Γκάμπια Γουινέα-Μπισσάου Μαυριτανία Σενεγάλη Ταξιδεύοντας στη Δυτική Αφρική την εποχή του Covid-19

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 6o

Παρασκευή, 21 Φεβρουαρίου, Μένω στη Σερεκούντα και οργανώνομαι!

Σήμερα Παρασκευή, 21 Φεβρουαρίου δεν έχω να δω κάτι αξιόλογο αλλά πρέπει να τακτοποιήσω το πρόγραμμα των επόμενων ημερών.

Κατεβαίνω στο “Sally`s 24”. Στη συνέχεια, ώρα 9 το πρωί , περνάω από δυο τουριστικά γραφεία εδώ δίπλα στο σταυροδρόμι Σενεγκάμπια. Στο πρώτο μου λένε ότι δεν έχουν διήμερη εκδρομή για Georgetown αύριο. Στο δεύτερο μου λένε έλα στις δέκα η ώρα.

Οπότε εγώ πηγαίνω (με ταξί) στου Timo. Ο ιδιοκτήτης λείπει. Οι υπάλληλοι μου λένε ότι ούτε το γραφείο τους έχει αύριο διήμερη.

Η φωτο που ακολουθεί μπροστά στο Sally`s 24. Απότι κατάλαβα οι σκουπιδιάρες του δήμου δεν εξυπηρετούν αρκετά. Τα μαγαζιά και οι κάτοικοι πληρώνουν ιδιώτες με κάρα που μαζεύουν τα σκουπίδια τους, έτσι γίνεται και κάποια ανακύκλωση.

Υπόψη ότι εδώ πιο πέρα, έξω από το συγκρότημα του ξενοδοχείου “African Princess”, έχει συγκεντρωθεί ένα μεγάλο πλήθος. Εκατοντάδες κόσμος, καλοντυμένοι, περιμένουν στη σειρά για να μπουν μέσα. Τι στην ευχή γίνεται; Λοιπόν ρωτάω και μαθαίνω.

Έχει έλθει ένας «Προφήτης», μου λένε. Το πλήθος είναι ξένοι από τη Γκάνα, ανήκουν σε κάποια Χριστιανική εκκλησία και μαζεύτηκαν να δούνε το θρησκευτικό τους ηγέτη.

Οι κάτοικοι της Γκάνα είναι κατά τα δύο τρίτα Χριστιανοί. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς ακολουθούν «χαρισματικές» Πεντηκοστιανές εκκλησίες. Μια πρακτική διαδεδομένη ανάμεσα στους Γκανέζους Χριστιανούς είναι οι «Προφητείες» που διακηρύσσονται από τους θρησκευτικούς ηγέτες, ιδίως τη χρονική στιγμή που αλλάζει ο χρόνος. Αυτές οι προφητείες μπορεί να αφορούν την πρόβλεψη του θανάτου κάποιου διάσημου ανθρώπου ή το αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών. Μοιάζουν δηλαδή με τις προβλέψεις των αστρολόγων.



Επιστρέφω στον ξενώνα μου, παίρνω τα πράγματά μου για να πάω στο άλλο ξενοδοχείο κοντά στο σταυροδρόμι. Εδώ βλέπω την ταμπέλλα του VLV αλλά δεν ξέρω πώς να πάω. Ρωτάω σε ένα ρεστοράν μπροστά στον κεντρικό δρόμο. Ένας νεαρός, μετανάστης από τη Σιέρα Λεόνε που δουλεύει στο ρεστοράν, μου λέει έλα να σε πάω. Μου κουβαλάει και τη βαλίτσα και φυσικά του δίνω φιλοδώρημα.

Η είσοδος του ξενοδοχείου είναι στον πίσω δρόμο. Το δωμάτιο που μου δίνουν εδώ δεν είναι τόσο καλό όσο στο προηγούμενο ξενοδοχείο και το wifi έχει προβλήματα. Αλλά η τοποθεσία είναι πολύ καλύτερη, δίπλα στο σταυροδρόμι.

Μετά πάω στο δρόμο με τα τουριστικά γραφεία κοντά στο σταυροδρόμι Σενεγκάμπια. Το πρώτο που ρώτησα πάλι δεν έχει εκδρομή.

Όμως το δεύτερο που ονομάζεται Falu tours έχει αύριο τη διήμερη εκδρομή που με ενδιαφέρει. Έχει ένα ζευγάρι από το Βέλγιο. Μαζί και εγώ καθώς και ο υπάλληλος του γραφείου θα μπούμε σε ένα επιβατηγό με άλλον οδηγό και θα κάνουμε τη διήμερη. Κόστος 120 ευρώ. Δεν υπάρχει έκπτωση αλλά ο Μοχάμεντ (ο υπάλληλος του γραφείου) μου υποσχέθηκε ότι θα καθίσω στο κάθισμα δίπλα στον οδηγό. Το αυριανό ραντεβού για το τουρ κανονίζεται στο “Sally`s 24”, ώρα 5,40 το πρωί.

Αργότερα παίρνω ένα συλλογικό ταξί που με μόνο 8 GMD με πηγαίνει ως το “Tippa Garage”. Είναι ένας από τους χαοτικούς σταθμούς λεωφορείων της περιοχής και ο λόγος που ήρθα εδώ είναι ότι θέλω να δω την αγορά της Σερεκούντα. Πρακτικά όλη σχεδόν η κατοικημένη αστική περιοχή της Σερεκούντα μοιάζει σα μια τεράστια ανοικτή αγορά αλλά επίσημα η ονομασία Serekunda market δίνεται σε μια περιοχή ένα χιλιόμετρο ανατολικότερα από το σταθμό Tippa Garage ή πέντε χιλιόμετρα ανατολικά του Σενεγκάμπια.

Η αγορά αυτή είναι η καρδιά και το εμπορικό κέντρο της πόλης αλλά και ολάκερης της χώρας. Καθώς περπατάω στο δρόμο βλέπω το πολύχρωμο χάος. Στην αγορά διατίθενται τα πάντα αλλά η όλη εικόνα είναι βρωμιά, φτώχεια και ζητιανιά. Υπάρχει και ένα απαίσιο ρέμα με λιγοστά και πολύ μολυσμένα νερά που ωστόσο τα παιδάκια παίζουν. Το κτίριο που στεγάζει τα πιο κεντρικά μαγαζιά το βλέπω μόνο εξωτερικά. Δε μου κάνει καρδιά να μπω μέσα, φοβάμαι και τους κλέφτες. Άλλο ένα πρόβλημα είναι πως η περιοχή δεν ενδείκνυται για φωτογραφίες. Μόνο έξω από το τζαμί της αγοράς έβγαλα μερικές.

Κάθισα ένα μισάωρο σε μια καφετέρια και μετά έφυγα με ταξί (100 GMD) επιστρέφοντας στη Σενεγκάμπια.

Αλλά στο μεταξύ μού ήρθε μια έμπνευση. Για να κερδίσω χρόνο σκέπτομαι να κατέβω μεθαύριο το απόγευμα από το επιβατηγό της διήμερης εκδρομής στη πόλη Brikama. Μένοντας εκεί ένα βράδυ θα μπορώ το επόμενο πρωί να πάω αμέσως με επταθέσιο ταξί στο Ziguinchor της Σενεγάλης. Για το λόγο αυτό κλείνω δωμάτιο για την ερχόμενη Κυριακή στη Brikama. Το ξενοδοχείο που βρήκα στο ιντερνέτ λέγεται “Football hotel” και είναι αρκετά ακριβό, 36 ευρώ.

Το απόγευμα πηγαίνω στο Solomon's Beach Bar. Δε θα κάνω μπάνιο. Αλλά είναι μια χαρά εδώ, με φαγητό, μπίρα και δροσερό αέρα από τον ωκεανό.

Υπάρχει και ένας τύπος που έχει μεταμφιεστεί σε Zimba. Ζίμπα (Zimba ή Simba) σημαίνει λιοντάρι. Είναι μια αμφίεση με μάσκα και ρούχα που θυμίζουν λιοντάρι. Τη φορούν χορευτές που συμμετέχουν σε παραδοσιακούς τελετουργικούς χορούς, κυρίως της φυλής Wolof, στην ύπαιθρο. Ο χορευτής εδώ στην παραλία ζητάει κάποιο φιλοδώρημα για αναμνηστικές φωτογραφίες. Βλέποντας ντόπιες να φωτογραφίζονται μαζί του έκανα και εγώ το ίδιο, δίνοντάς του 30 GMD. Ένα πράγμα που μου αρέσει στου Solomon's είναι ότι ο κόσμος είναι μείγμα ντόπιων και τουριστών.

Φεύγοντας περνάω από το γραφείο του Timo, όπου τώρα βρίσκεται και ο ιδιοκτήτης. Συζητώ το σχέδιό μου να κατέβω στη Brikama. Αλλά εκείνος μου δίνει μια πολύ καλύτερη ιδέα. Να κατέβω ενωρίτερα, στην πόλη Soma. Αυτή η πόλη βρίσκεται πολύ κοντά στα σύνορα της Σενεγάλης και στη μέση περίπου της απόστασης που θα κάνουμε την Κυριακή. Έτσι θα κερδίσω πολύ χρόνο και θα μπορέσω να βρίσκομαι στο Ziguinchor της Σενεγάλης ήδη από την Κυριακή το βράδυ. Σπουδαία ιδέα, καταστρώνω τώρα νέο σχέδιο!

Επιστρέφω στο ξενοδοχείο μου αλλά λόγω προβλημάτων στη σύνδεση του wifi δεν κατορθώνω να ακυρώσω την κράτηση στο ξενοδοχείο της Brikama. Κρίμα.

Το βράδυ κάνω μια βόλτα στο “Sally`s 24” και πηγαίνω για ύπνο ενωρίς. Διότι αύριο όχι μόνο πρέπει να ξεκινήσω πολύ ενωρίς αλλά πρέπει και να κάνω αναχώρηση με τα πράγματά μου. Οπότε χρειάζομαι ύπνο.

Όμως εδώ στον πίσω δρόμο είναι μπουρδελογειτονιά. Με κάμποσα μπαρ με κορίτσια και ποτά και δυνατή μουσική τη νύχτα. Οι θαμώνες είναι σχεδόν όλοι ντόπιοι, Αφρικανοί. Οι λευκοί πηγαίνουν στην πιο ακριβή ζώνη νυχτερινής ζωής που βρίσκεται στο σταυροδρόμι και απλώνεται κατά μήκος του κεντρικού δρόμου.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 7ο

Σάββατο, 22 Φεβρουαρίου, ταξίδι στη βόρεια όχθη του Γκάμπια.

Ξύπνησα αρκετά πριν τις πέντε το πρωί. Υπόψη ότι ο θόρυβος της μουσικής από τα γύρω μπαρ συνεχίστηκε όλη τη νύχτα. Φεύγω από το VLV στις πέντε παρά πέντε. Με τα πόδια, κουβαλάω και τη βαλίτσα μου, μέσα στο σκοτάδι της Αφρικάνικης νύχτας. Αλλά η γειτονιά ολόκληρη ξενυχτάει και βρίσκεται επί ποδός καθώς λέμε. Κόσμος παντού, μουσική ακούγεται στα νυχτερινά μαγαζιά. Ταξί παίρνουν και αφήνουν κόσμο. Πολλά κορίτσια (μαύρα βεβαίως) κόβουν βόλτες ψαρεύοντας ακόμα πελάτες, λευκούς και μαύρους. Εγώ προσπερνώ και κάθομαι στο πάντα ανοιχτό “Sally`s 24”. Πίνω καφέ και παίρνω το πρωινό μου.

Ο Μοχάμεντ έρχεται ακριβώς στην ώρα που είπαμε. Για την ακρίβεια 5,38! Ο πολύ λεπτοκαμωμένος οδηγός λέγεται Ομάρ. Είναι αδελφός τού ιδιοκτήτη τού γραφείου Falu. Έχει ηλικία 39 ετών, αν και δεν του φαίνεται.

Πάμε μερικά χιλιόμετρα προς το εσωτερικό σε μια πανσιόν από την οποία παίρνουμε το ζευγάρι από το Βέλγιο. Είναι Φλαμανδοί.

Αφήνουμε τη Σερεκούντα και πάμε στο Μπαντζούλ. Πάλι στο λιμάνι, όπως προχθές, αλλά σήμερα περιμένουμε το φέρι για να περάσουμε με το αμάξι απέναντι στη βόρεια όχθη του ποταμού Γκάμπια.

Το φέρι που μας παίρνει είναι το καινούργιο και το μεγαλύτερο από τα δυο που συνδέουν εδώ τις δυο όχθες. Ονομάζεται Kinta Kunte. Κόσμος πολύς, αρκετά φιλικός. Αρκετοί και οι τουρίστες επιβάτες. Ο σταρ στο ταξίδι που κρατάει σχεδόν μια ώρα είναι ο καθαριστής του καταστρώματος που μιλάει όλη την ώρα λέγοντας αστεία.

Αφού διασχίσαμε την απόσταση των πεντέξι χιλιομέτρων στο στόμιο του ποταμού, πατάμε στην απέναντι όχθη. Εδώ βρισκόμαστε στη Barra, μια μικρή πόλη με έξη χιλιάδες κατοίκους που εκπέμπει μια γραφική εικόνα καθώς πιο πέρα από το μέρος που δένει το φέρι υπάρχουν κάμποσες πιρόγες και ψαρόβαρκες.

Έχει και φορτηγά το φέριμποτ...

Περίπου στις εννέα ξεκινάμε από τη Barra το κύριο μέρος του σημερινού ταξιδιού που είναι η επίσκεψη στη βόρεια όχθη του ποταμού. Κάνουμε μια μικρή πρώτη στάση για να πάρουμε το πρωινό της εκδρομής. Συνεχίζοντας περνάμε μια αρκετά μεγάλη γέφυρα σε παραπόταμο του Γκάμπια, κοντά στην πόλη Kerawan.

Ο ποταμός Γκάμπια έχει πολύ μεγάλο πλάτος και η πρώτη γέφυρα που έχει κατασκευαστεί σε αυτόν βρίσκεται στο Farafenni, μια πόλη σε απόσταση 115 χιλιόμετρα μετά τη Barra, στα μισά της διαδρομής μας επί της βόρειας όχθης.

Δε θα την περάσουμε αλλά σταματάμε εδώ στο Farafenni κάμποσην ώρα προκειμένου ο Μοχάμεντ να κάνει προμήθειες, απαραίτητες για το ταξίδι μας.

Η πόλη με περίπου 30,000 κατοίκους είναι ένα εμπορικό κέντρο με αγορά που απλώνεται κατά μήκος του κεντρικού δρόμου. Τα σύνορα της Σενεγάλης βρίσκονται πολύ κοντά, μόλις τρία χιλιόμετρα βόρεια του κεντρικού Farafenni.

Ο Μοχάμεντ έχει παραγγείλει τηλεφωνικώς φαγητό για το μεσημέρι σε μια ντόπια γυναίκα της περιοχής και το παίρνει τώρα έτοιμο σε πακέτα. Κάνουμε και μια βόλτα με τα πόδια κατά μήκος του κεντρικού δρόμου για να δούμε την πολύ ζωντανή αγορά. Έβγαλα και μερικές φωτογραφίες, πάντα στη ζούλα που λέμε.

Λίγα χιλιόμετρα μετά το Φαραφένι σταματάμε για φαγητό. Είναι ένα ωραίο μέρος κάτω από ένα μεγάλο δένδρο. Υπάρχει ένα είδος τραπεζιού όπου σύμφωνα με τα τοπικά έθιμα γίνεται η συνάντηση των ηλικιωμένων ανδρών του γειτονικού οικισμού. Ο οικισμός είναι σκόρπιες αχυροκαλύβες. Κυκλοφορούν κάρα που τα σέρνουν γαϊδούρια.

Κάμποσα παιδάκια μαζεύονται γύρω μας. Εμείς τρώμε το φαγητό μας. Βασικά είναι μισό ψητό κοτόπουλο για τον καθένα μας. Όπως είναι φυσικό δεν το καταναλώνουμε ολόκληρο. Ο Μοχάμεντ παίρνει το περίσσευμα και το δίνει στα παιδάκια. Το μοιράστηκαν μεταξύ τους, κυριολεκτικά έγλυψαν τα πάντα. Τους μοίρασε και μπισκότα. Πάντως όλα τα παιδάκια ήταν ήσυχα.

Τι ζωή αυτή στην ύπαιθρο της Γκάμπια! Για να τη γνωρίσουμε καλύτερα σταματάμε αργότερα σε ένα χωριό, το Njau αν θυμάμαι καλά, όπου επισκεπτόμαστε μια οικογένεια. Όπως λέει ο Μοχάμεντ το χωριό αυτό έκτισε ένας μαραμπού. Όταν πέθανε τον διαδέχθηκε ο γιός του ως αρχηγός του χωριού. Το τζαμί φαίνεται αρκετά μεγάλο και προσεγμένο κτίριο. Τα σπίτια είναι καλύβες με λάσπη, ξύλα και κλαδιά αλλά τα τελευταία χρόνια χτίζουν με τσιμεντόλιθους που δυστυχώς δεν έχουν μονωτικές ικανότητες.

Ένας οικογενειάρχης μάς ξεναγεί στο φτωχικό του. Έχει μια κάμαρα δική του και μια για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Στην αυλή υπάρχει κουζίνα και αποθήκη ζωοτροφών για τα ζώα του, που είναι κατσίκες και γαϊδούρια. Πάμφτωχοι άνθρωποι που ο Μοχάμεντ και εμείς τους δίνουμε μια μικρή βοήθεια. Καλλιεργούν τη γη με κόπο. Ότι παράγουν το πουλάνε στις αγορές οι ίδιοι. Εδώ λόγω έλλειψης αρδευτικών έργων, το ρύζι δίνει μόνο μια σοδειά κάθε χρόνο.

Η οικογένεια με τον καθόλα άξιο ξεναγό μας το Μοχάμεντ (κομμένο στα δεξιά)

O Stoneman μας ξεναγεί στους μεγαλιθικούς κύκλους

Κάνει και πολλή ζέστη σήμερα στο εσωτερικό της Γκάμπια. Τώρα το μεσημέρι το θερμόμετρο πρέπει να χτύπησε 40 βαθμούς.

Μέσα τη ζέστη διασχίζοντας περίπου 45 χιλιόμετρα από το Njau, φθάνουμε στο Wassu. Είναι μια αρχαιολογική τοποθεσία όπου βρίσκονται 11 λίθινοι κύκλοι, “stone circles” στα Αγγλικά.

Ο χώρος ανακηρύχθηκε Εθνικό Μνημείο της Γκάμπια το 1995. Ενώ το 2006 η Unesco τον συμπεριέλαβε στον κατάλογο της Παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς μαζί με 93 συνολικά χώρους της Σενεγκάμπια όπου υπάρχουν αρχαία μεγαλιθικά μνημεία.

Εκατοντάδες είναι οι λίθινοι κύκλοι που έχουν βρεθεί στη Σενεγκάμπια, την περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Σενεγάλη και Γκάμπια. Αποτελούν μια μεγάλη ομάδα 1,000 μνημείων, διεσπαρμένων σε μια γεωγραφική λωρίδα με πλάτος 100 και μήκος 350 χιλιόμετρα, βορείως του ποταμού Γκάμπια. Οι κυριότερες τοποθεσίες είναι τέσσερες. Στη Σενεγάλη στο Wanar και το Sine Ngayene, στη Γκάμπια στο Wassu και το Kerbach.

Οι λίθινοι κύκλοι του Wassu πιστεύεται ότι ήταν ταφικά μνημεία των ηγεμόνων της περιοχής. Έχουν χρονολογηθεί μεταξύ 750 και 1000 μ.Χ. Λόγω του θρύλου που πιστεύουν οι κάτοικοι της περιοχής, ότι όποιος διαταράξει την ιερότητα του χώρου θα επισύρει την κατάρα των νεκρών, έχουν διατηρηθεί σε καλή κατάσταση. Μάλιστα οι ντόπιοι επισκέπτες έχουν τη συνήθεια να τοποθετούν πάνω στους αρχαίους μεγαλίθους κάποιο πετραδάκι, κάνοντας μια ευχή.

Στους αιώνες που πέρασαν οι ένδεκα μεγάλοι λίθινοι κύκλοι του Wassu έχουν προσελκύσει την περιέργεια πολλών ταξιδιωτών. Οι πρώτες αρχαιολογικές έρευνες έγιναν στα πρώτα χρόνια μετά του 19ου αιώνα. Τον 20ο αιώνα έγιναν πιο συστηματικές ανασκαφές. Η πληρέστερη ήταν πριν 40 περίπου χρόνια. Ανακαλύφθηκαν σιδερένια όπλα, τόξα και αιχμές βελών, μαχαίρια, κεραμικά αντικείμενα και κοσμήματα. Επίσης έγινε η χρονολόγηση του μνημείου.

Βρέθηκε ότι οι λίθινοι κύκλοι είναι μεταγενέστεροι των αρχαίων τάφων.

Υπάρχουν διαφορές στη διάμετρο και το σχήμα των 11 κύκλων καθώς και στον αριθμό των λίθων που τους αποτελούν. Υπάρχουν και μεμονωμένοι μεγάλιθοι. Οι λίθοι έχουν μέσο ύψος 1,75 μέτρα, ενώ ο μεγαλύτερος έχει μήκος 2,59 μέτρα. Οι λίθοι είναι από λατερίτη που απαντάται στην περιοχή. Τον έχουν σκαλίσει με σιδερένια εργαλεία σε σχήματα κυλινδρικά ή με πολυγωνική διατομή. Οι τεχνίτες πρέπει να είχαν τεχνικές γνώσεις ώστε να μη προκαλέσουν ρωγμές κατά την απόσπαση των λίθων από το φυσικό πέτρωμα.

Δεν είναι εξακριβωμένο ποιος ήταν ο λαός που κατασκεύασε τα μεγαλιθικά μνημεία της Σενεγκάμπια. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι είναι οι Σερέρ, μια φυλή που ακόμα και σήμερα κατασκευάζει ταφικούς θαλάμους.

Ο Μοχάμεντ έχει τηλεφωνήσει σε έναν τύπο που διαμένει δίπλα εδώ στο χωριό Wassu προκειμένου να μας κάνει ξενάγηση. Είναι ο “Stoneman” όπως αποκαλείται και έχει γίνει ευρύτερα γνωστός.

Ο άνθρωπος είναι εξήντα χρονών, ταξιδεμένος στον κόσμο. Γύρισε εδώ και είκοσι χρόνια στο χωριό του και δέθηκε με το μεγαλιθικό μνημείο στο οποίο μας ξεναγεί.

Είναι πολύ ωραίος τύπος, η συνάντηση μαζί του και η ερμηνεία που δίνει στους κύκλους τον καθιστά μια απαραίτητη εμπειρία.

Το πιο εκπληκτικό είναι πως ο Stoneman είναι δεμένος με την Ελλάδα, όπου εργάστηκε κάμποσα χρόνια ως ναυτικός σε Ελληνικά πλοία και έμαθε Ελληνικά τα οποία καταλαβαίνει και μιλάει σε σημαντικό βαθμό. Πήγαινε εμπορικά δρομολόγια από Ελλάδα στην Ιταλία. Κάνει μεγάλη χαρά που βλέπει σήμερα έναν Έλληνα. Έκανε και στη Γερμανία όπου έχει ένα γιο. Βγήκε πια στη σύνταξη και άραξε στο χωριό του. Αλλά συνεχίζει να κάνει ξενάγηση, μια δραστηριότητα που όπως φαίνεται του αρέσει και τη ζει έντονα.

Η ξενάγηση του Stoneman βασίζεται στην ερμηνεία των μνημείων με την αριθμολογία, την αρχαία λαϊκή αντίληψη που συσχετίζει τους αριθμούς με τα φυσικά φαινόμενα και όντα. Αυτή η αντίληψη που συνδέεται συχνά με το παραφυσικό, όπως η αστρολογία και παρόμοιες μαντικές τέχνες ξεφεύγει από την καθαρή επιστημονική αρχαιολογία. Αλλά ο τύπος είναι τόσο επικοινωνιακός και ψαγμένος που η αφήγησή του είναι μια απόλαυση. Εδώ στα βάθη της Αφρικής, που βρίσκεται αυτό το απομονωμένο μεγαλιθικό σύνολο, ποιος μπορεί να μη γοητευθεί συναντώντας αυτόν τον απίθανο πνευματικό απόγονο των Πυθαγόρειων φιλοσόφων να συσχετίζει αστέρια με γεωμετρικά σχήματα, λίθους με συναισθήματα, αριθμούς με μυστικιστικές ιδέες!

Δε μπορώ να μεταφέρω εδώ όσα ωραία έλεγε ο Stoneman εξηγώντας μας τους λίθινους κύκλους, σκαλίζοντας με το δάχτυλό του σχήματα στην άμμο. Άλλωστε είναι πνευματική του ιδιοκτησία. Ένα θα πω. Ο τύπος υπηρετεί το σπάνιο είδος της συμβολικής αφήγησης που γνωρίσαμε διαβάζοντας το «όνομα του ρόδου» του μακαρίτη Ουμπέρτο Έκο. Αν είχα χρόνο θα τον έκανα βιβλίο, όχι ταξιδιωτικό αλλά συμβολικό μυθιστόρημα.

Stoneman, ή Στέλιος!

Πάντως ο Stoneman μας δίνει και όλες τις διατιθέμενες αρχαιολογικές γνώσεις για το χώρο. Λέει ακόμα ότι οι λίθινοι κύκλοι της Σενεγκάμπια συσχετίζεται συσχετίζονται με τα μεγαλιθικά μνημεία που υπάρχουν στο ίδιο γεωγραφικό μήκος στην Ευρώπη. Το Stonehenge της Αγγλίας και το Καρνάκ στη Βρετάνη της Γαλλίας.

Ο Stoneman είναι το έμβλημα των λίθινων κύκλων του Wassu. Τόσο ισχυρή είναι η φήμη του που τώρα στο χωριό ετοιμάζεται ένα 1ο «φεστιβάλ Stoneman» που θα λάβει χώρα στις 28 του μήνα. Έχουν τυπώσει και αφίσες, τοιχοκολλημένες σε μερικά σπίτια και δένδρα της περιοχής, με το προφίλ του Stoneman να προβάλει πάνω στο κείμενο.

Δε θυμάμαι το πραγματικό όνομα του Stoneman. Τον έλεγα Στέλιο, γιατί όπως είπε αυτό το όνομα του έδωσαν οι άλλοι ναυτικοί τον καιρό που δούλευε στην Ελλάδα.

Αργότερα που είχαμε φύγει το σκέφθηκα αυτό. Στέλιος βγαίνει από το Στυλιανός.

Το όνομα προέρχεται από τη λέξη στύλος, από τη συνήθεια των στυλιτών μοναχών να ασκητεύουν πάνω σε στύλους. Του έπεσε κοστούμι! Αν μπορούσα να κάνω το όνομα Stoneman Ελληνικό θα τον ονόμαζα έτσι. Στυλιανός, ο άνθρωπος στους στύλους ή τις στήλες! Έβαλα το Μοχάμεντ να του τηλεφωνήσει και του το είπαμε. Χάρηκε ιδιαίτερα, θαυμάζοντας πως οι Έλληνες ναυτικοί, που δεν ήξεραν τίποτα για το χωριό του, του διάλεξαν αυτό το όνομα με τέτοια ετυμολογία.

Τι συνάντηση αυτή με το Stoneman! Θα μου μείνει αξέχαστη. Αλλά και ο «Στέλιος» δεν ξεχνάει την Ελλάδα. Όπως μου λέει έρχονται εδώ για επίσκεψη κάθε Τρίτη τουρίστες που κάνουν κρουαζιέρα με ένα Ελληνικό καράβι. «Έχει τη γαλανόλευκη σημαία, με το σταυρό στη γωνία», όπως λέει. Αλλά το πλήρωμα δεν έρχεται ως τους λίθινους κύκλους.

Στον αρχαιολογικό χώρο έχει και ένα μικρό μουσείο, με ευρήματα από τις ανασκαφές, στο οποίο ρίξαμε μια ματιά. Η επίσκεψη του χώρου με τους λίθινους κύκλους στο Wassu (Wassu Stone Circles) ήταν από τα πιο σημαντικά και απολαυστικά πράγματα που έκανα σε αυτόν το ταξίδι.


Εθνικό Πάρκο του ποταμού Γκάμπια.

Μετά τους λίθινους κύκλους συνεχίζουμε ως το ποτάμι που δεν είναι μακριά, μόλις δυο ή τρία χιλιόμετρα από το Wassu. Εδώ βρίσκεται το Kuntaur, ένα μεγάλο παραποτάμιο χωριό. Σε απόσταση 248 χιλιόμετρα από το σημείο που ο ποταμός Γκάμπια εκβάλλει στον Ατλαντικό ωκεανό, είναι το έσχατο ποτάμιο λιμάνι ως το οποίο μπορούν να ανέβουν μεγάλα εμπορικά πλοία. Εμείς εδώ στο Kuntaur θα επιβιβαστούμε σε μια βάρκα με την οποία θα κάνουμε επίσκεψη του Εθνικού Πάρκου του ποταμού Γκάμπια.

Το Πάρκο ιδρύθηκε το 1978 και έχει έκταση 5,850 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Εκτείνεται σε ένα αρχιπέλαγος με πέντε νησιά που σχηματίζεται σε αυτή την περιοχή του ποταμού Γκάμπια. Ονομάζονται «νησιά των μπαμπουίνων». Το ένα νησί είναι πολύ μεγαλύτερο από τα άλλα (4,350 τετραγωνικά χιλιόμετρα).

Από το 1979 στο πάρκο υλοποιείται ένα πρόγραμμα επανεισαγωγής χιμπατζήδων σε φυσικό περιβάλλον. Οι ελεύθεροι στα δάση της Γκάμπια χιμπατζήδες αφανίστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Χιμπατζήδες που κατασχέθηκαν στο παράνομο εμπόριο των άγριων ζώων τοποθετήθηκαν σε τρία νησιά του πάρκου. Είναι σήμερα σχεδόν εκατό χιμπατζήδες. Αποτελούν τέσσερες οικογένειες που ζουν χωρίς να ενοχλούνται από ανθρώπινη παρουσία. Οι χιμπατζήδες δε μπορούν να κολυμπήσουν ενώ οι επισκέπτες δεν επιτρέπεται να πατήσουν στα νησιά.

Εμείς λοιπόν κάνουμε βαρκάδα στο ποτάμι ανάμεσα στα νησάκια. Ο βαρκάρης μας λέγεται «καπετάν ίπο», δηλαδή καπετάνιος των ιπποπόταμων. Αργότερα ήρθε στη βάρκα και ένας από τους φύλακες του πάρκου.

Πήγαμε κοντά σε ένα μικρό νησί όπου είχαμε την ευκαιρία να δούμε από αρκετά κοντά κάμποσους χιμπατζήδες. Ήταν μια πολύ ωραία ταξιδιωτική εμπειρία. Έχω δει πολλά άγρια ζώα σε διάφορα πάρκα, αλλά ελεύθερους χιμπατζήδες πρώτη φορά βλέπω.

Εκτός από τους χιμπατζήδες (επιστημονική ονομασία Pan troglodytes verus), υπάρχουν και άλλα είδη πιθήκων στο Εθνικό Πάρκο του ποταμού Γκάμπια. Από αυτά θυμάμαι ότι είδαμε τα είδη Πράσινος πίθηκος (green monkey, επιστημονικά Chlorocebus sabaeus) και Κόκκινος κολοβός πίθηκος (red colobus, επιστημονικά Piliocolobus badius).

Εκτός από πιθήκους είδαμε μερικούς ιπποπόταμους. Έχουν γίνει και αυτοί σπάνιοι στη Γκάμπια. Είδαμε και μερικούς κροκόδειλους. Κάπου υπάρχουν και λιγοστοί μανάτοι (θαλάσσιες αγελάδες) αλλά δεν εμφανίζονται εύκολα.

Επίσης και για τα πουλιά η ώρα δεν είναι η κατάλληλη, με τέτοια ζέστη νωρίς το απόγευμα. Είδαμε αγριοπερίστερα και κάμποσους μελισσοφάγους.

Ήταν μια πολύ ωραία βόλτα και κράτησε και αρκετή ώρα.

Στην όχθη του ποταμού διαδραματιζόταν μια παραδοσιακή τελετή που όμως δε είχαμε πρόσβαση. Είδαμε από μακριά δυο άνδρες μεταμφιεσμένους. Ο ένας σε λιοντάρι “zimba”, ο άλλος με μια κόκκινη φορεσιά. Όπως μας εξήγησαν είναι χορευτές που ετοιμάζονται για την διαβατήρια τελετή της ολοκλήρωσης της περιτομής των αγοριών στο χωριό.

Επιστρέφοντας στο Kuntaur μπαίνουμε στο αυτοκίνητό μας και μεταφερόμαστε είκοσι περίπου χιλιόμετρα ανατολικότερα. Εδώ είναι το ξενοδοχειακό συγκρότημα που θα μείνουμε τη νύχτα. Ονομάζεται Jang Jang Burreh Camp. Αποτελείται από στρογγυλά μπανγκαλόου με κωνικές χορταροσκεπές. Στο εσωτερικό τού (δικού μου) μπανγκαλόου έχει ένα μεγάλο κρεβάτι με κουνουπιέρα και μπάνιο – τουαλέτα. Φως δεν υπάρχει, μόνο κεριά. Έχει και τραπεζαρία δίπλα στο ποτάμι. Πολύ ωραίο μέρος είναι. Ομολογώ ότι δεν το περίμενα, όνειρο μου φαίνεται.

Το χωριό δίπλα στο οποίο μένουμε ονομάζεται Lamine Koto. Όπως και τα περισσότερα χωριά της χώρας έχει πάρει το όνομα του πρώτου οικιστή. Η ονομασία Lamine Koto σημαίνει ο Γερο – Λαμίν. Βρίσκεται στη βόρεια όχθη του ποταμού Γκάμπια. Ενώ η Georgetown βρίσκεται στην απέναντι όχθη, θα περάσουμε αύριο εκεί.

Υπάρχει στο Camp και ένα γκρουπ Γερμανών που κάνουν τριήμερη κρουαζιέρα με μια μεγάλη βάρκα, ας το πούμε μικρό ποταμόπλοιο.

Τρώμε όλοι μαζί το βράδυ στην τραπεζαρία. Το μενού έχει δυο πιάτα, το πρώτο είναι σούπα, το δεύτερο ένα πιάτο από ποικιλία του μπουφέ. Πολύ καλό φαγητό και το συνοδεύω με μια μπίρα.

Μετά το δείπνο, κατά τις εννέα, μερικές κοπέλες και άνδρες του χωριού δίνουν μια μικρή μουσικοχορευτική παράσταση. Οι γυναίκες χορεύουν πολύ γρήγορα, μοιάζει με αερόμπικ! Φεύγω για ύπνο στα μισά της παράστασης.

Πολύ γεμάτη ημέρα η σημερινή. Πολύ ωραία, σπουδαία θα την έλεγα.

 

[fotast]

Πολύ ωραία και γρήγορα κυλάει τώρα η ιστορία.Και φυσικά διαβάζεται πιο εύκολα με την μορφή αυτή.Συγχαρητήρια.

 

[Anas Tassos]

Πολύ ωραία και γρήγορα κυλάει τώρα η ιστορία.Και φυσικά διαβάζεται πιο εύκολα με την μορφή αυτή.Συγχαρητήρια.

Και εγώ ευχαριστώ γιατό όχι μόνο με διαβάζεις αλλά μου δίνεις και συμβουλές. Νομίζω ότι έμαθα την τεχνική, σχεδόν βέβαια γιατί ακόμα με ζορίζει η ιστοσελίδα, είμαι και λίγο παλιότερης τεχνολογίας!!

 

[alma]

Μου αρέσει πολύ αυτή η ιστορία.Μπράβο.
Διαβάζοντας την εισαγωγή σου με τα μέρη που έχεις επισκεφτεί, θα ήθελα αν μπορείς να γράψεις κάποια στιγμή και για το ταξίδι σου στο Cabo Verde μια ιστορία. Να μας πεις ποια νησιά επισκέφθηκες, αν έκανες κάποια εμβόλιο πριν, να μοιραστείς φωτο κλπ...Αν θυμάμαι σωστά διάβασα πως πήγες το 2013, οπότε δεν είναι πολύ παλιό ταξίδι....

 

[Anas Tassos]

Ευχαριστώ Alma, έχω κρατήσει ημερολόγιο, ψηφιακή εποχή γαρ! όχι βέβαια τόσο λεπτομερές. Εμβόλια τότε δε χρειάζονταν (νομίζω και τώρα αλλά δεν ξέρω). Για μένα τα σπουδαία νησιά είναι το Santo Antao και το Fogo. Για πότε ετοιμάζεσαι? Τώρα είμαι busy για να ποστάρω τη Δυτική Αφρική του covid, θα πάρει καμιά εβδομάδα. Ρίχνε μια ματιά και όταν τελειώσω στειλε μύνημα να πούμε λεπτομέρειες. Το Κάπο Βέρντε είναι πολύ πιο εύκολο διαδικαστικά αλλά σωματικά κοπιαστικό. Και ναι αξίζει (ομολογώ πιο αξιόλογο από τη Γκάμπια που τελειώνω τώρα το γράψιμο)!

 

[alma]

Ήταν να πάμε πριν κάποια χρόνια αλλά μας αποθάρρυναν κάποια γεγονότα(είχε υπάρξει μια έξαρση malaria παρόλο που σε γενικές γραμμές είναι χαμηλού ρίσκου η χώρα) και τελικά δεν πήγαμε. Έψαχνα πάντως τότε και νομίζω αγγλικές υπηρεσίες υγείας και ταξιδιωτικοί οδηγοί έλεγαν πως δεν χρειάζεται ιδιαίτερα εμβόλια αλλά πρέπει να είσαι up to date με το τριπλό(διφθερίτιδα κλπ) που κάναμε μικροί. Γιατί ισχύει κάπου για μια δεκαετία. Τελικά αποθαρρυνθήκαμε και δεν πήγαμε αλλά ακόμα το έχω απωθημένο ταξιδιωτικά. Ελπίζω κάποτε να το πραγματοποιήσω.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 8o

Κυριακή, 23 Φεβρουαρίου, Janjanbureh και Νότια όχθη του ποταμού Γκάμπια.

Κατά τις οκτώ παίρνουμε το πρωινό στην υπαίθρια τραπεζαρία δίπλα στο ποτάμι. Είναι πολύ καλό και το περιβάλλον παραδεισιακό. Τα πουλιά κελαηδούν, πολλοί πίθηκοι (πράσινοι ερυθρόκωλοι - Chlorocebus pygerythrus, κοινώς green velvet) τριγυρίζουν, το τοπίο στο ποτάμι μια ζωγραφιά.

Φεύγουμε από το πανέμορφο camp στις εννέα. Πάμε στο λιμάνι του χωριού Λαμίν Κότο. Περνάμε το ποτάμι με ένα μικρό φέρι. Η απόσταση είναι μικρή, μόλις πεντέξι λεπτά κάναμε.

Κατεβαίνουμε απέναντι στο Janjanbureh. Η πόλη αυτή βρίσκεται σε ένα νησί, που χωρίζεται με ένα κανάλι από την κοντινή νότια όχθη, με την οποία συνδέεται με γέφυρα. Ιδρύθηκε το 1832 από τους Βρετανούς που την έκαναν τότε διοικητικό κέντρο της αποικίας τους. Της έδωσαν το όνομα Georgetown προς τιμήν τού βασιλιά τους Γεώργιου Δ`. Ενώ παλιότερα το νησί είχε το όνομα McCarthy Island. Το 1995 τόσο το νησί όσο και η πόλη μετονομάστηκαν σε Janjanbureh. Σήμερα το Janjanbureh είναι γνωστό ως τόπος που στεγάζει τη μεγαλύτερη φυλακή της Γκάμπια αλλά το 19ο αιώνα υπήρξε διοικητικό κέντρο καθώς και κομβικό σημείο των δουλεμπορικών δραστηριοτήτων.

Ένα απομεινάρι εκείνης της εποχής είναι το συγκρότημα φύλαξης των σκλάβων, δίπλα στο λιμάνι. Είναι μισοερειπωμένο και κλειστό.

Έξω από αυτό περιμένει ένας ντόπιος για να μας κάνει ξενάγηση. Ο τύπος θυμίζει την εμπειρία του Snoneman. Είναι 63χρονος και σχεδόν χωρίς δόντια. Δίνει μια παράσταση τραγουδώντας την ξενάγηση. Συνοδεύει την απαγγελία της παίζοντας ρυθμικά τρία τύμπανα. Ωραία πράγματι τα έχει συνδυάσει. Τελειώνοντας κάνει μια προφορική επανάληψη της ιστορίας.

Υπήρχε λέει ένα βασίλειο της φυλής Φούλα (Fula, Fulani ή Fulbe) που είχε έδρα εδώ πιο πάνω στο εσωτερικό και βασιλιά το Μούσα Μόλο. Ήταν μεγάλο και ευημερούσε αλλά οι αποικιοκράτες, Πορτογάλοι, Γάλλοι, Ολλανδοί και Βρετανοί, το εποφθαλμιούσαν. Προ πάντων ήθελαν αυτό το νησί, που είναι το μεγαλύτερο στον ποταμό Γκάμπια. Ο Μούσα Μόλο αντιστάθηκε γενναία, αλλά μάταια. Στο τέλος οι Βρετανοί υπέταξαν την περιοχή και την έκαναν αποικία τους. Ίδρυσαν το Georgetown ως πρωτεύουσα της αποικίας. Το σημερινό όνομα της πόλης οφείλεται σε δυο ιθαγενείς οικιστές, τα αδέλφια Janjan και Bureh.

Εδώ ήταν τότε δουλεμπορικό κέντρο. Αργότερα οι Βρετανοί κατάργησαν το δουλεμπόριο. Ο αφηγητής έκανε εδώ μια τραγουδιστή αφήγηση της ιστορίας του δουλεμπορίου, που έχει δύο σκέλη. Το παλιότερο δουλεμπόριο μέσω της Σαχάρας, που το έκαναν βασικά Άραβες μουσουλμάνοι και το νεότερο Υπερατλαντικό δουλεμπόριο, που το έκαναν Ευρωπαίοι αποικιοκράτες, μεταφέροντας σκλάβους στην Αμερική.

Μετά την εξιστόρηση αυτή πάμε με τη συνοδεία του ξεναγού μια βόλτα στη μικρή πόλη. Περνάμε την αγορά. Καταλήγουμε στο governors house, την Οικία του (Βρετανού) Κυβερνήτη που σήμερα στεγάζει διοικητικές υπηρεσίες. Δίπλα της βρίσκεται ένα παλιό παρεκκλήσι των Άγγλων. Ρίχνω από περιέργεια μια ματιά. Είναι κλειστό και τα έχουν όλα ξηλώσει. Ενώ τώρα μετατρέπουν το μπροστινό του μέρος σε γραφεία της Western Union. Ίσως επειδή ο σύγχρονος Θεός είναι το χρήμα!

Βρετανικό κατάλοιπο που χρειάζεται συντήρηση

Έδωσα στον τύπο 100 GBD και μου είπε πολλά ευχαριστώ. Πρέπει να πω ότι και εγώ έμεινα πολύ ευχαριστημένος από την πρωτότυπη και πλήρη ξενάγηση στο Janjanbureh.

Φεύγουμε. Περνάμε τη γέφυρα και διασχίζουμε περιοχές στη νότια όχθη του Γκάμπια. Το τοπίο δίνει όμορφες εικόνες με χωριά με Αφρικάνικα καλυβόσπιτα, αλλά δεν κάνουμε στάσεις. Υπόψη ότι σήμερα το πρωί δεν κάνει τόση ζέστη. Ο ήλιος σκεπάζεται κάμποσην ώρα από σύννεφα, καλό είναι αυτό.

Κατά τις δώδεκα το μεσημέρι φθάνουμε στην πόλη Σόμα. Η Σόμα βρίσκεται σε απόσταση 130 χλμ από το Janjanbureh. Είναι άκόμα 170 χλμ ως το Serekunda από το οποίο ξεκινήσαμε χθες, αλλά εγώ εδώ θα κατέβω.

Πρώτα όμως πάμε για μεσημεριανό φαγητό σε ένα τοπικό ρεστοράν. Απλό μέρος είναι αλλά το φαγητό το βρίσκω εντάξει. Είναι κρέας με ρύζι, μαγειρεμένο με σάλτσα domoda.

Τα πιάτα Domoda, είναι χαρακτηριστικά της κουζίνας των Mandinka. Μαγειρεύονται με βούτυρο από αραχίδες (αράπικα φιστίκια), κοτόπουλο, κρέας ή ψάρι αλατισμένο, κρεμμύδια, τομάτες και πάστα τομάτας, πατάτες, καρότα και άλλα φρέσκα λαχανικά, χυμό λεμονιού και ρύζι. Η ετυμολογία βγαίνει από τις λέξεις Domo που σημαίνει τρώω και Da που είναι η κατσαρόλα, πάντα στη γλώσσα της φυλής Mandinka.

Αμέσως μετά φεύγω για να περάσω τα σύνορα, όχι μόνος ο Μοχάμεντ έρχεται μαζί για να με βοηθήσει. Αλλάζω ότι GMD μου έχουν απομείνει σε CFA. Πήρα περίπου 13,000 CFA. Θα φθάσουν άραγε για το σημερινό ταξίδι μου ως το Ziguinchor της Σενεγάλης;

Στο τελωνείο ο υπάλληλος που μου βάζει σφραγίδα εξόδου ζητάει να πληρώσω 5,000 CFA. Έτσι τελείως ξεδιάντροπα. Εγώ απαντώ ότι δεν έχω. Επικρατεί μια στιγμή έντασης. Δώσε ότι έχεις μου λέει. Αλλά εγώ απαντώ «τώρα δεν έχω, θα σου δώσω κάτι όταν γυρίσω». Ο τύπος πασάρει το διαβατήριό μου στην προϊσταμένη του τελωνείου. Εκείνη με αγριοκοιτάζει απαξιωτικά και σπρώχνει το σφραγισμένο διαβατήριό μου προς το μέρος μου.

Μπράβο στο Μοχάμεντ. Με βοήθησε πάρα πολύ. Και δυστυχώς δεν έχω να του δώσω φιλοδώρημα που το αξίζει. Τον αποχαιρετώ με ευχαριστίες. Και εδώ θα κάνω μια μικρή παράβαση των «συγγραφικών κανόνων». Θα συστήσω ανεπιφύλακτα σε όποιον ταξιδέψει Γκάμπια να προτιμήσει το Μοχάμεντ και το γραφείο στο οποίο είναι υπάλληλος. Τα στοιχεία του τα έχω.

Εδώ λοιπόν τελείωσε το ταξίδι στη Γκάμπια.

Α μισό λεπτό φίλε! Πριν πας στη Σενεγάλη πες μας μια αξιολόγηση.

Τι γνώμη σχημάτισα για τη Γκάμπια; Κάτι πρέπει να γράψω. Λοιπόν η μικρή χώρα δεν είναι κάτι κορυφαίο. Και δυστυχώς δεν είναι το στιλ μου. Μιλάμε ότι βασικά απευθύνεται σε Ευρωπαίους που συμμετέχουν σε πακέτα. Και έχουν ταξιδιωτικό στιλ «πάμε παραλία σε τροπικές χώρες». Άσε τους σεξοτουρίστες, αυτοί υπάρχουν σχεδόν παντού, ο καθείς το ταξίδι του. Η ημερήσια κρουαζιέρα ήταν ωραία (και είναι must) αλλά εκείνο που πραγματικά με απογείωσε ως ταξιδιώτη ήταν το διήμερο ταξίδι στο εσωτερικό. Κορυφαίο (για εμένα πάντα) σημείο, οι Λίθινοι κύκλοι. Επίσης το Εθνικό πάρκο του Γκάμπια, με τους χιμπατζήδες. Και η κρουαζιέρα στο James Island.

Αν το κάνει κανείς έτσι, το ταξίδι στη Γκάμπια αξίζει τον κόπο. Ο χρόνος που διέθεσα ήταν ακριβώς ότι έπρεπε. Πέντε ημέρες άλλο δε χρειαζόταν, για τα γούστα μου φυσικά.

 

[Anas Tassos]

Ήταν να πάμε πριν κάποια χρόνια αλλά μας αποθάρρυναν κάποια γεγονότα(είχε υπάρξει μια έξαρση malaria παρόλο που σε γενικές γραμμές είναι χαμηλού ρίσκου η χώρα) και τελικά δεν πήγαμε. Έψαχνα πάντως τότε και νομίζω αγγλικές υπηρεσίες υγείας και ταξιδιωτικοί οδηγοί έλεγαν πως δεν χρειάζεται ιδιαίτερα εμβόλια αλλά πρέπει να είσαι up to date με το τρίπλο(διφθερίτιδα κλπ) που κάναμε μικροί. Γιατί ισχύει κάπου για μια δεκαετία. Τελικά αποθαρρυνθήκαμε και δεν πήγαμε αλλά ακόμα το έχω απωθημένο ταξιδιωτικά. Ελπίζω κάποτε να το πραγματοποιήσω.

Πολύ φoβάμαι (ή μήπως το ελπίζω ότι θα μας ζητάνε μόνο εμβόλιο κορωνοιού!!!

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 9ο

Κυριακή, 23 Φεβρουαρίου, Πέρασμα στη Σενεγάλη

Μεσημέρι της Κυριακής 23 Φεβρουαρίου και πέρασα τον έλεγχο της Γκάμπια. Παίρνω «επταθέσιο» μινιμπάς ταξί για τα σύνορα. Εδώ σας θυμίζω ότι ταξιδεύω με μια βαλίτσα αεροπορικής καμπίνας αυτό είναι πολύ βασικό αν θέλει κανείς να κάνει σόλο ταξίδι με την εδώ διαθέσιμη συγκοινωνία.

Η Σόμα απέχει επτά χιλιόμετρα από τη μεθόριο της Σενεγάλης. Περνάω στη Σενεγάλη. Ο Σενεγαλέζος υπάλληλος στο μεθοριακό φυλάκιο είναι όλο ευγένεια. Με κάποια γλυκειά υπερηφάνεια μου έδειξε ότι γνωρίζει τι εστί Hellas, είναι το Grece στα Γαλλικά. Μου σφραγίζει το διαβατήριο και αυτό ήταν.

Στο χάρτη έχω χαράξει τις διαδρομές που έκανα στις πρώτες έξι ημέρες του ταξιδιού (18 με 23 Φεβ.). Κόκκινο οδικώς, μπλε με καράβια.

Είμαι πλέον στη Σενεγάλη, στο νότιο τμήμα της χώρας. Εδώ πιο πέρα κάτω από κάτι δένδρα περιμένω πότε θα συμπληρωθούν οι θέσεις στο επταθέσιο ταξί με το οποίο θα φύγω για το Ziguinchor. Πλήρωσα εισιτήριο 3,500 CFA συν 1,500 για τη βαλίτσα μου. Σύνολο 5,000. Οι επιβάτες είναι λιγοστοί, περίμενα αρκετά, ίσως μιάμιση ώρα, να συμπληρωθούν οι θέσεις.

Ξεκινάμε ώρα δυόμισι. Είμαι λίγο άβολα στο επταθέσιο, αλλά δε βαριέσαι. Το Ziguinchor δεν είναι μακριά, περίπου 150 χιλιόμετρα απόσταση. Ο οδηγός, ένας πενηντάρης ονόματι Balde, όλο και ψάχνει για επί πλέον επιβάτες. Κάπου παίρνει έναν από το δρόμο και έτσι μπροστά δίπλα του κάθονται δύο! Όμως όλοι οι άλλοι κατεβαίνουν στην πόλη Bignona και μένω μόνος μου. Οπότε κάθομαι μπροστά με τον οδηγό στα τελευταία 35 χλμ.

Τώρα παρατηρώ το παράξενο τοπίο της Casamance. Περνάμε τη γέφυρα στο ποτάμι και ήδη ώρα πέντε το απόγευμα είμαι στο Ziguinchor.

Επιλέγω το ξενοδοχείο Le Perroquet από τον οδηγό Lonely Planet, δίνω ακόμα χίλια CFA στον ταξιτζή και με πηγαίνει ως εκεί. Ευτυχώς βρίσκω δωμάτιο. Δεν είναι ακριβά, κάνει 16,000 CFA και το μέρος μού αρέσει πολύ. Το συγκρότημα βρίσκεται δίπλα στο ποτάμι, είναι μεγάλο και ασφαλές, το δωμάτιο καλό με όλες τις ανέσεις, υπάρχει εστιατόριο δίπλα στο ποτάμιο λιμάνι και στην αυλή τριγυρίζει ένας πελεκάνος μαραμπού. Τέλειο μέρος για την πρώτη ημέρα μου στη Σενεγάλη.

Αλλάζουν και χρήματα στη ρεσεψιόν στην κανονική τιμή ανταλλαγής. Για ένα ευρώ 65 CFA. Το CFA ή φράγκο Δυτικής Αφρικής, είναι γνωστό με τη Γαλλική του ονομασία Franc CFA όπου το αρκτικόλεξο CFA σημαίνει Communauté financière d'Afrique («Οικονομική Κοινότητα της Αφρικής»). Τυπώνεται από την Κεντρική Τράπεζα των Χωρών της Δυτικής Αφρικής, για τις 8 χώρες της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Δυτικής Αφρικής : Ακτή Ελεφαντοστού, Γουινέα-Μπισσάου, Μάλι, Μπενίν, Μπουρκίνα Φάσο, Δημοκρατία του Νίγηρα, Σενεγάλη και Τόγκο.

Η Σενεγάλη με κατέκτησε από την πρώτη στιγμή και αυτό οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην πολύ καλή τακτοποίηση στο Le Perroquet.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 10ο

Δευτέρα, 24 Φεβρουαρίου, Ταξίδι στο Μπισσάου

Παίρνω πρωινό στη σκεπαστή υπαίθρια τραπεζαρία του Perroquet. Πόλυ μέτριο είναι και κάνει 2,000 CFA. Εκείνο που αξίζει είναι ο χυμός ιβίσκου που το συνοδεύει. Ο χυμός αυτός γίνεται με τα ξερά φύλλα τού άνθους τού ιβίσκου, που εδώ λέγεται μπισάπ (bissap). Καταναλώνεται πολύ στη Σενεγάλη και άλλες χώρες της Δυτικής Αφρικής.

Πολύ όμορφα είναι εδώ αλλά εγώ δεν έχω έρθει για να μείνω. Προς το παρόν είμαι διερχόμενος (τράνζιτ για όσους δεν ξέρουν τι θα πει αυτό!). Ο άμεσος στόχος μου είναι να συνεχίσω το ταξίδι για τη Γουινέα Μπισάου και έχω πρόγραμμα να πάω σήμερα στο εδώ προξενείο της χώρας αυτής για να πάρω βίζα.

Κανονικά το προξενείο ανοίγει στις οκτώ. Οπότε πάω λίγο μετά, με ταξί διότι αν και η απόσταση είναι κοντινή, δεν ξέρω που βρίσκεται. Δε βρίσκεται εκεί που δείχνει ο χάρτης στον τουριστικό οδηγό μου, έχει αλλάξει τοποθεσία.

Ο πρόξενος καθυστερεί, θα έλθει κατά τις εννέα. Αλλά δεν έχει ουρά. Μόνο ένα ζευγάρι μιγάδων από την Ολλανδία έχει σειρά πριν από εμένα. Η βίζα είναι πολύ απλή υπόθεση. Τελειώνει σε πέντε λεπτά. Το ποσό που κατέβαλα δεν είναι μεγάλο, 20,000 CFA, περίπου 30 ευρώ.

Επιστρέφω στο ξενοδοχείο. Αλλάζω και άλλα χρήματα, θέλω να είμαι εφοδιασμένος με αρκετά CFA για τη Γουινέα Μπισάου, που έχει το ίδιο νόμισμα. Συνολικά χθες και σήμερα άλλαξα εδώ στο Ziguinchor 400 ευρώ. Πληρώνω το ξενοδοχείο και φεύγω πάλι με ταξί για το σταθμό των λεωφορείων. Τα ταξί εδώ παίρνουν μόνο 500 CFA για κάθε μετακίνηση εντός πόλης.

Οι σταθμός, και όπως αργότερα θα διαπιστώσω όλοι οι σταθμοί στη Σενεγάλη, μοιάζει με χάος πλην όμως έχει μια οργάνωση που εύκολα βρίσκει κανείς τη μεταφορά που ψάχνει. Το μεταφορικό μέσο που με εξυπηρετεί είναι τα επταθέσια ταξί, τα λεγόμενα Γαλλιστί “sept places”. Αυτά έχουν διαμορφώσει τρεις σειρές καθισμάτων. Ένας κάθεται δίπλα στον οδηγό και από τρεις στις άλλες δυο σειρές. Υπάρχει σειρά, γεμίζουν ένα προς ένα και μετά φεύγουν. Η μεταφορά αποσκευών κοστολογείται χωριστά, με εμπειρικό τρόπο.

Το εισιτήριό μου για το Μπισάου κάνει 4,000 CFA. Επεισοδιακή ήταν η διαπραγμάτευση για τις αποσκευές. Μου ζήτησαν 2,500 για τη βαλίτσα μου. Εγώ αρνήθηκα και τελικά έδωσα 1,500.

Ένα θλιβερό πράγμα που συμβαίνει στους σταθμούς είναι ότι τριγυρίζουν ανάπηροι και δυστυχώς πολλά πάμφτωχα παιδάκια που ζητιανεύουν, κουβαλώντας ένα τσίγκινο δοχείο στο οποίο δέχονται την ελεημοσύνη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η χώρα είναι μουσουλμανική και στη θρησκευτική διδασκαλία του Ισλάμ η ελεημοσύνη θεωρείται ένα από τα πέντε βασικά θρησκευτικά καθήκοντα του πιστού. Έτσι πολλοί επιβάτες δίνουν ένα - δυο κέρματα στους ζητιάνους πριν ταξιδέψουν, για να έχουν τη βοήθεια του Αλλάχ στο ταξίδι. Αλλά εγώ το βρίσκω δύσκολο για εμένα, φοβάμαι ότι δε μπορώ να διαχειριστώ το πλήθος των πάμφτωχων μικρών, αν αρχίσω να μοιράζω κέρματα. Συνήθως περιορίζομαι να δίνω κάτι στους ανάπηρους.

Τώρα αυτό το sept places με το οποίο θα φύγω είναι μικρό βαν. Ο οδηγός όμως παίρνει οκτώ επιβάτες. Βάζει δύο δίπλα του. Εμένα μου δίνουν τη θέση στη μέση του βαν, εκεί που ανοιγοκλείνει η πόρτα. Πάντως είναι καλύτερα από το χθεσινό επταθέσιο ταξί που καθόμουν πίσω στη γωνία και το κεφάλι μου δε χωρούσε να σταθεί όρθιο.

Η απόσταση από το Ziguinchor ως το Bissau είναι μικρή, μόνο 150 χιλιόμετρα. Αλλά κάνουμε ολόκληρο ταξίδι. Στην αρχή είναι κάμποσοι έλεγχοι στο κομμάτι εντός Σενεγάλης. Το οποίο είναι μικρό, ούτε 20 χιλιόμετρα ως τα σύνορα της Γουινέας Μπισάου.

Περνάμε στη Γουινέα Μπισάου και αρχίζουν καινούργιοι έλεγχοι. Εδώ μας αναγκάζουν πιο πολλές φορές να ανοίγουμε τις βαλίτσες. Και οι έλεγχοι επαναλαμβάνονται σχεδόν κάθε φορά που περνάμε σε περιοχή άλλου αστυνομικού τμήματος. Πάντως δε βρήκαν κάτι το μεμπτό σε κανέναν επιβάτη.

Σκέπτομαι ότι ίσως αυτοί οι συνεχείς έλεγχοι σχετίζονται με την κακή φήμη που είχε η χώρα ως κέντρο διακίνησης ναρκωτικών. Όπως γράφει ο ιστότοπος Wikitravel «Ο Ο.Η.Ε. θεωρεί τη Γουινέα Μπισάου ως μείζονα λιμένα αποστολής φορτίων ναρκωτικών προς την Ευρώπη».

Ενώ ο στρατός, η αστυνομία και οι αρχές της χώρας είναι διεφθαρμένες. Επί πλέον η χώρα έχει ιστορικό στρατιωτικών κινημάτων και πολιτικής αστάθειας. Οι τελευταίες εκλογές έγιναν πρόσφατα, το Δεκέμβριο του 2019 (δεύτερος γύρος). Το αποτέλεσμα αμφισβητείται.

Εκ των υστέρων έμαθα ότι ο νέος Πρόεδρος Umaro Mokhtar Sissoco Embaló ορκίστηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2020, σε ένα ξενοδοχείο όπου παρέστησαν ελάχιστοι φίλοι του. Με τέτοια κατάσταση που υπήρχε σπεύδω να γράψω ότι στη σύντομη παραμονή μου στη χώρα δε μου συνέβη κάτι επικίνδυνο και ούτε καν ένοιωσα κάποια απειλητική κατάσταση.

Το χειρότερο στο σημερινό ταξίδι είναι τα χάλια του δρόμου. Τα 130 περίπου χιλιόμετρα από τα σύνορα ως την πρωτεύουσα της χώρας, αν και είναι βασικότατος Εθνικός δρόμος, βρίσκονται σε άθλια κατάσταση. Δρόμος γεμάτος λακκούβες και με κομμάτια κατεστραμμένα, όπου περνάμε πλέον πάνω σε χώματα. Λίγα είναι τα καλά κομμάτια. Η εξαίρεση είναι πως έχουν κατασκευάσει δυο καινούργιες γέφυρες σε δυο μεγάλα ποτάμια όπου οι οδηγοί πληρώνουν διόδια. Η μία είναι στο ποτάμι Rio Cacheu, κοντά στην πόλη São Vicente, η άλλη στο ποτάμι Rio Mansôa.

Το τοπίο γύρω από το δρόμο μας είναι πολύ όμορφο. Ένας τροπικός παράδεισος που όμως κατοικείται από πάμφτωχο κόσμο. Υπάρχουν τα γνωστά δένδρα μάνγκο αλλά πιο πολύ καλλιεργούνται τα Κάσιους (αγγλικά cashew nuts, επιστημονικά Anacardium occidentale, Ανακάρδιον το δυτικόν). Αυτά τα δένδρα είναι ιθαγενή της Βραζιλίας. Στην Αφρική τα έφεραν οι Πορτογάλοι και στη συνέχεια διαδόθηκαν και σε άλλες τροπικές χώρες. Τα δένδρα είναι ατελείωτα και πουλάνε κάσιους παντού, κατά μήκος της διαδρομής.

Η σημερινή μου διαδρομή.

Το επταθέσιο σταματάει σε κάποιο σταυροδρόμι. Αν θυμάμαι καλά στον κόμβο για το διεθνές αεροδρόμιο του Μπισάου. Από εδώ μου λέει ο οδηγός θα πάρεις ταξί. Τι να κάνω, παίρνω ένα ταξί και λέω στο νεαρό οδηγό να με πάει σε ένα ξενοδοχείο που να είναι «νορμάλ». Δηλαδή να έχει ανέσεις, αλλά να μην είναι και ακριβό, όπως του εξήγησα. Ο ταξιτζής μού ζήτησε 2,000 CFA. Αν και πολλά, του τα έδωσα. Παρά ταύτα παίρνει και άλλους στο ταξί. Κάνουμε πάνω από δέκα χιλιόμετρα ως το κέντρο της πόλης. Το Μπισσάου δεν είναι μεγαλούπολη, ωστόσο έχει πάνω από μισό εκατομμύριο κατοίκους που σε μεγάλο μέρος κατοικούν σε προάστια. Όπως το Σάο Πάολο από το οποίο περάσαμε, επειδή είχε επιβάτες από εκεί.

Καταλήγουμε στο κέντρο της πόλης όπου με αφήνει στο ξενοδοχείο Diarama. Το βρίσκω ακριβό με 35,000 CFA, αλλά πού να πάω τώρα. Τακτοποιούμαι και να δω αν βρω κάτι καλό για αύριο σε πιο οικονομική τιμή. Το Diarama έχει τις απαραίτητες ανέσεις, μεγάλο δωμάτιο, με μπάνιο, κλιματισμό, wifi και πρωινό. Αλλά βέβαια ακριβό, πάνω από 50 ευρώ. Δεν τα αξίζει, στην Ελλάδα με τίποτα δε θα κόστιζε τόσο ακριβά ένα τέτοιο δωμάτιο.

Οι αλμυρές τιμές σχετίζονται με το γεγονός ότι η βασική κατηγορία ξένων που έρχονται στη χώρα και διαμένουν εδώ είναι εργαζόμενοι σε ξένους οργανισμούς και ΜΚΟ που τρέχουν προγράμματα βοήθειας καθώς και μερικοί επενδυτές. Τουρίστας σαν εμένα αραιά και που να φανεί. Σίγουρα είμαι ο μόνος για σήμερα.

Το καλό του ξενοδοχείου είναι η πολύ κεντρική τοποθεσία. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται ένα λιβανέζικο ρεστοράν, το Ali Baba. Είναι ωραίο περιβάλλον με καλό και φθηνό φαγητό. Θα είναι το στέκι μου για δυο ημέρες.

Αργότερα κάνω μια πρώτη βόλτα στην πόλη. Υπάρχουν κάποια παλιά κτίρια στη γειτονιά της παλιάς πόλης. Εκεί έψαξα και βρήκα ένα λαϊκό ξενοδοχείο, το “Ta Mar”. Έχουν ένα δωμάτιο με 15,000 CFA. Μου το έδειξαν, δε μου άρεσε. Είναι με κοινόχρηστα μπάνια.

Τελικά θα παραμείνω και αύριο στο Diarama, με βολεύει έστω και αν ξεπερνάει την κόκκινη γραμμή του προϋπολογισμού μου.

Το θέμα είναι τι πρόγραμμα επίσκεψης θα καταστρώσω για τη χώρα όπου έφθασα σήμερα. Το πιο ενδιαφέρον μέρος για τον ταξιδιώτη, εδώ στη μικρή χώρα της Γουινέας Μπισάου, είναι το αρχιπέλαγος των νησιών Μπισάγκος (Bissagos). Αυτό το αρχιπέλαγος των 88 νησιών από τα οποία κατοικούνται περίπου είκοσι, περιγράφεται ως ένας τροπικός νησιωτικός παράδεισος. Το πρόβλημα είναι η συγκοινωνία. Το μόνο αξιόπιστο δρομολόγιο φεύγει την Παρασκευή για το κεντρικό νησί Bubaque και επιστρέφει από εκεί την Κυριακή. Δε με βολεύει καθόλου. Θα περάσω αύριο από το λιμάνι να δω τι γίνεται με τις μηχανοκίνητες πιρόγες. Αλλά η ιδέα να πάω με πιρόγα στα νησιά δε μου αρέσει. Το ταξίδι είναι από τρεις ώρες και πλέον και εξαρτάται από την παλίρροια.

Άρχισα να σκέπτομαι μήπως επιστρέψω στο Ziguinchor, χωρίς να δω τα νησιά. Κρίμα θα είναι αλλά οι μετακινήσεις μοιάζουν προβληματικές.

Όσο για τη σημερινή μετακίνηση, ξεκινήσαμε περίπου δέκα το πρωί από το σταθμό λεωφορείων στο Ziguinchor και έφθασα στην πόλη του Μπισάου στις 3 το απόγευμα. Πέντε ώρες για 150 χιλιόμετρα, ούτε αυτό ήταν τόσο σύντομο ταξίδι.

Πάντως αύριο θα μείνω εδώ στην πόλη του Μπισάου διότι έμαθα ότι η έλευσή μου συνέπεσε με το περίφημο καρναβάλι. Αυτό είναι μια καλή τύχη και δεν πρέπει να χάσω την ευκαιρία.

Το βράδυ κάνω μια ακόμα βόλτα. Πηγαίνω στην κεντρική πλατεία, την Praça, δυο τετράγωνα από το Diarama είναι. Στην «πράσα» έχουν μαζευτεί χιλιάδες κόσμου. Η πλειοψηφία είναι παιδιά. Μοιάζει περισσότερο με πανηγύρι και λιγότερο με καρναβάλι.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 11ο

Τρίτη, 25 Φεβρουαρίου, Καρναβάλι στο Μπισσάου.

Σύμφωνα με το ημερολόγιο των δυτικών Χριστιανικών εκκλησιών η περίοδος της νηστείας, αυτή που εμείς λέμε Μεγάλη Σαρακοστή, αρχίζει αύριο Τετάρτη. Στην Ορθόδοξη ανατολική εκκλησία η Σαρακοστή αρχίζει με την Καθαρή Δευτέρα, άρα διαρκεί δυο ημέρες παραπάνω. Τα ημερολόγια βέβαια δε συμπίπτουν. Εφέτος εμείς έχουμε Πάσχα στις 19 Απριλίου, οι δυτικοί στις 12. Στην Καθολική εκκλησία η αυριανή ημέρα λέγεται «Τετάρτη των Τεφρών» διότι τελείται το τελετουργικό της τοποθέτησης της στάχτης. Οι ιερείς θέτουν στο μέτωπο ή στο κεφάλι των πιστών λίγη τέφρα. Υπενθυμίζοντας με τον τρόπο αυτό ότι η κατάληξη του ανθρώπινου όντος είναι να μετατραπεί σε σκόνη, καλούν τους πιστούς σε μετάνοια.

Η σημερινή Τρίτη είναι η Τρίτη της αποκριάς. Ή καλύτερα Τρίτη του καρναβαλιού, terça-feira de Carnaval, για να το πούμε όπως τη λένε εδώ, στα Πορτογαλικά.
Το καρναβάλι έφεραν στη Γουινέα Μπισάου οι Πορτογάλοι. Εξελίχθηκε σε εμβληματικό πολιτιστικό δρώμενο που ξεπερνάει τα όρια της Ρωμαιοκαθολικής κοινότητας στη χώρα. Ειδικά στην πόλη του Μπισάου οργανώνεται με μεγάλη συμμετοχή και δεν υπάρχει εμπειρία πιο αξιόλογη για τον επισκέπτη της πόλης από το να παραβρεθεί στις καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Είμαι τυχερός που χωρίς να το έχω προγραμματίσει, διότι δεν είχα ψάξει τις ημερομηνίες, πέφτω σε τέτοια συγκυρία. Θα μείνω λοιπόν σήμερα στη πόλη του Μπισσάου για να μπορέσω να το δω.

Το πρωινό στην τραπεζαρία του Diarama είναι μέτριο προς το καλό.

Χθες δεν είδα πολλά πράγματα στην πόλη, ήταν και μια ημέρα που δεν έβγαλα ούτε μια φωτογραφία. Σήμερα έχω χρόνο. Θα κάνω μια εκτεταμένη πρωινή βόλτα στην πόλη.

Ξεκινάω από τη γειτονική κεντρική πλατεία. Συνήθως τη λένε Imperio η και σκέτη Praça (πράσα, πλατεία δηλαδή). Η επίσημη ονομασία είναι «Πλατεία των Εθνικών Ηρώων».

Στο κέντρο της μεγάλης κυκλικής πλατείας βρίσκεται ένα Πορτογαλικό μνημείο του έτους 1941, σε σχήμα πολυγωνικού οβελίσκου. Είναι προς τιμήν της ηρωίδας Maria da Fonte, μιας γυναίκας που το 1846 ξεκίνησε στην Πορτογαλία μια εξέγερση που εξελίχθηκε σε επανάσταση. Στην κορυφή του έχουν τοποθετήσει ένα αστέρι.

Το κυριότερο αξιοθέατο γύρω από την πλατεία είναι το Προεδρικό Μέγαρο. Είναι και αυτό κατασκευασμένο επί Πορτογαλικής αποικιοκρατίας, το 1945. O τελευταίος Πορτογάλος Κυβερνήτης της χώρας το παρέδωσε στην κυβέρνηση της Γουινέας Μπισάου. Το ανάκτορο υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου 1998-1999. Αλλά το 2013 αποκαταστάθηκε πλήρως από κινεζικά τεχνικά συνεργεία που εργάστηκαν επί 18 μήνες.

Επικρατεί ηρεμία, λιγοστός ο κόσμος που κυκλοφορεί. Ένας ντόπιος έρχεται να με γνωρίσει. Βγάλαμε και κάποιες φωτογραφίες. Μου πρότεινε να κάνουμε βόλτα μαζί αλλά αρνήθηκα, όσο πιο ευγενικά μπορούσα.

Όσο προχωράω προς την παλιά πόλη βλέπω όλο και πιο πολλά κτίρια της Πορτογαλικής εποχής. Πατιναρισμένα από το χρόνο εκπέμπουν κάποια γοητευτική εικόνα. Υπάρχουν και μερικά ερειπωμένα. Ωστόσο δεν υπάρχει κάτι το πραγματικά αξιόλογο να επισκεφθεί ο τουρίστας.

Εγώ μπαίνω στον Καθεδρικό Ρωμαιοκαθολικό ναό. Είναι ένα μεγάλο μοντέρνο οικοδόμημα, χρονολογείται από το 1950. Το εσωτερικό έχει περιορισμένο διάκοσμο αλλά μου αρέσει, με την αρμονία και τη φωτεινότητά του.

Το πιο αξιόλογο κτίριο είναι κατά τη γνώμη μου το Μέγαρο του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Κατασκευάστηκε και αυτό από Κινεζική τεχνική εταιρία.

Περπατώντας φθάνω στο λιμάνι. Το Μπισσάου δε βρίσκεται στον Ατλαντικό ωκεανό αλλά στις εκβολές του ποταμού Geba. Ο ποταμός σχηματίζει έναν πλατύ ποταμόκολπο που εδώ έχει άνοιγμα 15 χιλιόμετρα. Η πόλη βρίσκεται στη δυτική όχθη και το λιμάνι της συνδέεται με κανάλι βάθους 11 ή 12 μέτρων με τον ωκεανό. Υπάρχει ισχυρή παλίρροια με την οποία τα νερά του ωκεανού ανεβαίνουν και κατεβαίνουν μέσα στον ποταμόκολπο. Οι ώρες τού φαινομένου δεν είναι απόλυτα σταθερές και κάθε ημέρα το λιμεναρχείο εκδίδει δελτίο με το ωράριο της παλίρροιας.

Μπαίνω μέσα στο χώρο του λιμανιού χωρίς να γνωρίζω αν επιτρέπονται ή όχι φωτογραφίες. Οπότε φωτογραφίζω ότι μπορώ στα κρυφά.

Ο βασικός σκοπός της επίσκεψής μου στο λιμάνι είναι να τσεκάρω τα δρομολόγια για τα νησιά Μπισάγκος.

Περιδιαβάζοντας το χώρο βλέπω μερικές αλιευτικές πιρόγες με πληρώματα Σενεγαλέζους και Γκανέζους. Τους ρωτάω και μου λένε ότι είναι κρατούμενοι της ακτοφυλακής. Τους συνέλαβαν διότι ψάρευαν παράνομα στα νερά της Γουινέας Μπισσάου.

Όσο για τα δρομολόγια υπάρχει εδώ μια μεγάλη μηχανοκίνητη πιρόγα που φορτώνει για να φύγει για το νησί Bubaque, σήμερα στις μία το μεσημέρι. Αν δεν ήταν καρναβάλι μπορεί να έφευγα με αυτήν. Πάντως δεν είναι κάποιο εύκολο ταξίδι. Δεν υπάρχει άνεση ούτε ασφάλεια καθώς η πιρόγα θα θαλασσοδέρνεται για τουλάχιστον τρεις ώρες. Τα δρομολόγια τα καθορίζει η παλίρροια. Τώρα τα νερά είναι πολύ ξέβαθα και όλες οι πιρόγες περιμένουν να ανέβουν για να φύγουν κατά τις μία το μεσημέρι.

Το κακό είναι ότι μου λένε πως αύριο δεν υπάρχει κανένα προγραμματισμένο δρομολόγιο. Και ακόμα χειρότερα για την επιστροφή. Αυτή η πιρόγα που σήμερα φεύγει επιστρέφει αύριο, ύστερα κανείς δε γνωρίζει πότε θα υπάρξει δρομολόγιο επιστροφής.

Εκτός από το «μεγάλο πλοίο» που γυρίζει την Κυριακή. Αλλά αυτό βρίσκεται σε άλλο λιμενικό χώρο, όπου τώρα πηγαίνω.

Μπαίνω λοιπόν στον άλλο λιμάνι και πηγαίνω να δω το καράβι. Είναι ένα φέριμποτ που ονομάζεται “Bijagos I”. (Αν και στα αγγλικά γράφουμε “Bissagos” η Πορτογαλική ονομασία του Αρχιπελάγους είναι “Bijagós”).

Το ενδιαφέρον είναι ότι πρόκειται για ένα παλιό Ελληνικό φέριμποτ. Κάτω από την άσπρη μπογιά φαίνεται ανάγλυφο στη λαμαρίνα το παλιό όνομα: ΠΑΝΑΓΙΑ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ. Είναι μια «παντόφλα» που πρέπει να έκανε δρομολόγια στον Αργοσαρωνικό. Ίσως και να πηγαινοερχόταν ανάμεσα στο Πέραμα και τα Παλούκια, στα στενά της Σαλαμίνας. Για σκέψου αυτή η παντόφλα αφού «συνταξιοδοτήθηκε λόγω γήρατος» στην Ελλάδα, έγινε το μοναδικό επιβατηγό πλοίο σε μια χώρα με τόσα νησιά. Τώρα ο χώρος που λειτουργούσε ως γκαράζ οχημάτων έχει μετατραπεί σε ανοικτό σαλόνι με εκατοντάδες καθίσματα. Από περιέργεια έψαξα το site της ιδιοκτήτριας εταιρίας, γράφει ότι έχει χωρητικότητα πεντακοσίων επιβατών. Υπάρχει από τώρα κόσμος που έχει πάρει θέσεις περιμένοντας τη μεσημεριανή αναχώρηση όχι για νησιά αλλά για κάποια περιοχή στεριανή που δεν εξυπηρετείται από δρόμο. Όπως έγραψα ήδη το δρομολόγιο για το νησί Bubaque αναχωρεί κάθε Παρασκευή.

Μπισσάου, 25 Φεβ. Το φέριμποτ Bijagos I, είναι το παλιό «Παναγία Φανερωμένη».

Με όλα αυτά η σκέψη μου καταλήγει ότι δε μπορώ να πάω στα νησιά. Έβγαλα αρκετές φωτογραφίες στη σημερινή βόλτα αλλά δε μπορώ να πω ότι είδα κάποιο μνημείο.

Το αξιόλογο μνημείο θα μπορούσε να είναι το Πορτογαλικό οχυρό “Fortaleza d`Amura”. Βρίσκεται κοντά στο λιμάνι. Χτίστηκε από τους Πορτογάλους το 1696 και υπέστη πολλές μεταγενέστερες τροποποιήσεις. Είναι ένα μεγάλο οχυρό που στεγάζει και σήμερα στρατιωτική φρουρά. Τα παλιά κανόνια παραμένουν στις θέσεις τους. Δυστυχώς είναι κλειστό στους επισκέπτες. Έτσι γράφει ο Lonely Planet (του 2013) και αυτό κατάλαβα. Τώρα που το ψάχνω στο ιντερνέτ βλέπω ότι η Wikipedia γράφει ότι είναι επισκέψιμο. Σε άλλη ιστοσελίδα γράφουν ότι πρέπει να πάρει κάποιος άδεια για να το επισκεφθεί. Μάλλον έτσι θα είναι, αλλά οπωσδήποτε τώρα είναι αργά!

Επιστρέφω και πηγαίνω, αρκετά ενωρίς, για φαγητό στο Ali Baba. Το φαγητό, μισό κοτόπουλο ψητό στα κάρβουνα, είναι πολύ καλό. Πηγαίνω στο δωμάτιό μου και ξαπλώνω για να ξεκουραστώ όσο γίνεται. Πρέπει να αντέξω την εσπερινή έξοδο για το καρναβάλι.

Το καρναβάλι γιορτάζεται με μια μεγάλη παρέλαση στο «Εθνικό Στάδιο της 24ης Σεπτεμβρίου». Το στάδιο βρίσκεται στην περιφέρεια, πάνω από τρία χιλιόμετρα δυτικά της Κεντρικής Πλατείας. Πηγαίνω εκεί με συλλογικό ταξί (έδωσα 1,000 CFA) στις τρεις το απόγευμα. Στην είσοδο έχουν ένα δοχείο με απολυμαντικό διάλυμα, όπου όλοι πλένουμε τα χέρια μας, λόγω του κορωνοϊού. Αυτό συνέβη χθες και στα σύνορα, όταν μπήκα στην επικράτεια της χώρας.

Παίρνω θέση στις κερκίδες περιμένοντας. Αυτή τη στιγμή υπολογίζω ότι μόνο το 15% των κερκίδων είναι κατειλημμένο. Αλλά καταφθάνει κόσμος συνεχώς. Στις έξι που αρχίζει η παρέλαση το στάδιο είναι γεμάτο. Ο κόσμος καταλαμβάνει και τις σκάλες, το χώρο στα διαχωριστικά, αρκετοί παρακολουθούν όρθιοι στους επάνω διαδρόμους. Η χωρητικότητα του Σταδίου είναι 20,000 αλλά υπάρχουν αρκετές χιλιάδες κόσμος επί πλέον.

Η παρέλαση είναι υπέροχη. Καθώς το θέμα έχει και μια πολιτιστική ευαισθησία οι αρχές της χώρας, για να ενισχύσουν την πολυφυλετική κουλτούρα του έθνους, έχουν επιλέξει ως θέμα και σύνθημα της παράστασης την «Ενδυνάμωση της Εθνικής ταυτότητας και του Κοινωνικού Μετασχηματισμού».

Τα καρναβαλικά γκρουπ έχουν οργανωθεί με γνώμονα τις κατά τόπους λαϊκές και φυλετικές παραδόσεις. Εκατοντάδες παρελαύνουν από διάφορες περιοχές της χώρας κάνοντας χορούς και θεατρικά σκετσάκια όταν φθάνουν μπροστά στην εξέδρα των επισήμων.

Ο κόσμος παρακολουθεί ήσυχα θα έλεγα, με καλή διάθεση, στολισμένος με κάποια καρναβαλικά αξεσουάρ. Πλανόδιοι πωλητές πουλάνε νερά, αναψυκτικά και κάτι φαγώσιμα, όπως μπισκότα. Κάποιες οργανώσεις μοιράζουν έντυπο υλικό με πληροφόρηση για τον ιό του AIDS καθώς και δωρεάν προφυλακτικά. Κάμποσοι που δεν έχουν που να τα βάλουν τα φοράνε σα σκουλαρίκια.

Εν τω μεταξύ νυχτώνει. Η παρέλαση συνεχίζεται υπό το φως των προβολέων. Στις 8,50 το βράδυ γίνεται ένα μουσικό διάλειμμα. Αν και το στάδιο παραμένει γεμάτο ο κόσμος έχει αρχίσει να φεύγει. Από ότι βλέπω αυτό το επόμενο μέρος της παρέλασης δεν είναι τόσο φολκλορικό αλλά αφιερωμένο σε καρναβαλικά γκρουπ της Πρωτεύουσας πόλης. Αποφασίζω κατά τις εννέα και δέκα το βράδυ ότι είναι καιρός να φύγω και εγώ, διότι ανησυχώ πώς να επιστρέψω. Είναι μακριά, σκοτάδια και πολυκοσμία. Άντε να βρεις μέσον όταν φύγουν όλοι μαζί.

Στο σκοτάδι της νύχτας ακολουθώ έναν ανθρώπινο ποταμό που βαδίζει σε ένα μονοπάτι – χωματόδρομο, βγαίνοντας από μια έξοδο πίσω από το στάδιο. Περπατάω μισή ώρα με αρκετό άγχος, στο χωματόδρομο που τον φωτίζουν κάπως φώτα από παραγκομάγαζα και φακοί από τα πλήθη. Στο τέλος φθάνω σε ένα δρόμο όπου περνούν αυτοκίνητα. Η περιοχή αυτή ονομάζεται Καρακόλ. Περνάνε ταξί συνέχεια αλλά κάμποσα που τους ζήτησα να με πάρουν αρνούνται, δεν τους βολεύει να πάνε στο κέντρο.

Μια νεαρή κοπέλα από τη Λιβερία δείχνει ενδιαφέρον και προσπαθεί να μου βρει μέσον.

Σ` ευχαριστώ κοπέλα μου. Τελικά μπαίνω σε ένα συλλογικό ταξί που αφήνει πρώτα τους άλλους και τελικά εμένα κάπου κοντά στην Κεντρική Πλατεία, γύρω από την οποία οι δρόμοι έχουν κλείσει από τον κόσμο.

Ωραία που ήταν στο καρναβάλι! Αλλά δε με βλέπω να συνεχίζω την επίσκεψη της Γουινέας Μπισάου. Με τα νησιά Μπισάγκος να παραμένουν απρόσιτα δεν έχω λόγο να παραμείνω άλλο εδώ.