Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.356
- Likes
- 28.384
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Σε ευχαριστώ πολύ Σμαράγδα!
-
Η αναδρομή στο παρελθόν συνεχίζεται! Ψηφίστε την Ταξιδιωτική Ιστορία του μήνα για τους μήνες Μάρτιο - Αύγουστο 2020 !
Ιδέες για αποδράσεις του Σαββατοκύριακου στην Αρκαδία!
- Thread starter Klair
- Ημερομηνία δημιουργίας
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.356
- Likes
- 28.384
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Ελληνικό-Λούσιος ποταμός-Αρχαία Γόρτυνα
Η 31η Οκτωβρίου 2020 ήταν μια ηλιόλουστη και πάρα πολύ ζεστή μέρα. Ξεκινήσαμε σχετικά νωρίς από το Δάρα, γιατί το σημερινό πρόγραμμα ήταν ιδιαίτερα φορτωμένο, με πολλά σημεία ενδιαφέροντος. Ακολουθήσαμε τη γνωστή σε όλους πλέον επαρχιακή οδό Τρίπολης-Ολυμπίας και στον οικισμό της Καρκαλούς στρίψαμε αριστερά, με κατεύθυνση προς Δημητσάνα και Στεμνίτσα. Διασχίσαμε τη Δημητσάνα γρήγορα, χωρίς καμία στάση, αλλά φτάνοντας στη Στεμνίτσα σταματήσαμε στον δημοτικό φούρνο για προμήθειες.
Ακολουθώντας στη συνέχεια την επαρχιακή οδό Μεγαλόπολης-Στεμνίτσας, φτάσαμε μετά από 11 Km στο χωριό Eλληνικό, της επαρχίας Γορτυνίας, το οποίο βρίσκεται πριν την Kαρύταινα, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Μαινάλου και έχει πληθυσμό 204 κατοίκους. Το χωριό παλαιότερα ονομαζόταν “Μουλάτσι”. Η λέξη “mulach” σε σλαβικές διαλέκτους μεταφράζεται ως “μουλάρι” και είχε επικρατήσει την περίοδο που σλαβικά φύλα είχαν εποικίσει την Αρκαδία. Ως “Μουλάτσι” αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1515. Το χωριό αναφερόταν ως φέουδο του Αχμέτ Μπέη, με πληθυσμό αποτελούμενο από 41 οικογένειες, 5 άγαμους και 1 χήρα. Μετά την Απελευθέρωση ο οικισμός εντάχθηκε διοικητικά στον Δήμο Τρικολώνων, έδρα του οποίου ήταν η Στεμνίτσα.
Παρκάραμε και ξεκινήσαμε τη γνωριμία μας με το χωριό, από την πλατεία της Αγίας Τριάδας, με το μεγαλοπρεπές, διώροφο Διδακτήριο που κάποτε φιλοξενούσε το τριθέσιο Δημοτικό Σχολείο του χωριού και θεμελιώθηκε το έτος 1932. Ήδη από το 1915 η Kοινότητα είχε αγοράσει το οικόπεδο, στο οποίο βρίσκεται σήμερα το Σχολείο, με σκοπό την ανέγερση εκπαιδευτηρίου.
Το 1930 το θέμα ανακίνησε ο επιθεωρητής δημοτικών σχολείων, Πετρόπουλος και μετά από συζήτηση με τους κατοίκους αποφασίστηκε, να χτιστεί Κρατικό Διδακτήριο με τη συνδρομή του Κράτους, της Κοινότητας αλλά και με εράνους. Για την κατασκευή του συνέβαλαν με εισφορές οι κάτοικοι του Ελληνικού και οι απόδημοι συντοπίτες τους στην Αμερική, ενώ πολλοί προσέφεραν και προσωπική χειρωνακτική εργασία. Το 1936 στο Σχολείο φοιτούσαν 153 μαθητές. Η αύξηση των μαθητών διατηρήθηκε έως και το 1947-1948, ενώ στη συνέχεια ο αριθμός τoυς σταδιακά ελαττωνόταν. Τον Σεπτέμβριο του 1963 άρχισε να λειτουργεί τριτάξιο Γυμνάσιο. Η λειτουργία του σταμάτησε το 1999. Στις μέρες μας παραμένει κλειστό. Σε αυτό το Σχολείο δεν πήγαν μόνο παιδιά του Ελληνικού, αλλά και από τα γύρω χωριά, γεγονός που έδωσε στο χωριό ζωντάνια και κίνηση.
Απέναντι από το Σχολείο είδαμε Ηρώα αφιερωμένα στους πεσόντες αγωνιστές.
Χτισμένο πάνω σε τρεις καταπράσινους λόφους το Ελληνικό είναι ένα πολύ όμορφο και παραδοσιακό χωριό. Αποτελεί προστατευόμενο παραδοσιακό οικισμό, σε υψόμετρο 700 μέτρων και το προσωνύμιό του, λόγω της θέσης του, είναι Τρίλοφο.
Ξεχυθήκαμε στα γραφικά δρομάκια του χωριού, για να γνωρίσουμε από κοντά το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στυλ του, το οποίο βασίζεται στην πέτρα.
Είναι ένα αυθεντικό χωριό, το οποίο μεταδίδει στον επισκέπτη μια ηρεμία και μια χαλαρότητα, καθώς περπατάει στα σοκάκια, ανάμεσα σε πανέμορφα πέτρινα σπίτια και λουλουδιασμένες αυλές. Τα κυρίαρχα φυτά όλων των χωριών της ορεινής Αρκαδίας είναι αναμφίβολα οι ορτανσίες, τις οποίες συναντήσαμε σε όλες τις αυλές των σπιτιών και όχι μόνο.
Στη βόλτα μας στο Ελληνικό γοητευτήκαμε από τα πετρόχτιστα σπίτια, τα λιθόστρωτα δρομάκια αλλά και από τις πέτρινες μικρές πλατειούλες με τις κρήνες και τις βρύσες που τις στολίζουν. Μας έδωσε την εντύπωση ενός αρχοντικού, πεντακάθαρου χωριού.
Σε περίοπτη θέση, στο ψηλότερο σημείο του Ελληνικού συναντήσαμε τον ναό του προφήτη Ηλία, ο οποίος υπήρξε η πρώτη εκκλησία του χωριού. Αρχικά ήταν ένα μικρό εκκλησάκι, το οποίο βρισκόταν στο δυτικό προαύλιο του σημερινού ναού. Το εκκλησάκι αυτό είχε χτιστεί στην περιοχή, η οποία είχε καεί κατά τα Ορλωφικά. Μετά από μια δεκαετία ξαναφτιάχτηκε πιο μεγάλο, με πελεκητά αγκωνάρια στις γωνίες, στις πόρτες και στα παράθυρα και με πλακόστρωτο περίγυρο. Το 1904-1905 ο ναός γκρεμίστηκε και χτίστηκε στη θέση του ο σημερινός, μεγαλόπρεπος μητροπολιτικός ναός, με πρωτοβουλία του αείμνηστου παπα-Γιάννη και των κατοίκων των δύο μαχαλάδων (Μεσσιαναίους και Μπαρμπαλιαίους). Για να σοβατιστεί μάλιστα το οικοδόμημα άνοιξε καμίνι, στο οποίο συνεισέφεραν όλοι οι κάτοικοι ξύλα, ώστε να μη σβήσει. Η κατασκευή του ναού ολοκληρώθηκε το 1932.
Από τον περίβολο του ναού η θέα ήταν πολύ όμορφη, προς τον απέναντι λόφο, όπου δυό χούφτες σπίτια σκαρφάλωναν την καταπράσινη πλαγιά.
Η καρδιά του χωριού χτυπάει στον πλακόστρωτο, κεντρικό δρόμο με τα παραδοσιακά καφενεία και τις ταβέρνες, αλλά ο κόσμος ήταν λιγοστός. Αν και το χωριό είναι ένας μικρός θησαυρός, οι επισκέπτες συνήθως το παραμελούν και το προσπερνούν γρήγορα, αφού το Ελληνικό ζει στο παρασκήνιο, των γειτονικών διάσημων πρωταγωνιστών, όπως είναι η Στεμνίτσα ή η Καρύταινα. Εγώ όμως σας προτείνω, αν βρεθείτε σε αυτά τα μέρη, να δώσετε στο Ελληνικό λίγη προσοχή και να του αφιερώσετε χρόνο, κάνοντας έναν περίπατο στις γοητευτικές γειτονιές του, οι οποίες δε θα σας απογοητεύσουν.
Από το Ελληνικό καταγόταν ο οπλαρχηγός του 1821 Σάββας Νικολόπουλος και από εδώ έλκει την καταγωγή του (από την πλευρά της μητέρας του) ο βουλευτής και αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην Δήμαρχος Αθηναίων, Δημήτρης Αβραμόπουλος. Ο διαδικτυακός ιστότοπος, από τον οποίο έχω αντλήσει τις ιστορικές αναφορές για το Ελληνικό αποτελεί μια αφιλοκερδή προσφορά των συνεργατών του γραφείου του Δημήτρη Αβραμόπουλου: ellinikogortynias.gr
Από την πλατεία του Ελληνικού ξεκινάει ένας δρόμος, ο οποίος κατηφορίζει το βουνό και καταλήγει στο γεφύρι του Κόκκορη, στον Λούσιο ποταμό. Τον ακολουθήσαμε, αλλά λίγο μετά το χωριό, σε ένα άπλωμα στα αριστερά, παρκάραμε το αυτοκίνητο και κατεβήκαμε. Στα δεξιά του δρόμου είδαμε ένα μονοπάτι να κατηφορίζει την πλαγιά και το ακολουθήσαμε, για να βρεθούμε μετά από ελάχιστα λεπτά, στο σημείο όπου υπάρχουν τέσσερα πέτρινα πηγάδια, με σιδερένια σκουριασμένα μαγκάνια και ταλαιπωρημένα από τη φθορά του χρόνου, ξύλινα παγκάκια. Τα περιεργαστήκαμε όλα κάμποση ώρα, βγάζοντας φωτογραφίες και ανηφορίσαμε το μονοπάτι με προορισμό τον Λούσιο ποταμό και την Αρχαία Γόρτυνα.
Λούσιος ποταμός
Σύμφωνα με την παράδοση πήρε το όνομα αυτό, επειδή στα νερά του έλουζαν τον νεογέννητο Δία οι Νύμφες: Νέδα, Αγνώ και Θεισόα. Οι πηγές του βρίσκονται στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, στο οροπέδιο της Καρκαλούς, βόρεια της Δημητσάνας. Ο Λούσιος αφού περάσει δυτικά της Δημητσάνας, όπου υπάρχει το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, διασχίζει ένα εντυπωσιακό φαράγγι, μήκους 15 Km, προτού καταλήξει στον Aλφειό κοντά στην Καρύταινα, αφού περάσει από το γεφύρι του Ατσιχόλου. Στην Αρχαία Γόρτυνα υπάρχει επίσης το γεφύρι του Κόκκορη και το τμήμα ανάμεσα στα δύο γεφύρια ονομάζεται Άνω Λούσιος.
Λούσιος ποταμός
Γεφύρι Ατσιχόλου
Γεφύρι Κόκκορη
Ο δρόμος τελειώνει πριν το γεφύρι του Κόκκορη και εδώ αφήσαμε το αυτοκίνητο. Κατηφορίσαμε ένα μικρό μονοπάτι και βρεθήκαμε κάτω από το γεφύρι, δίπλα στο ορμητικό ποτάμι.
Μετρητής της στάθμης του νερού
Το φαράγγι του Λούσιου είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αρκαδίας. Είναι ένας τόπος πολύ ιδιαίτερος, φορτισμένος ιστορικά και θρησκευτικά. Είναι επίσης γνωστό σαν το “Άγιο Όρος” της Πελοποννήσου, αφού εδώ βρίσκονται πολλά ιστορικά μοναστήρια (Μονή Φιλοσόφου, Μονή Τιμίου Προδρόμου και άλλα), για τα οποία σας έχω μιλήσει στην παρούσα ιστορία, στο κεφάλαιο της Δημητσάνας. Το φαράγγι έχει άγρια ομορφιά και οργιώδη, πυκνή βλάστηση. Πλατάνια, λεύκες, λυγαριές αλλά και τεράστια ποικιλία θάμνων καλύπτουν τις πλαγιές του.
Για τους λάτρεις της πεζοπορίας η περιοχή προσφέρει περιπάτους σε ειδυλλιακά και πανέμορφα τοπία, όπου πρωταγωνιστεί η παρθένα φύση. Για τους λάτρεις των σπορ, το φαράγγι και ο ποταμός ενδείκνυνται για πολλές αθλητικές δραστηριότητες όπως: canoe-kayak και rafting. Αυτές οι δραστηριότητες ξεκινούν από το γεφύρι της Καρύταινας και το γεφύρι του Ατσιχόλου.
Ο Παυσανίας τον θεωρούσε έναν από τους πιο παγωμένους ποταμούς, στον τότε γνωστό κόσμο. Αναφέρει επίσης ότι από την Αρχαία Γόρτυνα έως τις εκβολές του, ονομαζόταν Γορτύνιος ποταμός. Ο Λούσιος συνέβαλε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Οι κάτοικοι κατάλαβαν από πολύ νωρίς την αξία και τη δύναμη των νερών του και δημιούργησαν βυρσοδεψεία, νερόμυλους, νεροτριβές, μπαρουτόμυλους και λοιπά. Έτσι όλη η περιοχή έγινε ένα βιοτεχνικό, σημαντικό κέντρο που στηριζόταν αποκλειστικά στην υδροκίνηση (βλέπε κεφάλαιο Δημητσάνα: Yπαίθριο Mουσείο Yδροκίνησης). Σε κάποια σημεία του ο ποταμός είναι ασφαλής ακόμη και για κολύμπι.
Αφιερώσαμε πολύ χρόνο, κάνοντας πεζοπορία κατά μήκος του ποταμού και στη συνέχεια διασχίζοντας το γεφύρι του Κόκκορη περάσαμε στην απέναντι πλευρά, συναντώντας τον παρόχθιο ναό του Αγίου Ανδρέα, ο οποίος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο από αρχιτεκτονική, όσο και από αρχαιολογική άποψη, γι΄ αυτό έχει μελετηθεί επισταμένως από τους ειδικούς.
Ο ναός έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια ειδωλολατρικού ναού, αφού προηγουμένως είχε μεσολαβήσει ναός ρωμαϊκής εποχής. Είναι δίκλιτη Βασιλική, με τρούλο υπερμεγέθη, κυλινδρικό και δυσανάλογο προς το μέγεθος όλου του οικοδομήματος. Μερικές τοιχογραφίες του δείχνουν παλιές, ίσως της εποχής των Παλαιολόγων και θυμίζουν τοιχογραφίες του Μυστρά.
Ανάντη της ροής του ποταμού συναντήσαμε τον μύλο του Κόκκορη, κατάλοιπο από την εποχή που οι νερόμυλοι και οι νεροτριβές δούλευαν ακούραστα και ασταμάτητα σε όλη την περιοχή.
Λίγο πιο πέρα από τον νερόμυλο ξεκινάει το μονοπάτι των 1.600 μέτρων, που οδηγεί στη Μονή Τιμίου Προδρόμου και στη Μονή Φιλοσόφου.
Αρχαία Γόρτυνα
Στη δεξιά όχθη του Λούσιου ποταμού ήταν χτισμένη η Γόρτυς, η αρχαία πόλη των Αρκάδων. Το 1941 έγιναν πρώτη φορά ανασκαφές από τη γαλλική αρχαιολογική σχολή των Αθηνών. Οι έρευνες αποκάλυψαν ότι ήταν πανάρχαια Αρκαδική πόλη, που μετά τη δημιουργία και τον εποικισμό της Μεγαλόπολης μειώθηκε αισθητά σε πληθυσμό, αλλά συνέχισε να υπάρχει κατά τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία η πόλη οικίστηκε και πήρε το όνομά της από τον Γόρτυνο, γιο του Στύμφηλου, που την έχτισε δίπλα στον ποταμό, που σε εκείνο το σημείο του ονομάζεται Γορτύνιος. Ανακαλύφθηκαν τα θεμέλια του ναού του Ασκληπιού και των ιαματικών λουτρών του, καθώς και τμήματα της πόλης της Γόρτυνας νοτίως του ποταμού, κατά τις ανασκαφές που έγιναν μεταξύ 1954-1955. Η σπουδαιότητα του ιερού του Ασκληπιού αποδεικνύεται από την επίσκεψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου (356-323 π.Χ.), όπου και αφιέρωσε την πανοπλία και το δόρυ του. Ο Παυσανίας αναφέρει στα “Αρκαδικά” ότι η αιχμή του δόρατος καθώς και ο θώρακας του Μεγάλου Αλεξάνδρου φυλάσσονταν ακόμη στον ναό του Ασκληπιού, επί των ημερών του.
Σύμφωνα με διάφορες πηγές τον ναό στόλιζαν, λατρευτικά αγάλματα του Θεού Ασκληπιού και της Υγείας, κατασκευασμένα από πεντελικό μάρμαρο, έργα του μεγάλου παριανού γλύπτη Σκόπα. Δίπλα στα θεμέλια του ιερού του Ασκληπιού σώζονται τα ιαματικά λουτρά, υπόδειγμα ελληνικής ευρεσιτεχνίας, κατά πολύ πιο προηγμένης από την τεχνολογία στα μεταγενέστερα ρωμαϊκά λουτρά. Τα ιαματικά λουτρά της Γόρτυνας χρησιμοποιούσαν τεχνολογία κίνησης θερμού αέρα και στην ακμή τους μπορούσαν να εξυπηρετήσουν ταυτόχρονα γύρω στους 30 ασθενείς, υπό την προστασία του Θεού Ασκληπιού. Στον χώρο έχουν βρεθεί πολλά αναθήματα αφιερωμένα στους θεούς της ίασης.
Σύμφωνα με την αρχαιολογική έρευνα, η Αρχαία Γόρτυνα ήταν εξέχουσα πόλη με σημαντική συμβολή στα Αρκαδικά πράγματα, κατά την κλασική και ελληνιστική περίοδο. Η απώλεια της αυτοτέλειάς της, κατά το έτος 368 π.Χ,. έτος ίδρυσης της Μεγάλης Πόλεως (Μεγαλοπόλεως) οδήγησαν στην παρακμή της. Ωστόσο η πόλη εξακολουθούσε να επιβιώνει τουλάχιστον για 540 χρόνια μετά την ίδρυση της Μεγαλόπολης και έτσι πρόλαβε και την επισκέφθηκε ο Παυσανίας. Η Αρχαία Γόρτυς ήταν ένας από τους σταθμούς της διαδρομής που ακολουθούσαν οι Σπαρτιάτες αθλητές, πηγαίνοντας να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αφού από εδώ περνούσε ο αρχαίος δρόμος Ολυμπίας-Μεγαλοπόλεως-Μυκηνών-Ισθμού-Αθηνών. Όλη η αρχαία πόλη καλύπτει μια έκταση που ξεκινάει από τον ναό του Ασκληπιού και τα ιαματικά λουτρά (4 Km βορειοανατολικά του Ατσιχόλου και φτάνει στην Ακρόπολη της Γόρτυνας 2,5 Km ανατολικά του Ατσιχόλου).
Η μέρα ήταν τόσο ζεστή και ο ήλιος τόσο καυτός, που λιώσαμε κατά τη διάρκεια των περιπλανήσεων κι ας ήμασταν δίπλα στο ποτάμι, μέσα στην πλούσια βλάστηση. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο, ανάψαμε το air condition στο full και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε ξανά το βουνό για τον επόμενο προορισμό μας.
Η 31η Οκτωβρίου 2020 ήταν μια ηλιόλουστη και πάρα πολύ ζεστή μέρα. Ξεκινήσαμε σχετικά νωρίς από το Δάρα, γιατί το σημερινό πρόγραμμα ήταν ιδιαίτερα φορτωμένο, με πολλά σημεία ενδιαφέροντος. Ακολουθήσαμε τη γνωστή σε όλους πλέον επαρχιακή οδό Τρίπολης-Ολυμπίας και στον οικισμό της Καρκαλούς στρίψαμε αριστερά, με κατεύθυνση προς Δημητσάνα και Στεμνίτσα. Διασχίσαμε τη Δημητσάνα γρήγορα, χωρίς καμία στάση, αλλά φτάνοντας στη Στεμνίτσα σταματήσαμε στον δημοτικό φούρνο για προμήθειες.
Ακολουθώντας στη συνέχεια την επαρχιακή οδό Μεγαλόπολης-Στεμνίτσας, φτάσαμε μετά από 11 Km στο χωριό Eλληνικό, της επαρχίας Γορτυνίας, το οποίο βρίσκεται πριν την Kαρύταινα, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Μαινάλου και έχει πληθυσμό 204 κατοίκους. Το χωριό παλαιότερα ονομαζόταν “Μουλάτσι”. Η λέξη “mulach” σε σλαβικές διαλέκτους μεταφράζεται ως “μουλάρι” και είχε επικρατήσει την περίοδο που σλαβικά φύλα είχαν εποικίσει την Αρκαδία. Ως “Μουλάτσι” αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1515. Το χωριό αναφερόταν ως φέουδο του Αχμέτ Μπέη, με πληθυσμό αποτελούμενο από 41 οικογένειες, 5 άγαμους και 1 χήρα. Μετά την Απελευθέρωση ο οικισμός εντάχθηκε διοικητικά στον Δήμο Τρικολώνων, έδρα του οποίου ήταν η Στεμνίτσα.
Παρκάραμε και ξεκινήσαμε τη γνωριμία μας με το χωριό, από την πλατεία της Αγίας Τριάδας, με το μεγαλοπρεπές, διώροφο Διδακτήριο που κάποτε φιλοξενούσε το τριθέσιο Δημοτικό Σχολείο του χωριού και θεμελιώθηκε το έτος 1932. Ήδη από το 1915 η Kοινότητα είχε αγοράσει το οικόπεδο, στο οποίο βρίσκεται σήμερα το Σχολείο, με σκοπό την ανέγερση εκπαιδευτηρίου.
Το 1930 το θέμα ανακίνησε ο επιθεωρητής δημοτικών σχολείων, Πετρόπουλος και μετά από συζήτηση με τους κατοίκους αποφασίστηκε, να χτιστεί Κρατικό Διδακτήριο με τη συνδρομή του Κράτους, της Κοινότητας αλλά και με εράνους. Για την κατασκευή του συνέβαλαν με εισφορές οι κάτοικοι του Ελληνικού και οι απόδημοι συντοπίτες τους στην Αμερική, ενώ πολλοί προσέφεραν και προσωπική χειρωνακτική εργασία. Το 1936 στο Σχολείο φοιτούσαν 153 μαθητές. Η αύξηση των μαθητών διατηρήθηκε έως και το 1947-1948, ενώ στη συνέχεια ο αριθμός τoυς σταδιακά ελαττωνόταν. Τον Σεπτέμβριο του 1963 άρχισε να λειτουργεί τριτάξιο Γυμνάσιο. Η λειτουργία του σταμάτησε το 1999. Στις μέρες μας παραμένει κλειστό. Σε αυτό το Σχολείο δεν πήγαν μόνο παιδιά του Ελληνικού, αλλά και από τα γύρω χωριά, γεγονός που έδωσε στο χωριό ζωντάνια και κίνηση.
Απέναντι από το Σχολείο είδαμε Ηρώα αφιερωμένα στους πεσόντες αγωνιστές.
Χτισμένο πάνω σε τρεις καταπράσινους λόφους το Ελληνικό είναι ένα πολύ όμορφο και παραδοσιακό χωριό. Αποτελεί προστατευόμενο παραδοσιακό οικισμό, σε υψόμετρο 700 μέτρων και το προσωνύμιό του, λόγω της θέσης του, είναι Τρίλοφο.
Ξεχυθήκαμε στα γραφικά δρομάκια του χωριού, για να γνωρίσουμε από κοντά το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στυλ του, το οποίο βασίζεται στην πέτρα.
Είναι ένα αυθεντικό χωριό, το οποίο μεταδίδει στον επισκέπτη μια ηρεμία και μια χαλαρότητα, καθώς περπατάει στα σοκάκια, ανάμεσα σε πανέμορφα πέτρινα σπίτια και λουλουδιασμένες αυλές. Τα κυρίαρχα φυτά όλων των χωριών της ορεινής Αρκαδίας είναι αναμφίβολα οι ορτανσίες, τις οποίες συναντήσαμε σε όλες τις αυλές των σπιτιών και όχι μόνο.
Στη βόλτα μας στο Ελληνικό γοητευτήκαμε από τα πετρόχτιστα σπίτια, τα λιθόστρωτα δρομάκια αλλά και από τις πέτρινες μικρές πλατειούλες με τις κρήνες και τις βρύσες που τις στολίζουν. Μας έδωσε την εντύπωση ενός αρχοντικού, πεντακάθαρου χωριού.
Σε περίοπτη θέση, στο ψηλότερο σημείο του Ελληνικού συναντήσαμε τον ναό του προφήτη Ηλία, ο οποίος υπήρξε η πρώτη εκκλησία του χωριού. Αρχικά ήταν ένα μικρό εκκλησάκι, το οποίο βρισκόταν στο δυτικό προαύλιο του σημερινού ναού. Το εκκλησάκι αυτό είχε χτιστεί στην περιοχή, η οποία είχε καεί κατά τα Ορλωφικά. Μετά από μια δεκαετία ξαναφτιάχτηκε πιο μεγάλο, με πελεκητά αγκωνάρια στις γωνίες, στις πόρτες και στα παράθυρα και με πλακόστρωτο περίγυρο. Το 1904-1905 ο ναός γκρεμίστηκε και χτίστηκε στη θέση του ο σημερινός, μεγαλόπρεπος μητροπολιτικός ναός, με πρωτοβουλία του αείμνηστου παπα-Γιάννη και των κατοίκων των δύο μαχαλάδων (Μεσσιαναίους και Μπαρμπαλιαίους). Για να σοβατιστεί μάλιστα το οικοδόμημα άνοιξε καμίνι, στο οποίο συνεισέφεραν όλοι οι κάτοικοι ξύλα, ώστε να μη σβήσει. Η κατασκευή του ναού ολοκληρώθηκε το 1932.
Από τον περίβολο του ναού η θέα ήταν πολύ όμορφη, προς τον απέναντι λόφο, όπου δυό χούφτες σπίτια σκαρφάλωναν την καταπράσινη πλαγιά.
Η καρδιά του χωριού χτυπάει στον πλακόστρωτο, κεντρικό δρόμο με τα παραδοσιακά καφενεία και τις ταβέρνες, αλλά ο κόσμος ήταν λιγοστός. Αν και το χωριό είναι ένας μικρός θησαυρός, οι επισκέπτες συνήθως το παραμελούν και το προσπερνούν γρήγορα, αφού το Ελληνικό ζει στο παρασκήνιο, των γειτονικών διάσημων πρωταγωνιστών, όπως είναι η Στεμνίτσα ή η Καρύταινα. Εγώ όμως σας προτείνω, αν βρεθείτε σε αυτά τα μέρη, να δώσετε στο Ελληνικό λίγη προσοχή και να του αφιερώσετε χρόνο, κάνοντας έναν περίπατο στις γοητευτικές γειτονιές του, οι οποίες δε θα σας απογοητεύσουν.
Από το Ελληνικό καταγόταν ο οπλαρχηγός του 1821 Σάββας Νικολόπουλος και από εδώ έλκει την καταγωγή του (από την πλευρά της μητέρας του) ο βουλευτής και αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην Δήμαρχος Αθηναίων, Δημήτρης Αβραμόπουλος. Ο διαδικτυακός ιστότοπος, από τον οποίο έχω αντλήσει τις ιστορικές αναφορές για το Ελληνικό αποτελεί μια αφιλοκερδή προσφορά των συνεργατών του γραφείου του Δημήτρη Αβραμόπουλου: ellinikogortynias.gr
Από την πλατεία του Ελληνικού ξεκινάει ένας δρόμος, ο οποίος κατηφορίζει το βουνό και καταλήγει στο γεφύρι του Κόκκορη, στον Λούσιο ποταμό. Τον ακολουθήσαμε, αλλά λίγο μετά το χωριό, σε ένα άπλωμα στα αριστερά, παρκάραμε το αυτοκίνητο και κατεβήκαμε. Στα δεξιά του δρόμου είδαμε ένα μονοπάτι να κατηφορίζει την πλαγιά και το ακολουθήσαμε, για να βρεθούμε μετά από ελάχιστα λεπτά, στο σημείο όπου υπάρχουν τέσσερα πέτρινα πηγάδια, με σιδερένια σκουριασμένα μαγκάνια και ταλαιπωρημένα από τη φθορά του χρόνου, ξύλινα παγκάκια. Τα περιεργαστήκαμε όλα κάμποση ώρα, βγάζοντας φωτογραφίες και ανηφορίσαμε το μονοπάτι με προορισμό τον Λούσιο ποταμό και την Αρχαία Γόρτυνα.
Λούσιος ποταμός
Σύμφωνα με την παράδοση πήρε το όνομα αυτό, επειδή στα νερά του έλουζαν τον νεογέννητο Δία οι Νύμφες: Νέδα, Αγνώ και Θεισόα. Οι πηγές του βρίσκονται στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, στο οροπέδιο της Καρκαλούς, βόρεια της Δημητσάνας. Ο Λούσιος αφού περάσει δυτικά της Δημητσάνας, όπου υπάρχει το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, διασχίζει ένα εντυπωσιακό φαράγγι, μήκους 15 Km, προτού καταλήξει στον Aλφειό κοντά στην Καρύταινα, αφού περάσει από το γεφύρι του Ατσιχόλου. Στην Αρχαία Γόρτυνα υπάρχει επίσης το γεφύρι του Κόκκορη και το τμήμα ανάμεσα στα δύο γεφύρια ονομάζεται Άνω Λούσιος.
Λούσιος ποταμός
Γεφύρι Ατσιχόλου
Γεφύρι Κόκκορη
Ο δρόμος τελειώνει πριν το γεφύρι του Κόκκορη και εδώ αφήσαμε το αυτοκίνητο. Κατηφορίσαμε ένα μικρό μονοπάτι και βρεθήκαμε κάτω από το γεφύρι, δίπλα στο ορμητικό ποτάμι.
Μετρητής της στάθμης του νερού
Το φαράγγι του Λούσιου είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αρκαδίας. Είναι ένας τόπος πολύ ιδιαίτερος, φορτισμένος ιστορικά και θρησκευτικά. Είναι επίσης γνωστό σαν το “Άγιο Όρος” της Πελοποννήσου, αφού εδώ βρίσκονται πολλά ιστορικά μοναστήρια (Μονή Φιλοσόφου, Μονή Τιμίου Προδρόμου και άλλα), για τα οποία σας έχω μιλήσει στην παρούσα ιστορία, στο κεφάλαιο της Δημητσάνας. Το φαράγγι έχει άγρια ομορφιά και οργιώδη, πυκνή βλάστηση. Πλατάνια, λεύκες, λυγαριές αλλά και τεράστια ποικιλία θάμνων καλύπτουν τις πλαγιές του.
Για τους λάτρεις της πεζοπορίας η περιοχή προσφέρει περιπάτους σε ειδυλλιακά και πανέμορφα τοπία, όπου πρωταγωνιστεί η παρθένα φύση. Για τους λάτρεις των σπορ, το φαράγγι και ο ποταμός ενδείκνυνται για πολλές αθλητικές δραστηριότητες όπως: canoe-kayak και rafting. Αυτές οι δραστηριότητες ξεκινούν από το γεφύρι της Καρύταινας και το γεφύρι του Ατσιχόλου.
Ο Παυσανίας τον θεωρούσε έναν από τους πιο παγωμένους ποταμούς, στον τότε γνωστό κόσμο. Αναφέρει επίσης ότι από την Αρχαία Γόρτυνα έως τις εκβολές του, ονομαζόταν Γορτύνιος ποταμός. Ο Λούσιος συνέβαλε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Οι κάτοικοι κατάλαβαν από πολύ νωρίς την αξία και τη δύναμη των νερών του και δημιούργησαν βυρσοδεψεία, νερόμυλους, νεροτριβές, μπαρουτόμυλους και λοιπά. Έτσι όλη η περιοχή έγινε ένα βιοτεχνικό, σημαντικό κέντρο που στηριζόταν αποκλειστικά στην υδροκίνηση (βλέπε κεφάλαιο Δημητσάνα: Yπαίθριο Mουσείο Yδροκίνησης). Σε κάποια σημεία του ο ποταμός είναι ασφαλής ακόμη και για κολύμπι.
Αφιερώσαμε πολύ χρόνο, κάνοντας πεζοπορία κατά μήκος του ποταμού και στη συνέχεια διασχίζοντας το γεφύρι του Κόκκορη περάσαμε στην απέναντι πλευρά, συναντώντας τον παρόχθιο ναό του Αγίου Ανδρέα, ο οποίος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο από αρχιτεκτονική, όσο και από αρχαιολογική άποψη, γι΄ αυτό έχει μελετηθεί επισταμένως από τους ειδικούς.
Ο ναός έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια ειδωλολατρικού ναού, αφού προηγουμένως είχε μεσολαβήσει ναός ρωμαϊκής εποχής. Είναι δίκλιτη Βασιλική, με τρούλο υπερμεγέθη, κυλινδρικό και δυσανάλογο προς το μέγεθος όλου του οικοδομήματος. Μερικές τοιχογραφίες του δείχνουν παλιές, ίσως της εποχής των Παλαιολόγων και θυμίζουν τοιχογραφίες του Μυστρά.
Ανάντη της ροής του ποταμού συναντήσαμε τον μύλο του Κόκκορη, κατάλοιπο από την εποχή που οι νερόμυλοι και οι νεροτριβές δούλευαν ακούραστα και ασταμάτητα σε όλη την περιοχή.
Λίγο πιο πέρα από τον νερόμυλο ξεκινάει το μονοπάτι των 1.600 μέτρων, που οδηγεί στη Μονή Τιμίου Προδρόμου και στη Μονή Φιλοσόφου.
Αρχαία Γόρτυνα
Στη δεξιά όχθη του Λούσιου ποταμού ήταν χτισμένη η Γόρτυς, η αρχαία πόλη των Αρκάδων. Το 1941 έγιναν πρώτη φορά ανασκαφές από τη γαλλική αρχαιολογική σχολή των Αθηνών. Οι έρευνες αποκάλυψαν ότι ήταν πανάρχαια Αρκαδική πόλη, που μετά τη δημιουργία και τον εποικισμό της Μεγαλόπολης μειώθηκε αισθητά σε πληθυσμό, αλλά συνέχισε να υπάρχει κατά τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία η πόλη οικίστηκε και πήρε το όνομά της από τον Γόρτυνο, γιο του Στύμφηλου, που την έχτισε δίπλα στον ποταμό, που σε εκείνο το σημείο του ονομάζεται Γορτύνιος. Ανακαλύφθηκαν τα θεμέλια του ναού του Ασκληπιού και των ιαματικών λουτρών του, καθώς και τμήματα της πόλης της Γόρτυνας νοτίως του ποταμού, κατά τις ανασκαφές που έγιναν μεταξύ 1954-1955. Η σπουδαιότητα του ιερού του Ασκληπιού αποδεικνύεται από την επίσκεψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου (356-323 π.Χ.), όπου και αφιέρωσε την πανοπλία και το δόρυ του. Ο Παυσανίας αναφέρει στα “Αρκαδικά” ότι η αιχμή του δόρατος καθώς και ο θώρακας του Μεγάλου Αλεξάνδρου φυλάσσονταν ακόμη στον ναό του Ασκληπιού, επί των ημερών του.
Σύμφωνα με διάφορες πηγές τον ναό στόλιζαν, λατρευτικά αγάλματα του Θεού Ασκληπιού και της Υγείας, κατασκευασμένα από πεντελικό μάρμαρο, έργα του μεγάλου παριανού γλύπτη Σκόπα. Δίπλα στα θεμέλια του ιερού του Ασκληπιού σώζονται τα ιαματικά λουτρά, υπόδειγμα ελληνικής ευρεσιτεχνίας, κατά πολύ πιο προηγμένης από την τεχνολογία στα μεταγενέστερα ρωμαϊκά λουτρά. Τα ιαματικά λουτρά της Γόρτυνας χρησιμοποιούσαν τεχνολογία κίνησης θερμού αέρα και στην ακμή τους μπορούσαν να εξυπηρετήσουν ταυτόχρονα γύρω στους 30 ασθενείς, υπό την προστασία του Θεού Ασκληπιού. Στον χώρο έχουν βρεθεί πολλά αναθήματα αφιερωμένα στους θεούς της ίασης.
Σύμφωνα με την αρχαιολογική έρευνα, η Αρχαία Γόρτυνα ήταν εξέχουσα πόλη με σημαντική συμβολή στα Αρκαδικά πράγματα, κατά την κλασική και ελληνιστική περίοδο. Η απώλεια της αυτοτέλειάς της, κατά το έτος 368 π.Χ,. έτος ίδρυσης της Μεγάλης Πόλεως (Μεγαλοπόλεως) οδήγησαν στην παρακμή της. Ωστόσο η πόλη εξακολουθούσε να επιβιώνει τουλάχιστον για 540 χρόνια μετά την ίδρυση της Μεγαλόπολης και έτσι πρόλαβε και την επισκέφθηκε ο Παυσανίας. Η Αρχαία Γόρτυς ήταν ένας από τους σταθμούς της διαδρομής που ακολουθούσαν οι Σπαρτιάτες αθλητές, πηγαίνοντας να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αφού από εδώ περνούσε ο αρχαίος δρόμος Ολυμπίας-Μεγαλοπόλεως-Μυκηνών-Ισθμού-Αθηνών. Όλη η αρχαία πόλη καλύπτει μια έκταση που ξεκινάει από τον ναό του Ασκληπιού και τα ιαματικά λουτρά (4 Km βορειοανατολικά του Ατσιχόλου και φτάνει στην Ακρόπολη της Γόρτυνας 2,5 Km ανατολικά του Ατσιχόλου).
Η μέρα ήταν τόσο ζεστή και ο ήλιος τόσο καυτός, που λιώσαμε κατά τη διάρκεια των περιπλανήσεων κι ας ήμασταν δίπλα στο ποτάμι, μέσα στην πλούσια βλάστηση. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο, ανάψαμε το air condition στο full και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε ξανά το βουνό για τον επόμενο προορισμό μας.
Last edited:
GTS
Member
- Μηνύματα
- 7.061
- Likes
- 20.472
Λατρεμένα μέρη, ανυπομονώ να επιστρέψω για μπάνιο στον αγαπημένο Λούσιο και το φοβερό του φαράγγι. Η διαδρομή από εκεί ως τη Μονή Προδρόμου είναι 40-45λ και είναι αρκετά εύκολη.
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.356
- Likes
- 28.384
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Πραγματικά αν εκείνη τη μέρα είχαμε μαζί μας μαγιό, εύκολα θα ρίχναμε μια βουτιά στα κρύα νερά του Λούσιου.
Προς το παρόν έχω κάνει τη διαδρομή από τη Μονή Φιλοσόφου στη Μονή Τιμίου Προδρόμου, οπότε την επόμενη φορά θα κάνω τη διαδρομή που ξεκινάει από την Αρχαία Γόρτυνα προς τα μοναστήρια.
Αγαπημένα και δικά μου μέρη. Σε ευχαριστώ που διαβάζεις και σχολιάζεις την ιστορία μου!
STKF
Member
- Μηνύματα
- 1.218
- Likes
- 6.191
Με αυτά που λέτε πιο πάνω καθώς και αυτά που συζητούσε η @Grerena με τον @vasiliss στην ιστορία του, θυμήθηκα την <<έκρηξη>> των υπαίθρίων δραστηριοτήτων πριν από πολλά χρόνια στην ευρύτερη περιοχή και συγκεκριμμένα το rafting στον ποταμό Λούσιο.
Τα σ/κ γέμιζαν τα χωριά με κόσμο που κατέβαινε το ποτάμι με βάρκες. Ανέβηκε τουριστικά όλη η περιοχή. Πέρα από την Βυτίνα, την Δημητσάνα και την Στεμνίτσα,
μάθαμε και την Καρύταινα, το Ελληνικό και την Ανδρίτσαινα.
Ο Λούσιος είναι κατά κοινή ομολογία ένα πανέμορφο ποτάμι και ο καλύτερος τρόπος ίσως να το γνωρίσεις είναι να κάνεις rafting στα νερά του. Έχω κάνει παλαιότερα 6 η 7 καταβάσεις. Αξίζει πραγματικά. Θεωρείται γενικά εύκολος αλλά έχει και κάποια δύσκολα σημεία που εκκρίνουν την απαραίτητη δόση αδρεναλίνης.
Όλα βέβαια πήγαν.πίσω μετά το τραγικό δυστύχημα του 2007 με τους 8 νεκρούς.
Το οποίο δεν ήταν rafting αλλά canyoning. Αλλά τα πήρε όλα η μπάλα.
Επίσης θεωρείτο ιδανικό ποτάμι για αρχάριους και για εισαγωγή σε πιο δύσκολα ποτάμια.
Αν και όταν έκανα μία διαδρομή στον Καλαρρύτικο-Άραχθο, μου φάνηκε πολύ μεγάλη η διαφορά σε σχέση με τους βαθμούς δυσκολίας που είχα διαβάσει....
Τα σ/κ γέμιζαν τα χωριά με κόσμο που κατέβαινε το ποτάμι με βάρκες. Ανέβηκε τουριστικά όλη η περιοχή. Πέρα από την Βυτίνα, την Δημητσάνα και την Στεμνίτσα,
μάθαμε και την Καρύταινα, το Ελληνικό και την Ανδρίτσαινα.
Ο Λούσιος είναι κατά κοινή ομολογία ένα πανέμορφο ποτάμι και ο καλύτερος τρόπος ίσως να το γνωρίσεις είναι να κάνεις rafting στα νερά του. Έχω κάνει παλαιότερα 6 η 7 καταβάσεις. Αξίζει πραγματικά. Θεωρείται γενικά εύκολος αλλά έχει και κάποια δύσκολα σημεία που εκκρίνουν την απαραίτητη δόση αδρεναλίνης.
Όλα βέβαια πήγαν.πίσω μετά το τραγικό δυστύχημα του 2007 με τους 8 νεκρούς.
Το οποίο δεν ήταν rafting αλλά canyoning. Αλλά τα πήρε όλα η μπάλα.
Επίσης θεωρείτο ιδανικό ποτάμι για αρχάριους και για εισαγωγή σε πιο δύσκολα ποτάμια.
Αν και όταν έκανα μία διαδρομή στον Καλαρρύτικο-Άραχθο, μου φάνηκε πολύ μεγάλη η διαφορά σε σχέση με τους βαθμούς δυσκολίας που είχα διαβάσει....
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.356
- Likes
- 28.384
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
@STKF σε ευχαριστώ πολύ που μοιράζεσαι τις εμπειρίες σου μαζί μας. Δεν ασχολούμαι με το rafting για να έχω εμπεριστατωμένη άποψη και να γνωρίζω λεπτομέρειες, για το τι συνέβαινε παλαιότερα σε σχέση με το τώρα. Όμως το περιστατικό που αναφέρεις το θυμάμαι.
Στην Καρύταινα πάντως, αργά το απόγευμα είδαμε ένα γκρουπ να επιστρέφει από rafting. Νομίζω ότι το άθλημα έχει πολλούς φίλους οι οποίοι συνεχίζουν να το απολαμβάνουν.
Ανεξάρτητα από τον Λούσιο, μιας και συζητάμε για το rafting, να πω ότι στην εξόρμηση που κάναμε στην Αχαΐα, επισκεφθήκαμε το σημείο όπου καταλήγει η κατάβαση με τις βάρκες στον Λάδωνα ποταμό. Πήραμε λοιπόν πληροφορίες από τον ιδιοκτήτη για μελλοντική δοκιμή του αθλήματος. Μας είπε ότι το καλοκαίρι γινόντουσαν ημερησίως 3 καταβάσεις τα Σαββατοκύριακα, γεγονός που αποδεικνύει ότι υπάρχει κόσμος που ασχολείται συστηματικά με το σπορ.
Ίσως υπάρχουν αναγνώστες που μπορούν να μας δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες. Οι πληροφορίες αυτές θα είναι πολύ χρήσιμες για πολλούς και ίσως αποτελέσουν κίνητρο να ξεκινήσουμε και εμείς δειλά-δειλά αυτό το άθλημα. Εγώ είμαι ανοιχτή και θα προσπαθήσω στο μέλλον να το δοκιμάσω.
Smaragda53
Member
- Μηνύματα
- 1.047
- Likes
- 2.259
- Επόμενο Ταξίδι
- αχ, μακάρι νάξερα!
- Ταξίδι-Όνειρο
- Πολυνησία
ναι, έχω κάνει κι εγώ ράφτινγκ στο Λούσιο, αλλά δε νομίζω ότι θα ξανακάνω. ΄Ηταν μεγάλη η ομορφιά και σπουδαία η άσκηση, αλλά εκείνη τη στολή δεν πρόκειται να τη ξαναφορέσω να με πληρώσουν!
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.356
- Likes
- 28.384
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
Καρύταινα: Το Τολέδο της Ελλάδας!
“Κι όταν αντικρίσαμε πάνω από τον λόφο το ξακουστό Κάστρο της Καρύταινας, νιώσαμε πως σήμερα, σε τέτοιο ανήσυχο φωτισμό και με τέτοιες σύγχρονες έγνοιες, το Κάστρο τούτο το άγριο, το πολεμικό, το απότομο, διατυπώνει πιστότερα από κάθε ελληνικό ναό, το τοπίο γύρα μας και μέσα μας. Στα πόδια του κυλά ο Αλφειός, στα βάθη του ορίζοντα λάμπει ο Χελμός. Η Καρύταινα είναι αληθινά το Τολέδο της Ελλάδας, με τα δρομάκια του και τα παλιά του σπίτια, με τις βυζαντινές εκκλησιές του και την τραχιά ψυχή του. Το Κάστρο έρημο, σταχτόμαυρο σα γεράκι, σηκώνεται στην κορυφή και βιγλίζει”.
Νίκος Καζαντζάκης
Η Καρύταινα ξεπρόβαλε μέσα στη φθινοπωρινή λιακάδα, τυλιγμένη με το πέπλο της ιστορίας, το οποίο στριφογυρίζει γύρω από την ύπαρξή της, από τον 13ο αιώνα, όταν αναφέρεται για πρώτη φορά, κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα. Εκείνη την περίοδο υπήρξε πρωτεύουσα, μιας από τις βαρονίες των Φράγκων. Στη γαλλική παραλλαγή του “Χρονικού του Μορέως” αναφέρεται ως Caraintaine.
Χτισμένη σε υψόμετρο 582 μέτρων, πάνω στην κορυφή του λόφου, αγναντεύει και αλληλεπιδρά αενάως, με το μεσαιωνικό Κάστρο της και είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά της ορεινής Αρκαδίας, με ατμόσφαιρα που εκπέμπει μεσαίωνα. Αντικρίζοντας τα πρώτα σπίτια του χωριού γαντζωμένα στην κατάφυτη πλαγιά, νιώσαμε ότι έχουν διατηρήσει τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά τους στοιχεία, με κυρίαρχο στοιχείο την πέτρα φυσικά.
Διασχίσαμε τον κεντρικό δρόμο, προσπεράσαμε για την ώρα το χωριό και μετά από περίπου 5 χιλιόμετρα, φτάσαμε στο Γεφύρι του Ατσιχόλου, στον Λούσιο ποταμό, ο οποίος αφού περάσει από κάτω του, καταλήγει στον Αλφειό. Το πέτρινο γεφύρι του Ατσιχόλου, μάλλον χτίστηκε από Λαγκαδινούς μαστόρους, κατά πάσα πιθανότητα, στις αρχές του 19ου αιώνα. Το γεφύρι εξυπηρετούσε τις ανάγκες των ντόπιων, για τη μεταφορά των εμπορευμάτων τους, για τα ταξίδια τους και για την επαφή τους με τα άλλα χωριά.
Στο σημείο αυτό να δώσω κάποιες έγκυρες πληροφορίες για το rafting, το οποίο ξεκινάει από αυτό το γεφύρι. Πήρα λοιπόν τηλέφωνο, έκανα τη δική μου έρευνα και σας παραθέτω τα ακόλουθα:
Επιστρέψαμε στην Καρύταινα και παρκάραμε δίπλα στην πλατεία των αδελφών Μπακογιάννη. Ακολουθώντας το δρομάκι που ξεκινάει από την πλατεία του χωριού και συνεχίζει σε λιθόστρωτα, φαρδιά σκαλοπάτια, ανηφορίσαμε προς το ιστορικό, μεσαιωνικό Κάστρο της.
Στη διαδρομή, σε ένα πράσινο άπλωμα, είδαμε τον Γέρο του Μοριά, πλαισιωμένο από τα κανόνια του, να ατενίζει το χωριό και τον κάμπο της Μεγαλόπολης.
Λίγο πιο πάνω συναντήσαμε μια σκουριασμένη πινακίδα, με λευκά κεφαλαία γράμματα. Δεξιά έδειχνε προς το “ΦΡΟΥΡΙΟΝ” και ευθεία έδειχνε προς την “ΠΑΝΑΓΙΑΝ”. Εμείς συνεχίσαμε ευθεία, προς την “ΠΑΝΑΓΙΑΝ”.
Κάτω από την Ακρόπολη, μέσα στον οχυρωμένο μεσαιωνικό οικισμό (βούργο) και ειδικότερα δίπλα στο κτιριακό συγκρότημα της λεγόμενης “οικίας Κολοκοτρώνη” βρίσκεται ο ναός της Παναγίας. Ακολουθεί τον δημοφιλή στην Πελοπόννησο αρχιτεκτονικό τύπο, του δικιόνιου, σταυροειδούς, εγγεγραμμένου με τρούλο. Ανατολικά απολήγει σε μια ημικυλινδρική αψίδα και δυτικά διαθέτει μεταγενέστερο ξυλόστεγο νάρθηκα. Οι μακρές πλευρές του στο εσωτερικό, διαρθρώνονται με αβαθή αψιδώματα. Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δύο εξαιρετικής τέχνης μεσοβυζαντινά μαρμάρινα κιονόκρανα. Το μνημείο πιθανότατα χρονολογείται μετά την ανέγερση του Κάστρου από τους σταυροφόρους.
Η “οικία Κολοκοτρώνη” βρίσκεται σε πλάτωμα, κάτω από την Ακρόπολη και μέσα στα όρια του οχυρωμένου βούργου. Το μεσαιωνικό συγκρότημα κατείχε στρατηγική θέση, αφού κατόπτευε την είσοδο από τον κάμπο της Μεγαλόπολης, προς το πέρασμα προς δυσμάς. Σήμερα διατηρείται σε ερειπιώδη κατάσταση. Αποτελείται από δύο πτέρυγες που σχηματίζουν Γ, δημιουργώντας μια μικρή προστατευμένη πλατεία, στην άκρη της οποίας υψώνεται ο ναός της Παναγίας, ο οποίος πιθανόν συνδέεται με το συγκρότημα. Το μέγεθος και η θέση του συγκροτήματος υποδεικνύουν ότι ανήκε σε σημαίνον πρόσωπο, της μεσαιωνικής Καρύταινας. Το συγκρότημα ήταν διώροφο. Το ισόγειο στέγαζε βοηθητικές χρήσεις (αποθήκη, ίσως και στάβλους) και στον όροφο ήταν οι αίθουσες διαμονής. Ξύλινο πάτωμα χώριζε τον όροφο και ξύλινες, δικλινείς κεραμοσκεπές κάλυπταν τις πτέρυγες. Στο ισόγειο τα παράθυρα είχαν τη μορφή τοξοθυρίδας, ενώ στον όροφο μεγάλα παράθυρα, με λίθινα πλαίσια προσέφεραν άπλετη θέα προς τον κάμπο. Όπως υποδεικνύει και η μεταγενέστερη ονομασία του, το συγκρότημα ξανακατοικήθηκε στα νεότερα χρόνια, οπότε και προστέθηκαν οι μικροί, κυκλικοί, γωνιακοί Πυργίσκοι, ενισχύοντας τον φρουριακό του χαρακτήρα.
Μια σιδερένια σκάλα γαντζωμένη στον βράχο, οδηγεί αυτούς που δεν έχουν υψοφοβία και θα τολμήσουν να ανέβουν τα σκαλοπάτια, στη νοτιοανατολική πλευρά του Κάστρου, απ΄ όπου γινόταν η πρόσβαση.
Ανεβήκαμε τα σιδερένια σκαλιά, τα οποία δεν οδηγούν στον ουρανό,
αλλά σε μια τοξωτή Πύλη σε έναν μικρό περίβολο, που όριζε αυλή.
Αυτή η Πύλη μας οδήγησε στη συνέχεια, στην κυρίως Πύλη και από εκεί, μέσω ενός θολωτού διαβητικού, μπήκαμε στους εσωτερκούς χώρους του Κάστρου.
Το Κάστρο έχει επιμήκη, τριγωνική σχεδόν κάτοψη και ακολουθεί το ανάγλυφο του εδάφους. Το συνολικό μήκος του είναι περίπου 110 μέτρα, ενώ το πλατύτερο τμήμα του φτάνει τα 40 μέτρα.
Η Καρύταινα είναι το βασικό Κάστρο της Γορτυνίας. Ήλεγχε τα στρατηγικά περάσματα που συνέδεαν την Αρκαδία με τη Μεσσηνία και την Ηλεία. Το Κάστρο με τον οικισμό του αναπτύσσεται σε απότομο, βραχώδες έξαρμα, στη δεξιά όχθη του Αλφειού ποταμού. Στον ίδιο λόφο πιθανολογείται ότι βρισκόταν η Αρχαία πόλη Βρένθη, που αναφέρεται ως ερειπωμένη ήδη, από την εποχή του Παυσανία.
Λίγο μετά την κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Φράγκους σταυροφόρους και την ίδρυση του πριγκιπάτου της Αχαΐας το 1205, η Καρύταινα έγινε έδρα βαρονίας με 22 φέουδα. Πρώτος βαρόνος αναδείχθηκε ο Ούγος ντε Μπριγιέρ, ενώ η ανέγερση του εντυπωσιακού Κάστρου της αποδίδεται, σύμφωνα με το "Χρονικό του Μορέως", στον γιο του Γοδεφρείδο, περί τα μέσα του 13ου αιώνα. Το 1320 η Καρύταινα κυριεύτηκε από τον διοικητή του Μυστρά, Ανδρόνικο Παλαιολόγο Ασάν και παρέμεινε υπό βυζαντινή κυριαρχία, έως και το 1458, όταν καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς. Έκτοτε και έως την Ελληνική Επανάσταση παρέμεινε υπό Οθωμανική διοίκηση, με μια σύντομη περίοδο βενετικής κυριαρχίας (1685-1715).
Καθ΄ όλη τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό κέντρο, με μεγάλο παζάρι, κυρίως για πώληση των σιτηρών της ευρύτερης περιοχής. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης και συγκεκριμένα το 1826, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης επισκεύασε το Κάστρο, προκειμένου να το χρησιμοποιήσει, ως καταφύγιο για τον άμαχο πληθυσμό και ταυτόχρονα ως ορμητήριο για τις επιχειρήσεις του, κατά του Ιμπραήμ.
Εκτός από τον οχυρωματικό περίβολο που χρησίμευε για την προστασία της κύριας εισόδου, προστατευτικό ρόλο έπαιζε και ένας Πύργος δεξιά, καθώς και ο ψευδόπυργος που σχηματιζόταν στο τείχος, αριστερά από την Πύλη.
Πίσω από τον ανατολικό Πύργο υπήρχε ένας μονόχωρος, ορθογώνιος διώροφος χώρος, ο οποίος μάλλον ήταν φυλάκιο. Μπαίνοντας, ένας χώρος χρησίμευε ως κινστέρνα (δεξαμενή νερού). Ο μεγάλος Πύργος δεν σώζεται σήμερα. Στο εσωτερικό του Κάστρου υπάρχουν τα ερείπια ενός ορθογώνιου κτιρίου, μεγάλων διαστάσεων στη νότια πλευρά, που χρησίμευε ως αίθουσα υποδοχής του βαρόνου.
Τι να περιγράψει κανείς για τη θέα που απλώνεται τριγύρω του, από εκεί ψηλά! Όλος ο κάμπος της Μεγαλόπολης “πιάτο” στα μάτια του θεατή! Επίσης το φαράγγι του Αλφειού, αλλά και το γεφύρι του!
Σκαρφαλώσαμε στο ψηλότερο σημείο της Ακρόπολης, εκεί που κυματίζει η ελληνική σημαία και αποτελεί τη “μύτη” της τριγωνικής κατασκευής του Κάστρου.
Η θέα ολόκληρης της καστροπολιτείας της Καρύταινας ήρθε να επιβεβαιώσει τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη: “Το Κάστρο τούτο το άγριο, το πολεμικό, το απότομο, διατυπώνει πιστότερα από κάθε ελληνικό ναό το τοπίο γύρα μας και μέσα μας. Η Καρύταινα είναι αληθινά το Τολέδο της Ελλάδας”.
Κατηφορίσαμε προς το χωριό.
Ακολουθώντας ένα πολύ όμορφο, ιδιαίτερο και γραφικό πέτρινο καλντερίμι, οδηγηθήκαμε στον βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου.
Την ημέρα της γιορτής του Αγίου, η λειτουργία στον ναό τελείται μόνο τη νύχτα! Πρόκειται για μια παράδοση που κρατά από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Οι Τούρκοι σεβάστηκαν μεν το μνημείο και δεν προχώρησαν στην καταστροφή του, αλλά επέβαλαν στους πιστούς, να λειτουργούν τον ναό μόνο τη νύχτα. Τους απειλούσαν ότι αν τους έβρισκε στον ναό το φως της ημέρας, θα τον κατέστρεφαν και οι ίδιοι θα αντιμετώπιζαν δυσμενείς συνέπειες, ακόμη και θάνατο.
Ο ναός φέρεται να ανεγέρθηκε γύρω στο 1100 και επιβίωσε απ΄ όλες τις δύσκολες εποχές των κατακτητών της Καρύταινας. ‘Ολοι όμως σεβάστηκαν τη μεγαλοπρέπειά του και δεν τον κατέστρεψαν. Ο ναός ξαναλειτουργεί μετά από πολυετή διακοπή, λόγω των εκτεταμένων έργων αναστήλωσής του, από την 25η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Χαθήκαμε μέσα στα στενά δρομάκια, που οδηγούν σε γειτονιές, με πέτρινα σπίτια και αρχοντικά του 19ου αιώνα, εξαιρετικά δείγματα φράγκικης και βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Το χωριό δικαίως έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Η Καρύταινα είχε κόσμο εκείνην την ημέρα, χωρίς όμως να είναι ικανός, ώστε να διαταράξει τη γαλήνη και την ηρεμία. Στα αυτιά μας ακούγονταν μόνον ήχοι του χωριού και στις μύτες μας έφταναν τοπικές μυρωδιές, κάποιου τζακιού που μπορεί να έκαιγε ή κάποιου φαγητού που μαγειρευόταν στην κουζίνα ενός πέτρινου σπιτιού. Ο περισσότερος κόσμος ήταν συγκεντρωμένος στα λιγοστά καφέ και στο μπαράκι του κεντρικού δρόμου.
Στην κεντρική πλατεία βρίσκεται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής, που χτίστηκε τον 16ο αιώνα, σε αντικατάσταση παλαιότερου ναού του 14ου αιώνα. Εντυπωσιακό είναι το τριώροφο Καμπαναριό του αρχικού ναού (δηλαδή του 14ου αιώνα), το οποίο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας.
Η βόλτα στους πάνω μαχαλάδες του χωριού ήταν απολαυστική, αν και αρκετά ανηφορική, με το Κάστρο να κυριαρχεί στο οπτικό πεδίο, απ΄ όλες τις γωνιές.
Για φαγητό καθίσαμε στο εστιατόριο “Κάστρο” στο μοναδικό ελεύθερο τραπέζι που βλέπετε στην παρακάτω φωτογραφία:
Κοκκινιστό μοσχαράκι με ντόπια ζυμαρικά, ψαρονέφρι με φρέσκιες πατατούλες και ψητό φιλέτο κοτόπουλου ήταν τα κυρίως πιάτα. Χωριάτικη σαλάτα, κολοκυθάκια τηγανιτά και ζυμωτό ψωμί συμπλήρωσαν το γεύμα μας. Οι πλούσιες μερίδες, με τις ικανοποιητικές γεύσεις, μας χόρτασαν και μας έδωσαν ώθηση και ενέργεια για τη συνέχεια.
Η Καρύταινα περιβάλλεται από ένα επιβλητικό, εντυπωσιακό και άγριο τοπίο. Ο Αλφειός και ο Λούσιος υποκλίνονται στη γοητεία της και δροσίζουν με τα νερά τους τα “πόδια” της. Κάποτε στην περιοχή λειτουργούσαν 14 υδρόμυλοι και 1 νεροτριβή. Χαρακτηριστικό της Καρύταινας είναι ένα ιδιαίτερο είδος πουλιών, οι βραχοτσομπανάκοι. Είναι μικρά πουλιά, με χαρακτηριστικό κελάηδημα, που μπορείς να αφουγκραστείς, σε όλες τις ήσυχες γειτονιές του χωριού.
Ξεκινήσαμε με το αυτοκίνητο, για να επισκεφθούμε ένα πολύ ιδιαίτερο αξιοθέατο. Ακολουθώντας την Ε.Ο Μεγαλόπολης-Ανδρίτσαινας, κάναμε στάση σε ένα άπλωμα. Από εκεί, κατηφορίζοντας ένα σύντομο μονοπάτι, βρεθήκαμε κάτω από την επιβλητική, μονότοξη γέφυρα του Αλφειού ποταμού.
Εδώ υπάρχει μια καταπληκτική μνημειακή κατασκευή, ένα παλιό, πεντάτοξο γεφύρι, μήκους 50 m. φράγκικης αρχιτεκτονικής. Κατά τον μεσαίωνα, αυτό το γεφύρι βρισκόταν στον δρόμο, που συνέδεε το Κάστρο της Καρύταινας με τη Μεσσηνία. Χτίστηκε από τους Φράγκους, τον 13ο αιώνα και ανακαινίστηκε στα χρόνια 1439-1440.
Την ιδιαιτερότητα όμως αυτού του γεφυριού αποτελεί το “ενσωματωμένο στην κατασκευή” εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου, το οποίο είναι ένα από τα “ποδαρικά” του γεφυριού. Την κατασκευή του στοιχειώνει θρύλος, ο οποίος απαιτεί θυσία αίματος για να στεριώσει το οικοδόμημα. Ο θρύλος λέει ότι στα θεμέλιά του, οι μάστορες έχτισαν μια πριγκίπισσα των Φράγκων, στα μέσα του 13ου αιώνα, που χτίστηκε το πρώτο γεφύρι.
Το 1441 το γεφύρι ανακατασκευάστηκε από τον Ραούλ Μανουήλ Μελική, γόνο σπουδαίας βυζαντινής οικογένειας. Η ιστορία αναφέρει, ότι ο Ραούλ Μανουήλ προσπάθησε να περάσει το ποτάμι, αλλά βρέθηκε στα ορμητικά νερά του Αλφειού και κόντεψε να πνιγεί, επειδή το παλιό γεφύρι ήταν σχεδόν κατεστραμμένο. Σώθηκε και αποφάσισε να το επιδιορθώσει.
Φτάσαμε στην ταλαιπωρημένη, σάπια, ξύλινη γέφυρα, η οποία έχει αντικαταστήσει μέρος του ενός τόξου που κατέρρευσε και για να μην την “πατήσουμε” και εμείς σαν τον Ραούλ Μανουήλ, τη διασχίσαμε πολύ προσεκτικά, αλλάζοντας τα βήματά μας στο σημείο, όπου κάτω από τις ξύλινες σανίδες υπάρχει σιδερένια δοκός, από τη μια άκρη μέχρι την άλλη.
Βρεθήκαμε κάτω από τα διπλά γεφύρια, σιμά στη ροή του Αλφειού ποταμού.
Λίγα πέτρινα σκαλάκια οδηγούν στο πέτρινο, μικρό εκκλησάκι. Τα ανεβήκαμε και ανοίγοντας τη σιδερένια πόρτα, βρεθήκαμε στο λιτό εσωτερικό του ξωκλησιού.
Στους τοίχους έχουν σωθεί αχνά, σπαράγματα από αγιογραφίες. Δυστυχώς όμως, ακόμη και εδώ, πολλοί ανεγκέφαλοι, δίχως ίχνος σεβασμού στην ιστορικότητα του μνημείου, έχουν χαράξει τα ονόματά τους στους πέτρινους τοίχους.
Κατά την Τουρκοκρατία η γέφυρα της Καρύταινας έγινε πεδίο μαχών, μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων πολλές φορές και κυρίως κατά τους χρόνους της Επανάστασης, καθώς ήταν από τα λίγα περάσματα από Γορτυνία, προς Μεσσηνία και Ηλεία. Μάλιστα στα τέλη Μαρτίου του 1821, στις 26 του μήνα, στη γέφυρα της Καρύταινας, οι επαναστάτες σκότωσαν έναν Τούρκο αγγελιαφόρο, επεισόδιο που θεωρείται, ως η πρώτη προκλητική πράξη των επαναστατών εναντίον των Τούρκων. Επάνω στον αγγελιαφόρο ανακάλυψαν μια επιστολή των Φαναριτών Τούρκων, προς τους Τούρκους της Καρύταινας. Τους ειδοποιούσαν, ότι την επόμενη μέρα θα περνούσαν από την Καρύταινα, για να μεταβούν και να ασφαλιστούν στην Τριπολιτσά και τους καλούσαν να ενωθούν μαζί τους. Οι Έλληνες ειδοποίησαν αμέσως τον Κολοκοτρώνη, που βρισκόταν στο Δεδέμπεη (χωριό ανάμεσα στο Λεοντάρι και την Καρύταινα). Ο Γέρος χωρίς χρονοτριβή κατέλαβε έναν στενό δρόμο, που βρισκόταν στην τοποθεσία Άγιος Αθανάσιος, έξω από την Καρύταινα. Οι Φαναρίτες έπρεπε να εξοντωθούν με κάθε θυσία, καθώς ήταν από τους πλέον αξιόλογους ντόπιους Τούρκους πολεμιστές.
Αναφορά για το γεγονός στη γέφυρα κάνει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος αναφέρει: “Φράξαμε τον τόπο, να μην περάσουν οι Τούρκοι από το γεφύρι, με 20 ανθρώπους”.
Πηγή: Η γέφυρα της Καρύταινας και το παρεκκλήσι της
Το γεφύρι της Καρύταινας απεικονιζόταν στην πίσω όψη του χαρτονομίσματος των πέντε χιλιάδων δραχμών, λόγω της μοναδικότητας και της ιστορίας του. Στην μπροστινή όψη εικονιζόταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Ο ήλιος είχε δύσει προ πολλού και η νύχτα είχε ήδη αρχίσει να απλώνεται στο τοπίο. Επιταχύναμε τα βήματά μας, για να μη μας βρει το σκοτάδι στην άγρια ρεματιά, διασχίσαμε ξανά την ξεχαρβαλωμένη ξύλινη γέφυρα, ανηφορίσαμε γοργά το μονοπάτι και φτάνοντας στο αυτοκίνητο, είδαμε μια εντυπωσιακή εικόνα, να εμφανίζεται στα μάτια μας. Η φωτογραφία μου δε διεκδικεί δάφνες, αλλά μπορεί κάποιος να αντιληφθεί τη μαγεία της μικρής, γραφικής καστροπολιτείας.
Παρκάραμε ξανά στο κέντρο και αρχίσαμε τις βραδινές βόλτες μας, στα έρημα καλντερίμια του χωριού. Η θέα προς το φωτισμένο Κάστρο ήταν αφοπλιστική. Κρίμα που οι φωτογραφίες μου αδικούν πολύ, το μεγαλείο και την ομορφιά του χωριού.
Νικόλαος Δημητρακόπουλος (1864-1921). Δικηγόρος, πολιτικός, νομομαθής και συγγραφέας που διετέλεσε Υπουργός Δικαιοσύνης, γεννηθείς στην Καρύταινα.
Η κούραση είχε αρχίσει πλέον να ελαττώνει τις αντοχές μας και είχαμε ακόμη δρόμο μιάμισης ώρας μπροστά μας. Αποφασίσαμε να επιστρέψουμε στο Δάρα, μέσω Μεγαλόπολης, ώστε να κινηθούμε σε καλύτερες διαδρομές, αποφεύγοντας τους στενούς, επαρχιακούς δρόμους, οι οποίοι είναι γεμάτοι στροφές.
Φτάνοντας στο Δάρα, στο σπίτι μας, μια μεγαλειώδης φωτιά άναψε στο τζάκι και η συναρπαστική μας μέρα στο Ελληνικό, τον Λούσιο ποταμό, την Αρχαία Γόρτυνα και την Καρύταινα έκλεισε, απολαμβάνοντας ένα λιτό δείπνο, με πατάτες που ψήσαμε στη χόβολη.
“Κι όταν αντικρίσαμε πάνω από τον λόφο το ξακουστό Κάστρο της Καρύταινας, νιώσαμε πως σήμερα, σε τέτοιο ανήσυχο φωτισμό και με τέτοιες σύγχρονες έγνοιες, το Κάστρο τούτο το άγριο, το πολεμικό, το απότομο, διατυπώνει πιστότερα από κάθε ελληνικό ναό, το τοπίο γύρα μας και μέσα μας. Στα πόδια του κυλά ο Αλφειός, στα βάθη του ορίζοντα λάμπει ο Χελμός. Η Καρύταινα είναι αληθινά το Τολέδο της Ελλάδας, με τα δρομάκια του και τα παλιά του σπίτια, με τις βυζαντινές εκκλησιές του και την τραχιά ψυχή του. Το Κάστρο έρημο, σταχτόμαυρο σα γεράκι, σηκώνεται στην κορυφή και βιγλίζει”.
Νίκος Καζαντζάκης
Η Καρύταινα ξεπρόβαλε μέσα στη φθινοπωρινή λιακάδα, τυλιγμένη με το πέπλο της ιστορίας, το οποίο στριφογυρίζει γύρω από την ύπαρξή της, από τον 13ο αιώνα, όταν αναφέρεται για πρώτη φορά, κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα. Εκείνη την περίοδο υπήρξε πρωτεύουσα, μιας από τις βαρονίες των Φράγκων. Στη γαλλική παραλλαγή του “Χρονικού του Μορέως” αναφέρεται ως Caraintaine.
Χτισμένη σε υψόμετρο 582 μέτρων, πάνω στην κορυφή του λόφου, αγναντεύει και αλληλεπιδρά αενάως, με το μεσαιωνικό Κάστρο της και είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά της ορεινής Αρκαδίας, με ατμόσφαιρα που εκπέμπει μεσαίωνα. Αντικρίζοντας τα πρώτα σπίτια του χωριού γαντζωμένα στην κατάφυτη πλαγιά, νιώσαμε ότι έχουν διατηρήσει τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά τους στοιχεία, με κυρίαρχο στοιχείο την πέτρα φυσικά.
Διασχίσαμε τον κεντρικό δρόμο, προσπεράσαμε για την ώρα το χωριό και μετά από περίπου 5 χιλιόμετρα, φτάσαμε στο Γεφύρι του Ατσιχόλου, στον Λούσιο ποταμό, ο οποίος αφού περάσει από κάτω του, καταλήγει στον Αλφειό. Το πέτρινο γεφύρι του Ατσιχόλου, μάλλον χτίστηκε από Λαγκαδινούς μαστόρους, κατά πάσα πιθανότητα, στις αρχές του 19ου αιώνα. Το γεφύρι εξυπηρετούσε τις ανάγκες των ντόπιων, για τη μεταφορά των εμπορευμάτων τους, για τα ταξίδια τους και για την επαφή τους με τα άλλα χωριά.
Στο σημείο αυτό να δώσω κάποιες έγκυρες πληροφορίες για το rafting, το οποίο ξεκινάει από αυτό το γεφύρι. Πήρα λοιπόν τηλέφωνο, έκανα τη δική μου έρευνα και σας παραθέτω τα ακόλουθα:
- Απαιτείται τηλεφωνική επικοινωνία εκ των προτέρων, για τον καθορισμό των ημερομηνιών και τον αριθμό των συμμετεχόντων.
- Τα Σαββατοκύριακα, αναλόγως του πλήθους των ενδιαφερομένων, μπορεί να γίνουν maximum τρεις καταβάσεις. H πρώτη ξεκινάει περίπου στις 10:00 και η τελευταία στις 13:00 με 13:30. Τις καθημερινές (που ο κόσμος είναι λιγότερος) απαιτούνται 6 έως 8 άτομα για να οργανωθεί κατάβαση.
- Η όλη διαδικασία διαρκεί 4 ώρες και έχει κόστος 40 ευρώ ανά άτομο.
- Οι αθλητές φορούν τις ειδικές στολές και με τα αυτοκίνητα του γραφείου μεταφέρονται στο σημείο εκκίνησης.
- Η κατάβαση ξεκινάει από το Γεφύρι του Ατσιχόλου και καταλήγει στο Γεφύρι του Κούκου. Μετά το πέρας της κατάβασης γίνεται μικρή πεζοπορία, διάρκειας περίπου μισής ώρας, μέχρι έναν κοντινό καταρράκτη, η οποία περιλαμβάνεται στην τιμή.
- Αν το ποτάμι έχει ικανοποιητικό όγκο νερού, μπορεί να γίνει επέκταση της διαδρομής (αν ζητηθεί από τους αθλητές) μέχρι την περιοχή Μάτεσι. Όμως αυτή η επέκταση αφορά έμπειρους rafters. Συνήθως τα νερά του ποταμού είναι περισσότερα, από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Μάρτιο, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί και κανόνα. Ο υπεύθυνος του γραφείου με ενημέρωσε ότι πολλές φορές, συμβαίνει τα νερά να είναι λίγα, ακόμη και τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο.
Επιστρέψαμε στην Καρύταινα και παρκάραμε δίπλα στην πλατεία των αδελφών Μπακογιάννη. Ακολουθώντας το δρομάκι που ξεκινάει από την πλατεία του χωριού και συνεχίζει σε λιθόστρωτα, φαρδιά σκαλοπάτια, ανηφορίσαμε προς το ιστορικό, μεσαιωνικό Κάστρο της.
Στη διαδρομή, σε ένα πράσινο άπλωμα, είδαμε τον Γέρο του Μοριά, πλαισιωμένο από τα κανόνια του, να ατενίζει το χωριό και τον κάμπο της Μεγαλόπολης.
Λίγο πιο πάνω συναντήσαμε μια σκουριασμένη πινακίδα, με λευκά κεφαλαία γράμματα. Δεξιά έδειχνε προς το “ΦΡΟΥΡΙΟΝ” και ευθεία έδειχνε προς την “ΠΑΝΑΓΙΑΝ”. Εμείς συνεχίσαμε ευθεία, προς την “ΠΑΝΑΓΙΑΝ”.
Κάτω από την Ακρόπολη, μέσα στον οχυρωμένο μεσαιωνικό οικισμό (βούργο) και ειδικότερα δίπλα στο κτιριακό συγκρότημα της λεγόμενης “οικίας Κολοκοτρώνη” βρίσκεται ο ναός της Παναγίας. Ακολουθεί τον δημοφιλή στην Πελοπόννησο αρχιτεκτονικό τύπο, του δικιόνιου, σταυροειδούς, εγγεγραμμένου με τρούλο. Ανατολικά απολήγει σε μια ημικυλινδρική αψίδα και δυτικά διαθέτει μεταγενέστερο ξυλόστεγο νάρθηκα. Οι μακρές πλευρές του στο εσωτερικό, διαρθρώνονται με αβαθή αψιδώματα. Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δύο εξαιρετικής τέχνης μεσοβυζαντινά μαρμάρινα κιονόκρανα. Το μνημείο πιθανότατα χρονολογείται μετά την ανέγερση του Κάστρου από τους σταυροφόρους.
Η “οικία Κολοκοτρώνη” βρίσκεται σε πλάτωμα, κάτω από την Ακρόπολη και μέσα στα όρια του οχυρωμένου βούργου. Το μεσαιωνικό συγκρότημα κατείχε στρατηγική θέση, αφού κατόπτευε την είσοδο από τον κάμπο της Μεγαλόπολης, προς το πέρασμα προς δυσμάς. Σήμερα διατηρείται σε ερειπιώδη κατάσταση. Αποτελείται από δύο πτέρυγες που σχηματίζουν Γ, δημιουργώντας μια μικρή προστατευμένη πλατεία, στην άκρη της οποίας υψώνεται ο ναός της Παναγίας, ο οποίος πιθανόν συνδέεται με το συγκρότημα. Το μέγεθος και η θέση του συγκροτήματος υποδεικνύουν ότι ανήκε σε σημαίνον πρόσωπο, της μεσαιωνικής Καρύταινας. Το συγκρότημα ήταν διώροφο. Το ισόγειο στέγαζε βοηθητικές χρήσεις (αποθήκη, ίσως και στάβλους) και στον όροφο ήταν οι αίθουσες διαμονής. Ξύλινο πάτωμα χώριζε τον όροφο και ξύλινες, δικλινείς κεραμοσκεπές κάλυπταν τις πτέρυγες. Στο ισόγειο τα παράθυρα είχαν τη μορφή τοξοθυρίδας, ενώ στον όροφο μεγάλα παράθυρα, με λίθινα πλαίσια προσέφεραν άπλετη θέα προς τον κάμπο. Όπως υποδεικνύει και η μεταγενέστερη ονομασία του, το συγκρότημα ξανακατοικήθηκε στα νεότερα χρόνια, οπότε και προστέθηκαν οι μικροί, κυκλικοί, γωνιακοί Πυργίσκοι, ενισχύοντας τον φρουριακό του χαρακτήρα.
Μια σιδερένια σκάλα γαντζωμένη στον βράχο, οδηγεί αυτούς που δεν έχουν υψοφοβία και θα τολμήσουν να ανέβουν τα σκαλοπάτια, στη νοτιοανατολική πλευρά του Κάστρου, απ΄ όπου γινόταν η πρόσβαση.
Ανεβήκαμε τα σιδερένια σκαλιά, τα οποία δεν οδηγούν στον ουρανό,
αλλά σε μια τοξωτή Πύλη σε έναν μικρό περίβολο, που όριζε αυλή.
Αυτή η Πύλη μας οδήγησε στη συνέχεια, στην κυρίως Πύλη και από εκεί, μέσω ενός θολωτού διαβητικού, μπήκαμε στους εσωτερκούς χώρους του Κάστρου.
Το Κάστρο έχει επιμήκη, τριγωνική σχεδόν κάτοψη και ακολουθεί το ανάγλυφο του εδάφους. Το συνολικό μήκος του είναι περίπου 110 μέτρα, ενώ το πλατύτερο τμήμα του φτάνει τα 40 μέτρα.
Η Καρύταινα είναι το βασικό Κάστρο της Γορτυνίας. Ήλεγχε τα στρατηγικά περάσματα που συνέδεαν την Αρκαδία με τη Μεσσηνία και την Ηλεία. Το Κάστρο με τον οικισμό του αναπτύσσεται σε απότομο, βραχώδες έξαρμα, στη δεξιά όχθη του Αλφειού ποταμού. Στον ίδιο λόφο πιθανολογείται ότι βρισκόταν η Αρχαία πόλη Βρένθη, που αναφέρεται ως ερειπωμένη ήδη, από την εποχή του Παυσανία.
Λίγο μετά την κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Φράγκους σταυροφόρους και την ίδρυση του πριγκιπάτου της Αχαΐας το 1205, η Καρύταινα έγινε έδρα βαρονίας με 22 φέουδα. Πρώτος βαρόνος αναδείχθηκε ο Ούγος ντε Μπριγιέρ, ενώ η ανέγερση του εντυπωσιακού Κάστρου της αποδίδεται, σύμφωνα με το "Χρονικό του Μορέως", στον γιο του Γοδεφρείδο, περί τα μέσα του 13ου αιώνα. Το 1320 η Καρύταινα κυριεύτηκε από τον διοικητή του Μυστρά, Ανδρόνικο Παλαιολόγο Ασάν και παρέμεινε υπό βυζαντινή κυριαρχία, έως και το 1458, όταν καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς. Έκτοτε και έως την Ελληνική Επανάσταση παρέμεινε υπό Οθωμανική διοίκηση, με μια σύντομη περίοδο βενετικής κυριαρχίας (1685-1715).
Καθ΄ όλη τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό κέντρο, με μεγάλο παζάρι, κυρίως για πώληση των σιτηρών της ευρύτερης περιοχής. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης και συγκεκριμένα το 1826, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης επισκεύασε το Κάστρο, προκειμένου να το χρησιμοποιήσει, ως καταφύγιο για τον άμαχο πληθυσμό και ταυτόχρονα ως ορμητήριο για τις επιχειρήσεις του, κατά του Ιμπραήμ.
Εκτός από τον οχυρωματικό περίβολο που χρησίμευε για την προστασία της κύριας εισόδου, προστατευτικό ρόλο έπαιζε και ένας Πύργος δεξιά, καθώς και ο ψευδόπυργος που σχηματιζόταν στο τείχος, αριστερά από την Πύλη.
Πίσω από τον ανατολικό Πύργο υπήρχε ένας μονόχωρος, ορθογώνιος διώροφος χώρος, ο οποίος μάλλον ήταν φυλάκιο. Μπαίνοντας, ένας χώρος χρησίμευε ως κινστέρνα (δεξαμενή νερού). Ο μεγάλος Πύργος δεν σώζεται σήμερα. Στο εσωτερικό του Κάστρου υπάρχουν τα ερείπια ενός ορθογώνιου κτιρίου, μεγάλων διαστάσεων στη νότια πλευρά, που χρησίμευε ως αίθουσα υποδοχής του βαρόνου.
Τι να περιγράψει κανείς για τη θέα που απλώνεται τριγύρω του, από εκεί ψηλά! Όλος ο κάμπος της Μεγαλόπολης “πιάτο” στα μάτια του θεατή! Επίσης το φαράγγι του Αλφειού, αλλά και το γεφύρι του!
Σκαρφαλώσαμε στο ψηλότερο σημείο της Ακρόπολης, εκεί που κυματίζει η ελληνική σημαία και αποτελεί τη “μύτη” της τριγωνικής κατασκευής του Κάστρου.
Η θέα ολόκληρης της καστροπολιτείας της Καρύταινας ήρθε να επιβεβαιώσει τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη: “Το Κάστρο τούτο το άγριο, το πολεμικό, το απότομο, διατυπώνει πιστότερα από κάθε ελληνικό ναό το τοπίο γύρα μας και μέσα μας. Η Καρύταινα είναι αληθινά το Τολέδο της Ελλάδας”.
Κατηφορίσαμε προς το χωριό.
Ακολουθώντας ένα πολύ όμορφο, ιδιαίτερο και γραφικό πέτρινο καλντερίμι, οδηγηθήκαμε στον βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου.
Την ημέρα της γιορτής του Αγίου, η λειτουργία στον ναό τελείται μόνο τη νύχτα! Πρόκειται για μια παράδοση που κρατά από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Οι Τούρκοι σεβάστηκαν μεν το μνημείο και δεν προχώρησαν στην καταστροφή του, αλλά επέβαλαν στους πιστούς, να λειτουργούν τον ναό μόνο τη νύχτα. Τους απειλούσαν ότι αν τους έβρισκε στον ναό το φως της ημέρας, θα τον κατέστρεφαν και οι ίδιοι θα αντιμετώπιζαν δυσμενείς συνέπειες, ακόμη και θάνατο.
Ο ναός φέρεται να ανεγέρθηκε γύρω στο 1100 και επιβίωσε απ΄ όλες τις δύσκολες εποχές των κατακτητών της Καρύταινας. ‘Ολοι όμως σεβάστηκαν τη μεγαλοπρέπειά του και δεν τον κατέστρεψαν. Ο ναός ξαναλειτουργεί μετά από πολυετή διακοπή, λόγω των εκτεταμένων έργων αναστήλωσής του, από την 25η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Χαθήκαμε μέσα στα στενά δρομάκια, που οδηγούν σε γειτονιές, με πέτρινα σπίτια και αρχοντικά του 19ου αιώνα, εξαιρετικά δείγματα φράγκικης και βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Το χωριό δικαίως έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Η Καρύταινα είχε κόσμο εκείνην την ημέρα, χωρίς όμως να είναι ικανός, ώστε να διαταράξει τη γαλήνη και την ηρεμία. Στα αυτιά μας ακούγονταν μόνον ήχοι του χωριού και στις μύτες μας έφταναν τοπικές μυρωδιές, κάποιου τζακιού που μπορεί να έκαιγε ή κάποιου φαγητού που μαγειρευόταν στην κουζίνα ενός πέτρινου σπιτιού. Ο περισσότερος κόσμος ήταν συγκεντρωμένος στα λιγοστά καφέ και στο μπαράκι του κεντρικού δρόμου.
Στην κεντρική πλατεία βρίσκεται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής, που χτίστηκε τον 16ο αιώνα, σε αντικατάσταση παλαιότερου ναού του 14ου αιώνα. Εντυπωσιακό είναι το τριώροφο Καμπαναριό του αρχικού ναού (δηλαδή του 14ου αιώνα), το οποίο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας.
Η βόλτα στους πάνω μαχαλάδες του χωριού ήταν απολαυστική, αν και αρκετά ανηφορική, με το Κάστρο να κυριαρχεί στο οπτικό πεδίο, απ΄ όλες τις γωνιές.
Για φαγητό καθίσαμε στο εστιατόριο “Κάστρο” στο μοναδικό ελεύθερο τραπέζι που βλέπετε στην παρακάτω φωτογραφία:
Κοκκινιστό μοσχαράκι με ντόπια ζυμαρικά, ψαρονέφρι με φρέσκιες πατατούλες και ψητό φιλέτο κοτόπουλου ήταν τα κυρίως πιάτα. Χωριάτικη σαλάτα, κολοκυθάκια τηγανιτά και ζυμωτό ψωμί συμπλήρωσαν το γεύμα μας. Οι πλούσιες μερίδες, με τις ικανοποιητικές γεύσεις, μας χόρτασαν και μας έδωσαν ώθηση και ενέργεια για τη συνέχεια.
Η Καρύταινα περιβάλλεται από ένα επιβλητικό, εντυπωσιακό και άγριο τοπίο. Ο Αλφειός και ο Λούσιος υποκλίνονται στη γοητεία της και δροσίζουν με τα νερά τους τα “πόδια” της. Κάποτε στην περιοχή λειτουργούσαν 14 υδρόμυλοι και 1 νεροτριβή. Χαρακτηριστικό της Καρύταινας είναι ένα ιδιαίτερο είδος πουλιών, οι βραχοτσομπανάκοι. Είναι μικρά πουλιά, με χαρακτηριστικό κελάηδημα, που μπορείς να αφουγκραστείς, σε όλες τις ήσυχες γειτονιές του χωριού.
Ξεκινήσαμε με το αυτοκίνητο, για να επισκεφθούμε ένα πολύ ιδιαίτερο αξιοθέατο. Ακολουθώντας την Ε.Ο Μεγαλόπολης-Ανδρίτσαινας, κάναμε στάση σε ένα άπλωμα. Από εκεί, κατηφορίζοντας ένα σύντομο μονοπάτι, βρεθήκαμε κάτω από την επιβλητική, μονότοξη γέφυρα του Αλφειού ποταμού.
Εδώ υπάρχει μια καταπληκτική μνημειακή κατασκευή, ένα παλιό, πεντάτοξο γεφύρι, μήκους 50 m. φράγκικης αρχιτεκτονικής. Κατά τον μεσαίωνα, αυτό το γεφύρι βρισκόταν στον δρόμο, που συνέδεε το Κάστρο της Καρύταινας με τη Μεσσηνία. Χτίστηκε από τους Φράγκους, τον 13ο αιώνα και ανακαινίστηκε στα χρόνια 1439-1440.
Την ιδιαιτερότητα όμως αυτού του γεφυριού αποτελεί το “ενσωματωμένο στην κατασκευή” εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου, το οποίο είναι ένα από τα “ποδαρικά” του γεφυριού. Την κατασκευή του στοιχειώνει θρύλος, ο οποίος απαιτεί θυσία αίματος για να στεριώσει το οικοδόμημα. Ο θρύλος λέει ότι στα θεμέλιά του, οι μάστορες έχτισαν μια πριγκίπισσα των Φράγκων, στα μέσα του 13ου αιώνα, που χτίστηκε το πρώτο γεφύρι.
Το 1441 το γεφύρι ανακατασκευάστηκε από τον Ραούλ Μανουήλ Μελική, γόνο σπουδαίας βυζαντινής οικογένειας. Η ιστορία αναφέρει, ότι ο Ραούλ Μανουήλ προσπάθησε να περάσει το ποτάμι, αλλά βρέθηκε στα ορμητικά νερά του Αλφειού και κόντεψε να πνιγεί, επειδή το παλιό γεφύρι ήταν σχεδόν κατεστραμμένο. Σώθηκε και αποφάσισε να το επιδιορθώσει.
Φτάσαμε στην ταλαιπωρημένη, σάπια, ξύλινη γέφυρα, η οποία έχει αντικαταστήσει μέρος του ενός τόξου που κατέρρευσε και για να μην την “πατήσουμε” και εμείς σαν τον Ραούλ Μανουήλ, τη διασχίσαμε πολύ προσεκτικά, αλλάζοντας τα βήματά μας στο σημείο, όπου κάτω από τις ξύλινες σανίδες υπάρχει σιδερένια δοκός, από τη μια άκρη μέχρι την άλλη.
Βρεθήκαμε κάτω από τα διπλά γεφύρια, σιμά στη ροή του Αλφειού ποταμού.
Λίγα πέτρινα σκαλάκια οδηγούν στο πέτρινο, μικρό εκκλησάκι. Τα ανεβήκαμε και ανοίγοντας τη σιδερένια πόρτα, βρεθήκαμε στο λιτό εσωτερικό του ξωκλησιού.
Στους τοίχους έχουν σωθεί αχνά, σπαράγματα από αγιογραφίες. Δυστυχώς όμως, ακόμη και εδώ, πολλοί ανεγκέφαλοι, δίχως ίχνος σεβασμού στην ιστορικότητα του μνημείου, έχουν χαράξει τα ονόματά τους στους πέτρινους τοίχους.
Κατά την Τουρκοκρατία η γέφυρα της Καρύταινας έγινε πεδίο μαχών, μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων πολλές φορές και κυρίως κατά τους χρόνους της Επανάστασης, καθώς ήταν από τα λίγα περάσματα από Γορτυνία, προς Μεσσηνία και Ηλεία. Μάλιστα στα τέλη Μαρτίου του 1821, στις 26 του μήνα, στη γέφυρα της Καρύταινας, οι επαναστάτες σκότωσαν έναν Τούρκο αγγελιαφόρο, επεισόδιο που θεωρείται, ως η πρώτη προκλητική πράξη των επαναστατών εναντίον των Τούρκων. Επάνω στον αγγελιαφόρο ανακάλυψαν μια επιστολή των Φαναριτών Τούρκων, προς τους Τούρκους της Καρύταινας. Τους ειδοποιούσαν, ότι την επόμενη μέρα θα περνούσαν από την Καρύταινα, για να μεταβούν και να ασφαλιστούν στην Τριπολιτσά και τους καλούσαν να ενωθούν μαζί τους. Οι Έλληνες ειδοποίησαν αμέσως τον Κολοκοτρώνη, που βρισκόταν στο Δεδέμπεη (χωριό ανάμεσα στο Λεοντάρι και την Καρύταινα). Ο Γέρος χωρίς χρονοτριβή κατέλαβε έναν στενό δρόμο, που βρισκόταν στην τοποθεσία Άγιος Αθανάσιος, έξω από την Καρύταινα. Οι Φαναρίτες έπρεπε να εξοντωθούν με κάθε θυσία, καθώς ήταν από τους πλέον αξιόλογους ντόπιους Τούρκους πολεμιστές.
Αναφορά για το γεγονός στη γέφυρα κάνει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος αναφέρει: “Φράξαμε τον τόπο, να μην περάσουν οι Τούρκοι από το γεφύρι, με 20 ανθρώπους”.
Πηγή: Η γέφυρα της Καρύταινας και το παρεκκλήσι της
Το γεφύρι της Καρύταινας απεικονιζόταν στην πίσω όψη του χαρτονομίσματος των πέντε χιλιάδων δραχμών, λόγω της μοναδικότητας και της ιστορίας του. Στην μπροστινή όψη εικονιζόταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Ο ήλιος είχε δύσει προ πολλού και η νύχτα είχε ήδη αρχίσει να απλώνεται στο τοπίο. Επιταχύναμε τα βήματά μας, για να μη μας βρει το σκοτάδι στην άγρια ρεματιά, διασχίσαμε ξανά την ξεχαρβαλωμένη ξύλινη γέφυρα, ανηφορίσαμε γοργά το μονοπάτι και φτάνοντας στο αυτοκίνητο, είδαμε μια εντυπωσιακή εικόνα, να εμφανίζεται στα μάτια μας. Η φωτογραφία μου δε διεκδικεί δάφνες, αλλά μπορεί κάποιος να αντιληφθεί τη μαγεία της μικρής, γραφικής καστροπολιτείας.
Παρκάραμε ξανά στο κέντρο και αρχίσαμε τις βραδινές βόλτες μας, στα έρημα καλντερίμια του χωριού. Η θέα προς το φωτισμένο Κάστρο ήταν αφοπλιστική. Κρίμα που οι φωτογραφίες μου αδικούν πολύ, το μεγαλείο και την ομορφιά του χωριού.
Νικόλαος Δημητρακόπουλος (1864-1921). Δικηγόρος, πολιτικός, νομομαθής και συγγραφέας που διετέλεσε Υπουργός Δικαιοσύνης, γεννηθείς στην Καρύταινα.
Η κούραση είχε αρχίσει πλέον να ελαττώνει τις αντοχές μας και είχαμε ακόμη δρόμο μιάμισης ώρας μπροστά μας. Αποφασίσαμε να επιστρέψουμε στο Δάρα, μέσω Μεγαλόπολης, ώστε να κινηθούμε σε καλύτερες διαδρομές, αποφεύγοντας τους στενούς, επαρχιακούς δρόμους, οι οποίοι είναι γεμάτοι στροφές.
Φτάνοντας στο Δάρα, στο σπίτι μας, μια μεγαλειώδης φωτιά άναψε στο τζάκι και η συναρπαστική μας μέρα στο Ελληνικό, τον Λούσιο ποταμό, την Αρχαία Γόρτυνα και την Καρύταινα έκλεισε, απολαμβάνοντας ένα λιτό δείπνο, με πατάτες που ψήσαμε στη χόβολη.
Last edited:
Smaragda53
Member
- Μηνύματα
- 1.047
- Likes
- 2.259
- Επόμενο Ταξίδι
- αχ, μακάρι νάξερα!
- Ταξίδι-Όνειρο
- Πολυνησία
Χειμώνα, Καλοκαίρι πάντα με συννεφιά την έχω πετύχει την Καρύταινα. Το Τολέδο της Ελλάδας πράγματι. Και τι ωραίες φωτογραφίες!
Despinadmk
Member
- Μηνύματα
- 290
- Likes
- 1.128
- Ταξίδι-Όνειρο
- Αλασκα... <3
Επιτέλους! Κάποιος ρώτησε!
Klair
Member
- Μηνύματα
- 2.356
- Likes
- 28.384
- Ταξίδι-Όνειρο
- Υπερσιβηρικός
@Smaragda53 @psilos3 @Despinadmk χαίρομαι πάρα πολύ που σας αρέσουν οι φωτογραφίες μου και σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια!
Η φωτογραφική μηχανή που χρησιμοποιώ είναι η Nikon D3300 (δεν έχω extra φακούς) και τα κινητά μας είναι Google Pixel.
Τις φωτογραφίες της φωτογραφικής μηχανής τις επεξεργάζομαι με το πρόγραμμα lightroom για φωτεινότητα, vibrance (ζωντάνια) και ίσιωμα.
Οι φωτογραφίες από τα κινητά είναι (στην πλειοψηφία τους) από μόνες τους τόσο ζωντανές, που συνήθως δεν χρειάζονται κάποια ιδιαίτερη επεξεργασία.
Η φωτογραφική μηχανή που χρησιμοποιώ είναι η Nikon D3300 (δεν έχω extra φακούς) και τα κινητά μας είναι Google Pixel.
Τις φωτογραφίες της φωτογραφικής μηχανής τις επεξεργάζομαι με το πρόγραμμα lightroom για φωτεινότητα, vibrance (ζωντάνια) και ίσιωμα.
Οι φωτογραφίες από τα κινητά είναι (στην πλειοψηφία τους) από μόνες τους τόσο ζωντανές, που συνήθως δεν χρειάζονται κάποια ιδιαίτερη επεξεργασία.
Εκπομπές Travelstories
Τελευταίες δημοσιεύσεις
-
-
-
-
Μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς UNESCO που έχουμε επισκεφθεί.- Τελ. μήνυμα: thanosth
-
-
-
-
-
Aegean Airlines Γενικά Πτήσεις με μίλια-παραδείγματα και προτάσεις
- Τελ. μήνυμα: Ppetran
-
