτατος, ελπίζω να μη με προλάβει.

Αργότερα κάνω άλλη μια βόλτα στο κέντρο της πόλης. Παίρνω και κάποια χρήματα από ATM, με προπληρωμένη κάρτα. Δυστυχώς δε συμφέρει, με χρέωσαν 85,19 ευρώ για 50,000 CFA. Αναλογούν 587 CFA στο ευρώ αντί των 650 που είναι το κανονικό. Δηλαδή απώλειες 10%.

Για βραδινό φαγητό κάθομαι στο Ali Baba και παίρνω το ίδιο χθεσινό μενού!

Ως προς τη συνέχεια του ταξιδιού αποφασίζω να φύγω αύριο με προορισμό την ακτή προς νότο του Ντακάρ. Κατά κάποιο τρόπο γυρίζω προς τα πίσω. Αυτό το παθαίνω λόγω της κακής εκτίμησης που έκανα ότι θα έπαιρνα βίζα της Μαυριτανίας στο Ντακάρ.

Όσο για το Ντακάρ δεν το έχω βέβαια εξερευνήσει πλήρως. Σχεδιάζω να επιστρέψω, αφού πρώτα επισκεφθώ μερικά αξιόλογα παραλιακά μέρη που βρίσκονται νότια της μεγαλούπολης.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 20ο

Τετάρτη, 4 Μαρτίου, Τουμπακούτα.

Το μέρος που με ενδιαφέρει περισσότερο να επισκεφθώ στα νότια του Ντακάρ είναι η περιοχή Σινέ Σαλούμ. Πρόκειται για μεγάλη περιοχή στο μέγεθος της Πελοποννήσου. Άρα πρέπει να επιλέξω ένα δυο μέρη για επίσκεψη, δε μπορώ να δω τα πάντα.

Το πιο αξιόλογο κομμάτι είναι βέβαια το Εθνικό Πάρκο του Δέλτα του ποταμού Σαλούμ, με έκταση 730 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μεγάλο μέρος του πάρκου είναι υδάτινη επιφάνεια και νησιά. Για το λόγο αυτό η πρόσβαση με τη συγκοινωνία είναι πολύ δύσκολη. Από τη νότια πλευρά μπορεί κανείς να το επισκεφθεί μένοντας στην Toubakouta. Εκεί που σχεδίαζα να πάω στις 2 Μαρτίου, αλλά τελικά κατέληξα στο Ντακάρ. Από τη βόρεια πλευρά το χωριό από το οποίο ξεκινούν οι περισσότερες εκδρομές στο πάρκο είναι το Ndangane.

Σκέφτομαι ότι αφού σήμερα ξεκινάω από το Ντακάρ, που βρίσκεται βόρεια, το καλύτερο θα ήταν να πάω στο Ndangane που οδικώς απέχει 160 χιλιόμετρα νοτιότερα.

Λόγω του ταξιδιού ετοιμάζομαι πολύ ενωρίς. Φεύγω στις εξίμισι το πρωί από το ξενοδοχείο με ταξί (4,000 CFA) για τον κεντρικό σταθμό λεωφορείων. Ψάχνω δρομολόγιο για το Ndangane. Κανείς δε με καταλαβαίνει. Ίσως δεν το προφέρω και καλά, αλλά πάλι η περίπτωση να είναι και όλοι οι εργαζόμενοι στο σταθμό άσχετοι δεν αποκλείεται. Τα Γαλλικά τους είναι περιορισμένα, μερικοί είναι αναλφάβητοι. Ο αρμόδιος για τα εισιτήρια δεν ξέρει καν το Εθνικό Πάρκο τού Σαλούμ. Ενώ ακούγοντάς με να μιλάω για την περιοχή Σινέ Σαλούμ (αυτό το ξέρουν!) επιμένουν ότι πρέπει να πάω στο Καολάκ. Η πόλη είναι πρωτεύουσα νομού στον οποίο ανήκει ένα μέρος του πάρκου, αλλά βρίσκεται μακριά από την είσοδό του.

Τελικά πείθομαι και επιβιβάζομαι σε ένα επταθέσιο ταξί με προορισμό το Καολάκ (3,500 CFA εισιτήριο συν 1,000 η βαλίτσα). Το ταξί είναι ένα ανεκδιήγητο σαράβαλο και δυστυχώς μού έτυχε να κάθομαι στην τελευταία σειρά και πάνω στη ρόδα. Είναι πολύ χαμηλά εδώ πίσω, το κεφάλι μου δε χωράει να στέκεται στα όρθια. Ταλαιπωρία είναι αλλά ο σοφέρ το τρέχει το σαράβαλο και πάμε φυσέκι, δίχως στάσεις. Φύγαμε στις οκτώμισι και κατά τις δώδεκα είμαστε στο Καολάκ που απέχει περίπου 190 χιλιόμετρα από το Ντακάρ.

Αλλά ο σοφέρ δε μας πάει στο κέντρο της πόλης ούτε στον κεντρικό σταθμό των λεωφορείων. Μας κατεβάζει στη βόρεια είσοδο της πόλης, σε ένα γκαράζ που απέχει δυο -τρία χιλιόμετρα από το κέντρο.

Από εδώ παίρνω ένα ταξί για τον κεντρικό σταθμό (2,000 CFA). Ο καινούργιος ταξιτζής μού εξηγεί τι συμβαίνει. Στα περίχωρα του Καολάκ, κάπου κοντά στην Toubakouta, ετοιμάζουν ένα μεγάλο πανηγύρι. Μουσουλμάνοι από όλη τη χώρα συρρέουν για να το παρακολουθήσουν. Είναι η γιορτή για τη μητέρα του μαραμπού Amadou Bamba (1853 – 1927), που ίδρυσε την ιερή πόλη Τούμπα, εξ ου και είναι γνωστός ως “Serigne Touba”, «Ιδρυτής της Τούμπα». Ίδρυσε το 1883 την αδελφότητα των Μουριδών, μια κοινότητα σούφι. Την ακολουθεί μεγάλος αριθμός μουσουλμάνων στη Σενεγάλη, όπου έχει αποκτήσει μεγάλη επιρροή. Ο εορτασμός εδώ είναι τριήμερος, βασικά αρχίζει αύριο και κορυφώνεται το Σάββατο.

Ούτε εγώ θα δουλέψω αύριο, λέει ο ταξιτζής. Ο Serigne Touba είναι και δικός μου μαραμπού.

Έπεσα πάνω σε ένα χαμό. Προβληματίζομαι τόσο για την κυκλοφορία με συγκοινωνία, ακόμα και για το θέμα της διαμονής. Αλλά εδώ που έφτασα δε μπορώ να κάνω πίσω. Ο ταξιτζής μου για να αποφύγει το κυκλοφοριακό πρόβλημα κάνει κάμποσα χιλιόμετρα επί πλέον, μέσα από χωματόδρομους. Τελικά με αφήνει στο σταθμό των λεωφορείων όπου χιλιάδες ντόπιοι μουσουλμάνοι επιβιβάζονται σε λεωφορεία και ταξί για να πάνε στο προσκύνημα.

Εγώ επιβιβάζομαι σε ένα επταθέσιο (εισιτήριο 2,500 CFA συν 1,000 η βαλίτσα). Η απόσταση ως την Toubakouta είναι περίπου 70 χιλιόμετρα. Ο δρόμος είναι πολύ καλός. Κατεβαίνοντας επί του δρόμου, κάπου έξω από την Toubakouta, φωνάζω ένα ταξί μηχανάκι.

Συμβουλευόμενος τον οδηγό Lonely Planet του ζητώ να με πάει στο Keur Thierry. Το μηχανάκι διασχίζει χωματόδρομους ενός αρκετά απλωμένου χωριού που μοιάζει ολότελα κοιμισμένο. Η ώρα είναι περίπου δυόμισι το απόγευμα και να που έφθασα επί τέλους στην Toubakouta, από κατεύθυνση διαφορετική από ότι σχεδίαζα αρχικά.

Το Keur Thierry είναι ένα Campement με ιδιοκτήτη ένα Βέλγο, τον Thierry. Παίρνω ένα δωμάτιο που είναι καλό, σε ευρωπαϊκό στιλ. Παραγγέλνω και φαγητό, μοσχάρι ψητό της ώρας, καλό και αυτό. Έχω όρεξη να κάνω βόλτα το συντομότερο στο πάρκο. Πηγαίνω στο κεντρικό κτίριο του Campement και φωνάζω τον Thierry που δεν τον έχω δει ακόμα, είναι κλεισμένος εκεί. Μου απαντάει όλο νεύρα να τον αφήσω ήσυχο γιατί κάνει διάλειμμα μεσημεριανής ξεκούρασης.

Ευτυχώς εδώ έξω στην αυλή είναι ένας άλλος Γαλλόφωνος Βέλγος που μου κάνει παρέα. Είναι ένας τύπος 46 χρονών, ο Φρεντερίκ. Εγκαταστάθηκε εδώ για να ασχοληθεί όχι με τον τουρισμό αλλά με αγροτικές εργασίες. Παράγει λαχανικά και πουλερικά. Σπάνια περίπτωση ο Φρέντι, που κυκλοφορεί με παντελονάκι σκισμένο από τη δουλειά με το τρακτέρ, στην ακόμα ξερή γη της περιοχής. Φεύγει όμως και αυτός και μένω μόνος.

Τον Thierry τον βλέπω στις πεντέμισι το απόγευμα. Μού λέει να περιμένω ως αύριο. Διότι απόψε αναμένεται να έρθουν και άλλοι επισκέπτες. Έτσι θα πάμε στο πάρκο μαζί αύριο και θα μού κοστίσει λιγότερο.

Υπάρχει και ένας νεαρός Γάλλος που μένει εδώ και ενδιαφέρεται, ο Αντριάν. Εγώ για βράδυ χτύπησα μια ομελέτα και μια μπίρα. Υπόψη ότι το Βελγικής κουλτούρας και ιδιοκτησίας Keur Thierry φημίζεται ότι διαθέτει την πλουσιότερη κάβα με μπίρες σε όλη την περιοχή.
Όμως οι αναμενόμενοι να έρθουν αργούν τόσο πολύ που πάμε για ύπνο, τόσο εγώ όσο και ο Αντριάν, χωρίς να τους δούμε απόψε. Έτσι δεν ξέρουμε ακόμα τι ώρα θα ξεκινήσουμε την αυριανή εκδρομή.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 21ο

Πέμπτη, 5 Μαρτίου, Εξερευνώντας το Δέλτα του ποταμού Σαλούμ.

Ξυπνώντας νωρίς το πρωί βρίσκομαι αντιμέτωπος με ένα ποντίκι που κυκλοφορεί στο δωμάτιό μου. Δυσκολεύτηκα να το βγάλω έξω. Το λέω στον Thierry και μου απαντάει “ca arrive”, δηλαδή αυτά είναι πράγματα που συμβαίνουν. Σωστά, βρίσκομαι στην Αφρική δίπλα στο Δέλτα ενός ποταμού.

Ο ποταμός Σαλούμ (Saloum) ξεκινάει τη διαδρομή του 105 χιλιόμετρα ανατολικά του Καολάκ. Η πόλη έχει περίπου 200,000 κατοίκους και είναι από τις μεγαλύτερες και πιο γνωστές στη Σενεγάλη. Ο ποταμός τη διασχίζει και ξεκινάει μια διαδρομή άλλων εκατό χιλιομέτρων κατάντη. Σχηματίζει Δέλτα που έχει ακτογραμμή 72,5 χιλιόμετρα επί του Ατλαντικού και βάθος 32. Το Δέλτα ονομάζεται και «Δέλτα Σινέ – Σαλούμ» λόγω του ότι σε αυτό εκβάλλει και ο ποταμός Σινέ. Σε αυτό τον υγρότοπο υπάρχουν 200 περίπου νησιά που χωρίζονται από κανάλια με αλμυρά νερά. Μαγκρόβια δάση αλλά και δάση σε ξερό έδαφος, καθώς και θαλάσσιο περιβάλλον του Ατλαντικού ωκεανού αποτελούν ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον που από το 2011, κηρύχθηκε από την Unesco, σε έκταση 18,000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, μέρος της Παγκόσμιας κληρονομιάς και χώρος προστατευόμενος από τη συνθήκη Ραμσάρ.

Τα κανάλια με αλμυρό νερό είναι χαρακτηριστικά των παράκτιων περιοχών της Σενεγάλης και της Γκάμπια και υπόκεινται σε παλιρροιακά φαινόμενα. Τα ονομάζουν “bolong”, ονομασία με την οποία έγιναν διεθνώς γνωστά, χάρις στο λογοτεχνικό έργο του ποιητή και Προέδρου της Σενεγάλης Léopold Sédar Senghor.

Το πρωινό τού Keur Thierry, που σερβίρεται από τις οκτώ, είναι χορταστικό. Μια μπαγκέτα (Γαλλική παράδοση γαρ) με βούτυρο και μαρμελάδα και καφές (για εμένα).

Οι συνεκδρομείς μας είναι ένα ζευγάρι που ήρθαν αργά χθες το βράδυ από το Σαλί. Μια Γαλλίδα μεσόκοπη από το Αβινιόν και ο πολύ νεότερος Σενεγαλέζος εραστής της, ο Αντάμα, που έχει πολύ γυμνασμένο σώμα. Η Γαλλίδα ονομάζεται Agnès C. και έχει εξοχικό σπίτι στο Σαλί (Saly). Μαζί στην εκδρομή θα είναι εκτός από τον Αντριάν, εμένα και το ζευγάρι, ο οδηγός του τζιπ με το οποίο ήρθε το ζευγάρι, ο 45χρονος πλην μικρόσωμος Μαμαντού. Κατά σύμπτωση Μαμαντού ονομάζεται και ο βαρκάρης της πιρόγας μας. Είναι ένας καλός ντόπιος βαρκάρης που δουλεύει για τον Thierry.
Ξεκινάμε λίγο μετά τις εννέα. Ο Thierry μας μεταφέρει με το πικάπ φορτηγάκι του μέχρι το πρωτόγονο λιμάνι της Toubakouta. Η απόσταση δεν είναι μεγάλη, θα μπορούσαμε να την περπατήσουμε, αλλά έχουμε πράγματα που πρέπει να φορτωθούν στην πιρόγα για την εκδρομή μας. Σωσίβια, φαγητό, δυο καλάμια για ψάρεμα και άλλα.
Πήραμε στην πιρόγα και δυο ντόπιους που πάνε στο νησί Σίπο, όπου θα τους αφήσουμε. Αυτό το κάνει ο Thierry ως εξυπηρέτηση.

Τα πουλιά αυτή την ώρα δεν είναι τόσο πολλά. Οι ψαράδες μαζεύουν τα δίχτυα τους στα νερά των καναλιών που σχηματίζονται στο Δέλτα του ποταμού Σαλούμ.
Κάποτε φθάνουμε με την πιρόγα μας στο χωριό Missirah. Βρίσκεται κάπου δεκαπέντε χιλιόμετρα κατάντη της Toubakouta, μέσω του βραχίονα του ποταμού Σαλούμ που ακολουθούμε, αρκετά κοντά στις εκβολές του. Η Missirah έχει περίπου 3,000 κατοίκους και παίρνει το όνομά της, που στα Αραβικά σημαίνει «Αιγυπτιακή», από το τζαμί της που ιστορείται ότι ιδρύθηκε από κάποιους που ήρθαν από την Αίγυπτο.
Κατεβαίνουμε στο μικρό της λιμάνι. Μας αναλαμβάνει ένας ντόπιος που θα μας ξεναγήσει. Το αξιοθέατο είναι ένα χιλιόχρονο δένδρο που βρίσκεται στο χωριό. Στα Γαλλικά το λένε “fromager”. Στα Αγγλικά “cotton silk tree” από το γεγονός ότι οι σπόροι του περιβάλλονται από λευκές ίνες που θυμίζουν απαλό μπαμπάκι. Επιστημονικά η οικογένεια αυτών των δένδρων ονομάζεται Bombacaceae. Οι ντόπιοι τα δένδρα αυτά τα ονομάζουν καπόκ, “kapok”.
Το δένδρο έχει διαπιστωθεί με έρευνες του άνθρακα 14, ότι έχει ηλικία τουλάχιστον 900 ετών. Για τους ντόπιους είναι ένα ιερό δένδρο. Σε κάθε περίπτωση το καπόκ τού Missirah είναι τεράστιο και εντυπωσιακό. Έχει κόμη με διάμετρο 30 μέτρα.
Ο ξεναγός, που έχει δίπλα στο δένδρο ένα τουριστικό μαγαζάκι, μας χρεώνει την επίσκεψη 500 CFA το άτομο.

Αφήνουμε τη Missirah και συνεχίζουμε τη βόλτα με την πιρόγα. Πηγαίνουμε ψαρεύοντας, αυτό το κάνουν κυρίως ο Μαμαντού και ο Αντριάν, αλλά δεν πιάσαμε τίποτα.
Εγώ δεν ασχολήθηκα με το ψάρεμα. Από τα πουλιά που βλέπουμε τα πιο εντυπωσιακά είναι οι αλιαετοί (θαλασσαετοί) που κυνηγούν ψάρια.

Αποβιβαζόμαστε σε ένα ωραίο και έρημο μέρος στο νησί Σίπο. Εδώ θα μείνουμε δυο - τρεις ώρες για φαγητό, μπάνιο και μεσημεριανή ξεκούραση. Υπάρχουν σκιερά δένδρα κάτω από τα οποία καθόμαστε και τρώμε ένα σάντουιτς μπαγκέτα. Ο βαρκάρης μας μάς δίνει επίσης νερό και αναψυκτικά. Αλλά τα καλύτερα είναι τα θαλασσινά που βρίσκουν οι δυο Μαμαντού. Ο μικρόσωμος σοφέρ βρήκε ένα μεγάλο καλαμάρι. Ανάβουν φωτιά και το ψήνουν επάνω στα ξύλα. Ήταν απίθανη νοστιμιά το κομμάτι που πήρα. Ο βαρκάρης Μαμαντού παίρνει την πιρόγα με τον Αντριάν και σε λίγο γυρίζουν με συγκομιδή στρείδια. Τα βάζει και αυτά να ψηθούν επάνω στη φωτιά. Έφαγα αρκετά και ήταν ωραιότατα.
Κάνουμε και μπάνιο στη λιμνοθάλασσα. Πολύ ωραίο είναι αλλά έχει πολύ δυνατό ρεύμα, λόγω του φαινομένου της παλίρροιας. Πάντως αυτό το μπάνιο στα νερά της λιμνοθάλασσας στο Δέλτα του Σαλούμ είναι το καλύτερο του ταξιδιού μου.

Αφού ξεκουραστήκαμε αρκετά, σηκωνόμαστε στις τέσσερες η ώρα και πάμε (με την πιρόγα) να επισκεφθούμε το κοντινό χωριό. Το Σίπο είναι αρκετά μεγάλο νησί, έχει έκταση πάνω από δέκα τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αλλά κατοικείται μόνο από εκατό περίπου ανθρώπους που μένουν σε τούτο το χωριό.
Είναι ένα χωριό που μοιάζει να βρίσκεται στο τέλος του κόσμου. Άνδρες γυναίκες και παιδιά μοιάζουν να ζουν σαν πρωτόπλαστοι σε αχυροκαλύβες. Ανήκουν σε αρκετές διαφορετικές φυλές. Επικρατεί ησυχία και το περιβάλλον μοιάζει απόκοσμο.
Αλλά το αξιοθέατο του χωριού είναι η «Βασίλισσα του νησιού». Είναι μια απίθανη γυμνόστηθη γριά. Για χάρη μας σκεπάζει τα βυζιά της (ότι της έχει απομείνει) με ένα μπλουζάκι και μας καλεί να μπούμε στην καλύβα της όπου γνωριζόμαστε. Μας λέει την ιστορία του μικρού χωριού και απαντάει στις ερωτήσεις μας.

Όπως μας εξηγεί το χωριό αυτό το έκτισε ο παππούς της που ήρθε από τα μέρη της Γουινέας Μπισάου. Τον διαδέχθηκε ο πατέρας της ως αρχηγός. Όταν εκείνος πέθανε ανέλαβε αυτή με τον τίτλο της Βασίλισσας. Τώρα είναι 97 ετών. Έχει επτά παιδιά, ένα αγόρι και έξι κορίτσια. Όπως λέει με καμάρι, αυτή θα αποφασίσει ποιος θα είναι ο διάδοχος αρχηγός του χωριού, με αξιοκρατικά κριτήρια. Έτσι μπράβο, να τα βλέπουμε και εμείς που αργήσαμε να μπούμε στην εποχή της αριστείας.
Στο μεταξύ ασκεί τα κοπιαστικά όπως λέει καθήκοντα της Βασίλισσας. Για παράδειγμα δίνει χωράφια και οικόπεδα σε νέες οικογένειες ή σε ξένους που θέλουν να αποκτήσουν ένα μέρος του νησιού υπογράφοντας (πως άραγε) τα συμβόλαια. Δε φαίνεται να βιάζεται να αφήσει το θρόνο της.
Η Βασίλισσα απαντάει στις ερωτήσεις μας αλλά έχει και εκείνη μερικές ερωτήσεις. Βλέποντας την Ανιές να είναι μεσόκοπη και εμένα μοναδικό ηλικιωμένο λευκό, μάς ρωτάει αν είμαστε σύζυγοι. Η απάντηση βέβαια είναι όχι, ο σύζυγος της Ανιές είναι ο Αντάμα.

Τώρα εσείς μην το πάρετε τοις μετρητοίς ότι είναι σύζυγοι. Ζευγάρι είναι σε μια part-time σχέση όπως αυτή που μού πρότειναν τα κορίτσια στη Σερεκούντα.

Η βασίλισσα αρχικά εκπλήσσεται αλλά δεν τα χάνει. Απαντάει ότι θα κάνει προσευχή για το ζευγάρι, να κάνει ένα μωρό! Βγάζουμε φωτογραφίες και μας φιλάει στο μάγουλο.

Ωραία η επίσκεψη στο Σίπο. Συνεχίζοντας διασχίζουμε με την πιρόγα αλμυρά κανάλια νερού που θυμίζουν τον Αμαζόνιο με το μαγκρόβιο δάσος και τους πιθήκους στα δένδρα. Ψαρεύουν πάλι και τώρα ο βαρκάρης Μαμαντού πιάνει ένα μεγάλο ψάρι. Είναι είδος ροφού, στα γαλλικά λέγεται «μερού».
Εν τω μεταξύ, με τη ζέστη, μας τελείωσε το νερό που είχαμε. Πιάνουμε για λίγο στον προβλήτα της Toubakouta. Ο σοφέρ Μαμαντού κατεβαίνει για να πάει να ξεκουραστεί ενώ ο βαρκάρης αγόρασε νερά για τη συνέχεια της εκδρομής.

Το επόμενο μέρος που επισκεπτόμαστε είναι το «Νησί των κοχυλιών». Περπατάμε σε αυτό το παράξενο μέρος που δεσπόζει στο περιβάλλον μαγκρόβιο δάσος. Ανεβαίνουμε στο ψηλότερο σημείο του νησιού. Είναι ένας λόφος με ύψος πάνω από είκοσι μέτρα που δημιουργήθηκε από μια τεράστια συγκέντρωση κοχυλιών. Το τοπίο έχει μια παραδεισιακή εικόνα. Μεγάλα δένδρα μπαομπάμπ έχουν ριζώσει στο νησί. Τα αρχαία χρόνια ζούσαν εδώ κάτοικοι που τρέφονταν μόνο με κοχύλια και θαλασσινά. Ήταν παγανιστές της φυλής Σερέρ και ο αρχηγός τους έμενε σε ένα ιερό μπαομπάμπ που επισκεπτόμαστε. Το μέρος ονομάζεται από τους Σερέρ “Diorom Boumag” και ήταν για αιώνες το σημείο ταφής βασιλιάδων της περιοχής. Εδώ συναντάμε και κάμποσα άλλα γκρουπ ξένων τουριστών. Υπάρχει και ένα γκρουπ που έχει στήσει τέσσερες σκηνές για διανυκτέρευση επάνω στο λόφο, με κουνουπιέρες και δυο τουαλέτες εκστρατείας πιο πέρα. Όνειρο θα είναι να περάσει κανείς εδώ τη νύχτα, με ένα φεγγάρι που κοντεύει να γεμίσει.

Ο ήλιος πέφτει. Είναι η καλύτερη ώρα για να δούμε τα πουλιά που μαζεύονται στις φωλιές τους. Πάμε με την πιρόγα μας γύρω από ένα μικρό νησάκι που στα δένδρα του έρχονται χιλιάδες πουλιά για να περάσουν τη νύχτα. Υπάρχουν αρκετές μεγάλες βάρκες με Ευρωπαίους τουρίστες. Κορμοράνοι, ερωδιοί και πολλά άλλα πουλιά κάθονται στα κλαδιά των δένδρων.

Επιστρέφουμε στο Campement. Για βράδυ στου Thierry έχουν μαγειρέψει ένα φαγητό σε κατσαρόλα από το οποίο θα φάμε. Εκτός του Αντριάν που αρνείται, ίσως για οικονομικούς λόγους. Το φαγητό είναι θαυμάσιο. Μαγειρευτό ψάρι μπαρακούντα με πατάτες και σάλτσα. Αλλά ο Αντάμα ρωτάει «τι θα φάμε μετά το ορεκτικό»! Και παραγγέλνει ένα πιάτο με κρέας. Εμείς ντελικατέσεν, αυτός ντερλικατέσεν! Ο άνθρωπος έχει και βαριά ερωτικά καθήκοντα για τη διεκπεραίωση των οποίων δεν αρκεί η ευλογία της «Βασίλισσας» του Σίπο.
Εν τω μεταξύ εγώ έρχομαι πιο κοντά με το μαυρόασπρο ζευγάρι και το μικρόσωμο σοφέρ τους. Μού προτείνουν να πάω αύριο μαζί τους στο Σαλί. Πράγμα που με βολεύει άριστα.

Η σημερινή εκδρομή ήταν καταπληκτική. Ομολογώ ότι δεν το περίμενα. Φανταζόμουν μια βόλτα μερικών ωρών ενώ κάναμε σχεδόν δώδεκα ώρες εξερεύνηση στο παραδεισένιο Δέλτα τού Σαλούμ. Ίσως είναι η ωραιότερη και πιο γεμάτη ημέρα αυτού του μεγάλου ταξιδιού μου. Εξίσου ενθουσιασμένη είναι και η Γαλλίδα Ανιές.

Όσο για το Βέλγο ιδιοκτήτη τού Campement, που μου φάνηκε αρχικά ξινός και νευρόσπαστο, άλλαξε τελείως στάση όταν έμαθε ότι είμαι Έλληνας. Θυμήθηκε την εποχή που ήταν μικρός και πήγαινε σχολείο στο πρώην Βελγικό Κονγκό και το Μπουρούντι. Εκεί υπήρχαν πολλοί Έλληνες και στο σχολείο πολλοί συμμαθητές του ήταν Ελληνόπουλα. Θυμάται ακόμα δεκάδες Ελληνικά ονόματα. Τα αναφέρει ένα προς ένα σχεδόν με συγκίνηση. Εμένα μου έμεινε ένα, πως η καλύτερη μαθήτρια στο Λύκειο ήταν η Στέλλα Χ. Βλέπετε! Οι «Έλληνες διαπρέπουν παντού» κατά τα πατριωτικά στερεότυπα.
Όμως το έχω μελετήσει και εγώ στα σοβαρά για την ακμή της Ελληνικής κοινότητας στη Μπουζουμπούρα. Αν αξιωθώ να ταξιδέψω ως εκεί, θα πάω να βρω τα απομεινάρια της. Πάντως εδώ στη Σενεγάλη δεν υπήρξε αξιόλογη Ελληνική κοινότητα, το λέει και ο Thierry.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 22ο

Παρασκευή, 6 Μαρτίου. Σαλί, τουρισμός στη Μικρή Ακτή.

Με την υπέροχη χθεσινή εκδρομή επισκέφθηκα την περιοχή Σαλούμ. Ο επόμενος ταξιδιωτικός μου στόχος είναι η λεγόμενη «Μικρή Ακτή».

Με το Γαλλικό όνομα “La Petite-Côte” είναι γνωστό το παραλιακό κομμάτι της Σενεγάλης στα νότια του Ντακάρ, ανάμεσα στο Πράσινο Ακρωτήρι και την περιοχή Σινέ-Σαλούμ. Την ονόμασαν έτσι σε σύγκριση με τη «Μεγάλη Ακτή» (Grande-Côte) που εκτείνεται βόρεια του Ντακάρ ως τις εκβολές τού ποταμού Σενεγάλη στο Saint-Louis.

Τα 150 χιλιόμετρα της Μικρής Ακτής είναι δημοφιλή σε τουρίστες που επιθυμούν να περάσουν διακοπές σε τροπικές παραλίες, ιδίως στη διάρκεια της εποχής που στην Ευρώπη έχουμε χειμώνα. Στη μέση περίπου της Μικρής Ακτής το Σαλί έχει αναπτυχθεί τουριστικά και ίσως ξεπερνάει σε δημοφιλία κάθε άλλο παραθαλάσσιο θέρετρο της Δυτικής Αφρικής.

Έχω λοιπόν και εγώ σημερινό προορισμό το Σαλί. Στο πρωινό ο Αντάμα μού την πετάει. Αν μπορώ να πληρώσω 10,000 CFA για συμμετοχή στο ταξίδι με το τζιπ μαζί τους. Του απαντάω καταφατικά. Το ποσόν είναι λογικό και άλλωστε τι μπορούσα να διαπραγματευτώ.

Έτσι φορτώνουμε και αναχωρούμε το πρωί στις οκτώμισι. Το αμάξι είναι ένα πολύ καλό τζιπ. Εγώ κάθομαι μπροστά με το μικρόσωμο οδηγό Μαμαντού. Το ερωτευμένο μαυρόασπρο ζευγάρι κάθεται πίσω. Όλοι είμαστε άνετα. Κάποια στιγμή δίνω στη Γαλλίδα τα δέκα χιλιάρικα CFA. Η γυναίκα λέει άστο δε χρειάζεται αλλά όχι, θα τα πάρει. Έπρεπε να τα δώσω διότι έχει και τον Αντάμα δίπλα της, που νομίζω ότι κάτι περιμένει και αυτός.

Για να αποφύγουμε το σίγουρο μποτιλιάρισμα, λόγω του θρησκευτικού φεστιβάλ που λαμβάνει χώρα στην περιοχή, δε θα περάσουμε από το Καολάκ. Ξεκινάμε παίρνοντας το δρόμο του Κασολάκ, αλλά μετά 35 χιλιόμετρα, στο χωριό Passi που βρίσκεται στα μισά της απόστασης, στρίβουμε αριστερά. Διατρέχοντας περίπου άλλη τόση απόσταση φθάνουμε στη μικρή πόλη Foundiougne. Είναι ιστορική πόλη που ιδρύθηκε από τους Γάλλους το 1917, σε στρατηγική τοποθεσία, πάνω στον ποταμό Σαλούμ. Βλέπουμε ότι εδώ κατασκευάζουν μια νέα γέφυρα επί του ποταμού. Είναι ένα μεγαλειώδες τεχνικό έργο που στo μέσον του έχει ένα άνοιγμα μεγάλο και πολύ υψηλό για να περνάνε καράβια. Γιατί το Foundiougne είναι λιμάνι στα αλμυρά νερά του Σαλούμ που υπόκεινται στην παλίρροια.

Παρατηρούμε το θεαματικό υπό κατασκευήν έργο περιμένοντας να περάσουμε το ποτάμι. Οι ντόπιοι περνάνε και με πιρόγες ενώ εμείς με το τζιπ είμαστε στην ουρά για το φέρι. Το δρομολόγιο πραγματοποιείται στις δέκα και μισή με ένα απαρχαιωμένο φέρι.
Έτσι αφήνουμε πίσω μας το ποτάμι Σαλούμ και συνεχίζουμε απέναντι στο δρόμο όπου μετά από τριάντα χιλιόμετρα φθάνουμε στην πόλη Fatick, πρωτεύουσα μιας επαρχίας της Σενεγάλης. Το Fatick βρίσκεται πλέον πάνω στην Εθνική οδό αριθμός ένα, που έχω διανύσει ήδη δυο φορές, η τελευταία προχθές.

Συνεχίζουμε και φθάνουμε στην πόλη Mbour, στην ακτή επί του Ατλαντικού. Ο Αντάμα κατεβαίνει για να πάει στη δουλειά, σε κάποιο ξενοδοχείο τού Mbour. Εμείς συνεχίζουμε, πεντέξι χιλιόμετρα ακόμα, ως το Σαλί. Εδώ η Ανιές κατεβαίνει στο μέρος με τις βίλες όπου μένει μαζί με μια άλλη Γαλλίδα που την περίμενε, τη Ντομινίκ που είναι πιο ηλικιωμένη από εμένα.

Ύστερα ο Μαμαντού με πηγαίνει στον ξενώνα «Μπαομπάμπ» στο κέντρο του Σαλί. Παίρνω ένα δωμάτιο με όλες τις απαραίτητες ανέσεις. Τιμή 16,000 CFA. Το πρωινό δεν περιλαμβάνεται και η ρεσεψιόν ανοίγει στις οκτώ το πρωί αλλά καλά είμαι εδώ. Μπράβο φίλε Μαμαντού που μου βρήκες ένα καλό μέρος να μείνω.

Μετά το μεσημεριανό φαγητό στο Chez Joe, ένα από τα πολλά κοντινά ρεστοράν, πέφτω για λίγη μεσημεριανή ξεκούραση.

Σηκώνομαι στις πέντε το απόγευμα. Πηγαίνω βόλτα στην παραλία, προς το βόρειο μέρος της. Έξω καλά είναι αλλά μέσα στη θάλασσα το νερό μοιάζει βρώμικο, με λίγο κύμα. Δεν είναι κάτι μυθικό. Πού οι δικές μας παραλίες στις Ελληνικές θάλασσες.

Ο ωκεανός έχει διαβρώσει και την αμμουδιά. Τώρα κάνουν έργα για να την αποκαταστήσουν. Έχουν κουβαλήσει τεράστιους σωλήνες με τους οποίους, αφού τους συνδέσουν με ένα καράβι που θα έρθει σε λίγες ημέρες, θα φέρουν άμμο από τον πυθμένα του Ατλαντικού.

Το Saly (Σαλί) υπήρξε αρχικά ένας εμπορικός σταθμός των Πορτογάλων, με την ονομασία Porto de Ale, δηλαδή «Λιμάνι της μπίρας». Από παραφθορά η ονομασία έγινε Sali Portudal. Το 1984 άρχισε η τουριστική ανάπτυξη. Σήμερα είναι ένα παραθαλάσσιο θέρετρο που διαθέτει πάνω από 10,000 κρεβάτια. Ενώ ο πληθυσμός, από τους περίπου χίλιους κατοίκους που είχε τότε, σήμερα ξεπερνάει τους 30,000.

Είναι ένα μέρος με όλα όσα χρειάζεται ένας τουρίστας. Από όλα τα μέρη της Σενεγάλης έχει τους πιο πολλούς μόνιμα εγκατεστημένους εκπατρισμένους Ευρωπαίους. Αλλά σίγουρα δεν το θεωρώ ως κάτι αξιόλογο για έναν ταξιδιώτη. Ακολουθεί και τα αχνάρια της Σερεκούντα και της Νοτιανατολικής Ασίας σε ότι αφορά την ανάπτυξη τού σεξοτουρισμού.

Αργότερα στις επτά πηγαίνω σε ένα κουρείο. Με κούρεψε σχεδόν γουλί. Και πλήρωσα και 350 CFA, που έρχεται πιο ακριβά από τα πέντε ευρώ που δίνω στον Πακιστανό που μού κόβει τα μαλλιά στην Αθήνα.

Το βράδυ πάλι στο εστιατόριο Chez Joe. Εδώ μπροστά έχουν ένα χασάπικο που κόβουν κρέας και το ψήνουν δίνοντας πολλά πακέτα. Εγώ όμως τρώω σε τραπέζι μισό κοτόπουλο. Καλό είναι αλλά δε μπορώ να το φάω ολόκληρο. Είναι τις βραδινές ώρες, αφού πέσει η νύχτα, που η περιοχή παίρνει περισσότερη κίνηση. Ακούγονται μουσικές και κόσμος βγαίνει για διασκέδαση. Εγώ πάω για ύπνο στον ξενώνα κατά τις δέκα.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 23ο

Σάββατο, 7 Μαρτίου. Ζοάλ-Φαντιούθ

Θα μείνω άλλη μια ημέρα εδώ στον ξενώνα Μπαομπάμπ. Το ίδιο το Σαλί δεν είναι άξιο λόγου μέρος, αλλά με την καλή τουριστική υποδομή του είναι καλή αφετηρία για επίσκεψη σε κάποια μέρη της «Μικρής Ακτής» που με ενδιαφέρουν. Πρόκειται για το Joal-Fadiouth (Ζοάλ-Φαντιούθ), στο οποίο θα διαθέσω τη σημερινή ημέρα.

Έτσι λοιπόν αφήνω τα αρκετά άπλυτα που έχω μαζέψει στη ρεσεψιόν και ξεκινώ πολύ πρωί, όπως πρέπει, για να κάνω αυτή την επίσκεψη. Τα πράγματα εξελίσσονται γρήγορα και φθηνά. Παίρνω ένα συλλογικό ταξί που με μόνο 200 CFA (τουτέστιν 30 λεπτά του ευρώ) με πηγαίνει στο σταθμό λεωφορείων στη γειτονική πόλη Mbour.

Το Mbour είναι επαρχιακή πρωτεύουσα και από τις μεγαλύτερες πόλεις της Σενεγάλης, με περίπου 250,000 κατοίκους. Είναι και αυτό παραλιακό αλλά έχει λιγότερη τουριστική κίνηση από το Σαλί. Ο σταθμός λεωφορείων τού Mbour βρίσκεται δίπλα σε ένα επιβλητικό μεγάλο Τζαμί που μοιάζει νεότευκτο.

Εδώ επιβιβάζομαι σε ένα επταθέσιο ταξί (750 CFA) για το Joal. Και ήδη στις οκτώμισι περίπου βρίσκομαι στο σταθμό του Joal. Η πόλη αυτή, περίπου 40 χιλιόμετρα νότια τού Σαλί, απλώνεται σε μεγάλο μήκος παράλληλα προς την ακτή. Εγώ ξεκινάω παρά ταύτα να διασχίσω όλη αυτή την απόσταση με τα πόδια. Ευτυχώς έχω χρόνο, είναι αρκετά ενωρίς. Όταν πάντως ρωτώ την κατεύθυνση για το Fadiouth, που είναι ο τελικός προορισμός τού περιπάτου μου, οι πάντες με συμβουλεύουν να πάρω συλλογικό ταξί, που είναι πάμφθηνο. Αλλά εγώ θέλω να εξερευνήσω το μέρος περπατώντας και δεν ενδίδω. Έτσι κάνω και μια βόλτα στην παραλία και το λιμάνι του Joal. Είναι και αυτό, όπως στο Καφουντίν, ένα πανέμορφο θέαμα, με πάμπολλες πολύχρωμες αλιευτικές πιρόγες να πηγαινοέρχονται τούτη την πρωινή ώρα.

Κάποια στιγμή βλέπω δίπλα στον κεντρικό δρόμο που περπατάω την καθολική εκκλησία της Παναγίας. Μπαίνω μέσα στον περίβολο. Ένας νεαρός, που μένει εδώ εκπαιδευόμενος να γίνει ιερέας, έρχεται να με γνωρίσει. Τον λένε Φελίξ και με πηγαίνει να δω τα γραφεία. Όπου οι ενορίτισσες έρχονται να κανονίσουν επιμνημόσυνες λειτουργίες και άλλα μυστήρια, καταθέτοντας τον οβολό τους. Με πήγε και στο κτίριο με τα δωμάτια που μένουν οι ιερείς και οι εργαζόμενοι στην εκκλησία. Μου γνώρισε τους παπάδες. Μού έδειξε και τη «μπαταρία» με τα τύμπανα που την επισκευάζουν. Η λειτουργία συνοδεύεται με μουσική από τύμπανα, κατά τις παραδόσεις της φυλής Σερέρ. Νάναι καλά το παιδί έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για εμένα. Αλλάξαμε τηλέφωνα και στο τέλος μού πρότεινε να πάμε μαζί βόλτα να μού δείξει την πόλη τού Joal. Αλλά απέρριψα όσο πιο ευγενικά γινόταν την πρότασή του. Έχω βαρύ πρόγραμμα, δεν έχω πολύ χρόνο και ο Φ. έχει και μια ελαφρά χωλότητα.

Έτσι συνεχίζω μόνος μου τον περίπατο. Περπατάω όλη την απόσταση των έξι χιλιομέτρων από το σταθμό λεωφορείων τού Joal ως το Fadiouth.

Αν και σήμερα τα δυο παλιά χωριά Joal και Fadiouth έχουν ενωθεί σε μια κοινότητα με πληθυσμό περίπου 50,000 κατοίκους, αρχικά ήταν δυο διαφορετικές πόλεις. Το Joal βρίσκεται σε μια γλώσσα στεριάς στην παραλία του Ατλαντικού ενώ το Fadiouth σε ένα νησί σε εσωτερική λιμνοθάλασσα, που συνδέεται με ξύλινη πεζογέφυρα. Φθάνω στο χώρο πριν τη γέφυρα στις δέκα η ώρα. Εδώ επί τέλους παίρνω ένα καφεδάκι, κανονικό, όχι το στιγμιαίο με νεσκαφέ. Απέναντί μου βρίσκεται το τουριστικό γραφείο από το οποίο πρέπει να περάσω υποχρεωτικά για να επισκεφθώ το νησί τού Fadiouth. Μού κόβουν εισιτήριο κόστους 5,000 CFA, που περιλαμβάνει και την ξενάγηση στο Fadiouth.

Μαζί με τον ξεναγό, ονόματι Jean-Matthieu, περνάμε την ξύλινη πεζογέφυρα εισερχόμενοι στο νησί. Αυτή η γέφυρα είναι καινούργια.

Η παλιά βρίσκεται ερειπωμένη καταμεσής της λιμνοθάλασσας που περιβάλλει το νησί τού Fadiouth. Κατασκευάστηκε το 2004 και είναι πολύ σημαντική για τη ζωή των κατοίκων. Όχι μόνο για συγκοινωνιακούς σκοπούς αλλά και επειδή ταυτόχρονα κατασκευάστηκαν δίκτυα ηλεκτροδότησης και ύδρευσης του νησιού, που βρίσκονται κάτω από το δάπεδο της γέφυρας.

Ο ξεναγός είναι πολύ καλός. Καθόλου δεν τα κλαίω τα 5,000 CFA που πλήρωσα, Απολαμβάνω μια εμπεριστατωμένη και μεγάλης χρονικής διάρκειας ξενάγηση στο Φαντιούθ - Fadiouth. Το νησί είναι τεχνητό. Ήταν μια ξέρα μέσα στη λιμνοθάλασσα που οι άνθρωποι κουβαλώντας κοχύλια την έκαναν νησί πριν από οκτακόσια με χίλια χρόνια. Τότε η διατροφή τους ήταν μονάχα ψάρια, θαλασσινά και κοχύλια. Σήμερα στο νησί κατοικούν 8,000 άνθρωποι. Είναι πολύ πυκνοκατοικημένο. Οι κάτοικοι στην περιοχή αυτή ανήκουν στη φυλή Σερέρ. Εδώ στο νησί είναι Χριστιανοί σε ποσοστό 80% και μουσουλμάνοι σε ποσοστό 20%. Αυτά τα νούμερα είναι αντίστροφα προς τα ισχύοντα στο σύνολο της κοινότητας Joal-Fadiouth, όπου πλειοψηφούν οι μουσουλμάνοι. Όμως οι κάτοικοι της περιοχής ζουν αρμονικά και είναι περήφανοι για τη θρησκευτική ανεκτικότητα που επικρατεί στην κοινότητα.

Στο νησί δεν επιτρέπεται η κυκλοφορία αυτοκινήτων, πράγμα που το αναφέρει μια πινακίδα στην πεζογέφυρα.

Επισκεπτόμαστε τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Είναι αφιερωμένη στον Ισπανό Άγιο Φραγκίσκο Ξαβέριο. Ένας πολύ μεγάλος χώρος με εξαγωνική κάτοψη σκεπάζεται από μεταλλική στέγη, θυμίζοντας κάπως την αρχιτεκτονική φόρμα της Αφρικάνικης σκηνής. Πίσω από την Αγία Τράπεζα έχουν ζωγραφίσει συμβολικά μια εικόνα του χωριού. Υπάρχουν μερικά αγάλματα κατασκευασμένα από ντόπιους ξυλογλύπτες.

Το καθολικό Fadiouth χωρίζεται σε πεντέξι γειτονιές και η κάθε μια έχει ένα δικό της υπαίθριο προσκυνητάρι, διακοσμημένο με αγάλματα και σταυρούς.

Ωραία είναι στο νησί. Υπάρχουν πολλά μαγαζιά με τουριστικά σουβενίρ, όπως ξυλόγλυπτα και χειροτεχνήματα από κοχύλια Βλέπω και έναν ηλικιωμένο ντόπιο που δουλεύει στον αργαλειό φτιάχνοντας βαμβακερά. Ωραία είναι αλλά δεν έχω που να τα κουβαλήσω.

Από μια άλλη πεζογέφυρα περνάμε σε ένα άλλο τεχνητό νησί που είναι το νεκροταφείο τού Φαντιούθ. Σε αυτό το νησί υπάρχει ένας λόφος στην κορυφή του οποίου είναι τοποθετημένος ένας μεγάλος σταυρός. Πόσα κοχύλια να έχουν κουβαλήσει στα χίλια χρόνια που έχει διαπιστωθεί με ισότοπα του άνθρακα ότι χρονολογείται η κατασκευή του νησιού! Στο νεκροταφείο υπάρχουν τμήματα για Χριστιανούς και Μουσουλμάνους, ένα σπάνιο γεγονός σε μια χώρα μουσουλμανικής παράδοσης.

Από την κορυφή του νησιού - νεκροταφείου υπάρχει πολύ ωραία θέα προς το χωριό και τη γύρω περιοχή. Σε άλλη περιοχή, στην όχθη της λιμνοθάλασσας απέναντι από το νεκροταφείο, έχουν κατασκευάσει αποθήκες επάνω σε πασσάλους. Μπορεί κανείς να πάει με πιρόγα. Αυτή η βόλτα με πιρόγα δεν περιλαμβάνεται στο εισιτήριό μου και δεν έχω διάθεση να την κάνω μόνος μου. Υπόψη ότι υπάρχουν αρκετά γκρουπ με τουρίστες που επισκέπτονται αυτήν την ώρα το Φαντιούθ.

Εγώ επιστρέφω στο σημείο που ξεκίνησα, σε ένα πλάτωμα πριν την πεζογέφυρα εισόδου στο χωριό. Είναι η ώρα της άμπωτης. Ένα μεγάλο μέρος της λιμνοθάλασσας είναι χωρίς νερό και το περπατούν άνθρωποι που μαζεύουν κοχύλια. Ακόμα και τα γουρούνια βολτάρουν στο λασπώδη πάτο βρίσκοντας κάποια θαλασσινά που τα τρώνε.

Το μέρος στο πλάτωμα βρίσκεται κοντά στο άκρο της λεπτής παραλιακής λωρίδας στεριάς που μοιάζει με βελόνα και κλείνει από την πλευρά του Ατλαντικού το μεγαλύτερο μέρος της λιμνοθάλασσας με το νησί Φαντιούθ. Η τοποθεσία σε αυτή την αιχμή της στεριάς ονομάζεται «Φινιό». Εδώ έφθασαν πρώτοι από τους Ευρωπαίους οι Πορτογάλοι που πουλούσαν στους ντόπιους κρασί. Η ονομασία Φινιό είναι παραφθορά των Πορτογαλικών λέξεων “vinho fino”, ωραίο κρασί.

Στο πλάτωμα εδώ στο σημείο της στεριάς που ξεκινάει η γέφυρα εισόδου έχουν τοποθετήσει ένα άγαλμα με σύμπλεγμα παλαιστών. Η παραδοσιακή Σενεγαλέζική πάλη είναι ένα άθλημα πολύ δημοφιλές στη φυλή Σερέρ. Ασκείται όμως και από άλλες φυλές στη Σενεγάλη και τη Γκάμπια, όπως από τους Wolof - Ουόλοφ. Παραδοσιακά οι αγώνες πάλης ξεκινούσαν μετά το τέλος της εποχής των βροχών, αλλά τώρα διεξάγονται κυρίως από επαγγελματίες παλαιστές τα Σαββατοκύριακα. Οι παλαιστές παλεύουν με γυμνά χέρια, χωρίς καμιά προστασία και επιτρέπονται τα πυγμαχικά κτυπήματα.

Θα ήταν σπουδαίο να δω έναν αγώνα παραδοσιακής Σενεγαλέζικης πάλης. Ρώτησα τον ξεναγό, ο ξεναγός ρώτησε και άλλους, δυστυχώς κανείς δεν ήξερε που θα γίνουν αγώνες πάλης τις προσεχείς ημέρες.

Είναι πια μεσημέρι. Επιβιβάζομαι σε ένα ταξί (μόνο 100 CFA είναι) με το οποίο πηγαίνω στο Joal. Κατεβαίνω στην οικία που γεννήθηκε το 1906 ο Léopold Sédar Senghor. Ο πατέρας του ήταν Καθολικός Χριστιανός αλλά πολύγαμος με 5 γυναίκες και 41 παιδιά. Ήταν πλούσιος με χιλιάδες βόδια, από τους πιο επιφανείς άρχοντες της φυλής Σερέρ. Ο Léopold Senghor μεγάλωσε εκπαιδευόμενος σε Ρωμαιοκαθολικό σχολείο όπου διακρίθηκε για τις επιδόσεις του στα Γαλλικά, Λατινικά και Ελληνικά. Το 1922 μπήκε σε Καθολικό σεμινάριο εκπαιδευόμενος να γίνει ιερέας. Αλλά επαναστάτησε στις διδασκαλίες του Γάλλου ιερέα καθηγητή του που δίδασκε ότι οι Αφρικανοί βρίσκονταν σε «πολιτιστικό κενό». Τότε είχε μια αντιπαράθεση μαζί του που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν κάνει για ιερέας και πρέπει να στραφεί στη λογοτεχνία. Έγινε γνωστός ως ποιητής με παγκόσμια αναγνώριση. Το 1960 που η Σενεγάλη έγινε ανεξάρτητο κράτος αναδείχθηκε πρώτος Πρόεδρος της χώρας. Έμεινε στο αξίωμα αυτό μέχρι το 1980 που υποχρεώθηκε σε παραίτηση, καθώς οι επιδόσεις του στην πολιτική δεν ήταν τόσο επιτυχείς όσο στη φιλολογία.

Ανέδειξε τον πολιτισμό της Αφρικής προβάλλοντας με υπερηφάνεια την ιδέα της μαύρης κουλτούρας. Χρησιμοποίησε τον όρο “Négritude” στον οποίο έδωσε θετική σημασία, για να εκφράσει τη Μαύρη συνείδηση. Υπήρξε φίλος της Γαλλίας και του Γαλλικού πολιτισμού και εργάστηκε για την υπεράσπιση και διάδοση της Γαλλικής γλώσσας σε παγκόσμιο επίπεδο, μέσω του οργανισμού της Γαλλοφωνίας. Το 1983 εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, ο πρώτος μαύρος που δέχθηκε τέτοια τιμή. Πέθανε το 2001. Για τους Σενεγαλέζους και ιδιαίτερα τους Σερέρ παραμένει ο πιο επιφανής άνδρας της σύγχρονης εποχής της χώρας.

Πάντως η οικία έχει υποστεί πολλές μεταγενέστερες μετατροπές.
Δυστυχώς η επίσκεψη στο εσωτερικό της οικίας είναι δύσκολη διότι αυτή την ώρα έχει έρθει ένα μεγάλο γκρουπ με εφήβους μαθητές από την πόλη Τιές. Οπότε περιορίζομαι στα εκθέματα στο διπλανό κτίριο και δε βλέπω το εσωτερικό της.

Εδώ αποδείχθηκα αρκετά μπουμπούνας διότι δεν πήρα είδηση ότι η ξενάγηση των μαθητών στο εσωτερικό της οικίας γινόταν από ποιόν νομίζετε; Από τον καινούργιο φίλο μου τον Φελίξ. Και την έχασα, ενώ θα ήμουν στα σίγουρα ο τιμώμενος επισκέπτης. Καλά να πάθω. Άκουγα την ξενάγηση ευρισκόμενος εκτός του κτιρίου και πρόσεξα ότι ήταν πολύ καλή. Ο Φελίξ προπονείται στη μουσική και το κήρυγμα, χρειάζονται αυτά αφού πάει για παπάς. Ενώ εγώ μόνο κατόπιν εορτής σκέφθηκα ότι αυτή τη φωνή κάπου την είχα γνωρίσει.


Φεύγω με ένα άλλο συλλογικό ταξί (πάλι μόνο 100 CFA) με το οποίο πηγαίνω στο σταθμό των λεωφορείων. Από εδώ παίρνω επταθέσιο ταξί για το σταθμό του Mbour.

Για λίγο πηγαίνω στην αυλή του διπλανού μεγάλου τζαμιού. Είναι εντυπωσιακό αλλά δε μπορώ να επισκεφθώ το εσωτερικό του. Εγκαινιάστηκε το 2015. Η κατασκευή του ήταν επιθυμία του ηγέτη της αδελφότητας των Μουριδών Serigne Saliou Mbacké (1915 – 2007). Ο υπόψη σεΐχης ήταν ο τελευταίος επιζών γιος του σεΐχη Amadou Bamba (1853 – 1927), ιδρυτή του κινήματος των Μουριδών. Διετέλεσε ηγέτης (Μεγάλος Μαραμπού) των Μουριδών από το 1990 ως το 2007 που πέθανε. Στα χρόνια αυτά η ιερή πόλη των Μουριδών Τούμπα εξελίχθηκε σε δεύτερη μεγάλη πόλη της Σενεγάλης. Το τζαμί εδώ στο Mbour ακολουθεί την αρχιτεκτονική του Μεγάλου τεμένους της Τούμπα.

Από το σταθμό τού Mbour δεν είναι εύκολο να βρω συλλογικό ταξί τέτοιαν ώρα. Παίρνω ένα που πληρώνω 1,500 CFA για το ξενοδοχείο μου στο Σαλί όπου επιστρέφω απόγευμα πια, μετά τις δυόμιση.

Φαγητό στου Joe και απογευματινή ξεκούραση.

Τηλεφωνηθήκαμε με το Φελίξ και έμαθα τα καθέκαστα που με περίμενε για ξενάγηση και εγώ εξαφανίστηκα. Κρίμα κύριε Ανάς. Πότε θα ξανάρθετε στην ενορία μας;
Υπεκφυγές εγώ. Όταν γυρίσω θα σου τηλεφωνήσω.

Αργά το απόγευμα (έξι με εξίμισι) πηγαίνω για μπάνιο στην παραλία του Σαλί. Σήμερα έχει σηκώσει αέρα. Αλλά ο ντόπιος κόσμος είναι πολύ περισσότερος, λόγω Σαββατοκύριακου.

Αναφέρω δυο επισκέψεις σε μαγαζιά της πόλης Σαλί που είχαν ενδιαφέρον.

Η πρώτη σε ένα ανθοπωλείο. Ειδικεύεται στα μπαομπάμπ τα οποία πουλάει σε μικρό μέγεθος. Υπάρχουν τόσο αυθεντικά μπαομπάμπ όσο και μεταλλαγμένα που βγάζουν λουλούδια. Τα συσκευάζουν μέσα σε πλαστικό δοχείο για τους τουρίστες που τα παίρνουν στα αεροπλάνα.

Η δεύτερη επίσκεψη αφορά ένα εργαστήριο – κοσμηματοπωλείο που το έχουν Τουαρέγκ από τη Δημοκρατία του Νίγηρα. Τα κοσμήματα κατασκευάζονται από ασήμι με χειρωνακτικές μεθόδους. Τα σχέδια είναι παραδοσιακά, με συμβολισμούς της φυλής των Τουαρέγκ. Όπως μου λένε Γαλλίδες κυρίες, που είναι πελάτισσες εδώ και τρία χρόνια, πρόκειται για αξιόλογη δουλειά. Το βλέπω άλλωστε και μόνος μου. Αλλά οι τιμές ενός αξιόλογου κοσμήματος κυμαίνονται γύρω στα 50,000 CFA.

Μετά το βραδινό φαγητό παίρνω τα πλυμένα ρούχα μου και ετοιμάζομαι να φύγω αύριο το πρωί.

Τώρα αυτό με τα άπλυτα έχω τους λόγους μου που σας το εξιστορώ. Μη νομίζετε, επειδή έχω μια χειραποσκευή, ότι είμαι πάντα στα χάλια μου. Μια χαρά καθαρά ρούχα φοράω, άλλο αν δεν έχω το βεστιάριο ορισμένων.

Άσε το άλλο που έτσι με λατρεύουν όλες οι καμαριέρες. Μεροκαματιάρες γυναίκες είναι που συμπληρώνουν το ισχνό τους εισόδημα με αξιοπρεπή τρόπο, χωρίς μασάζ και ζητιανιά. Τα σκεφτήκατε αυτά όσες και όσοι φορτώνετε βαλίτσες με φιλοδοξίες να κάνετε πασαρέλα στην υποσαχάρια Αφρική;