Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!

[Klair]

Το Δάρα και το νερό

Αλλάζοντας σελίδα ήρθε η ώρα να διηγηθώ την ιστορία της απόκτησης νερού στο χωριό, η οποία κρατάει χρόνια, και περιβάλλεται από πολλές ίντριγκες, αντιδράσεις και εμπάθειες. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, εμφανίστηκαν κατά καιρούς, σοβαρές προσπάθειες, από υπεύθυνους και προοδευτικούς ανθρώπους του τόπου, για τη λύση του πρώτου και κορυφαίου προβλήματος του χωριού. Παράλληλα όμως εμφανίστηκαν και αντιδράσεις κατά της όποιας προτεινόμενης λύσης, με σκοπό την ικανοποίηση αντιπολιτευτικών στόχων ή και προσωπικών εμπαθειών. Οι αντιδραστικοί αδιαφορούσαν για την ταλαιπωρία των κατοίκων, οι οποίοι κουβαλούσαν το νερό με τα γαϊδουράκια από τον Κάμπο, ή τα Χαλικιά (περιοχή έξω από το χωριό).

Τα δοχεία μεταφοράς ήταν ξύλινα νεροβάρελα, και κάθε σπίτι είχε δύο, ώστε να φορτώνονται στα ζώα, το ένα στη μια πλευρά του σαμαριού, και το άλλο στην άλλη. Η ποσότητα του νερού στο κάθε βαρέλι ήταν 25-30 οκάδες. Με αυτήν τη μικρή ποσότητα, ολόκληρες οικογένειες, έπρεπε να περάσουν δύο και τρεις ακόμα ημέρες. Τον χειμώνα η κατάσταση ήταν κάπως καλύτερη, γιατί αξιοποιούσαν και το βρόχινο νερό, που μάζευαν στα καζάνια (λεβέτια τα λένε στο χωριό). Επιπλέον τον χειμώνα είχαν αρκετό νερό, οι τρεις-τέσσερις βρυσούλες του χωριού. Όμως και από αυτές τις χειμερινές βρύσες η μεταφορά γινόταν στα σπίτια με τις βαρέλες και τα ζώα. Συνήθως η προμήθεια του νερού ήταν αποκλειστική δουλειά των γυναικών ή των μεγαλύτερων παιδιών.

Σαν παιδί και έφηβη πρόλαβα και εγώ τη μεταφορά του νερού, από τις τέσσερις βρύσες του χωριού στα σπίτια με τα γαϊδουράκια. Τρελή χαρά με κυρίευε, όταν τα καλοκαίρια των διακοπών μου στο χωριό, αναλαμβάναμε με τα ντόπια ξαδέρφια μου να πάμε στη βρύση για νερό. Μόνο που στα παιδικά μου χρόνια υπήρχαν και τα πλαστικά μπιτόνια, εκτός φυσικά από τις ξύλινες βαρέλες. Οι βαρέλες είχαν ειδικό τρόπο φόρτωσης με σχοινιά στα πλαϊνά του σαμαριού, μια διαδικασία την οποία είχα μάθει να κάνω και εγώ. Τα πλαστικά μπιτόνια ήταν πιο εύκολο να τα κρεμάσουμε από το σαμάρι, γιατί είχαν "χεράκια" μέσα από τα οποία περνούσαμε τις τριχιές (χοντρά σχοινιά). Μια ολόκληρη πομπή, από τρία και τέσσερα φορτωμένα ζώα, τα οποία ακολουθούσε ένα τσούρμο φωνακλάδικων και χαρούμενων παιδιών, ξεκινούσε από τα σπίτια του χωριού με κατεύθυνση τη βρύση. Για εμένα, που είχα μάθει στις ανέσεις της Αθήνας, ήταν μια πραγματική περιπέτεια, μια επίπονη αλλά και διασκεδαστική προσφορά στη λάτρα του σπιτιού. Γυρνώντας στο σπίτι ήθελα να γεμίσω ό,τι δοχείο, κατσαρολικό ή καζάνι υπήρχε, για να ξαναφύγω για τη βρύση. Τόσο πολύ με γοήτευε όλη αυτή η προσπάθεια. Τα πειράγματα με τα άλλα παιδιά έδιναν και έπαιρναν. Γινόταν ένα πραγματικό πάρτι και φυσικά δεν έλειπαν και οι "γαμπροί" από τα γειτονικά στη βρύση σπίτια, που έβγαιναν σε πόρτες και παράθυρα, για να πάρουν "μάτι" την Αθηναία που ερχόταν στη βρύση για νερό. Μέχρι μουσική στη διαπασών έβαζαν στα σπίτια τους, και άνοιγαν πόρτες και παράθυρα, για να ακούγεται σε όλη τη γειτονιά, γύρω από τη βρύση.

Η πρώτη σοβαρή ενέργεια που έγινε για τη λύση του προβλήματος ήταν το 1921. Ο τότε Πρόεδρος της Κοινότητας ανέθεσε σε Ελβετούς μηχανικούς την εκπόνηση μελέτης για τη μεταφορά στο χωριό του νερού της μικροπηγής από τα Χαλικιά (περιοχή έξω από το χωριό). Πρόβλεψη της μελέτης ήταν να τοποθετηθούν αρχικά, κάποιες βρύσες σε διάφορα σημεία του χωριού, και στη συνέχεια το έργο να επεκταθεί, με ακόμα περισσότερες βρύσες και σε άλλα σημεία. Αν ολοκληρωνόταν αυτό το έργο η λύση του προβλήματος για την εποχή εκείνη (1921) θα ήταν ιδανική. Δυστυχώς όμως καραδοκούσαν άνθρωποι φανατισμένοι, χωρίς όραμα, κοινωνικά ανεύθυνοι και ταγμένοι να υποστηρίζουν την άρνηση.

Η ύδρευση στο Δάρα ήταν γεμάτη από πολλές αντιδράσεις και βασικό επιχείρημα, που άντεξε μέχρι το 1980, ήταν εκείνο των κουνουπιών και της ελονοσίας. Υποστήριζαν πως το χωριό θα γεμίσει κουνούπια, οι κάτοικοι θα αρρωστήσουν από ελονοσία, και πρότειναν το νερό να φτάσει μέχρι τα αλώνια, δηλαδή και πάλι έξω από το χωριό.

Άλλη σοβαρή προσπάθεια ήταν εκείνη του Κοινοτικού Συμβουλίου, τον Αύγουστο του 1933, η οποία επίσης ναυάγησε. Το 1950 χορηγήθηκαν από το αρμόδιο Υπουργείο στην Κοινότητα Δάρα 1.500 μέτρα σιδηροσωλήνες, για την κατασκευή αγωγού από τα Χαλικιά στο χωριό. Το έργο άρχισε με προσωπική εργασία των κατοίκων. Ήταν όχι μόνο δύσκολο, αλλά και επικίνδυνο. Οι εργαζόμενοι δούλευαν σε μεγάλο βάθος και κάτω από μεγάλους όγκους διαβρωμένου εδάφους. Όμως όλες οι δυσκολίες ξεπεράστηκαν, χάρη στην απόφαση των κατοίκων και του τότε Προέδρου της Κοινότητας, να κάνουν κάτι επιτέλους για να έχουν λίγο νερό.

Όλα πήγαιναν καλά, μέχρι την ώρα που το νερό έφτασε πάνω από το νεκροταφείο, το οποίο είναι αρκετά μέτρα έξω από τα οικιστικά όρια του χωριού. Τότε εμφανίστηκαν πάλι εκείνοι που δεν είχαν προσφέρει ούτε μια δραχμή και ούτε μια ώρα προσωπικής εργασίας. Ήθελαν "σώνει και καλά" το νερό να μείνει κοντά στο νεκροταφείο, δηλαδή και πάλι μακριά από τα σπίτια.

Οι κάτοικοι εξαγριώθηκαν μαζί τους και ο τότε Πρόεδρος, ευτυχώς τους αγνόησε, και έκανε σωστά τη δουλειά του. Το νερό ήρθε μέσα στο χωριό. Τοποθετήθηκαν τέσσερις βρύσες σε κεντρικά σημεία του Δάρα και το πρόβλημα της ύδρευσης κάπως καλυτέρευσε. Αυτές λοιπόν τις βρύσες πρόλαβα εγώ στα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια. Ήταν ένα αξιόλογο και αναπτυξιακό έργο για τα χρόνια εκείνα, αφού πλέον στους κήπους και στις αυλές των σπιτιών έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα λουλούδια και τα πρώτα δέντρα, κυρίως ελιές, αλλά και καρυδιές και αχλαδιές. Μέχρι τότε το χωριό ήταν γυμνό και άχαρο από την ξεραΐλα.

Στις δεκαετίες 1960-1970 εμφανίστηκε στο Δάρα κάποια προσπάθεια βελτίωσης των κατοικιών και δειλά-δειλά έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες σύγχρονες κουζίνες και τα πρώτα μπάνια. Θυμάμαι πάρα πολύ καλά, να πλένουμε τα πιάτα στον νεροχύτη με το νερό ενός δοχείου που κατέληγε σε βρυσούλα. Έτσι πλενόμασταν το πρωί όταν ξυπνούσαμε και έτσι λουζόμασταν και κάναμε μπάνιο.

Με τις κοινοτικές εκλογές του 1978, οι δημότες Δάρα εξέλεξαν Πρόεδρο της Κοινότητας τον θείο μου, Δ. Μ. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, (1-1-1979), το πρόβλημα της ύδρευσης και της μεταφοράς του νερού σε κάθε νοικοκυριό πήρε την πρώτη θέση στον προγραμματισμό των έργων. Ο Σύλλογος Δαραίων της Αθήνας πήρε θετική θέση και ανέπτυξε σοβαρές πρωτοβουλίες για τη συγκέντρωση των χρημάτων. Ενημέρωσαν τους Συλλόγους Αμερικής και Αυστραλίας που με ενθουσιασμό ανταποκρίθηκαν στο αίτημα.

Έτσι στις 14-9-1979 άρχισαν οι εργασίες για την κατασκευή του εσωτερικού δικτύου και με την ολοκλήρωση αυτή, άρχισε η κατασκευή των παροχών διανομής στα σπίτια. Η συντριπτική πλειοψηφία των απανταχού Δαραίων, όχι μόνον ήταν υπέρ του έργου, αλλά και με αγωνία περίμενε την ολοκλήρωσή του. Όμως και πάλι υπήρξαν υποβόσκουσες και συνωμοτικές αντιδράσεις από μερίδα χωριανών, οι οποίοι έτρεφαν φρούδες ελπίδες ότι το έργο δεν ήταν δυνατόν να ολοκληρωθεί. Όταν βεβαιώθηκαν για την επίτευξή του, έχασαν τον αυτοέλεγχο και ξεπέρασαν ακόμα και τον εαυτό τους. Ούτε λίγο ούτε πολύ, έφτασαν στο ακραίο σημείο 27 οικογένειες να μη βάλουν νερό μέσα στα σπίτια τους. Μετά την υδροδότηση του 90% των σπιτιών, η Κοινότητα έκλεισε τις τέσσερις κοινοτικές βρύσες για την οικονομία του νερού. Τότε, όσοι δεν έβαλαν νερό στα σπίτια τους, αναγκάστηκαν να το παίρνουν δανεικό από τους γείτονές τους με παρακάλια, αλλά και πολλές φορές με αρνήσεις από τους κατέχοντες το οικιακό πλέον νερό. Μετά από έναν μήνα η Κοινότητα εξέδωσε νέα ανακοίνωση και τότε όλοι οι αντιδραστικοί έσπευσαν τελικά να υποβάλλουν αιτήσεις.

Στις 16 Αυγούστου 1980 έγιναν τα εγκαίνια του νερού, με την παρουσία επισήμων και του συνόλου των κατοίκων του χωριού. Μετά την τελετή το γλέντι φούντωσε για τα καλά και η χαρά ξεχείλιζε από παντού. Οι χοροί στην πλατεία ήταν μαζικοί και οι εκδηλώσεις πανηγυρικές. Οι πρώτες πρωινές ώρες βρήκαν τους κατοίκους να χορεύουν περιμετρικά της πλατείας, αλλά και στους δρόμους του χωριού.

 

[Klair]

Το μικρό Δάρα της Αυστραλίας

Ο πρώτος Δαραίος έφυγε για την Αυστραλία το 1954. Το κουράγιο του ήταν αξιοθαύμαστο και το "ποδαρικό" του καλό, με συνέπεια να τον ακολουθήσουν στη συνέχεια και άλλοι χωριανοί. Συμπαραστάθηκε σε όλους και όλοι μαζί στέριωσαν και πρόκοψαν στην ξενιτιά. Όλοι οι Δαραίοι μετανάστες έφυγαν για την Αυστραλία σε καιρούς δύσκολους και φυσικά με μια μικρή αποσκευή στα χέρια τους. Σε αυτήν την αποσκευή, εκτός από τα λιγοστά υπάρχοντά τους, πήραν μαζί τους τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του χωριού και όλα τα κράτησαν ζωντανά και αναλλοίωτα. Κατάφεραν να ξεχωρίσουν και στον οικονομικό, αλλά και στον κοινωνικό στίβο. Έμειναν Έλληνες, έμειναν Δαραίοι κι ας ρίζωσαν σε ξένη χώρα. Υπήρξαν πάντα πρόθυμοι να μοιραστούν, όχι μόνο την αγάπη τους, αλλά και το υστέρημά τους, για το χωριό που άφησαν πίσω στην Ελλάδα. Είχαν ουσιαστικά δύο πατρίδες, τη μια της ανάγκης και την άλλη της αγάπης.

Είχαν λοιπόν το όραμα και το κουράγιο και πάλεψαν για να δημιουργήσουν το Δάρα της Αυστραλίας, το οποίο δεν είναι μόνον ένας χώρος όμορφος και μεγάλος, με δέντρα, με σπίτια και με ποτάμι. Είναι μια κυψέλη, όπου το μικρό μελίσσι των Δαραίων που έφυγε από το χωριό, παράγει το δικό του μέλι, που μυρίζει Ελλάδα, έλατο και θυμάρι του τόπου. Σε μια συνεδρίαση του 1979, ο Σύλλογος Δαραίων Αυστραλίας αποφάσισε να αγοράσει μια έκταση και να δημιουργήσει κάτι πολύ όμορφο για τους Δαραίους του Σίδνεϊ. Συμφώνησαν όλοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη και η αγορά της έκτασης ήταν πλέον γεγονός. Όρισαν μάλιστα και τα εγκαίνια του μικρού Δάρα, στις 17 Μαΐου 1981. Ο χρόνος ήταν λίγος και η δουλειά πολλή και δύσκολη, όμως τα κατάφεραν, και το χωριό της Αυστραλίας ζωντάνεψε και ήταν έτοιμο να μεταδώσει στα παιδιά τους την Ελληνική φλόγα και να τα γαλουχήσει με τα ήθη και τα έθιμα του τόπου.

Τα σπίτια που έχτισαν είναι ίδια με το παλιό στυλ των σπιτιών του Δάρα της Αρκαδίας. Χώμα είχαν για πάτωμα στο "χειμωνιάτικο", και ήταν αταβάνωτα, ενώ από τα πατερά (μεγάλα δοκάρια της στέγης) κρέμονταν τα πούσια (εξωτερικά φύλλα) των καλαμποκιών, μια παλιά συνήθεια των Δαραίων, να τα κρεμάνε στα δοκάρια της οροφής.

Σε αυτό το σημείο θα ανοίξω μια παρένθεση για να περιγράψω παιδικές θύμησες, οι οποίες αναδύονται σιγά-σιγά, όσο προχωράει αυτή η μαραθώνια αφήγηση της ιστορίας του χωριού μου. Μετά τη συγκομιδή των καλαμποκιών, ο θείος και η θεία μου, τα αποθήκευαν στο κατώι (ο χώρος κάτω από το κυρίως σπίτι) σχηματίζοντας έναν ολόκληρο "λόφο" από τον πολύτιμο καρπό. Το βράδυ, και αφού η οικογένεια είχε μαζευτεί από τα χωράφια και είχε τελειώσει με το δείπνο, κατέβαινε στο κατώι, καθόταν σε χαμηλά σκαμνάκια ή κουρελούδες και ξεκινούσε η διαδικασία αφαίρεσης των φύλλων και η αποθήκευση του καθαρού πλέον καρπού σε τεράστια μεταλλικά δοχεία. Όλα τα παιδιά μαζευόμασταν γύρω από τους μεγαλύτερους και παίρναμε μέρος σε αυτήν τη διαδικασία, παρακαλώντας τη θεία να μας διηγηθεί ιστορίες και μύθους για το χωριό. Πολλά πράγματα που έχω διηγηθεί μέχρι τώρα, ίσως και να τα θυμάμαι, από αυτές τις οικογενειακές μαζώξεις για το ξεφύλλισμα των καλαμποκιών. Κλείνω την παρένθεση και συνεχίζω για το Δάρα της Αυστραλίας.

Τα παραγώνια (ο χώρος μπροστά από το τζάκι) στα σπίτια του Δάρα της Αυστραλίας είναι στρωμένα με σαΐσματα (χειροποίητα υφαντά ρούχα από μαλλί κατσίκας) και στην αυλή υπάρχει φούρνος για τα ψησίματα. Πιο πέρα, σε ένα παλιό κτίσμα, έφτιαξαν το παραδοσιακό καφενείο, όπως του χωριού, με ξύλινες καρέκλες πλεγμένες με ψαθί, ίδιες και απαράλλαχτες με τις παλιές. Έβαλαν και ταμπέλα που γράφει: Καφενείο "Το Έθνος Δάρα". Ούζο, στραγάλια και λουκούμια είναι τα κεράσματα του καφενείου και χωρίς πίστωση. "Πίστωσις δεν δίδεται" έτσι έγραψαν φάτσα στο μαγαζί, γυρνώντας τις μνήμες χρόνια πίσω, τότε που η φτώχεια ήταν αβάσταχτη. Το Συμβούλιο αποφάσισε να δώσει στα εγκαίνια πανηγυρικό χαρακτήρα. Αποφάσισε επίσης να καλέσει τον θείο μου, τον Πρόεδρο της Κοινότητας Δάρα Αρκαδίας, για να παραστεί στα εγκαίνια και του έστειλαν την παρακάτω επιστολή:

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΑΡΑΙΩΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ Ο "ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ"
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΔΑΡΑ

Αγαπημένε μας Πρόεδρε ​

Στην προσπάθειά μας να μεταδώσουμε στα παιδιά μας την ελληνική φλόγα και να τα γαλουχήσουμε με τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας, εμείς ο Σύλλογος των Δαραίων του Σίδνεϊ της Αυστραλίας, δημιουργήσαμε το μικρό Δάρα, "μικρογραφία" του χωριού μας, σε ένα κτήμα που αγόρασε ο Σύλλογος για αυτόν τον σκοπό.

Στο μικρό Δάρα θα μαζευόμαστε όλοι οι Δαραίοι, τα παιδιά μας και οι φίλοι μας, για να ζούμε στιγμές ελληνικές, αδελφικές όπως κάποτε στο χωριό μας. Για τα εγκαίνια λοιπόν του χώρου αυτού, που θα γίνουν μεταξύ Απρίλη και Μάη, το Συμβούλιο έλαβε ομόφωνα την απόφαση να σε καλέσει, κύριε Πρόεδρε, να παρευρεθείς στη γιορτή των εγκαινίων, σαν ο νόμιμος εκλεγμένος εκπρόσωπος του χωριού μας. Όχι μόνο το Συμβούλιο, αλλά και οι Δαραίοι του Σίδνεϊ, θα το θεωρήσουμε τιμή μας και μεγάλη μας χαρά, να σε δούμε ανάμεσά μας, στις χαρούμενες αυτές στιγμές.

Περιττόν να τονιστεί ότι τα εισιτήρια θα είναι πληρωμένα από τον Σύλλογό μας και εδώ θα είσαι φιλοξενούμενος όλων των Δαραίων του Σίδνεϊ. Θα σε παρακαλέσουμε μόνο να έχουμε την απάντηση, θετική ή αρνητική, μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 1981.

Εκείνος φυσικά και αποδέχθηκε το κάλεσμα και έκανε το μεγάλο ταξίδι. Θυμάμαι ότι μας είχε πει τα παρακάτω λόγια επιστρέφοντας από την Αυστραλία: "Το ταξίδι αυτό ήταν το μεγάλο "δώρο" για μένα στα 12 χρόνια που είχα την τιμή να είμαι Πρόεδρος στο Δάρα. Εκείνο το ταξίδι ήταν μεγάλο, χιλιάδες μίλια μακριά, όμως εγώ εκεί που πήγα, ούτε στιγμή, δεν ένιωσα πως ήμουν σε ξένη χώρα. Σε κάθε βήμα, κάθε ώρα, οι Δαραίοι της Αυστραλίας με την καλοσύνη τους ήταν μπροστά μου, ήταν μαζί μου".

Και συνέχισε να μας διηγείται: "Στο καφενείο το κουβεντολόι ήταν παραδοσιακό-νταρέϊκο. Κουτσομπολιά χαριτωμένα, παροιμίες, ιστορίες και ανέκδοτα του χωριού. Τέτοια είναι και τα θέματα στο καφενείο του Δάρα Αρκαδίας. Κάποιοι έπαιζαν χαρτιά (δηλωτή) και ολοκλήρωναν με αυτόν τον τρόπο την εικόνα των καφενείων του χωριού. Εκείνοι οι φευγάτοι στη μακρινή Αυστραλία ήταν πιο κοντά από εμάς στο Δάρα, το Δάρα της Αρκαδίας. Εκείνα που έκαναν, εκείνα που έλεγαν, με δυσκόλευαν να βρω, ποιο Δάρα είναι πιο κοντά στα παλιά και στην παράδοση".

"Δαρέϊκα ήταν όλα την ημέρα της γιορτής, σύμφωνα με το γράμμα της παράδοσης. Οι ψησταριές, τα τραγούδια, τα κλαρίνα και οι χοροί. Λες και το πανηγύρι γινόταν στα αλώνια ή στην πλατεία του χωριού της Αρκαδίας. Χίλιοι Έλληνες και Αυστραλοί βρέθηκαν στη γιορτή. Ήταν και πολλοί επίσημοι καλεσμένοι, όπως ο Δήμαρχος της πόλης, ο Πρόξενος της Ελλάδας, ο Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας των μεταναστών της Αυστραλίας κ.α. Δημοσιογράφοι και ανταποκριτές κατέγραψαν τις εκδηλώσεις και κεντρικοί σταθμοί ασχολήθηκαν στα δελτία ειδήσεων και είπαν πολλά για τη γιορτή. Από το Σίδνεϊ μέχρι το "χωριό" είχαν πινακίδες με βέλη που έγραφαν: "προς Δάρα".

Ο θείος μου, ως Πρόεδρος της Κοινότητας, σαν ήρθε η ώρα να μιλήσει, πήρε το μικρόφωνο και είπε λόγια της στιγμής και του αυθορμητισμού. Το κλίμα και η συγκίνηση δεν του επέτρεψαν να εκφωνήσει τον λόγο που είχε προσχεδιάσει: "Δαραίοι, κάνατε κάτι μεγάλο, που με τον καιρό θα γίνει ακόμα μεγαλύτερο. Εγώ δεν μπορώ να ορίσω τα σύνορα, άλλοι θα το κάνουν. Θα το κάνει η ιστορία, γιατί και το ίδιο είναι ιστορία. Ως εκπρόσωπος της Κοινότητας σας συγχαίρω και σας ευχαριστώ". Αυτά ήταν τα λίγα λόγια, που η συγκίνηση του επέτρεψε να εκφωνήσει!

Το μεγαλύτερο έργο που έγινε στο Δάρα Αρκαδίας και που συνέβαλε σημαντικά ο Σύλλογος Δαραίων Σίδνεϊ ήταν το υδραγωγείο και η διανομή του νερού σε όλα τα σπίτια, όπως έχω περιγράψει στο προηγούμενο κεφάλαιο. Ακολούθησαν και άλλες πολλές δωρεές για έργα ανάπτυξης του χωριού. Οι απανταχού Σύλλογοι των Δαραίων, δίκαια και με το σπαθί τους, πήραν τον τίτλο του ευεργέτη.

 

[Smaragda53]

Το μικρό Δάρα της Αυστραλίας

Ο πρώτος Δαραίος έφυγε για την Αυστραλία το 1954. Το κουράγιο του ήταν αξιοθαύμαστο και το "ποδαρικό" του καλό, με συνέπεια να τον ακολουθήσουν στη συνέχεια και άλλοι χωριανοί. Συμπαραστάθηκε σε όλους και όλοι μαζί στέριωσαν και πρόκοψαν στην ξενιτιά. Όλοι οι Δαραίοι μετανάστες έφυγαν για την Αυστραλία σε καιρούς δύσκολους και φυσικά με μια μικρή αποσκευή στα χέρια τους. Σε αυτήν την αποσκευή, εκτός από τα λιγοστά υπάρχοντά τους, πήραν μαζί τους τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του χωριού και όλα τα κράτησαν ζωντανά και αναλλοίωτα. Κατάφεραν να ξεχωρίσουν και στον οικονομικό, αλλά και στον κοινωνικό στίβο. Έμειναν Έλληνες, έμειναν Δαραίοι κι ας ρίζωσαν σε ξένη χώρα. Υπήρξαν πάντα πρόθυμοι να μοιραστούν, όχι μόνο την αγάπη τους, αλλά και το υστέρημά τους, για το χωριό που άφησαν πίσω στην Ελλάδα. Είχαν ουσιαστικά δύο πατρίδες, τη μια της ανάγκης και την άλλη της αγάπης.

Είχαν λοιπόν το όραμα και το κουράγιο και πάλεψαν για να δημιουργήσουν το Δάρα της Αυστραλίας, το οποίο δεν είναι μόνον ένας χώρος όμορφος και μεγάλος, με δέντρα, με σπίτια και με ποτάμι. Είναι μια κυψέλη, όπου το μικρό μελίσσι των Δαραίων που έφυγε από το χωριό, παράγει το δικό του μέλι, που μυρίζει Ελλάδα, έλατο και θυμάρι του τόπου. Σε μια συνεδρίαση του 1979, ο Σύλλογος Δαραίων Αυστραλίας αποφάσισε να αγοράσει μια έκταση και να δημιουργήσει κάτι πολύ όμορφο για τους Δαραίους του Σίδνεϊ. Συμφώνησαν όλοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη και η αγορά της έκτασης ήταν πλέον γεγονός. Όρισαν μάλιστα και τα εγκαίνια του μικρού Δάρα, στις 17 Μαΐου 1981. Ο χρόνος ήταν λίγος και η δουλειά πολλή και δύσκολη, όμως τα κατάφεραν, και το χωριό της Αυστραλίας ζωντάνεψε και ήταν έτοιμο να μεταδώσει στα παιδιά τους την Ελληνική φλόγα και να τα γαλουχήσει με τα ήθη και τα έθιμα του τόπου.

Τα σπίτια που έχτισαν είναι ίδια με το παλιό στυλ των σπιτιών του Δάρα της Αρκαδίας. Χώμα είχαν για πάτωμα στο "χειμωνιάτικο", και ήταν αταβάνωτα, ενώ από τα πατερά (μεγάλα δοκάρια της στέγης) κρέμονταν τα πούσια (εξωτερικά φύλλα) των καλαμποκιών, μια παλιά συνήθεια των Δαραίων, να τα κρεμάνε στα δοκάρια της οροφής.

Σε αυτό το σημείο θα ανοίξω μια παρένθεση για να περιγράψω παιδικές θύμησες, οι οποίες αναδύονται σιγά-σιγά, όσο προχωράει αυτή η μαραθώνια αφήγηση της ιστορίας του χωριού μου. Μετά τη συγκομιδή των καλαμποκιών, ο θείος και η θεία μου, τα αποθήκευαν στο κατώι (ο χώρος κάτω από το κυρίως σπίτι) σχηματίζοντας έναν ολόκληρο "λόφο" από τον πολύτιμο καρπό. Το βράδυ, και αφού η οικογένεια είχε μαζευτεί από τα χωράφια και είχε τελειώσει με το δείπνο, κατέβαινε στο κατώι, καθόταν σε χαμηλά σκαμνάκια ή κουρελούδες και ξεκινούσε η διαδικασία αφαίρεσης των φύλλων και η αποθήκευση του καθαρού πλέον καρπού σε τεράστια μεταλλικά δοχεία. Όλα τα παιδιά μαζευόμασταν γύρω από τους μεγαλύτερους και παίρναμε μέρος σε αυτήν τη διαδικασία, παρακαλώντας τη θεία να μας διηγηθεί ιστορίες και μύθους για το χωριό. Πολλά πράγματα που έχω διηγηθεί μέχρι τώρα, ίσως και να τα θυμάμαι, από αυτές τις οικογενειακές μαζώξεις για το ξεφύλλισμα των καλαμποκιών. Κλείνω την παρένθεση και συνεχίζω για το Δάρα της Αυστραλίας.

Τα παραγώνια (ο χώρος μπροστά από το τζάκι) στα σπίτια του Δάρα της Αυστραλίας είναι στρωμένα με σαΐσματα (χειροποίητα υφαντά ρούχα από μαλλί κατσίκας) και στην αυλή υπάρχει φούρνος για τα ψησίματα. Πιο πέρα, σε ένα παλιό κτίσμα, έφτιαξαν το παραδοσιακό καφενείο, όπως του χωριού, με ξύλινες καρέκλες πλεγμένες με ψαθί, ίδιες και απαράλλαχτες με τις παλιές. Έβαλαν και ταμπέλα που γράφει: Καφενείο "Το Έθνος Δάρα". Ούζο, στραγάλια και λουκούμια είναι τα κεράσματα του καφενείου και χωρίς πίστωση. "Πίστωσις δεν δίδεται" έτσι έγραψαν φάτσα στο μαγαζί, γυρνώντας τις μνήμες χρόνια πίσω, τότε που η φτώχεια ήταν αβάσταχτη. Το Συμβούλιο αποφάσισε να δώσει στα εγκαίνια πανηγυρικό χαρακτήρα. Αποφάσισε επίσης να καλέσει τον θείο μου, τον Πρόεδρο της Κοινότητας Δάρα Αρκαδίας, για να παραστεί στα εγκαίνια και του έστειλαν την παρακάτω επιστολή:

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΑΡΑΙΩΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ Ο "ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ"
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΔΑΡΑ

Αγαπημένε μας Πρόεδρε ​

Στην προσπάθειά μας να μεταδώσουμε στα παιδιά μας την ελληνική φλόγα και να τα γαλουχήσουμε με τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας, εμείς ο Σύλλογος των Δαραίων του Σίδνεϊ της Αυστραλίας, δημιουργήσαμε το μικρό Δάρα, "μικρογραφία" του χωριού μας, σε ένα κτήμα που αγόρασε ο Σύλλογος για αυτόν τον σκοπό.

Στο μικρό Δάρα θα μαζευόμαστε όλοι οι Δαραίοι, τα παιδιά μας και οι φίλοι μας, για να ζούμε στιγμές ελληνικές, αδελφικές όπως κάποτε στο χωριό μας. Για τα εγκαίνια λοιπόν του χώρου αυτού, που θα γίνουν μεταξύ Απρίλη και Μάη, το Συμβούλιο έλαβε ομόφωνα την απόφαση να σε καλέσει, κύριε Πρόεδρε, να παρευρεθείς στη γιορτή των εγκαινίων, σαν ο νόμιμος εκλεγμένος εκπρόσωπος του χωριού μας. Όχι μόνο το Συμβούλιο, αλλά και οι Δαραίοι του Σίδνεϊ, θα το θεωρήσουμε τιμή μας και μεγάλη μας χαρά, να σε δούμε ανάμεσά μας, στις χαρούμενες αυτές στιγμές.

Περιττόν να τονιστεί ότι τα εισιτήρια θα είναι πληρωμένα από τον Σύλλογό μας και εδώ θα είσαι φιλοξενούμενος όλων των Δαραίων του Σίδνεϊ. Θα σε παρακαλέσουμε μόνο να έχουμε την απάντηση, θετική ή αρνητική, μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 1981.

Εκείνος φυσικά και αποδέχθηκε το κάλεσμα και έκανε το μεγάλο ταξίδι. Θυμάμαι ότι μας είχε πει τα παρακάτω λόγια επιστρέφοντας από την Αυστραλία: "Το ταξίδι αυτό ήταν το μεγάλο "δώρο" για μένα στα 12 χρόνια που είχα την τιμή να είμαι Πρόεδρος στο Δάρα. Εκείνο το ταξίδι ήταν μεγάλο, χιλιάδες μίλια μακριά, όμως εγώ εκεί που πήγα, ούτε στιγμή, δεν ένιωσα πως ήμουν σε ξένη χώρα. Σε κάθε βήμα, κάθε ώρα, οι Δαραίοι της Αυστραλίας με την καλοσύνη τους ήταν μπροστά μου, ήταν μαζί μου".

Και συνέχισε να μας διηγείται: "Στο καφενείο το κουβεντολόι ήταν παραδοσιακό-νταρέϊκο. Κουτσομπολιά χαριτωμένα, παροιμίες, ιστορίες και ανέκδοτα του χωριού. Τέτοια είναι και τα θέματα στο καφενείο του Δάρα Αρκαδίας. Κάποιοι έπαιζαν χαρτιά (δηλωτή) και ολοκλήρωναν με αυτόν τον τρόπο την εικόνα των καφενείων του χωριού. Εκείνοι οι φευγάτοι στη μακρινή Αυστραλία ήταν πιο κοντά από εμάς στο Δάρα, το Δάρα της Αρκαδίας. Εκείνα που έκαναν, εκείνα που έλεγαν, με δυσκόλευαν να βρω, ποιο Δάρα είναι πιο κοντά στα παλιά και στην παράδοση".

"Δαρέϊκα ήταν όλα την ημέρα της γιορτής, σύμφωνα με το γράμμα της παράδοσης. Οι ψησταριές, τα τραγούδια, τα κλαρίνα και οι χοροί. Λες και το πανηγύρι γινόταν στα αλώνια ή στην πλατεία του χωριού της Αρκαδίας. Χίλιοι Έλληνες και Αυστραλοί βρέθηκαν στη γιορτή. Ήταν και πολλοί επίσημοι καλεσμένοι, όπως ο Δήμαρχος της πόλης, ο Πρόξενος της Ελλάδας, ο Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας των μεταναστών της Αυστραλίας κ.α. Δημοσιογράφοι και ανταποκριτές κατέγραψαν τις εκδηλώσεις και κεντρικοί σταθμοί ασχολήθηκαν στα δελτία ειδήσεων και είπαν πολλά για τη γιορτή. Από το Σίδνεϊ μέχρι το "χωριό" είχαν πινακίδες με βέλη που έγραφαν: "προς Δάρα".

Ο θείος μου, ως Πρόεδρος της Κοινότητας, σαν ήρθε η ώρα να μιλήσει, πήρε το μικρόφωνο και είπε λόγια της στιγμής και του αυθορμητισμού. Το κλίμα και η συγκίνηση δεν του επέτρεψαν να εκφωνήσει τον λόγο που είχε προσχεδιάσει: "Δαραίοι, κάνατε κάτι μεγάλο, που με τον καιρό θα γίνει ακόμα μεγαλύτερο. Εγώ δεν μπορώ να ορίσω τα σύνορα, άλλοι θα το κάνουν. Θα το κάνει η ιστορία, γιατί και το ίδιο είναι ιστορία. Ως εκπρόσωπος της Κοινότητας σας συγχαίρω και σας ευχαριστώ". Αυτά ήταν τα λίγα λόγια, που η συγκίνηση του επέτρεψε να εκφωνήσει!

View attachment 383986


View attachment 383987

Το μεγαλύτερο έργο που έγινε στο Δάρα Αρκαδίας και που συνέβαλε σημαντικά ο Σύλλογος Δαραίων Σίδνεϊ ήταν το υδραγωγείο και η διανομή του νερού σε όλα τα σπίτια, όπως έχω περιγράψει στο προηγούμενο κεφάλαιο. Ακολούθησαν και άλλες πολλές δωρεές για έργα ανάπτυξης του χωριού. Οι απανταχού Σύλλογοι των Δαραίων, δίκαια και με το σπαθί τους, πήραν τον τίτλο του ευεργέτη.


Συνεχίζεται....

!!!!!!

 

[Klair]

Το Δάρα και το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού

Ο Γιάννης Τρυφ. Μπακόπουλος γεννήθηκε στο Δάρα το 1902 και στο Δάρα πέθανε το 1995. Αγρότης και μαραγκός ήταν ο άνθρωπος, οικογενειάρχης με πολλά παιδιά και μικρή περιουσία. Στα νιάτα του, βρέθηκε για χρόνια στον στρατό, έζησε από κοντά τη Μικρασιατική καταστροφή και πιάστηκε αιχμάλωτος. Στην Κατοχή ήταν με την Αντίσταση, με το ΕΑΜ. Αυτό αρκούσε για να τον γράψουν στα μαύρα κατάστιχα της εποχής. Αφού πήρε το χρίσμα του αριστερού και γεύτηκε τις εξορίες, τα στρατόπεδα και όλα τα σχετικά, γύρισε στο χωριό και τελικά στάθηκε στα πόδια του δουλεύοντας σαν αγρότης και μαραγκός.

Το σπίτι του ξεχώριζε στο χωριό. Πέρασαν τα πάντα από τα χέρια του και όλα ήταν καμωμένα με μεράκι και τέχνη. Οι πόρτες και τα μπαλκόνια ήταν στολισμένα με περίτεχνα ξύλινα σκαλιστά έργα. Την πρώτη θέση είχαν κυρίως τα πουλιά. Ο δουλευτής αγρότης, ο μεροκαματιάρης μαραγκός, ο αγωνιστής οικογενειάρχης έκρυβε μέσα του έναν καλλιτέχνη, τον οποίο οι ανάγκες της επιβίωσης δεν άφηναν να φανερωθεί. Άλλες ήταν οι προτεραιότητές του. Έτσι κράτησε για χρόνια μέσα του το όνειρο. Ήθελε να λιγοστέψουν οι ευθύνες του πατέρα και τότε η τέχνη του ήρθε στην επιφάνεια, μετά τα 60 του χρόνια. Μέρα-νύχτα πελέκαγε το ξύλο ο μπαρμπα-Γιάννης αποτυπώνοντας τα περασμένα, την ιστορία, τη λαογραφία, την οικιακή βιοτεχνία, τον εξοπλισμό του νοικοκυριού, τα σύνεργα του αγρότη και του τσοπάνη, ακόμα και του πολεμιστή τα άρματα. Με τα παραδοσιακά εργαλεία του περασμένου αιώνα, έκανε το πιο ασήμαντο κομμάτι ξύλου να μιλάει, και να δείχνει κάτι από τα παλιά χρόνια. Ο μπαρμπα-Γιάννης δεν πήγε σε σχολές, ούτε μαθήτευσε κοντά σε μαστόρους, όλα μόνος του τα φαντάστηκε και τα αποτύπωσε με την ψυχή του πάνω στο άψυχο ξύλο.

Το 1979, όταν για πρώτη φορά εκλέχθηκε Πρόεδρος στην Κοινότητα Δάρα ο θείος μου, τον βρήκε ο καλλιτέχνης και του είπε, πως ήθελε να δωρίσει όλα τα ξυλόγλυπτα στο χωριό, στην Κοινότητα, με τον απαράβατο όμως όρο να γίνει μουσείο στο Δάρα. Τότε στο χωριό δεν υπήρχε κτίριο για τέτοιο πράγμα. Μόνο το Κοινοτικό Γραφείο ήταν στεγασμένο σε κοινοτικό κτίριο, αλλά είχε τα χάλια του. Ήταν μικρό, μόνο δύο δωμάτια, και έτσι έμεινε το όνειρο του μπάρμπα-Γιάννη πίσω για χρόνια.

Όμως δεν το έβαλε κάτω. Συνέχισε να πελεκάει και γέμιζε το δικό του σπίτι με τέχνη. Τελικά, το 1993 τελείωσε το κτίριο του Κοινωνικού Ιατρείου και εκεί κρατήθηκε μια αίθουσα και έγινε μουσείο. Έτσι ο θείος μου και Πρόεδρος της Κοινότητας Δάρα παρέλαβε τα πολύτιμα έργα του μπάρμπα-Γιάννη.

Στις 16 Αυγούστου του ίδιου έτους έγιναν τα εγκαίνια και ο μπαρμπα-Γιάννης, που ήταν κοντά στα στερνά του, το χάρηκε με την ψυχή του. 254 ήταν τα εκθέματα, κάποια από αυτά, αν και έχουν έναν αύξοντα αριθμό, είναι σύνολα με δεκάδες ενσωματωμένα κομμάτια.

Μέχρι και την επιγραφή είχε ονειρευτεί και φιλοτεχνήσει ο καλλιτέχνης:

Εκείνη η αίθουσα για τόσα έργα ήταν μικρή και έπρεπε να βρεθεί άμεσα νέος χώρος. Με την ευγενική συγκατάθεση του Μητροπολίτη Αλέξανδρου αξιοποιήθηκε το ισόγειο του παλαιού Δημοτικού Σχολείου. Έγινε λοιπόν μια αξιόλογη αίθουσα, όπου τοποθετήθηκαν κυρίως σε γυάλινα ράφια, τα εκθέματα κατά ομάδες. Όσοι τα είδαν έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Κάποιοι που γνώριζαν από τέχνη μίλησαν για τον νέο "Θεόφιλο" στο είδος του. Κάποιοι άλλοι είπαν για θησαυρό, για ανεκτίμητη κληρονομιά.

Όμως λίγο αργότερα ήρθε ο "Καποδίστριας" και κάποιοι δεν καταδέχτηκαν να ασχοληθούν με το μουσείο. Τραγική αδιαφορία ή αδυναμία εκτίμησης και αξιολόγησης του έργου; Αναπάντητα έμειναν τα ερωτήματα. Τον Αύγουστο του 2004 ήρθαν στο Δάρα μερικοί από τους Παναρκάδες. Κάτω από τις πιέσεις, του τότε Προέδρου του Συλλόγου Δαραίων της Αμερικής, αναγκάστηκε ο εκπρόσωπος του χωριού στον Δήμο, να ανοίξει το μουσείο. Ανατριχίλα έπιασε τους επισκέπτες. Η εγκατάλειψη ήταν παντού διάχυτη. Η μόνιμη κλεισούρα της αίθουσας είχε σηκώσει το πάτωμα και είχαν μουχλιάσει τα εκθέματα. Τα έργα θα είχαν σοβαρό πρόβλημα και θα είχαν αλλοιωθεί. Ευτυχώς όμως, προ ολίγων ετών, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Δαραίων Αμερικής και Καναδά, είχε διατεθεί το ποσό του 1.000.000 δραχμών, με το οποίο είχε γίνει ειδική συντήρηση στα εκθέματα, και έτσι γλίτωσαν την καταστροφή και τον αφανισμό.

Την 16η Αυγούστου 2014, εγκαινιάστηκε σε νέο πλέον κτίριο, το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού, με προϋποθέσεις και αρχές, που επιτρέπουν στους επισκέπτες να λάβουν άνετη και εποικοδομητική μουσειακή εμπειρία.

Ο νέος εκθεσιακός σχεδιασμός αποτελεί μια πρωτοποριακή ιδέα για μουσεία με λαογραφικό περιεχόμενο. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της Έκθεσης και του Μουσείου συνολικά, αποτυπώνεται και στη δυνατότητα πρόσβασης που έχει δοθεί για τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως τα άτομα με κινητικές δυσκολίες. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ενσωματώνεται, σε μόνιμη μουσειακή έκθεση, η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. Ο Πολυχώρος Εκπαίδευσης στη Νοηματική Γλώσσα και Υποστηρικτικής Παρέμβασης "ΚΙΒΩΤΟΣ" ενστερνίστηκε την ανάγκη για τη χρήση της Ε.Ν.Γ (Ελληνική Νοηματική Γλώσσα) σε μουσεία και δέχτηκε πρόθυμα να υποστηρίξει τη δημιουργία οπτικοακουστικού υλικού που προβάλλει τις προφορικές παραδόσεις του χωριού. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής αναδεικνύεται από την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα.

Η κατάλληλη σχεδίαση του κτιρίου για την πρόσβαση ΑμεΑ είχε υπολογιστεί νωρίτερα και ολοκληρώθηκε με τον εκθεσιακό σχεδιασμό. Μελετώντας τις βασικές ανάγκες και την πορεία των ΑμεΑ μέσα στους χώρους, ρυθμίστηκαν θέματα όπως οι αποστάσεις, ώστε να μην εμποδίζονται τα αμαξίδια ή η πορεία των ατόμων με μειωμένη όραση. Τα κατάλληλα ύψη των εκθεμάτων, η δυνατότητα εύκολης ανάγνωσης των κειμένων και άλλες σχεδιαστικές παρεμβάσεις συμβάλλουν στη διευκόλυνση των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Το κτίριο βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, απέναντι από την πλατεία, και είναι ένα παραδοσιακό κτίσμα του 1904 με μικρούς χώρους που έχουν προσαρμοστεί στις ανάγκες όλων των επισκεπτών.

Θυμάμαι πολύ καλά, από τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, ότι σε αυτό το κτίριο στεγαζόταν, η Αστυνομία στον πρώτο όροφο, και το Ταχυδρομείο στο ισόγειο.

Σπάνια συναντάμε παραδοσιακά κτίρια που να διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό πρόσβασης ατόμων με αμαξίδιο. Έχει επίσης σχεδιαστεί η δυνατότητα ξενάγησης για άτομα με ολική τύφλωση. Με επιστημονικά κριτήρια και σύμφωνα με τις αρχές συντήρησης έχουν επιλεγεί αντικείμενα, από τη συλλογή του μπαρμπα-Γιάννη, που είναι δυνατόν να ψηλαφιστούν, ώστε να γίνει η ξυλογλυπτική τέχνη περισσότερο κατανοητή. Η αναπηρία δεν είναι εμπόδιο για το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού Δάρα.

Στο ισόγειο υπάρχει διαμορφωμένος χώρος που αναπαριστά το "εργαστήριο" του μπάρμπα-Γιάννη με απλωμένα όλα τα σύνεργα της δουλειάς του, καθώς και μια κορνίζα σκαλισμένη από τον ίδιο με τη φωτογραφία του.

Στον επάνω όροφο εκτίθεται όλη η πλούσια συλλογή:

Ο πατέρας του καλλιτέχνη

και η μητέρα του

Νάκα (ξύλινη κούνια μωρού)

Πινακωτή, όπου τοποθετούσαν το ζυμάρι για να φουσκώσει κατά την παραδοσιακή μέθοδο παρασκευής ψωμιού. Είχε πολλά χωρίσματα, ένα για κάθε καρβέλι.

Αν ποτέ βρεθείτε στο Δάρα και θελήσετε να δείτε το μουσείο αναζητήστε τη Φιλιώ, την ιδιοκτήτρια του μοναδικού παντοπωλείου πάνω από την πλατεία, και πείτε της να σας ανοίξει και να σας ξεναγήσει στους χώρους του. Οι δεύτεροι κλειδοκράτορες του μουσείου είναι οι ιδιοκτήτριες του μοναδικού ξενώνα του χωριού με το όνομα "Αρχοντικό Κορδοπάτη".

Τα τελευταία χρόνια το Δάρα απέκτησε ένα αξιόλογο θεατράκι, στο οποίο κάθε καλοκαίρι διοργανώνονται θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες και η συμμετοχή του κόσμου είναι καθολική.

Οι επισκέπτες του χωριού δεν πρέπει να χάσουν τη βόλτα στον πευκόφυτο λόφο του Προφήτη Ηλία,

απ΄ όπου θα έχουν πανοραμική θέα προς το Δάρα

αλλά και προς τον ζωοδότη κάμπο του.

Αυτά είχα να διηγηθώ για τη Χώρα των Νάσων, το σημερινό ταπεινό πλην ιστορικό Έθνος Δάρα. Πιστεύω να κατάφερα να μεταδώσω όλα όσα γνωρίζω για τον τόπο των προγόνων μου και μακάρι αυτή η ιστορία να συμβάλλει στη διάσωση των αγώνων και των θυσιών, των προσφορών και των προσπαθειών των κατοίκων του, αλλά και της ιστορίας και των παραδόσεών του.

 

[Smaragda53]

Το Δάρα και το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού

Ο Γιάννης Τρυφ. Μπακόπουλος γεννήθηκε στο Δάρα το 1902 και στο Δάρα πέθανε το 1995. Αγρότης και μαραγκός ήταν ο άνθρωπος, οικογενειάρχης με πολλά παιδιά και μικρή περιουσία. Στα νιάτα του, βρέθηκε για χρόνια στον στρατό, έζησε από κοντά τη Μικρασιατική καταστροφή και πιάστηκε αιχμάλωτος. Στην Κατοχή ήταν με την Αντίσταση, με το ΕΑΜ. Αυτό αρκούσε για να τον γράψουν στα μαύρα κατάστιχα της εποχής. Αφού πήρε το χρίσμα του αριστερού και γεύτηκε τις εξορίες, τα στρατόπεδα και όλα τα σχετικά, γύρισε στο χωριό και τελικά στάθηκε στα πόδια του δουλεύοντας σαν αγρότης και μαραγκός.

Το σπίτι του ξεχώριζε στο χωριό. Πέρασαν τα πάντα από τα χέρια του και όλα ήταν καμωμένα με μεράκι και τέχνη. Οι πόρτες και τα μπαλκόνια ήταν στολισμένα με περίτεχνα ξύλινα σκαλιστά έργα. Την πρώτη θέση είχαν κυρίως τα πουλιά. Ο δουλευτής αγρότης, ο μεροκαματιάρης μαραγκός, ο αγωνιστής οικογενειάρχης έκρυβε μέσα του έναν καλλιτέχνη, τον οποίο οι ανάγκες της επιβίωσης δεν άφηναν να φανερωθεί. Άλλες ήταν οι προτεραιότητές του. Έτσι κράτησε για χρόνια μέσα του το όνειρο. Ήθελε να λιγοστέψουν οι ευθύνες του πατέρα και τότε η τέχνη του ήρθε στην επιφάνεια, μετά τα 60 του χρόνια. Μέρα-νύχτα πελέκαγε το ξύλο ο μπαρμπα-Γιάννης αποτυπώνοντας τα περασμένα, την ιστορία, τη λαογραφία, την οικιακή βιοτεχνία, τον εξοπλισμό του νοικοκυριού, τα σύνεργα του αγρότη και του τσοπάνη, ακόμα και του πολεμιστή τα άρματα. Με τα παραδοσιακά εργαλεία του περασμένου αιώνα, έκανε το πιο ασήμαντο κομμάτι ξύλου να μιλάει, και να δείχνει κάτι από τα παλιά χρόνια. Ο μπαρμπα-Γιάννης δεν πήγε σε σχολές, ούτε μαθήτευσε κοντά σε μαστόρους, όλα μόνος του τα φαντάστηκε και τα αποτύπωσε με την ψυχή του πάνω στο άψυχο ξύλο.

Το 1979, όταν για πρώτη φορά εκλέχθηκε Πρόεδρος στην Κοινότητα Δάρα ο θείος μου, τον βρήκε ο καλλιτέχνης και του είπε, πως ήθελε να δωρίσει όλα τα ξυλόγλυπτα στο χωριό, στην Κοινότητα, με τον απαράβατο όμως όρο να γίνει μουσείο στο Δάρα. Τότε στο χωριό δεν υπήρχε κτίριο για τέτοιο πράγμα. Μόνο το Κοινοτικό Γραφείο ήταν στεγασμένο σε κοινοτικό κτίριο, αλλά είχε τα χάλια του. Ήταν μικρό, μόνο δύο δωμάτια, και έτσι έμεινε το όνειρο του μπάρμπα-Γιάννη πίσω για χρόνια.

Όμως δεν το έβαλε κάτω. Συνέχισε να πελεκάει και γέμιζε το δικό του σπίτι με τέχνη. Τελικά, το 1993 τελείωσε το κτίριο του Κοινωνικού Ιατρείου και εκεί κρατήθηκε μια αίθουσα και έγινε μουσείο. Έτσι ο θείος μου και Πρόεδρος της Κοινότητας Δάρα παρέλαβε τα πολύτιμα έργα του μπάρμπα-Γιάννη.

View attachment 384856

Στις 16 Αυγούστου του ίδιου έτους έγιναν τα εγκαίνια και ο μπαρμπα-Γιάννης, που ήταν κοντά στα στερνά του, το χάρηκε με την ψυχή του. 254 ήταν τα εκθέματα, κάποια από αυτά, αν και έχουν έναν αύξοντα αριθμό, είναι σύνολα με δεκάδες ενσωματωμένα κομμάτια.

View attachment 384857

Μέχρι και την επιγραφή είχε ονειρευτεί και φιλοτεχνήσει ο καλλιτέχνης:

View attachment 384858

Εκείνη η αίθουσα για τόσα έργα ήταν μικρή και έπρεπε να βρεθεί άμεσα νέος χώρος. Με την ευγενική συγκατάθεση του Μητροπολίτη Αλέξανδρου αξιοποιήθηκε το ισόγειο του παλαιού Δημοτικού Σχολείου. Έγινε λοιπόν μια αξιόλογη αίθουσα, όπου τοποθετήθηκαν κυρίως σε γυάλινα ράφια, τα εκθέματα κατά ομάδες. Όσοι τα είδαν έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Κάποιοι που γνώριζαν από τέχνη μίλησαν για τον νέο "Θεόφιλο" στο είδος του. Κάποιοι άλλοι είπαν για θησαυρό, για ανεκτίμητη κληρονομιά.

Όμως λίγο αργότερα ήρθε ο "Καποδίστριας" και κάποιοι δεν καταδέχτηκαν να ασχοληθούν με το μουσείο. Τραγική αδιαφορία ή αδυναμία εκτίμησης και αξιολόγησης του έργου; Αναπάντητα έμειναν τα ερωτήματα. Τον Αύγουστο του 2004 ήρθαν στο Δάρα μερικοί από τους Παναρκάδες. Κάτω από τις πιέσεις, του τότε Προέδρου του Συλλόγου Δαραίων της Αμερικής, αναγκάστηκε ο εκπρόσωπος του χωριού στον Δήμο, να ανοίξει το μουσείο. Ανατριχίλα έπιασε τους επισκέπτες. Η εγκατάλειψη ήταν παντού διάχυτη. Η μόνιμη κλεισούρα της αίθουσας είχε σηκώσει το πάτωμα και είχαν μουχλιάσει τα εκθέματα. Τα έργα θα είχαν σοβαρό πρόβλημα και θα είχαν αλλοιωθεί. Ευτυχώς όμως, προ ολίγων ετών, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Δαραίων Αμερικής και Καναδά, είχε διατεθεί το ποσό του 1.000.000 δραχμών, με το οποίο είχε γίνει ειδική συντήρηση στα εκθέματα, και έτσι γλίτωσαν την καταστροφή και τον αφανισμό.

Την 16η Αυγούστου 2014, εγκαινιάστηκε σε νέο πλέον κτίριο, το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού, με προϋποθέσεις και αρχές, που επιτρέπουν στους επισκέπτες να λάβουν άνετη και εποικοδομητική μουσειακή εμπειρία.

View attachment 384859

Ο νέος εκθεσιακός σχεδιασμός αποτελεί μια πρωτοποριακή ιδέα για μουσεία με λαογραφικό περιεχόμενο. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της Έκθεσης και του Μουσείου συνολικά, αποτυπώνεται και στη δυνατότητα πρόσβασης που έχει δοθεί για τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως τα άτομα με κινητικές δυσκολίες. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ενσωματώνεται, σε μόνιμη μουσειακή έκθεση, η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. Ο Πολυχώρος Εκπαίδευσης στη Νοηματική Γλώσσα και Υποστηρικτικής Παρέμβασης "ΚΙΒΩΤΟΣ" ενστερνίστηκε την ανάγκη για τη χρήση της Ε.Ν.Γ (Ελληνική Νοηματική Γλώσσα) σε μουσεία και δέχτηκε πρόθυμα να υποστηρίξει τη δημιουργία οπτικοακουστικού υλικού που προβάλλει τις προφορικές παραδόσεις του χωριού. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής αναδεικνύεται από την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα.

View attachment 384861

Η κατάλληλη σχεδίαση του κτιρίου για την πρόσβαση ΑμεΑ είχε υπολογιστεί νωρίτερα και ολοκληρώθηκε με τον εκθεσιακό σχεδιασμό. Μελετώντας τις βασικές ανάγκες και την πορεία των ΑμεΑ μέσα στους χώρους, ρυθμίστηκαν θέματα όπως οι αποστάσεις, ώστε να μην εμποδίζονται τα αμαξίδια ή η πορεία των ατόμων με μειωμένη όραση. Τα κατάλληλα ύψη των εκθεμάτων, η δυνατότητα εύκολης ανάγνωσης των κειμένων και άλλες σχεδιαστικές παρεμβάσεις συμβάλλουν στη διευκόλυνση των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Το κτίριο βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, απέναντι από την πλατεία, και είναι ένα παραδοσιακό κτίσμα του 1904 με μικρούς χώρους που έχουν προσαρμοστεί στις ανάγκες όλων των επισκεπτών.

View attachment 384860

Θυμάμαι πολύ καλά, από τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, ότι σε αυτό το κτίριο στεγαζόταν, η Αστυνομία στον πρώτο όροφο, και το Ταχυδρομείο στο ισόγειο.

View attachment 384862


View attachment 384863

Σπάνια συναντάμε παραδοσιακά κτίρια που να διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό πρόσβασης ατόμων με αμαξίδιο. Έχει επίσης σχεδιαστεί η δυνατότητα ξενάγησης για άτομα με ολική τύφλωση. Με επιστημονικά κριτήρια και σύμφωνα με τις αρχές συντήρησης έχουν επιλεγεί αντικείμενα, από τη συλλογή του μπαρμπα-Γιάννη, που είναι δυνατόν να ψηλαφιστούν, ώστε να γίνει η ξυλογλυπτική τέχνη περισσότερο κατανοητή. Η αναπηρία δεν είναι εμπόδιο για το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού Δάρα.

Στο ισόγειο υπάρχει διαμορφωμένος χώρος που αναπαριστά το "εργαστήριο" του μπάρμπα-Γιάννη με απλωμένα όλα τα σύνεργα της δουλειάς του, καθώς και μια κορνίζα σκαλισμένη από τον ίδιο με τη φωτογραφία του.

View attachment 384864


View attachment 384865


View attachment 384866

Στον επάνω όροφο εκτίθεται όλη η πλούσια συλλογή:

View attachment 384867
Ο πατέρας του καλλιτέχνη

View attachment 384868
και η μητέρα του

View attachment 384869


View attachment 384870


View attachment 384871


View attachment 384872


View attachment 384873


View attachment 384874


View attachment 384875


View attachment 384876
Νάκα (ξύλινη κούνια μωρού)

View attachment 384877
Πινακωτή, όπου τοποθετούσαν το ζυμάρι για να φουσκώσει κατά την παραδοσιακή μέθοδο παρασκευής ψωμιού. Είχε πολλά χωρίσματα, ένα για κάθε καρβέλι.

Αν ποτέ βρεθείτε στο Δάρα και θελήσετε να δείτε το μουσείο αναζητήστε τη Φιλιώ, την ιδιοκτήτρια του μοναδικού παντοπωλείου πάνω από την πλατεία, και πείτε της να σας ανοίξει και να σας ξεναγήσει στους χώρους του. Οι δεύτεροι κλειδοκράτορες του μουσείου είναι οι ιδιοκτήτριες του μοναδικού ξενώνα του χωριού με το όνομα "Αρχοντικό Κορδοπάτη".

Τα τελευταία χρόνια το Δάρα απέκτησε ένα αξιόλογο θεατράκι, στο οποίο κάθε καλοκαίρι διοργανώνονται θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες και η συμμετοχή του κόσμου είναι καθολική.

View attachment 384878


View attachment 384880


View attachment 384879


View attachment 384881


View attachment 384882


View attachment 384885


View attachment 384884


View attachment 384883

Οι επισκέπτες του χωριού δεν πρέπει να χάσουν τη βόλτα στον πευκόφυτο λόφο του Προφήτη Ηλία,

View attachment 384888


View attachment 384889

απ΄ όπου θα έχουν πανοραμική θέα προς το Δάρα

View attachment 384886


View attachment 384887

αλλά και προς τον ζωοδότη κάμπο του.

View attachment 384890


View attachment 384891

Αυτά είχα να διηγηθώ για τη Χώρα των Νάσων, το σημερινό ταπεινό πλην ιστορικό Έθνος Δάρα. Πιστεύω να κατάφερα να μεταδώσω όλα όσα γνωρίζω για τον τόπο των προγόνων μου και μακάρι αυτή η ιστορία να συμβάλλει στη διάσωση των αγώνων και των θυσιών, των προσφορών και των προσπαθειών των κατοίκων του, αλλά και της ιστορίας και των παραδόσεών του.

΄Ενα τόσο δα χωριό με τέτοια τεράστια ιστορία και με τόσο ενδιαφέρουσα κληρονομιά! Σ΄ευχαριστούμε Klair! ΄Αξια η αποστολή σου! Μας συγκίνησες πραγματικά!

 

[Klair]

Το Δάρα ζει στους ρυθμούς του Αστέρα Ραχούλας

Μεγάλες δόξες γνώρισε το Δάρα τις χρονιές 2016 και 2017 όταν ολόκληρο το χωριό και ο κάμπος του αποτέλεσαν το ζωντανό σκηνικό της πολύ επιτυχημένης σειράς του Alpha "Αστέρας Ραχούλας".

Δυο χωριά που τα χωρίζει αβυσσαλέο μίσος από τα βάθη του παρελθόντος. Δυο ποδοσφαιρικές ομάδες και ένα έπαθλο! Η Ραχούλα (Δάρα) ένα χωριό με ιστορία, χωρίς λεφτά, αλλά με μια ομάδα με ψυχή. Το Παραδείσι (Λεβίδι) ένα χωριό που έχει λεφτά…τελεία.

Στη μια μεριά του γηπέδου ο Αστέρας. Η ιστορική επαρχιακή ομάδα της Ραχούλας (Δάρα) με Πρόεδρο και εμψυχωτή τον τσιγκούνη Μπάμπη Καραγκούνη (Γεράσιμος Σκιαδαρέσης) η οποία χωρίς παπούτσια και μπάλες δέχεται τις ήττες με την όποια αξιοπρέπεια της έχει απομείνει. Φέτος, όμως, τα ψέματα τελειώνουν. Φέτος υπάρχει σαν έπαθλο ένα υπερσύγχρονο γήπεδο που όποιος το κερδίσει, σώζεται!

Από την άλλη μεριά το αδίστακτο Παραδείσι (Λεβίδι) και η ομάδα του “Κεραυνός” με επικεφαλής τον φθονερό Ανέστη Σκυρογιάννη (Δάνης Κατρανίδης) και την αιμοβόρα γυναίκα του, τη Γιώτα (Υρώ Μανέ) που χρησιμοποιούν όλα τα νόμιμα και παράνομα μέσα για να εξαφανίσουν οριστικά τη Ραχούλα και να κερδίσουν αυτοί το γήπεδο! Επιπλέον η Γιώτα είναι η πρώην σύζυγος του Μπάμπη Καραγκούνη, του Προέδρου της Ραχούλας, γεγονός που θέλει να διαγράψει από τη ζωή της.

Οι κάτοικοι της Ραχούλας συσκέπτονται και αποφαίνονται ότι “αν δε φας θεριό, δε θεριεύεις”. Ο μόνος που μπορεί να τους βοηθήσει είναι ο Άρης Ζαγορίτης (Αντώνης Καρυστινός). Ένας πρώην προπονητής της Α’ Εθνικής με αρχές που δεν τις προδίδει ποτέ και καμιά φορά τις εκφράζει με… μπουνιές. Θα τον πείσουν να επιστρέψει στο χωριό για να τους βοηθήσει ή μήπως τελικά ο έρωτας θα το πετύχει;

Ο Άρης Ζαγορίτης μετά από δύο χρόνια προπονητικής απραξίας έχει πιάσει πάτο. Ο Αστέρας Ραχούλας, η ομάδα του χωριού του, βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση από τον ίδιο και τον χρειάζεται. Ο Άρης όμως έχει ρίξει μαύρη πέτρα πίσω του. Προκηρύσσεται διαγωνισμός του ΕΣΠΑ και η φτωχή Ραχούλα συμμετέχει με σκοπό να αποκτήσει ένα γήπεδο κόσμημα. Για να πετύχει το “πολυπόθητο” γήπεδο όμως, θα πρέπει να ξεπεράσει το μισητό Παραδείσι στη βαθμολογία την τρέχουσα σεζόν. Μόνο ο Άρης μπορεί να βοηθήσει την ομάδα. Με δολοπλοκία θα τον φέρουν άρον-άρον στη Ραχούλα. Εκεί τον καλεί το παρελθόν του και μια ομάδα όλεθρος.

Ο Αστέρας Ραχούλας ήταν η έκπληξη της τηλεοπτικής χρονιάς 2016, ίσως η καλύτερη σειρά των τελευταίων δέκα χρόνων, επειδή ποτέ πριν καμία σειρά δεν είχε ασχοληθεί με τη μπάλα, και ειδικά στα χωριά, στο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο. Και επειδή σ΄αυτή τη χώρα οι ίντριγκες και το ποδόσφαιρο αποτελούν αγαπημένα σπορ, η σειρά ήταν ένας καθρέφτης μιας μεγάλης μερίδας της κοινωνίας μας. Μιας μερίδας αυτής της κοινωνίας, είτε της πόλης, είτε του χωριού, που θεωρεί ύψιστο θέμα το να ανέβει η ομάδα που αγαπά κατηγορία και να κερδίσει στο στοίχημα.

Η σειρά είναι ένα ατελείωτο πάρε δώσε ατάκας. Το καστ απαρτίζουν, ο ταβερνιάρης του χωριού, ο κτηνίατρος, ο βενζινάς, ο παπάς της ενορίας και άλλοι πολλοί. Ο Πρόεδρος της ομάδας είναι και Δήμαρχος του χωριού (Γεράσιμος Σκιαδαρέσης) καθώς και ιδιοκτήτης της τοπικής αλλά εξελισσόμενης επιχείρησης “Λουκάνικα Καραγκούνης”, πρώην της Γιώτας και πατέρας της Σαββούλας (θα τη γνωρίσουμε παρακάτω).

Προπονητής της, όπως ήδη ελέχθη, είναι ο Άρης Ζαγορίτης (Αντώνης Καρυστινός), πρώην αστέρι της Σούπερ Λίγκ που αναδείχθηκε από την ομάδα του Πανιωνίου, τον κυνηγά μέχρι και σήμερα ο εφιάλτης ενός χαμένου πέναλτι με τον ΠΑΟΚ, και μετά από μια σύντομη καριέρα στα σαλόνια της Α΄ Εθνικής ως προπονητής, επέστρεψε στον τόπο καταγωγής του τη Ραχούλα, αηδιασμένος από τη βρωμιά του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Οικονομική διευθύντρια της ομάδας είναι η Μαργαρίτα (Παναγιώτα Βλαντή), η οποία καταφέρνει να είναι σέξι και ποθητή, ως ιδιοκτήτρια του ξενώνα της Ραχούλας και αποτελεί το ερωτικό παρελθόν του προπονητή Άρη Ζαγορίτη. Ο μοναδικός ξενώνας του Δάρα είναι το "Αρχοντικό Κορδοπάτη" ο οποίος μετατράπηκε σε σκηνικό της σειράς.

Αντίπαλος της Ραχούλας είναι ο Δήμαρχος του διπλανού χωριού, Ανέστης με τη σύζυγό του Γιώτα. Ο Ανέστης Σκυρογιάννης είναι ο ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας, του Κεραυνού Παραδεισίου, του αντίπαλου δέους της Ραχούλας. Μεταξύ των ομάδων επικρατεί το μίσος, και τα σκληρά ντέρμπι, όπου συνήθως η Ραχούλα τρώει 3 μπαλάκια με το καλησπέρα.

Ακόμα μια εξέχουσα συμμετοχή στον Αστέρα Ραχούλας ήταν αυτή της πολύ καταξιωμένης ηθοποιού Μέλπως Ζαρόκωστα, η οποία υποδύθηκε τον ρόλο της Μπιρμπίλως, ένα ανυπότακτο όν, σπάνιο για την εποχή, όπου όλοι είναι υποταγμένοι στο χρήμα, στη δόξα και στην προβολή. -"Μου άρεσε τόσο ο ρόλος, που σκέφτηκα να τον κάνω έστω και τζάμπα", είχε πει η Μέλπω Ζαρόκωστα σε κάποια συνέντευξή της στο gossip-tv.gr. Και συνέχισε: -"Από τα πρώτα επεισόδια κατάλαβα την εξέλιξη του ρόλου και συμφωνώ απόλυτα με τον χαρακτήρα αυτής της γυναίκας. Οι ωραίοι ρόλοι είναι οι Μπιρμπίλες της ζωής".

Μέχρι τώρα ανέφερα τα πολύ γνωστά ονόματα που συνθέτουν το ρόστερ του σίριαλ αυτού. Άνθρωποι με πολλά χρόνια καριέρας στην τηλεόραση και το θέατρο που όλοι γνωρίζουμε. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί, δεν είναι ίσως τόσο γνωστοί. Για αρκετούς είναι η πρώτη τους τηλεοπτική δουλειά, αλλά αυτό είναι και το πραγματικά ωραίο της υπόθεσης.

Ο παπά-Αργύρης (Γιώργος Γάλλος) είναι η αποκάλυψη του σίριαλ. Είναι ο παπάς που θα θέλαμε όλοι στην ενορία μας. Πίνει τσίπουρα, παίζει μπάλα, ασχολείται με το στοίχημα και κάνει τη λειτουργία στον Αη-Δημήτρη της Ραχούλας, δηλαδή την εκκλησία του Δάρα. Εκπληκτική ερμηνεία από έναν ηθοποιό με αστείρευτο ταλέντο και βραβευμένο από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου με το βραβείο β΄ανδρικού ρόλου.

Ο Τατούης (Ηλίας Μουλάς) είναι ο γιος του ταβερνιάρη, ή το ζαβό, όπως τον αποκαλεί η ίδια του η μάνα. Κρυφό ταλέντο στη μπάλα και καρδιοκατακτητής κάθε παντρεμένης του χωριού. Προς τα τελευταία επεισόδια μετέτρεψε το καφενείο-ταβέρνα των γονιών σε στριπτιζάδικο. Ε...ρε γλέντια στο Δάρα!!

Ο Ζλάταν (Μιχάλης Αβρατόγλου) κανονικά ονομάζεται Θανάσης, αλλά όλοι τον φωνάζουν Ζλάταν επειδή το ταλέντο του στη μπάλα αγγίζει αυτό του Ιμπραχίμοβιτς (Ibrahimović). Κόφτης της Ραχούλας, κωδωνοκρούστης της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου και βενζινάς. Εξαιτίας μιας κλωτσιάς που δέχτηκε σε αγώνα έχασε το 50% της ενεργητικότητας των σπερματοζωαρίων του και είναι το μαράζι του μεγάλο.

Η Σαββούλα (Δανάη Λουκάκη) είναι η κακιά του χωριού και του σίριαλ. Είναι η σπαστική και κακιασμένη γειτόνισσα που ίσως όλοι είχαμε κάποτε δίπλα μας. Ίσως είναι πιο κακιά και από τη Γιώτα, γυναίκα του Σκυρογιάννη του ιδιοκτήτη του Κεραυνού, αλλά η κακία της έχει βάση αφού είναι κόρη της από τον γάμο της με τον Πρόεδρο της Ραχούλας Μπάμπη Καραγκούνη. Θέλει τον Αγγελή (ποδοσφαιριστή της Ραχούλας) σαν κολασμένη και είναι ικανή να κάνει οτιδήποτε για να τον αποκτήσει. Τη θέλει σαν τρελός ο Καπερώνης, (θα τα πω για του λόγου του στη συνέχεια) αλλά εκείνη έχει μάτια μόνο για τον Αγγελή, ο οποίος είναι και υπάλληλός της στην εταιρεία “Λουκάνικα Καραγκούνης”.

Η Σαββούλα στην επιχείρηση με τα λουκάνικα. Αυτό πρέπει να είναι το κρεοπωλείο στο Λεβίδι γιατί στο Δάρα δεν υπάρχει τέτοιο μαγαζί.

Ο Αγγελής και η Σαββούλα στην πλατεία του Δάρα

Ο Καπερώνης (Χριστόφορος Μπαρμπαγιάννης) είναι το πιστό σκυλί της Γιώτας και του Ανέστη Σκυρογιάννη και στόπερ του Κεραυνού Παραδεισίου. Ανορθόγραφος σε σημείο που δεν πετυχαίνει ούτε τα άλφα και διώκτης του Αγγελή, του σέντερ φορ της Ραχούλας, καθώς ο τελευταίος του χρωστάει λεφτά, αλλά και γιατί γουστάρει τρελά τη Σαββούλα, η οποία έχει μάτια μόνο για τον Αγγελή.

Ο κτηνίατρος Στρατής (Λεωνίδας Μαράκης) εκτελεί και χρέη κανονικού γιατρού, αφού δεν υπάρχει γιατρός στη Ραχούλα, και φυσικά όποιος αρρωσταίνει προτιμά να πεθάνει από το να πάει στον γιατρό στο Παραδείσι. Αμυντικός βράχος του Αστέρα Ραχούλας.

Ο Τσότρας (Σπύρος Τσεκούρας) είναι ο ταβερνιάρης του χωριού, πατέρας του Τατούη και στόπερ της Ραχούλας. Υποχείριο της γυναίκας του Τασίας. Από τους πιο παλιούς παίκτες της ομάδας. Το ένα από τα τρία καφενεία του Δάρα έχει μετατραπεί σε σκηνικό της σειράς.

Η σειρά είχε και "τρανταχτά" ονόματα ως γκεστ εμφανίσεις. Ο Γιώργος Μαυρίδης, σε ρόλο έκπληξη, φορά τη φανέλα του Κεραυνού, του μεγάλου αντιπάλου του Αστέρα Ραχούλας και μπαίνει στο γήπεδο. Η Γιώτα είναι αυτή που παίρνει την πρωτοβουλία να προσθέσει στο ρόστερ του "Κεραυνού" έναν παίκτη… "εργαλείο", τον Γιωργάκη Δρεπανίδη (Γιώργος Μαυρίδης).

Σε ρόλο έκπληξη μπαίνει στο cast του Αστέρα Ραχούλας ο Κώστας Φραγκολιάς, με το όνομα Αλέκος Γάτος, και πολιορκεί την Παναγιώτα Βλαντή, την οικονομική διευθύντριά του.

Ο Σταμάτης Γαρδέλης ήταν θετικός σε πρόταση που του έκανε η παραγωγή, ώστε να μπει στη σειρά και να “παίξει μπάλα” σε έναν ρόλο έκπληξη! Έτσι, ο γνωστός ηθοποιός έρχεται σε ρόλο διαιτητή να σφυρίξει την έναρξη ενός νέου ματς! Πιο συγκεκριμένα, θα εμφανιστεί σε 2 επεισόδια υποδυόμενος τον διαιτητή Καλαμήτση ο οποίος πηγαίνει στη Ραχούλα για να εκτελέσει τα "χρέη" του σε έναν νέο αγώνα. Μάλιστα, σύμφωνα με το σενάριο, αυτή η πληροφορία φτάνει στα αφτιά της Γιώτας, η οποία φροντίζει να του κάνει τη ζωή κόλαση και παράλληλα να δημιουργήσει νέα προβλήματα στην ομάδα.

Και οι εκπλήξεις των συμμετεχόντων στη σειρά δε σταματούν με τους προαναφερθέντες γκεστ. Ο απολαυστικός Σωτήρης Γεωργούντζος εξετέλεσε χρέη ηθοποιού στην ιδιαίτερα επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά. Πρόκειται για έναν από τους πιο χαρακτηριστικούς εκφωνητές αγώνων. Γνωστός στο πανελλήνιο μέσα από τις μεταδόσεις των αγώνων της Καλαμάτας, της οποίας αποτελεί ένθερμο υποστηρικτή. Αυτή τη φορά όμως, ο άνθρωπος που έκανε... μόδα τη “μαύρη θύελλα” ανά την ελληνική τηλεόραση, έλαβε μέρος σε έναν μάλλον ασυνήθιστο ρόλο για τον ίδιο, μεταδίδοντας έναν αγώνα του σίριαλ.

Με όλους αυτούς τους ηθοποιούς η σειρά "Αστέρας Ραχούλας" κατάφερε κάτι που δε συναντάμε συχνά σε τηλεοπτικές σειρές. Πέτυχε με έναν μαγικό τρόπο το σουρεαλιστικό να το κάνει εντελώς ρεαλιστικό. Στους χαρακτήρες, στο χιούμορ, στην εξέλιξη της ιστορίας, πάντα η υπερβολή ερχόταν με απλές και προσεκτικές δόσεις και διανθιζόταν με καθημερινές καταστάσεις που συμβαίνουν σε όλους μας. Στην ουσία δεν ήταν αποκλειστικά μια ποδοσφαιρική σειρά. Η δουλειά που έκαναν οι σεναριογράφοι, στην κάθε λεπτομέρεια, ακόμα και σε ό,τι αφορούσε στο ποδόσφαιρο, την ανέβασε πολλά επίπεδα. Οι ατάκες και το χιούμορ εκστομίζονταν τόσο φυσικά και αβίαστα που σε συμπαρέσυραν και σε τοποθετούσαν μέσα στο καφενείο ή στους δρόμους του χωριού ή στο γήπεδο. Άφηνες τη θέση του τηλεθεατή και συμμετείχες στο σίριαλ, ανάμεσα στους πρωταγωνιστές, οι οποίοι φέρονταν τόσο απλά και φυσικά, σαν όντως να ήταν οι κάτοικοι του Δάρα ή του Λεβιδίου.

Μερικές εικόνες από τα γυρίσματα στο Δάρα:

Περιττό να πω με πόσο ενθουσιασμό και χαρά αγκάλιασαν οι Δαραίοι τη σειρά, αφού τα καφενεία, τα σπίτια, ο ξενώνας, ο κάμπος και φυσικά η πλατεία και οι δρόμοι του χωριού αποτέλεσαν το σκηνικό των γυρισμάτων. Το χωριό εκείνη την περίοδο ζωντάνεψε, αναστήθηκε ίσως θα ήταν η καταλληλότερη λέξη. Βγήκε από τον λήθαργο και τη μονοτονία, πλημμύρισε με κόσμο και φυσικά πολλοί κάτοικοι έλαβαν μέρος στη σειρά ως κομπάρσοι. Δυστυχώς όμως η δημοφιλής σειρά έκλεισε τον κύκλο της νωρίς και αποχαιρέτησε όλο τον κόσμο. Οι συντελεστές δεν πήραν το πράσινο φως για τη συνέχισή της την επόμενη σεζόν και έτσι ο Αστέρας Ραχούλας έριξε τίτλους τέλους. Μετέφερε το ποδόσφαιρο στη μικρή οθόνη, όπου συνδύασε μυθοπλαστικά στοιχεία με την πραγματικότητα. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ όμορφο και αστείο. Εξάλλου αυτός ήταν ο στόχος της σειράς, να κάνει τον κόσμο να γελάσει και το πέτυχε.

Alpha tv
Ημερομηνία προβολής πρώτου επεισοδίου: 24 Οκτωβρίου 2016
Ημερομηνία προβολής τελευταίου επεισοδίου: 26 Ιουνίου 2017
Κύκλοι επεισοδίων: 1
Αριθμός επεισοδίων: 28


Υ.Γ. Οι φωτογραφίες που έχουν χρησιμοποιηθεί στο κείμενο δεν είναι προφανώς δικές μου, αλλά υπάρχουν αναρτημένες στο διαδίκτυο.

 

[Smaragda53]

E, αυτό το τελευταίο ήταν και το coup de resistence! Τέλειο!

 

[Klair]

Κανδήλα-Ιερά Μονή Παναγίας της Κανδήλας-Πηγή Σίντζι

Μετά από πολλούς μήνες επέστρεψα στο Δάρα για το Πάσχα του 2022. Την Τετάρτη 27-4-2022 έκανα μια solo εκδρομή σε έναν κοντινό προορισμό. Φτάνοντας στο Λεβίδι έστριψα αριστερά ακολουθώντας την ΕΟ Νεμέας-Λεβιδίου η οποία διασχίζει το Πρώτο Ορχομένιο Πεδίο των αρχαίων, δηλαδή τον σημερινό κάμπο του Λεβιδίου. Ο κάμπος είναι μια τεράστια λεκάνη η οποία περιτριγυρίζεται από ψηλά βουνά, γεγονός που κάνει την οδήγηση άκρως απολαυστική, αφού το βλέμμα ταξιδεύει ανεμπόδιστο πολύ μακριά, αντικρίζοντας το πολύχρωμο pachwork που έχει ράψει η ανοιξιάτικη φύση με τα ίδια της τα πανάξια χεράκια.

Άφησα πίσω μου τον κάμπο του Λεβιδίου και από το "Στενό" πέρασμα που δημιουργούν οι γεωλογικοί σχηματισμοί πέρασα στο Δεύτερο Ορχομένιο Πεδίο, δηλαδή στον κάμπο της Κανδήλας. Πρόκειται για μια στενή λωρίδα γης, που αποτελεί το πέρασμα από τον κάμπο του Λεβιδίου σ’ αυτόν της Κανδήλας, στις δυτικές υπώρειες του όρους Τραχύ.

Στη θέση "Στενό" υπάρχουν υδραυλικά έργα της προϊστορικής εποχής. Το λεγόμενο Πρώτο Ορχομένιο Πεδίο (ο κάμπος του Λεβιδίου) ήταν μικρότερο σε έκταση, αλλά βρισκόταν υψηλότερα (630μ.), ενώ το Δεύτερο Ορχομένιο Πεδίο (ο κάμπος της Κανδήλας) ήταν μεγαλύτερο, αλλά καθώς ήταν χαμηλότερα (620 μ.), υπέφερε από τα λιμνάζοντα ύδατα. Ήδη από την εποχή του Χαλκού, στα δύο Ορχομένια Πεδία έγιναν τεχνητά κοψίματα των βράχων και αποστραγγιστικά και αρδευτικά έργα. Στη χαράδρα στη θέση "Στενό" διανοίχτηκε μια τεχνητή τάφρος, στον χαμηλό ορεινό όγκο, ανάμεσα στις δύο πεδιάδες. Έτσι, τα νερά που κατέκλυζαν και λίμναζαν στο Πρώτο Ορχομένιο Πεδίο διοχετεύονταν με τα τεχνικά αυτά έργα στο Δεύτερο Ορχομένιο Πεδίο. Εκεί, με τη βοήθεια διωρύγων και καναλιών, τα νερά παροχετεύονταν προς υπόγεια βάραθρα, τα οποία οι Αρκάδες αποκαλούσαν ζέρεθρα.

Πλησιάζοντας στο χωριό σήκωσα το βλέμμα μου ψηλά και είδα το Μοναστήρι της Παναγίας να φωλιάζει μέσα στα σωθικά του ψηλού βουνού. Σταμάτησα για να το φωτογραφίσω και λίγο μετά έκανα πάλι το ίδιο, αφού είδα το χωριό να απλώνεται μέσα στη "λακκούβα" που δημιουργούν οι γύρω βουνίσιοι όγκοι.

Η Κανδήλα είναι μια ιστορική κωμόπολη της επαρχίας Μαντινείας του νομού Αρκαδίας. Ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 714 μόνιμοι κάτοικοι. Βρίσκεται κοντά στον αρχαίο αρκαδικό Ορχομενό, στους πρόποδες του όρους Ολίγυρτος ή Σκήπιζα (1940μ.), το οποίο είναι προέκταση τους όρους Κυλλήνη (Ζήρεια) και στα διοικητικά όρια των νομών Αρκαδίας, Κορινθίας και Αργολίδος. Η Κανδήλα ζωντανή ακόμα, αντιστέκεται σε πείσμα της ερήμωσης της υπαίθρου και αυτό το οφείλει στην πλούσια τοπική παραγωγή. Είναι χτισμένη στα 775 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Υπάρχουν αναφορές από τον περιηγητή Παυσανία για την ύπαρξη οικισμών στην περιοχή από το 176 μ.Χ. Στη συνέχεια για πρώτη φορά αναφέρεται το 1467 ως "Κανδήλα καταφύγιο" και κατόπιν το 1700 ονομάζεται Cadilla, στην απογραφή που έκαναν οι Βενετοί σε όλη την Πελοπόννησο. Το 1821 η Κανδήλα είχε σημαντική παρουσία στην πορεία της Επανάστασης. Πολλοί αγωνιστές Κανδηλαίοι συμμετείχαν σε μάχες.

Διέσχισα το χωριό περνώντας από την πλατεία του, αλλά δε σταμάτησα κάπου εκεί γύρω. Ήθελα πρώτα να αποκτήσω μια συνολική εικόνα περνώντας τα δρομάκια του με το αυτοκίνητο και μετά να αποφασίσω που θα παρκάρω. Πάντα στις εξορμήσεις μου στα χωριά της Αρκαδίας προτιμώ να αφήνω το αυτοκίνητο κάπου απόμερα και όχι σε "κεντρικά σημεία" και να ξεκινάω τη βόλτα μου με τα πόδια πρώτα από τα σοκάκια και μετά να καταλήγω στην πλατεία. Έτσι έκανα και στην Κανδήλα.

Το πρώτο αξιοθέατο που συνάντησα, μακριά από το κέντρο του χωριού (όσο μπορεί να χαρακτηριστεί "μακριά" μια απόσταση σε ένα σχετικά μικρό χωριό), ήταν το Λαογραφικό Μουσείο. Εξεπλάγην γιατί δεν περίμενα να υπάρχει μουσείο σε αυτό το μέρος. Συνήθως στις μικρές αυτές κοινωνίες πάντα γίνεται λόγος, ακούς ή μαθαίνεις από στόμα σε στόμα για τέτοια αξιοθέατα, αλλά για το εν λόγω μουσείο δεν είχα καμία πληροφορία, οπότε ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για μένα η ύπαρξή του στο χωριό. Τώρα βέβαια το πώς μπορεί κάποιος να δει το μουσείο δεν το γνωρίζω, αφού δεν μπήκα στη διαδικασία να ρωτήσω σε κάποιο καφενείο τον τρόπο της επίσκεψης.

Εκ των υστέρων που το έψαξα βρήκα αυτό:

Στις 16 Αυγούστου 2017 στο χωριό Κανδήλα Αρκαδίας ιδρύθηκε το Λαογραφικό Μουσείο με την ονομασία "Ζωοδόχος Πηγή" που παραχωρήθηκε από την Ιερά Μητρόπολη. Ήταν μια σκέψη πολλών ετών και ήρθε η στιγμή να γίνει πραγματικότητα. Με τη συμμετοχή και την αγάπη των συμπατριωτών συγκεντρώθηκε το υλικό του Λαογραφικού Μουσείου (παραδοσιακές στολές, κεντήματα, υφαντά, αργαλειός, οικιακές συσκευές και εργαλεία παλαιών επαγγελμάτων και ό,τι έχει σχέση με την παράδοση του χωριού μας).

Ξεκίνησα τη βόλτα μου στα σοκάκια του χωριού συναντώντας αρκετά όμορφα πέτρινα σπίτια αλλά και πολλές πιο σύγχρονες κατασκευές. Ένα συνονθύλευμα δηλαδή παλιού και νέου. Μέχρι και κομμωτήριο διαθέτει η Κανδήλα, αλλά και παιδικό σταθμό και ιατρείο. Συνάντησα και ανθρώπινη παρουσία στα δρομάκια της και μάλιστα είδα να βρίσκονται σε εξέλιξη και κάποιες νέες κατασκευές.

Πολλά σπίτια "πνίγονται" από τη βλάστηση και κάποια άλλα αρχοντικά κατασπαράσσονται από τον ανελέητο χρόνο.

Σίγουρα την προσοχή του επισκέπτη τραβά η εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών με τον πετρόλ τρούλο, χτισμένη το 1889. Ο ναός ήταν κλειστός και στο πίσω μέρος του πρόσεξα ότι υπήρχαν οικοδομικά υλικά. Ο Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών Κανδήλας κάηκε στο εσωτερικό του τον Ιούλιο του 2019 από άγνωστη αιτία και οι ζημιές που προκλήθηκαν ήταν πολύ μεγάλες.

Ανηφόρισα το δρομάκι στο πλάι της εκκλησίας και βγήκα στον κεντρικό δρόμο όπου βρίσκεται η μεγάλη πλατεία του χωριού. Γύρω της υπάρχουν καφενεία και ταβέρνες. Μια πετρόχτιστη κρήνη με τρεχούμενο γάργαρο νεράκι με ξεδίψασε και με δρόσισε από την κάψα του ζεστού ήλιου και του περπατήματος.

Μνημείο πεσόντων πολέμου στο πάνω μέρος της πλατείας

Απέναντι από την πλατεία ορθώνεται ένα εντυπωσιακό πέτρινο κτίριο, το Ζάζειον Διδακτήριο, στο οποίο λειτουργεί το 3/θέσιο Δημοτικό Σχολείο Κανδήλας. Είναι δωρεά του Ιωάννη Ζαζιά, ενός Κανδηλαίου που μετανάστευσε στην Αμερική, όμως δεν ξέχασε τον τόπο του. Είχε υποσχεθεί στη μητέρα του να χτίσει ένα σχολείο στο χωριό του για να μορφωθούν οι επόμενες γενιές, κι έτσι κι έκανε! Το περίφημο συνεργείο Ζουμπανιωτών μαστόρων, από το σημερινό Επτάλοφο Κοζάνης, ξεκίνησε την ανέγερση του Σχολείου το 1929 και την ολοκλήρωσε το 1933. Το Ζάζειον Διδακτήριο είναι ένα κόσμημα, χτισμένο από πελεκητή πέτρα το οποίο προσελκύει το ενδιαφέρον των Σχολών Αρχιτεκτονικής για την αξιοθαύμαστη κατασκευή του.

Πρόκειται για ένα Σχολείο στο οποίο φοιτούν κάθε χρόνο κατά μέσο όρο 25 με 30 μαθητές/τριες. Το Σχολείο, εκτός από τις αίθουσες διδασκαλίας, διαθέτει εργαστήριο πληροφορικής, αίθουσα θεάτρου, εξωτερικούς χώρους άθλησης (γήπεδο μπάσκετ και βόλεϊ) και κήπο. Στις κτιριακές εγκαταστάσεις του συστεγάζεται (κοινή είσοδος, κοινός προαύλιος χώρος) με το Νηπιαγωγείο Κανδήλας.

Έκανα λίγες βολτίτσες ακόμη και γύρισα στο αυτοκίνητο. Επόμενος προορισμός η Μονή της Παναγίας της Κανδήλας πάνω στο βουνό. Ακολούθησα τον ανηφορικό δρόμο αριστερά της πλατείας και συνέχισα προς το βουνό σταματώντας πολλές φορές για φωτογραφίες του χωριού από ψηλά.

Το καλύτερο σημείο για πανοραμική θέα είναι αυτό με τα παγκάκια και το εικονοστάσι. Μετά ο δρόμος στρίβει και το χωριό γίνεται αθέατο.

Η Ιερά Μονή της Παναγίας (10ος αιώνας) είναι χτισμένη στα 940 μέτρα στην κοιλιά ενός μεγάλου σπηλαίου. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Παναγίας και είχε εξέχοντα ρόλο στον Αγώνα καθώς υπήρξε άσυλο για τους χριστιανούς της περιοχής, κέντρο εφοδιασμού πυρίτιδας, αλλά και θεραπευτήριο για τους αγωνιστές. Πρωτεργάτης όλου αυτού υπήρξε ο Ηγούμενος της Μονής Καλλίνικος Μιχαλιάδης ο οποίος ασκούσε εμπειρικά την ιατρική σε όποιον την είχε ανάγκη. Για να εμπλουτίσει δε τις γνώσεις του είχε μεταβεί στην Πάδοβα της Ιταλίας για να φοιτήσει στην ομώνυμη Ιατρική Σχολή, φέρνοντας μαζί του στον γυρισμό και ιατρικά εργαλεία. Το 1699 με τα Ορλωφικά η Μονή πυρπολήθηκε και κάηκε ένα μεγάλο μέρος του αρχείου της. Στις 19 Ιουλίου του 1826, στο διάσελο της Κανδήλας και στο Μοναστήρι έγινε η νικηφόρα Μάχη της Κανδήλας κατά των τουρκο-αιγυπτίων του Ιμπραήμ, με οπλαρχηγούς τον Παναγιωτάκη Νοταρά και τον γενναίο Ηγούμενο Καλλίνικο, που σημειωτέον είχε πολεμήσει και σε άλλες πολλές μάχες. Επίσης την Ιερά Μονή είχε επισκεφθεί πολλές φορές με τον γιο του ο ίδιος ο Γέρος του Μοριά Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ήταν σε στενή επαφή με τον Ηγούμενο, κάτι που το μαρτυρεί και μια ιδιόχειρη επιστολή του, που σώζεται και εκτίθεται στο μοναστήρι με την υπογραφή και τη σφραγίδα του.

Φτάνοντας στο τέλος του δρόμου είδα τοποθετημένες δύο ταμπέλες να προειδοποιούν για αποκολλήσεις και πτώσεις βράχων από το βουνό. Παντού τριγύρω υπήρχαν πεσμένες μεγάλες πέτρες. Καβάντζωσα όσο καλύτερα μπορούσα το αυτοκίνητο και ευχήθηκα να μη φάω κανέναν βράχο στο κεφάλι όση ώρα θα μου έπαιρνει να ανέβω τα 200 περίπου σκαλιά για να φτάσω έξω από την πόρτα του Μοναστηριού.

Καθ' οδόν η θέα προς τα δύο Ορχομένια Πεδία ήταν ανασοκοφτική. Το μόνο αρνητικό στην όλη φάση ήταν ο κόντρα ήλιος ο οποίος θα μου "χαλούσε" τις λήψεις. Αλλά τι να κάνουμε δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα δικά μας. Παρόλες τις δύσκολες φωτογραφικά συνθήκες κάτι κατάφερα να κάνω από εκεί ψηλά.

Η Μονή ήταν κλειστή, αλλά εγώ έμπηξα τις φωνές μπας και με ακούσει κάποιος: -"Είναι κανείς εδώ; Είναι κανείς εδώ;" (δις) Μόνο τα πουλιά με άκουσαν και άρχισαν να κάνουν χαμηλές πτήσεις και να κρώζουν πιο δυνατά από πριν. Δεν μπορούσα να χορτάσω το θέαμα, γι' αυτό έμεινα αρκετή ώρα, εκεί στην άκρη του χάους όπου είχαν ξηλωθεί τα προστατευτικά κιγκλιδώματα, να παρατηρώ την καταπράσινη θάλασσα που απλωνόταν εκατοντάδες μέτρα κάτω από τα πόδια μου.

Σώοι και αβλαβείς (αυτοκίνητο και εγώ) αφού δε φάγαμε καμία κοτρώνα στο κεφάλι πήραμε την κατηφόρα για το επόμενο αξιοθέατο της περιοχής. Οδηγώντας ξανά στην ΕΟ Νεμέας-Λεβιδίου έκανα μια στάση για μια λήψη του Μοναστηριού της Παναγίας.

Πέντε χιλιόμετρα από την κωμόπολη της Κανδήλας, στα 700 μέτρα υψόμετρο, περιτριγυρισμένη από τα Αρκαδικά Όρη και στην άκρη της πανέμορφης κοιλάδας καλλιεργήσιμων εκτάσεων βρίσκεται η Πηγή Σίντζι. Oι αρχαίες πηγές "Τενείαι" πρέπει να ταυτιστούν με την Πηγή Σίντζι που αναβλύζει στους πρόποδες του Ολίγυρτου. Τα ρέματα αυτής της Πηγής βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τον οστρακοβριθή προϊστορικό οικισμό στη θέση Κουρουπά που πρέπει να ταυτίζεται με την Άμυλο που αναφέρει ο Παυσανίας.

Στον κεντρικό δρόμο Νεμέας-Λεβιδίου υπάρχει ταμπέλα που δείχνει σε ποιο σημείο πρέπει να στρίψεις για την Πηγή. Αυτός λοιπόν ο δρόμος είναι μεν στενός και με λακκούβες αλλά άσφαλτος και τρέχει στην άκρη του κάμπου παράλληλα με τους πρόποδες του βουνού. Χρειάζεται προσοχή και χαμηλή ταχύτητα γιατί μπορεί ξαφνικά να βρεθείς σε κυκλοφοριακή συμφόρηση τέτοιου τύπου:

Φτάνοντας στην Πηγή συνάντησα και δεύτερο κοπάδι με τον βοσκό του και τα 4 τσοπανόσκυλά του παρακαλώ. Μόλις πήραν χαμπάρι ότι πάρκαρα το αυτοκίνητο και κατέβηκα έτρεξαν όλα προς το μέρος μου. Αμπαρώθηκα στο όχημα και περίμενα μέχρι που εξαφανίστηκαν πέρα από την πλαγιά. Όταν ξαναβγήκα στον δρόμο είδα έναν σκύλο να τρέχει προς το βουνό. Ευτυχώς δε μου έδωσε καμία σημασία γιατί είχε στο μυαλό του να προλάβει το προπορευόμενο κοπάδι.

Σε όλες αυτές τις solo και όχι μόνο εκδρομές που κάνω τόσο καιρό στα βουνά, στα λαγκάδια και στις ερημιές της Αρκαδίας, το μοναδικό πράγμα που με αγχώνει και με φοβίζει κάπως, είναι αυτές οι συναντήσεις με τα τσοπανόσκυλα ή κάποια αδέσποτα σκυλιά που περιπλανώνται πεινασμένα και παρατημένα στις εξοχές και τους αγρούς. Και να σημειώσω ότι γενικά δε φοβάμαι τα ζώα, πόσο μάλλον τα σκυλιά, τα οποία αγαπώ πολύ. Σε αυτήν την εκδρομή όμως σκέφτηκα ένα κόλπο για παν ενδεχόμενο. Πήρα μαζί μου κροκέτες ώστε, αν ό μη γένοιτο, έρθω tête-à-tête με κάποιο ζωντανό να το καλοπιάσω ταΐζοντάς το.

Πλησίασα στην Πηγή και πήρα τις φωτογραφίες μου.

Την απόλυτη ησυχία διέκοπτε μόνο το βρεκεκέξ κουάξ κουάξ των βατράχων που πλατσούριζαν στο μικρό ποταμάκι που μόλις είχε γεννηθεί από την Πηγή Σίντζι. Άλλα, πιο δυνατά βρεκεκέξ κουάξ κουάξ, ακούγονταν τώρα μέσα από τις καλαμιές που φυτρώνουν στα λιμνάζοντα νερά της Πηγής. Υπάρχει ένας διαμορφωμένος χώρος με κούνιες και ξύλινα τραπέζια όπου μπορεί κάποιος να κάνει picnic κάτω από τη σκιά των δέντρων που πλαισιώνουν την Πηγή.

Η Πηγή αυτή δεν προσελκύει μόνο εκδρομείς, αλλά από τη δεκαετία του 1990 έχει γίνει πόλος έλξης για σπηλαιοδύτες και σπηλαιολόγους από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχουν γίνει πολύ σημαντικές αποστολές με την αρωγή του ΣΠΕΛΕΟ και των δυτών μελών του με αποστολή ορόσημο αυτήν του 2009, όπου οι δύτες έφτασαν στο φοβερό βάθος των 153 μέτρων, καθιστώντας το σπήλαιο ως το βαθύτερο στην Ελλάδα και ένα από τα βαθύτερα στην Ευρώπη. Η σημαντικότερη όμως αποστολή ως τώρα ήταν το 2015 με την ονομασία “Sintzi Cave Expedition”, όπου ο δύτης Φώντας Πιτσινέλης κατάφερε να φτάσει στα 186 μέτρα, συνεχίζοντας το ρεκόρ του Γιώργου Τζαβέλλα (153 μ.) ο οποίος διαπίστωσε πως το σπήλαιο συνεχίζει ακόμα βαθύτερα.

Το νερό μέσα στο σπήλαιο είναι γλυκό και η θερμοκρασία του κυμαίνεται μεταξύ 10-12 βαθμών Κελσίου. Η ορατότητα γενικά είναι πολύ καλή, αλλά διαφοροποιείται μεταξύ των εποχών και φαίνεται να επηρεάζεται από τις βροχοπτώσεις καθώς αυτές μεταβάλλουν και την ορμή που πηγάζει το νερό. Σημαντικό στοιχείο της μορφολογίας του σπηλαίου είναι η δαιδαλώδης έκτασή του και η ιδιαίτερη μορφολογία του. Οι βραχώδεις επιφάνειες έχουν λαξευτεί εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια, από τη δύναμη των υδάτων, που σταδιακά διαμορφώνουν το ανάγλυφο λόγω της διάβρωσης. Τα εδάφη που αποτελούν το σπήλαιο είναι από στέρεα και ισχυρά γεωλογικά υλικά, πράγμα που συντελεί στην καλή ορατότητα.

Η κατάδυση

Η ομάδα του Αντώνη Γράφα, έχοντας ολοκληρώσει στις αρχές του 2017, την εκπαίδευση για κατάδυση σε σπήλαια θεώρησε απαραίτητο πως δε θα μπορούσε, παρά να βιντεοσκοπήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, το σπήλαιο της Πηγής Σίντζι, αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα και την άγρια ομορφιά του.

Η ιδιαίτερα στενή είσοδος του σπηλαίου, που βλέπει βορειοανατολικά, είναι χαρακτηριστική και προϊδεάζει για τις απαιτήσεις της κατάδυσης. Το στενό κομμάτι της έχει κατωφέρεια περίπου 60-70 μοίρες και οδηγεί ως τα 6 μέτρα βάθος, όπου υπάρχει ένας σχετικά μεγάλος χώρος που οι δύτες μπορούν να ετοιμαστούν και να συντονιστούν. Ο μίτος βρίσκεται στα 5-9 μέτρα βάθος και οδηγεί τους δύτες ως τα 350 μέτρα όπου συναντούν τον καταδυτικό κώδωνα που τοποθετήθηκε για τις προαναφερόμενες αποστολές. Πάνω από τον κώδωνα βρίσκεται αεροθάλαμος του οποίου η οροφή εκτείνεται πάνω από την επιφάνεια του νερού κοντά στα 4 μέτρα. Εκεί είναι ορατοί και οι μοναδικοί σταλακτιτικοί σχηματισμοί μέσα σε όλο το σύστημα. Στο σημείο κάτω από τον κώδωνα ξεκινά το πηγάδι που οδηγεί στο βαθύτερο τμήμα του σπηλαίου.

Μετά τον κώδωνα και αντίθετα από τη διαδρομή της εισόδου ο δύτης μπορεί να συνεχίσει προς την έξοδο από μια δευτερεύουσα κυκλική διαδρομή που καταλήγει στο πρώτο 1/3 της αρχικής διαδρομής. Η δευτερεύουσα αυτή διαδρομή αγγίζει τα 24 μέτρα βάθος, σε ένα σημείο που το σπήλαιο στενεύει σε σωλήνα διαμέτρου 2-3 μέτρων.

Πηγή: Πηγή Σίντζι (Αρκαδία) - Grafasdiving | Ανακάλυψη ναυαγίων

Σπηλαιοκατάδυση στον "Άδη" της Αρκαδίας. Ομάδα δυτών έκανε τη βαθύτερη κατάδυση στην Ελλάδα, στον “πλημμυρισμένο Άδη” της Αρκαδίας:

Συνέχισα την πορεία μου ακολουθώντας χωμάτινους αγροτικούς δρόμους απολαμβάνοντας απερίγραπτου κάλλους εικόνες πλαισιωμένες και με ιστορικής αξίας αντίκες.

Στο βάθος η κορυφή του Μαινάλου κρατάει ακόμα λίγο χιόνι

Για ένα μεγάλο κομμάτι της διαδρομής είχα στα αριστερά μου το νεογέννητο ποτάμι της Πηγής Σίντζι. Σταμάτησα το αυτοκίνητο και κατέβηκα στη μέση των χωραφιών για να πάρω μια φωτογραφία. Άκουσα πάλι το τραγούδι των βατράχων, χαμογέλασα ευτυχισμένη για αυτές τις ανεπανάληπτες στιγμές που ζούσα και συνέχισα το ταξίδι μου υπολογίζοντας με το μάτι τη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθήσω για να φτάσω στο Λεβίδι.

Πάλι στο βάθος το Μαίναλο με τη χιονισμένη κορυφή του

Κάποια στιγμή συνάντησα ασφάλτινο δρόμο. Έπρεπε να στρίψω αριστερά για να βρω το Λεβίδι και να βάλω τέλος στη σημερινή μου εξόρμηση. Όμως……. κοιτάζοντας δεξιά, πάνω στο βουνό, είδα να κρέμεται ένα χωριό και χωρίς να το καλοσκεφτώ έστριψα δεξιά δίνοντας απρόσμενη παράταση στο οδοιπορικό μου!

Η συνέχεια στο επόμενο κεφάλαιο….

 

[Klair]

Λίμνη-Χωτούσα-Αρχαιολογικός Χώρος Καφυών

Το χωριό που είδα καρφιτσωμένο στην πλαγιά του Ολίγυρτου ήταν η Λίμνη. Πριν καν φτάσω εκεί ήμουν σίγουρη ότι η θέα προς το λεκανοπέδιο της Κανδήλας θα ήταν ανεπανάληπτη. Έστριψα λοιπόν δεξιά στη δημοσιά (Επαρχιακή Οδός Αγοριανής-Κορώνειας),

οδηγώντας ανάμεσα σε καταπράσινα λιβάδια στα οποία έβοσκαν πρόβατα, πολλά πρόβατα! Γι΄ αυτό άλλωστε και ο γειτονικός Αρχαίος Ορχομενός και η γύρω περιοχή ονομαζόταν “Πολύμηλος”, γιατί ήταν πλούσια σε πρόβατα.

Αυτό που μου τράβηξε από μακριά την προσοχή και αποφάσισα να επισκεφθώ πρώτο, ήταν ένας ναός πάνω σε ύψωμα, αρκετά έξω από το χωριό.

Υπέθεσα ότι από εκεί ψηλά θα έχω “πιάτο” όλο τον κάμπο και όπως ήταν αναμενόμενο δε διαψεύστηκα. Από το περιμετρικό μπαλκόνι του Αγίου Παντελεήμονα Λίμνης απόλαυσα μια πανοραμική θέα σε μια απέραντη κιτρινοπράσινη θάλασσα που έφτανε μέχρι το βάθος του ορίζοντα. Μόνο τα ψηλά βουνά στάθηκαν ικανά να ανακόψουν το ταξίδι του βλέμματος.

Μπήκα στο χωριό.

Η παλιά ονομασία της Λίμνης από την Τουρκοκρατία είναι Άγαλι και αναφέρεται επίσημα, μετά την Απελευθέρωση, το 1879 στο ΦΕΚ 50Α-25/07/1879 να προσαρτάται στον τότε Δήμο Νάσων. Μέχρι τη δεκαετία του 1960 και αρχές του 1970 αποτελείτο από δύο χωριά, Κάτω και Άνω Άγαλι ή πιο συνεπτυγμένα όπως το έλεγαν οι ντόπιοι, Πανάγαλι.

Στην είσοδο του χωριού σταμάτησα για να δω το παραδοσιακό πηγάδι με τον μηχανισμό

και αμέσως μετά έφτασα στην έρημη πλατεία. Το μοναδικό καφενείο ήταν κλειστό,

οπότε δίχως χρονοτριβή, κατευθύνθηκα προς τον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου με το πέτρινο καμπαναριό.

Ο αυλόγυρος προσφέρει εξαιρετική θέα προς τον κάμπο αλλά και προς το χωριό.

Ανηφόρισα το στενό σοκάκι δίπλα στην εκκλησία,

ανεβαίνοντας στον υψηλότερο μαχαλά του χωριού για να απολαύσω ακόμα περισσότερη θέα προς το λεκανοπέδιο, αλλά και για να γνωρίσω καλύτερα αυτό το μικρό και ταπεινό χωριό της Αρκαδίας, το οποίο δεν έχει και πολλά πράγματα να προσφέρει στον επισκέπτη. Έτσι κατηφόρισα προς την πλατεία, μπήκα στο αυτοκίνητο και αναχώρησα για το επόμενο κοντινό χωριό, τη Χωτούσα.

Ακολουθώντας την Επαρχιακή Οδό Ματιού-Δάρα, λίγο πριν φτάσω στη Χωτούσα, έστριψα αριστερά σε έναν αγροτικό δρόμο ο οποίος οδηγεί στο Τειχιό, ένα ακόμα γεωλογικό αξιοθέατο της περιοχής. Φτάνοντας είδα ένα κυκλικό τείχος, χτισμένο με παραδοσιακό τρόπο, μέσα στο οποίο υπάρχει πηγή που αναβλύζει νερό. Ένα ακόμα πηγάδι με μηχανισμό βρίσκεται και εδώ.

Πάνω στον λόφο είδα ένα εκκλησάκι. Ήταν δυνατόν να μην ανέβω? Είναι ο Αη Γιώργης ο οποίος κερνάει θέα χωρίς κανένα αντάλλαγμα.

(Στο βάθος, το βουνό με τις κεραίες, είναι το Όρος Κνάκαλος των αρχαίων, η σημερινή Καστανιά, για το οποίο έχει γίνει εκτενής παρουσίαση, με ανάβαση στην κορυφή του στο κεφάλαιο Ελλάδα - Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!)

Στην άκρη του λόφου, μεταξύ δύο σιδερένιων καθισμάτων στέκεται το κολωνάκι της Γεωγραφικής Υπηρεσίας.

Από εδώ ψηλά οι αγροτικοί δρόμοι φαντάζουν στα μάτια μου σαν ένα φλεβικό σύστημα που διακλαδίζεται, απ΄ άκρη σ΄ άκρη του απέραντου κάμπου, συμβάλλοντας στην καλή και εύρυθμη λειτουργία αυτού του τόσο ζωντανού οργανισμού, που αποτελεί μια αστείρευτη πηγή ζωής για ανθρώπους και ζώα.

Από τα χαμηλά δύο μόνον ήχοι έφταναν στα αυτιά μου: το τραγούδι των βατράχων και ο θόρυβος της μπουλντόζας που άνοιγε τρύπες στο έδαφος. Πολύ θα ήθελα να μάθω για ποιο λόγο είχε κάνει σουρωτήρι το χωράφι, αλλά μένοντας με την απορία, κατηφόρισα τον λόφο και συνέχισα την πορεία μου με στόχο πλέον τη Χωτούσα.

Η Χωτούσα είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε βουνοπλαγιά της δυτικής άκρης της λεκάνης της Κανδήλας και έχει υψόμετρο 770 μέτρα. Αναφορές για τον οικισμό υπάρχουν πριν την περίοδο της Επανάστασης του 1821, όπου καταγράφεται ως Χωτούσσα ή Χοτούσα ή Χυτούσα ή Διάσελο, να συμπεριλαμβάνεται στην τότε επαρχία Τριπολιτσάς. Μετά την Απελευθέρωση, αναφέρεται γραμμένη ως Χωτούσα (με ένα "σ"), και το 1835 στο ΦΕΚ 16Α-24/05/1835 προσαρτάται στον τότε Δήμο Νάσων.

Όταν από τον δρόμο φάνηκε το χωριό, σκαρφαλωμένο τόσο ψηλά στην πλαγιά, εντυπωσιάστηκα. Είχα όμως τόσο κόντρα τον ήλιο που δεν τόλμησα να σταματήσω για φωτογραφίες γιατί ήμουν σίγουρη για το χάλια αποτέλεσμα. Άφησα τον “κεντρικό” και έστριψα δεξιά σε έναν πολύ στενό και πολύ ανηφορικό δρόμο,

ο οποίος με οδήγησε σε ένα πλάτωμα μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους. Βγήκα από το αυτοκίνητο και άνοιξα τη σιδερένια πόρτα που περιβόλου του ναού. Κατέβηκα μερικά σκαλιά και βρέθηκα εμπρός από το πετρόχτιστο οικοδόμημα.

Στη συνέχεια ανηφόρισα στις ρούγες του πανήσυχου χωριού. Βαδίζοντας στον "κεντρικό δρόμο" η εγκατάλειψη και η ερήμωση δήλωσαν αμέσως την παρουσία τους.

Είδα πέτρινα σπίτια, είδα ξύλινα χαγιάτια, είδα μισογκρεμισμένα αρχοντικά

αλλά είδα και κάποια πολύ όμορφα και φροντισμένα κτίρια.

Σκαρφαλώνοντας στις ψηλές γειτονιές του χωριού και αντικρίζοντας όλα αυτά τα πέτρινα σπίτια κατάλαβα ότι η Χωτούσα στις δόξες της θα πρέπει να ήταν ένα πολύ όμορφο χωριό.

Κάποια σπίτια έγιναν βορά του αδυσώπητου χρόνου, όμως κάποια άλλα, όπως αυτά τα δύο γεροντάκια-ο παππούς και η γιαγιά στα δικά μου μάτια-στέκουν πληγωμένα, μα όρθια στην καρδιά του χωριού. Πόσες ιστορίες έχουν άραγε να διηγηθούν? Πόσες χαρές και πόσες λύπες έχουν βιώσει μέσα στην πορεία του χρόνου? Πόσα γεγονότα έχουν αποτυπώσει σε κάθε πέτρα και σε κάθε δοκάρι του κορμιού τους?

Σε αντίθεση με τη Λίμνη η Χωτούσα μου άρεσε πολύ, μου έβγαλε συναισθήματα, μου έδωσε εικόνες που αγαπώ να βλέπω στα χωριά που επισκέπτομαι, γι΄ αυτό της αφιέρωσα αρκετό χρόνο και περπάτησα σε όλες σχεδόν τις γειτονιές της.

Επέστρεψα στο αυτοκίνητο και μπήκα στο internet να τσεκάρω για τυχόν επιπλέον αξιοθέατα του χωριού. Κάπου διάβασα για μια θολωτή κρήνη με δύο γούρνες, που έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο "διότι αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα κτίσματος ειδικής κατασκευής, λαϊκών μαστόρων, σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής", αλλά δεν είχα ιδέα που θα μπορούσα να βρω αυτήν την κρήνη. Ο χάρτης δεν έδινε απολύτως καμία πληροφορία.

Και εκείνη ακριβώς τη στιγμή που ήμουν έτοιμη να βάλω μπρος το αυτοκίνητο και να φύγω εμφανίστηκε ο “από μηχανής” καλός θεός των ταξιδιωτών, ο οποίος ήρθε να μου λύσει τον γρίφο της θολωτής κρήνης. Ναι, ναι ένας παππούς με πλησίασε και αφού χαιρετηθήκαμε μου είπε: -”Έχεις κάμποση ώρα που τριγυρνάς στο χωριό, από που μας έρχεσαι”?

Πιάσαμε την κουβέντα και αφού του εξήγησα ότι έχω καταγωγή από του Δάρα και ότι έχω έρθει στο χωριό για το Πάσχα, συνεχίσαμε να μιλάμε κάμποση ώρα, αφού ο παππούς ήταν διψασμένος για επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων. Μου είπε ότι πλέον στο χωριό επικρατεί ερημιά, αφού οι μόνιμοι κάτοικοι είναι μόλις 15 ψυχές, μου έκανε τα παράπονά του για τον κόσμο στην Τρίπολη που δεν προσέχει και συνωστίζεται εν μέσω πανδημίας-τί να σου κάνει και αυτό το κράτος άμα εσύ δεν προσέχεις-μου σχολίασε τη χαλαρότητα των σημερινών γονιών στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους-κυρίως των κοριτσιών που αργούν να γυρίσουν από τη διασκέδαση στο σπίτι-και θα συνέχιζε, ίσως, να μου αναλύει την επόμενη διαστημική αποστολή της NASA στον Άρη, αν δεν τον διέκοπτα για να τον ρωτήσω: -”Μήπως ξέρετε που θα βρω μια κρήνη με δύο γούρνες εδώ κοντά στο χωριό”?

-”Τη βρύση μάλλον θα λες” με διόρθωσε.

-”Ναι την πέτρινη βρύση” του αποκρίθηκα.

Μου εξήγησε με κάθε λεπτομέρεια την πορεία που έπρεπε να ακολουθήσω, μου είπε ότι θα τη βρω εύκολα δίπλα στο μαντρί, και ότι υπάρχει χώρος για να κάνω αναστροφή για να γυρίσω. Τον ευχαρίστησα, του ευχήθηκα τα καλύτερα και ξεκίνησα.

Από τον ναό του Αγίου Χαραλάμπους ξεκινάει χωματόδρομος τον οποίο ακολούθησα.

Όταν συνάντησα μια διχάλα έστριψα στον δεξί κατηφορικό χωματόδρομο

και μετά από λίγο βρήκα την κρήνη η οποία ήταν δυστυχώς άνυδρη.

Φεύγοντας από το χωριό έκανα μια προσπάθεια, ώστε να πάρω μερικές φωτογραφίες, παρόλο τον κόντρα ήλιο και αυτό είναι το καλύτερο αποτέλεσμα που μπόρεσα να έχω:

Οι Καφυές ήταν πόλη της αρχαίας Αρκαδίας. Σύμφωνα με τον Παυσανία που πέρασε από εδώ βρίσκονταν τρία Στάδια απόσταση από τον Ορχομενό και δίπλα στο Όρος Τραχύ. Κοντά στην πόλη ανέβλυζαν οι Πηγές Τενείαι (σημερινή Πηγή Σίντζι που περιέγραψα στο προηγούμενο κεφάλαιο). Όλη η περιοχή που βρισκόταν η πολίχνη ονομαζόταν Καφυατικό πεδίο. Οικιστής και ονοματοδότης της πόλης ήταν ο Κηφέας, γιος του βασιλιά της Αρκαδίας Άλεου. Κατά μια άλλη εκδοχή, η ίδρυση της πόλης αποδίδεται στον Αινεία, ο οποίος της έδωσε το όνομα, είτε του αδελφού του Κάπυ, είτε του παππού του που είχε το ίδιο όνομα. Με αυτόν τον τρόπο η ίδρυση της πόλης συνδέεται με τον Βασιλικό Οίκο της Τροίας. Η ύπαρξη της πόλης αναφέρεται για πρώτη φορά το 265 π.Χ.

Ο χώρος βρίσκεται σε πεδινή έκταση, ανατολικά του σημερινού χωριού Χωτούσα. Πάνω στην Επαρχιακή Οδό Βλαχερνών-Κώμης βρίσκεται μια μεγάλη πετρόκτιστη κρήνη. Αυτή η κρήνη συνδέεται με τη Μενελαΐδα Πηγή. Στις Καφυές υπήρχε μια περίφημη κρήνη, που ονομαζόταν Μενελαΐς από τον βασιλιά Μενέλαο, ο οποίος περιόδευε στην Αρκαδία στρατολογώντας πολεμιστές για τον πόλεμο της Τροίας.

Από την Πηγή ξεκινάει χωματόδρομος προς το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη και τον ακολούθησα. Είχα προχωρήσει ελάχιστα μέτρα όταν είδα την ταμπέλα για τον Αρχαιολογικό Χώρο των Καφυών.

Συνέχισα μέχρι τον Άγιο Ιωάννη, ο οποίος απολαμβάνει τη μοναξιά του μέσα στα απέραντα χωράφια του κάμπου, και σταμάτησα αναγκαστικά το αυτοκίνητο, αφού ο χωματόδρομος τερματίζει εδώ.

Άντε τώρα να δω πώς θα εντοπίσω τα αρχαία υπολείμματα της πόλης των Καφυών, μέσα στα χωράφια με τα θεριεμένα χόρτα, και κυρίως πώς θα αντιμετωπίσω τυχόν συνάντηση με τίποτα τσοπανόσκυλα, γιατί όλο και κάποιο κοπάδι έβοσκε παραπέρα. Η ταμπέλα ήταν μπηγμένη στο έδαφος για τα μάτια του κόσμου. Μη νομίζετε ότι υπήρχαν άλλες σημάνσεις ή κάποια περίφραξη που να διευκολύνει τον εντοπισμό των αρχαίων απομειναριών. Μόνη μου έπρεπε να βγάλω άκρη! Η αγάπη μου για την αρχαιολογία, το πάθος που με διακατέχει για τέτοιες εξερευνήσεις, αλλά και το βλήμα που έχω στον εγκέφαλο, έκαμψαν τις όποιες επιφυλάξεις μου και ξεχύθηκα στα χωράφια με σύμμαχο τον πλοηγό, ο οποίος δεν ήταν και ιδιαίτερα βοηθητικός, μάλλον καθόλου θα έλεγα. Τελικά τα κατάφερα και ανακάλυψα κομμάτια του αρχαίου τείχους και του ιερού.

Η ώρα είχε πλέον προχωρήσει. Για την Κανδήλα και τη Μονή της Παναγίας είχα ξεκινήσει και τελικά, οι συγκυρίες τα έφεραν έτσι, ώστε κατέληξα να δω ένα σωρό επιπλέον πράγματα σε αυτήν τη μοναχική εκδρομή. Ακολούθησα την Επαρχιακή Οδό Βλαχερνών-Κώμης

και σε λίγη ώρα έφτασα στη Βλαχέρνα. Ο εντυπωσιακός βράχος του Μπεζενίκου πάνω από το χωριό υπέταξε το βλέμμα μου και με υποχρέωσε σε στάση για μια, δύο, άντε και τρεις φωτογραφίες.

(Για τον βράχο και το Κάστρο του Μπεζενίκου υπάρχει αφιέρωμα στο κεφάλαιο Ελλάδα - Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!)

Απερίσπαστη πλέον πάτησα το γκάζι για να καλύψω την απόσταση που με χώριζε από το σπίτι μου στον κάμπο του Δάρα. Είχα να μαγειρέψω και κατιτίς για να φάω, αφού όλη μέρα δεν είχα φάει τίποτα. ‘Αναψα το τζάκι και ξεκίνησα τη μαγειρική βλέποντας ταυτόχρονα στο laptop τις φωτογραφίες της εκδρομής. Ανέβασα και κάποιες στο thread Live from…

 

[Klair]

Λιμποβίσι-Αρκουδόρεμα-Χρυσοβίτσι: Στα λημέρια του Κολοκοτρώνη

Η Πρωτομαγιά του 2022 ήταν μια μέρα με άστατο καιρό. Άλλοτε έβρεχε και άλλοτε ο ουρανός καθάριζε από τα γκρίζα σύννεφα χωρίς όμως να εμφανίζεται ο ήλιος. Για το τριήμερο είχαν έρθει στο Δάρα ο γιος μου και η κοπέλα του. Αμφιταλαντευόμασταν για το αν θα έπρεπε να τολμήσουμε κάποια εξόρμηση ή όχι λόγω του καιρού. Την προηγούμενη μέρα που είχαμε πάει για βόλτα και φαγητό στην Αλωνίσταινα έβρεχε καταρρακτωδώς με αποτέλεσμα να απολαύσουμε μόνο το φαγητό και να στερηθούμε εντελώς τη βόλτα στο όμορφο ορεινό χωριό. Κυρίως μας ενδιέφερε να φτάσουμε στο χωριό Χρυσοβίτσι για να το εξερευνήσουμε και να φάμε στη γνωστή ταβέρνα "Το Στέκι του Μωριά" για την οποία είχαμε πολύ καλές πληροφορίες. Πήραμε τηλέφωνο να κρατήσουμε τραπέζι γιατί λόγω της ημέρας ήταν βέβαιο ότι θα γινόταν πανικός. Μας ενημέρωσαν ότι διέθεταν ελεύθερο τραπέζι μόνον έξω, στην αυλή, και σε περίπτωση που έπιανε βροχή δε θα μπορούσαν να μας μεταφέρουν στο εσωτερικό του μαγαζιού γιατί δεν υπήρχε τίποτα διαθέσιμο. Αποφασίσαμε να το ρισκάρουμε και το κλείσαμε.

Έτσι η εξόρμηση θα γινόταν αλλά πριν το Χρυσοβίτσι είχαμε άλλα σχέδια. Ακολουθήσαμε την Επαρχιακή Οδό Τρίπολης-Ολυμπίας και λίγο μετά τη Βυτίνα στρίψαμε αριστερά στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί προς Ελάτη. Η ταμπέλα στη διασταύρωση γράφει: Στεμνίτσα/Χρυσοβίτσι/Ελάτη/Πυργάκι. Αυτή η διαδρομή είναι πανέμορφη γιατί κινείται ανάμεσα στις ελατοσκέπαστες πλαγιές του Μαινάλου και την έχω περιγράψει στο κεφάλαιο Ελλάδα - Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία! όπου μπορείτε να δείτε και φωτογραφίες.

Λίγο μετά την Ελάτη στρίψαμε αριστερά για το Λιμποβίσι. Αρχίσαμε να ανεβαίνουμε μια μαγική, στενή διαδρομή ανάμεσα στα έλατα

ώσπου φτάσαμε έξω από το πέτρινο κτίριο στο οποίο στεγάζεται το καφενείο "Το Λιμποβίσι".

Το Λιμποβίσι, σε υψόμετρο 1.200 μέτρων είναι πλέον ερηπωμένο και εγκαταλελειμμένο, αλλά η θέα προς τις χαράδρες και τις κατάφυτες πλαγιές του Μαινάλου είναι παρούσα και ικανή να σου κόψει την ανάσα. Από το χωριό καταγόταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης καθώς η οικογένειά του ζούσε εδώ για δώδεκα γενιές. Πρώτος έφτασε κυνηγημένος ο προπάτορας του Θεόδωρου, ο Τριανταφυλλάκος Τσεργίνης. Η ύπαρξη του οικισμού μαρτυρείται ήδη από την Ενετοκρατία και μάλιστα με ικανοποιητικό αριθμό κατοίκων, κοντά στους 500. Σε μικρή απόσταση από το Λιμποβίσι βρισκόταν και το χωριό Αρκουδόρεμα, ερημωμένο πλέον και αυτό.

Κρυμμένα μέσα στις ρεματιές και τους απάτητους λόγγους, φωλιασμένα ανάμεσα στις απότομες χαράδρες και τις πλαγιές του Μαινάλου, αυτά τα χωριά παραμένουν στη συνείδηση του ελληνικού λαού ως εθνικά ορόσημα, σύμβολα ελευθερίας και αδούλωτου φρονήματος. Σε αυτά τα μέρη πριν από την έναρξη της Επανάστασης του 1821 είχαν τα λημέρια τους οι Κολοκοτρωναίοι. Δυσπρόσιτα και απομονωμένα, φτωχά και στερημένα καλλιεργήσιμης γης ήταν επόμενο, μετά την Επανάσταση, τα δύο χωριά να εγκαταλειφθούν από τους κατοίκους τους. Το Λιμποβίσι ερήμωσε το 1880 και το Αρκουδόρεμα το 1940.

Επί Τουρκοκρατίας όμως βρίσκονταν σε ακμή και ήταν τα κέντρα της κλεφτουριάς. Διάφορες πληροφορίες του 1815 αναφέρουν ότι το Λιμποβίσι είχε 350 μόνιμους κατοίκους και το Αρκουδόρεμα 500. Αν συνυπολογιστεί ότι πολλοί κάτοικοι από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη ξεχειμώνιαζαν σε άλλες περιοχές, τα χειμαδιά, βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο πληθυσμός τους ήταν πολύ μεγαλύτερος. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι ο Κολοκοτρώνης, κάθε φορά που οι Τούρκοι διέλυαν το στρατιωτικό του σώμα, κατόρθωνε να το αναπληρώνει εύκολα στρατολογώντας πολεμιστές από αυτά τα χωριά και τις γύρω περιοχές. Το Λιμποβίσι και το Αρκουδόρεμα, μαζί με τα γειτονικά χωριά Πιάνα, Χρυσοβίτσι, Αλωνίσταινα κλπ, είναι πολύ στενά συνδεδεμένα, τόσο με την Επανάσταση του 1821, όσο και με την προετοιμασία της. Συχνή εξάλλου είναι η μνημόνευση των ιστορικών αυτών τόπων στα δημοτικά τραγούδια, σε συνδυασμό πάντοτε με τη ζωή και τη δράση των Κολοκοτρωναίων:

"Λάμπει ο ήλιος στα βουνά, λάμπει και στα λαγκάδια, λάμπει και στ' Αρκουδόρεμα, στο έρμο Λιμποβίσι, οπού είν' οι κλέφτες οι πολλοί, οι Κολοκοτρωναίοι. Φορούν τα πόσια τα χρυσά, τις ασημοπαλάσκες, τις πέντ' αράδες τα κουμπιά, τις έξι τα τσαπράζια. Αυτοί δεν καταδέχονται τη γης να την πατήσουν. Καβάλα παν' στην εκκλησιά, καβάλα προσκυνάνε, καβάλα παίρν' αντίδερο απ' του παπά το χέρι. Ρίχνουν φλουριά στην Παναγιά, φλουριά και στους αγίους, και στον αφέντη το Χριστό τις ασημένιες πάλες".

Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης έχει ομολογήσει την καταγωγή του από το Λιμποβίσι. Κάποια φορά κατά τη διάρκεια της εξέτασής του στο δικαστήριο, μεταξύ άλλων, ρωτήθηκε από τον Πρόεδρο από πού κατάγεται και ο Κολοκοτρώνης απάντησε ότι κατάγεται από το Λιμποβίσι. Ο ακριβής διάλογος έχει ως εξής:

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πώς ονομάζεσαι;

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πόθεν κατάγεσαι;

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: Από το Λιμποβίσι της επαρχίας Καρυταίνης.

Σήμερα στο ερειπωμένο χωριό λειτουργεί μουσείο και αυτός ήταν ο λόγος που ήρθαμε εδώ. Σε ένα αναστηλωμένο κτίριο, δίπλα στο πρώην πατρικό σπίτι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, το οποίο είναι αντίγραφο του παραδοσιακού κολοκοτρωναίικου σπιτιού εκτίθενται ιερά κειμήλια, φωτογραφίες, παραδοσιακές στολές και σημαίες. Ακόμη έχει αναστηλωθεί και η παρακείμενη εκκλησία του Ιωάννη Προδρόμου. Διαβήκαμε την πόρτα και ακολουθώντας τη σύντομη ανηφόρα μπήκαμε με κατάνυξη στο εσωτερικό του σπιτιού-μουσείου.

Στον περίβολο υπάρχει η προτομή του Γέρου του Μοριά:

Στη μικρή πλατεία με τα γάργαρα νερά της παραδοσιακής πέτρινης κρήνης, ορθώνεται ανακατασκευασμένη η μονόκλιτη βασιλική εκκλησία του Αϊ Γιάννη που γιορτάζει στις 29 Αυγούστου με πανηγύρι που συγκεντρώνει κόσμο από διάφορα μέρη της Αρκαδίας.

Έπειτα κάναμε μια σύντομη στάση στο πέτρινο καφενείο "Το Λιμποβίσι" το οποίο φημίζεται για τα παραδοσιακά του γλυκά, το μέλι του, τα χειροποίητα ζυμαρικά του και για τον καφέ του ο οποίος σερβίρεται με συνοδεία λουκουμιού. Εμείς αρκεστήκαμε σε ένα απλό τοστάκι γιατί μας περίμενε μεγάλο φαγοπότι στη συνέχεια της εκδρομής μας.

Ευτυχώς μέχρι στιγμής δεν είχε πέσει σταγόνα βροχής οπότε φύγαμε χαρούμενοι ακολουθώντας τώρα τα οκτώ (8) κατηφορικά χιλιόμετρα τα οποία θα μας οδηγούσαν στον επόμενο προορισμό. Κάποια στιγμή συναντηθήκαμε με το πορτοκαλί πεζοπορικό μονοπάτι Πιάνα-Λυκόρεμα-Αρκουδόρεμα-Παναγία Αρκουδορέματος-Λιμποβίσι. Ήταν μια στιγμιαία απόφαση να το ακολουθήσουμε, πεζοπορώντας ένα κομμάτι του, ώστε να πάρουμε μια μικρή γεύση από το Αρκουδόρεμα του οποίου η φήμη είναι ξακουστή. Επειδή ο καιρός δεν ευνοούσε και φοβόμασταν κάποια ξαφνική μπόρα σκεφτήκαμε να φτάσουμε μέχρι την εκκλησία της Παναγίας Αρκουδορέματος μόνο και μόνο για την εμπειρία. Άλλωστε δεν υπήρχε καν στο πλάνο μας μια τέτοια δραστηριότητα, η οποία θέλει τον κατάλληλο εξοπλισμό, απλώς το έφεραν οι συγκυρίες ή η τύχη και προέκυψε.

Αφήσαμε το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου και ξεκινήσαμε να περπατάμε στο δάσος. Η διαδρομή που κάναμε δεν ήταν ιδιαίτερα απαιτητική, ήταν όμως μαγική. Είναι λυτρωτικό και αγχολυτικό να βαδίζεις ανάμεσα στα ψηλά έλατα υπερπηδώντας, άλλοτε μικρά και άλλοτε πιο μεγάλα εμπόδια, συναντώντας ρυάκια με τρεχούμενο νερό και καταπράσινα χαλιά από κισσούς, βρύα και φτέρες στρωμένα ολόγυρά σου. Δεν ξέρω πόση ώρα πέρασε μέχρι να συναντήσουμε την εκκλησία της Παναγίας γιατί ο χρόνος είχε σταματήσει για μένα όση ώρα βρισκόμουν παραδομένη στην αγκαλιά της φύσης. Όλες μου οι αισθήσεις συνομωτούσαν σπρώχνοντάς με να συνεχίσω κι άλλο. Είναι αυτό το αλόγιστο πάθος που σε καταλαμβάνει ψιθυρίζοντας στον εαυτό σου: -"Τί να υπάρχει άραγε μετά από αυτή τη συστάδα των δέντρων ή μετά τη στροφούλα; Ας πάω λίγο πιο πέρα, ας προχωρήσω λίγο παρακάτω. Θέλω να δω κι άλλο!".

Το φρένο όμως μπήκε έξω από τον ιερό ναό της Παναγίας στο Αρκουδόρεμα ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, περιβάλλεται από το εντυπωσιακό ελατοδάσος του Μαινάλου και είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.200 μέτρων. Είναι μικρών διαστάσεων ναός και αποτελεί έναν από τους πιο ιερούς χώρους της Αρκαδίας έχοντας χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Στον χώρο αυτό εικάζεται, πως λατρευόταν αρχικά η μεγάλη θεότητα της Αρκαδίας, η Άρκτος. Κατόπιν η λατρεία της συγχωνεύτηκε με αυτήν της Αρτέμιδος και συνεχίστηκε απρόσκοπτα. Στο σημείο αυτό λεγόταν, πως υπήρχε ο τάφος της Καλλιστούς, της μητέρας του Αρκάδα. Η εντοιχισμένη επιγραφή στη δυτική πλευρά του ναού αποδεικνύει πως χτίστηκε το 1719. Στο εκκλησάκι αυτό ήρθε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης να κλάψει τον χαμό του πρωτότοκου γιου του.

Επιστρέψαμε στο αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε για το Χρυσοβίτσι. Δεν αργήσαμε καθόλου να φτάσουμε και διασχίζοντας το χωριό παρκάραμε το αυτοκίνητο στη μεγάλη ανηφόρα δίπλα στην εκκλησία.

Κινήσαμε για την ταβέρνα αφού πλέον ήταν η κατάλληλη ώρα. Το τραπέζι μας περίμενε στρωμένο κάτω από τα πλούσια φυλλώματα του δέντρου. Ήλιος όμως δεν υπήρχε για να μας προστατέψει από τις καυτές ακτίνες του. Αντιθέτως ελόχευε να μας βρει, ανά πάσα στιγμή, κάποια ανοιξιάτικη μπόρα και να μας χαλάσει το λουκούλειο γεύμα που επρόκειτο να ακολουθήσει.

Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται το εστιατόριο χρονολογείται από το 1920 και λειτούργησε ως ξενοδοχείο και παντοπωλείο. Ως "Στέκι του Μωριά" λειτουργεί από τον Δεκέμβριο του 2004. Σκοπός του καταστήματος είναι να ευχαριστήσει τον πελάτη με τα μαγειρευτά του φαγητά στην ξυλόσομπα ή με τα ψητά του σε φλούδες από έλατο. Εμείς πάντως μείναμε ικανοποιημένοι από τις επιλογές μας και αν ποτέ βρεθείτε στα γύρω μέρη είναι μια αξιοπρεπής λύση για φαγητό. Εν τέλει δεν έβρεξε και όλα κύλησαν ιδανικά για εμάς. Κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στην ταβέρνα καταλάβαμε για ποιον λόγο δε θα μπορούσαμε να μεταφερθούμε εσωτερικά σε περίπτωση βροχής αν και το μαγαζί διέθετε άπλετο χώρο. Κατέφθασε λοιπόν ένα πούλμαν από το οποίο κατέβηκε ένα πολυπληθές γκρουπ πεζοπόρων (διαφόρων ηλικιών) το οποίο τακτοποιήθηκε στη μεγάλη σάλα του εστιατορίου καταλαμβάνοντας όλα τα τραπέζια. Μάλιστα κάποιες μικρές παρέες κάθισαν και έξω. Βλέποντάς τους να κυριαρχούν σε ολόκληρο το μαγαζί βγάλαμε και οι τρεις μια ανάσα ανακούφισης! "Ουφ, ευτυχώς προλάβαμε και φάγαμε πριν εμφανιστούν όλοι αυτοί γιατί αλλιώς ποιος ξέρει πόση ώρα θα περιμέναμε να ετοιμαστούν και τα σερβιριστούν τα ψητά που παραγγείλαμε".

Τα παιδιά δεν είχαν όρεξη να με ακολουθήσουν στην εξερεύνηση του χωριού και έμειναν στην ταβέρνα. Έτσι πήρα τα φωτογραφικά "σύνεργα" και ξεκίνησα. Ήξερα ότι οι φωτογραφίες που θα πάρω δε θα έχουν χρώμα ανοιξιάτικο και μάλιστα Πρωτομαγιάτικο, αλλά ύφος μουντό και μελαγχολικό. Ίσως όμως τελικά αυτό το θλιμμένο σκηνικό να ταίριαξε καλύτερα στο ιστορικό χωριό.

Πρώτα περπάτησα πάνω στη μικρή πλατεία που βρίσκεται δίπλα στην ταβέρνα στην οποία υπάρχει το κοινοτικό κτίριο και η προτομή του Κολοκοτρώνη. Και αυτό το χωριό υπήρξε κέντρο δράσης των επαναστατών του 1821. Εδώ είχε το ιδιαίτερο γραφείο του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με γραμματέα του τον Αναγνώστη Ζαφειρόπουλο από το Ζυγοβίστι, επίσης αγωνιστή της Επανάστασης.

Λίγα μόλις βήματα παραδίπλα στέκεται η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Σου δίνει την εντύπωση νεόκτιστου οικοδομήματος όμως δεν είναι. Στέκεται στη θέση της από τον 19ο αιώνα. Τον Απρίλιο του 1821, λίγο μετά την πυρπόληση της Καρύταινας από τους Οθωμανούς, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εγκαταλελειμμένος από τους συντρόφους του μπήκε στην εκκλησία για να προσκυνήσει την εικόνα και να προσευχηθεί για τον αγώνα. Σύμφωνα με τον θρύλο η εικόνα της Παναγίας δάκρυσε. Μάλιστα, όταν μετά την απελευθέρωση ο Δημητράκης Πλαπούτας πήγε στο Χρυσοβίτσι, βρήκε την εικόνα και την τοποθέτησε στην εκκλησία όπου και σώζεται μέχρι σήμερα.

Στον αυλόγυρο της εκκλησίας υπάρχει μνημείο αφιερωμένο στον Κολοκοτρώνη.

Το Χρυσοβίτσι είναι ορεινό χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 1.073 μέτρων σε μια ελατοσκέπαστη πλαγιά του Μαινάλου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Πελοποννήσου. Έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός και βαδίζοντας στον κεντρικό του δρόμο συνάντησα περιποιημένα πετρόχτιστα σπίτια με ωραίες αυλές και καλόγουστες λεπτομέρειες, οι οποίες απορρέουν από το ανθρώπινο μεράκι, αλλά και από την άσβεστη μάχη της φύσης για ζωή.

Άρχισα να ανηφορίζω προς τις ψηλές ρούγες του χωριού με τα όμορφα σπίτια που συνυπάρχουν αρμονικά με τα έλατα της πλαγιάς κουρνιάζοντας κάτω από το βλοσυρό, πέτρινο βλέμμα ενός θεόρατου βράχου.

Το Χρυσοβίτσι ως οργανωμένος οικισμός υπάρχει ήδη από το 15ο αιώνα. Γύρω στα 1700 αναφέρεται σαν Chrissovizzi σε ενετική απογραφή και λίγο αργότερα συναντάται παραφθαρμένο, σε πατριαρχικό έγγραφο, ως Ξοβίτζι ή Ξωβίτσι.

Έφτασα στο τέλος του χωριού απ' όπου η θέα ήταν μαγική. Τα στενά δρομάκια, τα πέτρινα σπίτια, μια πετρόκτιστη βρύση και η παντελής έλλειψη ανθρώπινης ύπαρξης μου έδωσαν την αίσθηση ότι περπατάω σε έναν πραγματικά αυθεντικό οικισμό. Το τριγύρω τοπίο μεγαλοπρεπές, ήρεμο και προπαντός φυσικό.

Εδώ πάνω συνάντησα δυό εκκλησιές.

Η μια είχε πέτρινο καμπαναριό,

η άλλη έμοιαζε με μονόχωρο δωμάτιο και καταλάβαινες ότι είναι εκκλησάκι από έναν μικρό σταυρό στη στέγη και από το λιτό σιδερένιο Π από το οποίο κρεμόταν μια μικρή σκουριασμένη καμπανούλα.

Τα τσιμεντένια σκαλάκια, στο τέλος σχεδόν του χωριού,

με κατέβασαν στον κεντρικό δρόμο ο οποίος πλαισιώνεται από πέτρινα παλιά ή πιο καινούρια σπίτια.

Σε ένα μακρύ πέτρινο κτίριο του 1927 στεγάζεται η δεύτερη ταβέρνα του χωριού "ο Πλάτανος" που βγάζει τα τραπεζάκια του σε ένα άπλωμα, στην απέναντι πλευρά του δρόμου, κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια. Ήταν όμως κλειστή.

Λίγο πιο κάτω μια πετρόκτιστη πλατειούλα-μπαλκόνι που είχε για στολίδι μια πέτρινη κρήνη διεκδικούσε θέα προς τον κατάφυτο λόφο.

Κατέληξα στο σημείο απ' όπου είχα ξεκίνησει δηλαδή στην πλατεία που βρίσκεται το κοινοτικό γραφείο και η ταβέρνα. Όλοι μαζί τραβήξαμε για την ανηφόρα δίπλα στην εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου όπου είχαμε παρκάρει το αυτοκίνητο. Λίγο πριν εγκαταλείψουμε οριστικά το Χρυσοβίτσι σταματήσαμε να επεξεργαστούμε από μακριά, αφού είναι εδώ και πολύ καιρό κλειστό, το Μουσείο Δασικής Ιστορίας Μαινάλου το οποίο είναι αφιερωμένο στην ιστορία της βιομηχανικής επανάστασης στον αρκαδικό χώρο και στη σημασία του Μαινάλου στην ιστορία του τόπου, είτε ως κρησφύγετο και ορμητήριο των Αρκάδων, είτε ως πάροχος πρώτων υλών, όπως η δασική ύλη.

Το Χρυσοβίτσι υπήρξε μεγάλο υλοτομικό κέντρο. Το 1939 κατασκευάστηκε εδώ ένα μεγάλο εργοστάσιο ξυλείας το οποίο διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην οικονομία της Αρκαδίας. Στο Μουσείο εκτίθενται τα μηχανήματα του εργοστασίου στα τέλη της δεκαετίας του 1930, καθώς και τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι υλοτόμοι και οι εργάτες. Επίσης, στην Αίθουσα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης παρέχονται πληροφορίες για την πανίδα και τη χλωρίδα του Μαινάλου, αλλά και οδηγίες για την προστασία του δάσους.

Το εργοστάσιο, με την ατμομηχανή που είχε για να δίνει κίνηση στα μηχανήματά του, παράλληλα με τον σκοπό που δημιουργήθηκε, έδωσε και ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό. Το Χρυσοβίτσι ήταν το μοναδικό χωριό της Πελοποννήσου που είχε ρεύμα ήδη από το 1940. Στα υπόλοιπα χωριά της περιφέρειας το ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε τουλάχιστον 25 χρόνια αργότερα. Το εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλου συνέχισε τη λειτουργία του μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, μέχρι που η τεχνολογία το ξεπέρασε, και απασχολούσε σημαντικό αριθμό εργαζομένων.

Αξίζει να σημειωθεί πως μόνο στο Χρυσοβίτσι έμεναν μόνιμα 100 οικογένειες, που τα επόμενα χρόνια έφυγαν για Τρίπολη και Αθήνα. Σήμερα στο χωριό μένουν μόνιμα λιγότερα από 20 άτομα, στην πλειοψηφία τους ηλικιωμένοι, πληροφορία που έμαθα από μια μόνιμη κάτοικο του χωριού την οποία συνάντησα στον κεντρικό δρόμο κατά τη διάρκεια της βόλτας μου.

Αυτήν την περίοδο, το Μουσείο Δασικής Ιστορίας βρίσκεται σε φάση συντήρησης, με στόχο να γίνει ακόμα πιο λειτουργικό στους επισκέπτες του. Πρόσφατα διάβασα στο arcadia portal.gr ότι ο δήμαρχος Τρίπολης Κώστας Τζιούμης ανακοίνωσε πως το Μουσείο θα λειτουργήσει εκ νέου μέσα στο 2023 καθώς η μελέτη για την ανακαίνησή του έχει ολοκληρωθεί.

Πήραμε τον δρόμο της επιστροφής προς το Δάρα. Τελικά ο καιρός στάθηκε σύμμαχός μας επιτρέποντάς μας να απολαύσουμε μια ακόμα εξόρμηση στην αγκαλιά του Μαινάλου ανακαλύπτοντας τους όμορφους ορεινούς θησαυρούς της Αρκαδίας.

 

[GTS]

Μαγικά μέρη, μου έχουν λείψει….
Το Αρκουδορεμα είναι μαγικός τόπος για τρεκ, ένας τόπος που κατοικούν νεράιδες και ξωτικά. Μόνο αν πας και μπεις βαθιά μέσα το πιστεύεις. Μαιναλαρα, τι να λέμε…

 

[Smaragda53]

Τι ωραία περιγραφή, τη ρούφηξα. Είχα επισκεφθεί αυτά τα μέρη πριν από το 2000 (δεν θυμάμαι ακριβώς πότε), το κτίριο που είναι τώρα μουσείο του Κολοκοτρώνη ήταν τότε παντελώς άδειο.
Την ίδια παρόρμηση ένιωσα κι εγώ σε μια απολαυστική βόλτα κάτω από τα έλατα, ήταν σα να σε καλούσε το δάσος, δεν μπορούσες ν΄αντισταθείς στην ομορφιά του.