Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!

[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Κ]

Γνωστός μου(συνταξιούχος πια) πήρε τη δεκαετία του 80 μετάθεση στο σταθμό χωροφυλακής στο Δαρα.Πηγε σε ένα παντοπωλείο να αγοράσει αυγά και όταν τον είδε ο μπακάλης με τη στολή,του είπε πως για να φάει αυγά πρέπει να έχει την κότα φιλενάδα.Δεν το συγχώρεσε,όπως και το γεγονός ότι όταν μπήκε στο λεωφορείο της γραμμής,πετάχτηκε επιβάτης και του είπε πως η επταετία τελείωσε και δεν θα σηκωνόμαστε από την θέση μας για να καθήσεις.

 

[Klair]

Εκπληκτική περιγραφή, λες και τα έχεις ζήσει η ίδια!

@Smaragda53 τα έζησαν δικοί μου άνθρωποι (προπάππους-παππούς-γιαγιά-θείοι-θείες) και έχω ακούσει να τα διηγούνται πολλές φορές και με πολλές λεπτομέρειες. Έχω μάθει πάρα πολλά πράγματα από έναν θείο μου, το "πάθος" του οποίου ήταν να κρατήσει ζωντανή την ιστορία του χωριού, τις παραδόσεις, τα έθιμα, τα πικάντικα χιουμοριστικά περιστατικά και ό,τι άλλο μπορούσε να διασώσει. Έκανε τα πάντα για να μην αφήσει τη λήθη να ξεθωριάσει και στο τέλος να καταπιεί την πορεία του χωριού μέσα στα χρόνια.

Καθισμένοι δίπλα στο τζάκι τον χειμώνα ή έξω στην αυλή το καλοκαίρι βουτούσα όσο πιο βαθιά μπορούσα στις ιστορικές αναδρομές που μου περιέγραφε με έναν ιδιαίτερο και πολύ παραστατικό τρόπο. Σε αυτόν οφείλω τη γνώση που σήμερα κατέχω και παρουσιάζω σε αυτήν την ιστορία. Βέβαια και εγώ από την πλευρά μου ήμουν πολύ δεκτική στην απορρόφηση όλων αυτών των πληροφοριών και των γεγονότων και θυμάμαι συνεχώς να αποζητώ ακόμα περισσότερες περιγραφές, ακόμα περισσότερες ιστορίες.

 

[Klair]

Γνωστός μου(συνταξιούχος πια) πήρε τη δεκαετία του 80 μετάθεση στο σταθμό χωροφυλακής στο Δαρα.Πηγε σε ένα παντοπωλείο να αγοράσει αυγά και όταν τον είδε ο μπακάλης με τη στολή,του είπε πως για να φάει αυγά πρέπει να έχει την κότα φιλενάδα.Δεν το συγχώρεσε,όπως και το γεγονός ότι όταν μπήκε στο λεωφορείο της γραμμής,πετάχτηκε επιβάτης και του είπε πως η επταετία τελείωσε και δεν θα σηκωνόμαστε από την θέση μας για να καθήσεις.

@ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Κ η συνέχεια της ιστορίας μπορεί να ερμηνεύσει κατάλοιπα τέτοιων συμπεριφορών, τις οποίες εγώ προσωπικά δεν επικροτώ.

 

[Klair]

Το Δάρα και ο Εμφύλιος Πόλεμος

Την άνοιξη του 1945 ήρθαν και οι Άγγλοι στο χωριό, με μικρά θωρακισμένα και ερπυστριοφόρα οχήματα, και άρχισαν να υλοποιούνται τα σχέδια, σύμφωνα με τα οποία έπρεπε ο λαός να οδηγηθεί στον εμφύλιο σπαραγμό. Για την εφαρμογή αυτών των σχεδίων βρήκαν αρωγούς και συνεργάτες, όλους εκείνους, που κατά την Κατοχή "αποστρατεύτηκαν" ψυχικά και εκείνους που ανοιχτά συνεργάστηκαν με τα στρατεύματα κατοχής. Άμεση και απρόβλεπτη ήταν στο Δάρα η αναστάτωση. Οι αντιστασιακοί και οι όποιοι φιλοαντιστασιακοί μπήκαν αμέσως στο στόχαστρο.

Ο πρώτος που πλήρωσε με τη ζωή του ήταν ένας αγρότης και μαραγκός, τον οποίο η τοπική οργάνωση, με την τακτική της σκευωρίας κατηγόρησε πως έκρυβε όπλα των ανταρτών στο στανοτόπι του. Επίσης από τους πρώτους πολίτες που τέθηκαν σε διωγμό εξόντωσης ήταν ο Χ. Μ. (συγγενής μου). Η αστυνομία, μαζί με έναν ακόμη κρατούμενο, τους βασάνισε και σκοπό είχε να τους δολοφονήσει. Όμως η προηγούμενη δολοφονία του αγρότη-μαραγκού χάλασε τα σχέδιά της. Τόσες δολοφονίες μέσα σε λίγες μέρες ήταν πολλές. Το "αμάρτημα" του συγγενή μου Χ. Μ. δεν ήταν και μικρό. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ζήτησε να λειτουργήσει το Δημοτικό Σχολείο, μιας και οι δάσκαλοι ήταν Δαραίοι και έμεναν στο χωριό. Ήθελε σχολείο την εποχή που επικρατούσε βαρβαρότητα και σκοταδισμός. Γύρισε στο σπίτι κατάμαυρος από το ξύλο, αφού κάποιος πονόψυχος χωροφύλακας (να τα λέμε και αυτά) του έσωσε τελικά τη ζωή. Οι γυναίκες του έριχναν κοφτές βεντούζες, όμως το αίμα ήταν μαύρο και πηχτό. Οι βεντούζες δεν είχαν αποτέλεσμα. Κάποιος συγγενής πήγε στη λίμνη της Κανδήλας και έφερε βδέλλες, για να ρουφήξουν το "σκοτωμένο αίμα" όπως έλεγαν. Στη συνέχεια της ζωής του ταλαιπωρήθηκε από εξορίες και κακουχίες, οι οποίες κλόνισαν την υγεία του και πέθανε το 1960 σε ηλικία 62 ετών.

Όμως και πολλοί άλλοι αντιστασιακοί, αμέσως μετά την παράδοση των όπλων, βρέθηκαν επικηρυγμένοι και κυνηγημένοι. Τότε αφθονούσαν οι "επαγγελματίες" ψευδομάρτυρες, οδηγώντας πολύ κόσμο στα στρατοδικεία-θανατοδικεία. "Δύο μαρτυράνε και ένανε κρεμάνε" έλεγαν στο χωριό.

Από βιβλίο-ευρετήριο των φακέλων στον Αστυνομικό Σταθμό του Δάρα φαίνεται πως οι φακελωμένοι στη δικαιοδοσία του Σταθμού Χωροφυλακής ήταν 286 άτομα. Αυτό πολύ απλά σήμαινε πως 286 οικογένειες ήταν σε διωγμό, με σκοπό την οικονομική και κοινωνική τους εξαθλίωση. Μέσα στον χαλασμό του Εμφυλίου το Δάρα πλήρωσε ακριβά, και σε αίμα και σε αγαθά. Τα θύματα ήταν πολλά, αφού σε κάποιους ο φανατισμός ήταν άγριος και απύθμενος. Ένα μεγάλο μέρος του ντόπιου πληθυσμού βρέθηκε στις εξορίες, στα στρατόπεδα και στις φυλακές. Κάποιοι σύρθηκαν στα έκτακτα στρατοδικεία και άλλοι δολοφονήθηκαν. Από το Δάρα τα θύματα του Εμφυλίου ήταν πολλά, και ήταν τα νιάτα και η ελπίδα του χωριού. Ο χαμός τους συντάραξε καρδιές και βύθισε για χρόνια το χωριό στο πένθος. Οι νεκροί του Εμφυλίου, οι νεκροί της Αντίστασης, και εκείνοι της Κατοχής, άλλαξαν το ριζικό του χωριού και το αποδυνάμωσαν. Τα αρνητικά που πήραν σειρά ήταν πολλά και δυσβάσταχτα για τη μικρή κοινωνία. Ο κόσμος είχε χωριστεί στα δύο, και για χρόνια, η διαχωριστική γραμμή ήταν απροσπέλαστη. Ο πόνος και το άδικο έφταναν στον ουρανό. Ο θάνατος διάλεγε τους νέους και ο φανατισμός ήταν ο μεγάλος προμηθευτής του Χάρου.

Τα χρόνια εκείνα το Δάρα διέθετε το δικό του μπουντρούμι, τον Αράπη. Η ονομασία Αράπης έρχεται από τα μακρινά χρόνια της Τουρκοκρατίας, γιατί έτσι έλεγαν τους σκοτεινούς και ανήλιαγους χώρους, όπου οι Τούρκοι φυλάκιζαν τους χωριανούς. Ο Αράπης του Δάρα λοιπόν βρισκόταν στη βορειοανατολική γωνία της πλατείας. Στο ισόγειο του σπιτιού υπήρχε σαμαράδικο εκείνα τα χρόνια. Κάτω από το σαμαράδικο, και κάτω από την επιφάνεια της αυλής, ήταν ένα μικρό υπόγειο χωρίς πόρτα και χωρίς παράθυρο. Ο σκοτεινός αυτός χώρος επικοινωνούσε μόνο από μια καταπακτή που άνοιγε στο πάτωμα του σαμαράδικου. Από αυτήν την καταπακτή έριχναν κάτω τους αντιστασιακούς και όποιους άλλους η τοπική οργάνωση δε συμπαθούσε. Στον Αράπη του Δάρα βρέθηκαν κρατούμενοι αλβανομάχοι, αντιστασιακοί, αριστεροί, ακόμα και μη ενταγμένοι σε κόμματα πολίτες. Όλα αυτά συνέβαιναν μετά τη διάλυση του ΕΛΑΣ και την ουσιαστική αποδιοργάνωση του ΕΑΜ. Όλες αυτές οι κακουχίες, οι βασανισμοί και οι φυλακίσεις ήταν οι λόγοι που ανάγκασαν πολλούς να καταφύγουν στα βουνά, κυρίως στον Σαϊτά.

Στις 10-7-1947 έγινε μια μάχη στον Σαϊτά. Ο Σαρήγιαννης με τον λόχο του έφυγε για την Κορινθία, ανέβηκε στον Χελμό, και από εκεί στη Ζήρεια. Στην Κορινθία έμεινε 32 ημέρες και έδωσε 29 μάχες. Μόλις ξέφευγε από τον ένα κλοιό έπεφτε στον άλλον. Ήταν όμως γερός λόχος, από ψημένους αντάρτες και γι' αυτό δε διαλύθηκε. Προξένησε σοβαρές απώλειες στα αποσπάσματα της Χωροφυλακής, και τελικά ξεμένοντας από φυσίγγια, αναγκάστηκε να πάρει τον δρόμο της επιστροφής προς το Μαίναλο. Την τελευταία βραδιά που εγκατέλειπε τον Χελμό για να περάσει στο Μαίναλο, τελικά έλυσε το πρόβλημα της έλλειψης των πυρομαχικών. Στο βουνό Σαϊτάς, σε ένα διάσελο όπου υπήρχε μια πηγή, σταμάτησε ο λόχος για να ξεκουραστεί. Οι αντάρτες ήταν κατάκοποι.

Την ίδια νύχτα, που ο Σαρήγιαννης βάδιζε προς τον Σαϊτά, ένα απόσπασμα από 20-25 χωροφύλακες, με επικεφαλής τον υπομοίραρχο Θεοδώρου, έφευγε από το Δάρα για ενέδρα, σε πέρασμα του Σαϊτά. Μαζί με τους χωροφύλακες πήγαν οπλισμένοι και αρκετοί Δαραίοι εθνικόφρονες, όπως τους έλεγαν. Τότε το γενικό πρόσταγμα στο μικτό απόσπασμα το είχε ο Τζάρας, παλιός αξιωματικός της Χωροφυλακής, και γνωστός στους Δαραίους, γιατί είχε υπηρετήσει στον Σταθμό Χωροφυλακής του χωριού. Το απόσπασμα έφτασε στον Σαϊτά στις 2 μετά τα μεσάνυχτα, και χωρίς να τους πάρει είδηση κανείς, έστησαν την ενέδρα, η οποία είχε σχήμα ανοιχτού πετάλου, με το άνοιγμα προς τη Δύση. Άρχιζε από τις Γκρόπες (τοποθεσία στο βουνό) και από καταράχι, σε καταράχι, έφτανε στο Τσιούμπι (λόφος) του Δ. Π. ο οποίος είναι ο προπάππους μου.

Το Τσιούμπι (λόφος) είναι ακριβώς πάνω από το στενό πέρασμα, από το οποίο υποχρεωτικά θα περνούσαν οι αντάρτες. Ήταν καταδικασμένοι αν προσπαθούσαν να περάσουν από το στενό άνοιγμα στο διάσελο, αλλά καταδικασμένοι ήταν επίσης, αν γύριζαν πίσω, γιατί τότε θα έπεφταν στο ημικύκλιο της ενέδρας. Ένας και μόνος ήταν ο τρόπος διαφυγής, η ανατροπή της ενέδρας, και αυτό το κατάφεραν μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας.

Εκείνα τα χρόνια, την άνοιξη και το καλοκαίρι, ζούσε με τα πρόβατά του και τα άλλα ζώα του, μα κυρίως από συνήθεια και αγάπη για το βουνό, ο προπάππους μου. Το 1947 ήταν 80 χρόνων. Στο βουνό ο προπάππους μου για την εποχή εκείνη είχε σοβαρές εγκαταστάσεις. Σπίτι, φούρνο, αλώνι ακόμα και δικές του βρύσες. Ήταν ο αφέντης του βουνού και τα κτήματά του, που δεν ήταν και λίγα, ήταν όλα περιποιημένα και φροντισμένα.

Ο προπάππος μου στον Σαϊτά

Το στενό πέρασμα και το "κεφάλι" της ενέδρας ήταν στα κτήματα του προπάππου μου και σε απόσταση 150 μέτρων από το σπίτι. Τη νύχτα της άφιξης του αποσπάσματος κοιμόταν για τούτο δεν πήρε χαμπάρι τίποτα. Μέσα στην απλότητα του χαρακτήρα του και μακριά από πολιτικές πεποιθήσεις, οι αντάρτες ήταν τα παλικάρια του. Πολλές φορές έφαγαν και ήπιαν μαζί. Κουβέντιασαν και κοιμήθηκαν στην ιδιοκτησία του. Αρματωμένοι εκείνοι, αρματωμένος και ο γέρος, κυρίαρχοι στα βουνά εκείνοι, κυρίαρχος και ο γέρος στο δικό του βουνό. Για τους αντάρτες ήταν ο μπάρμπα-Δ.

Οι αντάρτες, προκειμένου να παίρνουν και να δίνουν πληροφορίες, δημιουργούσαν στέκια-κέντρα πληροφοριών σε διάφορα βουνά. Στον Σαϊτά είχαν τον Δαραίο αντάρτη Παναή Παπαντωνίου, ο οποίος ήταν κουτσός και δεν μπορούσε να ακολουθήσει. Έτσι τον άφηναν στον Σαϊτά για αρκετό χρονικό διάστημα. Ο προπάππους μου είχε την "ευθύνη" για τον Παναή και κάθε μέρα, πριν ακόμα φωτίσει, τον τοποθετούσε σε κάποιο σωστό, κατά τη γνώμη του, σημείο. Τον άφηνε εκεί και του έλεγε: -"Πουτ@ν@ δε θα κουνηθείς ούτε ρούπι, αν δεν έρθω να σε πάρω". Το πουτ@ν@ ήταν βρισιά-ψωμοτύρι στο στόμα του γέρου, για αρσενικούς αλλά και θηλυκούς ανθρώπους. Έτσι με τον καιρό κόλλησε στον Παναή το παρατσούκλι ο "πουτ@ν@ς".

Την ημέρα της μάχης, και πριν ακόμα χαράξει, βρήκε τον προπάππου μου ο Σαρήγιαννης και τον ρώτησε αν είδε τίποτα ύποπτο. Ο γέρος τους είπε ότι ούτε είδε, ούτε άκουσε τίποτα, αφού πράγματι κοιμόταν. Οι αντάρτες προχώρησαν προς το στενό πέρασμα που ήταν το "στόμα του λύκου". Μετά από 150 μέτρα περίπου, έπεσαν στην ενέδρα, και άρχισαν οι ριπές των οπλοπολυβόλων του αποσπάσματος της Χωροφυλακής. Ο προπάππους μου, με τις πρώτες τουφεκιές, πήρε δρόμο από το σπίτι, και πήγε απέναντι από την ενέδρα, απ' όπου παρακολουθούσε τη μάχη, η οποία κράτησε μόνο λίγα λεπτά. Η επίθεση των ανταρτών ήταν καθολική και αποφασιστική.

Πολλά πυρομαχικά έπεσαν στα χέρια των ανταρτών. Η φυγή των Δαραίων και του Τζάρα, που γνώριζαν τον τόπο, επιδείνωσαν τα πράγματα για το απόσπασμα. Στον τόπο της μάχης έμειναν μόνο κάποιοι χωροφύλακες, οι οποίοι τελικά πλήρωσαν την άγνοιά τους, αφού δε γνώριζαν πώς να φύγουν για να σωθούν. Η μάχη στον Σαϊτά ήταν καθοριστική για το αντάρτικο του Μαινάλου. Πήραν αρκετά όπλα και πυρομαχικά. Τα περισσότερα όπλα των Δαραίων και εκείνα των 17 νεκρών χωροφυλάκων πέρασαν στα χέρια των ανταρτών. Οι αντάρτες δεν είχαν απώλειες σε μάχιμους άντρες. Μετά τη μάχη πέρασαν στο όρος Καστανιά (Κνάκαλος) και το βράδυ έφτασαν στο Μαίναλο. Πληροφορίες για το όρος Καστανιά στο κεφάλαιο "Βλαχέρνα-Κάστρο Μπεζενίκου-Παναγία Καταφυγιώτισσα-Μονή Αγίας Ελεούσας-Όρος Καστανιά-Μονή Παναγίας της Βλαχέρνας”.

Ελλάδα - Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!.

Ο Σαρήγιαννης ξαναπέρασε αργότερα από τον Σαϊτά και βρήκε πάλι τον προπάππου μου λέγοντάς του:
-"Γέρο, γιατί δε μας είπες για την ενέδρα"; -"Γιατί δεν τους πήρα χαμπάρι, ούτε εγώ, ούτε ο Τσαμουριάς (το σκυλί του)" απάντησε εκείνος. -"Δέστε τον στον έλατο" είπε στους άντρες του ο Σαρήγιαννης. Ο γέρος άναψε και βρόντηξε: -"Μωρ' πουτ@ν@, γιατί δεν έρχεσαι εσύ και στέλνεις τους άλλους"; είπε στον Σαρήγιαννη. Τότε οι αντάρτες δεν κρατήθηκαν και ξέσπασαν σε τρανταχτά γέλια, γιατί ήξεραν το χούι και τη βρισιά-καραμέλα του γέρου. Στη συνέχεια πήγαν όλοι μαζί στο κονάκι του, γιατί το είχαν αποκούμπι.

Στις 12 Δεκεμβρίου του 1948 έγινε η απόβαση της 9ης Μεραρχίας στην Πελοπόννησο με διοικητή τον στρατηγό Πετζόπουλο, ο οποίος σε ομιλία του στην πλατεία της Σπάρτης, δήλωσε ότι ήρθε για να συντρίψει οριστικά τους συμμορίτες. Στις 15 Ιανουαρίου του 1949 έφτασαν και στο Δάρα τμήματα της 9ης Μεραρχίας. Γρήγορα ο στρατός κατέλαβε όλα τα γύρω χωριά, μαζί με τη Χωροφυλακή και τις τοπικές οργανώσεις. Η πρόσβαση των ανταρτών στα χωριά για εφόδια και πληροφορίες ήταν δύσκολη, έως ακατόρθωτη. Όλος ο ενεργός αριστερός και φιλοαριστερός πληθυσμός της υπαίθρου στάλθηκε σε στρατόπεδα. Οι τσοπάνηδες των γύρω χωριών υποχρεώθηκαν να μετακομίσουν τις στάνες τους από τις πλαγιές μέσα στα χωριά τους. 70 και πλέον Δαραίοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά βρέθηκαν στις φυλακές και τα στρατόπεδα. Η έξοδος των αγροτών προς τα χωράφια του κάμπου ήταν περιορισμένη και υπό αυστηρό έλεγχο. Ο στρατός έκαψε κάποια σπίτια και μαγαζιά στο Δάρα, και κάποια καλύβια βοσκών στα βουνά. Έκαψε και το σπίτι του προπάππου μου στον Σαϊτά.

Με πολύχρονους αγώνες, με στερήσεις και με θυσίες των οικογενειών, τα σπίτια που κάηκαν ξαναχτίστηκαν και ξαναγέμισαν από υπάρχοντα. Έτσι ξαναχτίστηκε και το σπίτι του προπάππου μου στο βουνό.

 

[Smaragda53]

ο φανατισμός ήταν ο μεγάλος προμηθευτής του Χάρου.

αχ... και πόσα αχ...

 

[Smaragda53]

η συνέχεια????? ανυπομονούμε!!!

 

[Klair]

η συνέχεια????? ανυπομονούμε!!!

Έρχεται πολύ σύντομα!

 

[Klair]

Το Δάρα μετά τον Εμφύλιο και στα χρόνια της Δικτατορίας

Αμέσως μετά τον Εμφύλιο και μέχρι την πτώση της Χούντας, σε έξαρση ήταν και ο ντόπιος επίσημος χαφιεδισμός, που σε πολλές περιπτώσεις, ήταν μυστικοί πληρωμένοι συνεργάτες της Αστυνομίας. Δουλειά τους ήταν η παρακολούθηση "επικίνδυνων" πολιτών και η άμεση ενημέρωση των Αρχών. Στο χωριό όλοι φυσικά τους ήξεραν και τους ξεθέωναν εσκεμμένα στο περπάτημα. Οι συνέπειες του Εμφυλίου ήταν τραγικές και δεν ήταν δυνατόν να ξεχαστούν εύκολα. Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν φορτωμένα από τις οδυνηρές αναμνήσεις και από τα αρνητικά αποτελέσματα. Η δεκαετία του 1950 ήταν σκληρή και άχαρη για το χωριό, αλλά και καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία του. Αρκετοί έφυγαν για τις πόλεις και περισσότεροι για το εξωτερικό. Τότε η πτώση του πληθυσμού ήταν ραγδαία. Στην απογραφή του 1951 οι μόνιμοι κάτοικοι του Δάρα ήταν 1.190 και στην απογραφή του 1961 ήταν 770.

Προς το τέλος της δεκαετίας του 1950 άρχισαν να διαφαίνονται αμυδρές προσπάθειες ανάπτυξης της υπαίθρου και της αγροτικής οικονομίας. Το 1952 δειλά-δειλά είχαν αρχίσει να φυτεύονται στον κάμπο οι πρώτες μηλιές. Στη συνέχεια η Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος άρχισε να δίνει χαμηλότοκα δάνεια για την αγορά των δέντρων από τα φυτώρια. Γι' αυτό η δενδροκαλλιέργεια έγινε καθολική στον κάμπο του Δάρα και έμελλε να αλλάξει ριζικά τη ζωή του χωριού. Όχι μόνο ξεπεράστηκε η φτώχεια, αλλά άρχισε και η σχετική οικονομική άνθηση. Η παραγωγή τότε ξεπέρασε τους 2.500 τόνους σε μήλα και τους 1.000 τόνους σε ροδάκινα.

Εκείνη λοιπόν την εποχή, που τα αποκαΐδια του Εμφυλίου μύριζαν ακόμα, το Δάρα άνθιζε, είχε ζωή, ήταν γνωστό για τα μήλα και τα ροδάκινά του και ήταν ζηλευτό. Όλα αυτά κράτησαν μέχρι τη δεκαετία του 1980. Μετέπειτα άρχισε η κάτω βόλτα με τον νέο νόμο περί αγροτικών συνεταιρισμών (γεγονός που δεν είναι της παρούσης για ανάλυση).

Στις 21 Απριλίου του 1967, το πρωί, το κρατικό ραδιόφωνο δεν μετέδωσε τις ειδήσεις των 7:00, αλλά είχε συνέχεια δημοτικά τραγούδια. Αυτό ήταν η απόδειξη της επικράτησης της Δικτατορίας. Αργά το απόγευμα άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στο Δάρα ένοπλοι Μάϋδες (μονάδες ασφαλείας υπαίθρου). Στις 19:00 ανακοινώθηκε από το κρατικό ραδιόφωνο, πως η Αστυνομία, "δύναται να συλλαμβάνει άνευ εντάλματος". Ο δρόμος των συλλήψεων για την ύπαιθρο άνοιξε το ίδιο βράδυ. Στο χωριό έγιναν οι πρώτες συλλήψεις. Το πρωί της επομένης, 22 Απριλίου, ήρθε από την Τρίπολη με στρατιωτικό αυτοκίνητο μια μικρή ομάδα στρατιωτών, και αφού έστησαν στην αυλή του απέναντι καφενείου ένα οπλοπολυβόλο, φόρτωσαν τους κρατούμενους. Πριν την ανατολή του ηλίου οι περισσότεροι Δαραίοι ήταν συγκεντρωμένοι στον δρόμο κάτω από την πλατεία. Όλοι οι κρατούμενοι της Αρκαδίας, που συγκεντρώθηκαν στις φυλακές της Τρίπολης, ήταν περίπου 600.

Έμειναν εκεί 10 μέρες, και μετά το Πάσχα, ένα βράδυ, τους φόρτωσαν όλους σε στρατιωτικά αυτοκίνητα και τους πήγαν στο Ναύπλιο. Τους κατέβασαν στο λιμάνι και στη συνέχεια τους έβαλαν στο αμπάρι του αρματαγωγού πλοίου που περίμενε. Στο αμπάρι βρέθηκαν με άλλες εκατοντάδες κρατούμενους από διάφορα μέρη της Πελοποννήσου. Γύρω στα μεσάνυχτα το καράβι έβαλε μπροστά τις μηχανές και σήκωσε τις άγκυρες. Κανείς δεν ήξερε προς τα πού τους πήγαιναν. Κρατούμενοι αξιωματικοί και μηχανικοί του εμπορικού Ναυτικού, που ήταν στο αμπάρι, βρήκαν ένα κύπελλο, λίγο σαπούνι και ένα ξυραφάκι. Με αυτά κατασκεύασαν αυτοσχέδια πυξίδα, με την οποία προσδιόρισαν την πορεία του καραβιού. Έτσι, πριν τα ξημερώματα, κατάλαβαν πως η πορεία ήταν προς τη Γυάρο. Αυτόπτης μάρτυρας αυτού του γεγονότος ήταν ο θείος μου. Η συνέχεια της ιστορίας γνωστή και πρόσφατη, γι' αυτό και δεν θα επεκταθώ περισσότερο.

 

[Klair]

Το Δάρα και ο ζωοδότης κάμπος του

Στην κοιλάδα του Τράγου καταλήγουν ποτάμια, ξεροπόταμα και ρέματα που μεταφέρουν τα νερά πολλών πηγών, αλλά και εκείνα των βροχών. Ανατολικά του κάμπου και από την πηγή Ρεύνος ξεκινά ο Τράγος ποταμός.

Πηγή Ρεύνος, η γέννηση του Τράγου ποταμού

Πηγή Ρεύνος, η γέννηση του Τράγου ποταμού

Πηγή Ρεύνος, η γέννηση του Τράγου ποταμού

Ο Παυσανίας μας λέει πως κοντά στην πηγή, το 170 μ.Χ., ήταν το χωριό Ρεύνος (σημερινό χωριό Παναγίτσα). Η Παναγίτσα (αρχαίος Ρεύνος) είναι επίσης ορεινό χωριό, βρίσκεται πάνω στην ΕΟ 111 και απέχει 6 χιλιόμετρα από το Δάρα. Είναι χτισμένη σε πλαγιά λόφου και από τα σπλάχνα της αναβλύζει ο Τράγος ποταμός. Στα πόδια της απλώνεται η κοιλάδα του ομώνυμου ποταμού. Η παλιά της ονομασία, από την Τουρκοκρατία, είναι Γκιούσι και το όνομα της πηγής Μπαλτσάκος, ονόματα που προσφωνούνται ακόμα και σήμερα από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Αρκετά χρόνια αργότερα, τις εκτάσεις της Παναγίτσας εκμεταλλεύτηκαν οι κάτοικοι του χωριού Νυμφασία. Λόγω της εύφορης για τα δεδομένα της περιοχής γης, σε συνδυασμό με τον πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα, αρκετοί από αυτούς επέλεξαν να κατοικίσουν το χωριό και κάπως έτσι ξεκινά η σύγχρονη ιστορία του.

Σήμερα η Παναγίτσα αριθμεί λιγοστούς κατοίκους, και εκτός από την πηγή του Τράγου ποταμού, τα επιπλέον αξιοθέατα που διαθέτει, είναι η όμορφη εκκλησία καθώς και η κεντρική πλατεία της.

Από τα αρχαία χρόνια, το ποτάμι πήρε το όνομα Τράγος από την αγριοσυκιά που ήταν φυτρωμένη πάνω στον βράχο, πάνω ακριβώς από το άνοιγμα της ανάβρας (πηγή νερού). Με τους αιώνες το όνομα Τράγος πέρασε στη λαϊκή φαντασία, σαν το ζώο τράγος, αφού κανένας δε γνώριζε πως τράγο έλεγαν οι αρχαίοι την αγριοσυκιά. Για τούτο στο κέντρο της πρώτης σφραγίδας του Δήμου Νάσων ήταν ανάγλυφη η μορφή ενός τράγου.

Στην ανάβρα του ποταμού φτάνουν τα νερά από τις πηγές και το έλος του χωριού Κανδήλα, μέσα από φυσική υπόγεια σήραγγα. Η αγριοσυκιά, που έδωσε το όνομά της στο ποτάμι, κρατήθηκε πάνω στον βράχο μέχρι τη δεκαετία του 1970. Τότε έριξαν πάνω της τσιμεντότοιχο προκειμένου να φαρδύνουν το κατάστρωμα της εθνικής οδού 111 Πατρών-Τρίπολης. Και έτσι η ανάδοχος του ποταμού χάθηκε οριστικά κάτω από τα τσιμέντα. Σήμερα έχουν κατασκευάσει πέτρινο τείχος και βρύση.

Στη νότια πλευρά του κάμπου καταλήγουν τα ποτάμια Μυλάοντας και Μαλοίτας, τα οποία ενωμένα πλέον αποτελούν τον Ξεριά, γιατί το καλοκαίρι στερεύουν από νερά. Την ιστορία του Μυλάοντα την έχω αφηγηθεί στο κεφάλαιο "Νυμφασία: Το χωριό όπου έλουζαν τα μαλλιά τους οι Νύμφες". Το ξεροπόταμο αυτό (Ξεριάς) είναι ο μεγάλος συλλέκτης των βρόχινων νερών από τη βόρεια πλευρά του Μαινάλου και από ένα μεγάλο κομμάτι της Γορτυνίας. Επειδή η κοιλάδα του Τράγου περιβάλλεται από πολλά, και κυρίως γυμνά βουνά, οι χείμαρροι και τα ρέματα μεταφέρουν σε αυτήν μεγάλες ποσότητες φερτών υλικών.

Ο ποταμός Μυλάοντας διασχίζει τον κάμπο και κυλάει φουσκωμένος από την πρόσφατη βροχή για να συναντήσει λίγο αργότερα τον Τράγο ποταμό

Ο Μυλάοντας οδεύει προς το ραντεβού του με τον Τράγο

Μυλάοντας και Τράγος σμίγουν ακριβώς στην πηγή Ρεύνος. Δηλαδή ο Τράγος με το που γεννιέται τροφοδοτείται επιπλέον με τα νερά του Μυλάοντα και αφού "έσονται οι δύο εις σάρκαν μίαν" κυλούν αγκαλιασμένοι, άλλοτε νωχελικοί και άλλοτε ανταριασμένοι, για να συναντήσουν στην πορεία τους τον Λάδωνα ποταμό και όλοι μαζί πια να τροφοδοτήσουν την πανέμορφη Λίμνη του Λάδωνα.

Το σημείο της συνάντησης:

Ο Μυλάοντας

Ο νεογέννητος Τράγος

Η κοινή τους πορεία

Από παλιά για τις ανάγκες των ντόπιων, των περαστικών αλλά και των κάθε λογής ταξιδευτών είχαν χτιστεί σε όλο τον χώρο του κάμπου πολλά πέτρινα γεφύρια, εκ των οποίων σώζονται τα έξι και αποτελούν αντικείμενο θαυμασμού των νεότερων γενιών. Όλα είναι μονότοξα, χτισμένα με την χαρακτηριστική γκρίζα πέτρα της περιοχής και κάποια εξ αυτών οξυκόρυφα. Κατά μαρτυρίες των παλιότερων ντόπιων τα πιο πολλά είναι χτισμένα από τους περίφημους Λαγκαδινούς μαστόρους, που άφησαν το στίγμα τους και σε αυτήν την περιοχή. Τα τρία εξ αυτών ανήκουν στα γεωγραφικά όρια του χωριού Δάρα, ένα στο χωριό Κώμη και δύο στο χωριό Πράσινο (Καρνέσι).

Το "Παλιό γεφύρι" του Δάρα βρίσκεται επί του ποταμού Τράγου. Λέγεται και σκέτο “Γεφύρι” ή “Γεφύρι στο χωριό Δάρα”. Πρόκειται για ένα πανέμορφο μονότοξο γεφύρι, χωρίς στηθαία και είναι οξυκόρυφο. Οι ντόπιοι πιστεύουν ότι χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας αν και υπάρχουν και κάποιες άλλες απόψεις που θεωρούν ότι είναι βυζαντινή κατασκευή.

Το Γεφύρι του "Πόρου" βρίσκεται επίσης στον Δαρέικο κάμπο, επί του ποταμού Τράγου. Είναι μονότοξο, χωρίς στηθαία, με μια σειρά από καλοδουλεμένα καμαρολίθια μεγάλου μήκους και η βάση του έχει καλυφθεί με τσιμέντο και άσφαλτο, προφανώς για εξυπηρέτηση των γεωργικών οχημάτων των ντόπιων. Οι ντόπιοι πιστεύουν ότι χτίστηκε επίσης επί Τουρκοκρατίας και σίγουρα είναι νεότερο από το Παλιό Γεφύρι.

Κύρια περιοχή παραγωγής για τους Δαραίους ήταν και είναι ο ποτιστικός κάμπος των 3.500 στρεμμάτων. Τα δύο σε επάρκεια προϊόντα των κατοίκων ήταν παλαιότερα το καλαμπόκι (αραποσίτι το λένε οι ντόπιοι) και το κρασί. Και στα δύο είχαν περίσσευμα και μπορούσαν να τα πουλήσουν. Το κρασί αγόραζαν κυρίως Βυτιναίοι και Μαγουλιανίτες και αυτό το γεγονός δεν ήταν τυχαίο. Οι Βυτιναίοι γνώριζαν την καλή ποιότητα του κρασιού από την εποχή που και οι ίδιοι είχαν κτήματα στον κάμπο του Δάρα. Η παράδοση λέει ότι οι Δαραίοι φύτευαν τα αμπέλια τη νύχτα κρυφά από τους Τούρκους. Αυτό φαίνεται να είναι μια αλήθεια, γιατί οι σειρές των κλημάτων ήταν ακανόνιστες και ανακατεμένες. Τα τελευταία από αυτά τα αμπέλια κόπηκαν τη δεκαετία του 1960 με την εκτεταμένη δενδροκαλλιέργεια στον κάμπο.

Σήμερα στον κάμπο καλλιεργούνται μηλιές, κυδωνιές και ροδακινιές. Τα μήλα είναι ξακουστά και πεντανόστιμα. Σαν νεαρή κοπέλα, με τις ευλογίες του πολύ αυστηρού παππού μου (ακόμα και σήμερα αδυνατώ να κατανοήσω πως ψήθηκε και έδωσε τη συγκατάθεσή του) εργάστηκα ένα καλοκαίρι στα μήλα. Ο έμπορος που αγόραζε τον πολύτιμο καρπό ενός χωραφιού δημιουργούσε ένα συνεργείο από ντόπιους εργάτες. Η ξαδέρφη μου δούλευε αρκετά χρόνια στα μήλα και έβγαζε καλό μεροκάματο. Βρισκόμενη για καλοκαιρινές διακοπές στο χωριό, μου μπήκε η ιδέα να δουλέψω και εγώ μαζί της. Τα βρήκαμε, τα συμφωνήσαμε με τον έμπορο και το ραντεβού δόθηκε στις 7 το πρωί στην πλατεία του Δάρα. Ένα αγροτικό αυτοκίνητο αγκομαχώντας ανέβηκε την ανηφόρα και στάθηκε στη μέση του δρόμου. Καμιά δεκαριά άτομα, που αποτελούσαμε το συνεργείο, πηδήσαμε στην καρότσα του αγροτικού και ξεκινήσαμε για τον κάμπο. Η πρωινή ομίχλη, αν και καλοκαίρι, απλωμένη σαν γάζα θόλωνε τον ορίζοντα, τα δέντρα και τα χωράφια.

Το νοτισμένο γρασίδι μούσκευε τα παντελόνια μας από τα γόνατα και κάτω και η υγρασία μας τρυπούσε μέχρι τα κόκαλα. Η δουλειά ξεκίνησε αμέσως και η έντασή της ήταν τέτοια ώστε γρήγορα ξεχάσαμε τα βρεγμένα παντελόνια και τα παγωμένα χέρια. Στη μέση του χωραφιού τα μαζεμένα μήλα σχημάτιζαν έναν κατακίτρινο λόφο. Και λέω κατακίτρινο γιατί αναφέρομαι στην ποικιλία golden η οποία καλλιεργείται κατά κόρον στον κάμπο του Δάρα. Η δουλειά του συνεργείου ήταν να διαλέξει τα "υγιή" μήλα και να τα τοποθετήσει με συγκεκριμένη σειρά μέσα σε ξύλινα τελάρα. Έπρεπε να είσαι έμπειρος-η τεχνίτης-τρια για να το κάνεις γρήγορα και σωστά αυτό. Η δουλειά του νέοπα, δηλαδή η δική μου, ήταν να "ντύνω" τα τελάρα με αυτά τα μπλε-μωβ χαρτιά τα οποία προστατεύουν και σκεπάζουν το προϊόν. Και μη νομίζετε ότι αυτή η εργασία ήταν εύκολη, γιατί το στρώσιμο των χαρτιών έπρεπε να γίνει με συγκεκριμένη σειρά και ειδικό τρόπο. Να φανταστείτε ότι μέχρι να μάθω να το κάνω γρήγορα, σωστά και να δημιουργώ ένα απόθεμα έτοιμων τελάρων με προλάβαιναν αυτοί που τελάριαζαν τα μήλα.

Προς το μεσημεράκι, όταν σταματούσαμε για φαγητό, όλη αυτή η εργασία έπαιρνε μια μορφή γιορτής. Αυτό γινόταν κάθε μέρα. Ερχόντουσαν αγρότες από τα γύρω χωράφια για να φάμε όλοι μαζί και να πούμε τα νέα μας. Τα πειράγματα και οι γαργαλιστικές ατάκες έδιναν και έπαιρναν. Πιστεύω ότι ένας σημαντικός λόγος αυτής της κοσμοσυρροής ήταν και η αφεντιά μου. Από την πρώτη κιόλας μέρα το γεγονός ότι η εγγονή του καθηγητή και της δασκάλας δουλεύει στον κάμπο μαθεύτηκε σε όλο τον ντουνιά. Εκείνο το καλοκαίρι αποτέλεσα την ατραξιόν του χωριού και των περιχώρων. Όλη αυτή η εμπειρία μου έχει αφήσει τόση γλύκα που ακόμα τη νιώθω στα χείλη μου. Σήμερα όλα αυτά τα τόσο απλά, μα τόσο σημαντικά γεγονότα έχουν χαθεί ανεπιστρεπτί.

 

[Smaragda53]

πόσο ωραία και ενδιαφέρουσα ιστορία!

 

[travelbreak]

• Ωραία τα Φθινοπωρινά χρώματα στις φωτογραφίες!
• Τα μήλα Τριπόλεως έχουν υπέροχο άρωμα. Έχω ένα φίλο στην Τεγέα που παράγει καταπληκτικά Ντελίσια Τριπόλεως.
• Όταν σε μια περιγραφική ιστορία, βάζουμε και προσωπικά στοιχεία, αποκτά άλλο ενδιαφέρον.

 

[Klair]

• Ωραία τα Φθινοπωρινά χρώματα στις φωτογραφίες!
• Τα μήλα Τριπόλεως έχουν υπέροχο άρωμα. Έχω ένα φίλο στην Τεγέα που παράγει καταπληκτικά Ντελίσια Τριπόλεως.
• Όταν σε μια περιγραφική ιστορία, βάζουμε και προσωπικά στοιχεία, αποκτά άλλο ενδιαφέρον.

@travelbreak σε ευχαριστώ θερμά για τα τόσο όμορφα λόγια σου!

Και στον Δαρέικο κάμπο καλλιεργούνται τα μήλα delicious αλλά ανέκαθεν η ποικιλία golden ήταν η βασίλισσα της παραγωγής. Όντως τα delicious είναι νόστιμα, έχουν υπέροχο άρωμα και προσωπικά τα προτιμώ. Τα golden μου αρέσουν όταν είναι ακόμα σκληρά και ζουμερά. Άμα περάσουν οι μέρες και δεν φαγωθούν γίνονται μαλακά σαν "αφρός" και δεν μου αρέσουν. Είχαμε και εμείς ένα κτήμα με ποικιλία golden το οποίο μας έδινε κάθε χρόνο 10 τόνους μήλα. Οι γονείς μου κρατούσαν αρκετά κιλά για δική μας χρήση και φυσικά δεν τα έβαζαν ποτέ στο ψυγείο. Προτιμούσαν να τα συντηρούν με φυσικό τρόπο έξω από το σπίτι, στη σκιά και στο κρύο. Ε... μετά από πάρα πολύ καιρό, ίσως μήνες θα έλεγα, κρατούσαν μια χαρά χωρίς να σαπίζουν, απλά γίνονταν μαλακά και έχαναν τα πλούσια υγρά τους, γεγονός απόλυτα φυσιολογικό.