Πακιστάν ΠΑΚΙΣΤΑΝ. Στα χνάρια του Μ. Αλέξανδρου

[travelbreak]

Παγετώνας Χούπερ.

Για τη σημερινή ημέρα δεν είχαμε και παρά πολλά πράγματα να κάνουμε. Αυτό βέβαια έγραφε το ελλιπές πρόγραμμά μας. Όταν τελείωσε το ταξίδι μας έστειλα ένα γράμμα στον ιδιοκτήτη του πρακτορείου, τον Σαχίντ στη Λαχόρη, για να τον ευχαριστήσω. Δεν του έγραψα τίποτα κακό για το πρόγραμμα. Εκείνος φυσικά είχε ενημερωθεί από τον Ασίφ, ότι του ζητούσαμε να μας πάει από εδώ κι από εκεί προσθέτοντας προορισμούς. Γι’ αυτό μου απολογήθηκε λέγοντας μου ότι έκανε ένα πρόγραμμα ελαφρύ λόγω της μεγάλης ηλικίας μας, και ότι δεν φανταζόταν ότι ήμασταν τόσο κινητικοί. Μη σου πω τίποτα για τις ηλικίες μας Σαχίντ!

Σύμφωνα με τον ξεναγό μας η περιοχή που ήμασταν ήταν όμορφη, αλλά δεν έχει επισκέψιμα μέρη που να βρίσκονται σε σχετικά κοντινή απόσταση. Εξαίρεση αποτελούν 2 κάστρα που βρίσκονται πολύ κοντά στο Καριμαμπάντ. Μάλιστα το ένα βρίσκεται στην άκρη του χωριού. Το χωριό είναι σχετικά μεγάλο και είναι χτισμένο στις πλαγιές ενός βουνού. Από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου μπορούμε να δούμε τέσσερις κορυφές που να είναι πάνω από 7 χιλιόμετρα υψόμετρο. Στο πίσω μέρος, δηλαδή προς το βορρά, μπορούμε να δούμε άλλες τέσσερις. Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλο τέτοιο μέρος στον κόσμο. Αυτά βέβαια μας τα είπε ο ξεναγός και θεωρώ ότι ξέρει και πρέπει να του έχω εμπιστοσύνη σε τέτοια θέματα.

Το πρωί ξύπνησα αρκετά νωρίς, περίπου στις 5:30. Δηλαδή μετά από 6 ώρες ύπνο με το ζόρι. Επειδή είδα ότι έξω είχε λιακάδα βγήκα αμέσως στα μπαλκόνια του ξενοδοχείου για να τραβήξω φωτογραφίες τις γύρω βουνοκορφές. Όσες μπορούσα να δω τουλάχιστον. Όμως το ξενοδοχείο είναι αρκετά ψηλά, αν και στο κάτω μέρος του χωριού, και μπορούμε και βλέπουμε κάτω το ποτάμι που τρέχει στην κοιλάδα. Επίσης βλέπουμε ακριβώς απέναντι και χαμηλά βουνά αλλά και πολύ ψηλά. Διακρίνεται επίσης τουλάχιστον ένας παγετώνας. Το χωριό είναι αμφιθεατρικό. Έχει ένα κεντρικό δρόμο τον οποίο ανεβαίνουν και κατεβαίνουν τα οχήματα. Στο τέλος του δρόμου μπορείς να συνεχίσεις με τα πόδια ή με μηχανάκι, αλλά και με μικρό αυτοκίνητο και να φτάσεις μέχρι το φρούριο Baltit.

Ο χώρος του ξενοδοχείου μας:

Φωτογράφισα λοιπόν τα βουνά με τα τεράστια υψόμετρα και την κοιλάδα που κάτω τρέχει ο ποταμός Hunza που τροφοδοτείται από τα νερά πολλών άλλων παραπόταμων που τα μαζεύουν από τους παγετώνες. Το έκανα 2-3 φορές (την φωτογράφιση) αφού μέχρι τις 7:30 άλλαζε ο φωτισμός καθώς ανέβαινε ο ήλιος. Εκείνη την ώρα πήγαμε για να πάρουμε ένα πολύ φτωχικό πρωινό. Στις 8:30 όμως είχαμε αναχώρηση. Φύγαμε φυσικά χωρίς τις βαλίτσες μας, πρώτη φορά στο ταξίδι, αφού θα επιστρέφαμε κάποια ώρα στο ξενοδοχείο στο οποίο θα μέναμε άλλη μία βραδιά.

Προορισμός μας ήταν ο παγετώνας Χούπερ. Πηγαίνοντας για τον παγετώνα κάναμε μερικές στάσεις. Μια ήταν στο χωριό, πολύ κοντά στον παγετώνα, και ο ξεναγός μάς σταματά κάπου σε κάτι άσχετα χωράφια. Βγαίνουμε από το αυτοκίνητο και μας δείχνει τις καλλιέργειες δίπλα. Στην αρχή αναρωτηθήκαμε γιατί να μας δείχνει αυτά τα πράσινα φυτά, λες και ήταν κάτι ιδιαίτερο. Κι όμως ήταν! Ένα σωρό χωράφια τριγύρω ήταν όλο καλλιέργειες χασίσι. Δεν ήταν ακόμα έτοιμο, αλλά ήταν ποτισμένο και φουντωτό. Φυσικά το περιεργαστήκαμε και κόψαμε μερικά φύλλα για να τα τρίψουμε στα χέρια μας και να μυρίσουμε. Είπε ότι είναι για ιατρική χρήση μόνο, αλλά ασφαλώς όποιος ήθελε στο χωριό το χρησιμοποιούσε κατά το δοκούν. Τις επόμενες μέρες δεν είδαμε παρόμοιες καλλιέργειες. Όχι ότι δε θα υπήρχαν αλλά δε δίναμε σημασία. Άλλωστε συνέχεια στις στάσεις που κάναμε, βλέπαμε άπειρο χασίσι στις άκρες των δρόμων. Μόνο που ήταν απότιστο και μάλλον θα το έλεγα άγριο. Γι’ αυτό και ήταν πιο κοντό και είχε τα φύλλα μικρά. Έχω την υποψία ότι ο οδηγός μας κάτι τέτοιο κάπνιζε μερικές φορές, αφού πολύ συχνά μύριζε το αυτοκίνητο. Όχι ότι κάπνιζε ποτέ μέσα σε αυτό, αλλά κάτι σχετικό μου ερχόταν στη μύτη. Όταν το είπα στους άλλους δεν ήθελαν να το πιστέψουν και μου έλεγαν ότι είναι επειδή το πατάμε και γι’ αυτό μυρίζει γενικά. Δε μας απασχόλησε περισσότερο όμως.

Πρώτη και μεγάλη στάση ήταν ο παγετώνας Hoper ή Hopper ή Hooper. Για να πάμε εκεί κάναμε σχεδόν μιάμιση ώρα. Όμως η διαδρομή φυσικά είχε το ενδιαφέρον της. Σταματήσαμε πολλές φορές για φωτογραφίες. Όταν φτάσαμε στο χωριό Ηopper δεν αργήσαμε να δούμε τον τεράστιο παγετώνα. Προχωρώντας λίγο με τα πόδια φτάσαμε σε ένα σημείο που προς τα κάτω φαινόταν να ξεχύνεται το ποτάμι του χιονιού. Ο παγετώνας κυλά μπορεί και 200 μέτρα πιο κάτω από εμάς, όχι περισσότερο. Στην περιοχή μείναμε πάνω από μία ώρα κάνοντας βόλτες και θαυμάζοντας το τοπίο.

Προχωρώντας λίγο στη μεριά από την οποία κατέβαινε ο παγετώνας, είδαμε το βουνό ολόκληρο από το οποίο εκείνος ξεκινούσε. Το θέαμα ήταν υπέροχο και είχαμε ενθουσιαστεί. Χρόνια είχαμε να δούμε τέτοιο παγετώνα, και από τόσο κοντά μάλιστα. Η ομορφιά επίσης ήταν στο ότι τον έβλεπες από ψηλά να ξεχύνετε κάτω από τα πόδια σου. Όποιος ήθελε μπορούσε να περπατήσει για να πάει να τον συναντήσει. Όμως θα χρειαζόταν αρκετή ώρα, ειδικά ή επιστροφή. Έτσι εμείς προτιμήσαμε να μείνουμε σε εκείνο το μέρος που ήμασταν κάνοντας βόλτες. Σε μια γωνιά του βουνού φτάσαμε και εκεί ήταν ένα τύπου ξενοδοχείο. Τα περισσότερα «δωμάτια» ήταν σκηνές ιγκλού με διάφανη οροφή. Από τα πιο ενδιαφέροντα μέρη που έχω δει για να μείνει κάποιος.

Ωραία θα ήταν να μένεις σε αυτή τη σκηνή:

Η διαδρομή για τον Παγετώνα:

 

[travelbreak]

Τα κάστρα στο Καριμαμπάντ.

Όταν τελειώσαμε τη βόλτα μας στον Παγετώνα, ξεκινήσαμε την επιστροφή προς το Καριμαμπάντ. Ο δρόμος ήταν αρκετά κακός και αν σκεφτεί κανείς ότι κάναμε πάνω από μία ώρα για τα τελευταία 20 χιλιόμετρα καταλαβαίνει τα χάλια του. Ο χρόνος που κάναμε ήταν ίδιος και όταν ανεβαίναμε και όταν κατεβαίναμε. Εννοείται ότι είναι μεγάλο πρόβλημα όταν συναντιούνται δύο αυτοκίνητα. Υπενθυμίζω ότι στο Πακιστάν η οδήγηση γίνεται από την αριστερή πλευρά του δρόμου. Άσε που ξαφνικά βλέπουμε μπροστά μας ένα σύννεφο σκόνης. Μόλις πριν είχε γίνει μια μικρή κατολίσθηση. Περιμέναμε λίγο να πέσει η σκόνη και περάσαμε βιαστικά.

Η επόμενη μας στάση ήταν το φρούριο Αltit. Το είχαμε δει και την προηγούμενη μέρα περνώντας τον κεντρικό δρόμο KKH. Όμως ήμασταν χαμηλά εμείς και εκείνο ήταν λίγο πιο πάνω. Τώρα το προσεγγίσαμε από την επάνω πλευρά. Παρκάραμε το αυτοκίνητο στο ομώνυμο χωριό και με λίγο περπάτημα φτάσαμε στο φρούριο. Όταν το βλέπεις από μακριά καταλαβαίνεις ότι είναι κάτι όμορφο, αφού βρίσκεται ψηλά λες και είναι κρεμασμένο στην κορφή ενός μικρού βουνού, αλλά από κοντά δεν σου γεμίζει το μάτι. Κανονικά για να μπεις σε συνοδεύει ξεναγός, αλλά ο Asif τους είπε ότι εμείς δεν θέλουμε και μας άφησαν και μπήκαμε μόνοι μας μετά από απλά μία μικρή ενημέρωση. Είχε αρκετούς επισκέπτες και πιστεύω ότι σχεδόν όλοι ήταν ντόπιοι. Είναι ένα μικρό κάστρο που δεν ξέρω γιατί το ονομάζουν φρούριο.

Το χωριό φαινόταν ωραίο από ψηλά:

Όταν τελειώσαμε την βόλτα μας εκεί, κάναμε κάμποση ώρα βόλτα και μέσα στο χωριό. Έχει πολλά τουριστικά μαγαζιά αλλά δεν μπορώ να καταλάβω αν αυτοί οι άνθρωποι βγάζουν τα έξοδά τους. Εννοώ ότι δεν είχε τουρισμό, ούτε καν τότε που ήταν Αύγουστος. Είμαι σίγουρος ότι τα μισά από αυτά τα μαγαζιά που πουλούν σουβενίρ δεν πουλούν παραπάνω από ένα αντικείμενο την ημέρα.

Πριν φύγουμε όμως από το χωριό επισκεφτήκαμε ένα ξυλουργείο, το οποίο ήταν αρκετά μεγάλο. Το χαρακτηριστικό του ήταν ότι σε αυτό δούλευαν κυρίως γυναίκες κάθε ηλικίας. Έχω ξαναπεί ότι στην περιοχή της Hunza οι γυναίκες είναι πολύ απελευθερωμένες, μέχρι που εργάζονται κιόλας. Δεν είχαν όμως εκεί κάτι για να πουλήσουν, αφού το ξυλουργείο τους έφτιαχνε μεγάλα αντικείμενα.

Εδώ βλέπουμε πως σχίζουν τις πέτρες εκεί:

Η επόμενη στάση μας ήταν και η τελευταία της ημέρας με τον ξεναγό και τον οδηγό μας. Πήγαμε στο φρούριο Μπαλτίτ. Όπως ανέφερα και πριν λίγο, βρίσκεται στο πιο ψηλό μέρος του χωριού Καριμαμπάντ.

Μας πήγε εκεί ο ξεναγός μας, πλήρωσε τα εισιτήρια, μας βρήκε έναν τοπικό ξεναγό που υποχρεωτικά θα μας έκανε την ξενάγηση στο φρούριο και έφυγε. Ο τοπικός ξεναγός ήταν πολύ καλός και συμπαθής. Μάλιστα όταν έμαθε ότι είμαστε από την Ελλάδα ενθουσιάστηκε. Μας είπε ότι είναι και πρακτικός γιατρός και ακολουθεί τις συμβουλές του Ασκληπιού. Ισχυρίστηκε ότι έχει θεραπεύσει με τα βότανά του χιλιάδες ανθρώπους. Επίσης μας είπε ότι ασχολείται με την αστρολογία και συμβουλεύεται αρχαίους Έλληνες γι’ αυτό. Και ενώ είχε συνεννοηθεί με τον Ασίφ να μας αφήσει σε σύντομο χρόνο, λόγω της εθνικότητάς μας έμεινε μαζί μας όσο περισσότερο μπορούσε.

Την ώρα που βγαίναμε έξω από το φρούριο, αρχίζει ένας πολύ δυνατός αέρας να φέρνει μεγάλες ποσότητες σκόνης στην περιοχή. Ο ξεναγός βγήκε τρέχοντας, αλλά εμείς δεν τον ακολουθήσαμε. Προτιμήσαμε να μείνουμε μέσα στο φρούριο για να μην μας έρθει όλος αυτός ο αέρας με τη σκόνη στο σώμα. Θέλαμε να του δώσουμε κάποιο φιλοδώρημα, αλλά αυτός όταν βγήκαμε από το φρούριο είχε χαθεί. Το φρούριο είχε αρκετό ενδιαφέρον αλλά δυστυχώς με τον αέρα που φύσηξε δεν μπορέσαμε να κάνουμε περισσότερη βόλτα είτε μέσα είτε και απ’ έξω. Βιαστήκαμε να φύγουμε και εμείς γιατί φοβηθήκαμε ότι θα άρχιζε καμιά δυνατή βροχή. Πράγματι μετά από λίγο έβρεξε, αλλά όχι πολύ δυνατά.

Το χαρακτηριστικό χτίσιμο στο χωριό:

Εν τω μεταξύ ο ξεναγός μάς είχε πει ότι το ξενοδοχείο δεν ήταν μακριά από εκεί και μας πρότεινε να γυρίσουμε με τα πόδια γιατί εκείνος με το αυτοκίνητο και τον οδηγό θα πήγαιναν για να βάλουν καύσιμα πριν κλείσουν τα βενζινάδικα. Έτσι αναγκαστήκαμε και πήγαμε μέχρι το ξενοδοχείο τρώγοντας άπειρη σκόνη πάνω στο κεφάλι και στο στόμα μας. Το ωραίο είναι ότι μόλις φτάσαμε στα δωμάτια μας ο αέρας και η σκόνη σταμάτησαν. Εν τω μεταξύ όπως κατεβαίναμε από το φρούριο με τα πόδια βλέπαμε κάτω στην κοιλάδα να έχει πολλή σκόνη σε πολλά σημεία. Πράγματι ενώ έχει πολύ πράσινο η κοιλάδα, εκεί που πέφτουν απότομα τα βουνά δεν έχει δένδρα, με αποτέλεσμα εκεί να έχει πολλά χώματα. Στο ξενοδοχείο δεν είχαμε και πολλά πράγματα να κάνουμε και έτσι στα γρήγορα κάναμε ένα μπάνιο και χαλαρώσαμε μέχρι να περάσει η ώρα γιατί φτάσαμε γύρω στις 4:00 το μεσημέρι.

Κατά τις 7:00 το βραδάκι φύγαμε για να πάμε να βρούμε στο χωριό φαγητό να φάμε. Όμως αυτή τη φορά δεν θέλαμε να είναι κοτόπουλο. Ανεβήκαμε όλο τον εμπορικό δρόμο του Καριμαμπάντ, σχεδόν μέχρι το φρούριο και δεν βρήκαμε πουθενά παρά μόνο κοτόπουλο και γιακ. Για να πω την αλήθεια τα περισσότερα εστιατόρια δεν είχαν καλά καλά ανοίξει ακόμα. Δεν είχαν πελατεία και εμείς φανταζόμασταν ότι οι άνθρωποι δεν βγαίνουν έξω για φαγητό. Τελικά βρήκαμε και αποφασίσαμε να πάμε να φάμε σε μία πιτσαρία. Ήταν ωραία εκεί που καθίσαμε και η πίτσα ήταν αρκετά καλή. Στο γυρισμό λοιπόν περίπου στις 9:30 πολλά από τα εστιατόρια που ήταν άδεια όταν ανεβαίναμε το δρόμο, ήταν πλέον με αρκετό κόσμο. Βέβαια τουρισμός πολύς δεν υπάρχει. Δεν ξέρω πώς καταφέρνουν τόσο πολλά μαγαζιά να επιβιώνουν όπως έχω ξαναπεί. Τελικά οι ντόπιοι μάλλον βγαίνουν αργά, όπως στην Ελλάδα.

Όπως κατεβαίναμε το δρόμο του γυρισμού ξαφνικά συναντάμε τον ξεναγό του φρουρίου Baltit που είχαμε αποχωριστεί πολύ ξαφνικά το απόγευμα. Πιάσαμε ξανά την κουβέντα και του δώσαμε κάποιο φιλοδώρημα το οποίο δεν είχαμε προλάβει να του δώσουμε στο φρούριο. Μας έλεγε πάλι για την αγάπη του προς την Αρχαία Ελλάδα.

Εκεί που τρώγαμε την πίτσα συζητούσαμε για το πώς θα συνεχιστεί το ταξίδι, αφού καταλαβαίναμε ότι ο οδηγός και ο ξεναγός έχουν κάποια θέματα με αυτά που τους ζητάμε να κάνουν. Εγώ είχα την ιδέα να δώσουμε από τώρα 50$ στον ξεναγό, δήθεν για τα επιπλέον χιλιόμετρα που κάνει και τις εισόδους που πληρώνει σε μέρη που δεν ήταν στο πρόγραμμα. Μόλις άκουσαν οι υπόλοιποι την ιδέα, τους άρεσε πολύ και ενώ εγώ δεν το είχα σκεφτεί και τόσο καλά, με υποχρέωσαν να το πραγματοποιήσω.

Γύρω στις 10 που επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο μόλις είδαμε τον ξεναγό του έδωσα τα 50 δολάρια. Στην αρχή δεν ήθελε να τα πάρει αλλά μετά αφού τον πιέσαμε τα πήρε και πράγματι φάνηκε πολύ χαρούμενος. Φυσικά του τονίσαμε ότι θα υπάρξει και επιπλέον φιλοδώρημα στο τέλος. Εμείς του είπαμε ότι θέλαμε να πληρώσουμε κάποια έξτρα τα οποία μας κάνει είτε επειδή πληρώνουν παραπάνω καύσιμα είτε για τον κόπο τους. Πάντως ήταν πολύ ευγενικός και μετά από αυτό έδειξε ακόμα πιο καλή διάθεση. Μάλιστα εγώ του είχα πει ότι δεν μας αρέσει να γυρνάμε νωρίς στα ξενοδοχεία και εκείνη την ώρα μου υποσχέθηκε ότι θα ξεκινάμε πολύ πρωί και θα επιστρέφουμε αργά για ξεκούραση στο ξενοδοχείο. Δεν ξέρω αν θα το κάνει αλλά νομίζω ότι έχει μπει στο νόημα του ταξιδιού που κάνουμε.

Τη βραδιά αυτή δεν είχε τραγούδια όπως την προηγούμενη φορά. Έτσι πήγαμε στα δωμάτια από νωρίς. Εγώ μάλιστα έπεσα για ύπνο από τις 11:00 η ώρα. Το έκανα γιατί επειδή ξυπνώ πολύ πρωί ώστε να έχω χορτάσει ύπνο. Όντως την επόμενη το πρωί ξύπνησα από τις 5.

Σε όλο το ταξίδι φυσικά πίνουμε εμφιαλωμένο νερό το οποίο ευτυχώς είναι αρκετά φθηνό. Στα μαγαζιά το βρίσκουμε 100 ρουπίες το μπουκάλι του 1,5 λίτρου, ενώ στα εστιατόρια το πουλάνε από 150 μέχρι 250 ρουπίες. Και είναι αλήθεια ότι πίνουμε πολύ νερό. Κάθε φορά που πηγαίνουμε σε εστιατόριο το βράδυ παίρνουμε ένα τέτοιο μεγάλο μπουκάλι και το καταναλώνουμε όλο εγώ με την Ντίνα. Ένα άλλο θέμα που υπάρχει είναι ότι στο Καριμαμπάντ το νερό που βγάζουν οι βρύσες έχει κάποιο χρωματισμό. Λένε λοιπόν ότι είναι επειδή έτσι βγαίνει το νερό από τον παγετώνα που το παίρνουν. Πράγματι όλα τα νερά που τρέχουν έχουν ένα χρώμα που οφείλεται σίγουρα και στη λάσπη η οποία υπάρχει, αλλά και στο ότι έτσι βγαίνει από τον παγετώνα. Τουλάχιστο έτσι γράφουν σε ένα χαρτί στο ξενοδοχείο στην τουαλέτα.

 

[travelbreak]

Στο δρόμο για το Skardu.

Είχαμε ετοιμάσει βαλίτσες και μετά από το πρωινό που πήραμε στο γνωστό μας ξενοδοχείο, φορτώσαμε τα πράγματα για τη διαδρομή της σημερινής ημέρας. Θεωρητικά εάν είχαμε χρόνο δεν θα κάναμε μόνο τη μετακίνηση αλλά θα κάναμε και στάσεις για κάποια άλλα πράγματα που πιθανώς θα θέλαμε. Ο στόχος μας ήταν να φτάσουμε στην πόλη Σκαρντού, Skardu. Βρίσκεται ανατολικά στο βόρειο Πακιστάν και πλησιάζει τα σύνορα του Πακιστάν με την Κίνα. Συγκεκριμένα τα σύνορα είναι με το Θιβέτ. Αυτός είναι και ο λόγος που όχι μόνο στο Σκαρντού αλλά και σε άλλες περιοχές τριγύρω βλέπεις πράγματα που δείχνουν επιρροή από την Κίνα. Αυτά είναι, ας πούμε, κάποια κτίρια καθώς και πολλές επιγραφές που είναι στα κινέζικα.

Φύγαμε από το Καριμαμπάντ λίγο μετά τις 8 και μετά από πολλές στάσεις φτάσαμε στο Σκαρντού περίπου στις 5:30 το απόγευμα. Η απόσταση είναι περίπου 285 χιλιόμετρα και το Google το δίνει σε πεντέμισι ώρες. Εμείς τα χιλιόμετρα τα κάναμε σωστά αλλά στις ώρες βάλαμε επιπλέον τέσσερις. Φυσικά το ότι κάναμε τόσες ώρες, οφειλόταν στις πολλές στάσεις για φωτογραφίες. Μόνο μία στάση κάναμε για να φάει ο οδηγός και ο ξεναγός και η οποία στάση δεν μας άρεσε γιατί δεν είχε πολλά πράγματα να κάνουμε. Ευτυχώς δεν ήταν πάνω από μισή ώρα. Η διαδρομή σε μερικά σημεία ήταν καταπληκτική αλλά σε κάποια άλλα ήταν και λίγο πληκτική. Αφού βέβαια είχαμε μάθει στις υπέροχες διαδρομές, οι ωραίες δεν μας άρεσαν καθόλου.

Κάπου κάναμε μια στάση για να δούμε ένα μνημείο που είχαν κατασκευάσει οι Κινέζοι για τους εργαζόμενους που έχασαν τη ζωή τους στην κατασκευή του ΚΚΗ:

Εκεί είδαμε και αυτά τα παιδιά:

Στην επόμενη φωτογραφία οι άσπρες γραμμές που είναι σχεδόν οριζόντιες είναι κάτι σαν μάρμαρο. θα δείτε παρακάτω τι έκαναν εκεί οι Πακιστανοί.

Στις επόμενες φωτογραφίες φαίνονται πάλι τα μάρμαρα που έλεγα πριν. Μέσα σε αυτά υπάρχουν πολύτιμοι και ημιπολύτιμοι λίθοι. Οι ντόπιοι λοιπόν κάνουν τις τρύπες που φαίνονται για να βγάλουν όλα αυτά και να τα πουλήσουν. Το θέμα είναι πως σκαρφάλωναν μέχρι εκεί!

Τα σημεία που βγάζαμε τις περισσότερες φωτογραφίες ήταν εκείνα τα οποία είχαν χωριά μέσα στο πράσινο, εκεί που βέβαια αυτό υπήρχε. Όμως είχε και ωραία βράχια καθώς και τα ποτάμια που έτρεχαν είχαν ωραίες εικόνες. Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής δίπλα μας είχαμε πάλι τον Ινδό ποταμό. Αυτό σημαίνει ότι από τη μία του μεριά ήταν τα Ιμαλάια και από την άλλη τα όρη Καρακορούμ.

Baltistan είναι τοπ όνομα της περιοχής. Gilgit-Baltistan είναι το πλήρες όνομα των περιοχών που κυρίως επισκεφτήκαμε. Καλύπτει μια έκταση σαν τη μισή Ελλάδα και φυσικά βρίσκεται στο Βόρειο Πακιστάν.

Όταν φτάσαμε στο Σκαρντού ο ξεναγός μάς πήγε σε ένα σημείο που ήταν στον κεντρικό δρόμο επάνω και μας έδειξε από πού θα πηγαίναμε σε ένα φρούριο που υπάρχει και είναι από τα μέρη που πρέπει να επισκεφθείς στο Σκαρντού. Όμως μας είπε ότι είτε θα ήταν κλειστό είτε και ανοιχτό να ήταν δεν είχε κάτι ενδιαφέρον μέσα για να δούμε. Όμως άξιζε να ανέβουμε μέχρι εκεί για να δούμε τη θέα. Αυτός με τον οδηγό πήγαν σε ένα ξενοδοχείο εκεί κοντά και μας περίμεναν. Αυτό ήταν καλό, γιατί μπορούσαμε να επιστρέψουμε ανά πάσα στιγμή και θα τους βρίσκαμε εκεί, αν και εμείς τους είπαμε ότι θα γίνει η επιστροφή μας μετά από μιάμιση περίπου ώρα. Ανεβήκαμε σχεδόν μέχρι επάνω στο φρούριο αλλά όχι και μέχρι την είσοδο γιατί και κουραστικό ήταν και από εκεί που είχαμε ανέβει είχαμε όμορφη θέα. Από τη μία μεριά φαινόταν η πόλη, η οποία όμως έτσι όπως ήταν έμοιαζε σαν να ήταν ένα μεγάλο χωριό και από την άλλη φαινόταν ο Ινδός ποταμός με διάφορες διαμορφώσεις.

Ανέβαιναν και πολλοί ντόπιοι εκεί πάνω:

Και λέω για το Σκαρντού ότι έμοιαζε με χωριό γιατί ήταν πνιγμένο στο πράσινο και επίσης δεν είχε μεγάλα κτίρια. Βέβαια όταν είσαι μέσα στην πόλη αυτό το πολύ πράσινο δεν φαίνεται γιατί αν κυκλοφορήσεις στο κεντρικό δρόμο έχει συνέχεια κτίρια. Φυσικά δεν βλέπεις ούτε ένα δέντρο σχεδόν. Η περισσότερη ομορφιά ήταν από τη μεριά του ποταμού. Δεν ήταν απλά ένα ποτάμι το οποίο έρρεε, αλλά είχε δημιουργήσει μία λίμνη αλλά και άλλα σημεία στα οποία υπήρχαν δέντρα μέσα στο νερό. Στη διαδρομή που κάναμε τη μέρα αυτή, και γενικότερα σε όλο το ταξίδι, τα ποτάμια που βλέπαμε συνήθως είχαν πολύ μεγάλη ορμή. Αυτό βέβαια οφείλεται και στο ότι είτε η κοίτη τους είναι μικρή, είτε στο ότι έχουν πολύ νερό και ταυτόχρονα υπάρχει μεγάλη κλήση του εδάφους. Απολαύσαμε τη θεά από εκεί ψηλά, αλλά το ίδιο έκαναν και πολύ άνθρωποι οι οποίοι ανέβαιναν ακόμα πιο ψηλά από εμάς στο φρούριο. Δεν ξέρω τι θα έκαναν εκεί αλλά φαίνεται ότι ανέβαιναν κυρίως για να περάσουν την ώρα τους ευχάριστα και να δουν τη θέα. Αυτό το καταλάβαινες γιατί πολλοί από αυτούς κάθονταν σε κάποια παγκάκια που υπήρχαν, ενώ κάποιοι άλλοι συνέχιζαν το δρόμο τους προς τα επάνω.

Όταν τελειώσαμε την βόλτα μας εκεί, πήγαμε να κάνουμε βόλτα και στην αγορά, στον κεντρικό δρόμο. Όμως εκεί τα πράγματα δεν ήταν και τόσο ευχάριστα, αφού υπήρχε μεγάλη βρώμα και επίσης μερικά ζώα τα οποία έτρωγαν διάφορα πεταμένα πράγματα. Μόνο ένα τζαμί είχε κάποιο ενδιαφέρον. Αυτό το επισκεφθήκαμε μόνο απ’ έξω γιατί δεν είχαμε διάθεση να βγάζουνε παπούτσια. Μετά βρήκαμε οδηγό και ξεναγό και μας πήγαν στο ξενοδοχείο μας το οποίο βρίσκεται 5 με 6 km από το κέντρο της πόλης.

Αυτό το ξενοδοχείο είναι αρκετά καινούργιο και φαίνεται πολυτελές. Το δωμάτιό μας ήταν λίγο μικρό. Είχαμε καλομάθει στα μεγάλα δωμάτια ως τώρα και έτσι νιώθαμε λίγο στριμωγμένοι. Φυσικά έχουμε κοιμηθεί και σε μικρότερα, σε άλλα ταξίδια, αλλά θεωρητικά τούτο το ξενοδοχείο ήταν πολύ καλό. Βρίσκεται όπως είπα έξω από την πόλη και είχε μικρές κατασκευές που είχαν κάμποσα δωμάτια η κάθε μία, σαν να ήταν μονοκατοικίες. Συγκεκριμένα είχαν δύο ορόφους και στον κάτω όροφο που μέναμε και εμείς είχε ένα μεγάλο καθιστικό με τηλεόραση και τρία δωμάτια δίκλινα. Με μία εσωτερική σκάλα ανέβαινες επάνω που είχε και εκεί τα ίδια ή κάποια παρόμοια δωμάτια. Όμως το ωραίο είναι ότι έξω από το κτήριο είχε ένα τραπέζι για να κάτσεις και έβλεπε σε ένα κήπο. Ο κήπος ήταν απομονωμένος από τα υπόλοιπα σπίτια και έβλεπες μόνο όσους περνούσαν από το δρόμο που βρισκόταν μετά την αυλή των δωματίων. Τέτοια σπιτάκια είχε αρκετά αλλά είχε και άλλες κατασκευές που δεν ξέρω τι ήταν γιατί δεν τις είδα περισσότερο.

Αφού κάναμε ένα μπάνιο πήγαμε για φαγητό. Είχαμε παραγγείλει μόλις φτάσαμε να μας φτιάξει στην κατσαρόλα, όπως κάνουν στο Πακιστάν, μοσχάρι. Έτσι φάγαμε αυτό το μοσχάρι μαζί με λίγο ρύζι και τηγανιτές πατάτες. Εγώ με την Ντίνα πληρώσαμε για το φαγητό μας περίπου 9€. Προσπάθησα να πληρώσω με κάρτα αλλά δεν μπορούσα γιατί είχε πρόβλημα λέει το διαδίκτυο. Μάλλον αν καθυστερεί να γίνει η σύνδεση τότε απορρίπτεται η συναλλαγή. Έτσι πληρώσαμε με μετρητά και τα δύο ζευγάρια μαζί 5500 ρουπίες μαζί με το φιλοδώρημα. Στο τραπέζι μαζί μας κάθισαν και έφαγαν ο ξεναγός μας ο Asif και ο οδηγός μας ο Χαλίντ. Ο οδηγός δεν ξέρει καθόλου αγγλικά και γι’ αυτό μόλις έφαγε σηκώθηκε και έφυγε, ενώ ο ξεναγός έμεινε για να κουβεντιάσουμε μερικά πράγματα γενικού ενδιαφέροντος και όχι για το ταξίδι.

Στον επόμενο χάρτη φαίνεται η σημερινή διαδρομή:

 

[Sassenach77]

Στην αρχή ένα μεγάλο τμήμα του δρόμου ήταν σε πολύ κακή κατάσταση αλλά μετά γινόταν πολύ καλός ο δρόμος. Μιλάμε τώρα για το δρόμο Karakorum Highway. Όπως όμως είπα, αυτός ο δρόμος τώρα ανακατασκευάζεται διότι γίνονται τα φράγματα στον ποταμό Ινδό.
Σε μερικά σημεία είδαμε πετρογλυφικά:

Τουλάχιστον εκεί τα πετρογλυφικά δεν τα έχουν μαγαρίσει όπως αυτά στο Langar...

Να πω λίγα για τη δημιουργία της λίμνης Attabad.

Εκπληκτική λίμνη!

Στην περιοχή που βρισκόμασταν δηλαδή στην Hunza οι άνθρωποι είναι τελείως διαφορετικοί από το υπόλοιπο Πακιστάν. Καταρχήν έχει πάρα πολλούς οι οποίοι μιλούν αγγλικά και αυτό οφείλεται στο ότι όλοι είναι υποχρεωμένοι να πηγαίνουν στο σχολείο και το κάνουν. Στην υπόλοιπη χώρα αυτό δεν συμβαίνει και οι γονείς δε θεωρούν απαραίτητο να μάθουν τα παιδιά τους γράμματα. Μάλιστα στη Hunza οι γυναίκες εργάζονται, κάτι που δεν συμβαίνει στα περισσότερα μέρη του υπόλοιπου Πακιστάν.

Στην Hunza επίσης οι γυναίκες πολύ συχνά κυκλοφορούν χωρίς μαντίλι στο κεφάλι. Μόνο φουστάνι δεν είδαμε να φορούν. Πάντα φορούν ένα παντελόνι. Οι γυναίκες που βλέπαμε φαινόταν πολύ φιλελεύθερες και ειδικά τα νέα κορίτσια των 20 περίπου ετών, δεν καταλάβαινες ότι είναι από το Πακιστάν. [.....] και τις γυναίκες και τα παιδιά τους, χωρίς μεγάλους περιορισμούς στην αμφίεση. Το μαντήλι φυσικά ήταν υποχρεωτικό για όλες αυτές τις γυναίκες.

Αν θυμάσαι το ίδιο συμβαίνει και στην αυτόνομη περιοχή Gorno-Badakhshan στο Τατζικιστάν Οι Παμίριοι γενικά είναι πιο ανοιχτόχρωμοι άνθρωποι (κυρίως αυτοί που μένουν πάνω στα βουνά, στο δυτικό και κεντρικό Παμίρ) και οι γυναίκες είναι πολύ πιο ελεύθερες και μορφωμένες!!! Στο Κορόνγκ μιλήσαμε με μικρά κοριτσάκια και νεαρές γυναίκες που ήξεραν αγγλικά και μάλιστα πολύ καλά! Είχα συγκινηθεί πολύ με αυτό το γεγονός! Η ενδυμασία των γυναικών ήταν επίσης πιο light: Μακριά μπλούζα και ασορτί παντελόνι. Αρκετές απο αυτές δεν φορούσαν μαντίλι καν! Περιγράφεις το ίδιο πράγμα για την περιοχή της Χούνζα και φαίξνεται απο τις φωτογραφίες, οπότε συμπεραίνω οτι είναι Ισμαηλίτες και εκεί όπως και στο Gorno-Badakhshan. Είναι η "light" εκδοχή του ισλαμισμού όπου κάθε άντρας επιτρέπεται να έχει μία γυναίκα, οι γυναίκες είναι ισότιμες με τους άνδρες και οι γυναίκες δεν είναι υποχρεωμένες όχι μόνο να καλύπτουν το πρόσωπο τους αλλά ούτε να φοράνε μαντίλα! Πολλές που φοράνε μαντίλα το κάνουν για πρακτικούς λόγους λόγω της σκόνης και του αέρα όπως μας είπαν!

Εκείνη είχε ένα παραδοσιακό σπίτι το οποίο ισχυριζόταν ότι είναι περίπου χιλίων ετών. Μας είπε επίσης ότι είναι τατζίκα. Όχι ότι προέρχεται ακριβώς από το Τατζικιστάν, αλλά ότι η καταγωγή της είναι από αυτό το λαό. Το σπίτι που είδαμε ήταν καταπληκτικό, όχι επειδή ήταν παλιό αλλά επειδή είχαν πολύ ενδιαφέρον εκείνα που έβλεπες και η κατασκευή του.

Δεν νομίζω οτι το ισχυριζόταν, αλλά είμαι σίγουρη οτι σου έλεγε αλήθεια! Το σπίτι που είδατε είναι ίδιο αρχιτεκτονικά με τα παραδοσιακά σπίτια στο Παμίρ που ονομάζονται Chid.

Το αρχιτεκτονικό τους σχέδιο έχει ζωροαστρικούς συμβολισμούς, τους οποίους συναντάς σε παλιά ιερά όπως το παρακάτω:

Πριν τη έλευση των αράβων στην κεντρική Ασία και κατ' επέκταση του ισλαμισμού οι κάτοικοι όλων αυτών των περιοχών ήταν ζωροάστρες καθώς είναι απόγονοι των αρχαίων Περσών. Στις περιοχές αυτές (εκεί που πήγατε και πιο βόρεια έως και το νότιο Ουζμπεκιστάν) οι πληθυσμοί εκδιώχθηκαν απο τους άραβες και αυτοί που πήγαν στα βουνά ονομάστηκαν Τατζίκ για να ξεχωρίζουν απο αυτούς που προσηλυτίστηκαν στο ισλάμ... Η κυρία αυτή είναι πέρσικης καταγωγής

Πολύ ενδιαφέροντα τα μέρη που πήγατε και απο πολιτισμικής άποψης και απο φυσικά τοπία. Οι φωτογραφίες των τοπίων εκπληκτικές!!!

 

[travelbreak]

Σε ευχαριστώ για τα σχόλιά σου. Πολύ χρήσιμα. Μακάρι να τα ήξερα όταν ήμουν εκεί. Δεν είμαι τόσο ψαγμένος στα ιστορικά και πολιτιστικά και δεν συγκρατώ λεπτομέρειες σε αυτά.

Εκπληκτική λίμνη!

Σε λίγα χρόνια, όπως μας είπε ο ξεναγός μας, δεν θα υπάρχει η λίμνη αυτή, αφού η κυβέρνηση έχει σκοπό να επαναφέρει το τοπίο στην αρχική του μορφή (όπως ήταν πριν γίνει η κατάρρευση).

Δεν νομίζω οτι το ισχυριζόταν, αλλά είμαι σίγουρη οτι σου έλεγε αλήθεια!

Το κατάλαβα την επόμενη μέρα που στα παλιά κάστρα που πήγαμε στο Καριμαμπάντ, αλλά και αλλού, είδαμε παρόμοιες κατασκευές

 

[travelbreak]

Στον επόμενο χάρτη φαίνεται η περιοχή της Ασίας στην οποία κινούμασταν. Βόρεια ήταν το Τατζικιστάν, Ανατολικά η Κίνα, Δυτικά το Αφγανιστάν και Νότια η Ινδία και το υπόλοιπο Πακιστάν:

Khaplu
Να και το ωραίο ξενοδοχείο που μέναμε:

Την ημέρα αυτή θα μέναμε ξανά στο ίδιο ξενοδοχείο στο Σκαρντού. Αυτό σημαίνει ότι θα ήταν αφιερωμένη σε περιηγήσεις κοντά στην πόλη ή και μακριά. Υπήρχαν δύο επιλογές που συζητούσαμε. Η μία ήταν επισκεφτούμε διάφορα ενδιαφέροντα σημεία σε ακτίνα 30 έως 50 km. Η άλλη επιλογή ήταν να πάμε στην πόλη Καπλού, Khaplu, που έλεγε και το πρόγραμμά μας. Επιλέξαμε τη δεύτερη και δεν το μετανιώσαμε γιατί είχε πολύ ενδιαφέρον. Ίσως και η πρώτη επιλογή να είχε ακόμα περισσότερο, αλλά αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ.

Ο οδηγός του αυτοκινήτου δεν είχε κανένα ρόλο σε όλο αυτό το ταξίδι, παρά μόνο στο να κάνει τη δουλειά του, δηλαδή να μας οδηγεί το αυτοκίνητο με ασφάλεια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί η οδήγηση εδώ είναι πολύ επικίνδυνη. Ειδικά το βράδυ δεν ξέρω πώς μπορεί κάποιος να οδηγήσει σε αυτή τη χώρα χωρίς να σπάσουν τα νεύρα του. Πολλοί οδηγοί έχουν αναμμένα τα φώτα στη μεγάλη σκάλα και δεν τα κατεβάζουν όσα νοήματα και να τους κάνεις εσύ με τα δικά σου φώτα. Οι δρόμοι στην περιοχή είναι σε κακή κατάσταση. Το κυριότερο πρόβλημα για μένα είναι ότι ενώ είναι ασφαλτοστρωμένοι είναι σχετικά στενοί και ίσα ίσα που χωρούν δύο μικρά αυτοκίνητα. Αυτό σημαίνει ότι όταν πηγαίνεις γρήγορα δεν μπορείς να διασταυρωθείς με κάποιο άλλο αυτοκίνητο εάν δεν κατέβεις λίγο στο χώμα που είναι δίπλα. Το θέμα είναι ποιος από τους δύο οδηγούς θα κατέβει. Συνήθως δεν κατεβαίνει κανένας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κόψουν ταχύτητα. Πάντα ο δικός μας οδηγός μείωνε ταχύτητα γιατί ήταν πολύ προσεκτικός. Τις πιο πολλές φορές οι άλλοι οδηγοί έτρεχαν σαν να μη συμβαίνει τίποτα, έχοντας εμπιστοσύνη ότι ο άλλος οδηγός θα τους παραχωρήσει τη θέση πάνω στο οδόστρωμα.

Οι δρόμοι επίσης σε πολλά σημεία έχουν χαλάσει και από κάτω από την άσφαλτο έχει φανεί ένας κακός χωματόδρομος. Της τελευταίες 5 μέρες οι περισσότερες διαδρομές που κάναμε, για να μην πω όλες, ήταν δίπλα σε γκρεμό. Δηλαδή ουσιαστικά πηγαίναμε σε κάποια φαράγγια, τα οποία δεν ήταν πολύ στενά, αλλά δεξιά και αριστερά υψώνονται μεγάλα βουνά. Για να δημιουργηθεί ο δρόμος έχουν κόψει τα βράχια. Έτσι έχουν γίνει οι δρόμοι που βλέπουμε στα ντοκιμαντέρ με τα αυτοκίνητα που χωράνε ίσα-ίσα και από πάνω τους κρέμονται οι βράχοι και τα βουνά. Είναι πολύ ωραίο να το βλέπεις και να ταξιδεύεις σε αυτούς τους δρόμους ως τουρίστας γιατί ξέρεις ότι αυτό είναι παροδικό. Εσύ μετά θα φύγεις και θα πας στη δική σου χώρα με τους άνετους σχετικά δρόμος και εκεί θα μείνουν οι Πακιστανοί να παλεύουν σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες.

Σε αυτές τις περιοχές ζει αρκετός κόσμος, ο οποίος συνέχεια μετακινείται. Πηγαίνουν είτε μέσα στις κοιλάδες είτε από τη μία κοιλάδα στην άλλη. Ανάμεσα σε δύο κοιλάδες μπορεί να υπάρχει μία απόσταση 5 ή 10 km που να μη βλέπεις ούτε ένα δέντρο. Μια κοιλάδα μπορεί να έχει μήκος πολύ μικρό ή μεγαλύτερο. Πράσινες κοιλάδες, επίσης μικρές όμως, μπορείς να δεις και λίγο πιο πάνω από το ποτάμι που είναι στη χαράδρα την οποία διασχίζεις.

Ας μιλήσω όμως για τη μέρα μας. Η απόσταση μέχρι το Khaplu είναι 100 χιλιόμετρα και σε αυτό το δρόμο αν δεν σταματήσεις θέλεις περίπου 2 ώρες, εάν είσαι ντόπιος και αυθάδης οδηγός, για να την κάνεις. Αν είσαι λίγο συνεσταλμένος θέλεις τρεις ώρες. Και επειδή εμείς σταματούσαμε και πολλές φορές για φωτογραφίες κάναμε 5 ώρες. Η διαδρομή ήταν πολύ όμορφη γιατί αυτή τη φορά το ποτάμι που διασχίζαμε είχε την ιδιαιτερότητα να δημιουργεί αρκετά συχνά κοιλάδες σε μεγάλη έκταση και τις είχε πλημμυρίσει το νερό σε μεγάλα τμήματα. Έτσι βλέπαμε πολλά δέντρα να είναι μέσα στο ποτάμι και αυτό ήταν πολύ όμορφο. Υπήρχαν πολλά χωριά στις μεγάλες κοιλάδες που περάσαμε και βλέπαμε τον κόσμο και πολύ συχνά κάποια παιδιά να κάνουν μπάνιο σε σημεία του ποταμού που το νερό ήταν ήρεμο.

Σπάσιμο βράχων, για να χωράνε καθ' ύψος τα φορτηγά:

Το Khaplu, στο οποίο φτάσαμε περίπου στις 12:00 το μεσημέρι, δεν έλεγε κάτι από άποψη τουριστικού ενδιαφέροντος. Αυτό άλλωστε συμβαίνει με τα περισσότερα χωριά σε τούτη τη χώρα.

Έτσι πλένονται τα χαλιά στο Πακιστάν και στις γύρω χώρες:

Εμείς πήγαμε κατευθείαν σε ένα κάστρο που υπάρχει από πολύ παλιά σε αυτό το χωριό. Είναι στο πάνω μέρος του χωριού και όμως ένα τμήμα του έχει παραχωρηθεί για να δημιουργηθεί ξενοδοχείο. Αυτό γίνεται πολύ συχνά στα μικρά κάστρα του Πακιστάν, τα οποία, όπως και στην Ινδία, παλιότερα πρέπει να ήταν ιδιωτικά. Έτσι ο ιδιοκτήτης όταν τα παραχώρησε, εκμεταλλεύτηκε το ένα τμήμα και το έκανε ξενοδοχείο και το άλλο το έκανε μουσείο.

Το Khaplu fort είναι ένα συμπαθητικό κτίριο, κυρίως ξύλινο. Το μέγεθός του είναι περίπου 20 μέτρα επί 20 και το ύψος του είναι περίπου 10 με 15 μέτρα. Στο εσωτερικό έχει πολύ μικρά δωμάτια και χαμηλές πόρτες. Τα δωμάτια εξυπηρετούσαν βέβαια κάποιον άρχοντα ο οποίος κατοικούσε εκεί. Είχε ωραίες αυλές και όμορφη θέα προς την κοιλάδα. Επίσης βλέπεις αρκετές βουνοκορφές, αλλά δεν είναι τόσο ψηλές όπως ήταν στην Χούνζα. Πάντως ενίοτε βλέπεις ένα παγετώνα. Ακόμα και χιόνια βλέπουμε πολύ λίγα.

Μετά το μικρό αυτό κάστρο κατηφορίσαμε για να δούμε ένα παλιό τζαμί. Δυστυχώς δεν μας άφησαν να μπούμε μέσα, αν και πιστεύω ότι δεν θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Εδώ τα πολύ παλιά τζαμιά είναι ξύλινα και σχετικά μικρά. Δηλαδή δεν έχουν καμία σχέση με τη χλιδή των τζαμιών που κατασκευάζονται σήμερα στο Πακιστάν και αλλού. Αν και στο Πακιστάν δεν είδαμε κανένα ιδιαίτερα μεγάλο τζάμι όπως σε άλλες χώρες, ας πούμε τις κεντρικής Ασίας. Εξαίρεση αποτελεί η Λαχόρη και το Ισλαμαμπάντ που την τελευταία μέρα του ταξιδιού είδαμε ένα πολυτελές καινούργιο τζαμί. Γενικά τη μέρα αυτή μέχρι το Khaplu, είδαμε πολλά μικρά τζαμιά. Όλα ήταν στο ίδιο στυλ.

Στο Khaplu δεν μείναμε αρκετή ώρα. Μονάχα για να κάνουμε αυτές τις δύο επισκέψεις. Ήταν λίγο μετά τις μία που πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Επιστρέφοντας βέβαια δεν κάναμε τόσο πολλές στάσεις όσες κάναμε πηγαίνοντας, αφού στα περισσότερα ενδιαφέροντα σημεία είχαμε σταματήσει όταν πηγαίναμε. Απλά όταν επιστρέφεις βλέπεις αλλιώς τα πράγματα από την άλλη κατεύθυνση, οπότε μπορεί να δεις κάτι ενδιαφέρον και να θες να το τραβήξεις φωτογραφία. Δυστυχώς το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μας είναι πως θα τραβήξουμε φωτογραφίες. Έτσι μερικές φορές απογοητευόμαστε όταν βλέπουμε ένα υπέροχο θέαμα αλλά ο ήλιος είναι προς την μεριά του και έτσι δεν μπορούμε να το απαθανατίσουμε σωστά και ωραία. Αυτό βέβαια δεν είναι και ό,τι καλύτερο για έναν ταξιδιώτη. Αντί να δίνει έμφαση σε αυτό το οποίο βλέπει και θαυμάζει, δίνει μεγάλη σημασία στο πόσο καλή φωτογραφία μπορεί να τραβήξει. Μόνο αν ήσουν επαγγελματίας φωτογράφος θα έπρεπε να έχεις τέτοια έννοια. Εμείς ξαφνικά όλοι γίναμε σαν επαγγελματίες. Και όταν λέω όλοι εννοώ και οι τέσσερις της παρέας.

Θα μπορούσα να προσθέσω και τον ξεναγό μας, ο οποίος έκανε και αυτός το ίδιο. Εκείνος μάλιστα πιο πολύ τραβούσε βίντεο. Και συνήθως έδινε το κινητό του στον οδηγό για να τον τραβήξει εκείνος. Μετά έφτιαχνε βιντεάκια και τα ανέβαζε στο tik tok. Μιλάμε για μεγάλη τρέλα. Και δεν μας άφηνε και εμάς ήσυχους, αφού κάθε τόσο μας έδειχνε είτε καινούργια βιντεάκια, είτε παλιά που είχε με άλλους τουρίστες. Ο Asif είναι ένας ψηλός κοντά στο 1,90 αλλά δυστυχώς είναι παχύς, σχεδόν 130 κιλά. Σε πολλά από τα βίντεο που έκανε στο ταξίδι μας συμμετείχαμε κι εμείς.

 

[travelbreak]

Shigar.

Κανονικά στο πρόγραμμα αυτής της ημέρας ήταν μόνο η επίσκεψη στο χωριό Khaplu. Όμως σύμφωνα με ένα αρχικό πρόγραμμα που μου είχε δώσει ο Shahid, κανονικά θα διανυκτερεύαμε στην περιοχή Shigar. Το Shigar είναι ένα άλλο χωριό περίπου 30 χιλιόμετρα από το Σκαρντού και είναι πρωτεύουσα μιας άλλης επαρχίας από τις 10 μικρές ανεξάρτητες που υπάρχουν στο βόρειο Πακιστάν και είναι σχεδόν αυτόνομες. Όμως μας άλλαξε ξενοδοχείο και μας μετέφερε στο Σκαρντού. Ίσως γι’ αυτό ο ξεναγός μας ένιωθε υποχρεωμένος να μας πάει εκεί μία μικρή επίσκεψη που κανονικά θα γινόταν αν μέναμε στο Shigar.

Επιστρέφοντας από το Khaplu όταν πλησιάζαμε στο Σκαρντού, στρίψαμε δεξιά περνώντας μία μεγάλη γέφυρα για να μπούμε στην επαρχία αυτή. Με το που περνούσες την γέφυρα συναντούσες κάτι που έμοιαζε με έρημο, Sarfaranga Sand Dunes, και έχει μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον. Όχι τόσο για την ομορφιά της ως έρημος, αλλά για τη μοναδικότητά της στην περιοχή. Επίσης προσφέρει πολλές δραστηριότητες. Πράγματι υπήρχε πολύς κόσμος σε κάποια σημεία για να κάνει διάφορα. Έκαναν για παράδειγμα βόλτες με 4x4 πάνω στην άμμο ή με μοτοσυκλέτες. Επίσης έκαναν βόλτα με άλογα. Σε μία άλλη περιοχή έκαναν πτήσεις με διάφορα ελαφρά μηχανήματα. Εμείς προσπεράσαμε την έρημο και προχωρήσαμε για να πάμε στο χωριό Shigar. Εκεί αφήσαμε το αυτοκίνητο και περπατήσαμε λίγο μέχρι να φτάσουμε πάλι σε ένα κάστρο, το οποίο όπως και το άλλο στο Khaplu ήταν κατά το ήμισυ και ξενοδοχείο. Ήταν, θα μπορούσα να πω, πανομοιότυπο με εκείνο. Ένας νεαρός μας έκανε μία μικρή ξενάγηση, αφού ήμασταν βιαστικοί. Μετά μας πήρε ο Αsif και μας πήγε σε δύο μικρά παλιά τζαμιά. Πάλι δεν μας άφησαν να μπούμε μέσα και ήταν στο στυλ των προηγούμενων. Ξύλινα δηλαδή και απλές κατασκευές.

Από την έρημο που πήγαμε αργότερα:

Υπήρχαν και ατυχήματα:

Στο Shigar:

Η ώρα είχε φτάσει σχεδόν 6 και έπρεπε να φύγουμε για να πάμε στην έρημο, όπου θεωρητικά θα βλέπαμε το ηλιοβασίλεμα. Βέβαια το ηλιοβασίλεμα είχε γίνει αρκετή ώρα πριν, αφού με τα βουνά που έχει η περιοχή ο ήλιος κρύβεται σχετικά νωρίς πίσω από αυτά. Όμως ήταν όμορφα που καθίσαμε εκεί μέχρι που βράδιασε. Εκεί μαζευόταν πολύς κόσμος για βόλτα, εκτός από εκείνους που έκαναν τις δραστηριότητες που έλεγα πριν. Και ήταν άνθρωποι όλων των ηλικιών. Βέβαια οι νεότεροι ανέβαιναν πιο ψηλά στους λόφους για φωτογραφίες και βόλτα. Και η παρέα μας άραξε κάπου να περάσει η ώρα σε ένα ωραίο περιβάλλον.
Πολλές φωτογραφίες είναι κόντρα στον ήλιο:

Μετρήστε φουρκέτες.

Αφού βράδιασε αποφασίσαμε να φύγουμε για να πάμε πια στο ξενοδοχείο για φαγητό και ξεκούραση. Όμως κάπου στο δρόμο ο οδηγός και ο ξεναγός ήθελαν να φάνε φθηνά και σταμάτησαν. Έτσι βρήκαμε κι εμείς την ευκαιρία να φάμε έξω και όχι στο ξενοδοχείο. Φάγαμε πάλι από μία τεράστια πίτσα κάθε ζευγάρι. Όμως πληρώσαμε ακριβώς όσο είχαμε πληρώσει για όλο το φαγητό το προηγούμενο βράδυ στο πολυτελές ξενοδοχείο που μέναμε. Και φυσικά το φαγητό στο ξενοδοχείο ήταν ποιοτικά καλύτερο. Δεν ξέρω γιατί, αλλά οι πίτσες στο Πακιστάν ήταν αναλογικά πιο ακριβές σε σχέση με τα άλλα φαγητά. Μήπως επειδή είναι νέο είδος και θεωρείται πολυτέλεια; Ή μήπως επειδή βάζουν πολύ τυρί και είναι ακριβό; Δεν ξέρω.

Κάπως έτσι πέρασε η σημερινή μέρα που σίγουρα είχε αρκετό ενδιαφέρον, ιδιαίτερα λόγω της διαδρομής προς το Khaplu.

Να και οι σημερινές διαδρομές:

 

[travelbreak]

Χρωστώ μερικά βίντεο. Όσοι δεν τα βλέπουν στο κανάλι μου ας τα δουν εδώ:

 

[travelbreak]

Επιστροφή στο Τσιλάς.

Το πρωί ξυπνήσαμε χαλαρά αφού η ώρα αναχώρησης ήταν στις 9. Τα πρωινά εγώ ξυπνάω σίγουρα πριν τις 6 και μερικές φορές από τις 5. Και αν έχω ήδη κοιμηθεί 6 ώρες τότε σηκώνομαι κανονικά από το κρεβάτι, δεν χουζουρεύω εκεί. Έτσι έγινε και αυτό το πρωί. Επειδή λοιπόν θα αργούσαμε να πάμε για το πρωινό αποφάσισα να φτιάξω καφέ, να τον πιώ δίπλα από το δωμάτιο, στον ωραίο μας κήπο. Εν τω μεταξύ σηκώθηκε και η Ντίνα και έτσι τον ήπιαμε μαζί στο τραπέζι που βρίσκεται στην αυλή του κτιρίου που ήταν τα δωμάτιά μας. Η μέρα ήταν όμορφη, όλο λιακάδα, και η θερμοκρασία πολύ καλή. Ίσως να ήταν 20 βαθμούς Κελσίου.

Πήγαμε αργότερα για πρωινό και κάποια στιγμή ήρθε και ο Asif. Φαινόταν ότι δεν είχε και πολύ καλή διάθεση. Είχε προηγηθεί η συζήτηση της προηγούμενης μέρας από την οποία εμείς καταλάβαμε ότι δεν είχαν και ιδιαίτερη διάθεση για τα κάποια λίγα πράγματα επιπλέον του προγράμματος που του ζητούσαμε. Ήταν και λίγο κυκλοθυμικός, αφού τη μια μέρα μπορεί να μην είχε καλή διάθεση και την άλλη να ήταν πολύ χαρούμενος. Ευτυχώς η δεύτερη κατάσταση ήταν η συνήθης.

Για παράδειγμα, όταν μπήκαμε στο αυτοκίνητο μάς ανακοίνωσε ότι θα πάμε να δούμε τον Βούδα του Σκαρντού, Manthal Buddha Rock. Ήταν κάτι που του είχαμε ζητήσει την προηγούμενη μέρα αλλά μας είπε ότι είναι σε αντίθετη κατεύθυνση από εκείνην που θα πηγαίναμε. Εγώ όμως του είπα ότι αν το ξενοδοχείο ήταν κοντά στο κέντρο της πόλης, η απόσταση θα ήταν μονάχα τρία χιλιόμετρα. Όμως το ξενοδοχείο που επέλεξαν είναι έξω από την πόλη και στην κατεύθυνση που θα φεύγαμε για το σημερινό μας πρόγραμμα. Μάλιστα είπα ότι εάν μέναμε, όπως ήταν στο αρχικό πρόγραμμα, στο χωριό Shigar, όλα θα ήταν πιο εύκολα. Ίσως αυτά να τον έπεισαν να μας κάνει αυτό τον λίγο παραπάνω δρόμο.

Έτσι η προσθήκη αυτή στο πρόγραμμα ήταν κάτι ευχάριστο για μας. Όλη οι παρέα χάρηκε που θα πηγαίναμε στο βράχο με τους σκαλισμένο Βούδα, που δεν ήταν τελικά ένας αλλά περισσότεροι. Κάναμε 20 λεπτά να φτάσουμε στο σημείο που παρκάραμε το αυτοκίνητο και άλλα 10 λεπτά περπάτημα. Ανεβήκαμε και είδαμε ένα βράχο με κάποιες ωραίες αναπαραστάσεις μορφών του Βούδα. Ήταν πάνω σε ένα βράχο που είχε ύψος περίπου 3 μέτρα και πλάτος άλλο τόσο. Στα μάτια μας δεν φάνηκε κάτι σπουδαίο, αλλά είχε την ιστορία του, σε τούτη τη βαθιά μουσουλμανική, ισλαμική, χώρα.

Φύγαμε από κει, και εμείς μεταξύ μας λέγαμε ότι έπιασαν τόπο τα λόγια που του είχα πει με κάποια παράπονα την προηγούμενη μέρα. Όμως δεν περιμέναμε κάτι καλύτερο πλέον από τον ξεναγό μας. Πήραμε το δρόμο λοιπόν για το γνωστό μας Chilas έχοντας τη σιγουριά ότι είχε ραγίσει το γυαλί στη σχέσεις μας με τον Asif. Όμως λίγο μετά που μπήκαμε στο αυτοκίνητο και ξεκινήσαμε, εκείνος μας είπε ότι έχει μία έκπληξη για μας. Θα μας πήγαινε στις 2 λίμνες Κατσούρα, Kachura, που δεν είχαμε συζητήσει καθόλου, αφού δεν υπήρχε χρόνος για άλλες επισκέψεις, όπως νομίζαμε. Καταλάβαμε αμέσως ότι ήθελε να ξαναγίνει η σχέση μας όπως πριν. Δηλαδή θερμή, γιατί την τελευταία μέρα είχε ψυχρανθεί. Πράγματι και εγώ για να τον ευχαριστήσω άρχισα να του μιλάω για κάτι που είχαμε μιλήσει, άσχετο με το ταξίδι, μερικές μέρες πριν. Του είχα πει για το mapsme που είναι χάρτες και GPS, που δεν χρειάζονται ίντερνετ για να σε οδηγήσουν. Δεν το ήξερε και πολύ χάρηκε που το κατέβασε.

Για να πάμε στις λίμνες ήταν μία ταλαιπωρία για το αυτοκίνητο, αφού ο δρόμος ήταν στενός και ανηφορικός με στροφές. Όμως ο οδηγός μάς πήγε και στην κάτω λίμνη αλλά και στην επάνω. Ο Asif μάς είπε ότι στην κάτω λίμνη μπορούμε να πάμε να τη δούμε από κοντά αλλά έχει κόστος για τα εισιτήρια και θα έπρεπε να αφιερώσουμε πάνω από μισή ώρα κάνοντας βόλτα σε ένα ξενοδοχείο που βρίσκεται γύρω από τη λίμνη. Εμείς απλά τη φωτογραφίσαμε από κάποιο ύψωμα δίπλα στο δρόμο. Φαινόταν ότι είναι πολύ όμορφη. Εγώ δε θα είχα αντίρρηση να μπαίναμε και στο ξενοδοχείο να τη βλέπαμε καλύτερα, αλλά δεν θέλαμε να καθυστερούμε πιο πολύ.

Προχωρήσαμε με το αυτοκίνητο μέχρι το πάρκινγκ για να επισκεφθούμε την επάνω λίμνη. Είχε λίγο περπάτημα για να φτάσεις σε εκείνη τη λίμνη, αλλά άξιζε το κόπο, γιατί ήταν όμορφα και στη διαδρομή αλλά και στα γαλαζοπράσινα νερά της. Εκεί είχε διάφορες δραστηριότητες να κάνεις όπως βαρκάδα, ή Zip Line και διάφορα άλλα με το νερό. Είχε πολλά μαγαζάκια για να πιείς ένα αναψυκτικό ή και για να φας αργότερα, μιας και ήταν ακόμα πρωί όταν φτάσαμε. Αφού κάναμε τις βόλτες μας και στην επάνω λίμνη, πήγαμε να βρούμε το αυτοκίνητο. Στην πάνω λίμνη πήγαμε χωρίς τη συνοδεία του Ασίφ. Όμως στο γυρισμό μας περίμενε αραχτός σε ένα μαγαζί. Δεν πήραμε κάποιο ποτό αλλά αγοράσαμε κάποια σουβενίρ. Είχε πλάκα γιατί όλοι αυτοί στα μαγαζιά γνωρίζουν πολύ καλά τον Ασίφ από χρόνια. Έτσι και καλύτερες τιμές μας κάνουν, αλλά σίγουρα μας πιάνουν και Κώτσους μερικές φορές. Δεν πειράζει. Δεν αγοράζουμε και πράγματα μεγάλης αξίας, αν εξαιρέσουμε το χαλί που πήραμε.

Με το αμάξι κατεβήκαμε εννοείται στο κεντρικό δρόμο για να συνεχίσουμε την πορεία μας προς την πόλη που θα μέναμε, δηλαδή στο γνωστό (ως ξενοδοχείο) και άγνωστο (ως πόλη) ταυτόχρονα Τσιλάς.

Όταν ξεκινούσαμε πάλι σε αυτό το δρόμο η ώρα κόντευε μία και αυτό ήταν πολύ καλό για μας αφού θέλαμε να πάμε όσο γίνεται πιο αργά στο ξενοδοχείο μας. Ξέραμε από την προηγούμενη φορά που είχαμε μείνει ότι δεν επιτρεπόταν να βγούμε το βράδυ στην πόλη. Για αυτό και θέλαμε να πάμε αργά και όχι νωρίς. Ήθελα να ήξερα, αν δεν πηγαίναμε αυτές τις πρωινές επισκέψεις, πως θα περνούσε η μέρα μας; Μάλλον αυτό αντιλήφθηκε και ο ξεναγός μας και μας έκανε τις στάσεις.

Όλη η διαδρομή πλέον ήταν γνωστή σε μας, αν και δεν θυμόμασταν και όλα τα σημεία της φυσικά. Την είχαμε κάνει μερικές μέρες πριν με την ανάποδη βέβαια κατεύθυνση. Το ευχάριστο ήταν ότι είχε αποκατασταθεί η καλή σχέση μας με τον ξεναγό και τον οδηγό βέβαια και όλα κυλούσαν ευχάριστα. Και έτσι έμειναν μέχρι που τέλειωσε το ταξίδι.

Στην υπόλοιπη διαδρομή κάναμε ελάχιστες στάσεις, αφού υποτίθεται ότι είχαμε βγάλει φωτογραφίες 5 μέρες πριν που ανεβαίναμε τον ίδιο δρόμο. Πάντως κάναμε μερικές στάσεις. Σε ένα σημείο ας πούμε είδαμε κάποιους ανθρώπους να κολυμπάνε στα νερά ενός μικρού ποταμού, που λίγο παρακάτω συναντούσε τον Ινδό.

Επίσης σταματήσαμε σε ένα σημείο για να φάει ο οδηγός μας. Εκεί εγώ με τη Ντίνα κάναμε μία μεγάλη βόλτα. Στο δρόμο που ήταν ο κεντρικός και είχε πολλά αυτοκίνητα και κόσμο, συναντήσαμε έναν περίεργο τύπο. Τον είχαμε δει πάλι εκεί που έλεγα ότι έκαναν μπάνιο κάποιοι άνθρωποι. Αυτός ο τύπος, τον οποίο δεν θυμόμασταν όμως φατσικά, μας είχε ζητήσει εκεί να τον βγάλουμε φωτογραφία, χωρίς να είμαστε εμείς μέσα στη φωτογραφία. Το ζήτησε και από την Ντίνα και από μένα σε κάποιο χρονικό σημείο που δεν ήμασταν κοντά οι δυο μας.
Νάτος:

Σε εκείνη τη δεύτερη στάση λοιπόν που κάναμε για να φάει ο οδηγός, τον είδαμε ξανά και μας κάλεσε για μία φωτογραφία δίπλα σε κάποιο μικρό αγωγό νερού, που ήταν μέσα σε κάτι δέντρα δίπλα στο δρόμο. Μας ζήτησε να βγάλει φωτογραφία μαζί μου αρχικά, την οποία μας έβγαλε η Ντίνα. Μετά ζήτησε να βγάλει φωτογραφία με την Ντίνα. Εγώ λοιπόν τους έβγαλα. Μετά ζήτησε κι άλλες φωτογραφίες με την Ντίνα και σε κάποια από αυτές έβαλε το χέρι του πάνω στον ώμο της. Επειδή η κατάσταση φαινόταν ότι ξέφευγε λίγο σηκωθήκαμε και φύγαμε.

Πήγαμε στο αυτοκίνητο και αυτός ερχόταν από πίσω μας. Να πω βέβαια ότι δεν ενέπνεε κάποιο κίνδυνο, αλλά φαινόταν κάποιος ιδιαίτερος άνθρωπος. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο να συνεχίσουμε την πορεία μας και λίγο πιο κάτω, όπως προχωρούσαμε αργά, τον είδαμε μπροστά μας. Εν τω μεταξύ εγώ είχα πει στον Asif αυτό το οποίο έγινε. Εκείνος σταμάτησε και άρχισε να τον ρωτάει διάφορα, αλλά εγώ του είπα να μην συνεχίσει με κακό τρόπο και έτσι τον άφησε και φύγαμε. Μας είπε ότι του φάνηκε λίγο χαζός και όταν το ρώτησε τι δουλειά έκανε είπε ότι εργαζόταν στο τζαμί που ήταν σε εκείνο το μέρος. Είχε ενδιαφέρον αυτό το περιστατικό γι’ αυτό και το ανέφερα.

Λίγο μετά που βράδιασε φτάσαμε στο ξενοδοχείο μας και τακτοποιηθήκαμε ακριβώς στα ίδια δωμάτια που είχαμε μείνει και 5 μέρες πριν. Σύντομα πήγαμε για φαγητό και φάγαμε ξανά αρνάκι στην κατσαρόλα αλλά αυτή τη φορά και άψητο ήταν και μας έβαλε πολλά κόκαλα. Τέλος πάντων ευτυχώς είχαμε παραγγείλει και ρύζι και πατάτες οπότε χορτάσαμε.

Το εστιατόριο ήταν γεμάτο κόσμο. Την προηγούμενη φορά που μείναμε σε αυτό, δεν είχε τόσο πολλούς. Η εξήγηση ήταν απλή: μια κατολίσθηση στο δρόμο για Islamabad μέσω του Naran, ανάγκασε πολλούς τουρίστες να μείνουν στο Τσιλάς. Έτσι το ξενοδοχείο σχεδόν γέμισε.

Για εκείνους που παρακολουθούν με προσοχή την περιγραφή μου, θα δώσω μερικές διευκρινίσεις μέσω του επόμενου χάρτη. Στο αρχικό μας πρόγραμμα (από Ελλάδα) κανονικά την τέταρτη μέρα θα πηγαίναμε στο Ναράν από το δρόμο που φαίνεται στα δεξιά. όμως από εκεί είχε υψόμετρο πάνω από 4 χλμ και είπαμε ότι θέλαμε να το αποφύγουμε. Γι’ αυτό στο Τσιλάς πήγαμε από τον αριστερό δρόμο και την μικρή πόλη Μπεσάμ. Η κατολίσθηση λοιπόν έγινε κάπου πριν ή μετά από το Ναράν, οπότε εκείνοι που πήγαιναν στο Ισλαμαμπάντ γύρισαν πίσω και επειδή τους έπιασε το βράδυ κοιμήθηκαν στο Τσιλάς.

Εμάς η σημερινή μας διαδρομή φαίνεται στον δεύτερο χάρτη.

 

[travelbreak]

Ινδός ποταμός, checkpoints και βουνά.

Το ξενοδοχείο που μείναμε στο Τσιλάς βρίσκεται πάρα πολύ κοντά στον Ινδό ποταμό. Είναι ο ποταμός που μαθαίναμε στο σχολείο ότι είχε φτάσει ο Μέγας Αλέξανδρος και σταμάτησε κάπου εκεί την εκστρατεία του, αφού είχαν κουραστεί τόσα χρόνια πολεμώντας οι Μακεδόνες στρατιώτες του. Στο Πακιστάν όλοι τον ξέρουν και τον αναγνωρίζουν ως ένα μεγάλο στρατηλάτη και ευεργέτη εκείνης της εποχής. Αυτά δεν τα λέω επειδή τα έμαθα στην Ελλάδα, αλλά τα ακούσαμε πολλές φορές από ντόπιους ανθρώπους που μιλήσαμε. Ειδικά ο ξεναγός μάς τρέλανε με τις ιστορίες γι’ αυτόν. Βέβαια μας τον παρουσίαζε ως σκληρό δολοφόνο φίλων και συγγενών και δεν ξέρω που τα έμαθε.

Επειδή το πρωί ξυπνήσαμε πολύ νωρίς κάναμε μία βόλτα στους κήπους του ξενοδοχείου. Δεν είναι ιδιαίτερα όμορφοι και φαίνονται εγκαταλειμμένοι. Και το ξενοδοχείο βλέπεις ότι έχει κάτι από μία παλιά αίγλη. Όμως με το φράγμα που θα κατασκευάσουν πολύ σύντομα το νερό θα φτάσει μέχρι κάποιο ύψος και θα καλύψει ολόκληρο το ξενοδοχείο. Όταν δημιουργηθεί η τεχνητή λίμνη με το φράγμα που θα κατασκευαστεί, το νερό θα καλύψει το μισό Chilas. Έτσι το κάτω μέρος της πόλης θα χαθεί και η υπόλοιπη θα είναι παραλίμνια.

Το ξενοδοχείο είναι τεράστιο έχει τουλάχιστο 6 σειρές δωματίων η μία πάνω από την άλλη. Εμείς μέναμε κάπου στη μέση. Βέβαια βλέπεις τον περίφημο Ινδό ποταμό ο οποίος τρέχει με μεγάλη ταχύτητα τα θολωμένα από λάσπες νερά του. Κρίμα που θα χαθεί το ξενοδοχείο σε λίγα χρόνια.
και εδώ με το φρουρό που δε μας άφηνε να βγούμε έξω:

Οδηγώντας πολλά χιλιόμετρα δίπλα στον Ινδό ποταμό, διαπιστώσαμε ότι είναι εντυπωσιακό ότι σε κάποια σημεία είναι πολύ στενός, μπορεί και λιγότερο από 20 μέτρα. Αλλού πάλι είναι πολύ φαρδύς, μπορεί και 80 μέτρα και παρόλα αυτά και στις δύο περιπτώσεις το νερό φαίνεται να τρέχει με μεγάλη ταχύτητα. Δεν ξέρω πόσο είναι το βάθος σε κάθε σημείο. Ο ξεναγός μου είπε ότι σε κάποια σημεία έχει βάθος και λίγο πάνω από τα 10 μέτρα. Ένα άλλο περίεργο είναι ότι είδαμε τουλάχιστο δύο μεγάλα ποτάμια τα οποία εκβάλλουν στον Ινδό. Αυτά τα ποτάμια φαίνονται να είναι τόσο μεγάλα όσο και ο ίδιος ο Ινδός. Έτσι αν δεις το ένα ποτάμι από αυτά, τους παραπόταμους δηλαδή, μπορεί να πεις ότι είναι εξίσου μεγάλο με τον ίδιο τον Ινδό. Προφανώς η πραγματική παροχή του νερού είναι διαφορετική και βέβαια του Ινδού είναι πολύ μεγαλύτερη. Όμως αυτό οπτικά δεν το καταλαβαίνεις. Σίγουρα τραβούν νερό από τα ποτάμια για να αρδεύσουν τα χωράφια τους αλλά και για να έχουν νερό στα σπίτια τους. Όμως συνήθως δεν είναι πολύ αυτό το νερό διότι είναι σίγουρο ότι θα προτιμούν να παίρνουν το νερό που κατεβαίνει από τα βουνά με χειμάρρους μικρούς και μεγάλους.

Εδώ φαίνεται το πεντακάθαρο νερό που έρχεται από τους παγετώνες και συναντά το νερό του Ινδού που είναι γεμάτο χώματα:

Εκτός από τα ποτάμια, άλλο εντυπωσιακό γεγονός είναι ότι τα βουνά φαίνονται να έχουν μονοπάτια και δρόμους που ανεβαίνουν σε διάφορα απίθανα σημεία. Στο Σκαρντού είδαμε ένα δρόμο που ανέβαινε επάνω με 36 φουρκέτες. Ο ξεναγός μας είπε ότι στην κορφή που κατέληγε υπάρχει κάποιο λιβάδι, το οποίο όντως φαινόταν από εκεί που ήμασταν, και εκεί βόσκουν ζώα. Δεν υπάρχει κάποιο σπίτι για να μένουν άνθρωποι, αλλά ανεβαίνουν και κατεβαίνουν με τζιπ για να περιποιηθούν και να εκμεταλλευτούν τα ζώα τους. Τέτοιες εικόνες μας προσέφερε το Πακιστάν πάρα πολλές.

Για την σημερινή ημέρα δεν προβλεπόταν τίποτα ιδιαίτερο. Είχαμε μία μετακίνηση από το Chilas στο Besham και αυτό ήταν όλο. Όπως και στο Τσιλάς έτσι και στην πόλη που πηγαίναμε το Μπεσάμ δεν θα μπορούσαμε να βγούμε έξω από το ξενοδοχείο. Στο Μπεσάμ επίσης ήταν φανατικοί μουσουλμάνοι, αλλά είχαν και κάποιο άλλο ιδιαίτερο λόγο για να μη θέλουν τους ξένους. Η κυβέρνηση σε συνεργασία με τους κινέζους θέλει να κατασκευάσει ένα φράγμα στην περιοχή τους, στον Ινδό ποταμό, όπως κάνει και αρκετά χιλιόμετρα πιο πάνω όπου κατασκευάζει τα δύο φράγματα που είχα πει μερικές μέρες πριν όταν ανεβαίναμε τον ίδιο δρόμο. Φυσικά ή κάτοικοι αντιδρούν γιατί θα χάσουν κάποιες περιουσίες και κυρίως πολλοί από αυτούς θα αναγκαστούν να μετακινηθούν. Έτσι και λόγω του φανατισμού τους είναι ιδιαίτερα εχθρικοί απέναντι στους ξένους. Γι’ αυτό θα πρέπει να είναι προσεκτικοί ή αλλοδαποί επισκέπτες σε αυτές τις περιοχές. Για τον λόγο αυτό υπάρχει μεγάλη αστυνόμευση και υπάρχουν επίσης συνεχόμενα checkpoints για τον έλεγχο κυρίως των τουριστών. Φοβούνται οι Πακιστανοί και τους κατασκόπους.

Εκείνο λοιπόν το οποίο καταλάβαμε τη μέρα αυτή είναι ότι όταν περνάς από ένα σημείο οι αστυνομικοί σημειώνουν αφενός τα στοιχεία των τουριστών, τα οποία τους έδινε σε μία φωτοτυπία ο ξεναγός μας, και αφετέρου τον αριθμό του αυτοκινήτου. Έτσι ενημερώνονται όλα τα checkpoints ώστε να περιμένουν αυτό το αυτοκίνητο για να δουν σε πόση ώρα θα έχει περάσει και αν έχει περάσει φυσικά. Πιστεύουμε ότι η ενημέρωση δεν γίνεται μόνο από αστυνομικούς που βρίσκονται στα αστυνομικά τμήματα των checkpoints, αλλά και από κρυφούς αστυνομικούς οι οποίοι υπάρχουν παντού.

Εμείς λοιπόν σε μία περίπτωση που καθυστερήσαμε, γιατί σταματούσαμε για φωτογραφίες, φαίνεται ότι οι αστυνομικοί του επόμενου σημείου ελέγχου είχαν ενημερωθεί και μας περίμεναν. Έτσι όταν εμείς προχωρούσαμε, είδαμε να έρχεται από εμπρός μας ένα αστυνομικό όχημα, να μας σταματάει και να βάζουν κατσάδα στον οδηγό και τον ξεναγό γιατί δεν προχωρούν γρήγορα. Το αποτέλεσμα ήταν να αγχωθεί, ειδικά ο ξεναγός, γιατί φοβήθηκε ότι μπορεί να έχει κάποια επίπτωση σε αυτόν και στη δουλειά του. Στο επόμενο αστυνομικό τμήμα τον κράτησαν για 5-10 λεπτά και δεν ξέρω τι του είπαν. Όταν όμως βγήκε ήταν λίγο στεναχωρημένος αν και μας είπε ότι δεν έγινε τίποτα και όλα πήγαν καλά. Από εκείνο το σημείο και μετά και για τις επόμενες ώρες, μέχρι να φτάσουμε στο ξενοδοχείο, δεν τον είδα να έχει και τόσο καλή διάθεση. Ίσως απλά να του έκαναν μία κατσάδα ή να του έβαλαν όμως και κάποιο πρόστιμο. Παρόλα αυτά μετά από αυτό το συμβάν εμείς συνεχίσαμε να κάνουμε λίγες σύντομες στάσεις. Πλέον ήμασταν πολύ προσεκτικοί.
Πολύ κοτόπουλο στο Πακιστάν:

Τη διαδρομή αυτή με αντίστροφη πορεία, είπα ότι την είχαμε κάνει και στις πρώτες μέρες του ταξιδιού. Τότε όμως βιαζόμασταν πολύ να φτάσουμε στην περιοχή που φτιάχνουν τα φράγματα, γιατί υπάρχουν συγκεκριμένες ώρες κατά της οποίας τα αυτοκίνητα μπορούν να περάσουν στο δρόμο που γίνονται τα έργα. Τότε λοιπόν δεν σταματούσαμε για φωτογραφίσεις παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις και ο ξεναγός μάς είχε πει ότι θα σταματήσουμε στην επιστροφή. Γι’ αυτό κι εμείς περιμέναμε πώς και πώς να σταματάμε σε κάθε στροφή σχεδόν γιατί η διαδρομή ήταν καταπληκτική. Εννοείται ότι και τότε είχαμε κάνει μερικές στάσεις αλλά και τώρα κάναμε περισσότερες αλλά και πάλι όχι τόσο πολλές, αφού ο Αsif ήξερε ότι η αστυνομία καραδοκεί. Σε μία περίπτωση ένας αστυνομικός μπήκε μαζί μας στο αυτοκίνητο για τέσσερα πέντε χιλιόμετρα κρατώντας ένα αυτόματο όπλο. Μάλιστα κατάφερα και τον τράβηξαν φωτογραφία με το κινητό. Δεν ήταν και τόσο αυστηρός και φαινόταν ότι απλά έκανε μία τυπική διαδικασία. Δεν ξέρω μήπως ήθελε να μετακινηθεί από ένα μέρος σε ένα άλλο. Αλλά σκέφτομαι ότι αν ήταν μόνο αυτός ο λόγος, θα το έκανε με ένα ντόπιο και όχι με τουρίστες.

Σε μία άλλη περίπτωση είχαν σταματήσει ένα άλλο αυτοκίνητο με τουρίστες και περίμεναν κι εμάς. Σίγουρα ήξεραν ότι σε αυτό το κομβόι αυτοκινήτων ήταν μόνο δύο αυτοκίνητα με ξένους. Το δικό μας και το άλλο που μας περίμενε. Μόλις φτάσαμε μας πήρε συνοδεία ένα αστυνομικό όχημα και τους δύο και μας πήγε για περίπου 10 km. Μάλιστα σε ένα σημείο που υπήρχε ένα μικρό μποτιλιάρισμα γιατί δεν χωρούσαν να περάσουν δύο αυτοκίνητα, ένας αστυνομικός βγήκε από το όχημα που μας συνόδευε και τους διευκόλυνε ώστε να λυθεί το πρόβλημα και εμείς να συνεχίσουμε γρήγορα το δρόμο μας.

Το τουριστικό αυτό όχημα με τους άλλους τουρίστες ήταν ένα το οποίο ήταν γνώριμο σε μας. Μέσα είχε τέσσερις τουρίστες, εκ των οποίων οι δύο τουλάχιστο ήταν από την Ισπανία, ίσως και οι τρεις, και μία γυναίκα ήταν από την Ιταλία. Τους συνόδευε ένας πακιστανός ο οποίος έχει τουριστικό γραφείο στην Ισπανία. Τους είχαμε συναντήσει πρώτη φορά στη Λαχόρη όταν πήγαμε στα σύνορα με την Ινδία για να δούμε την υποστολή της σημαίας πριν από αρκετές μέρες. Τους είδαμε ξανά στο Τσιλάς γιατί μέναμε στο ίδιο ξενοδοχείο. Είχαν μείνει εκεί γιατί λόγω της κατολίσθησης δεν μπορούσαν να πάνε στο Ναράν. Με τους τουρίστες δεν είχαμε σχεδόν καμία κουβέντα αλλά είχαμε μιλήσει αρκετά με τον Πακιστανό, ο οποίος τους συνόδευε. Μάλιστα ήταν σχεδόν σίγουρο ότι θα τους βλέπαμε ξανά, γιατί όπως μας είπαν φεύγαμε από το Ισλαμαμπάντ με το ίδιο αεροπλάνο το επόμενο Σάββατο τα ξημερώματα. Πράγματι τους συναντήσαμε για λίγο.

Αυτό το οποίο γίνεται με τους αστυνομικούς, μας είπε ο Asif ότι γίνεται σε κάποιες περιοχές της ευρύτερης περιοχής, που είναι φανατικοί μουσουλμάνοι. Όμως λέει ότι γίνεται και στο νότιο Πακιστάν όπου πολλές φορές έχεις συνοδεία αστυνομικό αυτοκίνητο. Εκεί όμως γίνεται για άλλους λόγους. Οι φτωχοί κάτοικοι επιτίθενται σε ξένους για να τους κλέψουν. Κάποιο λόγο θα έχουν κι αυτοί, και η πείνα είναι πολύ σοβαρός.

Μας έδειξε φωτογραφίες από το νότιο Πακιστάν λοιπόν και έχει πολύ ωραία μνημεία. Εννοείται δεν θα μπορέσουμε να το επισκεφθούμε ξανά, αφού έχουμε κι άλλες χώρες να δούμε. Να πω όμως ότι τα αστυνομικά αυτοκίνητα εδώ είναι σαν τα δικά μας αγροτικά, όπου μέσα έχουν τον οδηγό και κάποιο συνοδηγό, και στην καρότσα, που είναι σκεπασμένη, έχουν συνήθως δύο αστυνομικούς που κάθονται ο ένας απέναντι στον άλλον και οι οποίοι φυσικά κρατάνε βαρύ οπλισμό. Τα checkpoints, που υπάρχουν πάρα πολλά, μπορεί να ανήκουν στην αστυνομία, στο στρατό ή στην στρατιωτική αστυνομία. Πολλές φορές βλέπεις ακόμα και πολυβόλα να σε σημαδεύουν σε αυτά τα σημεία. Τίποτε από όλα αυτά δεν ξέραμε πριν ξεκινήσει το ταξίδι μας. Είχαμε δει παρόμοιες καταστάσεις και σε άλλες χώρες αλλά αυτό το πράγμα ποτέ. Δεν είμαι σίγουρος ότι αν τα ήξερα με τόσες λεπτομέρειες θα ερχόμουν σε αυτή τη χώρα!

Είχαμε ρωτήσει δύο φίλους μας που είχαν επισκεφτεί πρόσφατα τη χώρα, και κάτι μας είχαν πει αλλά δεν έδωσα και μεγάλη σημασία. Και εκείνοι βέβαια δεν μου το τόνισαν με κάποιον ιδιαίτερο τρόπο. Ότι δηλαδή είναι κάτι που σε κάνει να ανησυχείς κιόλας. Εμείς νομίζαμε ότι αφού τα τουριστικά γραφεία πάνε στο Πακιστάν, δεν θα υπήρχε σχεδόν κανένα πρόβλημα και οι μετακινήσεις θα γίνονταν φυσιολογικά όπως παντού. Όμως το Πακιστάν δεν είναι απλή χώρα. Πιστεύω ότι δεν μπορεί ένας ταξιδιώτης να έρθει εντελώς μόνος του. Μάλλον, όχι δεν το πιστεύω: είμαι σίγουρος, γιατί όλα αυτά τα σημεία ελέγχου, πώς θα τα περνάει; Πρέπει να έχεις οπωσδήποτε κάποιον ντόπιο συνοδεία ή έστω έναν οδηγό αυτοκινήτου.

Ας πω όμως πώς πέρασε η σημερινή ημέρα με τη μετακίνηση ως το Μπεσάμ. Το πρωί με χαρά εγκαταλείψαμε το πολύ ζεστό Τσιλάς. Λίγο αργότερα όμως στη διαδρομή αντιληφθήκαμε ότι οι θερμοκρασίες είχαν ξεπεράσει τους 40 βαθμούς. Ευτυχώς το air condition του αυτοκινήτου δούλευε κανονικά και έτσι προχωρούσαμε χωρίς πρόβλημα. Όμως όταν σταματούσαμε, έστω και αυτές τις λίγες φορές που έγινε αυτό για να τραβήξουμε φωτογραφίες, έξω η ζέστη ήταν ανυπόφορη. Παρά τη ζέστη, εμείς δεν πτοούμασταν καθόλου και κάναμε κανονικά τη δουλειά μας.

Ξανά, όπως και όταν κάναμε τη αντίστροφη πορεία, θα έπρεπε στις 1:00 το μεσημέρι να ήμασταν στην είσοδο του δρόμου ο οποίος περνάει από την περιοχή που θα κατασκευαστεί ένα συγκεκριμένο από τα δύο φράγματα. Η περίπτωση αυτή αφορούσε το φράγμα που ήταν πιο χαμηλά στο ποτάμι. Αυτή τη φορά όμως είχαμε πολύ χρόνο στη διάθεσή μας μέχρι να φτάσουμε στο συγκεκριμένο σημείο. Θυμόμαστε ότι όταν ανεβαίναμε και έπρεπε να κάνουμε κάτι αντίστοιχο, επειδή είχαμε ξεκινήσει από το Ισλαμαμπάντ που ήταν πολύ μακριά βιαζόμασταν και μάλιστα δεν φτάσαμε στις 1:00 αλλά στις 2:30. Φυσικά προλάβαμε τότε να μπούμε και να περάσουμε, αλλά είχαμε μερικές μικρές καθυστερήσεις προς το τέλος. Τώρα όμως φτάσαμε στο σημείο που έπρεπε να περιμένουμε για να ανοίξει ο δρόμος, μιάμιση ώρα πριν. Έτσι κάναμε μία στάση στο γνωστό μας χώρο που έχει μαγαζιά και έστω και μέσα στη ζέστη η ώρα πέρασε. Στις 12:15 πήγαμε να περιμένουμε ακριβώς εκεί που θα άνοιγε τις μπάρες ένας τύπος για να περάσουμε στη ώρα μας. Η ευχάριστη έκπληξη ήταν ότι άνοιξε τις μπάρες ακριβώς εκείνη την ώρα, δηλαδή 45 λεπτά νωρίτερα, και έτσι η διέλευση μας έγινε πολύ πιο γρήγορα.
Εδώ φωτογραφία με κάποιους περαστικούς που ήθελαν να βγουν μαζί μας:

Το ζήτημα είναι ότι πολύς κόσμος δεν ξέρει αυτό το σύστημα και πηγαίνει και περιμένει πολλές ώρες για να ανοίξουν οι μπάρες και να περάσει. Βέβαια η περιφέρεια έχει ανακοινώσει τις ώρες που γίνονται οι διελεύσεις και το θέμα είναι ο κάθε ξεναγός ή οδηγός να το γνωρίζει. Αφού περάσαμε το δρόμο αυτό και πλέον δεν υπήρχε θέμα χρονικό και μπάρες, συναντήσαμε ένα μεγάλο αυτοκίνητο, Ρrado ήταν της Τoyota, με πέντε έξι τουρίστες από την Αγγλία. Μάλιστα αυτοί ήταν ντόπιοι που είχαν μεταναστεύσει και πιάσαμε λίγο την κουβέντα. Ο οδηγός με ρώτησε πόση ώρα θα ήθελε για να φτάσει στο Τσιλάς κι εγώ τότε του είπα για το ζήτημα με τους δρόμους και τα ωράρια που μπορείς να περάσεις και αυτός δεν είχε ιδέα. Έμαθε από μένα ότι θα πρέπει να περιμένει λίγο παρακάτω τουλάχιστο τρεις ώρες μέχρι να ανοίξεις στις 7:00 το απόγευμα ξανά ο δρόμος, γιατί τότε η ώρα ήταν λίγο πριν τις 4:00 και δεν θα προλάβαινε να μπει. Όμως και να προλάβεις να μπεις μέχρι την ώρα που είναι ανοιχτά, εάν είναι προς το τέλος, θα έχουν ξεκινήσει τις εργασίες. Αυτό γίνεται γιατί αυτοί κάνουν ένα διάλειμμα από τις 1 μέχρι τις 4, αλλά αν εσύ μπεις στις τρεις τότε στις 4:00 που θα ξεκινήσουν να δουλεύουν εσύ θα αναγκαστείς να σταματάς κάθε τόσο γιατί ίσως πέφτουν πέτρες και χώματα από ψηλά. Οι εργασίες οι οποίες γίνονται στο συγκεκριμένο σημείο είναι η διάνοιξη ενός δρόμου πιο ψηλά από τον υπάρχοντα δρόμο, γιατί όταν θα γίνει το φράγμα ο δρόμος που περάσαμε τότε δεν θα υπάρχει γιατί θα καλυφθεί από το νερό.

Σε ένα άλλο σημείο της διαδρομής είδαμε ένα σταματημένο αυτοκίνητο και αρκετούς τουρίστες κάτω από ένα δέντρο να περιμένουν, γιατί το αυτοκίνητο είχε κάποιο τεχνικό πρόβλημα. Σταματήσαμε να τους βοηθήσει ο οδηγός μας και ο ξεναγός και διαπιστώσαμε ότι οι τουρίστες ήταν από την Αγγλία, τον Καναδά, τη Γερμανία, από διάφορες χώρες τέλος πάντων, 6 άτομα. Δεν μπορέσαμε να τους προσφέρουμε κάποια τεχνική βοήθεια, αλλά το θέμα είναι ότι ο ξεναγός τους δεν ασχολούταν καθόλου με το ζήτημα της επισκευής του αυτοκινήτου. Ευτυχώς ο δικός μας ο Αsif ενδιαφέρθηκε και βρήκε ένα συνεργείο εκεί κοντά και επικοινώνησε και θα ερχόταν κάποιος για να δει τι μπορούσε να κάνει.

Συνεργεία αυτοκινήτων υπάρχουν γενικά σε αυτούς τους δρόμους, εκεί που υπάρχουν έστω και μία δεκαριά μαγαζιά για τους περαστικούς. Και αυτό γίνεται αρκετά συχνά στις περιοχές που έχει κάποιο κόσμο. Μετά μας έλεγε ο Asif για τον ξεναγό τον τουριστών αυτών, ο οποίος δεν ενδιαφερόταν καθόλου για τους πελάτες του. Αν δεν ήμασταν εμείς δεν ξέρω και εγώ πόση ώρα θα περίμεναν μέχρι να γίνει κάτι. Μάλιστα εμείς προσφερθήκαμε να μεταφέρουμε τους τουρίστες σε κάποιο εστιατόριο για να κάτσουν οι άνθρωποι λίγο πιο ανθρώπινα. Όμως ο ξεναγός τους, είπε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα και για να πω την αλήθεια καλύτερα να κάθεσαι κάτω από ένα δέντρο στην ερημιά, παρά σε ένα εστιατόριο που ενδέχεται να βρωμάει και να σε κυνηγάνε και οι μύγες. Όσες φορές κάναμε στάση, σχεδόν ποτέ δεν καθίσαμε ούτε για 5 λεπτά, γιατί υπάρχει αυτό το πρόβλημα. Μάλιστα σε ένα σημείο που ζητήσαμε τουαλέτα με έστειλαν σε μία πόρτα που έβγαζε στην ύπαιθρο, γιατί δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος χώρος. Τι να κάνουμε, Πακιστάν είναι αυτό. Η Αφρική είναι πολύ πιο μπροστά.

Την ώρα που βράδιαζε φτάσαμε σε ένα ξενοδοχείο με το φανταχτερό όνομα Ηilton, το οποίο όμως όχι Χίλτον δεν ήτανε αλλά ούτε καν ένα φθηνό ξενοδοχείο της ομόνοιας. Σίγουρα απ’ έξω μοιάζει αρκετά καλό και μέσα κάποτε μπορεί να ήταν, αλλά σήμερα όλα πάνε στραβά. Το καλό είναι ότι μέσα σε αυτή τη ζέστη έχει κλιματιστικό μηχάνημα και άπειρους ανεμιστήρες για να έχεις αέρα. Τα δωμάτια είναι μεγάλα όπως και η τουαλέτα αλλά ας πούμε ζεστό νερό δεν είχε και ζητήσαμε για να ανάψουν το θερμοσίφωνο.

Όταν φτάσαμε μας είπε ο Asif να παραγγείλουμε τι φαγητό θέλαμε για να μας το έχουν έτοιμο στην ώρα μας. Εμείς λοιπόν παραγγείλαμε, πάλι κάνοντας τη βλακεία, αρνάκι στην κατσαρόλα. Και λέω βλακεία γιατί είναι πάρα πολύ σκληρό αυτό το κρέας και έχει ένα σωρό κόκκαλα και ελάχιστο ψαχνό. Εγώ με την Ντίνα παραγγείλαμε 3/4 του κιλού κι άλλο τόσο παράγγειλε ο Γιάννης, αλλά το ήθελε να μην είναι καυτερό. Εμείς το θέλαμε καυτερό.

Όταν λοιπόν ήρθαν δύο μπολ με το φαγητό μας, στις 8:30 που πήγαμε για να φάμε, ενώ είχαν την ίδια ποσότητα το δικό μας μπολ είχε μόνο κρέας ενώ το δικό τους είχε και ένα σωρό πατάτες συν ότι είχε πολλά κομμάτια σκέτο λίπος. Ό,τι και να είπαν δεν υπήρχε άλλο φαγητό για να φάνε και διαμαρτυρόμενοι δεν πέτυχαν τίποτα. Ο Ασίφ στεναχωρήθηκε λίγο και προσφέρθηκε να πληρώσει αυτός το φαγητό τους, αλλά φυσικά εκείνοι δεν δέχτηκαν. Το δικό μας είχε αρκετή ποσότητα, αλλά δυστυχώς όπως είπα ήταν γεμάτο κόκκαλα και επίσης ήταν πολύ σκληρό για να το μασήσεις.

Το κακό επίσης είναι ότι μαζί με μάς στο τραπέζι κάθονταν συνήθως και ο Asif με τον οδηγό. Βέβαια εκείνοι παραγγέλνουν το δικό τους φαγητό, αλλά καμιά φορά δεν ξέρω για ποιο λόγο είναι πολύ λίγο και εμείς τους προσφέρουμε λίγο από το δικό μας. Εμένα από παλιά που πήγαινα με πρακτορεία, δεν μου αρέσει ποτέ να κάθομαι στο ίδιο τραπέζι με ξεναγό και οδηγό. Ούτε και τώρα, αλλά τι να κάνω, αφού αυτοί από μόνοι τους έρχονταν μαζί μας. Μια φορά στην αρχή του ταξιδιού, τους είπαμε να έρθουν και από τότε όποτε τρώγαμε στο ξενοδοχείο εκείνοι ήταν δίπλα μας. Δεν λέω ότι μας ενοχλούσαν, αφού για παράδειγμα αυτή τη φορά παράγγειλαν αρκετή ποσότητα φαγητού και έτσι δεν υπήρξε πρόβλημα.

Ευτυχώς ο ύπνος στο δωμάτιο ήταν σχετικά καλός. Κοιμηθήκαμε νωρίς γιατί το ίντερνετ δεν δούλευε.
Λάβετε υπόψη ότι πολλές από τις φωτογραφίες της ιστορίας μου είναι μέσα από το αυτοκίνητο εν κινήσει, και γι' αυτό δεν είναι πολύ καθαρές.

 

[travelbreak]

Από το Besham στο Swat

Την σημερινή ημέρα είχαμε διάφορα γεγονότα και πολύ συχνά με την συνοδεία της αστυνομίας. Όλα όμως πήγαν καλά και σίγουρα δεν είχαμε καμία καθυστέρηση. Απλά δεν τραβήξαμε όσες φωτογραφίες θα θέλαμε, αφού δεν κάναμε με τόση ευκολία στάσεις. Παρότι σε ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής οι αστυνομικοί μας συνόδευαν, εμείς καταφέραμε και σταματήσαμε μερικές φορές. Θεωρητικά μπορείς να σταματήσεις όσες φορές θέλεις, αλλά αν το κάνεις συχνά μάλλον θα έχουν πρόβλημα εκείνοι οι αστυνομικοί που μας συνοδεύουν.

Το πρωί στις 9 που ξεκινήσαμε, εγκαταλείποντας με χαρά αυτό το πολύ μέτριο ξενοδοχείο, που όμως εξωτερικά φαντάζει τουλάχιστον τριών αστέρων, μας περίμενε μία μοτοσυκλέτα με δύο αστυνομικούς. Ο ένας ήταν ο οδηγός και ο άλλος καθόταν πίσω με το όπλο στην πλάτη. Αν και φορούσαν αλεξίσφαιρα γιλέκα, στο κεφάλι φορούσε ο καθένας ένα τζόκεϊ καπέλο. Άρα ήταν προφυλαγμένοι κατά κάποιο τρόπο από τις σφαίρες, αλλά όχι από μία πτώση της μεγάλης μοτοσυκλέτας.

Αφού μας οδήγησαν έξω από την πόλη και λίγο ακόμα παραπέρα, συνάντησαν ένα αυτοκίνητο της αστυνομίας και σταμάτησαν για να μας παραδώσουν σε αυτούς. Η παράδοση έγινε μέσα σε γέλια χαρές και πολλές φωτογραφίες. Τραβούσαμε εμείς τους αστυνομικούς με τα κινητά μας και με τις φωτογραφικές μας μηχανές. Έκαναν και εκείνοι το ίδιο. Βγάζαμε φυσικά φωτογραφίες και μεταξύ μας. Αυτό που λένε: λαός στρατός αδελφωμένοι. Μιλάμε για την στρατιωτική αστυνομία στο Πακιστάν που έχει και κομάντο.

Η Ντίνα είχε γίνει η σταρ για τις φωτογραφίες. Εκεί φυσικά οι γυναίκες δε βγαίνουν φωτογραφίες με άγνωστους άνδρες, οπότε οι ντόπιοι εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός ότι οι γυναίκες στη Δύση δεν έχουν τέτοια κολλήματα.

Ο Ασίφ τους είπε ότι θέλουμε να κάνουμε μερικές στάσεις για φωτογραφίες στο δρόμο, αλλά αυτοί δεν το κατάλαβαν (ήταν έξω από τη σφαίρα των αντιλήψεών τους) και δεν κάναμε καμία στάση. Ευτυχώς μετά από μερικά χιλιόμετρα σταμάτησαν για να μας παραδώσουν σε ένα άλλο αστυνομικό όχημα. Πάλι χαρές και πανηγύρια όλοι μαζί, μαζί φυσικά και με πολλές φωτογραφίες. Αργότερα ο Asif μας παρακάλεσε να του στείλουμε όσες φωτογραφίες μπορούσαμε και είχαμε με αστυνομικούς, γιατί τον έπαιρναν τηλέφωνο και του τις ζητούσαν. Δεν τους έφταναν δηλαδή αυτές που τράβηξαν με τα δικά τους κινητά, αλλά ήθελαν και αυτές που τραβήξαμε και με τα δικά μας. Βασικά νομίζουν ότι τα κινητά μας είναι πολύ καλύτερα από τα δικά τους, άρα θα βγάζουν και καλύτερες φωτογραφίες.

Το μεγάλο πανηγύρι έγινε σε μία στάση σε έναν καταρράκτη. Σταματήσαμε τουλάχιστον 20 λεπτά τραβώντας φωτογραφίες οι μεν τους δε. Με αυτό το όχημα κάναμε όσες στάσεις θέλαμε γιατί γίναμε κολλητάρια. Κάποια στιγμή ένας αστυνομικός μπήκε στο όχημα και ήμασταν μαζί για περίπου 10 km.

Με τούτα και με τα άλλα βαρεθήκανε να μας έχουν συνοδεία και μας παράτησαν. Από τότε και μετά κάναμε όσες στάσεις θέλαμε. Για να πω την αλήθεια ήμασταν λίγο σεμνοί ως προς το χρόνο και ως προς την απόσταση από το αυτοκίνητο μας. Δηλαδή δεν απομακρυνόμασταν.

Η απόσταση από το Μπεσάμ που είχαμε κοιμηθεί μέχρι το Swat που φτάσαμε για να διανυκτερεύσουμε, ήταν 90 μόλις χιλιόμετρα. Το google maps την δίνει σε τρεις ώρες. Εμείς κάναμε λίγο παραπάνω, όχι πολύ. Επειδή είχαμε τη συνοδεία της αστυνομίας δεν σταματήσαμε σε κανένα checkpoint. Από τη στιγμή όμως που μας άφησε, σταματήσαμε σε μερικά. Όταν φτάσαμε στο Swat ήταν πολύ νωρίς και αφού δεν είχαμε πάλι δικαίωμα να κυκλοφορούμε έξω θα βαριόμασταν στο ξενοδοχείο. Ο Asif λοιπόν, όταν του είπαμε να σταματήσει σε ένα σημείο του ποταμού (που περνάει από την πόλη Swat και έχει το ίδιο όνομα) εκείνος σταμάτησε με χαρά. Και εκείνος ήθελε να περάσει λίγο ο χρόνος. Εμείς θέλαμε να σταματήσουμε γιατί σε κάποια περιοχή είδαμε αρκετό κόσμο να είναι στο ποτάμι και να κάνει διάφορα πράγματα.

Κατεβήκαμε εκεί κοντά στην κοίτη του ποταμού και εμείς και είδαμε ότι ήταν κυρίως ντόπιοι. Άλλοι έκαναν βόλτα με μία στολισμένη καμήλα που υπήρχε εκεί, άλλοι έτρωγαν και άλλοι έπλεναν τα αυτοκίνητά τους. Εκτός από τους τελείως ντόπιους, υπήρχαν και Πακιστανοί τουρίστες από άλλες περιοχές. Αυτούς τους καταλαβαίνεις πολύ εύκολα γιατί τραβάνε συνέχεια φωτογραφίες και σχεδόν πάντα έρχονται κοντά μας για να βγούμε και όλοι μαζί. Το ίδιο έγινε και τώρα. Τους αντιλαμβάνεσαι άλλωστε και από τα πιο «έξαλλα» ρούχα που φοράνε. Όταν όμως πήγαμε να βγάλουμε φωτογραφία προς την πλευρά που ήταν οι ντόπιοι, αμέσως έβλεπες της γυναίκες να κρύβονται πίσω από τις μαντίλες τους και να γυρνάνε προς τα πίσω το κεφάλι.

Στην περιοχή είναι πολύ παραδοσιακοί άνθρωποι και οι γυναίκες σπανίως αφήνουν να φαίνονται τα μάτια τους. Συνήθως δηλαδή φοράνε ολόκληρη μαντήλα μπροστά στο κεφάλι. Μάλιστα για να το παίξουν καλές και φρόνιμες όταν πάνε να τις τραβήξουν φωτογραφία κρύβονται ακόμα πιο πολύ(!). Φαίνεται ο Μωάμεθ ήξερε ότι θα εφευρεθούν οι φωτογραφικές μηχανές και είχε διδάξει να μην βγαίνουν φωτογραφία με αυτές. Βέβαια δεν ξέρω στην ταυτότητα πώς γίνεται και δεν τους ενοχλεί. Αλλά ας μην το συνεχίσω γιατί σίγουρα δεν υπάρχει λογική.

Στο ποτάμι εκεί μας άρεσε πάρα πολύ και μάλιστα είχε και ένα αναβατόριο που πήγαινε από τη μία άκρη του ποταμού στην άλλη. Κυρίως μετέφερε κατοίκους που έμεναν στην απέναντι μεριά του ποταμού. Όταν ζήτησα από τον ξεναγό μας να πάμε και εμείς να περάσουμε και να επιστρέψουμε, δεν το επέτρεψε γιατί φοβόταν μήπως συμβεί κάτι και βρει τον μπελά του.

Εκεί υπήρχαν και μερικοί άνθρωποι οι οποίοι κάτι έκαναν με το νερό με κάποιες πέτρες. Ο Asif μας εξηγείσαι ότι πάνε και φέρνουν πέτρες και τις σπάνε εκεί και τις καθαρίζουν για να βρούνε σμαράγδια πού βρίσκονται μέσα σε αυτές. Μάλιστα μας πήγε σε έναν ο οποίος μας έδειξε αρκετά μικρά σμαράγδια που είχε βρει στις πέτρες του και μπορούσαμε να τα αγοράσουμε. Εγώ είχα διάθεση να πάρω κάτι. Όταν όμως μου έδειξε ένα μικρό και ένα πολύ μεγαλύτερο και μου είπε ότι έχουν την ίδια τιμή, προτίμησα να εγκαταλείψω την ιδέα. Δεν ήταν κλέφτης ούτε ψεύτης, απλά μας εξήγησε ότι το μεγάλο έχει πολλές προσμίξεις στο σμαράγδι ενώ το μικρό, που ήταν τουλάχιστο 5 φορές μικρότερο, ήταν πεντακάθαρο. Εγώ δεν καταλάβαινα διαφορά. Πάντως εμείς φύγαμε και δεν πήραμε κάτι. Όταν δεν γνωρίζεις από ημιπολύτιμους λίθους, καλύτερα να μην ασχοληθείς γιατί θα χάσεις. Μου το είχε πει αυτό ένας τουρίστας πριν από είκοσι χρόνια, δεν ξέρω που.

Η ώρα είχε περάσει και πήγαμε στο ξενοδοχείο μας για να παραλάβουμε τα δωμάτια μας. Το ξενοδοχείο ήταν το Swat Ρalace Ηotel. Μείναμε στον τέταρτο όροφο και είχαμε θέα στο ποτάμι. Το ξενοδοχείο ήταν πολύ καλό, το δωμάτιο τεράστιο, μόνο που πάλι είχαμε το πρόβλημα με το ζεστό νερό. Δεν επιτρέπεται ένα τόσο καλό ξενοδοχείο να μην έχει ζεστό νερό στο δωμάτιο και να πρέπει να πας να τους το πεις για να ανάψουν κάποιο θερμοσίφωνο. Αφού τους είπα πέρασε μία ώρα για να ζεσταθεί το νερό και να κάνουμε μπάνιο.

 

[travelbreak]

Swat

Δεν μείναμε πολύ στα δωμάτια γιατί υποτίθεται θα ερχόταν οι αστυνομία να μας συνοδέψει σε μερικές επισκέψεις. Τελικά αστυνομία δεν ήρθε διότι, όπως μας είπε ο ξεναγός, τους είπε ότι δεν είναι απαραίτητο και θα έχει αυτός τον έλεγχο. Στο πρόγραμμα που μου είχε δώσει το πρακτορείο του Shahid δεν υπήρχε κάτι επιπλέον γι’ αυτή τη μέρα. Δηλαδή είχαμε μόνο τη μετακίνηση από το Μπεσαμ στο Swat. Κι αν σκεφτεί κανείς ότι δεν είναι πάνω από 3 ώρες, έμεναν πολλές ώρες ελεύθερες. Δεν το είχα ψάξει και εγώ το πρόγραμμα διότι θεώρησα ότι αυτά κάνει με τους τουρίστες που έχει και αν κάτι δεν έχει γράψει δεν σημαίνει ότι δεν θα σου γεμίσει τη μέρα με κάποιες επισκέψεις. Δυστυχώς δεν ήταν έτσι. Τα έχουμε ξαναπεί αυτά εδώ.
Είχαν στο Πακιστάν την Εθνική τους γιορτή σε λίγες μέρες και πουλούσαν παντού σημαίες:

Οι επιπλέον επισκέψεις που κάναμε, ενώ δεν μας τις χρεώνει ως αμοιβή για τον οδηγό ή για την βενζίνη, μας κάνει να θεωρούμε ότι μας προσφέρει χάρη γι’ αυτές. Αν το είχα ψάξει πριν φύγουμε, προφανώς θα του είχα πει ότι πρέπει να γεμίζουμε τις μέρες με κάποιους τουριστικούς προορισμούς. Αυτό το έκανα μόνο για την πρώτη μέρα που φτάσαμε στο Ισλαμαμπάντ το πρωί και στο πρόγραμμα του έγραφε ότι απλά θα πηγαίναμε στο ξενοδοχείο. Του είχα πει λοιπόν να μας βάλει κάτι για να κάνουμε και κάναμε τις επισκέψεις στους λόφους έξω από την πόλη. Όμως για τις υπόλοιπες μέρες δεν το έψαξα και έτσι δεν ζήτησα κάτι επιπλέον. Θεωρώ ότι θα έπρεπε από μόνος του να μας τα προσφέρει.

Έτσι για τη σημερινή μέρα ξεκινήσαμε στις δύο και τέταρτο από το ξενοδοχείο για να κάνουμε τρεις συγκεκριμένες επισκέψεις. Υπενθυμίζω ότι μόνοι μας δεν μπορούσαμε να μετακινηθούμε σε αυτή την περιοχή. Οι λόγοι επίσημα ήταν δύο κυρίως. Ο ένας ήταν ότι οι κάτοικοι είναι φανατικοί μουσουλμάνοι και δεν έχουν καμία συμπάθεια στους ξένους. Ο άλλος λόγος ήταν ότι πριν από 15 περίπου χρόνια είχαν έρθει από το Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν και είχαν καταλάβει την περιοχή. Επί δύο χρόνια καταπίεζαν τους κατοίκους και βρήκαν την ευκαιρία λόγω της θρησκευτικότητάς τους να τους εκμεταλλευτούν. Τελικά οι δυνάμεις του Πακιστάν, δεν ξέρω γιατί καθυστέρησαν τόσο πολύ να τους διώξουν, αλλά το έκαναν κάπου το 2009 νομίζω. Όμως έχουν μείνει κάποιοι Πακιστανοί οι οποίοι έχουν τις ίδιες πεποιθήσεις με τους Ταλιμπάν και αυτοί θεωρούνται επικίνδυνοι για τους τουρίστες. Είναι οι ονομαζόμενοι Πακιστανοί Ταλιμπάν.

Η πρώτη επίσκεψη που κάναμε ήταν στο μουσείο του Swat. Μπορεί να μη ήταν και τόσο μεγάλο, αλλά είχε κάποιο ενδιαφέρον. Κάναμε βόλτα μισή ώρα αλλά αν δεν έκανε ζέστη μπορούσαμε να κάτσουμε πολύ περισσότερο. Είχε μία διακοπή ρεύματος και δεν δούλευαν ούτε οι ανεμιστήρες. Λίγο πριν φύγουμε αποκαταστάθηκε η βλάβη αλλά εμείς είχαμε αποφασίσει να φύγουμε. Στο μουσείο είχε ευρήματα από την εποχή του βουδισμού. Η περιοχή πριν το μουσουλμανισμό ήταν βουδιστική και από δω διαδόθηκε ο βουδισμός στο Μπουτάν και στο Θιβέτ.

Γι’ αυτό και η επόμενη στάση μας ήταν σε μία από τις πιο παλιές στούπες της περιοχής. Το όνομά της ήταν Butkara I. Εκεί ένας ειδικός στο βουδισμό μας εξήγησε κάποια πράγματα γι’ αυτό τον αρχαιολογικό χώρο. Παρότι δεν μας αρέσουν οι ξεναγήσεις θεωρώ ότι αυτά που ακούσαμε είχαν ενδιαφέρον και δεν πήγε χαμένη η επίσκεψη εκεί, αφού αν δεν μας έλεγε κανείς τίποτα δεν θα καταλαβαίναμε και πολλά πράγματα γι’ αυτά που βλέπαμε.

Να σημειώσω εδώ ότι σε όποιον αρχαιολογικό χώρο και να πηγαίναμε ή μουσείο θα πρέπει να μας ενημερώσει ένας ντόπιος ξεναγός γι’ αυτό το οποίο πήγαμε να δούμε. Αυτό έγινε και στα φρούρια που επισκεφθήκαμε τις προηγούμενες μέρες στη Χούνσα και αλλού. Όταν πληρώνεις το εισιτήριο για την είσοδο στο χώρο περιλαμβάνεται και η ξενάγηση. Εμείς πολλές φορές λέμε στον Asif να αποφεύγουμε τις ξεναγήσεις γιατί μας κουράζουν συν το ότι δεν καταλαβαίνουν όλοι στην παρέα καλά τα αγγλικά.

Φεύγοντας από κει πήγαμε στο κέντρο της πόλης για να δούμε το παζάρι. Είχαμε αυστηρή προειδοποίηση ότι δεν πρέπει να τραβάμε φωτογραφίες ή βίντεο τις γυναίκες, αν προηγουμένως δεν τις ρωτήσουμε. Η Ντίνα ρώτησε δυο-τρεις φορές αν μπορεί να τραβήξει φωτογραφία, αλλά καμία από τις γυναίκες δεν δέχτηκε. Το παζάρι ήταν γεμάτο γυναίκες και κοπέλες, γιατί αρχικά πήγαμε εκεί που ήταν τα γυναικεία ρούχα και τα τόπια με τα υφάσματα. Εμείς προσπαθούσαμε κρυφά να κάνουμε κάποιες φωτογραφίσεις αλλά όπως και να έχει δεν είναι εύκολο. Ούτε γενικές εικόνες δεν μπορούσαμε να τραβήξουμε γιατί παντού υπήρχαν γυναίκες. Τελικά ήρθε ένας, ο οποίος ήταν αστυνομικός με πολιτικά, και μας είπε να σταματήσουμε να τραβάμε γιατί έγιναν παράπονα από κάποιες κοπέλες. Είτε είχε δίκιο είτε όχι εμείς σταματήσαμε γιατί εδώ δεν είναι να παίζεις με την αστυνομία.

Αφού λοιπόν δεν μπορούσαμε ουσιαστικά να βγάλουμε φωτογραφίες παρά μόνο στους καταστηματάρχες, αποφασίσαμε να φύγουμε. Άλλωστε ως αγορά δεν είχε και κανένα τρομερό ενδιαφέρον. Δυστυχώς η ώρα ήταν ακόμα λίγο μετά τις 5, αλλά μη έχοντας τίποτα να κάνουμε πήγαμε στο ξενοδοχείο. Ρωτήσαμε τον ξεναγό μας αν μπορούσαμε να πάμε μέχρι το ποτάμι που ήταν εκατό μέτρα πιο κάτω. Ρώτησε έναν αστυνομικό και μας είπε να πάμε αλλά θα μας παρακολουθεί από το ξενοδοχείο. Πήγαμε λοιπόν κι εκεί που κινούμασταν σε πολύ μικρή απόσταση, είδαμε ξαφνικά δυο αστυνομικούς οπλισμένους φυσικά να μας ακολουθούν. Δε μας είπαν τίποτα, αλλά εμείς δε νιώθαμε άνετα με αυτή την ασφάλεια. Γι’ αυτό δε μείναμε περισσότερο και γυρίσαμε πίσω.

Αποφασίσαμε να φάμε στις 8:30 και μείναμε στο δωμάτιο να ξεκουραστούμε μέχρι να έρθει εκείνη η ώρα. Προηγουμένως όμως περάσαμε από το εστιατόριο να δώσουμε παραγγελία, έτσι ώστε στις 8:30 να είναι έτοιμο το φαγητό. Πράγματι καλά κάναμε γιατί δεν είχε και τόσο κόσμο οπότε έτοιμα φαγητά δεν υπήρχαν γενικώς. Εκεί η Ντίνα παράγγειλε ένα πιάτο πάλι με αρνί που εδώ το λένε μουτόν και είναι εγγλέζικη λέξη. Εμείς οι υπόλοιποι τρεις παραγγείλαμε ένα μπολ με κοτόπουλο για 3 άτομα. Τους δώσαμε οδηγίες ώστε το αρνί να είναι καυτερό όπως το κάνουν εδώ, αλλά το κοτόπουλο να μην είναι καθόλου καυτερό. Δε μας φάνηκε παράξενο όταν τα έφεραν που ήταν όλα καυτερά. Εδώ νομίζεις ότι έχουν καταλάβει τι τους είπες, αλλά δυστυχώς δεν έχουν. Ο Γιάννης μόλις δοκίμασε το κοτόπουλο σηκώθηκε και άρχισε να διαμαρτύρεται. Ευτυχώς του έφεραν ένα πιάτο με κοτόπουλο που δεν ήταν καθόλου καυτερό. Μόνο έτσι ησύχασε. Εγώ με την Ντίνα πληρώσαμε γύρω στα 8€ για αυτά που φάγαμε και δεν ήταν και λίγα αφού πήραμε και κάποιες πατάτες και είχε και ψωμί.

Από το παράθυρο του ξενοδοχείου βλέπαμε μέχρι αργά το βράδυ τον κόσμο να πηγαίνει και να έρχεται δίπλα στο ποτάμι, που έχουν φτιάξει ένα όμορφο χώρο για να περπατάει ο κόσμος. Επίσης έχει και πολλά παγκάκια για να κάθονται. Κρίμα που δεν θα μέναμε κι άλλη μέρα σε αυτό το ωραίο ξενοδοχείο. Βέβαια το να μένεις και να μην μπορείς να μετακινηθείς δεν είναι και τόσο ευχάριστο. Πάντως οι ντόπιοι έκαναν πολλές βόλτες μέχρι αργά το βράδυ. Τη νύχτα κάποια στιγμή ξύπνησα από φασαρία. Απ’ έξω ακουγόταν φωνές και κόσμος που κυκλοφορούσε. Και γενικότερα στις πόλεις που μπορούσαμε να βγούμε έξω βλέπαμε ότι και τα μαγαζιά ήταν ανοιχτά μέχρι αργά, και ο κόσμος έμπαινε και έβγαινε σε αυτά. Και όταν λέμε μαγαζιά εννοούμε και τα εμπορικά καταστήματα αλλά και τα λοιπά καταστήματα εστίασης.

Το ξενοδοχείο που μείναμε:

Πριν από μερικές μέρες όπως πηγαίναμε με το αυτοκίνητο σε μία πόλη είδαμε ένα πεσμένο μηχανάκι και καταλάβαμε ότι είχε τρακάρει με μία κοπέλα που περπατούσε. Η κοπέλα βρισκόταν στο έδαφος και έκλαιγε αλλά δεν δώσαμε άλλη σημασία αφού περάσαμε βιαστικά. Μία άλλη μέρα είδαμε τρία φορτηγά σε διαφορετικά μέρη να είναι ντελαπαρισμένα. Μάλλον το ένα είχε πέσει σε ένα χαντάκι με την καμπίνα του οδηγού, ενώ το υπόλοιπο φορτηγό ήταν κατά κάποιο τρόπο μέσα στο δρόμο. Το δεύτερο είχε τρακάρει σε ένα βράχο στον δρόμο του Καρακορούμ πάνω στο δρόμο. Το τρίτο είχε αναποδογυρίσει κι αυτό σε ένα χαντάκι. Δεν ξέρω αν υπήρχαν και άλλα αυτοκίνητα πεσμένα μέσα στο ποτάμι και φυσικά δεν μπορούσαμε να τα δούμε. Όλα αυτά τα ατυχήματα πρέπει να είχαν γίνει σε διάστημα τεσσάρων ή πέντε ημερών, αφού δεν τα είχαμε δει τη μέρα που ανεβαίναμε τον ίδιο δρόμο μερικές μέρες πριν.

Στους δρόμους γίνονται πολλές κατολισθήσεις. Εμείς ήμασταν πολύ τυχεροί που δεν καθυστέρησε κάποια από αυτές τη διαδρομή μας. Σε μερικά σημεία είδαμε να γίνονται και κάποια μεμονωμένα έργα, όπως ας πούμε να σπάνε βράχια που βρίσκονταν ακριβώς πάνω από το δρόμο ώστε τα φορτηγά που είχαν φορτία σε μεγάλο ύψος να χωράνε πιο άνετα.