Τουρκία Πόντος 10/2023 Εμαρέθαν τα ’μάραντα ’μ’

[tryxx]

Εμαρέθαν τα ’μάραντα ’μ’ … όπως λέγανε στον Πόντο! Μαράθηκαν τα αμάραντά μου δηλαδή μελαγχόλησα…

Και πως να μην μελαγχολήσεις; Να παρακάτω ένα απόσπασμα για τον ξεριζωμό γύρω στο 1919 από το βιβλίο ‘Σαφράμπολη μέσα από την Ιστορία’/ Ι.Αρτόπουλος

….Άλλοι Σαφραμπολίτες πήγαν Σκύδρα, κάποιοι Θεσσαλονίκη κι η πλειοψηφία τους κατέληξε στον Κλεινόν Άστυ- Αττική. Και σε μία περιοχή της που την έλεγαν Ποδαράτες, νυν Νέα Ιωνία. Λάσπη, παράγκες, απόλυτη φτώχεια, ασθένειες κι οι κάποτε άρχοντες της Σαφράμπολης με τα αρχοντικά, τώρα ζητιάνοι στην άξενη Αθήνα σε παράγκες. Κατόπιν έχτισαν σπίτια από πλίνθο, δουλειά που γνώριζαν από την πατρίδα την Σαφράμπολη κι ευτυχώς γι’ αυτούς γιατί έτσι έβγαζαν και μεροκάματο για την οικογένεια τους.

Όταν ο επισκέπτης Έλληνας αντικρύσει σήμερα την Σαφράμπολη θα μελαγχολήσει! Θα πονέσει η καρδιά του βλέποντας όλα αυτά τα υπέροχα σπίτια που δυστυχώς οι Έλληνες εγκατέλειψαν και ευτυχώς οι Τούρκοι διατήρησαν και αναπαλαίωσαν…Είναι τόση η ομορφιά αυτής της πόλης που η Ουνέσκο έχει την έχει συμπεριλάβει στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Σαν γόνος Σμυρνιών εκδιωγμένων επίσης κατά την Μικρασιατική καταστροφή θλίβομαι και νιώθω τους ανθρώπους του Πόντου… όμως η ιστορία δεν γυρίζει πίσω, είναι απλά εκεί για να μας υπενθυμίζει και και να μας διδάσκει…

Παραθέτω κομμάτια ιστορίας από την Wikipedia….

Μαύρη Θάλασσα, o εποικισμός των Μιλήσιων εξ Ιωνίας της Μικράς Ασίας τον 7ο π.Χ. αιώνα πρώτα στη Σινώπη και αργότερα στην Παφλαγονία…

Αργοναυτική εκστρατεία και εκστρατεία του Ιάσονα και του πληρώματος του από την Ιωλκό στην Κολχίδα του Εύξεινου Πόντου για να πάρουν το χρυσόμαλλο δέρας, η οποία και εκφράζει αλληγορικά τη δεύτερη ιστορική μεγάλη αποίκηση των Ελλήνων στον Εύξεινο Πόντο.

Πέρσες (Κύρου Ανάβασις του Ξενοφώντα) – η Κάθοδος των Μυρίων (401-400 π.Χ.), των Ελλήνων δηλαδή στρατιωτών που πολέμησαν ως μισθοφόροι στο πλευρό του Κύρου εναντίον του αδελφού του Αρταξέρξη…

Κοσμοκρατορία του Μ. Αλεξάνδρου…. Η ελληνική παιδεία, ο ελληνικός τρόπος ζωής και η ελληνική γλώσσα θα εξαπλωθούν σε όλες τις αποικίες και, μέσω των στενών του Ελλησπόντου, θα ανοίξουν δρόμους για εμπορικές συναλλαγές, μεγαλώνοντας έτσι την οικονομική και πολιτιστική αίγλη των ελληνικών ποντιακών πόλεων.

Κατά την περίοδο των μεταλεξανδρινών χρόνων ιδρύθηκε στην περιοχή του Πόντου ένα βασίλειο με ισχυρά ελληνικές επιρροές, γνωστό ως ελληνιστικό βασίλειο του Πόντου (302/301-64/63 π.Χ.). Δημιουργός του κράτους υπήρξε ο πρώην σατράπης της Κίου, Μιθριδάτης Α΄, ο οποίος έκανε πρωτεύουσά του την Αμάσεια.

Το 120 π.Χ. τον διαδέχεται ο γιος του Μιθριδάτης ΣΤ΄ Ευπάτωρ (120-63 π.Χ.) επί βασιλείας του οποίου το βασίλειο του Πόντου έφτασε στο υψηλότερο σημείο της ακμής του και απέκτησε πολύ μεγάλη φήμη. Η παιδεία που δέχτηκε ο Μιθριδάτης από την Ελληνίδα μητέρα του, τη γυναίκα του αλλά και από τους Έλληνες αξιωματικούς, ιστορικούς, ποιητές, πολιτικούς και φιλοσόφους του περίγυρού του, τον κατέστησε γνωστό σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο εκείνης της εποχής.

Βυζαντινοί… Με την κατάλυση του βυζαντινού κράτους από τους σταυροφόρους (1204) οι αδελφοί Αλέξιος και Δαβίδ, απόγονοι της αυτοκρατορικής δυναστείας των Κομνηνών, ίδρυσαν στην περιοχή του Πόντου ανεξάρτητο βασίλειο, γνωστό και ως «Αυτοκρατορία των Μεγάλων Κομνηνών». Στα 257 χρόνια της, ο Πόντος γνώρισε μεγάλη οικονομική ευμάρεια και πολιτιστική ακμή. Στη συνέχεια υποτάχτηκε και αυτός στους Οθωμανούς. Οι ντόπιοι πληθυσμοί γλωσσικά αφομοιώνονται αλλά θα διατηρήσουν την θρησκευτική τους συνείδηση και την φυλετική τους αυτοτέλεια. Έλληνες δηλαδή Πόντιοι που ομιλούν τουρκικά. Αλλά, τα γράφουν με Ελληνικούς χαρακτήρες! Οι γνωστοί μας Καραμανλήδες …

Το καλοκαίρι του 1915 έλαβε χώρα η γενοκτονία των Αρμενίων. Την ίδια εποχή οι Έλληνες δεινοπαθούσαν από τις κακουχίες και τις πορείες στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Μόνο στον ανατολικό Πόντο η κατάσταση ήταν καλύτερη, λόγω της ρωσικής κατοχής από το 1916 έως το 1918. Πολλοί έγιναν αντάρτες στα βουνά και πολέμησαν έναν άνισο αγώνα, γεμάτο στερήσεις και κακουχίες. Οι αντάρτες της Μπάφρας έχουν μείνει στην ιστορία για τη σκληρότητα και τη μαχητικότητα τους.

Τελικά, με ειδική σύμβαση που περιεχόταν στη συνθήκη της Λωζάνης οι χριστιανικού πληθυσμοί της Μικράς Ασίας, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να μετοικήσουν στην Ελλάδα, ενώ το ίδιο συνέβη και με τους μουσουλμάνους του ελληνικού κράτους. Η αποχώρηση των Ελλήνων είχε ως αποτέλεσμα την ερήμωση και την οικονομική παρακμή της περιοχής….

Σήμερα, ψήγματα ελληνικής παρουσίας τα ονόματα πόλεων, οι εκκλησίες, τα κάστρα και τα σπίτια. Μαζί και κάποιοι ντόπιοι που μιλούν ακόμη την ποντιακή διάλεκτο. Όσο πιο βαθιά βρεθείς στον Πόντο, τόσο περισσότερους θα συναντήσεις, περήφανους για την καταγωγή τους, να διατηρούν τη διάλεκτο και τους παραδοσιακούς τους χορούς….σαν να βρίσκεσαι στην Ελλάδα.



Το οδοιπορικό



Η ιδεά για ένα οδοιπορικό στις νότιες ακτές στου Εύξυνου Πόντου έπεσε κάπως ξαφνικά στο τραπέζι, παρότι είχε συζητηθεί πολλάκις στο παρελθόν. Αιτία ήταν η αδυναμία εκτέλεσης ενός φιλόδοξου ταξιδιού που ελπίζουμε όμως να αποτελέσει μια μελλοντική ταξιδιωτική φυσαλίδα. Όλα έγιναν πολύ γρήγορα και με την γνωστή καλή παρέα (Νίκος κ Νίκος) οδοιπορήσαμε για ένα δεκαήμερο στα παράλια του Πόντου και τις πλέον ενδιαφέρουσες πόλεις του. Αμάσεια (Amasya), Σαμψούντα (Samson), Κοτύωρα (Ordu), Κερασούντα (Gerasun), Τραπεζούντα (Trabzon), Αργυρούπολη (Gümüşhane), Σινώπη (Sinop), Κασταμονή (Kastamonu), Σαφράμπολη (Safranbolu), Προύσα (Bursa) μας υποδέχθηκαν φορώντας τα καλά τους και μας φιλοξένησαν σαν παλιούς καλούς γνώριμους.

Ταξίδι με αυτοκίνητο αυτήν τη φορά, μιας και η διαδρομή με τους διπλούς δρόμους και τις ατέλειωτες βαρετές ευθείες, μοτοσυκλετικά δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον ενώ και ο καιρός προβλέπονταν βροχερός, καθότι είμασταν στην καρδιά του φθινοπώρου. (τελικά είχαμε ένα θαυμάσιο καιρό με εξαίρεση τις 2 πρώτες μέρες…)

Και βέβαια κάθε Έλληνας – ακόμα και ξένος – είτε μυημένος είτε όχι, στα μέρη αυτά θα αισθανθεί την ελληνική αύρα να φυσάει, πότε πιο απαλά πότε πιο δυνατά και να τον μεταφέρει σε άλλους χρόνους μακρινούς, να τον ποτίζει με νοσταλγία, να σηκώνει ενίοτε μέσα του κάποιο θυμό, να υγραίνει τα μάτια του στα ερείπια που μείνανε πίσω μάρτυρες ενός περασμένου μεγαλείου αλλά και να νιώθει μια οικειότητα, μια γαλήνη ένα αγαπημένο σκίρτημα…

Τα συναισθήματα ναι, εναλλάσσονται. Η χαρά, η λύπη, η στεναχώρια, η ευθυμία, το γέλιο, η περηφάνεια, η αγανάκτηση αναμειγνύονται σε ένα κράμα μοναδικό. Κεχριμπάρι, θυμίαμα, καφές, τσάι, θάλασσα, ρίγανη, τσίκνα πλανώνται στις αγορές και διεισδύουν στις πολύχρωμες εικόνες. Μια αίσθηση μοναδική, ανατολίτικη αλλά και έντονα ελληνική!

Πόντος (ετυμολογικά δρόμος, μονοπάτι) στην καρδιά μας!

Η Τουρκία

Με το που φτάνεις στον Έβρο και διασχίζεις τα ελληνικά σύνορα καταλαβαίνεις ότι κάτι δεν πάει καλά! Η μισή ελληνική γέφυρα έχει κάκιστο οδόστρωμα γεμάτο λακκούβες και σαμάρια ενώ η υπόλοιπη τούρκικη είναι μια χαρά! Ομοίως το τελωνείο μας είναι για κλάματα ενώ οι γείτονες έχουν ξεφύγει! Αυτό το αίσθημα σε καταδιώκει συνέχεια σε όλο το ταξίδι δυστυχώς. Έχουμε φτάσει πλέον να συμφωνούμε ότι και οι Τούρκοι … μας ξεπέρασαν! Και δεν είναι μόνο ο Πόντος. Τα ίδια λέγαμε και πριν τέσσερα χρόνια για τα μικρασιατικά παράλια. Ο νότος επίσης! Δεν ξέρω πώς είναι τα βάθη της Τουρκίας αλλά είναι θέμα χρόνου να αναβαθμιστούν κι αυτά! Σίγουρα και τα δικά μας βάθη δεν έχουν και κανένα ευρωπαϊκό στάνταρ!

Ο Ερντογάν κόβει χρήμα και τα έργα δεν έχουν τελειωμό. Άλλωστε οι μεγάλοι δρόμοι και τα έργα υποδομής είναι και αναγκαία με την τεράστια πληθυσμιακή έκρηξη του βιώνει εδώ και δεκαετίες η χώρα.

Οι δρόμοι είναι απίστευτοι! Τεράστιοι φαρδείς διπλοί δρόμοι κυριολεκτικά χαλιά. Στους αυτοκινητόδρομους τα διόδια πληρώνονται αυτόματα με μια εφαρμογή που καταγράφει την πινακίδα του αυτοκινήτου. Αν δεν έχεις λεφτά στο λογαριασμό σου φυσικά περνάς (δεν υπάρχουν μπάρες) και έχεις χρόνο 2 βδομάδες να γεμίσεις την κάρτα σου. Αν δεν πληρώσεις θα σε βρούνε! Και βέβαια στα σύνορα στην επιστροφή στο τελωνείο μας είπαν ότι χρωστάμε 7 περίπου λίρες, 25 λεπτά του ευρώ! χαχαχα (ισοτιμία ταξιδιού 1 ευρώ = 30 λίρες)

Οι δρόμοι χωρίς διόδια πάλι είναι διπλοί με εξαίρετη σήμανση, αυστηρά όρια ταχύτητας και αρκετούς -ευγενικούς- ελέγχους από τροχαίους με tablet!!! Στα τελευταία μας χιλιόμετρα εντός Τουρκίας μια φωτο-κάμερα άναψε, πιθανά μας απαθανάτισε γιατι τρέχαμε λίγο παραπάνω, Ίσως αν ξαναπάει το αυτοκίνητο στα μέρη τους να μας περιμένει και ένα τσουχτερό πρόστιμο!!

Χαρήκαμε πριν ελάχιστα χρόνια για τα Τέμπη και τις σήραγγες που επιτέλους κατασκευάστηκαν. Στην Τουρκία νιώσαμε ιθαγενείς στα νέα τους τούνελ! Απίστευτος φωτισμός, άνεση, σημεία διαφυγής με πολυτέλεια!

Τα βόρεια παράλια έχουν υποστεί ολική ανάπλαση επί εκατοντάδων χιλιομέτρων, Οι πόλεις και τα παραλιακά χωριά απλώνονται σχεδόν σε όλο το μήκος του δρόμου το ένα δίπλα στο άλλο…. Κυκλικοί κόμβοι, ποδηλατοδρόμοι, πεζόδρομοι για περπάτημα και τρέξιμο, πάρκα, παιδικές χαρές….και ξανά από την αρχή στο επόμενο….. Δεν έχει τέλος αυτό το πράγμα και να σκεφτείς ότι πριν πριν λίγες δεκαετίες ο Πόντος ήταν από τις πλέον υποβαθμισμένες περιοχές. Έχουν γίνει πολύ μεγάλες προσχώσεις για την κατασκευή δρόμων και τεράστιες πέτρες επί ατελείωτων χιλιομέτρων ανακόπτουν πιθανή διάβρωση από τα κύματα.

Οι πόλεις πολύ καθαρές, οι αγορές, οι πεζόδρομοι, οι πλατείες και τα πάρκα περιποιημένες, δεν υπάρχουν βανδαλισμοί, χαζά γκράφιτι, τα σχολεία είναι πολύ περιποιημένα και το κερασάκι, που προσωπικά μου έκανε τεράστια εντύπωση, ήταν ότι τα αδέσποτα είχαν όλα tag στο αυτί τους. Εδώ κοιμόμαστε….υποτίθεται “ευρωπαϊκή χώρα” εδώ και τόσες δεκαετίες.

Κάποιος φίλος μου είπε δεν θα ζούσα ούτε λεπτό στην Τουρκία. Μα ούτε και γω θέλω να ζω στην Τουρκία ούτε και στην πλέον αναπτυγμένη Νορβηγία, Ελβετία και δεν ξέρω τι… Αγαπάμε και πονάμε τον τόπο μας αλλά η κατάντια της Ελλάδας μας είναι εμφανής. Κατήφορος χωρίς τέλος…

Πέρα από τα έργα υποδομών η Τουρκία έχει τεράστια βιομηχανία, πολλά εργοστάσια σε όλα τα μήκη και πλάτη που παράγουν τα πάντα και σε καλές τιμές, με αποτέλεσμα τις τεράστιες εξαγωγές. Δεν γίνεται σύγκριση…Όλα δουλεύουν, όλοι δουλεύουν και η χώρα τραβάει μπροστά κάθε ημέρα που περνάει.

Πολιτισμικά έχουν μετατρέψει σε τζαμιά ή μουσεία τις εκκλησίες μας. Λυπηρό αλλά και μεις δεν είμασταν καλύτεροι. Δεν αφήσαμε τζαμί όρθιο!! Ευτυχώς πολλά όμορφα ελληνικά σπίτια είναι υπό την προστασία του υπουργείου Πολιτισμού ή Τουρισμού. Επίσης πολλά έχουν αναπαλαιωθεί από ιδιώτες αλλά υπάρχουν και πολλά ερείπια.

Η κουζίνα τους είναι υπέροχη: Κεμπάπ, σούπες, λαδερά, πιλάφια, γλυκίσματα, σιροπιαστά, ξηροί καρποί δεν παίζονται. Λέγεται οτι τα πήραν από μας γιατί ήταν νομάδες και απολίτιστοι…. Ε και λοιπόν; Τι πιο ωραίο από την αφομοίωση και ενσωμάτωση πολιτισμικών στοιχείων; Αυτό όμως που δεν φαίνεται πουθενά είναι που πήγε η “δική μας” τέχνη στην δική μας πατρίδα. Ξεχάσαμε την τέχνη του σωστού σιροπιαστού, του νόστιμου ψητού, της καλής πίτας… Βέβαια υπάρχουν οι εξαιρέσεις σε χωριά, σε ταβερνάκια της πόλης ψαγμένα αλλά οδεύουμε προς την βιομηχανία του τουριστικού φαγητού ταχύτατα…

Οι Τούρκοι είναι πολύ φιλικοί άνθρωποι και φυσικά αυτό το διατηρούμενο “μίσος” είναι τηλεοπτική και επικοινωνιακή προπαγάνδα της κάθε κυβέρνησης αμφότερων των λαών μας. Εισπράξαμε παντού γέλιο, εξυπηρέτηση, ευγένεια.

Φωτογραφίες από τους φίλους συνταξιδιώτες Νίκος -Νίκος που τους ευχαριστώ!

Ο χάρτης της διαδρομής

Larissa to Larissa


1η Μέρα Νικομήδεια (Izmit)

Μεγάλη η πρώτη μας μέρα, γύρω στα 1000χλμ, με ένα λάθος στη διαδρομή που μας οδήγησε στην Πόλη ενώ θα έπρεπε να πάρουμε τη νέα βόρεια παράκαμψη. Το ψιλόβροχο εκνευριστικό, οι ουρές της Πόλης μαζοχιστικές τις απογευματινές ώρες που πλησιάζαμε. Τελικά οδηγηθήκαμε στη μεσαία από τις τρείς γέφυρες (Fatih Sultan Mehmet) και οδηγήσαμε προς τη βιομηχανική πόλη Gebze και την Νικομήδεια. Ο καλός θεός έφερε μπροστά μας ένα λαϊκό μαγαζάκι με το καλύτερο άδανα – κεμπάπ που φάγαμε σε όλο το ταξίδι και ψωμί πίτα από τον φούρνο του και μας καληνύχτισε σε ένα πολύ φιλικό ξενοδοχείο που βρέθηκε πάλι μπροστά μας. Ας είναι καλά το ευγενικό παλληκάρι από την Τραπεζούντα, αυθεντική ποντιακή μορφή!

Περνώντας τον Έβρο ποταμό

Η Κωνσταντινούπολη μας υποδέχεται με βροχή

2η-3η Μέρα Αμάσεια

Ξεκούραστοι και ευτυχείς, τρώγοντας γλυκά πεπόνια στο δρόμο φτάσαμε μετά από 600χλμ στην Αμάσεια (Άμασις η βασίλισσα των Αμαζόνων κατά Στράβωνα). Μαζί με την Σαφράμπολη οι ωραιότερες πόλεις του ταξιδιού! Πατρίδα του μεγάλου Έλληνα γεωγράφου Στράβωνα (60 π.Χ. περίπου) και πρώτη πρωτεύουσα του Πόντου (αργότερα η Σινώπη) η Αμάσεια σε αφοπλίζει! Η Ίρις το ποτάμι (Yesilirmak = πράσινος ποταμός) κυλάει νωχελικά στις παλιές ελληνικές γειτονιές, ψηλά το κάστρο επιβλητικό και οι πέντε βασιλικοί τάφοι των Μιθριδατών λαξευμένοι στα βράχια συνθέτουν ένα συγκλονιστικό τοπίο.

Σοκάκια όμορφα, χαμάμ, κλειστή αγορά, μεγάλος πεζόδρομος δίπλα στο ποτάμι με την πολύ ωραία ανάπλαση και ένα υπέροχο μουσείο με οδοντιατρικά και άλλα ιατρικά εργαλεία παλιάς εποχής έλκουν τον επισκέπτη που ξεχνιέται στον χρόνο αλλά και ξυπνά ταυτόχρονα γρήγορα από την ζωντάνια της ωραίας πόλης. Φυσικά καλό και άφθονο φαγητό!

Οι ντόπιοι φιλικοί και με ένα μείγμα αγγλικών και λίγων τουρκικών καταλάβαμε ότι πολλοί Τούρκοι ανταλλάξιμοι από τη Θεσσαλονίκη αντικατέστησαν πληθυσμιακά τους Έλληνες που ζούσαν επί αιώνες στην περιοχή.

Πολύ γλυκά πεπόνια

Αμάσεια

Αμάσεια δειλινό

Ο ποταμός Ιρις διασχίζει την ελληνική γειτονιά

Χαμάμ

Χαμάμ

Στα σοκάκια

Καλλιτεχνίες

Ο Στράβων και στα βράχια οι τάφοι των Μιδριδατών

Οι τάφοι Μιθριδατών

Τη νύχτα

Εξαιρετική θέα

Ορίτζιναλ Ντονέρ!!

Ιατρικό Μουσείο

Εσωτερικό Μουσείου

Εργαλεία εποχής

Οργανοπαίχτες παίζανε μουσική για να ηρεμούν οι ψυχικά ασθενείς

Το κάστρο πάνω από την Αμάσεια

Από το προσωπικό μου blog
Πόντος - Οδοιπορικό 10/2023 - Φυσαλίδες

 

• 1
• 2
• 3
• 4

Επόμενο Κεφάλαιο

1 of 4

Go to chapter

Go

Επόμενη Last

[tryxx]

4η Μέρα Σαμψούντα -Κοτύωρα (Ordu)

Αφήσαμε την όμορφη Αμάσεια και γρήγορα μεταφερθήκαμε στην σχετικά κοντινή Σαμψούντα. Είχαμε λίγες πληροφορίες για τα ελληνικά αποτυπώματα της πόλης και περισσότερο απολαύσαμε τον ήλιο στις πλατείες και την τεράστια παραλιακή γραμμή της με την όμορφη ανάπλαση όπου βολτάραμε με αμαξάκι εποχής και χωθήκαμε στην αγορά και τα στενά με τα πολλά καταστήματα.

Πλέον είναι λιγοστά τα σημάδια που μαρτυρούν την παρουσία των Ελλήνων στην πόλη…ένας νεαρός αστυνομικός που μιλούσε και λίγα αγγλικά δεν είχε ιδέα για εκκλησίες και ελληνικές γειτονιές… Η αλματώδης ανάπτυξη και η επακόλουθη ανοικοδόμηση οδήγησε στον αφανισμό πολλά από τα ελληνικά σπίτια και έσβησε δια παντός όλα τα σημάδια της παρουσίας των Ελλήνων. Αρκετά απογοητευμένοι, συνεχίσαμε παραλιακά προς το σημερινό Ordu.

Σαμψούντα πλατεία

Το ρολόγι

Μοντέρνο τζαμί στο βάθος

Εμπορικό κέντρο

Άλλες εποχές

Άλλες εποχές

Σαμψούντα από την παραλία

Ωραία παραλιακή ανάπλαση
Τελικά αποφασίσαμε να διανυκτερεύσουμε στα Κοτύωρα –το όνομα προέρχεται από τον βασιλιά της Παφλαγονίας Κότυο και την ώρα (φρούριο)– για να είμαστε κοντύτερα στην Τραπεζούντα και αποδείχθηκε ότι ήταν σωστή η επιλογή μας, αφενός γιατί είναι πολύ όμορφη πόλη και αφετέρου γιατί είδαμε πολύ Ελλάδα και εκεί.

Τον 19ο αι. Οι Έλληνες είχαν δύο συνοικίες: της Υπαπαντής, στα παράλια, που ήταν τα πλούσια σπίτια και του Αγίου Γεωργίου. Αργότερα δημιούργησαν και μία ακόμη του Αγίου Νικολάου. Υπήρχε η Αστική Ψωμιάδειος Σχολή Κοτυώρων, η οποία χτίστηκε τα έτη 1870-73 με δαπάνες του ευεργέτη Κώστα Σ. Ψωμιάδη και λειτουργούσε ως ημιγυμνάσιο και ήταν από τα πιο σημαντικά εκπαιδευτήρια στον Πόντο.

Επίσης το Πολυκάρπειον Παρθεναγωγείο που ιδρύθηκε το 1912 από τον μητροπολίτη Νεοκαισάρειας και Κοτυώρων Πολύκαρπο. Είχε πέντε τάξεις και φοιτούσαν περίπου 200 μαθήτριες. Τέλος η Καριπίδειος σχολή, δημοτικό σχολείο αρρένων και βρισκόταν στη συνοικία του Αγίου Νικολάου. Χτίστηκε το 1895 με δαπάνες του ευεργέτη Χατζή Χαράλαμπου Καρυπίδη, και είχε τέσσερις τάξεις Δημοτικού όπου φοιτούσαν πάνω από 200 μαθητές.

Η συγκίνηση και ο θαυμασμός για τα έργα και το επίπεδο ανάπτυξης των Ποντίων δεδομένα.

Η Υπαπαντή στα παράλια

Η Υπαπαντή σήμερα εκθεσιακός χώρος

Στην καλά διατηρημένη συνοικία της Υπαπαντής

Στη συνοικία της Υπαπαντής

Η εκκλησία του Αγ. Νικολάου στο κέντρο της πόλης

Ο άγιος Νικόλαος έχει γίνει χώρος αναμονής για την διπλανή θεατρική σχολή!

Η Καρυπίδειος Σχολή ήταν δημοτικό σχολείο αρρένων και βρισκόταν στη συνοικία του Αγίου Νικολάου, σημερινό δημοτικό σχολείο

Μανιτάρια σπέσιαλ

Από τους γύρω λόφους εκκινούν τα παραπέντε

Πολύ ωραία ανάπλαση

Επίσης ωραία ανάπλαση

Από τις λίγες παραλίες που είδαμε στον Πόντο

Το τελεφερίκ σε μεταφέρει ψηλά

Η βάση του τελεφερίκ

Τα Κοτύωρα μας εντυπωσίασαν με την ατελείωτη παραλία τους

Μοντέρνα αρχιτεκτονική!
5η Μέρα Κερασούντα – Λίμνη Uzungöl – Τραπεζούντα

Η Κερασούντα ήταν ο επόμενος πρωινός σταθμός μας. Πολύ όμορφη πόλη χτισμένη από τους αποίκους της Σινώπης με τα απομεινάρια του ελληνικού στοιχείου έντονα! Η εκκλησία – μητρόπολη του Αγ. Νικολάου είναι πανέμορφη και άψογη. Πίσω από το ναό στην αυλή που υπάρχει, εκτίθενται διάφορες μαρμάρινες στήλες που προέρχονται από τάφους Ελλήνων της Κερασούντας.

Δίπλα στην αυλή του ναού, είναι το παρθεναγωγείο που σήμερα λειτουργεί ως δημοτικό. Στην ίδια ευθεία παραπάνω, ανεβαίνοντας για το Κάστρο της Κερασούντας υπάρχει το περίφημο ημιγυμνάσιο, που σήμερα στεγάζει το εμπορικό λύκειο της πόλης,

Τα δεινά των Ελλήνων άρχισαν το 1919. Ο περίφημος Τοπάλ Οσμάν Αγάς, ο αιμοσταγής σφαγέας των Κερασουντίων με συνεργάτες τους Τσέτες, οπλισμένους μουσουλμάνους ληστές, πολλοί εξ αυτών κατάδικοι και ιδιαίτερα κακόφημοι άνθρωποι, -Çete στα τουρκικά σημαίνει συμμορία – εξαπέλυσε ένα κύμα δολοφονικών επιθέσεων στη γύρω περιοχή και εκατοντάδες Κερασούντιοι οδηγήθηκαν στο εσωτερικό της Τουρκίας στα διαβόητα τάγματα εργασίας «αμελέ ταμπουρού», για να εξοντωθούν εκεί, αργά και μαρτυρικά.

Η επόμενη μέρα θα μας έβρισκε στο δρόμο για την πανέμορφη λίμνη Uzungöl (Σαράχο) πριν καταλύσουμε για 2 νύχτες στην Τραπεζούντα. Η διαδρομή προς την λίμνη, όταν βγεις από την εθνική οδό, είναι εξαιρετική.

Η ίδια η λίμνη παραπέμπει σε σκηνικό στην Ελβετία ή την Αυστρία και μόνο ο ήχος της ποντιακής λύρας και οι πινακίδες των μαγαζιών σου υπενθυμίζουν που προαγματικά είσαι. Επιτέλους δίπλα σε ποτάμι, στροφές και βουνά, από τα λίγα μέρη μαζί με την διαδρομή προς Σουμελά που επιθυμήσαμε τις μοτοσυκλέτες μας. Το τέλος της μέρας μας βρήκε στην υπέροχη Τραπεζούντα όπου μείναμε για δύο νύχτες με σκοπό να πάμε στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά.

Η εντυπωσιακή εκκλησία του Αγ. Νικολάου – σήμερα μουσείο – στην πόλη της κερασιάς!

Αρχαιολογικά ευρήματα στον ναό (σήμερα μουσείο)

Το ημιγυμνάσιο – Δωρικού, Ιωνικού και Κορινθιακού τύπου οι κίονες στην πρόσοψη του κτιρίου

Εκπληκτικό κτίριο -σήμερα είναι μπουτίκ ομορφιάς…

Όμορφες κατοικίες στο βάθος το κάστρο

Από παλιούς νοικοκυραίους

Αναπαλαιωμένα ελληνικά σπίτια

Άποψη του παραλιακού δρόμου

Με θέα το κάστρο

Συνεχίζουμε.. οι δρόμοι πάντα φαρδείς και άψογοι

Ανηφορίζοντας προς την λίμνη

Μαγευτική θέα της λίμνης

Από ψηλά η λίμνη Uzungöl

Uzungöl

Πολλές φυτείες τσαγιού στις πλευρές του δρόμου και παρυφές των βουνών. Πολύ καλό το τσάι τους!

Φτάσαμε στην πλατεία Τραπεζούντας

Ένα χάνι μετατράπηκε σε ξενοδοχείο στην πλατεία

Το παλιό χάνι το βράδυ

Από το προσωπικό μου blog
Πόντος - Οδοιπορικό 10/2023 - Φυσαλίδες

 

[tryxx]

6η Μέρα Μοναστήρι Σουμελά – Αργυρούπολη – Τραπεζούντα

Ταξίδι στον Πόντο χωρίς επίσκεψη στην πνευματική και θρησκευτική κοιτίδα των Ποντίων, το Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, δεν νοείται! H θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Σουμελά εικονογραφήθηκε σύμφωνα με την παράδοση της Ορθοδόξου εκκλησίας από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Η ετυμολογία της, Σουμελά, προέρχεται από το όρος μελά και το ποντιακό ιδίωμα «σου» που σημαίνει «εις το ή «εις του», και συνεπώς «εις του Μελά», το οποίο τελικά έγινε Σουμελά. Η εικόνα πλέον βρίσκεται μετά τη θεμελίωση της Νέας Παναγίας Σουμελά στις πλαγιές του Βερμίου στην Καστανιά της Βέροιας.

Διαβάστε εδώ την ιστορία της εικόνας

Ξεκινήσαμε νωρίς από την Τραπεζούντα και διασχίζοντας μια όμορφη ορεινή διαδρομή παρκάραμε στη βάση της μονής όπου μικρά λεωφορεία σε ανεβάζουν στο Μοναστήρι και σε γυρίζουν πίσω όταν τελειώσεις. Η είσοδος είναι ακριβή για τα δεδομένα της Τουρκίας – 15 ευρώ- και όλα χρεώνονται (πάρκιγκ, μεταφορά για βαν, τουαλέτες) όμως οι γείτονες έχουν κάνει πολύ δουλειά, τόσο στο μοναστήρι που σχεδόν είχε καταστραφεί ολοσχερώς, όσο και στην διαδρομή που σχεδόν έχουν τσιμεντώσει τις πλαγιές του δρόμου με καλαίσθητους πέτρινους τοίχους.

Το μοναστήρι λόγω της ιστορικότητας, του απίστευτου τοπίου και της απόμακρης υψηλά θέσης του σε γεμίζει δέος. Άφωνος πλανάς το βλέμμα σου στην αντίκρυ ορθοπλαγιά, στα κτίσματα της μονής, γυρνάς πίσω στον χρόνο και βλέπεις τις σιλουέτες των μοναχών να κρύβονται βιαστικά στα κελιά τους. Παραδίπλα κάποιες Ρωσίδες ψάλλουν ύμνους. Είμαστε συνεπαρμένοι και η αίσθηση αυτή θα μας ακολουθήσει και στην επιστροφή. Οι πιο θρησκευόμενοι θα δακρύσουν και θα τους κοπεί η ανάσα αντικρίζοντας την τοιχογραφία της Παναγίας στο καθολικό της μονής.

Συνεχίζουμε το οδοιπορικό νοτιότερα με κατεύθυνση την Αργυρούπολη (Gümüşhane, Γκιουμούσχανε) την πόλη των μεταλλουργών (είχε πολύ ασήμι). Σε όλη τη διαδρομή στην κοιλάδα υπάρχουν διάσπαρτα ελληνικά χωριά. Περνάμε ανάμεσα από φυτείες τσαγιού και φουντουκιών, οδηγούμε σε ολοκαίνουργια τούνελ και η έκπληξή μας μεγεθύνεται από τις κατασκευές των Τούρκων και τις προσπάθειές τους να κατασκευάσουν σύγχρονους δρόμους παντού. Απίστευτοι δρόμοι … μεγάλα έργα!

Πιο κάτω λίγα είναι πια τα απομεινάρια της όμορφης Αργυρούπολης, με το εξαίρετο κλίμα που ήταν πόλος έλξης των Τραπεζουντίων. Μόνο μερικά χαλάσματα στις απότομες πλαγιές, με τη σύγχρονη πόλη να επεκτείνεται διαρκώς όλο και πιο ψηλά.

Επιστροφή στην Τραπεζούντα για μια πιο ώριμη ματιά! Στην εποχή των Μεγάλων Κομνηνών, η Τραπεζούντα αναδεικνύεται πρώτη πόλη της Ανατολής! Επίσκεψη στο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας που δεσπόζει στην παραλία της πόλης, το Φροντιστήριο που αποτέλεσε για περίπου 250 χρόνια το φυτώριο και τον πνευματικό φάρο τη περιοχής, το Φροντιστήριο που ανέδειξε διαπρεπείς επιστήμονες, δικηγόρους, γιατρούς, εμπόρους, κληρικούς, δασκάλους, που βοήθησαν τον ελληνισμό. Στα μέσα του 1800 είχε πάνω από 200 μαθητές. Σήμερα παραμένει σχολείο.

Παναγία Σουμελά δεξιά η είσοδος της μονής

Η είσοδος της μονής

Κυριολεκτικά τα βράχια κρέμονται από πάνω από τη μονή

Η εκκλησία

Κτίσματα

Κελί μοναχού

Η θέα απέναντι κόβει την ανάσα

Εξαιρετική αρχιτεκτονική

Η παρακείμενη εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας

Η θέα της μονής από την Αγία Βαρβάρα

Η σύχρονη Αργυρούπολη στο βάθος, εμπρός τα χαλάσματα του Αγίου Γεωργίου

Ο ερειπωμένος Άγιος Γεώργιος στην Αργυρούπολη

Στην Αργυρούπολη, η νεά πόλη

Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας – Το φυτώριο του Ποντιακού Ελληνισμού

Παλιά εικόνα του Φροντιστηρίου

Η έπαυλη του Κωστάκη Θεοφύλακτου

Μια ακόμη ελληνική εκκλησία – ο ναός της Αγίας Άννας

Τοιχογραφία

Ωραίο δημόσιο κτίριο!

Το νέο τεράστιο τζαμί στην Τραπεζούντα

Πολλές ελιές!

Φρέσκα και ωραία!

Τέτοια λάχανα πρώτη φορά είδαμε!
7η Μέρα Σινώπη

Φεύγοντας από την Τραπεζούντα είχαμε μια τελευταία επιθυμία: την εκκλησία της Αγίας Σοφίας. Στην πρωτεύουσα των Μεγάλων Κομνηνών, σε περίοπτη θέση με το βλέμμα στη θάλασσα ο Βυζαντινός ναός της Αγίας Σοφίας, εξαίρετο αρχιτεκτονικό πόνημα, από το 2013 εξυπηρετεί τις θρησκευτικές ανάγκες των μουσουλμάνων. Ότι συνέβη δηλαδή και στην Αγιά Σοφιά της Πόλης. Παρόλες τις ενστάσεις και τις δίκες τελικά λειτουργεί σαν τζαμί και όχι σαν μνημείο.

Η εξαίρετη Αγία Σοφία στην Τραπεζούντα

Εντυπωσιακό εσωτερικό

Τοιχογραφίες

Περίοπτη θέση… τα σημαιάκια για τα 100 χρόνια της τουρκικής δημοκρατίας, μας την σπάνε….αλλά…

Η θέα από την εκκλησία

Εντυπωσιακή

Εξαιρετική αρχιτεκτονική
Έφθασε η ώρα της επιστροφής δυστυχώς. Προγραμματίσαμε να επισκεφθούμε την πατρίδα του Διογένη, πρώτη αποικία των Μιλήσιων στον Πόντο, αφετηρία του εξελληνισμού των ακτών του μέχρι την Κολχίδα, την Σινώπη! Το σημαντικότερο λιμάνι της εποχής, αποτέλεσε και μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας. Το όνομα της το πήρε από από τη νύμφη Σινώπη, τη θυγατέρα του Ασωπού Στην πόλη αυτή γεννήθηκε και ο Μιθριδάτης ο Μέγας. 5.000 Έλληνες ζούσαν εκεί το 1914 και 9.000 Τούρκοι.

Ακολουθώντας την παραλιακή φθάσαμε σχετικά γρήγορα στην πόλη. Μας έκανε έκπληξη μετά από τόσες παράλιες πόλεις που επιτέλους βρίσκουμε ένα γραφικό λιμανάκι και σίγουρα θα φάμε ψαράκια σήμερα! Επιβλητικά τείχη καλά διατηρημένα και ο πύργος της -7ος π.Χ αι. – αλώβητος στο κέντρο της πόλης εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη. Μαζί και οι διαβόητες φυλακές που έχουν γίνει πλέον μουσείο.

Πιο πολλά για τη νύμφη του Πόντου εδώ

Βόλτα στην όμορφη παραλία της Σινώπης

Σινώπη

Μπροστά ο πύργος -κάστρο στο κέντρο σχεδόν της πόλης

Χαίρεσαι να περπατάς

Δειλινό στο λιμάνι της Σινώπης

Φυσικά λίγα ψαράκια με εξαιρετική ρακή

Το άγαλμα του Διογένη

Από το προσωπικό μου blog
Πόντος - Οδοιπορικό 10/2023 - Φυσαλίδες

 

[tryxx]

8η Μέρα Κασταμονή – Σαφράμπολη

Η μέρα μας επιφύλασσε ευχάριστες εκπλήξεις. Τόσο η Κασταμονή όσο και ακόμη περισσότερο η ορεινή Σαφράμπολη – η πόλη του Σαφράν – θα μας γέμιζαν Ελλάδα. Τόση Ελλάδα παντού!

Πολλές ιστορικές πληροφορίες για την Κασταμονή στο εξαίρετο άρθρο εδώ.

Το άρθρο μας ξεκίνησε με την Σαφράμπολη, την υπέροχη αυτή πόλη του Πόντου, μνημείο της Ουνέσκο. Πασίγνωστο κέντρο αργυροχρυσοχοΐας τα κοσμήματα της Σαφράμπολης ήταν διάσημα σε όλα τα Βαλκάνια και την δυτική Ασία. Οι τεχνίτες της δούλευαν πολύ το κοράλλι, κάτι σπάνιο για ορεινή πόλη Η Σαφράμπολη βρισκόταν στον κυριότερο εμπορικό δρόμο που ένωνε την Ανατολή με τη Δύση, από τον 13ο αιώνα όλα τα καραβάνια που ερχόντουσαν από τα βάθη της Ασίας σταματούσαν εκεί.

Περίφημοι κτίστες οι Έλληνες της Σαφράμπολης είχαν δημιουργήσει συντεχνία και σχεδόν αποκλειστικά έκτιζαν εξαίρετες κατοικίες και κτίρια ενώ οι Τούρκοι ήταν βοηθοί. Δυστυχώς, όπως αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου, κατέληξαν στην παραγκούπολη της Ν. Ιωνίας, στην Αθήνα, με την μικρασιατική καταστροφή.

Περισσότερα για την Σαφράμπολη εδώ και εδώ

Η Κασταμονή στις αρχές του 20ού αιώνα (πηγή: Eski Turkiye Fotograflari Arsivi)

Αστική παραδοσιακή αρχιτεκτονική του 18ου αιώνα

Πολλά αναπαλαιωμένα κτίρια

Ανεβαίνοντας προς το κάστρο

Πολλά κτίσματα χρήζουν αναπαλαίωσης. Οι γείτονες πρέπει να βρουν χρήματα!

Εξαιρετική αρχιτεκτονική

Εκκλησία έγινε τζαμί…Κασταμονή

Θέα από το κάστρο της Κασταμονής. Η νέα πόλη απλώνεται προς όλες τις κατευθύνσεις

Από ψηλά

Το εντυπωσιακό κάστρο της Κασταμονής

Κέντρο Υγείας

Εκπληκτικό οικοδόμημα που στεγάζει ένα σχολείο

Εξαιρετική πλατεία της Κασταμονής με το Δημαρχείο πίσω

Η Σαφράμπολη της καρδιάς μας

Γλυπτό σαφράν το σήμα κατατεθέν της πόλης

Σαφράν

Εξαιρετικά Λουκούμια

Όλα είναι όμορφα!

Εξαίρετο κτίριο χρήζει αποκατάστασης

Πολλά όμορφα κτίρια στην Σαφράμπολη

Βίλλα τέλεια συντηρημένη

Μια άμαξα εποχής στην αυλή της βίλλας

Τι να πρωτοθαυμάσεις!!

Ατελείωτα

Γραφικά στενά με εστιατόρια

Κοπή λουκουμιών !

Λαϊκή παράδοση

Τα αδέσποτα έχουν tag!

παλιές τέχνες!

Άφωνοι!

Χωρίς λόγια στα υπέροχα στενά. Ο χρόνος έχει σταματήσει

Φουλ Σαφράν!

Ομορφιά!

Πρωινό στην Σαφράμπολη

Η εκκλησία του Αγίου Στεφάνου στη Σαφράμπολη

Ο Άγιος Στέφανος

Το γυμνάσιο
9η Μέρα Προύσα

Το ταξίδι πλησίαζε στο τέλος και η ιδέα του γυρισμού μέσω της Κωνσταντινούπολης δεν μας ενθουσίαζε. Έτσι αλλάξαμε το σχέδιο και αποφασίσαμε να δούμε και την Προύσα και μέσω Δαρδανελλίων (Çanakkale).

Η Προύσα εξαιρετική! Λέγεται ότι έχει την μεγαλύτερη αγορά του κόσμου! Η πρώτη πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας είναι η καρδιά της αυτοκινητοβιομηχανίας της Τουρκίας, εκεί βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας, το Πανεπιστήμιο Ουλουντάγ και είναι επίσης γνωστή για τα χιονοδρομικά κέντρα του όρους Ουλού, μια πόλη που τα συνδυάζει όλα.

Ο μύθος την θέλει να είναι η πατρίδα του Καραγκιόζη, του Χατζιαβάτη και των υπόλοιπων ηρώων του θεάτρου των σκιών. Το παλιό χάνι, το Koza Han, έχει μετατραπεί στην παραδοσιακή αγορά μεταξιού, που αντικατοπτρίζει την σημασία της Προύσας από παλιά ως κέντρο παραγωγής και εμπορίας μεταξιού. Το όνομα Koza Han σημαίνει “αγορά μεταξωτού κουκουλιού”. Γεμάτο μαγαζιά με μαντήλια και κάθε λογής μεταξωτό και όχι μόνο, είναι από τα κομβικά σημεία για τον επισκέπτη όπως και το παρακείμενο τεράστιο Ουλού τζαμί, το μεγαλύτερο στην Προύσα. Ακριβώς δίπλα και παλία αγορά της πόλης,

Φυσικά δεν παραλείψαμε τη διάσημη σπεσιαλιτέ της πόλης το “Iskender Kebab”, που είναι ο γνωστός σε όλους μας γύρος, φτιαγμένος όμως από κρέας αρνιού και μοσχαριού που συνοδεύεται συνήθως από ζεστή σάλτσα ντομάτας, γιαούρτι και πίτα σε κομμάτια.

Στο δρόμο για Προύσα, η γέφυρα της Γιάλοβας

Φτάσαμε!

Στην αγορά του Koza Han (παλιό χάνι) για μεταξωτά

Εσωτερικό του koza han

Ατέλειωτα μαγαζιά

Ωραία μαντήλια

Τούρκικος η ελληνικός;

iskender kebab

Πολύ χρυσάφι!!

Ο απίστευτος χαλβάς με πράσινο φιστίκι και παγωτό από κάτω! (ξένη φωτογραφία)

Ουλού τζαμί

Το εσωτερικό του Ουλού Τζαμί

Τεράστια αγορά

Το τραμ

Τα τείχη

πλούτος όλων των ειδών στην αγορά

λαχανικά

Πολύ πράμα!

μα πάρα πολύ!

Λουκούμια εξαίσια

Με μαντήλες ή χωρίς μια ανάπαυλα για τσάι

Βρύσες δίπλα στο τζαμί

Τη νύχτα η θέα από τα τείχη της πόλης

Νύχτα με θέα τα τείχη της Προύσας

10η ημέρα Προύσα – Λάρισα

Η επιστροφή στην Ελλάδα έγινε από τη νέα γέφυρα “1915 Çanakkale”, τη μεγαλύτερη καλωδιωτή γέφυρα στον κόσμο, μήκους 4.608 μέτρων.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο στα 482 π.Χ. περίπου, ο Ξέρξης, βασιλεύς της Περσίας, γιος του Δαρείου Α΄, έφτιαξε δύο γέφυρες στον Ελλήσποντο ώστε ο τεράστιος στρατός του να μπορέσει να περάσει από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα. Αυτό το πέρασμα θεωρείται από τον Αισχύλο στην τραγωδία του «Πέρσες» ως η αιτία της θεϊκής παρέμβασης κατά του Ξέρξη. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι δύο αυτές γέφυρες καταστράφηκαν από μία καταιγίδα και ο Ξέρξης διέταξε να αποκεφαλιστούν οι υπεύθυνοι για την κατασκευή των γεφυρών και ο ίδιος ο πορθμός να “τιμωρηθεί” με 300 μαστιγώσεις, έριξε στη θάλασσα αλυσίδες και τη μαστίγωσε με καυτά σίδερα, ενώ οι στρατιώτες καταριόντουσαν τα νερά.

Ότι δεν κατάφεραν οι Πέρσες, το έκαναν οι Τούρκοι το 2022 μέσα σε 5 χρόνια.

Η γέφυρα του Canakkale – (ξένη φωτο – stirworld.com)

Από το προσωπικό μου blog: Πόντος - Οδοιπορικό 10/2023 - Φυσαλίδες

 

[Sugar]

Καταπληκτική ιστορία!!!!

 

[psilos3]

Καταπληκτική ιστορία με άψογη γραφή, απ' αυτές που θέλουμε να διαβάζουμε, γεμάτη εικόνες και χρώματα από πολύ ιστορικά και σπουδαία μέρη. Ευχαριστούμε, και στα επόμενα με υγεία.

 

[Smaragda53]

Χρώματα κι αρώματα κι ένα βαθύ ααααχ...

 

[themischar]

Ντο εγροίξες νέπε ;
Επίκες με και ελίβωσα άλλο τιδέν κι θα λέω.
Μπράβο και πάντα καλοτάξιδος.

 

[tryxx]

Καταπληκτική ιστορία!!!!

Ευχαριστώ!

Ντο εγροίξες νέπε ;
Επίκες με και ελίβωσα άλλο τιδέν κι θα λέω.
Μπράβο και πάντα καλοτάξιδος.

Ευχαριστώ!!

 

[tryxx]

Καταπληκτική ιστορία με άψογη γραφή, απ' αυτές που θέλουμε να διαβάζουμε, γεμάτη εικόνες και χρώματα από πολύ ιστορικά και σπουδαία μέρη. Ευχαριστούμε, και στα επόμενα με υγεία.

Ευχαριστώ!

 

[tryxx]

Χρώματα κι αρώματα κι ένα βαθύ ααααχ...

Ευχαριστώ!

 

[katkats]

Μεταφέρθηκε στις Ταξιδιωτικές Ιστορίες - Ασία