Η αυτοκρατορία του Angkor και οι ναοί του είναι από τα λίγα πράγματα που γεμίζουν τους Καμποτζιανούς με τόση υπερηφάνεια. Είναι το αποκορύφωμα της ιστορίας και του πολιτισμού τους, είναι το σύμβολο της χώρας και ο λόγος που η χώρα αυτή είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο. Είναι δίκαια το νούμερο 1 αξιοθέατο της χώρας αλλά και ολόκληρης της νοτιοανατολικής Ασίας. Εγώ το συγκαταλέγω σίγουρα στη λίστα με τα “μέρη που πρέπει να δεις πριν πεθάνεις”.
Πρακτικές πληροφορίες
Για την ιστορία του Angkor ανατρέξτε καλύτερα σε κάποιο από τα πολλά βιβλία που έχουν γραφτεί για αυτό. Ακόμη όμως και αν δεν ενδιαφέρεστε για τα ιστορικά στοιχεία, οι ναοί από μόνοι του είναι τόσο εντυπωσιακοί που θα σας αποζημιώσουν για την επίσκεψη σας εκεί. Από την πόλη του παρελθόντος πλέον σώζονται μόνο οι ναοί λόγω του ότι όλα τα υπόλοιπα κτήρια και τα σπίτια ήταν χτισμένα από ξύλο. Η φύση γύρω από τους ναούς είναι εκπληκτική και αξίζει να ανέβεις ψηλά στους ναούς (σε όποιους επιτρέπεται) για να απολαύσεις τη θέα.
Εισιτήρια
Υπάρχουν τριών ειδών εισιτήρια, το ημερήσιο, το τριήμερο και το εβδομαδιαίο τα οποία κοστίζουν $20, $40, $60 αντίστοιχα και με αυτό σου επιτρέπεται η είσοδος σε όλους σχεδόν τους ναούς για τον αντίστοιχο αριθμό ημερών. Κάποιοι απομακρυσμένοι ναοί θέλουν ειδικό εισιτήριο το οποίο το κόβετε εκεί αλλά δεν είναι κάποιος από αυτούς που θα περιγράψω στη συνέχεια. Τα εισιτήρια θα τα προμηθευτείτε στον ειδικό χώρο στον οποίο θα σταματήσει ο οδηγός σας καθώς πηγαίνετε, δεν τα προμηθεύεστε από αλλού.
Το σύστημα με τα εισιτήρια και οι έλεγχοι τους που γίνονται σε κάποιους ναούς είναι ίσως ότι καλύτερα οργανωμένο στην χώρα. Δυστυχώς ένα πολύ μικρό ποσοστό από τα υπέρογκα έσοδα πάνε για τη συντήρηση και διατήρηση των ναών. Ένα ποσοστό το παίρνει η ιδιωτική εταιρία που το διαχειρίζεται και το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό καταλήγει μέσω του υπουργείου οικονομικών στις τσέπες των πολιτικών. Μην ξεχνάμε πως η διαφθορά στη χώρα φτάνει ασύλληπτα επίπεδα.
Μετακίνηση
Οι ναοί του Angkor δεν είναι μια σειρά από ναούς τους οποίους θα επισκεφτείς τον ένα μετά τον άλλο. Είναι δεκάδες ναοί σκορπισμένοι σε μια μεγάλη έκταση και πολλές φορές απέχουν μεταξύ τους πολλά χιλιόμετρα. Για τη μετακίνηση σας λοιπόν πρέπει να φροντίσετε πριν ξεκινήσετε.
Ο πιο δημοφιλής τρόπος είναι να πάρετε ένα moto ή tuk tuk για ολόκληρη την ημέρα ($7-12) του οποίου ο οδηγός θα σας πηγαίνει από ναό σε ναό και θα σας περιμένει. Πιο άνετος τρόπος είναι με taxi ή τουριστικό πούλμαν (το 2ο συνήθως περιλαμβάνει και ξεναγό) αλλά το μειονέκτημα είναι πως μέσα στο όχημα είσαι αποκομμένος από το περιβάλλον γύρω. Ένας καλός τρόπος να γυρίσετε τους ναούς αν φυσικά τα πόδια σας αντέχουν και ο καιρός το επιτρέπει, είναι με ποδήλατο, αφού τότε έχεις και το ελεύθερο να πας όπου θες, να ακολουθήσεις όποια διαδρομή θελήσεις κτλ. Μειονέκτημα του ποδηλάτου είναι πως κάποιοι ναοί απέχουν πολλά χιλιόμετρα και έτσι είναι και κουραστικό και χρονοβόρο να φτάσετε μέχρι εκεί. Αν επισκεφτείτε τους ναούς για πάνω από μια μέρα είναι καλή ιδέα την πρώτη ημέρα να το κάνετε με κάποιο μηχανοκίνητο όχημα και ίσως ξεναγό ώστε να μάθετε και τα κατατόπια και μια μέρα με ποδήλατο ώστε να ξαναδείτε αυτά που θέλετε με την ησυχία σας ανακαλύπτοντας κρυφές γωνιές τους και εξερευνώντας μικρότερους ναούς που δεν πάνε οι τουρίστες.
mpiftex κατα την γνωμη σου ποσες μερες χρειαζετε καποιος για να δει τους ναους?
Χρειαζετε οπωσδηποτε οδηγος?
Εγω πιστευω οταν παω,να καβαλησω ενα μηχανακι και να τους γυρισω ολους σε μια μερα.
Γινεται αυτο?
Ειναι σε ακτινα 30 χλμ αν δεν κανω λαθος?
Δυστυχώς xene αν δεν έχει αλλάξει κάτι από τότε που πήγα (που δεν νομίζω), δεν επιτρέπεται στους ξένους να νοικιάζουν μηχανάκι και να πηγαίνουν μόνοι τους στους ναούς. Ποδήλατο ναι.
Για το πόσες μέρες χρειάζεται κάποιος, εξαρτάται από το πόσο θέλει να δει τους ναούς, πόσο χρόνο μπορεί να διαθέσει κτλ. Κατά τη δική μου άποψη δεν υπάρχει λόγος να δεις ΟΛΟΥΣ τους ναούς. Μια μέρα που πήγα εγώ είναι αρκετή (με λίγη βιασύνη) για να δεις τους πιο σημαντικούς. Κάποιος άλλος που θέλει να περνάει 4ώρες σε κάθε ναό διαβάζοντας συγχρόνως το βιβλίο για το Angkor και παρατηρώντας την κάθε λεπτομέρεια και γωνίτσα, καλύτερα να πάρει το εβδομαδιαίο εισιτήριο! Το ιδανικό (για μένα) θα ήταν 2 ή 3 επισκέψεις στο χαλαρό. Περίμενε να τελειώσω τα κεφάλαια (ναι, βγαίνουν πολύ παραπάνω από 1!) για το Angkor για να έχεις καλύτερη άποψη.
Μόλις πρόσεξα πως δεν σου είχα απαντήσει σε προηγούμενη ερώτηση..
Η Καμπότζη είναι πολλά χρόνια πίσω από την Ταϊλάνδη. Οι υποδομές (δρόμοι, νοσοκομεία κτλ) είναι τουλάχιστον 20 χρόνια πίσω και ο κόσμος είναι πολύ πιο φτωχός. Δεν συναντάς πουθενά τα πλούτη που βλέπεις σε κάποια σημεία στην Bangkok (ουρανοξύστες, εμπορικά κέντρα) αλλά ούτε και trendy και hip παιδιά που ακολουθούν τα δυτικά πρότυπα. Όλα αυτά είναι άγνωστα στην Καμπότζη. Ακόμα και η φύση διαφέρει, όπως έγραψα παραπάνω!
Το πρωί ξύπνησα αρκετά νωρίς και ευχαρίστως θα άφηνα τα σκεπάσματα να με πλακώσουν αν δεν ήξερα πως έχω μπροστά μου μια γεμάτη μέρα στους ναούς του Angkor! Ετοιμάστηκα και βγήκα στο δρόμο. Στην πρώτη γωνία από το guesthouse ήταν μαζεμένοι 5-6 οδηγοί με τα μηχανάκια τους και τα tuk tuk τους. Ακριβώς αυτό που έψαχνα, οδηγό για την ημέρα. Ο πρώτος με τον οποίο άρχισα να μιλάω άρχισε από τα $10 και τελικά έπεσε στα $8. Ήταν όμως οδηγός tuk tuk και εγώ προτιμούσα μηχανάκι, άλλωστε η μέρα ήταν υπέροχη και ήθελα να έχω και θέα γύρω γύρω πάνω στο μεταφορικό μου. Με τον φίλο του στον οποίο με πάσαρε συμφωνήσαμε στα $7 για όλη μέρα και να με πάει στους ναούς που ήθελα εγώ. Από το προηγούμενο βράδυ είχα διαβάσει τον οδηγό μου και είχα σημειώσει ποιοι ναοί είναι οι πιο εντυπωσιακοί και άξιοι επίσκεψης. Αυτό όμως που κατάλαβα είναι πως οι οδηγοί ξέρουν πολύ καλύτερα από τον ίδιο τον τουρίστα τι θα θέλει να δει και έχουν έτοιμη τη διαδρομή. Αφού μου εξήγησε τη διαδρομή ξεκινήσαμε προς το Angkor.
Βγαίνοντας από την πόλη, περάσαμε κάποιες περιοχές με μεγάλα, πολυτελή ξενοδοχεία με πισίνες κτλ και άλλα μεγαλύτερα που χτίζονταν ακόμη. Είπαμε, από εδώ περνάνε όλοι, όχι μόνο οι backpackers. Προχωρήσαμε και φτάσαμε στα εκδοτήρια των εισιτηρίων. Ότι πιο σύγχρονο υπάρχει στη χώρα. Αφού έβγαλα το εισιτήριο μου και αφού φόρεσε ο οδηγός μου το ειδικό γιλέκο με το οποίο του επιτρέπεται η είσοδος συνεχίσαμε προς τους ναούς.
Angkor Wat
Το πρώτο πράγμα που διέκρινα φτάνοντας στο Angkor Wat ήταν η τεράστια τάφρος με νερό γύρω από τα τείχη και με το που πήρε τη στροφή ο οδηγός για να με αφήσει μπροστά στην δυτική πύλη, τα εκατοντάδες τουριστικά λεωφορεία και tuk tuks παρκαρισμένα απ’έξω.
Το Angkor Wat είναι το κυριότερο αξιοθέατο στο Angkor και το στολίδι και σύμβολο της χώρας αφού βρίσκεται ακόμη και πάνω στη σημαία της. Είναι πιθανότατα το μεγαλύτερο θρησκευτικό κατασκεύασμα στον κόσμο ενώ έχει διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάσταση, έχει μοναδική αρχιτεκτονική και ατελείωτες ανάγλυφες αναπαραστάσεις στους τοίχους.
Το μηχανάκι σταμάτησε, ο οδηγός μου είπε που θα με περιμένει και προχώρησα μόνος μου. Αυτός είναι ο μοναδικός ναός του Angkor που η είσοδος είναι από τη δύση. Περνάς τη γέφυρα της τάφρου η οποία έχει μήκος 200μέτρα και φτάνεις στην πύλη από την οποία θα περάσεις τα τείχη και θα μπεις στο προαύλιο χώρο του ναού. Στο εσωτερικό της εισόδου συναντάς τοίχους γεμάτους ανάγλυφες αναπαραστάσεις και το άγαλμα του Vishnu με τα 8 χέρια ύψους πάνω από 3 μέτρα.
Η τάφρος, η γέφυρα και το άγαλμα του Vishnu
Βγαίνοντας από το χώρο της εισόδου βρίσκεσαι στο προαύλιο και εκεί είναι που αντικρίζεις για πρώτη φορά το ναό και αντιλαμβάνεσαι το μέγεθος του! Για να φτάσεις στην είσοδο του ναού πρέπει να περπατήσεις 475μέτρα, στον υπερυψωμένο δρόμο που είναι στρωμένος με τις τεράστιες πέτρες, προσπερνώντας δύο βιβλιοθήκες (μία από κάθε πλευρά) και δυο λίμνες. Στο τέλος του δρόμου αυτού ανεβαίνοντας κάτι σκαλιά φτάνεις στο Cruciform Terrace (Σταυροειδή εξέδρα). Εκεί είναι και η είσοδος του ναού, στο πρώτο επίπεδο.
Ο μπροστά προαύλιο χώρος
Κάθε επίπεδο έχει γύρω σκεπαστό διάδρομο και στο εσωτερικό του είναι ανοιχτό και περιλαμβάνει το επόμενο επίπεδο. Έτσι κάθε επίπεδο είναι μικρότερο από το προηγούμενο. Στο πρώτο επίπεδο υπήρχαν εκατοντάδες αγάλματα του Βούδα από τα οποία σήμερα έχουν απομείνει ελάχιστα και αυτά σπασμένα. Στους διαδρόμους κάθε επιπέδου βρίσκεις αγάλματα και γλυπτά στους τοίχους ενώ στις εξωτερικές γωνίες του 2ου και 3ου επιπέδου υπάρχουν πύργοι από τους οποίους μπορείτε να δεις τη θέα. Οι σκάλες που οδηγούν από το δεύτερο στο τρίτο επίπεδο είναι πολύ απότομες και γλιστερές αλλά δεν νοείται να μην ανέβεις στο υψηλότερο επίπεδο. Πιο ψηλά από εκεί (επάνω στον κεντρικό πύργο) μπορεί να ανέβει μόνο ο βασιλιάς!
Το εσωτερικό
Οι απότομες σκάλες
Αφού έφτασα μέχρι πάνω, έκατσα να απολαύσω τη θέα αλλά και τη μοναδικότητα του ναού. Στη συνέχεια κατέβηκα πάλι κάτω για να δω τα γλυπτά στους τοίχους και να κάνω βόλτα στο προαύλιο χώρο. Για να φύγεις δεν περνάς πάλι από τον μεγάλο υπερυψωμένο δρόμο αλλά πηγαίνεις από ένα μονοπάτι που είναι γεμάτο με μαγαζάκια που πουλάνε βιβλία, κάρτες souvenirs, αναψυκτικά, φαγητό κτλ. Βγήκα έξω, βρήκα τον οδηγό μου (ή καλύτερα με βρήκε αυτός) και συνεχίσαμε.
Η θέα από ψηλά
Οι σκαλισμένοι τοίχοι και η πίσω αυλή
Baksei ChamKrong
Ο δεύτερος ναός που επισκέφτηκα ήταν ο Baksei ChamKrong. Ένας μικρός ναός πυραμιδικής μορφής ο οποίος βρίσκεται ανάμεσα στο Angkor Wat και στην αρχαία πόλη Angkor Thom. Αν και επισκιασμένο από το τεράστιο Angkor Wat, είναι όμορφος και σε καλή κατάσταση και αξίζει μια στάση πριν την είσοδο στην “Μεγάλη Πόλη”. Εκεί θα πηγαίναμε στη συνέχεια..
Ωραία πράγματα μας περιγράφεις mpiftex.
Οι ναοί του Angor ειναι ψηλά και στη δική μου λίστα.
Ιδίως από τότε που κάποιος φίλος μου είπε πως ειναι ανώτεροι απ αυτούς του Κατζουράχο.
Περιτριγυρισμένο από τάφρο πλάτους 100μέτρων και τείχη ύψους 8 μέτρων, το Angkor Thom (“Μεγάλη Πόλη”) είναι το κέντρο του ιστορικού πάρκου και επίκεντρο της αυτοκρατορίας. Υπάρχει από μια είσοδος σε κάθε πλευρά της πόλης (εκτός από τη ανατολική που έχει δύο) ύψους 20 μέτρων. Μπροστά από κάθε πύλη, στις γέφυρες πάνω από την τάφρο υπάρχουν από τη μια πλευρά 54 αγάλματα θεών και από την άλλη 54 αγάλματα δαιμόνων. Εκτός από τους μεγάλους ναούς που σώζονται μέσα στην πόλη (Bayon, Baphoun κτλ) υπάρχουν διάσπαρτα χαλάσματα και μικρότεροι ναοί σε διάφορα σημεία καλυμμένα από την απίστευτη βλάστηση και τα πανύψηλα δέντρα.
Η εισοδος, οι θεοί, οι δαίμονες και μέσα στην πόλη
Bayon
Προσπερνώντας τα 108 αγάλματα και την μεγάλη πύλη στη νότια πλευρά μπήκαμε στην πόλη που πλέον θυμίζει πιο πολύ δάσος. Μετά από 1,5 χιλιόμετρο περίπου, φτάσαμε στο κέντρο ακριβώς του Angkor Thom όπου βρίσκεται το Bayon, ο δεύτερος σημαντικότερος ναός μετά το Angkor Wat και ένας από τους πιο μυστηριώδεις.
Από το δρόμο, αυτό που φαίνεται είναι ένας μεγάλος ναός, μισογκρεμισμένος που δεν κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, ειδικά αν έχεις πάει ήδη στο Angkor Wat που το μέγεθος και η κατάσταση στην οποία έχει διατηρηθεί είναι εντυπωσιακότατα, με ένα κεντρικό πύργο στη μέση και αρκετούς μικρότερους γύρω του. Περπατάς ένα διάδρομο, προσπερνώντας μια τεχνητή λίμνη από κάθε πλευρά και πολλά σκόρπια χαλάσματα και πεσμένα κομμάτια και φτάνεις στην είσοδο. Μπαίνοντας μέσα διαπιστώνεις πως τελικά δεν είναι σε τόσο άσχημη κατάσταση όσο φαίνεται απ’έξω. Αλλά ακόμα δεν μπορείς να καταλάβεις γιατί αυτός ο ναός είναι δα τόσο σημαντικός. Περνάς μέσα από στενά περάσματα και ανεβαίνεις τα επίπεδα μέχρι που φτάνεις στο τρίτο και τελευταίο....
Απ΄έξω δεν φαίνεται να είναι κάτι το ιδιαίτερο
Και εκεί που νομίζεις πως είσαι μόνος σου σχεδόν, ξαφνικά νιώθεις πως σε παρακολουθούν. Αυτή την αίσθηση που έχεις πως δεκάδες μάτια είναι καρφωμένα πάνω σου και γυρίζεις και κοιτάς πίσω αλλά δεν είναι κανείς! Γιατί αντί να κοιτάς πίσω θα έπρεπε να κοιτάω πάνω! Στο τρίτο και τελευταίο επίπεδο είναι που αποκαλύπτεται η σπουδαιότητα του ναού. Παντού γύρω σου, πάνω στους πύργους υπάρχουν μεγάλα, πέτρινα, χαμογελαστά πρόσωπα. Λέγεται πως σε όποιο σημείο και να κάτσεις, τουλάχιστον 12 από τα πρόσωπα θα σε κοιτάνε, δύσκολα θα νιώσεις μοναξιά!
Πολυκοσμία
Εκτός από τα πρόσωπα, που είναι φυσικά το αποκορύφωμα, στον ναό υπάρχουν 1,2 χιλιόμετρα ανάγλυφων τειχών που απεικονίζουν σκηνές της καθημερινής ζωής του 12ου αιώνα και περιλαμβάνουν 11.000 φιγούρες!
Τα πρόσωπα διακρίνονται πιο εύκολα μετά
Baphuon
Γύρω στα 150 μέτρα βόρεια του Bayon, βρίσκεται το Baphuon. Ο μεγάλος αυτός ναός με μορφή πυραμίδας θα ήταν από τους πιο εντυπωσιακούς, αν δεν ήταν κλειστός για συντήρηση εδώ και... 30 χρόνια! Όταν ξεκίνησε η συντήρηση του, πολλά κομμάτια του αφαιρέθηκαν με σκοπό να τοποθετηθούν ξανά μετά. Ο εμφύλιος πόλεμος που ξέσπασε είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφούν όλα τα αρχεία που υπήρχαν για τη θέση του κάθε κομματιού και άφησε τους αρχαιολόγους και τους συντηρητές με τα χέρια δεμένα. Η ανακατασκευή τελικά ξεκίνησε το 1995 και υποτίθεται θα τελείωνε μέχρι το 2005 αλλά το 2007 που πήγα εγώ, ήταν ακόμα κλειστό. Παντού γύρω από το ναό υπάρχουν σκόρπια κομμάτια του.
Ο ναός υπό ανακατακευή και τα κομμάτια γύρω
Phimeanakas
Απογοητευμένος από το Baphuon που ήταν κλειστό, είπα να κάνω μια βόλτα γύρω του για να το δω τουλάχιστον εξωτερικά. Με το που έφτασα στη βόρεια πλευρά (σε όλους τους ναούς πλην του Angkor Wat, η είσοδος βλέπει την ανατολή) πρόσεξα πολλά χαλάσματα στο έδαφος (φαντάζομαι τα κομμάτια του Baphuon) και κάποια μονοπάτια ανάμεσα στα πανύψηλα δέντρα και είπα να τα ακολουθήσω. Τα χαλάσματα σε συνδυασμό με τη βλάστηση και το γεγονός πως ήμουν μόνος μου (low season γαρ), έδινε μια αίσθηση περιπέτειας! Τα μονοπάτια οδηγούσαν βόρεια. Έφτασα σε ένα πέτρινο τείχος, πάνω στο οποίο η φύση είχε οργιάσει! Έπρεπε να περπατήσω παράλληλα σε αυτό ώστε να βρω μια μικρή είσοδο μισογκρεμισμένη και περιτριγυρισμένη από τα γκρεμίσματα τα οποία έπρεπε να σκαρφαλώσω για να περάσω στη μέσα μεριά του τείχους όπου βρήκα το Phimeanakas.
Εγώ και ο Indiana Jones
Μέσα σε αυτά τα τείχη βρισκόταν εκτός από το ναό και το παλάτι από το οποίο σήμερα δεν έχει απομείνει τίποτα σχεδόν. Ο ναός σώζεται μερικώς. Είναι και αυτός πυραμιδικού σχήματος και από το τρίτο του επίπεδο έχεις ωραία θέα τη γύρω φύση και τις λίμνες που υπάρχουν μέσα στον περίβολο.
Ο ναός και μια λίμνη
Terrace of the Elephants
Καθώς κατευθύνεσαι προς το δρόμο από το Phimeanakas, βρίσκεσαι πάνω σε μια μεγάλη εξέδρα, την “Εξέδρα των Ελεφάντων”. Η εξέδρα αυτή μήκους 350 μέτρων βλέπει στην “πλατεία” της πόλης, που είναι ένα μεγάλο ξέφωτο. Εκεί πάνω στεκόταν ο βασιλείας όταν απευθυνόταν στο λαό ή παρακολουθούσε παρελάσεις στο κεντρικό δρόμο ακριβώς μπροστά. Η εξέδρα είναι φυσικά διακοσμημένη με γλυπτά μεταξύ των οποίον και κεφάλια ελεφάντων σε κανονικό μέγεθος.
Η εξέδρα των ελεφάντων
Terrace of the Leper King
Ελάχιστα βόρεια της “Εξέδρα των Ελεφάντων” και σαν φυσική συνέχεια της, βρίσκεται η “Εξέδρα του Λεπρού Βασιλιά” και η οποία έχει επάνω το άγαλμα του θεού Yama, θεού του θανάτου για τους Ινδουιστές. Λέγεται όμως πως το άγαλμα μπορεί να απεικονίζει και κάποιο βασιλιά του Angkor ο οποίος ήταν λεπρός. Και εδώ γλυπτά διακοσμούν την εξέδρα.
Η εξέδρα του λεπρού βασιλιά
Prasat Suor Prat
Απέναντι από την “Εξέδρα των Ελεφάντων”, στην πλατεία και κατά μήκος της κεντρική οδού, βρίσκεται μια σειρά από 12 πύργους. Σε αυτούς τους πύργους δεν σταμάτησα αλλά φαίνονται να στέκονται μεγαλοπρεπής από την εξέδρα. Εκεί η πλατεία τελειώνει και από πίσω τους ξεκινάει πάλι η πυκνή βλάστηση.
Η πύργοι του Prasat Suor Prat στην πλατεία
Σε εκείνο το σημείο είχε μεσημεριάσει και ο ήλιος έκαιγε από ψηλά. Πήγα και βρήκα τον οδηγό μου που καθόταν κάτω από ένα δέντρο μαζί με άλλους οδηγούς και έτρωγαν. Έκατσα μαζί τους και περίμενα να τελειώσει το φαγητό του ενώ έπιασα την κουβέντα και με τους υπόλοιπους (ο ένας μίλαγε καλά αγγλικά και έκανε τη μετάφραση όταν οι άλλοι δεν καταλάβαιναν τι έλεγα ή δεν μπορούσαν να πουν αυτό που ήθελαν στα αγγλικά).