Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!

[Smaragda53]

Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Μαντινείας

Στο κέντρο της Πελοποννήσου, βόρεια της Τρίπολης, σε υψόμετρο 624 έως 640 μέτρων απλώνεται το μαντινικό πεδίο, η μεγαλύτερη πεδιάδα της ανατολικής Αρκαδίας. Στην περιοχή αυτή αναπτύχθηκε κατά την αρχαιότητα η πόλη της Μαντινείας. Η επικράτεια που ήλεγχε η πόλη ήταν πολύ μεγαλύτερη και καταλάμβανε έκταση 295 τ. χλμ. περίπου. Ένα πυκνό και καλά οργανωμένο οδικό δίκτυο, εξασφάλιζε κατά την αρχαιότητα την επικοινωνία, τόσο ανάμεσα στην πόλη της Μαντινείας με τους άλλους οικισμούς και πυρήνες της Μαντινικής, όσο και την επικοινωνία με άλλες περιοχές της Αρκαδίας και της Πελοποννήσου γενικότερα.

View attachment 356796


View attachment 356797


View attachment 356798


View attachment 356799

28 Μαΐου 2021 ήταν η μέρα που ξεκίνησα από το Δάρα, για να εκπληρώσω το απωθημένο που είχα σε εκκρεμότητα από τις 13 Ιανουαρίου 2021, όταν φτάνοντας έξω από την πόρτα του αρχαιολογικού χώρου μαζί με τον γιο μου, τον είχαμε βρει κλειστό λόγω ιού και καραντίνας. Ευτυχώς, σε εκείνη την εξόρμηση, ο ναός της Αγίας Φωτεινής που βρίσκεται ακριβώς απέναντι, ήταν ανοιχτός και η επίσκεψη στον περιβάλλοντα χώρο αλλά και στο εσωτερικό του, μας είχε αφήσει με τις καλύτερες εντυπώσεις.

View attachment 356800


View attachment 356801

Μάλιστα στο κεφάλαιο “Ναός Αγίας Φωτεινής” έχω περιγράψει τον περιπετειώδη τρόπο με τον οποίο προσπάθησα να προσεγγίσω τον αρχαιολογικό χώρο. Ας θυμηθούμε λοιπόν τι είχα γράψει τότε:

"Διασχίσαμε τον δρόμο περπατώντας προς την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. Δε με κατέκλυζαν φρούδες ελπίδες, ότι θα βρω τον αρχαιολογικό χώρο ανοιχτό, όμως είχα ελπίδες, ότι κάπως θα μπορούσαμε, σκαρφαλώνοντας στην περίφραξη, να βρεθούμε μέσα, όπως είχαμε κάνει πριν λίγες μέρες στον Αρχαίο Ορχομενό. Από μακριά είδαμε έναν μεγαλόσωμο σκύλο, να βολοδέρνει γύρω από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. -"Ωχ! είπαμε. Έχει γούστο, να μας πάρει στο κατόπι, και να τρέχουμε για να σωθούμε στο αυτοκίνητο". Μόλις μας πήρε χαμπάρι το ζωντανό, άρχισε να προχωράει προς το μέρος μας. Μας πλησίασε παιχνιδιάρικα και καθόλου απειλητικά. Τελικά ήταν πολύ ήρεμος ο γλυκούλης και άρχισε να μας ακολουθεί μέχρι την κλειστή πόρτα του αρχαιολογικού χώρου. Όταν φτάσαμε στη σιδερένια πόρτα, είδαμε το λουκέτο και ένα βρεγμένο και ζαρωμένο χαρτί, καλυμμένο με ζελατίνα, το οποίο ανακοίνωνε, ότι ο χώρος παραμένει κλειστός, λόγω των μέτρων για την πανδημία….. μπλα…... μπλα….. μπλα….. μας υποχρεώσατε με τις διευκρινίσεις. Κάτω στο έδαφος, είδαμε πεσμένα δύο κλειδιά, περασμένα σε λεπτό κρικάκι. Κοιταχτήκαμε με τον γιο μου και είπαμε με μια φωνή: - "Έχει γούστο να είναι τα σωστά κλειδιά"!! Δοκιμάσαμε μια το ένα και μια το άλλο, στο λουκέτο και στην κλειδαριά της σιδερένιας πόρτας......αλλά τζίφος! Πώς θα μπούμε τώρα μέσα? Η περίφραξη ήταν ψηλή, με σκληρό πλέγμα με μικρά τετραγωνάκια και δεν είχε καθόλου πατήματα για σκαρφάλωμα. Μόνο από την πόρτα υπήρχαν μικρές πιθανότητες, αλλά και πάλι ήταν δύσκολα τα πράγματα. Από την άλλη, περνούσαν αραιά και που, αυτοκίνητα στον δρόμο. Αν κάποιος μας κάρφωνε τηλεφωνώντας στην αστυνομία…...άντε καλά ξεμπερδέματα!

Εγώ αρνούμουν να παρατήσω τα όπλα. Προσπάθησα να σκαρφαλώσω στην πόρτα, βάζοντας το ένα μου πόδι, στο σημείο της κλειδαριάς, όπου υπήρχε ένα τετράγωνο, μεταλλικό κομμάτι και βόλευε να πατήσεις. Χρειαζόμουν όμως λίγη ώθηση, για να φτάσω μέχρι επάνω. -"Δώσε μου μια σπρωξιά στον πισινό και θα ανέβω" λέω στον γιο μου. -"Δεν είσαι με τα καλά σου" μου λέει. -"Άντε και μπήκες, πώς θα βγεις? Εγώ δεν πρόκειται να σε ακολουθήσω. Μας βλέπει κόσμος, περνάνε αυτοκίνητα, έχει καλύβια και βοσκούς τριγύρω". -"Καλέ πού τους είδες τους βοσκούς? Παντού ερημιά είναι! Κανείς δεν πρόκειται να ασχοληθεί μαζί μας! Δώσε μια σπρωξιά σου λέω και θα μπω". Τίποτα αυτός!! -"Βρε βοήθα λίγο, να μην πω καμιά βαριά κουβέντα για τη μάνα σου, που σε μεγάλωσε με ευταξία και νομιμοφροσύνη"! Ανένδοτος αυτός! Όλη αυτήν την ώρα, ο σκύλος χοροπηδούσε τριγύρω μας, μες στην τρελή χαρά, που είχε βρει λίγη παρέα, διασκεδάζοντας με όλο αυτό το σκηνικό που συνέβαινε. -"Έλα, παράτα τις άσκοπες προσπάθειες", μου λέει κάποια στιγμή. -"Θα σε πάω εδώ πιο κάτω, να δεις το Τείχος της πόλης και θα έρθουμε άλλη μέρα, αφού σκεφτούμε κάποιο τρόπο για να μπούμε". -"Θα φέρω σκάλα την άλλη φορά" του λέω και άρχισα να τον ακολουθώ.

Τώρα όμως είχα κάνει τα κουμάντα μου και ήμουν ενήμερη ότι ο αρχαιολογικός χώρος άνοιξε και ήταν έτοιμος να υποδεχτεί επισκέπτες. Έφτασα μπροστά από το κιόσκι, καλημέρισα την κυρία η οποία μου είπε ότι η είσοδος είναι δωρεάν, και προχώρησα στο εσωτερικό. Ήμουν ο μοναδικός άνθρωπος σε ολόκληρο τον αρχαιολογικό χώρο.

Η Μαντίνεια και η επικράτειά της, η Μαντινική, καταλάμβαναν κατά την αρχαιότητα το βόρειο τμήμα του οροπεδίου της Τρίπολης. Λόφοι προς Βορρά και μια στενή πεδιάδα προς Νότο χώριζαν τη Μαντινική από τις αρκαδικές επικράτειες του Ορχομενού και της Τεγέας αντίστοιχα. Το Αρτεμίσιο όρος χώριζε ανατολικά τη Μαντινική από την Αργολίδα. Ένα αμυντικό δίκτυο από παρατηρητήρια πάνω σε υψώματα εξασφάλιζε τον έλεγχο της πεδινής αυτής χώρας.

Μυθικός ιδρυτής της πόλης ήταν ο Μαντινέας, εγγονός του γενάρχη των Αρκάδων Πελασγού. Μαντινέη ἐρατεινή, δηλαδή ευτυχισμένη, την αποκαλεί ο Όμηρος. Ο λόφος Γκορτσούλι που υψώνεται στα αριστερά υπήρξε αρχικά η έδρα του μυκηναίου ηγεμόνα της περιοχής και αργότερα έγινε το κύριο θρησκευτικό κέντρο των τοπικών κοινοτήτων.

View attachment 356802
Ο λόφος Γκορτσούλι

Η ίδρυση της πόλης πραγματοποιήθηκε με τη συνένωση των γύρω κωμών (συνοικισμών) αμέσως μετά από τους Περσικούς Πολέμους (478 π.Χ.). Δεν αποκλείεται όμως να χρονολογείται νωρίτερα (περί το 550 π.Χ.). Η αντιπαράθεση με τη Σπάρτη κατέληξε στην καταστροφή της πρώτης πόλης από τον βασιλιά Αγησίπολη το 385 π.Χ. Το 370 π.Χ. με πρωτοβουλία του Θηβαίου Στρατηγού Επαμεινώνδα η πόλη επανιδρύθηκε στην ίδια θέση. Το 223 π.Χ. ο Μακεδόνας βασιλιάς Αντίγονος Γ' Δώσων κατέλαβε και λεηλάτησε την πόλη, η οποία προς τιμήν του, μετονομάστηκε σε Αντιγόνεια. Την παλαιότερη ονομασία της πόλης επανέφερε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός (2ος αιώνας μ.Χ.). Η Μαντίνεια εγκαταλείφθηκε κατά τον 6ο-7ο αιώνα μ.Χ. εξαιτίας των σλαβικών επιδρομών και οι κάτοικοί της μετοίκησαν στη Μεσσηνία.

Γνωστή από τις περιγραφές του περιηγητή Παυσανία (2ος αιώνας μ.Χ.) η Μαντίνεια ανασκάφηκε από γαλλική αρχαιολογική αποστολή, υπό τον G. Fougères, στα τέλη του 19ου αιώνα.

Το πρώτο τμήμα της αρχαίας πόλης που συνάντησα ήταν η Αγορά. Μνημειακά οικοδομήματα κοσμούν τον χώρο αυτό που αποτελούσε το πολιτικό, θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο της Μαντινείας. Η Αγορά αποτελεί έναν μεγάλο χώρο, ορθογώνιας κάτοψης, διαστάσεων 160x90 μ. Στην τελική του διαμόρφωση, κατά τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους, ήταν ιδιαίτερα επιβλητικός, περίκλειστος χώρος με μνημειακές επίσημες εισόδους. Βόρεια, ανατολικά και νότια η Αγορά οριζόταν από στοές, ενώ το δυτικό όριό της ήταν το Θέατρο.

View attachment 356803

Για την απρόσκοπτη κυκλοφορία των πεζών, την Αγορά διέτρεχαν πεζοδρόμια από ασβεστολιθικές πλάκες, πλάτους περίπου 1,70 μ. Δύο εξ αυτών, παράλληλα μεταξύ τους, ξεκινούσαν από τις παρόδους του Θεάτρου και διέσχιζαν από δυτικά προς ανατολικά τον ελεύθερο χώρο της Αγοράς. Οι πλάκες των πεζοδρομίων είχαν κλίση και κατέληγαν σε στενό ρείθρο, χτιστό στη μια πλευρά, δημιουργώντας ταυτόχρονα ένα δίκτυο απορροής των ομβρίων.

View attachment 356804

Θέατρο

Η ανέγερση του Θεάτρου χρονολογείται μετά την επανίδρυση της πόλης το 370 π.Χ., δεν αποκλείεται όμως, το μνημείο να ιδρύθηκε στον χώρο ήδη τον 5ο αιώνα π.Χ. Πρόκειται για ένα μικρό σχετικά Θέατρο, του οποίου η χωρητικότητα υπολογίζεται σε 6.200 θεατές. Στις γαλλικές ανασκαφές του 19ου αιώνα, ήρθαν στο φως η σκηνική κατασκευή, η ορχήστρα και μερικά από τα χαμηλότερα εδώλια του κοίλου.

View attachment 356805


View attachment 356806


View attachment 356807


View attachment 356808

Υπολογίζεται ότι το κοίλο του Θεάτρου διέθετε στην τελική μορφή του 32 σειρές εδωλίων (καθισμάτων). Σήμερα σώζονται μόνο οι κατώτερες σειρές. Για την κατασκευή των καθισμάτων των θεατών χρησιμοποιήθηκε ντόπιος ασβεστόλιθος αλλά και λευκό μάρμαρο. Στη χωμάτινη ορχήστρα, ακτίνας 10,85 μ., που λάμβαναν χώρα τα δρώμενα, αποκαλύφθηκαν πρόσφατα οι λίθινες ορθογώνιες βάσεις των δύο θρόνων που προορίζονταν για τους αξιωματούχους. Πίσω από την ορχήστρα σώζονται τα θεμέλια του συγκροτήματος σκηνής–προσκηνίου για τα σκηνικά και τους ηθοποιούς.

View attachment 356809


View attachment 356810

Ναός της Ήρας

Σε μικρή απόσταση από το Θέατρο βρίσκονται τα θεμέλια ενός οικοδομήματος, που οι Γάλλοι ανασκαφείς του 19ου αιώνα, απέδωσαν στον ναό της Ήρας. H ταύτιση βασίστηκε στη λακωνική μαρτυρία του Παυσανία ότι ο ναός αυτός βρισκόταν πλησίον του Θεάτρου. Σήμερα το μνημείο σώζεται σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτήν που είχε όταν αποκαλύφθηκε από τη γαλλική ομάδα και αυτό οφείλεται στη λιθαρπαγή που ακολούθησε της αποκάλυψης του μνημείου. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι το Ηραίο στην Αγορά της Μαντινείας στέγαζε το λατρευτικό άγαλμα της θεάς, η οποία παριστανόταν καθιστή σε θρόνο και περιβαλλόταν από την κόρη της Ήβη και την Αθηνά. Ως δημιουργό ο περιηγητής μνημονεύει τον διάσημο γλύπτη του 4ου αιώνα Πραξιτέλη.

View attachment 356811


View attachment 356812

Ιερό του Διός Σωτήρος

Νότια του Ηραίου διατηρούνται τα λιγοστά κατάλοιπα ενός άλλου κτιρίου, το οποίο αποδόθηκε από τους Γάλλους ανασκαφείς στο ιερό του Σωτήρος Διός. Πρόκειται για ένα απλό ορθογώνιο οικοδόμημα, διαστάσεων 12x7 μ. O ασυνήθιστος προσανατολισμός του κτιρίου σε σχέση με τα υπόλοιπα, υποδεικνύει ότι πρόκειται για έναν από τους πρωιμότερους τόπους λατρείας στην Αγορά. Σε αυτό συνηγορεί και η μαρτυρία του Θουκυδίδη, ο οποίος αναφέρει ότι στο ιερό του Δία οι Μαντινείς έστησαν μια λίθινη στήλη με το κείμενο της συνθήκης που σύναψαν με τους Αθηναίους, τους Αργείους και τους Ηλείους το 421 π.Χ., πολύ πριν δηλαδή από την επανίδρυση της πόλης.

View attachment 356813

Δύο ναόσχημα κτίρια

Ανατολικά του Θεάτρου ξεχωρίζουν τα θεμέλια από δύο ναόσχημα οικοδομήματα των ρωμαϊκών χρόνων. Σύμφωνα με τον Fougères, πρόκειται για δύο πρόστυλους ναούς που ανεγέρθηκαν κατά τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους πάνω σε παλαιότερα μνημεία. Διπλοί ναοί τέτοιου τύπου φαίνεται ότι συνδέονταν με την αυτοκρατορική λατρεία. Την ιδιαίτερη σημασία τους εξάλλου υπογραμμίζει και η θέση τους στον κεντρικό χώρο της Αγοράς, προς τον οποίο ήταν στραμμένη η όψη τους.

View attachment 356814


View attachment 356815


View attachment 356816

Ηρώο του Ποδάρου

Βορειοανατολικά της σκηνής του Θεάτρου, αμέσως δίπλα στον μεγάλο λιθόστρωτο δρόμο που διέσχιζε την Αγορά από Ανατολή προς Δύση, βρίσκεται ένα ναϊσκόμορφο κτίριο. Το μνημείο ταυτίστηκε με το Ηρώο του Ποδάρου, αφού στις γαλλικές ανασκαφές περισυνελέγησαν ενσφράγιστες κεραμίδες με το όνομα ΠΟΔΑΡΙ και ΠΟΔΑΡΕΟΣ. Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τον Ποδάρη και τη λατρεία στο Ηρώο του μας προσφέρει ο Παυσανίας. Πρόκειται για έναν γενναίο Μαντινέα, ο οποίος έπεσε ηρωικά μαχόμενος εναντίον του Επαμεινώνδα και των Θηβαίων το 362 π.Χ.

View attachment 356817


View attachment 356836

Ο πολεοδομικός ιστός και το Τείχος της πόλης

Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν το πολεοδομικό σχέδιο της πόλης συνίστατο σε ένα σύστημα κάθετων και οριζόντιων δρόμων που σχημάτιζαν ορθογώνιες οικοδομικές νησίδες. Σε αυτόν τον σχεδιασμό εντάσσονται τα δύο κτίρια που αναδείχθηκαν και συνάντησα κατά μήκος της διαδρομής μου. Το πρώτο αφορά σε ένα κτιριακό συγκρότημα με διαφορετικές οικοδομικές φάσεις, που χρονολογούνται πιθανόν από την ελληνιστική έως και την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο. Η καλύτερα σωζόμενη φάση του ανήκει στους ρωμαϊκούς χρόνους, οπότε το κτίριο ταυτίστηκε με μια ιδιωτική έπαυλη με πολλούς χώρους, μεταξύ αυτών και Βαλανείο (Λουτρό). Σύμφωνα με τα κινητά ευρήματα (νομίσματα, λυχνάρια) το κτίσμα εγκαταλείφθηκε μεταξύ 6ου και 7ου αιώνα μ.Χ.

View attachment 356820


View attachment 356821

Το δεύτερο οικοδόμημα που συνάντησα ανήκει πιθανόν σε μια Βασιλική. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα μεγάλο ορθογώνιο κτίριο διαστάσεων 37x33 μ., όπου στον ανατολικό τοίχο σχηματίζεται μικρή αψίδα. Χρονολογείται στη ρωμαϊκή περίοδο και η λειτουργία του παραμένει προς το παρόν άγνωστη. Συνήθως οι Βασιλικές χρησιμοποιούνταν ως χώροι δημόσιων συνεδριάσεων, εμπορικών συναλλαγών, αλλά και ως δικαστήρια.

View attachment 356822


View attachment 356823

Το Τείχος της πόλης κατασκευάστηκε στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Διέθετε οκτώ τουλάχιστον Πύλες και γύρω στους 120 Πύργους. Η βάση του που σώζεται σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος της είναι λίθινη, ενώ ξεκινούσε δρόμος που ένωνε τη Μαντίνεια με τη γειτονική Τεγεάτιδα, περνώντας από το ιερό του προστάτη θεού της πόλης, του Ιππίου Ποσειδώνα, που τοποθετείται στο χωριό Μηλιά. Σε επόμενη εξόρμηση επιβάλλεται να εντάξω στο πρόγραμμα την εξερεύνηση του ιερού του Ιππίου Ποσειδώνα.

View attachment 356824


View attachment 356825


View attachment 356826


View attachment 356827


View attachment 356828


View attachment 356829

Ο νότιος και ο ανατολικός τομέας της Αγοράς

Εντυπωσιακή κατά την αρχαιότητα πρέπει να ήταν η κύρια είσοδος στην Αγορά από τον Νότο. Ένας λιθόστρωτος δρόμος με πεζοδρόμια που διέσχιζε το νότιο τμήμα της πόλης οδηγούσε στον κεντρικό δημόσιο χώρο της.

Ένα μεγάλο τμήμα του νότιου τομέα της Αγοράς καταλαμβάνει ένα ορθογώνιο οικοδόμημα 35x19 μ., το οποίο έχει ταυτιστεί με το Βουλευτήριο, που προοριζόταν για τις συνεδριάσεις των πολιτών. Το κτίριο αποτελείται από δύο στοές που έχουν ανεγερθεί εκατέρωθεν ενός επιμήκους κοινού τοίχου. Από αυτές, η βόρεια σχήματος Π, πιθανόν ιωνικού ρυθμού, προηγείται χρονολογικά και κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. Αυτή η επιβλητική στοά άνοιγε προς τον κυρίως χώρο της Αγοράς. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους η βόρεια στοά συμπληρώθηκε με μια δεύτερη, ιωνικού ρυθμού και αυτή, η οποία άνοιγε προς τον Νότο. Το δυτικότερο τμήμα της διπλής στοάς μετατράπηκε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους σε ναόσχημο κτίριο αφιερωμένο μάλλον στην αυτοκρατορική λατρεία.

View attachment 356830

Προχωρώντας προς τα ανατολικά, στη νοτιοανατολική γωνία της Αγοράς, είδα το συγκρότημα των δημόσιων Λουτρών. Χτίστηκε πιθανόν τον 2ο αιώνα μ.Χ. και ήταν σε λειτουργία μέχρι και τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους. Η ανέγερσή του θα μπορούσε να συσχετιστεί με την επίσκεψη του αυτοκράτορα Αδριανού στη Μαντίνεια το 124 μ.Χ. Στη διάρκεια των αιώνων στο κτίριο έγιναν επισκευές και προσθήκες. Το συγκρότημα διέθετε αίθουσα ψυχρού λουτρού, κλιμακωτά θερμαινόμενα δωμάτια με χλιαρό και ζεστό νερό και βοηθητικούς χώρους. Για τη θέρμανση των βασικών αιθουσών των λουτρών χρησιμοποιούνταν το λεγόμενο σύστημα υπόκαυσης. Σύμφωνα με αυτό, ο ζεστός αέρας που παραγόταν σε έναν κλίβανο, κυκλοφορούσε κάτω από το δάπεδο, που στηριζόταν σε μικρούς στύλους από τούβλα, και στη συνέχεια διοχετευόταν μέσω ενός είδους πήλινων αεραγωγών στο εσωτερικό των τοίχων. Όταν πια το συγκρότημα δεν χρησιμοποιούνταν ως λουτρό, δύο από τα δωμάτιά του χρησίμευσαν ως αποθηκευτικός χώρος και εργαστήριο αντίστοιχα.

View attachment 356831


View attachment 356832


View attachment 356833
Αεροφωτογραφία του συγκροτήματος των Λουτρών. Σημειώνονται οι βασικοί χώροι λειτουργίας.

1. Αυλή
2. Χώρος αποδυτηρίων
3. Αίθουσα ψυχρού λουτρού
4. Χώροι χλιαρού και θερμού λουτρού
5. Εργαστηριακός χώρος
6. Αποθηκευτικός χώρος

Βόρειος τομέας της Αγοράς

Τα οικοδομήματα και οι λοιπές κατασκευές που έχουν ανασκαφεί σε αυτό το τμήμα της Αγοράς χρονολογούνται στους ρωμαϊκούς χρόνους και συνδέονται με έναν πολυτελή εξωραϊσμό του χώρου κατά την περίοδο αυτή. Η Αγορά μετατρέπεται πλέον σε έναν περίκλειστο ορθογώνιο χώρο, που περιβάλλεται από στοές, απομονωμένο από τον υπόλοιπο αστικό χώρο. Στον βόρειο τομέα συγκεντρώνονται όλες οι εμπορικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες, το τμήμα αυτό μετατρέπεται δηλαδή σε ένα εμπορικό κέντρο. Επιμέρους στοιχεία και τύποι κτιρίων υποδεικνύουν επιδράσεις από τη ρωμαϊκή μητροπολιτική αρχιτεκτονική. Μια ενεπίγραφη μακροσκελής στήλη, που βρέθηκε στην περιοχή της βόρειας στοάς και η οποία αποτελούσε τμήμα ενός τιμητικού μνημείου, μας διαφωτίζει γύρω από τις μεγάλες αυτές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν κατά τη ρωμαϊκή εποχή.

Στην επιγραφή αυτή τιμάται, από τους κατοίκους της Αντιγόνειας (όπως δηλαδή μετονομάστηκε η Μαντίνεια από το 221 π.Χ. έως τις πρώτες δεκαετίες του 2ου αιώνα μ.Χ.), αλλά και από την παροικία των ρωμαίων επιχειρηματιών που διέμεναν στην πόλη, ένα ζεύγος Μαντινέων ευεργετών. Πρόκειται για τον Ευφρόσυνο και την Επιγόνη. Από την επιγραφή πληροφορούμαστε ότι οι δύο αυτοί Μαντινείς οικοδόμησαν ερειπωμένους ναούς, επεξέτειναν χώρους για δημόσιες εστιάσεις, ίδρυσαν θησαυροφυλάκια για τα ιερατεία διαφόρων λατρειών, δείχνοντας έτσι την ευλάβειά τους, αλλά στολίζοντας και τον τόπο. Ιδιαίτερα η Επιγόνη έχτισε καινούρια Αγορά και εργαστήρια, και μια Εξέδρα, η οποία από μόνη της μπορούσε να στολίσει την Αγορά, επεξέτεινε μεγάλη στοά για να προστατεύονται οι πολίτες από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και κατασκεύασε καινούρια στοά με πολυτελείς μαρμάρινους κίονες. Η περίοδος δράσης του ζεύγους τοποθετείται την εποχή του Αυγούστου (27 π.Χ.-19 μ.Χ.). Ο Ευφρόσυνος πιθανόν καταγόταν από Ρωμαίους που έφτασαν και εγκαταστάθηκαν στην εύφορη πεδιάδα της Μαντινείας κατά τον 1ο αιώνα π.Χ.

View attachment 356834

Στοά

Βόρεια του Ηρώου του Ποδάρου και παράλληλα προς τον λιθόστρωτο δρόμο που οδηγούσε στην Πύλη του Μεθυδρίου σώζεται ο στυλοβάτης της πρόσοψης μιας δωρικής στοάς, σε συνολικό μήκος 31 μέτρων. Πιθανόν πρόκειται για τα κατάλοιπα από μια στοά που προϋπήρχε των εντυπωσιακών οικοδομημάτων που ανήγειραν ο Ευφρόσυνος και η Επιγόνη.

View attachment 356819


View attachment 356818

Εξέδρα της Επιγόνης και παλιά Αγορά

Στο μέσον περίπου της βόρειας πλευράς δεσπόζει ένα ημικυκλικό οικοδόμημα, το οποίο από τους Γάλλους ανασκαφείς ταυτίστηκε με την εντυπωσιακή Εξέδρα, με την οποία στόλισε η Επιγόνη την Αγορά της Μαντινείας. Εξέδρες διακοσμούσαν συχνά τις αρχαίες ελληνικές αγορές, προσφέρονταν δε για ανάπαυλα και φιλοσοφικές συζητήσεις. Σύμφωνα με την τιμητική επιγραφή η Εξέδρα μπορούσε να στολίσει από μόνη της την πόλη. "Δυναμένη καὶ μόνη πόλεως κόσμος εἶναι"

Με εξωτερικό πλινθόκτιστο τοίχο διαμέτρου 38 μέτρων η Εξέδρα ήταν διώροφη, χωριζόταν εσωτερικά σε περισσότερους χώρους και έφερε πιθανόν πλούσια διακόσμηση από αγάλματα. Η Εξέδρα της Επιγόνης καταστράφηκε μάλλον από πυρκαγιά, πιθανόν την εποχή των σλαβικών επιδρομών.

View attachment 356841

Ο Μάκελλος της Επιγόνης

Ανατολικά της Εξέδρας αναπτύσσεται ο Μάκελλος της Επιγόνης. Πρόκειται για έναν ορθογώνιο χώρο που περιελάμβανε εργαστήρια και καταστήματα γύρω από μια κεντρική πλακόστρωτη αυλή. Μεταξύ των εμπορικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταν στον πολυτελή αυτό χώρο πρέπει να συγκαταλέγονταν κρεοπωλεία και ιχθυοπωλεία, όπως υποδεικνύει η λατινική ρίζα του όρου: macellum (τύπος κτίσματος που χρησιμοποιούνταν ως κρεαταγορά ή ψαραγορά).

View attachment 356837


View attachment 356838


View attachment 356839

Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες στη Μαντίνεια εγκαθιδρύθηκε η παλαιότερη μορφή δημοκρατίας στην αρχαία Αρκαδία. Το πολίτευμα αυτό ήταν σε ισχύ κατά το τελευταίο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ., όπως προκύπτει από το σχόλιο του Θουκυδίδη, ότι ένας από τους λόγους που οι Μαντινείς συμμάχησαν με τους Αργείους το 420 π.Χ. ήταν ότι οι Αργείοι–όπως και οι ίδιοι–είχαν δημοκρατικό πολίτευμα: δημοκρατουμένην τε ὥσπερ καὶ αὐτοί.

Μια πιθανότητα για την εμφάνιση μιας διακυβέρνησης που στηρίζεται στον λαό ανάγεται το αργότερο στον 6ο αιώνα π.Χ., όταν εμφανίζονται οι πρώτες μορφές δημοκρατικού πολιτεύματος στον ελλαδικό χώρο. Ο Αριστοτέλης προβάλλει την παλαιότερη μαντινική δημοκρατία, ως ένα παράδειγμα αυτού που αποκαλεί παλαιότερη και καλύτερη μορφή δημοκρατίας, στην οποία ο δήμος (λαός) αποτελείται από χειρώνακτες (γεωργικός) και αφιερώνει περισσότερο χρόνο στην καλλιέργεια της γης παρά στην πολιτική και στη διακυβέρνηση.

Το δημοκρατικό πολίτευμα της Μαντινείας είχε αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα, αφού η επιλογή των αξιωματούχων δε γινόταν απευθείας από τον λαό αλλά από εκπροσώπους του. Αρχαιολογικά η ύπαρξη ενός εκλογικού σώματος πιστοποιείται από την εύρεση πάνω από 200 δελτίων ταυτότητας των εκπροσώπων που χρονολογούνται από τον 5ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ. Πρόκειται για πήλινα δελτάρια τα οποία φέρουν στη μια όψη το όνομα και το πατρώνυμο του κατόχου και στην άλλη όψη ένα από τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. Πρόκειται μάλλον για το σώμα της Βουλής.

Εξέχουσα θέση μεταξύ των ευρημάτων κάθε ανασκαφής αποτελούν τα νομίσματα, καθώς μας δίνουν ένα πλήθος πληροφοριών σχετικά με την οικονομική δραστηριότητα, την ιστορική συγκυρία και τις κοινωνικές συνθήκες της εκάστοτε εποχής. Το Νομισματοκοπείο της Μαντινείας φαίνεται ότι ξεκίνησε τη λειτουργία του στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. και η δραστηριότητά του καθορίστηκε από τις ιστορικές εξελίξεις που επηρέασαν την πόλη. Η θεματολογία των συμβόλων που χρησιμοποιήθηκαν στα νομίσματα, στο πέρασμα των αιώνων, ποικίλει. Αρχικά αντλείται από την αρκαδική μυθολογία επιλέγοντας τις απεικονίσεις του μυθικού βασιλιά Λυκάονα και της κόρης του Καλλιστούς. Ως προς τη θρησκευτική παράδοση, οι επιλογές αφορούν στη συντριπτική πλειονότητά τους, στη μορφή της Αθηνάς και του Ιππίου Ποσειδώνα, ενώ σε μεμονωμένες κοπές απεικονίζονται ο Ερμής και οι Διόσκουροι. Στην περίπτωση του Ιππίου Ποσειδώνα, που ήταν ο προστάτης θεός της πόλης, χρησιμοποιήθηκαν εναλλακτικά σύμβολα, όπως το κεφάλι αλόγου, το δελφίνι και η τρίαινα. Η χλωρίδα της περιοχής εκπροσωπείται από το βελανίδι, που συναντάται συχνά στα πρώιμα νομίσματα της πόλης. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στη μορφή πολεμιστή που χορεύει τον πυρρίχιο χορό, παράσταση που συναντάται σε περιορισμένο αριθμό αργυρών και χάλκινων νομισμάτων της περιόδου μετά την επανίδρυση της πόλης το 370 π.Χ.

View attachment 356842

Και κάπου εδώ ολοκληρώθηκε η γνωριμία μου με την αρχαία πόλη. Μπήκα στο αυτοκίνητο και ξεκίνησα για το Δάρα. Φτάνοντας όμως στο χωριό Κάψια, μου ήρθε η ιδέα να κάνω μια μικρή παράκαμψη 1,5 χιλιομέτρου, και να ακολουθήσω τον δρόμο που οδηγεί στο Σπήλαιο, το οποίο βρίσκεται στην περιφέρεια της κλειστής γεωλογικής λεκάνης του Μαντινειακού οροπεδίου και συνδέεται με το περίπλοκο σύστημα από φυσικές καταβόθρες που χαρακτηρίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα.

Δεν είχα πολλές ελπίδες ότι θα το βρω ανοιχτό, αλλά η απόσταση δεν ήταν αποτρεπτική και έτσι έστριψα. Το Σπήλαιο το έχω επισκεφθεί πριν μερικά χρόνια, αλλά δε θυμάμαι για ποιον λόγο δεν έχω ούτε μια φωτογραφία από το εσωτερικό του. Μήπως απαγορευόταν η φωτογράφηση? Ίσως… Έτσι σκέφτηκα να κάνω μια επανάληψη (αν το έβρισκα ανοιχτό), να πάρω και καμιά φωτογραφία, ώστε να μπορέσω να το παρουσιάσω στην παρούσα ιστορία. Φτάνοντας έξω από το κτίριο κατάλαβα, πριν κατέβω από το αυτοκίνητο, ότι το Σπήλαιο δε λειτουργούσε.

View attachment 356843

Δίπλα του όμως βρίσκονται οι καταβόθρες που ρουφάνε τα νερά του οροπεδίου της Μαντινείας και υπογείως τα οδηγούν στον Αργολικό κόλπο. Η σημασία τους είναι μεγάλη, καθώς αποτελούν τη μοναδική διέξοδο του νερού από το οροπέδιο, προστατεύοντας όλη τη γύρω περιοχή από πλημμύρες.

View attachment 356844

Οι καταβόθρες εμφανίζονται σε ασβεστολιθικά εδάφη, με έντονη διάβρωση από το νερό, το οποίο έπειτα από πολλά χρόνια διαπερνώντας τα πετρώματα, δημιουργεί κοιλότητες-σπήλαια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας δημιουργίας της φύσης είναι το Σπήλαιο Κάψια. Το 1880 στις καταβόθρες Κάψια χτίστηκε ένα τοιχίο που τις περιβάλλει και ένας τυπικός έλεγχός τους το 1887 στάθηκε αφορμή για την ανακάλυψη του ομώνυμου σπηλαίου. Ο μηχανικός που διεξήγαγε τον έλεγχο εισήλθε από τη φυσική είσοδο, με αποτέλεσμα να αντικρίσει αυτό το ιδιαίτερο σπήλαιο της περιοχής.

View attachment 356846


View attachment 356845


View attachment 356847

Αξιοσημείωτη είναι η περιδίνηση που παρατηρείται, όταν σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων, η λεκάνη της καταβόθρας γεμίζει και το νερό διοχετεύεται στις φυσικές τρύπες με τεράστια ορμή.

View attachment 356848
Φωτογραφία: D. Vlassis ΚΑΤΑΒΟΘΡΑ ΚΑΨΙΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ_2

View attachment 356849
Φωτογραφία: D. Vlassis ΚΑΤΑΒΟΘΡΑ ΚΑΨΙΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ_2

Την επόμενη φορά που θα βρεθώ στο Δάρα θα ξαναπροσπαθήσω να επισκεφθώ το Σπήλαιο Κάψια γιατί αξίζει ένα αφιέρωμα σε αυτό το μοναδικό θέαμα φυσικής τέχνης. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι οι ειδικοί το έχουν κατατάξει στον κατάλογο των 10 πιο αξιόλογων σπηλαίων της ελληνικής επικράτειας.

Ωραία πράγματα και ΣΟΥΠΕΡ περιγραφή!

 

[Klair]

Ωραία πράγματα και ΣΟΥΠΕΡ περιγραφή!

Σε ευχαριστώ πολύ @Smaragda53. Πάντα με τον καλό τον λόγο! Να είσαι καλά!

 

[Klair]

Κοντοβάζαινα: Το κεφαλοχώρι με τα πολλά νερά και τα όμορφα πλατάνια

Στις 29 Μαΐου 2021 ξεκίνησα για μια νέα εξόρμηση στην Αρκαδία. Στόχος αυτήν τη φορά ήταν το κεφαλοχώρι Κοντοβάζαινα, της πρώην επαρχίας Γορτυνίας, στα βορειοδυτικά του Νομού Αρκαδίας, που απλώνεται αμφιθεατρικά στις πλαγιές του Αφροδισίου όρους και είναι χαρακτηρισμένο σαν παραδοσιακός οικισμός.

Τα πολλά παραδοσιακά πέτρινα σπίτια, τα πέτρινα γεφύρια, οι λιθόκτιστες εκκλησίες και βρύσες αποτελούν αξιόλογα δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής και χαρακτηρίζουν την ταυτότητα του χωριού. Η πρόσβαση στην Κοντοβάζαινα γίνεται με αρκετούς και διαφορετικούς τρόπους:

1. Από Τρίπολη (μέσω Βυτίνας-Λαγκαδίων-Τροπαίων-Βάχλιας-Δήμητρας).
2. Από Τρίπολη-Πάτρα (μέσω της Εθνικής Οδού 111).
3. Από Πύργο (μέσω της Εθνικής Οδού Τρίπολης-Αρχαίας Ολυμπίας-Πύργου).

Από το Δάρα που βρισκόμουν εγώ βόλευε η δεύτερη επιλογή. Έτσι ακολούθησα τον ιστορικό οδικό άξονα 111 με κατεύθυνση προς Πάτρα.

EO Τρίπολης-Πάτρας (111)

Φτάνοντας στο χωριό Πάος έστριψα αριστερά στην Επαρχιακή Οδό Άνω Κλειτορίας-Κοντοβάζαινας. Τα πρώτα χιλιόμετρα τρέχουν μέσα σε έναν κάμπο και ο δρόμος είναι τόσο στενός που θυμίζει περισσότερο φαρδύ μονοπάτι παρά Επαρχιακή Οδό. Απαιτείται λοιπόν προσοχή, αφού δύσκολα περνούν ταυτόχρονα 2 αντιθέτως κινούμενα αυτοκίνητα.

Επαρχιακή Οδός Άνω Κλειτορίας-Κοντοβάζαινας

Στη συνέχεια αρχίζει να ελίσσεται και να ανηφορίζει το Αφροδίσιο όρος. Η διαδρομή είναι μαγευτική και θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί "ειδική" για το ράλι Ακρόπολις, αφού τα 8 με 10 ανηφορικά χιλιόμετρα, απαρτίζονται μόνο από συνεχόμενες φουρκέτες.

Κατά καιρούς ακούγονται διάφορα από οδηγούς, που έτυχε να διασχίσουν αυτόν τον δρόμο, ιδίως τον χειμώνα όταν βρέχει και παράλληλα επικρατεί πυκνή ομίχλη, η οποία κάνει την ορατότητα πολύ περιορισμένη. Η αλήθεια είναι ότι κοιτώντας κάτω το χάος σε πιάνει ένα σφίξιμο στο στομάχι και το όλο σκηνικό σου αφήνει την αίσθηση ότι οδηγείς στον πιο τρομακτικό και επικίνδυνο δρόμο της Αρκαδίας. Ομολογώ ότι βρισκόμουν στην τσίτα και είχα μεγάλη υπερένταση, μέχρι που έφτασα στην κορυφή του βουνού, στο σημείο που ο χάρτης αναγράφει ως: Saint Peter Kontovajena pass.

Ένα μικρό πλάτωμα σχηματίζεται στα δεξιά και εδώ σταμάτησα το αυτοκίνητο. Στην πλαγιά του όρους σώζονται τα ερείπια του αρχαίου ιερού της Ερικύνης Αφροδίτης. Κατά την αρχαιότητα το ιερό αυτό υπήρξε κέντρο λατρείας αλλά και μαντείο.

Από μακριά το πρώτο που ξεχωρίζει είναι ένας μικρός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Πέτρο, ο οποίος είναι χτισμένος μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και πάνω στο ιερό της αρχαίας θεάς. Άλλη μια καταπάτηση και ασέλγεια της χριστιανικής θρησκείας εις βάρος του αρχαίου κάλλους.

Κατηφόρισα σε ένα μονοπατάκι και βρέθηκα μπροστά από την πόρτα της περιφραγμένης περιοχής. Την άνοιξα και μπήκα στον αρχαιολογικό χώρο. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως το Τελεστήριο, ένα τμήμα της θεμελίωσης του ναού, ο οποίος ήταν μάλιστα και μεγάλων διαστάσεων, Ιεροφυλάκιο, αλλά και σύστημα μεταφοράς νερού για ομαδικά λουτρά.

Το Τριπλούν Οίκημα χρησιμοποιούνταν ως εργαστήριο και κοιτώνες και ήταν αυτό που διέθετε σύστημα μεταφοράς νερού από την κοντινή πηγή για τα ομαδικά λουτρά.

Το Τέμενος και το Τελεστήριο βρίσκονται βορειοδυτικά και εδώ πραγματοποιούνταν η λατρεία της θεάς. Τα κτίρια αυτά περιβάλλονται από Τείχος.

Εδώ τοποθετείται η γέννηση της Λαδωγενούς Αφροδίτης (ὅτι ἐπὶ τῷ ἐν Ἀρκαδίᾳ ποταμῷ Λάδωνι ἐγεννήθη). Όσο για το Ερικύνη πρόκειται για αστρονομικό επίθετο της Αφροδίτης, καθώς ο ιερός χώρος αποτελούσε μάλλον και Αστεροσκοπείο, όπου γινόταν η μελέτη της κίνησης του ερυθρού πλανήτη. Πάνω από τον αρχαιολογικό χώρο, επί του δρόμου, υπάρχει σήμερα πετρόκτιστη βρύση. Αυτή η πηγή προφανώς τροφοδοτούσε με νερό τα λουτρά του Τριπλού Οικοδομήματος.

Αφού βρήκα την πόρτα ανοιχτή έριξα και μια ματιά στο εσωτερικό του μικρού ναού.

Πριν εγκαταλείψω το ιερό της Ερικύνης Αφροδίτης, ακολούθησα με το βλέμμα μου τη φιδίσια διαδρομή, να κατηφορίζει τώρα πια το Αφροδίσιο όρος. Αυτά τα 4 χιλιόμετρα θα με οδηγούσαν στη συνέχεια στην Κοντοβάζαινα.

Πριν μπω στο χωριό συνάντησα πάνω στον δρόμο τον ναό του Αγίου Νικολάου, ο οποίος είναι μια λιθόκτιστη, μονόκλιτη Βασιλική, που χτίστηκε το 1826, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821.

Τα πρώτα πέτρινα κτίρια έκαναν την εμφάνισή τους, δίνοντάς μου μια μικρή γεύση για τη συνέχεια.

Η περιοχή της Κοντοβάζαινας είναι ως επί το πλείστον ορεινή. Το χωριό χωρίζεται στα δύο από μια ρεματιά μέσα στην οποία ρέει ένας παραπόταμος του Λάδωνα ποταμού. Το πέτρινο γεφύρι, η καταπράσινη ρεματιά, τα ψηλά πλατάνια και το ειδυλλιακό, σκιερό τοπίο με έκαναν να σταματήσω για λίγη ώρα.

Η γνωριμία μου με το χωριό ξεκίνησε από τη δυτική πλευρά του οικισμού. Αυτή είναι η πρώτη γειτονιά που δημιουργήθηκε και ονομαζόταν Φραγκομαχαλάς. Σήμερα αποτελεί τη συνοικία του Αγίου Γεωργίου. Σε αυτήν βρίσκεται και το αρχοντικό των Λαμπρόπουλων. Ο Παναγιώτης Λαμπρόπουλος, ο γενάρχης, καταγόταν από την Κοντοβάζαινα και διατηρούσε το μοναδικό μπακάλικο-ψιλικατζίδικο του χωριού. Ο Ξενοφών Λαμπρόπουλος, μαζί με τον αδελφό του Βασίλη, το 1906 ίδρυσαν το γνωστό πολυκατάστημα "Αφοί Λαμπρόπουλοι" στο κέντρο της Αθήνας, το οποίο έχει γράψει τη δική του μεγάλη ιστορία. Εμείς οι παλαιότεροι έχουμε άριστες μνήμες από αυτό το υπερκατάστημα και σίγουρα θυμόμαστε το γνωστό σλόγκαν "Διαλέγουν πριν από σας-για σας".

Οι Λαμπρόπουλοι δεν ήταν οι μόνοι με καταγωγή από την Κοντοβάζαινα. Ο σπουδαίος ποιητής Τάσος Λειβαδίτης καταγόταν επίσης, από την πλευρά του πατέρα του, από το χωριό αλλά και ο Νίκος Δούρος, ο ιδρυτής της εταιρείας dur, η οποία παράγει, εμπορεύεται και εξάγει προϊόντα ανδρικής ένδυσης, καταγόταν από την Κοντοβάζαινα.

Ανηφορικά σκαλιά με οδήγησαν στα ψηλά του μαχαλά του Αγίου Γεωργίου.

Καταπληκτικά πέτρινα σπίτια, είναι χτισμένα ακόμα και πάνω στο βραχώδες έδαφος, ενσωματώνοντας τα φυσικά βράχια στο κορμί των κτιρίων. Το χωριό έχει διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό τον αρχιτεκτονικό του χαρακτήρα. Το ορεινό ανάγλυφο της Κοντοβάζαινας, το πετρώδες έδαφος, το κλίμα της περιοχής, η εύκολη άντληση της πέτρας ως οικοδομικό υλικό, και η ύπαρξη άφθονης ξυλείας από τα δέντρα, ήταν οι καθοριστικοί παράγοντες που διαμόρφωσαν τη μορφή του οικισμού.

Ακολούθησα την οδό Λαμπροπούλου και κάποια στιγμή έφτασα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που οικοδομήθηκε το 1830.

Κάθισα κάτω από την πολύ πλούσια σκιά μιας μουριάς και δεν μπορούσα να πάρω τα μάτια μου από τον απέναντι μαχαλά του χωριού, στον οποίο κάνει αισθητή την παρουσία του ο πέτρινος ναός της Αγίας Τριάδας.

Όπως περιπλανιόμουν στα ανηφορικά σοκάκια άκουσα δυνατές ομιλίες, χωρίς όμως να έχω οπτική επαφή με την ομήγυρη των ανθρώπων, από την οποία προέρχονταν οι ανταλλαγές απόψεων και οι κουβέντες. Ξαφνικά εμφανίστηκα μπροστά τους και τότε όλοι μαζί ταυτόχρονα, σταμάτησαν να συνομιλούν, και γύρω στα 7 με 8 ζευγάρια μάτια στράφηκαν καταπάνω μου. Λογική αντίδραση, αφού ένας άγνωστος εισβολέας, με μια φωτογραφική μηχανή να κρέμεται στον λαιμό του και με ένα κινητό στα χέρια, εμφανίστηκε από το πουθενά μπροστά τους. Τους απηύθυνα πρώτη έναν εγκάρδιο χαιρετισμό και στη συνέχεια ακολούθησε η γνωστή στιχομυθία που συνοδεύει τέτοιες περιστάσεις.

-"Από πού είσαι και τι κάνεις στο χωριό μας";

-"Μένω στην Αθήνα, αλλά έχω καταγωγή από του Δάρα και ήρθα να γνωρίσω το όμορφο χωριό σας".

Τότε ένα πλατύ χαμόγελο ζωγραφίστηκε στα πρόσωπά τους και οι κουβέντες τους έγιναν ακόμα πιο φιλικές και εγκάρδιες. Μάλιστα άρχισαν να με ρωτούν για διάφορα πρόσωπα του χωριού και αν η "Δροσιά" (η ταβέρνα στον Δαρέϊκο κάμπο) λειτουργεί ακόμα.

Κατηφόρισα και βγήκα στον κεντρικό δρόμο που διατρέχει το χωριό.

Τώρα είχα ακόμη καλύτερη θέα προς την κατάφυτη ρεματιά και τον απέναντι μαχαλά. Πλατάνια, ελιές, αμυγδαλιές, κισσοί και ένα σωρό λουλουδιασμένες αυλές αποτελούν τη χλωρίδα της Κοντοβάζαινας.

Αμέτρητοι κατάφυτοι κήποι και περιβόλια εμπλουτίζουν και περιστοιχίζουν τα όμορφα σπίτια του χωριού. Ακόμη και ο κεντρικός δρόμος στολίζεται από καλά στοιχισμένες και λουλουδιασμένες γλάστρες. Μια πανδαισία χρωμάτων και αρωμάτων σε τυλίγει σε κάθε σου βήμα.

Έπιασα την κατηφόρα και βρέθηκα κάτω στη ρεματιά. Ο ήλιος κρύφτηκε από τα πυκνά φυλλώματα των δέντρων και μια δροσιά με χτύπησε στο πρόσωπο, από τον μικρό καταρράκτη που σχηματίζεται κάτω από το γεφύρι, που ενώνει τους δύο μαχαλάδες. Οι δύο αντικριστοί συνοικισμοί της Κοντοβάζαινας χωρίζονται από τον παραπόταμο του Λάδωνα και επικοινωνούν μεταξύ τους με γεφύρια.

Είχε έρθει η ώρα να ανηφορίσω τα τσιμεντένια σκαλιά και να εξερευνήσω τον δεύτερο μαχαλά του χωριού, ο οποίος επεκτάθηκε αργότερα, στην απέναντι όχθη του ποταμού και ονομαζόταν Κοτρωνάκια. Σήμερα αποτελεί τη συνοικία της Αγίας Τριάδας, αφού στην κορυφή της, δεσπόζει η ομώνυμη εκκλησία.

Σαν έφτασα ψηλά στον οικισμό της Αγίας Τριάδας κοιτάζοντας απέναντι, μου κόπηκε η ανάσα, από την ομορφιά του χωριού. Απίστευτες εικόνες κάλλους φυλάκισε ο φωτογραφικός μου φακός από την κορυφή του δεύτερου μαχαλά.

Και μόλις σταμάτησα να ακούω το κλικ της φωτογραφικής μηχανής, μέσα στην απόλυτη ησυχία, έφτασαν στα αυτιά μου πεντακάθαρα οι συνομιλίες της παρέας, που είχα συναντήσει πριν λίγο, κάτω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στον απέναντι συνοικισμό. Ακούγονταν οι διάλογοι και μάλιστα μπορούσες να ξεχωρίσεις και κάμποσες λέξεις. Τελικά κατάλαβα πως, ό,τι συμβαίνει στον έναν οικισμό, αμέσως το μαθαίνει και ο άλλος. Τίποτα δε μένει κρυφό στην Κοντοβάζαινα.

Έφτασα στον ναό της Αγίας Τριάδας και τον περιεργάστηκα για λίγη ώρα.

Η βόλτα σε αυτόν τον μαχαλά ήταν ακόμα πιο απολαυστική και πιο αυθεντική. Εδώ συνάντησα πανέμορφα πέτρινα σπίτια να ορθώνονται στην πλαγιά του βουνού και να θυμίζουν στον επισκέπτη την αίγλη και την ακμή αλλοτινών εποχών. Ολόκληρα πέτρινα συγκροτήματα στέκουν ακόμα όρθια, αγέρωχα και ανυπότακτα, στην αδιάκοπη δούλεψη του χρόνου.

Ξεδοντιάρες πόρτες χασκογελάνε χαιρέκακα, έχοντας εξοικειωθεί μαζί του, αρνούμενες να παραδοθούν και να λυγίσουν κάτω από τις ασφυκτικές πιέσεις του

ενώ ξύλινα χαγιάτια και μπαλκόνια, μπορεί να καμπούριασαν από τα χρόνια που βαραίνουν τις πλάτες τους, αλλά δεν υποκύπτουν, δεν παραδίδονται στον χρόνο-κλέφτη, που καθημερινά τριγυρίζει παντού και όλα τα παλιώνει και τα φθείρει. Όχι, όλα αυτά τα αρχοντικά αρνούνται να γίνουν σωρός από πέτρες και σκόνη. Για πόσο όμως ακόμα;

Τι άλλο να πω για τα ανηφορικά σοκάκια, για τις αυλές και τους κήπους αυτού του γνήσιου και αυθεντικού οικισμού; Πραγματική μαγεία!!

Επέστρεψα κάτω στη ρεματιά και περπάτησα κάμποσο δίπλα στο ποτάμι.

Όταν συνάντησα ένα στενό, ανηφορικό πέρασμα, κουκουλωμένο από εύρωστο καταπράσινο κισσό το ακολούθησα

και βρέθηκα ξανά στον κεντρικό δρόμο, ο οποίος συγκεντρώνει τα λιγοστά μαγαζιά και καφενεία του χωριού. Ο δρόμος αυτός διανοίχτηκε το 1903, επί πρωθυπουργίας Δεληγιάννη, όταν δόθηκαν τα κονδύλια για αυτό το έργο. Έτσι από τότε εγκαταστάθηκαν μόνιμα τα μπακάλικα και τα καφενεία κατά μήκος του δρόμου. Χτίστηκαν ακόμα διώροφα σπίτια, στα οποία το ισόγειο ήταν το κατάστημα και ο όροφος η κατοικία. Δεν κάθισα πουθενά για φαγητό, γλυκό ή αναψυκτικό, αλλά μπήκα στο αυτοκίνητο και συνέχισα για το επόμενο αξιοθέατο που είχα στο πρόγραμμα.

Όρισα στο GPS Μονή της Παναγίας της Κλειβωκάς και ξεκίνησα. Όμως για ακόμα μια φορά ο πλοηγός στάθηκε πολύ κατώτερος των περιστάσεων, δηλαδή κουκουρούκου, άλλα ντ' άλλων, λάθη και πάλι λάθη. Αλλού ήταν το μοναστήρι, αλλού με οδήγησε αυτός. Το είχα πάρει όμως το μάθημά μου από την προηγούμενη φορά στη Μυγδαλιά, που έψαχνα τον ναό της Αφροδίτης, και έτσι μετά το πρώτο λάθος αγνόησα το GPS και γύρισα στον κεντρικό δρόμο του χωριού ρωτώντας μια κοπέλα στο καφέ. Εκείνη μου είπε, ότι θα βγω από το χωριό ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο (Κοντοβάζαινας-Λαμπείας) με κατεύθυνση προς το χωριό Βούτση. Όταν συναντήσω το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, θα δω στα αριστερά έναν χωματόδρομο, και θα τον ακολουθήσω για να οδηγηθώ στο μοναστήρι. Τώρα μάλιστα, απλά και κατανοητά πράγματα, όχι τα αλαμπουρνέζικα του πλοηγού, που με οδηγούσε σε εντελώς αντίθετη και λάθος κατεύθυνση.

Αφήνοντας πίσω μου τα τελευταία σπίτια του χωριού συνάντησα μια βρύση υπερπαραγωγή. Την ξακουστή Χλιάβρυση, με τα κιονόκρανα και την αετωματική απόληξη.

Έφτασα μετά από λίγο σε μια διασταύρωση. Μια ταμπέλα έγραφε: Βελημάχι 12, Καρδαρίτσι 14, Παραλογγοί 21 και έδειχνε δεξιά. Μια άλλη μικρή ταμπελίτσα έδειχνε αριστερά, προς έναν κατηφορικό χωματόδρομο, και έγραφε: Ιερά Μονή Παναγίας Κλειβωκάς.

Έστριψα λοιπόν αριστερά ακολουθώντας τον χωματόδρομο. Μετά από λίγο συνάντησα μια ψηλή περίφραξη με πόρτα, η οποία ήταν ανοιχτή, οπότε συνέχισα. Δεν είχα προλάβει να κάνω λίγα μέτρα, στον στενό κατηφορικό δρόμο, όταν είδα ένα αγροτικό αυτοκίνητο το οποίο έσερνε μια ρυμουλκούμενη καρότσα, να ανηφορίζει. Δε χωρούσαμε, εννοείται, να περάσουμε και οι δύο. Ευτυχώς, λίγα μέτρα πίσω μου υπήρχε χώρος και έτσι κάνοντας όπισθεν καταφέραμε να απεγκλωβιστούμε. Χαιρετηθήκαμε, αυτός συνέχισε για πάνω και εγώ για κάτω. Τι το 'θελα; Κάθε μέτρο που κατηφόριζα προς το φαράγγι, 100 φορές μετάνιωνα την ώρα και τη στιγμή που αποφάσισα να συνεχίσω προς το μοναστήρι. Ο δρόμος χωρούσε μόνο ένα όχημα, ήταν απίστευτα κατηφορικός, με φουρκέτες στροφές. Τι θα γινόταν αν συναντούσα κι άλλο αυτοκίνητο να ανεβαίνει; Δεν υπήρχε ούτε πόντος χώρου, για να κάνεις στην άκρη. Από κάτω το χάος της ρεματιάς χωρίς κανένα προστατευτικό κάγκελο. Κάγκελο; Μα τι λέω η αφελής; Ποιο κάγκελο; Ένα θρίλερ, μέρα-μεσημέρι, παιζόταν έξω από το χωριό Κοντοβάζαινα και πάνω από ένα κατάφυτο και άγριο φαράγγι. Δεν είχα άλλη επιλογή, έπρεπε πλέον να συνεχίσω μέχρι τέλους. Είχα φρικάρει εντελώς. Μόνη κι έρημη στην ερημιά. Αν συνέβαινε το οτιδήποτε, ούτε πουλί πετούμενο δε θα με έβρισκε, όχι άνθρωπος. Κάποια στιγμή, ως εκ θαύματος, συνάντησα ένα μικρό άνοιγμα στα δεξιά του δρόμου και σταμάτησα εκεί. Σκέφτηκα ότι ήταν το μοναδικό σημείο, στο οποίο κάνοντας μανούβρα, θα μπορούσα να γυρίσω πίσω. Μάλιστα είδα, ότι ο δρόμος μπροστά μου στένευε ακόμα περισσότερο, ήταν φαγωμένος αριστερά προς τη χαράδρα από τις βροχές, και δύο σιδερένια κολωνάκια ήταν τοποθετημένα στην άκρη του χάους, προειδοποιώντας ότι το σημείο εκείνο ήταν ιδιαιτέρως επικίνδυνο. Δεν υπήρχε καμία, μα καμία περίπτωση, να ρισκάρω περνώντας από αυτό το στενό πέρασμα με το αυτοκίνητο.

Με έτρωγε όμως η περιέργεια και το σαράκι του ταξιδευτή. Και αν το μοναστήρι απέχει λίγο ακόμα και το χάσω τζάμπα και βερεσέ; Έφτασα τόσο χαμηλά, να τα παρατήσω τώρα;

Κλείδωσα το αυτοκίνητο και ξεκίνησα να περπατάω με τα πόδια. Υπήρχε μια στροφούλα και ήθελα να δω, τι μπορεί να συμβαίνει μετά από αυτήν. Πίστευα ότι θα μπορούσα να έχω μια εικόνα για τη συνέχεια του δρόμου. Αν έβλεπα, ότι το μοναστήρι δε φαίνεται πουθενά, και ότι ο δρόμος συνεχίζει να κατηφορίζει ακόμα πιο βαθιά στο φαράγγι, θα γύριζα πίσω τώρα που μπορούσα. Στάθηκα όμως απίστευτα τυχερή, γιατί μόλις διέσχισα τη στροφούλα που μου έκρυβε τη θέα, αντίκρισα μπροστά μου ένα μεγάλο πλάτωμα να κρέμεται πάνω από το φαράγγι και μια θεόρατη, πέτρινη σκάλα να τραβάει την ανηφόρα, γαντζωμένη πάνω στον απρόσιτο βράχο, φτάνοντας στα 200 μέτρα ύψος από τη βάση της. Είχα φτάσει επιτέλους στο μοναστήρι της Παναγίας της Κλειβωκάς. Ίλιγγος σε καταλαμβάνει κοιτώντας κάτω προς το αχανές φαράγγι. Νομίζεις ότι αιωρείσαι πάνω από την άβυσσο.

Η Μονή κοσμείται από την πανάρχαια και ανεκτίμητης αξίας εικόνα της Παναγίας. Η εικόνα αυτή, κατά παράδοση, είναι μια από τις 12 που έχει φιλοτεχνήσει ο ίδιος ο ευαγγελιστής Λουκάς. Η Μονή ονομάζεται και Παναγία η Ζωναρίτισσα και είναι χτισμένη στην είσοδο μιας σπηλιάς, η οποία στο σύνολό της είναι ανεξερεύνητη. Η εικόνα βρέθηκε κάτω στη ρεματιά, σε σημείο που στην αρχαιότητα υπήρχε ιερό της θεάς Δήμητρας, πάνω στα ερείπια του οποίου χτίστηκε μοναστήρι, που καταστράφηκε πιθανότατα κατά την απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο (1825-1828).

Οι κάτοικοι της περιοχής που ήξεραν καλά τα κατατόπια και τις κρυψώνες μετέφεραν την εικόνα στη σπηλιά όπου και την έκρυψαν. Έτσι λοιπόν χτίστηκε το μοναστήρι της Κλειβωκάς το οποίο πάντα λειτούργησε σαν γυναικεία μονή. Σήμερα υπάρχει μόνο μια μοναχή, η οποία ζει εδώ από το 1953.

Edit: Μετά λύπης πληροφορήθηκα από τον @vasiliss ότι η μοναχή δε βρίσκεται πια στη ζωή.

Μια ταμπέλα έγραφε ότι το μοναστήρι είναι επισκέψιμο μέχρι τις 13:00 και ότι το απογευματινό ωράριο ξεκινάει στις 16:00. Εγώ βρισκόμουν έξω από τη Μονή στις 15:15, οπότε ήθελα τρία ολόκληρα τέταρτα, μέχρι την έναρξη του απογευματινού ωραρίου. Δεν είχα την πολυτέλεια να περιμένω τόση ώρα, οπότε επέστρεψα στο αυτοκίνητο και ξεκίνησα τη διαδικασία επιστροφής. Για να σας δώσω να καταλάβετε, πόσο ανηφορικός και δύσκολος είναι ο δρόμος, αρκεί να σας πω, ότι τον ανέβηκα όλον με πρώτη ταχύτητα στο αυτοκίνητο, γεγονός που δεν μου έχει συμβεί ποτέ ξανά στην οδηγική μου ζωή.

Δεν ήθελα με τίποτα, μετά από αυτήν τη σοκαριστική εμπειρία, να επιστρέψω στο Δάρα ακολουθώντας ξανά την "ειδική" του ράλι Ακρόπολις, δηλαδή την Επαρχιακή Οδό Άνω Κλειτορίας-Κοντοβάζαινας, η οποία με είχε οδηγήσει το πρωί στην Κοντοβάζαινα. Έψαξα για εναλλακτικές διαδρομές και ξεκίνησα ξανά για το χωριό. Πριν την είσοδό μου σε αυτό σταμάτησα για να πάρω μια πανοραμική φωτογραφία.

Διέσχισα ξανά την Κοντοβάζαινα, άφησα πίσω μου τη συνοικία της Αγίας Τριάδας

και ακολουθώντας την Επαρχιακή Οδό Κοντοβάζαινας-Τροπαίων, έβαλα στόχο τη Δήμητρα, το χωριό του Δήμου Γορτυνίας, που βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Αρκαδίας. Η επίσκεψή μου στην Κοντοβάζαινα έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο, αφού και αυτή η διαδρομή, μου χάρισε πανέμορφες πανοραμικές εικόνες του χωριού, με τα πολλά νερά και τα όμορφα πλατάνια.

 

[vasiliss]

@Klair μου έφερες πολύ όμορφες αναμνήσεις με αυτό το κομμάτι της ιστορίας σου.
Ο παππούς και η γιαγιά μου είχαν καταγωγή από την κοντινή στην Κοντοβάζαινα, Βάχλια, έτσι έχω εξερευνήσει αρκετές φορές τα γύρω χωριά.
Όμως τις περισσότερες αναμνήσεις τις έχω από το μοναστήρι της Κλειβωκάς, καθώς η αδερφή της γιαγιάς μου ήταν ηγουμένη στα τελευταία χρόνια της ζωής της στην εν λόγω μονή. Έτσι, από παιδάκι, σχεδόν κάθε καλοκαίρι περνούσαμε εναλλάξ τα εγγόνια, λίγες ημέρες εκεί με τον παππού και την γιαγιά.

Τότε, το να πας στην μονή ήταν μια μικρή περιπέτεια, καθώς από τον κεντρικό δρόμο, δεν υπήρχε ο δρόμος που σε οδήγησε μέχρι σχεδόν τη σκάλα της μονής, αλλά μόνο ένα στενό κακοτράχαλο μονοπάτι, το οποίο διασχίζαμε πεζοί ή με γαϊδουράκι.
Μέχρι και πριν 10 περίπου χρόνια, κάθε χρόνο, αρχές του Σεπτέμβρη, πηγαίναμε τους γονείς μου εκεί, όπου έμεναν για λίγες ημέρες.
Η μοναχή που αναφέρεις ότι ζει εκεί από το 1953 (μοναχή Χριστοδούλη θαρρώ την έλεγαν) δυστυχώς δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Ο θάνατός της ήταν ένας από τους λόγους που έκαναν τους γονείς μου να σταματήσουν την για πολλά χρόνια αυτή συνήθειά τους να πηγαίνουν στο μοναστήρι αυτό κάθε Σεπτέμβρη.

Νομίζω ότι πραγματικά αξίζει αν σε φέρει ο δρόμος προς τα εκεί, να δοκιμάσεις πάλι να επισκεφτείς την μονή και να μας την περιγράψεις με τον δικό σου ανεπανάληπτο τρόπο.
Αν βρω χρόνο το βράδυ θα ψάξω να βρω και να ανεβάσω λίγες φωτογραφίες από εκεί.

 

[Klair]

@Klair μου έφερες πολύ όμορφες αναμνήσεις με αυτό το κομμάτι της ιστορίας σου.
Ο παππούς και η γιαγιά μου είχαν καταγωγή από την κοντινή στην Κοντοβάζαινα, Βάχλια, έτσι έχω εξερευνήσει αρκετές φορές τα γύρω χωριά.
Όμως τις περισσότερες αναμνήσεις τις έχω από το μοναστήρι της Κλειβωκάς, καθώς η αδερφή της γιαγιάς μου ήταν ηγουμένη στα τελευταία χρόνια της ζωής της στην εν λόγω μονή. Έτσι, από παιδάκι, σχεδόν κάθε καλοκαίρι περνούσαμε εναλλάξ τα εγγόνια, λίγες ημέρες εκεί με τον παππού και την γιαγιά.

Πω, πω @vasiliss τη καταπληκτική προσωπική κατάθεση ζωής είναι αυτή! Γι' αυτό αγαπώ τόσο το φόρουμ, όσο και τη συγγραφή και καταγραφή των δικών μου ταξιδιών και εμπειριών. Γιατί από εκεί που δεν το περιμένεις, σκάνε τέτοιες πληροφορίες, που σε αφήνουν με το στόμα ανοιχτό.

Τότε, το να πας στην μονή ήταν μια μικρή περιπέτεια, καθώς από τον κεντρικό δρόμο, δεν υπήρχε ο δρόμος που σε οδήγησε μέχρι σχεδόν τη σκάλα της μονής, αλλά μόνο ένα στενό κακοτράχαλο μονοπάτι, το οποίο διασχίζαμε πεζοί ή με γαϊδουράκι.

Χίλιες φορές καλύτερα να κατέβαινα με τα πόδια ή με γαϊδουράκι παρά με το αυτοκίνητο.

Μέχρι και πριν 10 περίπου χρόνια, κάθε χρόνο, αρχές του Σεπτέμβρη, πηγαίναμε τους γονείς μου εκεί, όπου έμεναν για λίγες ημέρες.
Η μοναχή που αναφέρεις ότι ζει εκεί από το 1953 (μοναχή Θεοδούλη θαρρώ την έλεγαν) δυστυχώς δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Ο θάνατός της ήταν ένας από τους λόγους που έκαναν τους γονείς μου να σταματήσουν την για πολλά χρόνια αυτή συνήθειά τους να πηγαίνουν στο μοναστήρι αυτό κάθε Σεπτέμβρη.

Με στεναχώρησε ο θάνατος της μοναχής, τόσο γιατί χάθηκε ένας άνθρωπος που είχε αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή του στην "υπηρεσία" της μονής, όσο και για το γεγονός ότι η απώλειά της, στέρησε από την οικογένειά σου αυτήν την αγαπημένη συνήθεια τόσων χρόνων.

Νομίζω ότι πραγματικά αξίζει αν σε φέρει ο δρόμος προς τα εκεί, να δοκιμάσεις πάλι να επισκεφτείς την μονή και να μας την περιγράψεις με τον δικό σου ανεπανάληπτο τρόπο.

Αν υπάρξει επόμενη φορά θα φροντίσω να γίνει με συνταξιδιώτες.

Αν βρω χρόνο το βράδυ θα ψάξω να βρω και να ανεβάσω λίγες φωτογραφίες από εκεί.

Δεν μπορώ να σου περιγράψω με πόση χαρά προσμένω και τη φωτογραφική συμβολή σου στην ιστορία. Θα σου είμαι ευγνώμων.

 

[GTS]

Η Κοντοβαζαινα έχει και έτερο διάσημο τέκνο, επιχειρηματία και συγγραφέα δυο βιβλίων, βουλευτή του ελληνικού κοινοβουλίου. Μάλλον είναι κ μακρινός μου πρόγονος και συγγενής. Στο χωριό βρέθηκα τον Οκτώβριο αναζητώντας τις ρίζες από τη πλευρά του πατέρα μου που πια δε ζει. Ίσως οι πρόγονοι του κατοικούσαν στο Βελημαχι όπου υπήρχαν ακόμη άνθρωποι με το ίδιο επίθετο, ποιος ξέρει, πριν φτάσει ο παππούς του στη Μεσσηνία και τη Θουρία όπου μεγάλωσε. Έτσι από σπόντα ανακάλυψα ότι οι ρίζες μου και από την πλευρά του πατέρα μου κρατούν από εκεί. Αρκάς δηλ από μάνα και πατέρα κι ας μην έχω σπίτι σε κάποιο χωριό εκεί.

 

[Klair]

Η Κοντοβαζαινα έχει και έτερο διάσημο τέκνο, επιχειρηματία και συγγραφέα δυο βιβλίων, βουλευτή του ελληνικού κοινοβουλίου. Μάλλον είναι κ μακρινός μου πρόγονος και συγγενής.

@GTS Φαντάζομαι ότι εννοείς τον Γεώργιο Τσάκαλο, σωστά?

Αρκάς δηλ από μάνα και πατέρα κι ας μην έχω σπίτι σε κάποιο χωριό εκεί.

Να είσαι γερός και δυνατός, να επισκέπτεσαι τα πανέμορφα χωριά της Αρκαδίας και δεν πειράζει που δεν έχεις σπίτι. Έχεις ωραίες "άκρες" διαμονής και αυτό έχει τη δική του αξία.

 

[GTS]

Ακριβώς αυτόν, συνονόματος.
Σε ευχαριστώ πολύ, λατρεύω Αρκαδία, Μαίναλο, Λουσιο, Στεμνίτσα, όπου πηγαίνω συχνά, όσο μπορώ. Μαγικά μέρη. Οι ρίζες μας τελικά είναι όπου αγαπάμε. Συνέχισε να μας ταξιδεύεις στην πανάρχαια και ιερή γη του Πάνος και του Δια.

 

[mariath]

@Klair δεν θα φανταζόμουνα ποτέ τον πλούτο αυτής της ευλογημένης γης αν δεν έμπαινες στον κόπο να μας τον περιγράψεις. Έχω κάνει κανα δυο βόλτες στην Αρκαδία αλλά εδώ υπάρχει υλικό ανεξάντλητο. Ευχαριστώ για τις ωραίες εικόνες και περιγραφές!

 

[Klair]

Ευχαριστώ για τις ωραίες εικόνες και περιγραφές!

@mariath Εγώ σε ευχαριστώ που παρακολουθείς με τόσο ενδιαφέρον την ιστορία.

@Klair δεν θα φανταζόμουνα ποτέ τον πλούτο αυτής της ευλογημένης γης αν δεν έμπαινες στον κόπο να μας τον περιγράψεις. Έχω κάνει κανα δυο βόλτες στην Αρκαδία αλλά εδώ υπάρχει υλικό ανεξάντλητο

Πράγματι ευλογημένη και με ανεξάντλητο πλούτο η Αρκαδική γη. Θα κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ, ταξιδεύοντας και περιγράφοντας τα φανταστικά χωριά και όχι μόνο της Αρκαδίας, ώστε αυτή η ιστορία-καταγραφή να παρακινήσει και άλλους ταξιδιώτες να επισκεφθούν αυτά τα μέρη. Σου εύχομαι να κάνεις περισσότερες βόλτες και να γνωρίσεις καλύτερα αυτόν τον πανέμορφο τόπο.

 

[vasiliss]

Δεν μπορώ να σου περιγράψω με πόση χαρά προσμένω και τη φωτογραφική συμβολή σου στην ιστορία. Θα σου είμαι ευγνώμων.

Λίγα λόγια για τη Μονή Κλειβωκάς όπως την γνώρισα τα τελευταία 40 χρόνια.

Δυστυχώς οι φωτογραφίες που μπορώ να βάλω είναι λίγες και όχι τόσο ποιοτικές.
Οι περισσότερες που έχω είναι είτε έντυπες είτε με συγγενικά και άλλα πρόσωπα, οπότε δεν μπορώ να τις ανεβάσω.
Θα περιμένετε την επόμενη επίσκεψη της @Klair για καλύτερο φωτογραφικό ρεπορτάζ.

Η κεντρική σκάλα της μονής. Τα κτίρια που ξεχωρίζουν αριστερά είναι, τα κελιά των μοναχών, η κουζίνα και ο χώρος υποδοχής των ξένων και ένα ακόμα μικρό παρεκκλήσι, που προσεύχονταν οι μοναχές όταν δεν μπορούσαν να ανέβουν στον κύριο ναό.


Η πρόσβαση στο μοναστήρι πριν 40 χρόνια που πρωτοπήγα εγώ ήταν δύσκολη και κουραστική. Με το πέρασμα των χρόνων ανοίχτηκαν και τσιμεντοστρώθηκαν τμηματικά κομμάτια του μονοπατιού, ο οποίος τελικά έφτασε σχεδόν μέχρι τα παραπάνω σκαλιά. Αυτό κατέστρεψε το όμορφο σκιερό μονοπάτι που οδηγούσε εκεί, (δεν θυμάμαι αν καταστράφηκε και μία πέτρινη βρύση στην μέση της διαδρομής που μας δρόσιζε τότε), αλλά διευκόλυνε την πρόσβαση των επισκεπτών. Για εμάς ήταν μεγάλη ανακούφιση, γιατί πηγαίναμε πάντα φορτωμένοι με πεσκέσια και πολλές φορές αναγκαζόμουν να κάνω δύο φορές κομμάτι της διαδρομής κουβαλώντας πράγματα.
Όταν όμως πριν από 10-15 χρόνια είδα το παρακάτω ασανσέρ, κάτι ράγισε μέσα μου. Είναι πιστεύω εντελώς παράταιρο και “προσβάλει” τον περιβάλλοντα χώρο. Βέβαια για τους μεγάλους στην ηλικία επισκέπτες ήταν μια ανακούφιση, αλλά ….

Η σιδερένια πόρτα που ασφαλίζει την μονή.

Συνεχίζοντας ευθεία ανηφορίζεις προς μια μικρή σπηλιά, που ήταν η κατοικία των πρώτων μοναχών, τον κυρίως ναό και τους μετέπειτα χτισμένους ξενώνες.

ενώ συνεχίζοντας αριστερά, στον κάτω χώρο βρίσκεται η κουζίνα και ο χώρος υποδοχής των επισκεπτών, ενώ από πάνω βρίσκονται τα κελιά των μοναχών και ένα μικρό παρεκκλήσι, εντός.

Η μονή έχει την κλασική ιστορία που έχω ακούσει σε πολλές μονές ανά την Ελλάδα.
Κάποιοι βοσκοί έβλεπαν ένα καντηλάκι να καίει απέναντι στο βουνό. Σκαρφάλωσαν και έτσι ανακάλυψαν την εικόνα της Παναγίας μέσα σε μία σπηλιά. Την πήραν και την έβαλαν στην κοντινή εκκλησία, την αγία Παρασκευή θαρρώ. Όμως η εικόνα εξαφανίστηκε και βρέθηκε πάλι στην παλιά της θέση μέσα στην σπηλιά. Αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές, μέχρι που αποφάσισαν να κάνουν την σπηλιά εκκλησία και έτσι δημιουργήθηκε το καθολικό της μονής.

Σε αυτό το σημείο που βρίσκονται όλα αυτά τα καντήλια αφιερώματα ξεκινά η σήραγγα που οδηγεί στο ακριβές σημείο που βρέθηκε η εικόνα. Στα πρώτα μέτρα πρέπει να κινηθείς γονατιστός, ενώ έπειτα σκυφτός. Ευτυχώς έχει φωτισμό κατά μήκος της. Ίσως να είναι 100-150 μέτρα;; Παρόμοια αλλά μεγαλύτερη σε μήκος και πλάτος στοά, βρήκα φέτος στη μονή Κηπίνας, στα Τζουμέρκα.

Ο ξενώνας της μονής που χτίστηκε κάπου στα τελευταία 30 χρόνια, λίγο παράταιρος κι αυτός με την συνολική εικόνα της μονής.

Το καμπαναριό στο ψηλότερο σημείο της μονής.

Το καθολικό από ένα παραθυράκι ψηλά στον βράχο.

Όταν ήμουν περίπου 25 χρονών, αποφάσισα να μείνω κι εγώ ένα βράδυ στο μοναστήρι, μαζί με τους γονείς μου. Εκείνες τις δύο ημέρες "΄όργωσα" στην κυριολεξία την γύρω περιοχή. Κάτω από την μονή κυλά ο ποταμός Λάδωνας. Ακόμα θυμάμαι την βουή του στην ησυχία της νύχτας.
Πολλές φορές είχα ακούσει για τα "χωραφάκια" της μονής και το πόσο κουραστική ήταν η καλλιέργειά τους εκείνα τα χρόνια. Τότε είναι που ανακάλυψα τις πνιγμένες από βάτα πεζούλες με τους κήπους που καλλιεργούσαν οι μοναχές παλιότερα και την ερειπωμένη αποθήκη κοντά στον ποταμό.

Και μία διόρθωση. Η μοναχή που γνώρισα εγώ και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στη μονή, λεγόταν τελικά Χριστοδούλη. Σήμερα έχω ακούσει ότι στη μονή βρίσκονται 2;;; μοναχές από την Ρωσία.

Αυτά από εμένα. Συγνώμη @Klair αν έγραψα πολλά.

 

[Klair]

@vasiliss σε υπέρ ευχαριστώ για όλες αυτές τις συγκλονιστικές λεπτομέρειες, αλλά και για τις φωτογραφίες. Ελπίζω στο μέλλον να μου δοθεί η ευκαιρία ώστε να επισκεφθώ και το εσωτερικό της Μονής. Σου προτείνω με τη σειρά μου, αν ποτέ σε βγάλει ο δρόμος προς το Βαλτεσίνικο, να επισκεφθείς τη Μονή του Αγίου Νικολάου στο φαράγγι του Κάψαλη. Είμαι σίγουρη ότι θα ενθουσιαστείς από τη μοναδικότητα και την ιστορία του μοναστηριού. Και πάλι σε ευχαριστώ πολύ!