babaduma
Member
- Μηνύματα
- 5.062
- Likes
- 7.850
- Επόμενο Ταξίδι
- terra incognita
- Ταξίδι-Όνειρο
- α του Κενταύρου
Κεφ. 5ο. Η γη που ξέχασε ο χρόνος
Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, αν κάποιος βάλει στην «αναζήτηση» του Google “Socotra island” θα λάβει σαν αποτέλεσμα πολύ περισσότερες ιστοσελίδες απʼ όσες θα μπορούσε να φανταστεί. Η επιλογή της σελίδας της Wikipedia
Socotra - Wikipedia, the free encyclopedia
θα του δώσει πλήθος πληροφοριών και μια σειρά εξωτερικών συνδέσμων ιδιαίτερα αξιόλογων, στις σελίδες των οποίων μπορεί να χωθεί «στα βαθειά» και να ταξιδέψει στο χρόνο, στην ιστορία, στους θρύλους του νησιού αλλά και στα σύγχρονα προγράμματα του Ο.Η.Ε. και άλλων οργανισμών ή φορέων για το νησί. Παραθέτω ενδεικτικά τη σελίδα του UNDP (Socotra Governance and Biodiversity Project) που αναφέρεται στην τελευταία αποστολή του Al Jazeera TV στο νησί, η οποία συνέπεσε χρονικά με τη δική μας επίσκεψη:
Socotra Governance & Biodiversity Project - Al Jazeera TV channel produced a video about the impacts of climate change on Socotra, which has been broadcasted during the climate change COP16 conference in Cancun, Mexico
Το κείμενο που ακολουθεί δεν φιλοδοξεί να κομίσει γλαύκας εις Αθήνας. Δεν είναι τίποτε περισσότερο από κάποιες πληροφορίες, σταχυολογημένες από κάποιες ξένες σελίδες και μεταφρασμένες από μένα με σκοπό να βοηθήσει λίγο τα μέλη του φόρουμ που διαβάζουν αυτήν την ιστορία ώστε να πάρουν μια μικρή ιδέα για την περιοχή και τις συνθήκες που αντιμετωπίσαμε (και αντιμετωπίζουν οι κάτοικοί της). Όσοι βρούν το κείμενο κουραστικό ή βαρετό λόγω της φύσης του, ας κάνουν λίγη υπομονή, η συνέχεια της ιστορίας ακολουθεί στο επόμενο κεφάλαιο.
Γενικά
Η Σοκότρα, εκτός της επικρατούσης (Socotra), έχει και άλλες ονομασίες: Asqo'tra, Sou'qatra, Soqotra, Suqutra και Socotora. Όλες παρεμφερείς, προέρχονται από την σανσκριτική Sukhadara ή Dripa Sukhadara που σημαίνει «το νησί που κατοικεί η ευδαιμονία». Άλλες ονομασίες του είναι «Η νήσος της Ομίχλης» και «Το νησί του δέντρου με το αίμα του δράκου (the Island of the Dragon's Blood Tree)». Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν βαφτίσει το σύμπλεγμα (αρχιπέλαγος) των 4 νήσων «Διοσκουρίδες νήσους». Κατά μίαν άλλην εκδοχή, το όνομα του νησιού προέρχεται από τα Ελληνικά, τους «Διόσκουρους» Κάστορα και Πολυδεύκη, προστάτες των ναυτικών στη μυθολογία. Το Αρχιπέλαγος Σοκότρα αποτελείται από τη Socotra (με έκταση όση η δική μας Εύβοια) και τρία απομακρυσμένα νησιά, τα Abd al-Kuri, Samha και Darsa. Η Socotra είναι η πατρίδα σπάνιων προϊόντων, όπως το λιβάνι (frankincense), το μαύρο oblillnum και το «Αίμα του δράκου», ενώ εξάγει αλόη και βότανα. Είναι το μεγαλύτερο νησί στον αραβικό κόσμο. Τα βαθιά νερά του Κόλπου του Άντεν και του Ινδικού Ωκεανού περιβάλλουν το νησί, ωστόσο αυτά κοντά στις ακτές είναι αρκετά ρηχά. Λίγο μακρύτερα, η εμφάνιση καρχαριών ή δελφινιών δεν είναι σπάνια ενώ, τελευταία αναφέρονται και κρούσματα άλλων «καρχαριοειδών», ανθρωπόμορφων από τη Σομαλία
Socotra Governance & Biodiversity Project - A fishing boat with four fishermen on the board was kidnapped by Somali pirates from the eastern tip of Socotra, Ras Irsil, earlier this week. Another boat managed to escape the seizure
Η Σοκότρα είναι ένα εξαιρετικά απομονωμένο νησί, ευρισκόμενη 380 χιλιόμετρα (238 μίλια) νότια της ηπειρωτικής Υεμένης και 80 χλμ. δυτικά του Κέρατος της Αφρικής. 20 εκατομμύρια χρόνια πριν ή και περισσότερο, όταν όλα τα σημαντικά τμήματα ξηράς του πλανήτη ήταν ακόμη ενωμένα και οι πιο σημαντικές μορφές ζωής ήταν ακόμη μια μακρινή εξέλιξη, η Σοκότρα έστεκε ήδη αυτόνομη σαν νησί. Ως εκ τούτου, ήταν πλήρως αποκομμένη απʼ τον υπόλοιπο κόσμο - με κάθε έννοια. Με την ψηλότερη βουνοκορφή στα 1.570 μέτρα, τα ψηλά γρανιτένια βουνά, τις βαθιές κοιλάδες, τʼ ασβεστολιθικά οροπέδια, τις αμμώδεις παραλίες με τα κρυστάλλινα νερά, αλλά και τις λιμνοθάλασσες και τους ανεμοδαρμένους βράχους που χτυπιούνται αλύπητα από μιαν αφρισμένη θάλασσα, το νησί είναι απροσπέλαστο για τουλάχιστον 4 μήνες το χρόνο (Ιούνιο – Σεπτέμβριο, περίοδο των μουσσώνων).
Η ιστορία του νησιού
Πριν από 1,4 εκ. χρόνια ο άνθρωπος «ο Homo erectus» πατάει το πόδι του στο έδαφος της Σοκότρα. Το πιστοποιούν χιλιάδες λίθινα εργαλεία που ανακαλύφθηκαν το 2008 στο Hadibo από τους αρχαιολόγους μιας Ρωσικής αποστολής. Η ανακάλυψη του πολιτισμού Oldowan πιστοποιήθηκε από δύο ακόμη αποστολές το 2009.
Γύρω στο 3000 π.Χ. αναπτύσσεται η τοπική ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο εμπόριο στʼ ανοιχτά της Νότιας Αραβικής ακτής. Ήδη από το 1000 π.Χ. η Σοκότρα ανήκει στη Γή του Λιβανιού. Το 330 π.Χ. Έλληνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, απεσταλμένοι καθʼ υπόδειξη του Αριστοτέλη με σκοπό νʼ αξιοποιήσουν την καλύτερη αλόη στον κόσμο, ξεπερνούν το εμπόδιο των Ινδών που μόλις είχαν εγκατασταθεί στο νησί και ιδρύουν τον πρώτο οικισμό τους. Έγγραφες αναφορές στο νησί γίνονται τον 1ο π.Χ. και τον 1ο μ.Χ. αιώνες όπου, εκτός των Ινδών και Ελλήνων, υπάρχουν και Άραβες κάτοικοι. Γύρω στο 50 μ.Χ., ο Άγιος Θωμάς στο δρόμο του για την Ινδία, ναυαγεί εκεί, κηρύσσει και μετατρέπει τους Έλληνες, ιδρύοντας και κτίζοντας την πρώτη χριστιανική εκκλησία.
Τον 4ο αιώνα μ.Χ. το εμπόριο του λιβανιού φθίνει και η Σοκότρα χάνει τη σημασία που είχε για τον κόσμο. Μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. οι κάτοικοι εξακολουθούν να είναι Έλληνες Χριστιανοί της Νεστοριανής Εκκλησίας της Βαβυλώνας. Μέχρι τον 13ο αιώνα μ.Χ. οι Έλληνες υπερτερούν αλλά δεν είναι πλέον μόνοι τους: Μοιράζονται τη γη με τους Άραβες και τους πειρατές που τη χρησιμοποιούν σαν ορμητήριό τους. Τότε επισκέπτεται το νησί και ο Marco Polo που επιβεβαιώνει την παραπάνω κατάσταση που παραμένει η ίδια, με ενεργό συμμετοχή των πειρατών στο εμπόριο, μέχρι τα μέσα του 14ου αιώνα που το νησί περνά στον έλεγχο των σουλτάνων του Shihr.
Στα τέλη του 15ου αιώνα ο μέλλων πιλότος του Βάσκο ντα Γκάμα, Ahmad Ibn Magid, γράφει στο έργο του Kitab al-fawaid: «... Η Σοκότρα, το δέκατο κύριο νησί, κατοικείται από Χριστιανούς, τα απομεινάρια των Ελλήνων. Ο πληθυσμός του είναι περίπου 20 χιλιάδες. Το νησί είναι υπό τον έλεγχο των σεΐχηδων του Mahra από το Banuʼ Afrar». Τον Ιανουάριο του 1507, ο Πορτογαλικός στόλος του βασιλιά Μανουέλ (1496-1521), υπό την αρχηγία των Tristao da Cunha και Afonso de Albuquerque επιτίθεται στους Mahri στο φρούριο Σουκ (Sheq), την παλιά πρωτεύουσα της Σοκότρα. Ο τοπικός κυβερνήτης σκοτώνεται και οι Πορτογάλοι εγκαθιστούν φρουρά 100 ανδρών υπό τις διαταγές του Afonso de Noronha. Ωστόσο, η παραμονή τους θα είναι σύντομη και, μετά από συνεχείς αψιμαχίες με τους επαναστατημένους νησιώτες, αποχωρούν το 1511 για να παραδώσουν την εξουσία στους Σουλτάνους του Qishn από το Banuʼ Afrar που (με κάποια διαλείμματα) την διατήρησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μέχρι το 1967!
Από τον 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα, διάφοροι επώνυμοι επισκέπτονται το νησί, μεταξύ των οποίων και οι St Francis Xavier (καθʼ οδόν προς Ινδία και Γκόα) και ο Άγιος Ιγνάτιος Loyolla, ο ιδρυτής της Τάξης των Ιησουϊτών. Η πρώτη επίσκεψη πλοίου της Βρετανικής Εταιρίας των Ανατολικών Ινδιών γίνεται το 1608 στη νέα πρωτεύουσα του νησιού Tamarida (Hadibo). Καταφέρνουν να βάλουν πόδι τελικά το 1834 αλλά ούτʼ αυτούς τους σήκωσε το κλίμα για πολύ και το 1839 την έκαναν με ελαφρά πηδηματάκια όπως παλιότερα οι Πορτογάλοι. Αυτοί, όμως, δεν το βάζουν εύκολα κάτω και το 1876 καταφέρνουν να υπογράψουν συνθήκη με τους Σουλτάνους και νάʼσου τους το 1880 επιστρέφουν κύριοι και ευγενείς, ως επισκέπτες πλέον, με την βοτανική αποστολή του Bailey Balfour.
Κάτι οι συνεχείς επιστημονικές (; ) αποστολές, κάτι οι εξελίξεις στο Άντεν απέναντι, τα επίμονα εγγλεζάκια στεριώνουν στο νησί από το 1886 που το νησί ανήκει πλέον, επισήμως, στο Προτεκτοράτο. Ο δρόμος ανοίγει πλέον για μια σειρά επιστημονικών αποστολών από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και Πανεπιστήμια μέχρι το 1918 που γίνεται και η πρώτη φωτογραφική τεκμηρίωση, όταν το National Geographic δημοσίευσε ένα χαρακτηριστικό άρθρο για το νησί με τίτλο "Η διαδρομή των μπαχαρικών ", στο οποίο ο φωτογράφος Charles Moser αποτύπωσε εξαιρετικά τους ανθρώπους, τα φυτά και τη φύση, με αποτέλεσμα να γίνουν γνωστά στον πολύ κόσμο στοιχεία που μέχρι τότε αποτελούσαν αποκλειστικό προνόμιο μερικών επιστημόνων.
Στη διάρκεια του Βʼ Παγκοσμίου Πολέμου η Βρετανική RAF έχει τη βάση της στο νησί – η οποία έπαιξε το ρόλο της και στα γεγονότα του 1967. Μέχρι εκεί, όμως, γιατί στις 30 Νοεμβρίου 1967 ανακηρύσσεται η ανεξαρτησία της Νότιας Υεμένης, το αρχιπέλαγος γίνεται τμήμα του νέου κράτους και υπάγεται στην επαρχία του Άντεν.
Το νεοσύστατο κράτος σηκώνει τα μανίκια και έργα ανάπτυξης ξεκινούν την περίοδο 1971-1975 που περιλαμβάνουν την κατασκευή δρόμων και δημοτικών σχολείων, τη δημόσια υγεία, τη γεωργία και κτηνοτροφία και τις επικοινωνίες. Δυστυχώς η κολεκτιβοποίηση των αλιέων (9 Φλεβάρη 1971) και η εγκατάσταση ενός σκληρότερου καθεστώτος έφεραν αντιδράσεις και καταδίκες από τις αρχές του Άντεν. Τον Δεκέμβρη του 1977 γίνονται οι πρώτες εκλογές για το Κοινοβούλιο της Σοκότρα. Το 1983, η σύνθετη κοινή Αποστολή Σοβιετικών – Υεμενιτών στην Hadramaut και τη Σοκότρα αρχίζει τις εργασίες της στο νησί και τις συνεχίζει μέχρι τις 22 Μαΐου 1990 που κηρύσσεται η ένωση της Βόρειας με τη Νότια Υεμένη για τη δημιουργία της Δημοκρατίας της Υεμένης, της οποίας η Σοκότρα αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι.
Γεωγραφία
Η Socotra χαρακτηρίζεται από μοναδική χερσαία και θαλάσσια βιοποικιλότητα. Στη μεγάλη του διάσταση το νησί φτάνει τα 125 χλμ. μήκος και 45 χλμ. πλάτος και καλύπτει μια συνολική έκταση 3665 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τοπογραφικά μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις κύριες ζώνες: την παράκτια πεδιάδα, ένα ασβεστολιθικό οροπέδιο και τα Όρη Hagghier (από τις αρχαιότερες οροσειρές στον κόσμο). Έχει αραιή βλάστηση και κυριαρχείται από ξενόμορφες (ανθεκτικές στην ξηρασία) μορφές, οι οποίες είναι καλά προσαρμοσμένες στις σκληρές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης και της ξηράνσεως συνεπεία του ήλιου και του ανέμου. Μόνο σε προστατευμένα κοιλάδες και υψηλότερες ορεινές περιοχές η βλάστηση είναι πιο πλούσια.
Το κλίμα της επηρεάζεται τόσο από τους ΝΔ όσο και τους ΒΑ μουσσώνες. Οι ΝΔ φυσούν από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο φέρνοντας ζεστούς, ξηρούς ανέμους που είναι γενικά ξηροί αλλά φέρνουν λίγη βροχή στα ορεινά. Η μεγαλύτερη βροχόπτωση εμφανίζεται από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο. κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ΝΔ άνεμοι αντικαθίστανται με πολύ ελαφρύτερες βροχές από τα ΒΑ. Οι βροχοπτώσεις είναι πολύ σποραδικές και εκτιμάται ότι σε μερικά χρόνια, οι παράκτιες περιοχές δε θα δέχονται καθόλου. Ο μέσος όρος των μετρήσεων για τα πεδινά είναι περίπου 150 mm και για τα ορεινά μπορεί να φθάσει τα 500 mm. Οι περισσότερες βροχές πέφτουν το χειμώνα. Τα βουνά είναι συχνά καλυμμένα από σύννεφα και η βαριά νυχτερινή υγρασία είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Η καλύτερη εποχή για να επισκεφθεί κανείς το νησί είναι από τις 15 Οκτωβρίου μέχρι τις 15 Απριλίου.
Οι φυλές της Σοκότρα
Οι κάτοικοι του νησιού είναι δύο ειδών: Στις ακτές ζουν ένα μείγμα Αράβων και Αφρικανών ενώ στα ορεινά οι πραγματικοί Socotri, οι οποίοι είναι αυτόχθονες ιθαγενείς «από αμνημονεύτων χρόνων», ζούσαν σε σπηλιές και μιλούσαν μια γλώσσα που κανείς δεν καταλάβαινε. Η γλώσσα αυτή είναι σημιτικής καταγωγής, διαφορετική από την Αραβική, αποτελεί εξέλιξη της αρχαίας Himyaritic και (με κάποιες παραλλαγές) τη μοιράζονται με τους κατοίκους του Al-Mahara στην Υεμένη και του Dhofar στο Ομάν.
Οι παραδόσεις των ντόπιων διαφέρουν από εκείνες των κατοίκων της υπόλοιπης Υεμένης στη βάση ότι επηρεάζονται όχι μόνον από αυτές της Αραβικής Χερσονήσου αλλά και από κείνες του Κέρατος της Αφρικής και της Ινδίας. Είναι τόσο ισχυρές ώστε οι άνθρωποι δεν μπορούν ούτʼ ένα δένδρο να κόψουν προτού προηγηθεί διαβούλευση με το συμβούλιο της φυλής. Τον τελευταίο λόγο τον έχει, εννοείται, ο αρχηγός της φυλής (ή του οικισμού).
Ο πληθυσμός είναι φτωχός και απομονωμένος και υπολογίζεται μεταξύ 30 και 50 χιλιάδων. Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν άνθρωποι που ζουν σαν τρωγλοδύτες (στις σπηλιές), άλλοι σε καλύβες που κατασκευάζονται με φύλλα φοίνικα και κλαδιά δένδρων (νομάδες, συνήθως κοντά στα wadis – υδάτινα ρεύματα) ενώ στα διαμορφωμένα αστικά κέντρα (χωριά ή κωμοπόλεις) οι κατοικίες έχουν σα βάση κατασκευής την πέτρα και (λιγότερο) τα απολιθωμένα κοράλλια. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι αγρότες, βοσκοί ή ψαράδες.
Φυσική Ιστορία
Λόγω της απομόνωσής της, έχει αναπτυχθεί μια μοναδική βλάστηση με μορφές που επιβιώνουν εδώ ενώ έχουν εξαφανισθεί οπουδήποτε αλλού στον κόσμο εδώ καο δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Στις ανοικτές παράκτιες πεδιάδες με τις φυλλοβόλες θαμνώδεις εκτάσεις και στους χαμηλούς εσωτερικούς λόφους κυριαρχεί ο κοινός θάμνος Croton socotranus, το περίεργο παχύφυτο δέντρο, τo ρόδον της ερήμου Adenium obesum socotranum , και το δέντρο αγγούρι, Dendrosicyos socotranus. Στα μεγαλύτερα υψόμετρα βρίσκει κανείς μια ποικιλία από λιβανόδεντρα (frankincense trees), τρία ενδημικά είδη αλόης, καθώς και άγριες ροδιές (wild pomegranate). Ένα από τα πιο διάσημα βοτανικά αξιοπερίεργα της Σοκότρα είναι το δέντρο με το αίμα του δράκου (Dracaena cinnabari), που περιορίζεται στις ζώνες των ημι-ορεινών θάμνων και στα ορεινά λιβάδια. Το δέντρο ονομάστηκε έτσι, επειδή οποιαδήποτε πληγή στο φλοιό του οδηγεί στην εκροή ενός βαθέος κόκκινου υγρού από την ουλή. Στην αρχαιότητα συγκρινόταν με το «αίμα του Άβελ» στην αρχαία ιστορία. Μια άλλη ονομασία του είναι «Dum al Axwein» (το αίμα των δύο αδελφών) Κάιν και Άβελ, στη σύγχρονη καθημερινή αραβική γλώσσα.
Ο Dr. Robert Mill του Royal Botanic Garden του Εδιμβούργου, έγραψε: "Το μικρό νησί Σοκότρα του Ινδικού Ωκεανού περιέχει μία από τις πλουσιότερες και καλύτερα διατηρημένες ξηρές τροπικές χλωρίδες του κόσμου, με πάνω από το ένα τρίτο των ειδών να είναι ενδημικά και είναι διεθνώς αναγνωρισμένο ως κέντρο μιας εξαιρετικής βιοποικιλότητας."
Τα Ηνωμένα Έθνη, στα πρακτικά του Πρώτου Διεθνούς Συμποσίου για την Soqotra, αναφέρουν: «Το νησί της Σοκότρα είναι αναμφίβολα ένα εξαιρετικά πολύτιμο φυσικό περιουσιακό στοιχείο. Για τον λόγο αυτόν έχει οριστεί ως «Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς» και ως «Προστατευμένη Περιοχή για τον Άνθρωπο και τη Βιόσφαιρα». Έχει μια πλούσια και μοναδική βιοποικιλότητα.. η οποία είναι ασυναγώνιστη στον Ινδικό Ωκεανό και στην αραβική περιοχή ".
Η Socotra συγκρίνεται συχνά με τα νησιά Γκαλαπάγκος, της Νότιας Αμερικής, των οποίων η μοναδική άγρια ζωή προκάλεσε τον Κάρολο Δαρβίνο να διατυπώσει τη θεωρία της εξέλιξης. Η World Wildlife Federation δήλωσε: «Το Αρχιπέλαγος της Σοκότρα έχει μια τέτοια μοναδική συνάθροιση των ζωικών και φυτικών ειδών που έχει περιγραφεί ως μια αραβική Εδέμ».
Από βιο-γεωγραφική άποψη συνδέεται περισσότερο με την Αφρική (Σομαλία) παρά με την Αραβία αλλά υπάρχουν και ενδιαφέρουσες συγγένειες με άλλες ομάδες νησιών όπως οι γρανιτένιες Σεϋχέλλες αλλά και απομακρυσμένα νησιά του Ατλαντικού, όπως οι Κανάριοι Νήσοι!
Η χλωρίδα και πανίδα
Η πρώτη επιστημονική αποστολή στο απομακρυσμένο αρχιπέλαγος έφτασε το 1880, όταν ο Σκωτσέζος βοτανολόγος Isaac Bailey Balfour συγκέντρωσε περίπου 500 φυτά. Πάνω από 200 από αυτά ήταν νέα είδη για την επιστήμη. Μέχρι σήμερα, περίπου 850 αγγειόσπερμα έχουν καταγραφεί από Σοκότρα, εκ των οποίων περίπου 270 (συμπεριλαμβανομένων των 15 ειδών που περιορίζονται αποκλειστικά στο Abd al Kuri) δεν απαντώνται πουθενά αλλού (δηλαδή είναι ενδημικά είδη) τα οποία δημιουργούν μιαν αλλόκοτη βλάστηση - και κάνουν το αρχιπέλαγος τη δέκατη πλουσιότερη ομάδα νησιών στη λίστα για τα ενδημικά είδη φυτών.
Πολλά είδη είναι περίεργα ζωντανά λείψανα της χλωρίδας της προϊστορικής περιόδου που εδώ και καιρό έχει εξαφανιστεί από την Αφρικανική / αραβική ηπειρωτική χώρα και δεν είναι σπάνιο πολλά απʼ αυτά να παρουσιάζουν δείγματα γιγαντισμού.
Η Dracaena cinnabari (Το δέντρο με το Αίμα του δράκου, που είναι γνωστό και ως «inside out umbrella tree»), το πιο διάσημο από τα παράξενα είδη, με το σχήμα σαν μανιτάρι, έχει συγγένεια με είδη στη νότια Αραβία, την βόρειο-ανατολική Αφρική και τα Κανάρια Νησιά, περιοχές φαινομενικά άσχετες μεταξύ τους που, όμως, κάποτε, στην Τεταρτογενή περίοδο, πρέπει να αποτελούσαν μιαν ενιαία γη που εκτείνονταν πιθανόν από τη Μαδέρα μέχρι τα νότια τμήματα της Ρωσίας, και της οποίας γης αποτελούν ζωντανά λείψανα της χλωρίδας της. Σε αντίθεση με τα συγγενικά του είδη που έχουν γίνει πολύ σπάνια, αυτό το δένδρο είναι ιδιαίτερα εξαπλωμένο στη Σοκότρα και δεσπόζει στις πράσινες δασώδεις περιοχές στο κέντρο και στα ανατολικά του νησιού. Σύμφωνα με το μύθο, το δέντρο ξεπήδησε από το αίμα που χύθηκε από έναν δράκο που πολέμησε μέχρι θανάτου μʼ έναν ελέφαντα. Η κόκκινη ρητίνη του δένδρου ονομάζεται κιννάβαρι (cinnabar) και ήταν ένα ιδιαίτερα ακριβό προϊόν στον αρχαίο κόσμο. Ακόμη και σήμερα αποτελεί έναν σημαντικό πόρο για τον τοπικό πληθυσμό αν και δεν έχει πια μεγάλη εμπορική αξία στη διεθνή αγορά. Χρησιμοποιείται για την θεραπεία προβλημάτων στο στομάχι, τη βαφή του μαλλιού, ως κόλλα, για τη διακόσμηση κεραμικών ή σπιτιών ή ακόμη και ως κραγιόν. Τα περισσότερα δέντρα στο νησί φαίνονται υγιή, αν και γηρασμένα. Ωστόσο, πολύ λίγα νέα φυτά ή μικρά δέντρα μπορούν να βρεθούν, σα συνέπεια της πίεσης που δέχονται από τη βόσκηση των ζώων.
Το δεύτερο σημαντικότερο είδος είναι το γκροτέσκο Adenium obesum socotranum , με τον κορμό του να παίρνει διάφορα σχήματα μπουκαλιού και, καθόλου παράξενο, να αναφέρεται στην καθομιλουμένη σαν «bottle tree».
Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι και η Euphorbia arbuscula η οποία έχει μια παράξενη χαρακτηριστική εμφάνιση, και απαντάται στους πρόποδες και στους ασβεστολιθικούς γκρεμούς.
Το Λιβάνι ήταν ένα άλλο φυσικό προϊόν για το οποίο Σοκότρα ήταν γνωστή στο παρελθόν. Υπάρχουν ίσως οκτώ είδη λιβανόδενδρων (Frankincense trees - Boswellia) στο νησί, με κάποια να μην έχουν περιγραφεί ακόμη. Στους νεότερους χρόνους η ρητίνη που παράγουν παίζει δευτερεύοντα ρόλο στον τομέα των εξαγωγών, αλλά στο νησί χρησιμοποιείται ακόμα. Μεγάλης εκτίμησης έχαιρε, επίσης, στην αρχαιότητα και η Σοκοτριανή αλόη - για ιατρικούς σκοπούς. Υπάρχουν τρία είδη, όλα ενδημικά και συναφή μεταξύ τους. Ο πικρός, κεχριμπαρένιος χυμός τους συλλέγεται ακόμη και σήμερα, κόβοντας τα φύλλα στη βάση και αφήνοντας τα κομμένα άκρα να στραγγίξουν πάνω στο δέρμα κατσίκας για αρκετές ώρες.
Η πανίδα της Σοκότρα είναι εξίσου συναρπαστική. Ανάμεσα στα 180 είδη πουλιών που απαντώνται στο νησί, τα 6 είναι ενδημικά, καθώς επίσης και 14 υπο-είδη. Επίσης, είναι σημείο υποδοχής για πολλά μεταναστευτικά πτηνά, πάνω από 45 είδη, όπως φλαμίνγκο, τσικνιάδες, κορμοράνοι, γλάροι, κλπ. Τέλος, ο Αιγυπτιακός Γύπας καταγράφει την υψηλότερη πυκνότητα στον κόσμο.
Από τα άλλα είδη, καταγράφονται 190 είδη πεταλούδας, με ένα μεγάλο αριθμό ενδημικά, 22 είδη ερπετών με τα 19 ενδημικά και 600 είδη εντόμων με ποσοστό ενδημικών που πλησιάζει το 90%. Αγελάδες, γαϊδούρια και καμήλες συναντώνται συχνά. Υπάρχουν επίσης νυχτερίδες και γάτες και καθόλου σκύλοι. Και φυσικά, κατσίκες, κατσίκες παντού, υπερ-πολλαπλάσιες οποιουδήποτε άλλου είδους στο νησί – και των ανθρώπων.
Στο θαλάσσιο κόσμο η Σοκότρα κατέχει μιαν ιδιαίτερη θέση καθώς στο βυθό της συναντιούνται είδη από διαφορετικές βιο-γεωγραφικές περιοχές: τον δυτικό Ινδικό Ωκεανό, την Ερυθρά θάλασσα και την Ανατολική Αφρική. Παρά το μικρό του μέγεθος, το αρχιπέλαγος φιλοξενεί πάνω από 680 είδη ψαριών, αριθμός που είναι συγκρίσιμος με εκείνον της Ερυθράς Θάλασσας, περίπου 230 είδη σκληρά κοράλλια (5 είναι ενδημικά) και 30 είδη μαλακά κοράλλια. Επιπροσθέτως, 300 είδη καρκινοειδών (9 είναι ενδημικά), 490 είδη μαλακίων, και 230 είδη φυκών. Θαλάσσιες χελώνες φωλιάζουν στο βόρειο τμήμα του νησιού. Ένα ενδημικό είδος καβουριού του γλυκού νερού, το Potamon socotrensis, είναι κοινό στα προσωρινά υδάτινα ρεύματα. Εξακολουθεί, ωστόσο, να υπάρχει μεγάλη ανάγκη για περαιτέρω μελέτες των επιμέρους ειδών.
Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να βρει κανείς σε πολλές ιστοσελίδες, μια από τις οποίες είναι και αυτή:
The Socotra fauna&flora
Άλλωστε, εμείς δεν είμαστε ούτε βοτανολόγοι ούτε ορνιθολόγοι. Είμαστε; Δεν είμαστε.
Ο μοναδικός της χαρακτήρας κάνει τη Σοκότρα μια φυσική τοποθεσία παγκόσμιας κληρονομιάς. Στην πράξη, ωστόσο, αυτό που έχει σημασία είναι η επίδραση επί του εδάφους. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι πιθανές πηγές εσόδων για τον τοπικό πληθυσμό, πρέπει να αναπτυχθούν και αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν μικρής κλίμακας τουρισμό, την καλλιέργεια και την εξαγωγή των αυτοφυών φυτών, ή τη συλλογή και αποθήκευση των σπόρων προς σπορά και μοσχευμάτων για τον πολλαπλασιασμό ως μέρος των διεθνών προγραμμάτων.
Δεδομένων των κοινωνικών και αναπτυξιακών πιέσεων που είναι πλέον μια πραγματικότητα της ζωής στην Socotra, η συνεχής επιβίωση των πολλών ενδημικών ειδών, καθώς και των μοναδικών βιοτόπων είναι σε κίνδυνο. Η Σοκότρα δίνει μιαν ευκαιρία και μια πρόκληση για την ανθρωπότητα. Ευτυχώς η έννοια και την αξία της διατήρησης της εξακολουθεί να είναι ψηλά στην ατζέντα των ανθρώπων του νησιού. Ας ελπίσουμε ότι οι τοπικές και οι εθνικές προσπάθειες για την προστασία της μοναδικής άγριας ζωής στο νησί θα εξακολουθήσουν να υποστηρίζονται από τη διεθνή βοήθεια και ότι η μοναδικότητα του νησιού θα διατηρηθεί προς όφελος και ευχαρίστηση των μελλοντικών γενεών.
Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, αν κάποιος βάλει στην «αναζήτηση» του Google “Socotra island” θα λάβει σαν αποτέλεσμα πολύ περισσότερες ιστοσελίδες απʼ όσες θα μπορούσε να φανταστεί. Η επιλογή της σελίδας της Wikipedia
Socotra - Wikipedia, the free encyclopedia
θα του δώσει πλήθος πληροφοριών και μια σειρά εξωτερικών συνδέσμων ιδιαίτερα αξιόλογων, στις σελίδες των οποίων μπορεί να χωθεί «στα βαθειά» και να ταξιδέψει στο χρόνο, στην ιστορία, στους θρύλους του νησιού αλλά και στα σύγχρονα προγράμματα του Ο.Η.Ε. και άλλων οργανισμών ή φορέων για το νησί. Παραθέτω ενδεικτικά τη σελίδα του UNDP (Socotra Governance and Biodiversity Project) που αναφέρεται στην τελευταία αποστολή του Al Jazeera TV στο νησί, η οποία συνέπεσε χρονικά με τη δική μας επίσκεψη:
Socotra Governance & Biodiversity Project - Al Jazeera TV channel produced a video about the impacts of climate change on Socotra, which has been broadcasted during the climate change COP16 conference in Cancun, Mexico
Το κείμενο που ακολουθεί δεν φιλοδοξεί να κομίσει γλαύκας εις Αθήνας. Δεν είναι τίποτε περισσότερο από κάποιες πληροφορίες, σταχυολογημένες από κάποιες ξένες σελίδες και μεταφρασμένες από μένα με σκοπό να βοηθήσει λίγο τα μέλη του φόρουμ που διαβάζουν αυτήν την ιστορία ώστε να πάρουν μια μικρή ιδέα για την περιοχή και τις συνθήκες που αντιμετωπίσαμε (και αντιμετωπίζουν οι κάτοικοί της). Όσοι βρούν το κείμενο κουραστικό ή βαρετό λόγω της φύσης του, ας κάνουν λίγη υπομονή, η συνέχεια της ιστορίας ακολουθεί στο επόμενο κεφάλαιο.
Γενικά
Η Σοκότρα, εκτός της επικρατούσης (Socotra), έχει και άλλες ονομασίες: Asqo'tra, Sou'qatra, Soqotra, Suqutra και Socotora. Όλες παρεμφερείς, προέρχονται από την σανσκριτική Sukhadara ή Dripa Sukhadara που σημαίνει «το νησί που κατοικεί η ευδαιμονία». Άλλες ονομασίες του είναι «Η νήσος της Ομίχλης» και «Το νησί του δέντρου με το αίμα του δράκου (the Island of the Dragon's Blood Tree)». Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν βαφτίσει το σύμπλεγμα (αρχιπέλαγος) των 4 νήσων «Διοσκουρίδες νήσους». Κατά μίαν άλλην εκδοχή, το όνομα του νησιού προέρχεται από τα Ελληνικά, τους «Διόσκουρους» Κάστορα και Πολυδεύκη, προστάτες των ναυτικών στη μυθολογία. Το Αρχιπέλαγος Σοκότρα αποτελείται από τη Socotra (με έκταση όση η δική μας Εύβοια) και τρία απομακρυσμένα νησιά, τα Abd al-Kuri, Samha και Darsa. Η Socotra είναι η πατρίδα σπάνιων προϊόντων, όπως το λιβάνι (frankincense), το μαύρο oblillnum και το «Αίμα του δράκου», ενώ εξάγει αλόη και βότανα. Είναι το μεγαλύτερο νησί στον αραβικό κόσμο. Τα βαθιά νερά του Κόλπου του Άντεν και του Ινδικού Ωκεανού περιβάλλουν το νησί, ωστόσο αυτά κοντά στις ακτές είναι αρκετά ρηχά. Λίγο μακρύτερα, η εμφάνιση καρχαριών ή δελφινιών δεν είναι σπάνια ενώ, τελευταία αναφέρονται και κρούσματα άλλων «καρχαριοειδών», ανθρωπόμορφων από τη Σομαλία
Socotra Governance & Biodiversity Project - A fishing boat with four fishermen on the board was kidnapped by Somali pirates from the eastern tip of Socotra, Ras Irsil, earlier this week. Another boat managed to escape the seizure
Η Σοκότρα είναι ένα εξαιρετικά απομονωμένο νησί, ευρισκόμενη 380 χιλιόμετρα (238 μίλια) νότια της ηπειρωτικής Υεμένης και 80 χλμ. δυτικά του Κέρατος της Αφρικής. 20 εκατομμύρια χρόνια πριν ή και περισσότερο, όταν όλα τα σημαντικά τμήματα ξηράς του πλανήτη ήταν ακόμη ενωμένα και οι πιο σημαντικές μορφές ζωής ήταν ακόμη μια μακρινή εξέλιξη, η Σοκότρα έστεκε ήδη αυτόνομη σαν νησί. Ως εκ τούτου, ήταν πλήρως αποκομμένη απʼ τον υπόλοιπο κόσμο - με κάθε έννοια. Με την ψηλότερη βουνοκορφή στα 1.570 μέτρα, τα ψηλά γρανιτένια βουνά, τις βαθιές κοιλάδες, τʼ ασβεστολιθικά οροπέδια, τις αμμώδεις παραλίες με τα κρυστάλλινα νερά, αλλά και τις λιμνοθάλασσες και τους ανεμοδαρμένους βράχους που χτυπιούνται αλύπητα από μιαν αφρισμένη θάλασσα, το νησί είναι απροσπέλαστο για τουλάχιστον 4 μήνες το χρόνο (Ιούνιο – Σεπτέμβριο, περίοδο των μουσσώνων).
Η ιστορία του νησιού
Πριν από 1,4 εκ. χρόνια ο άνθρωπος «ο Homo erectus» πατάει το πόδι του στο έδαφος της Σοκότρα. Το πιστοποιούν χιλιάδες λίθινα εργαλεία που ανακαλύφθηκαν το 2008 στο Hadibo από τους αρχαιολόγους μιας Ρωσικής αποστολής. Η ανακάλυψη του πολιτισμού Oldowan πιστοποιήθηκε από δύο ακόμη αποστολές το 2009.
Γύρω στο 3000 π.Χ. αναπτύσσεται η τοπική ναυσιπλοΐα και το θαλάσσιο εμπόριο στʼ ανοιχτά της Νότιας Αραβικής ακτής. Ήδη από το 1000 π.Χ. η Σοκότρα ανήκει στη Γή του Λιβανιού. Το 330 π.Χ. Έλληνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, απεσταλμένοι καθʼ υπόδειξη του Αριστοτέλη με σκοπό νʼ αξιοποιήσουν την καλύτερη αλόη στον κόσμο, ξεπερνούν το εμπόδιο των Ινδών που μόλις είχαν εγκατασταθεί στο νησί και ιδρύουν τον πρώτο οικισμό τους. Έγγραφες αναφορές στο νησί γίνονται τον 1ο π.Χ. και τον 1ο μ.Χ. αιώνες όπου, εκτός των Ινδών και Ελλήνων, υπάρχουν και Άραβες κάτοικοι. Γύρω στο 50 μ.Χ., ο Άγιος Θωμάς στο δρόμο του για την Ινδία, ναυαγεί εκεί, κηρύσσει και μετατρέπει τους Έλληνες, ιδρύοντας και κτίζοντας την πρώτη χριστιανική εκκλησία.
Τον 4ο αιώνα μ.Χ. το εμπόριο του λιβανιού φθίνει και η Σοκότρα χάνει τη σημασία που είχε για τον κόσμο. Μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. οι κάτοικοι εξακολουθούν να είναι Έλληνες Χριστιανοί της Νεστοριανής Εκκλησίας της Βαβυλώνας. Μέχρι τον 13ο αιώνα μ.Χ. οι Έλληνες υπερτερούν αλλά δεν είναι πλέον μόνοι τους: Μοιράζονται τη γη με τους Άραβες και τους πειρατές που τη χρησιμοποιούν σαν ορμητήριό τους. Τότε επισκέπτεται το νησί και ο Marco Polo που επιβεβαιώνει την παραπάνω κατάσταση που παραμένει η ίδια, με ενεργό συμμετοχή των πειρατών στο εμπόριο, μέχρι τα μέσα του 14ου αιώνα που το νησί περνά στον έλεγχο των σουλτάνων του Shihr.
Στα τέλη του 15ου αιώνα ο μέλλων πιλότος του Βάσκο ντα Γκάμα, Ahmad Ibn Magid, γράφει στο έργο του Kitab al-fawaid: «... Η Σοκότρα, το δέκατο κύριο νησί, κατοικείται από Χριστιανούς, τα απομεινάρια των Ελλήνων. Ο πληθυσμός του είναι περίπου 20 χιλιάδες. Το νησί είναι υπό τον έλεγχο των σεΐχηδων του Mahra από το Banuʼ Afrar». Τον Ιανουάριο του 1507, ο Πορτογαλικός στόλος του βασιλιά Μανουέλ (1496-1521), υπό την αρχηγία των Tristao da Cunha και Afonso de Albuquerque επιτίθεται στους Mahri στο φρούριο Σουκ (Sheq), την παλιά πρωτεύουσα της Σοκότρα. Ο τοπικός κυβερνήτης σκοτώνεται και οι Πορτογάλοι εγκαθιστούν φρουρά 100 ανδρών υπό τις διαταγές του Afonso de Noronha. Ωστόσο, η παραμονή τους θα είναι σύντομη και, μετά από συνεχείς αψιμαχίες με τους επαναστατημένους νησιώτες, αποχωρούν το 1511 για να παραδώσουν την εξουσία στους Σουλτάνους του Qishn από το Banuʼ Afrar που (με κάποια διαλείμματα) την διατήρησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μέχρι το 1967!
Από τον 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα, διάφοροι επώνυμοι επισκέπτονται το νησί, μεταξύ των οποίων και οι St Francis Xavier (καθʼ οδόν προς Ινδία και Γκόα) και ο Άγιος Ιγνάτιος Loyolla, ο ιδρυτής της Τάξης των Ιησουϊτών. Η πρώτη επίσκεψη πλοίου της Βρετανικής Εταιρίας των Ανατολικών Ινδιών γίνεται το 1608 στη νέα πρωτεύουσα του νησιού Tamarida (Hadibo). Καταφέρνουν να βάλουν πόδι τελικά το 1834 αλλά ούτʼ αυτούς τους σήκωσε το κλίμα για πολύ και το 1839 την έκαναν με ελαφρά πηδηματάκια όπως παλιότερα οι Πορτογάλοι. Αυτοί, όμως, δεν το βάζουν εύκολα κάτω και το 1876 καταφέρνουν να υπογράψουν συνθήκη με τους Σουλτάνους και νάʼσου τους το 1880 επιστρέφουν κύριοι και ευγενείς, ως επισκέπτες πλέον, με την βοτανική αποστολή του Bailey Balfour.
Κάτι οι συνεχείς επιστημονικές (; ) αποστολές, κάτι οι εξελίξεις στο Άντεν απέναντι, τα επίμονα εγγλεζάκια στεριώνουν στο νησί από το 1886 που το νησί ανήκει πλέον, επισήμως, στο Προτεκτοράτο. Ο δρόμος ανοίγει πλέον για μια σειρά επιστημονικών αποστολών από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και Πανεπιστήμια μέχρι το 1918 που γίνεται και η πρώτη φωτογραφική τεκμηρίωση, όταν το National Geographic δημοσίευσε ένα χαρακτηριστικό άρθρο για το νησί με τίτλο "Η διαδρομή των μπαχαρικών ", στο οποίο ο φωτογράφος Charles Moser αποτύπωσε εξαιρετικά τους ανθρώπους, τα φυτά και τη φύση, με αποτέλεσμα να γίνουν γνωστά στον πολύ κόσμο στοιχεία που μέχρι τότε αποτελούσαν αποκλειστικό προνόμιο μερικών επιστημόνων.
Στη διάρκεια του Βʼ Παγκοσμίου Πολέμου η Βρετανική RAF έχει τη βάση της στο νησί – η οποία έπαιξε το ρόλο της και στα γεγονότα του 1967. Μέχρι εκεί, όμως, γιατί στις 30 Νοεμβρίου 1967 ανακηρύσσεται η ανεξαρτησία της Νότιας Υεμένης, το αρχιπέλαγος γίνεται τμήμα του νέου κράτους και υπάγεται στην επαρχία του Άντεν.
Το νεοσύστατο κράτος σηκώνει τα μανίκια και έργα ανάπτυξης ξεκινούν την περίοδο 1971-1975 που περιλαμβάνουν την κατασκευή δρόμων και δημοτικών σχολείων, τη δημόσια υγεία, τη γεωργία και κτηνοτροφία και τις επικοινωνίες. Δυστυχώς η κολεκτιβοποίηση των αλιέων (9 Φλεβάρη 1971) και η εγκατάσταση ενός σκληρότερου καθεστώτος έφεραν αντιδράσεις και καταδίκες από τις αρχές του Άντεν. Τον Δεκέμβρη του 1977 γίνονται οι πρώτες εκλογές για το Κοινοβούλιο της Σοκότρα. Το 1983, η σύνθετη κοινή Αποστολή Σοβιετικών – Υεμενιτών στην Hadramaut και τη Σοκότρα αρχίζει τις εργασίες της στο νησί και τις συνεχίζει μέχρι τις 22 Μαΐου 1990 που κηρύσσεται η ένωση της Βόρειας με τη Νότια Υεμένη για τη δημιουργία της Δημοκρατίας της Υεμένης, της οποίας η Σοκότρα αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι.
Γεωγραφία
Η Socotra χαρακτηρίζεται από μοναδική χερσαία και θαλάσσια βιοποικιλότητα. Στη μεγάλη του διάσταση το νησί φτάνει τα 125 χλμ. μήκος και 45 χλμ. πλάτος και καλύπτει μια συνολική έκταση 3665 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τοπογραφικά μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις κύριες ζώνες: την παράκτια πεδιάδα, ένα ασβεστολιθικό οροπέδιο και τα Όρη Hagghier (από τις αρχαιότερες οροσειρές στον κόσμο). Έχει αραιή βλάστηση και κυριαρχείται από ξενόμορφες (ανθεκτικές στην ξηρασία) μορφές, οι οποίες είναι καλά προσαρμοσμένες στις σκληρές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης και της ξηράνσεως συνεπεία του ήλιου και του ανέμου. Μόνο σε προστατευμένα κοιλάδες και υψηλότερες ορεινές περιοχές η βλάστηση είναι πιο πλούσια.
Το κλίμα της επηρεάζεται τόσο από τους ΝΔ όσο και τους ΒΑ μουσσώνες. Οι ΝΔ φυσούν από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο φέρνοντας ζεστούς, ξηρούς ανέμους που είναι γενικά ξηροί αλλά φέρνουν λίγη βροχή στα ορεινά. Η μεγαλύτερη βροχόπτωση εμφανίζεται από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο. κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ΝΔ άνεμοι αντικαθίστανται με πολύ ελαφρύτερες βροχές από τα ΒΑ. Οι βροχοπτώσεις είναι πολύ σποραδικές και εκτιμάται ότι σε μερικά χρόνια, οι παράκτιες περιοχές δε θα δέχονται καθόλου. Ο μέσος όρος των μετρήσεων για τα πεδινά είναι περίπου 150 mm και για τα ορεινά μπορεί να φθάσει τα 500 mm. Οι περισσότερες βροχές πέφτουν το χειμώνα. Τα βουνά είναι συχνά καλυμμένα από σύννεφα και η βαριά νυχτερινή υγρασία είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Η καλύτερη εποχή για να επισκεφθεί κανείς το νησί είναι από τις 15 Οκτωβρίου μέχρι τις 15 Απριλίου.
Οι φυλές της Σοκότρα
Οι κάτοικοι του νησιού είναι δύο ειδών: Στις ακτές ζουν ένα μείγμα Αράβων και Αφρικανών ενώ στα ορεινά οι πραγματικοί Socotri, οι οποίοι είναι αυτόχθονες ιθαγενείς «από αμνημονεύτων χρόνων», ζούσαν σε σπηλιές και μιλούσαν μια γλώσσα που κανείς δεν καταλάβαινε. Η γλώσσα αυτή είναι σημιτικής καταγωγής, διαφορετική από την Αραβική, αποτελεί εξέλιξη της αρχαίας Himyaritic και (με κάποιες παραλλαγές) τη μοιράζονται με τους κατοίκους του Al-Mahara στην Υεμένη και του Dhofar στο Ομάν.
Οι παραδόσεις των ντόπιων διαφέρουν από εκείνες των κατοίκων της υπόλοιπης Υεμένης στη βάση ότι επηρεάζονται όχι μόνον από αυτές της Αραβικής Χερσονήσου αλλά και από κείνες του Κέρατος της Αφρικής και της Ινδίας. Είναι τόσο ισχυρές ώστε οι άνθρωποι δεν μπορούν ούτʼ ένα δένδρο να κόψουν προτού προηγηθεί διαβούλευση με το συμβούλιο της φυλής. Τον τελευταίο λόγο τον έχει, εννοείται, ο αρχηγός της φυλής (ή του οικισμού).
Ο πληθυσμός είναι φτωχός και απομονωμένος και υπολογίζεται μεταξύ 30 και 50 χιλιάδων. Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν άνθρωποι που ζουν σαν τρωγλοδύτες (στις σπηλιές), άλλοι σε καλύβες που κατασκευάζονται με φύλλα φοίνικα και κλαδιά δένδρων (νομάδες, συνήθως κοντά στα wadis – υδάτινα ρεύματα) ενώ στα διαμορφωμένα αστικά κέντρα (χωριά ή κωμοπόλεις) οι κατοικίες έχουν σα βάση κατασκευής την πέτρα και (λιγότερο) τα απολιθωμένα κοράλλια. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι αγρότες, βοσκοί ή ψαράδες.
Φυσική Ιστορία
Λόγω της απομόνωσής της, έχει αναπτυχθεί μια μοναδική βλάστηση με μορφές που επιβιώνουν εδώ ενώ έχουν εξαφανισθεί οπουδήποτε αλλού στον κόσμο εδώ καο δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Στις ανοικτές παράκτιες πεδιάδες με τις φυλλοβόλες θαμνώδεις εκτάσεις και στους χαμηλούς εσωτερικούς λόφους κυριαρχεί ο κοινός θάμνος Croton socotranus, το περίεργο παχύφυτο δέντρο, τo ρόδον της ερήμου Adenium obesum socotranum , και το δέντρο αγγούρι, Dendrosicyos socotranus. Στα μεγαλύτερα υψόμετρα βρίσκει κανείς μια ποικιλία από λιβανόδεντρα (frankincense trees), τρία ενδημικά είδη αλόης, καθώς και άγριες ροδιές (wild pomegranate). Ένα από τα πιο διάσημα βοτανικά αξιοπερίεργα της Σοκότρα είναι το δέντρο με το αίμα του δράκου (Dracaena cinnabari), που περιορίζεται στις ζώνες των ημι-ορεινών θάμνων και στα ορεινά λιβάδια. Το δέντρο ονομάστηκε έτσι, επειδή οποιαδήποτε πληγή στο φλοιό του οδηγεί στην εκροή ενός βαθέος κόκκινου υγρού από την ουλή. Στην αρχαιότητα συγκρινόταν με το «αίμα του Άβελ» στην αρχαία ιστορία. Μια άλλη ονομασία του είναι «Dum al Axwein» (το αίμα των δύο αδελφών) Κάιν και Άβελ, στη σύγχρονη καθημερινή αραβική γλώσσα.
Ο Dr. Robert Mill του Royal Botanic Garden του Εδιμβούργου, έγραψε: "Το μικρό νησί Σοκότρα του Ινδικού Ωκεανού περιέχει μία από τις πλουσιότερες και καλύτερα διατηρημένες ξηρές τροπικές χλωρίδες του κόσμου, με πάνω από το ένα τρίτο των ειδών να είναι ενδημικά και είναι διεθνώς αναγνωρισμένο ως κέντρο μιας εξαιρετικής βιοποικιλότητας."
Τα Ηνωμένα Έθνη, στα πρακτικά του Πρώτου Διεθνούς Συμποσίου για την Soqotra, αναφέρουν: «Το νησί της Σοκότρα είναι αναμφίβολα ένα εξαιρετικά πολύτιμο φυσικό περιουσιακό στοιχείο. Για τον λόγο αυτόν έχει οριστεί ως «Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς» και ως «Προστατευμένη Περιοχή για τον Άνθρωπο και τη Βιόσφαιρα». Έχει μια πλούσια και μοναδική βιοποικιλότητα.. η οποία είναι ασυναγώνιστη στον Ινδικό Ωκεανό και στην αραβική περιοχή ".
Η Socotra συγκρίνεται συχνά με τα νησιά Γκαλαπάγκος, της Νότιας Αμερικής, των οποίων η μοναδική άγρια ζωή προκάλεσε τον Κάρολο Δαρβίνο να διατυπώσει τη θεωρία της εξέλιξης. Η World Wildlife Federation δήλωσε: «Το Αρχιπέλαγος της Σοκότρα έχει μια τέτοια μοναδική συνάθροιση των ζωικών και φυτικών ειδών που έχει περιγραφεί ως μια αραβική Εδέμ».
Από βιο-γεωγραφική άποψη συνδέεται περισσότερο με την Αφρική (Σομαλία) παρά με την Αραβία αλλά υπάρχουν και ενδιαφέρουσες συγγένειες με άλλες ομάδες νησιών όπως οι γρανιτένιες Σεϋχέλλες αλλά και απομακρυσμένα νησιά του Ατλαντικού, όπως οι Κανάριοι Νήσοι!
Η χλωρίδα και πανίδα
Η πρώτη επιστημονική αποστολή στο απομακρυσμένο αρχιπέλαγος έφτασε το 1880, όταν ο Σκωτσέζος βοτανολόγος Isaac Bailey Balfour συγκέντρωσε περίπου 500 φυτά. Πάνω από 200 από αυτά ήταν νέα είδη για την επιστήμη. Μέχρι σήμερα, περίπου 850 αγγειόσπερμα έχουν καταγραφεί από Σοκότρα, εκ των οποίων περίπου 270 (συμπεριλαμβανομένων των 15 ειδών που περιορίζονται αποκλειστικά στο Abd al Kuri) δεν απαντώνται πουθενά αλλού (δηλαδή είναι ενδημικά είδη) τα οποία δημιουργούν μιαν αλλόκοτη βλάστηση - και κάνουν το αρχιπέλαγος τη δέκατη πλουσιότερη ομάδα νησιών στη λίστα για τα ενδημικά είδη φυτών.
Πολλά είδη είναι περίεργα ζωντανά λείψανα της χλωρίδας της προϊστορικής περιόδου που εδώ και καιρό έχει εξαφανιστεί από την Αφρικανική / αραβική ηπειρωτική χώρα και δεν είναι σπάνιο πολλά απʼ αυτά να παρουσιάζουν δείγματα γιγαντισμού.
Η Dracaena cinnabari (Το δέντρο με το Αίμα του δράκου, που είναι γνωστό και ως «inside out umbrella tree»), το πιο διάσημο από τα παράξενα είδη, με το σχήμα σαν μανιτάρι, έχει συγγένεια με είδη στη νότια Αραβία, την βόρειο-ανατολική Αφρική και τα Κανάρια Νησιά, περιοχές φαινομενικά άσχετες μεταξύ τους που, όμως, κάποτε, στην Τεταρτογενή περίοδο, πρέπει να αποτελούσαν μιαν ενιαία γη που εκτείνονταν πιθανόν από τη Μαδέρα μέχρι τα νότια τμήματα της Ρωσίας, και της οποίας γης αποτελούν ζωντανά λείψανα της χλωρίδας της. Σε αντίθεση με τα συγγενικά του είδη που έχουν γίνει πολύ σπάνια, αυτό το δένδρο είναι ιδιαίτερα εξαπλωμένο στη Σοκότρα και δεσπόζει στις πράσινες δασώδεις περιοχές στο κέντρο και στα ανατολικά του νησιού. Σύμφωνα με το μύθο, το δέντρο ξεπήδησε από το αίμα που χύθηκε από έναν δράκο που πολέμησε μέχρι θανάτου μʼ έναν ελέφαντα. Η κόκκινη ρητίνη του δένδρου ονομάζεται κιννάβαρι (cinnabar) και ήταν ένα ιδιαίτερα ακριβό προϊόν στον αρχαίο κόσμο. Ακόμη και σήμερα αποτελεί έναν σημαντικό πόρο για τον τοπικό πληθυσμό αν και δεν έχει πια μεγάλη εμπορική αξία στη διεθνή αγορά. Χρησιμοποιείται για την θεραπεία προβλημάτων στο στομάχι, τη βαφή του μαλλιού, ως κόλλα, για τη διακόσμηση κεραμικών ή σπιτιών ή ακόμη και ως κραγιόν. Τα περισσότερα δέντρα στο νησί φαίνονται υγιή, αν και γηρασμένα. Ωστόσο, πολύ λίγα νέα φυτά ή μικρά δέντρα μπορούν να βρεθούν, σα συνέπεια της πίεσης που δέχονται από τη βόσκηση των ζώων.
Το δεύτερο σημαντικότερο είδος είναι το γκροτέσκο Adenium obesum socotranum , με τον κορμό του να παίρνει διάφορα σχήματα μπουκαλιού και, καθόλου παράξενο, να αναφέρεται στην καθομιλουμένη σαν «bottle tree».
Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι και η Euphorbia arbuscula η οποία έχει μια παράξενη χαρακτηριστική εμφάνιση, και απαντάται στους πρόποδες και στους ασβεστολιθικούς γκρεμούς.
Το Λιβάνι ήταν ένα άλλο φυσικό προϊόν για το οποίο Σοκότρα ήταν γνωστή στο παρελθόν. Υπάρχουν ίσως οκτώ είδη λιβανόδενδρων (Frankincense trees - Boswellia) στο νησί, με κάποια να μην έχουν περιγραφεί ακόμη. Στους νεότερους χρόνους η ρητίνη που παράγουν παίζει δευτερεύοντα ρόλο στον τομέα των εξαγωγών, αλλά στο νησί χρησιμοποιείται ακόμα. Μεγάλης εκτίμησης έχαιρε, επίσης, στην αρχαιότητα και η Σοκοτριανή αλόη - για ιατρικούς σκοπούς. Υπάρχουν τρία είδη, όλα ενδημικά και συναφή μεταξύ τους. Ο πικρός, κεχριμπαρένιος χυμός τους συλλέγεται ακόμη και σήμερα, κόβοντας τα φύλλα στη βάση και αφήνοντας τα κομμένα άκρα να στραγγίξουν πάνω στο δέρμα κατσίκας για αρκετές ώρες.
Η πανίδα της Σοκότρα είναι εξίσου συναρπαστική. Ανάμεσα στα 180 είδη πουλιών που απαντώνται στο νησί, τα 6 είναι ενδημικά, καθώς επίσης και 14 υπο-είδη. Επίσης, είναι σημείο υποδοχής για πολλά μεταναστευτικά πτηνά, πάνω από 45 είδη, όπως φλαμίνγκο, τσικνιάδες, κορμοράνοι, γλάροι, κλπ. Τέλος, ο Αιγυπτιακός Γύπας καταγράφει την υψηλότερη πυκνότητα στον κόσμο.
Από τα άλλα είδη, καταγράφονται 190 είδη πεταλούδας, με ένα μεγάλο αριθμό ενδημικά, 22 είδη ερπετών με τα 19 ενδημικά και 600 είδη εντόμων με ποσοστό ενδημικών που πλησιάζει το 90%. Αγελάδες, γαϊδούρια και καμήλες συναντώνται συχνά. Υπάρχουν επίσης νυχτερίδες και γάτες και καθόλου σκύλοι. Και φυσικά, κατσίκες, κατσίκες παντού, υπερ-πολλαπλάσιες οποιουδήποτε άλλου είδους στο νησί – και των ανθρώπων.
Στο θαλάσσιο κόσμο η Σοκότρα κατέχει μιαν ιδιαίτερη θέση καθώς στο βυθό της συναντιούνται είδη από διαφορετικές βιο-γεωγραφικές περιοχές: τον δυτικό Ινδικό Ωκεανό, την Ερυθρά θάλασσα και την Ανατολική Αφρική. Παρά το μικρό του μέγεθος, το αρχιπέλαγος φιλοξενεί πάνω από 680 είδη ψαριών, αριθμός που είναι συγκρίσιμος με εκείνον της Ερυθράς Θάλασσας, περίπου 230 είδη σκληρά κοράλλια (5 είναι ενδημικά) και 30 είδη μαλακά κοράλλια. Επιπροσθέτως, 300 είδη καρκινοειδών (9 είναι ενδημικά), 490 είδη μαλακίων, και 230 είδη φυκών. Θαλάσσιες χελώνες φωλιάζουν στο βόρειο τμήμα του νησιού. Ένα ενδημικό είδος καβουριού του γλυκού νερού, το Potamon socotrensis, είναι κοινό στα προσωρινά υδάτινα ρεύματα. Εξακολουθεί, ωστόσο, να υπάρχει μεγάλη ανάγκη για περαιτέρω μελέτες των επιμέρους ειδών.
Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να βρει κανείς σε πολλές ιστοσελίδες, μια από τις οποίες είναι και αυτή:
The Socotra fauna&flora
Άλλωστε, εμείς δεν είμαστε ούτε βοτανολόγοι ούτε ορνιθολόγοι. Είμαστε; Δεν είμαστε.
Ο μοναδικός της χαρακτήρας κάνει τη Σοκότρα μια φυσική τοποθεσία παγκόσμιας κληρονομιάς. Στην πράξη, ωστόσο, αυτό που έχει σημασία είναι η επίδραση επί του εδάφους. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι πιθανές πηγές εσόδων για τον τοπικό πληθυσμό, πρέπει να αναπτυχθούν και αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν μικρής κλίμακας τουρισμό, την καλλιέργεια και την εξαγωγή των αυτοφυών φυτών, ή τη συλλογή και αποθήκευση των σπόρων προς σπορά και μοσχευμάτων για τον πολλαπλασιασμό ως μέρος των διεθνών προγραμμάτων.
Δεδομένων των κοινωνικών και αναπτυξιακών πιέσεων που είναι πλέον μια πραγματικότητα της ζωής στην Socotra, η συνεχής επιβίωση των πολλών ενδημικών ειδών, καθώς και των μοναδικών βιοτόπων είναι σε κίνδυνο. Η Σοκότρα δίνει μιαν ευκαιρία και μια πρόκληση για την ανθρωπότητα. Ευτυχώς η έννοια και την αξία της διατήρησης της εξακολουθεί να είναι ψηλά στην ατζέντα των ανθρώπων του νησιού. Ας ελπίσουμε ότι οι τοπικές και οι εθνικές προσπάθειες για την προστασία της μοναδικής άγριας ζωής στο νησί θα εξακολουθήσουν να υποστηρίζονται από τη διεθνή βοήθεια και ότι η μοναδικότητα του νησιού θα διατηρηθεί προς όφελος και ευχαρίστηση των μελλοντικών γενεών.
