Πακιστάν Στη Γη των Αγνών

[dbalats]

ΜΕΡΟΣ TΡΙΤΟ. ΙΣΛΑΜΑΜΠΑΝΤ

Ενώ κατευθυνόμασταν προς το Ισλαμαμπάντ, αποφασίσαμε να επισκεφθούμε πρώτα την Τάξιλα, για να κερδίζουμε χρόνο. Η Τάξιλα, μαζί με την γειτονική της περιοχή προς τα βορειοδυτικά, την Gandhara (και οι δύο περιοχές ανήκουν στην μείζονα Gandhara, όπως χαρακτηρίζεται η ευρύτερη περιοχή του σημερινού βορειοδυτικού Πακιστάν, δηλαδή η πεδιάδα της Peshawar), αποτέλεσαν το επίκεντρο της Ελληνοβουδιστικής τέχνης για μερικούς αιώνες, όπως έχω προαναφέρει στην σύντομη παρουσίαση της ιστορίας του Πακιστάν. Η Ελληνο-Βουδιστική τέχνη που αποκαλείται και τέχνη Gandhara αποτελεί την καλλιτεχνική εκδήλωση του Ελληνο-Βουδισμού, ενός πολιτισμικού συγκρητισμού μεταξύ της Ελληνικής Κλασσικής κουλτούρας και του Βουδισμού. Η μορφή αυτή της τέχνης χαρακτηρίζεται από τον δυνατό ιδεαλιστικό ρεαλισμό και την αισθησιακή περιγραφή της Ελληνιστικής τέχνης και από τις πρώτες αναπαραστάσεις του Βούδα σε ανθρώπινη μορφή, οι οποίες έχουν βοηθήσει στον προσδιορισμό του καλλιτεχνικού (και ιδιαίτερα, του γλυπτικού) κανόνα για την Βουδιστική τέχνη σε όλη την Ασιατική ήπειρο μέχρι σήμερα. Η αλληλεπίδραση της Ελληνικής και της Βουδιστικής κουλτούρας που άνθησε αρχικά στην περιοχή της μείζονος Gandhara, στη συνέχεια εξαπλώθηκε στην Ινδία, με παραπέρα επέκταση στην υπόλοιπη Νοτιο-Ανατολική Ασία. Εξαπλώθηκε, επίσης, και βόρεια προς την Κεντρική Ασία, με ισχυρό επηρεασμό της τέχνης της Λεκάνης Tarim (βορειοδυτική Κίνα) και τελικά των τεχνών της Κίνας, της Κορέας και της Ιαπωνίας. Φθάσαμε λοιπόν, νωρίς το μεσημέρι στην Τάξιλα, και αποφασίσαμε να επισκεφθούμε πρώτα το Μουσείο της, και κάναμε πολύ καλά, επειδή αυτό είναι και το πιο ενδιαφέρον από την περιοχή. Τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα τα έχουν φέρει εδώ, και τα ερείπια στις διάφορες αρχαιολογικές τοποθεσίες της περιοχής δεν παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον.

Το Μουσείο της Τάξιλα με τα ευρήματα της Ελληνο-Βουδιστικής τέχνης

Οικογένεια Πακιστανών που ζήτησαν να τους φωτογραφίσω

Μετά την περιήγηση του μουσείου λοιπόν, που πραγματικά είναι εξαιρετικό, συνεχίσαμε για την Στούπα Dharmarajika, η οποία επίσης αναφέρεται ως η Μεγάλη Στούπα της Τάξιλα, μια Βουδιστική στούπα λίγα χιλιόμετρα μακριά από την Τάξιλα, η οποία χρονολογείται από τον 2ο αιώνα μ.Χ., και κατασκευάσθηκε για να φιλοξενήσει λείψανα του Βούδα. Μόλις φθάσαμε στα ερείπια, αμέσως μας πλησίασε μια ομάδα παιδιών που κρατούσαν κάποια “αρχαία” νομίσματα, τα οποία υποτίθεται ότι είχαν βρει τυχαία, άλλα σκάβοντας και άλλα μετά από κάποια πλημμύρα της περιοχής, τα οποία θα είχαμε την τύχη να προμηθευτούμε μόνο με 50 δολλάρια. Τους είπαμε ότι δεν ενδιαφερόμαστε, αλλά μας συνόδευσαν σε όλη την επίσκεψή μας στον χώρο, που δεν παρουσίασε και κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Υπάρχουν καμιά δεκαριά τέτοιες αρχαιολογικές τοποθεσίες και πήγαμε σε δύο ακόμη, την Jaulian και την Jandial, την τοποθεσία ενός αρχαίου ναού διάσημου για τους εμβληματικούς του κίονες, που λέγεται ότι είναι “η περισσότερο Ελληνική κατασκευή που έχει μέχρι τώρα βρεθεί σε Ινδικό έδαφος”, αλλά δυστυχώς μόνο κάτι μικρά υπολείμματα από τους κίονες διασώζονται. Αποφασίσαμε να μην επισκεφθούμε άλλες τοποθεσίες και να πάμε προς το Ισλαμαμπαντ, που απείχε μόλις 35 χιλιόμετρα, επειδή και η ώρα είχε περάσει αρκετά.

Τα ερείπια της αρχαίας Dharmarajika και της Jandial στην Τάξιλα

O οδηγός μας Farooq και ο πωλητής σε μαγαζί με αναμνηστικά

Το Ισλαμαμπάντ είναι μια νέα πόλη σχεδιασμένη από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Δοξιάδη για να γίνει πρωτεύουσα της χώρας, αντί για το Καράτσι. Οι προδιαγραφές της είναι για 2.5 εκατομύρια κατοίκους, αλλά προς το παρόν ο πληθυσμός της είναι μόνο 1 εκατομύριο. Παρεμπιπτόντως, ο Δοξιάδης ήταν ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας που ανέλαβε μεγάλα αρχιτεκτονικά πρότζεκτ σε όλο τον κόσμο, όπως στην Σαουδική Αραβία, την Γκάνα, την Ζάμπια, το Ιράκ, τις ΗΠΑ, την Συρία, τον Λίβανο κλπ, ενώ πολλά έργα του είναι και σχετικά άγνωστα, π.χ. σε μιά επίσκεψή μου στο Axum της Αιθιοπίας, είχα μάθει με έκπληξη ότι ο νεο-Βυζαντινού στυλ Νέος Καθεδρικός Ναός της Παρθένου Μαρίας της Σιών ήταν έργο του Δοξιάδη. Σήμερα, 45 χρόνια μετά τον θάνατό του, είναι μάλλον στην αφάνεια και δεν συζητάει κανείς για το έργο του, μάλλον επειδή φημολογείται ότι είχε συνεργασθεί με την Χούντα των Συνταγματαρχών, κλείνοντας δύο συμβόλαια μαζί της. Ασχέτως αυτών, το Ισλαμαμπάντ δεν μου άρεσε. Είναι μιά σύγχρονη πόλη, σχεδιασμένη σε τομείς. Δεν υπάρχει κάποιο κέντρο της πόλης, μιά μεγάλη πλατεία, εμπορικό κέντρο κλπ, αλλά κάθε τομέας έχει ένα δικό του κέντρο, με την πλατεία του, το mall του και τα ανάλογα ρεστωράν και καφετέριες. Οι ονομασίες των τομέων και των περιοχών τους έχουν στοιχεία που παραπέμπουν σε George Orwell, π.χ. G-7/2 είναι η βορειοδυτική γωνία του τετραγώνου 7 (τα τετράγωνα αριθμούνται κατά ωρολογιακή φορά) του τομέα G, γνωρίζοντας δε ότι μερικές χιλιάδες κάμερες επιτηρούν όλη την πόλη για λόγους ασφάλειας, μιά ανατριχίλα την αισθάνεσαι. Η είσοδος σε κάθε τομέα γίνεται από μερικές εισόδους που φυλάσσονται για λόγους ασφάλειας. Βέβαια, είναι πράσινη πόλη, με μεγάλα πάρκα, πλατιούς δρόμους και σύγχρονα κυβερνητικά κτίρια, ενώ κατοικείται από ανθρώπους της μεσαίας και της ανώτερης τάξης, μιάς και είναι και πολύ ακριβή για τα δεδομένα του Πακιστάν.

Δίπλα στο Ισλαμαμπάντ είναι η δίδυμη αδελφή της, η Rawalpindi, αλλά δεν θα μπορούσαν να διαφέρουν περισσότερο. H Rawalpindi είναι μια τυπική Ανατολίτικη πόλη, που μεγάλωσε ανεξέλεγκτα από ένα μικρό χωριό σε μιά πόλη των 2 εκατομυρίων κατοίκων, με τους χαοτικούς δρόμους, την ασφυκτική κυκλοφορία, τα παζάρια, τα υπαίθρια φαγάδικα και ότι περιμένει να δει κανείς σε μιά πόλη του Πακιστάν. Περιττό να πω ότι όλοι οι Πακιστανοί είναι πολύ περήφανοι για το Ισλαμαμπάντ, είναι το καμάρι τους και όταν σε κάποια συζήτηση με ντόπιους που ρωτούσαν την γνώμη μου για το Ισλαμαμπάντ τους είπα ότι καλό είναι, αλλά προτιμώ το χάος και την ακαταστασία της Rawalpindi, με κοιτούσαν σαν να έβλεπαν Ufo. Ευτυχώς και ο φίλος μου είχε την ίδια γνώμη και αποφασίσαμε στην επιστροφή να μείνουμε στην Rawalpindi αντί για το Ισλαμαμπάντ, μιάς και το αεροδρόμιο βρίσκεται ανάμεσα στις δύο πόλεις.

Στο Ισλαμαμπάντ δεν έχεις πολλά να δεις. Τα κυριότερα κυβερνητικά κτίρια είναι συγκεντρωμένα σε μια περιοχή που λέγεται Red Zone: Το Κτίριο του Ανωτάτου Δικαστηρίου, το Aiwan-e-Sadr ή Προεδρικό Παλάτι, το Γραφείο του Πρωθυπουργού, και πολλά ακόμη, όλα στη σειρά επί της Constitution Avenue.

Πακιστανικά φορτηγά στον δρόμο από την Τάξιλα στο Ισλαμαμπάντ

Το κτίριο της Zameen, της σημαντικότερης εταιρείας Real Estate που εδράζεται στο Πακιστάν, Ισλαμαμπάντ

Μικρό τζαμί σε έναν τομέα του Ισλαμαμπάντ

Το Κτίριο του Ανωτάτου Δικαστηρίου, επίσημη και κεντρική έδρα του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Πακιστάν στο Ισλαμαμπάντ. Σχεδιασμένο από τον φημισμένο Ιάπωνα αρχιτέκτονα Kenzo Tange, ολοκληρώθηκε το 1993 και βρίσκεται στην Λεωφόρο Συντάγματος, περιβαλλόμενο από το Πρωθυπουργικό Γραφείο προς το νότο και από την Προεδρική Οικία και το Κοινοβούλιο προς το βορά.

Aiwan-e-Sadr ή Προεδρικό Παλάτι, η επίσημη κατοικία και χώρος εργασίας του Προέδρου του Πακιστάν στο Ισλαμαμπάντ

Γραφείο του Πρωθυπουργού, Ισλαμαμπάντ

Αποφασίσαμε να βγούμε εκτός πόλης και να επισκεφθούμε ένα σημαντικό αξιοθέατο της περιοχής, το ιερό του Bari Imam στο χωριό Nurpur Shahan, λίγα χιλιόμετρα έξω από το Ισλαμαμπάντ. Ο Bari Imam υπήρξε ένας δάσκαλος του Σουφισμού κατά τον 17ο αιώνα, της μυστικιστικής πτυχής του Ισλάμ, και ανεπίσημος προστάτης άγιος του Ισλαμαμπάντ. Η κίνηση είναι αρκετή και όταν φθάνουμε έχει πια σκοτεινιάσει. Μπαίνουμε στο τζαμί, μέσα στο οποίο βρίσκεται ο τάφος του προφήτη, κλεισμένος μέσα σε έναν γυάλινο θάλαμο για λόγους ασφάλειας. Ο κόσμος είναι πάρα πολύς, και πάντοτε υπάρχουν σοβαρά μέτρα ασφάλειας, επειδή έχουν γίνει αρκετές βομβιστικές επιθέσεις στο ιερό, με σοβαρότερη αυτή του 2005, με 20 ανθρώπους νεκρούς και 70 τραυματίες. Το ιερό, πάντως, είναι εντυπωσιακό και ακόμη εντυπωσιακότερο είναι το μεγάλο πλήθος που είναι συγκεντρωμένο σε όλη την περιοχή. Επιστρέφουμε στο Ισλαμαμπάντ και προτού πάμε στο ξενοδοχείο μας, πραγματοποιούμε μιά σύντομη επίσκεψη στο ονομαστό τζαμί Shah Faisal, που βρίσκεται στους πρόποδες των Λόφων Margalla και κατασκευάσθηκε κατόπιν χρηματοδότησης του Βασιλιά Faisal της Σαουδικής Αραβίας. Το τζαμί έχει ένα σύγχρονο σχέδιο με οκτώ πλευρές συμπαγούς κελύφους, που λέγεται ότι είναι εμπνευσμένο από μιά σκηνή Βεδουϊνων. Θεωρείται σαν εξαιρετικό δείγμα Ισλαμικής αρχιτεκτονικής και όντως είναι πανέμορφο και ιδιαίτερο.

Το ιερό του δασκάλου του Σουφισμού Bari Imam και ο τάφος του προφήτη, στο χωριό Nurpur Shahan

Το τζαμί Shah Faisal, Ισλαμαμπάντ

Επι τέλους, μετά από μιά μακριά ημέρα, φθάσαμε στο ξενοδοχείο μας που δεν το βρήκαμε και πολύ εύκολα. Ενώ μας καθοδήγησε το GPS στον αντίστοιχο τομέα, βρίσκαμε τις διαφόρους εισόδους κλειστές, και πηγαινοερχόμασταν μέχρι που πετύχαμε την σωστή είσοδο. Ήταν ένα συμπαθητικό μικρό, καθαρό, καινούργιο ξενοδοχείο. Το μόνο πρόβλημα παρουσιάστηκε όταν πήγαμε να πληρώσουμε με πιστωτική κάρτα, οπότε ο νεαρός ρεσεψιονίστ μας είπε ότι θα μας βάλει επιβάρυνση 15% στην τιμή. Του είπαμε ότι μιάς και στο Booking αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο αποδέχεται πληρωμή με πιστωτικές κάρτες δεν θα έπρεπε να υπάρχει επιβάρυνση, αλλά αυτός ήταν ανένδοτος. Μετά από αρκετή συζήτηση που δεν βρίσκαμε άκρη, του είπαμε να ξεκαθαρίσει το θέμα με το αφεντικό του μέχρι το πρωί που θα φεύγαμε, και αν δεν δεχόταν την πληρωμή με κάρτα χωρίς επιβάρυνση, θα πληρώναμε με μετρητά, αλλά θα τους καταγγέλαμε στο Booking. Φυσικά το άλλο πρωί μας είπε ότι έκανε λάθος, ότι ήταν νέος υπάλληλος 7 ημερών και δεν ήξερε, και ότι μπορούσαμε να πληρώσουμε με την πιστωτική δίχως επιβάρυνση.

Αμέσως μετά την εγκατάστασή μας βγήκαμε στην κεντρική πλατεία, που ήταν δίπλα από το ξενοδοχείο μας για φαγητό. Συνηθίζω σε κάθε ταξίδι να τρώω μόνο πρωινό και βραδινό, και αυτό τηρήσαμε σε όλη την υπόλοιπη διαδρομή – με την εξαίρεση της Peshawar, όπου δεν αντέξαμε στους πειρασμούς και τρώγαμε συνεχώς. Νηστικοί λοιπόν από το πρωί, καθήσαμε σε ένα μικρό υπαίθριο τοπικό εστιατόριο με χαμηλές πλαστικές καρέκλες και παραγγείλαμε την ονομαστή σπεσιαλιτέ Chapli Kebab, ένας τύπος μπιφτεκιού από βοδινό κιμά, που ανακατεύεται με κάποια μπαχάρια και φρέσκα συστατικά, όπως κρεμύδια και κόλιανδρο. Καταπληκτικό σε γεύση, μερικοί λένε πως αξίζει ένα αεροπορικό ταξίδι στο Πακιστάν, μόνο και μόνο για να το γευτείς. Και η καλύτερη περιοχή για να το δοκιμάσεις είναι η Peshawar, γιαυτό το λένε και Peshawar Kebab. Ευτυχώς, σε όλο το ταξίδι κανείς μας δεν έπαθε κάποια γαστρεντερίδιτα, που όλοι λίγο πολύ έχουμε κατά καιρούς υποστεί, ταξιδεύοντας έξω από την Ευρώπη. Η παραγγελία μας όμως δεν έγινε και τόσο απρόσκοπτα, κανείς από τα γκαρσόνια δεν μιλούσε Αγγλικά και ευτυχώς προσφέρθηκε ένα παιδί από το διπλανό τραπέζι να μας βοηθήσει. Τέλος πάντων, τέλος καλό όλα καλά, και αποσυρθήκαμε για ύπνο στο ξενοδοχείο μας, μιάς και την επόμενη ημέρα ξεκινούσε η μεγάλη περιπέτεια, η διαδρομή του Karakoram Highway, στην ραχοκοκαλιά του Βόρειου Πακιστάν, κατά μήκος του φαραγγιού του Ινδού ποταμού μέχρι το Gilgit, και στη συνέχεια δίπλα από τον Ποταμό Hunza, μέχρι τα σύνορα με την Κίνα, ανεβαίνοντας συνεχώς από τα 500 μέτρα υψόμετρο του Ισλαμαμπάντ μέχρι τα 4.700 μέτρα του Khunjerab Pas.

Τρώγοντας Chapli Kebab σε μικρό υπαίθριο εστιατόριο του Ισλαμαμπάντ

 

[dbalats]

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ. ΚΑRAKORAM HIGHWAY: Στο Φαράγγι του Ινδού Ποταμού

Ξεκινήσαμε πολύ νωρίς από το Ισλαμαμπάντ, επειδή στο δρόμο μας θα συναντούσαμε μια μεγάλη πόλη, την Abbottabad, όπου αν αργήσεις και σε πιάσει η κυκλοφορία, μπορείς να καθυστερήσεις πολλές ώρες. Πήραμε τον αυτοκινητόδρομο προς Peshawar, έναν αυτοκινητόδρομο Ευρωπαϊκών προδιαγραφών, με διόδια και μεγάλους σταθμούς με πρατήρια καυσίμων. Παρότι η διαδρομή αυτή κάνει έναν μεγάλο κύκλο, εντούτοις είναι πολύ πιο σύντομη από το να πάρει κανείς τον κατευθείαν δρόμο, που είναι στενός και με μεγάλη κυκλοφορία. Τυπικά, ο Karakoram Highway αρχίζει από το Hasan Abdal, κάπου 60 χιλιόμετρα μετά το Ισλαμαμπάντ. Και τώρα δυό λόγια για τον δρόμο αυτό. Συμπληρώθηκε το 1979 και παραδόθηκε στο κοινό το 1985, με μήκος 1300 χιλιομέτρων, συνδέοντας το Hasan Abdal με το Kashgar, στην επαρχία Xinjiang της Κίνας. Ο δρόμος αυτός που ήταν κάποτε ο σημαντικός Νότιος Δρόμος του Μεταξιού συνδέοντας την Κίνα με την Ινδική υποήπειρο, ενώ συνεχιζόταν με τους θαλάσσιους δρόμους στην Αφρική και την Ευρώπη, σήμερα θεωρείται το 8ο θαύμα του κόσμου, λόγω του υψομέτρου και των αντίξοων συνθηκών για την κατασκευή του, που τον ανέδειξαν σε ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα.

Ο Karakoram Highway αποτελεί σημαντικό στόχο για τους ταξιδευτές όλου του κόσμου, επειδή όχι μόνο είναι ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος με το μεγαλύτερο υψόμετρο στον κόσμο, φθάνοντας στα 4.700 μέτρα στο Khunjerab Pass, στα σύνορα του Πακιστάν με την Κίνα, αλλά επειδή διασχίζει τρεις από τις μεγαλύτερες οροσειρές στη Γή: τα Ιμαλάϊα, το Καρακορούμ και τον Ινδοκαύκασο. Μπορείς έτσι να απολαύσεις τα μεγαλοπρεπή αυτά βουνά άνετα από το παράθυρο του αυτοκινήτου σου, δίχως να χρειάζεσαι πολυήμερες πεζοπορίες και ορειβατικό εξοπλισμό. Αυτό δεν ισχύει βέβαια για το Κ2, το δεύτερο ψηλότερο βουνό στον κόσμο μετά το Έβερεστ που βρίσκεται απομονωμένο στα βορειοανατολικά σύνορα με την Κίνα, μακριά από κάθε κατοικημένη περιοχή, με αποτέλεσμα να μην έχει και τοπική ονομασία και να πάρει την ονομασία του αυτή από τους Άγγλους χαρτογράφους, την περίοδο της Εταιρείας της Ανατολικής Ινδίας.

Στο Hasan Abdal χωρίζει ο δρόμος προς την Peshawar και ξεκινάει και τυπικά πλέον ο Karakoram Highway (θα τον αναφέρω στη συνέχεια σαν ΚΗ για συντομία) προς τον Βορρά. Για ένα μικρό κομμάτι είναι αυτοκινητόδρομος και αμέσως μετά στενεύει, αλλά σε μεγάλα τμηματά του μετά, σχεδόν σε όλη την πορεία του μέχρι το Gilgit, γίνονται έργα από Κινεζικές εταιρείες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν κάποιες μικροκαθυστερήσεις. Περάσαμε διάφορα χωριά και μικρές πόλεις, με μεγαλύτερες την Haripur και την Havelian, κοντά στην Abbottabad. Πάντως, όλος σχεδόν ο δρόμος μέχρι την Abbottabad φαινόταν κατοικημένος, ενώ οι πόλεις και τα χωριά που περνούσαμε έχουν όλες παζάρια, στα οποία είχε ήδη ξεκινήσει η πρωινή κίνηση. Η τοπική επαρχία που διασχίζαμε λέγεται Hazara, αρχικά πεδινή και στη συνέχεια λοφώδης μέχρι το Abbotabad, από όπου θα αρχίζαμε σιγά σιγά να ανεβαίνουμε σε υψόμετρο. Εδώ ο Farooq πλέον, έχει ξεδιπλώσει όλες τις οδηγικές του ικανότητες. Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής βρίσκεται στην απέναντι λωρίδα, παρά στην δική μας, περνώντας ξυστά από αυτοκίνητα, μηχανές, κάρα, πεζούς. Έχοντας πάντως εμπειρία από οδήγηση σε παρόμοιες χώρες δεν ανησυχήσαμε, έτσι έχουν μάθει να οδηγούν και αν προσπαθήσεις να τους “συνετίσεις” και να τους δώσεις οδηγίες για να ακολουθήσουν τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, τότε είναι που κινδυνεύεις, μιάς και βγαίνουν έξω από τα νερά τους.

Τελικά φθάσαμε στην Abbotabad σχετικά νωρίς, υπήρχε αρκετή κυκλοφορία, αλλά δεν είχε φθάσει ακόμη στο peak της. Η Abbottabad είναι μια όμορφη αποικιακή πόλη που ιδρύθηκε από τους Βρετανούς το 1850, με σκιερούς κήπους, κωδωνοστάσια και πλατιούς δρόμους. Έχει εξαιρετικά σχολεία και αποτελεί έδρα πολλών στρατιωτικών σχολών και στρατευμάτων. Περάσαμε από την αγορά στον κεντρικό δρόμο της πόλης, και είδαμε και εκεί το τοπικό παζάρι, τα μαγαζιά με τα πολυποίκιλα εμπορεύματα ανακατεμένα, από χασάπικα, υφασματάδικα, μπακάλικα και ότι μπορείς να σκεφτείς, αυτοκίνητα παρκαρισμένα παντού, κάρρα, φορτηγά, τρίκυκλα, θόρυβοι, μυρωδιές από κρεατικά που ψήνονταν σε φαγάδικα και πολύς κόσμος να κινείται κάνοντας τα πρωϊνά ψώνια του. Σε μερικά χασάπικα υπήρχαν απέξω περιφραγμένοι χώροι με πρόβατα που τα είχαν φέρει από τα γειτονικά χωριά και περίμεναν υπομονετικά πότε θα έρθει η σειρά τους προς σφαγή. Το ίδιο και με τα κοτόπουλα, που τα φυλάνε σε μεγάλα κλουβιά ζωντανά και όταν έρθει πελάτης του το ετοιμάζουν επί τόπου. Η Abbotabad όμως δεν είναι γνωστή τόσο για την αγορά της, όσο επειδή υπήρξε για πολλά χρόνια η κρυφή έδρα του Osama bin Laden, τον οποίον κατάφεραν να εκτελέσουν Αμερικανικές Ειδικές Δυνάμεις το 2011, μέσα στο κρησφύγετό του.

Στον δρόμο για την Abbotabad

Στην Abbotabad, την πρώτη μεγάλη πόλη που συναντάμε στον Αυτοκινητόδρομο Karakoram

Συνεχίζουμε χωρίς στάση για την επόμενη μεγάλη πόλη, την Mansehra, και εδώ πια μας έχει πιάσει για τα καλά η κίνηση. Περνάμε από το κεντρικό παζάρι που μοιάζει με όλα τα παζάρια που έχουμε συναντήσει πιο πριν. Κάθε πόλη ή χωριό στο Πακιστάν έχει την κεντρική αγορά του στον κύριο δρόμο που τα διασχίζει. Στην Mansehra γίνεται μια μεγάλη διακλάδωση, ο μεν ΚΗ συνεχίζει προς τον βορρά, όπου θα συναντηθεί στο Thakot με τον Iνδό Ποταμό, υπάρχει όμως ένας παράλληλος ανατολικότερος δρόμος που περνάει από την Κοιλάδα Kaghan στα Ελάσσονα Ιμαλάϊα, και μετά από την ορεινή διάβαση Babusar κατεβαίνοντας στην κοιλάδα του Ινδού στην Chilas, εκεί που είναι και ο προορισμός μας για διανυκτέρευση. Ο δρόμος αυτός, σύμφωνα με τον Farooq, είναι αρκετά συντομώτερος και όμορφος, αλλά τελικά δεν τον επιλέγουμε επειδή θέλουμε να ακολουθήσουμε τον ΚΗ σε όλη την διαδρομή του μέχρι την Κίνα. O KH αρχίζει και ανεβοκατεβαίνει σε όμορφες χαμηλές ορεινές περιοχές, καταπράσινες, με μεγάλα δέντρα και χωριουδάκια. Eδώ προς τα δυτικά μας βρίσκονται τα Μαύρα Όρη (Tor Ghar) της Ηazara, φθάνοντας τα 2.500 μέτρα ύψος, που θα μας ακολουθήσουν μέχρι το Thakot. Η διαδρομή αυτή συνεχίζεται μέχρι να συναντήσουμε τον Ινδό ποταμό, όπου ο δρόμος κατεβαίνει και περνάει με μιά γέφυρα επάνω από τον ορμητικό Ινδό, φθάνοντας τελικά στο χωριό Thakot.

Στην Mansehra, την επόμενη μεγάλη πόλη κατά μήκος του Αυτοκινητοδρόμου Karakoram

Το τοπίο μετά την Mansehra, ακόμη σε χαμηλό υψόμετρο

Στο Τhakot

Mετά από μια σύντομη και σχετική ομαλή διαδρομή φθάνουμε στην Besham, μια μικρή πόλη περίπου στο μέσον της απόστασης μεταξύ του Ισλαμαμπάντ και του Gilgit, με μερικά ξενοδοχεία, φθηνά σεράϊ, οπλοπωλεία και έναν κύριο δρόμο πνιγμένο στα φορτηγά και τα λεωφορεία. Eίναι μια πόλη δημιούργημα κυριολεκτικά του ΚΗ, που χρησιμεύει και για διανυκτέρευση σε όσους κάνουν σε πιό αργό ρυθμό την διαδρομή. Κάνουμε μια σύντομη στάση για να φάμε κάτι πρόχειρο και ξαναξεκινάμε, ενώ ο δρόμος συνεχώς ανεβαίνει και το τοπίο γίνεται όλο και αγριότερο.

Στον δρόμο για Besham

Στο Besham

Μπαίνουμε πια στο Kohistan, την Γη των Βουνών, στο φαράγγι του Ινδού που περιβάλλεται από κορυφές των 6.000 μέτρων. Είναι ένα γυμνό, μεγαλοπρεπές, άγριο τοπίο, με ελάχιστο πράσινο, με κάθετα βραχώδη τοιχώματα από τα οποία κατεβαίνουν μικροί καταρράκτες που καταλήγουν στον Ινδό ποταμό στο βάθος, αρκετές εκατοντάδες μέτρα πιο κάτω. Είναι ένας τόπος με άγρια ομορφιά, τόσο απότομος που δέχεται μόνο λίγες ώρες το φώς του ήλιου, ακόμη και σε ηλιόλουστες μέρες, με μετρημένα στα δάχτυλα χωριά και οικισμούς, όπου υπάρχει ελάχιστη καλλιεργήσιμη γη. Ο Ινδός ποταμός κυλάει χαμηλότερα με φοβερή ορμή, παρασύροντας τα πάντα στο πέρασμά του και εμείς συνεχίζουμε την πορεία μας ανεβαίνοντας συνεχώς στα τοιχώματα του φαραγγιού, ενώ ο ΚΗ είναι κυριολεκτικά σκαμμένος μέσα στα βράχια του βουνού. Για πολύ μεγάλα κομάτια της διαδρομής ο ΚΗ έχει από την μιά πλευρά του ένα κάθετο, ανώμαλο, βραχώδες τοίχωμα που φαίνεται να ανεβαίνει ψηλά δίχως τέλος, και από την άλλη έναν κάθετο γκρεμό που καταλήγει στον Ινδό που κυλάει αφρισμένος. Είναι ένας χώρος κλειστοφοβικός, και δεν συνιστάται σε όσους φοβούνται τα ύψη, αλλά και οποιοσδήποτε ταξιδεύει εκεί νοιώθει την αδρεναλίνη του να ανεβαίνει. Φαίνεται ότι οι περισσότεροι backpackers, που αποτελούν την πλειοψηφία των τουριστών στην περιοχή αυτή, παίρνουν το λεωφορείο από το Ισλαμαμπάντ, το οποίο κάνει 17 ώρες για να φθάσει στο Gilgit, και όταν περνάνε από εδώ έχει ήδη βραδιάσει, μιάς και το φως διαρκεί για ελάχιστες ώρες. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν αντιλαμβάνονται την άγρια ομορφιά του τοπίου, γιαυτό και υπάρχουν ελάχιστες περιγραφές στο Ίντερνετ.

Σε μερικά κομάτια βόρεια του Besham ο δρόμος δεν είναι παρά μια εντομή σε μιά κατακόρυφη γρανιτένια επιφάνεια, εκατοντάδες μέτρα επάνω από τον λασπερό Ινδό. Αυτή η περιοχή του δρόμου πήρε έναν πλήρη χρόνο για να χαραχθεί και κόστισε περισσότερες ζωές ανά χιλιόμετρο στην κατασκευή του από κάθε άλλο μέρος του ΚΗ. Διαβάζοντας τους οδηγούς που είχα φέρει, μου λύθηκε η απορία γιατί ο δρόμος χαράχθηκε τόσο ψηλά. Πιό κάτω, κοντά στον Ινδό, υπήρχαν κάποιες ομαλότερες πλαγιές από όπου θα ήταν ευκολώτερη η κατασκευή του ΚΗ και όπου είχε σχεδιασθεί αρχικά να περάσει, αλλά η απώλεια της ελάχιστης καλλιεργήσιμης γης που υπήρχε στην περιοχή αυτή, έφερε την άγρια τοπική αντίσταση και οδήγησε στην επαναχάραξη του δρόμου πολύ ψηλότερα. Δυστυχώς, επειδή ο δρόμος είναι πολύ στενός και έχει πολύ κίνηση, είναι αδύνατον να σταματάει κανείς για φωτογραφίες, και ότι βγάζουμε είναι εν κινήσει, μέσα από το αυτοκίνητο. Αυτό ισχύει και για το μεγαλύτερο μέρος των διαδρομών στο Βόρειο Πακιστάν.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Kohistan και της διαδρομής μας αυτής, είναι ότι κάθετα στο φαράγγι του Ινδού υπάρχουν πολλές κοιλάδες που σχηματίζονται από παραποτάμους του Ινδού και είναι πολύ χαρακτηριστικά τα σημεία όπου διαυγείς, λαμπερές κυανές στήλες νερού από τους παραποτάμους μπαίνουν και ανακατεύονται με τα λασπερά νερά του Ινδού. Οι κοιλάδες αυτές είναι απομονωμένες και κατοικούνται από διάφορες φυλές, στις οποίες δεν έχει δικαιοδοσία η κεντρική εξουσία. Ακόμη και οι Βρετανοί δεν μπόρεσαν να τις ελέγξουν και η διακυβέρνησή τους γίνεται με τοπικές φυλετικές συνελεύσεις. Η είσοδος στις κοιλάδες αυτές είναι απαγορευμένη στον επισκέπτη, οι κάτοικοί τους είναι πολύ εσωστρεφείς, παραδοσιακοί και εχθρικοί προς κάθε ξενική επιρροή, με αποτέλεσμα οι ξένοι όχι να μην είναι καλοδεχούμενοι, αλλά να κινδυνεύουν κιόλας. Τα βράδυα πολλοί από τις φυλές αυτές βγαίνουν στον κεντρικό δρόμο και έχουν σημειωθεί και ληστείες, και αυτός είναι ο λόγος που δεν επιτρέπεται το βραδυνό ταξίδι στον ΚΗ, πράγμα όμως, που τελικά δεν το αποφύγαμε.

Φθάσαμε αργά το μεσημέρι στο Pattan, μιά μικρή πόλη κατά μήκος του KH, η οποία είναι απλωμένη σε ένα εύφορο κοίλωμα κοντά στην συμβολή του Ινδού με τους Ποταμούς Chowa και Palas. Το Pattan υπήρξε το επίκεντρο ενός μεγάλου σεισμού το 1974, κατά τον οποίον ολόκληρα κομμάτια του τοιχώματος της κοιλάδας κατέρρευσαν, θάβοντας ολόκληρα χωριά και φονεύοντας πάνω από 5. 000 ανθρώπους και τραυματίζοντας 15.000. Μετά το Pattan το Φαράγγι του Ινδού στενεύει για ακόμη μιά φορά, ενώ ο ΚΗ ανεβαίνει κι άλλο, σε ένα στενό χείλος αρκετές εκατοντάδες μέρα επάνω από τον Ινδό. Ο Farooq έχει αυξήσει την ταχύτητα του Prado, το οποίο μπαίνει με μεγάλη ταχύτητα σε κάθε στροφή, πολλές φορές χωρίς ορατότητα, ενώ συχνά στριγγλίζουν οι ρόδες του, φέρνοντάς μας κάποια ανησυχία. Πιθανόν να θέλει να φθάσουμε στον προορισμό μας προτού νυχτώσει, αλλά το άκουσμα του Ινδού που μουγκρίζει πιό κάτω στον γκρεμό δεν είναι ιδιαίτερα καθησυχαστικό. Κοιτάζω τον φίλο μου, αλλά μάλλον και αυτός σκέφτεται το ίδιο και όταν τον ρωτάω, “δεν σου φαίνεται ότι πηγαίνουμε κάπως γρήγορα για τον δρόμο αυτό;” χωρίς δεύτερη κουβέντα λέει στον Farooq να επιβραδύνει επειδή δεν βιαζόμαστε ιδιαίτερα και μπορούμε να κοιμηθούμε όπου βρούμε. Αυτό μάλλον αποδείχθηκε κουβέντα του αέρα, επειδή δεν βρήκαμε πουθενά, αλλά ο Farooq πραγματικά επιβράδυνε κάνοντάς μας να αισθανθούμε μεγαλύτερη ασφάλεια, και δεν μετανοιώσαμε που παραβήκαμε την αρχή μας, της μη επέμβασης στον οδηγό.

Στο Kohistan και την Κοιλάδα του Pattan

Στον Αυτοκινητόδρομο Karakoram, βόρεια του Pattan

Ο βαθυκύανος Jalkot Nala, μικρός παραπόταμος του Ινδού στο Samer Nala, ένα χωριό στην Κοιλάδα Kandia, κατά μήκος του Αυτοκινητόδρομου Karakoram

Tα Κiru και Mandrasa, στις όχθες του Ινδού Ποταμού

Aφού περάσαμε τα χωριά Κiru και Mandrasa, έχει αρχίσει πιά να σουρουπώνει, όταν φθάνουμε στους γειτονικούς οικισμούς Komila και Dasu, όπου αποφασίσαμε να διανυκτερεύσουμε, επειδή ο αρχικός προορισμός μας, η Chilas, ήταν αρκετά μακριά. Οι οικισμοί αυτοί βρίσκονται αριστερά και δεξιά από μιά γέφυρα επάνω από τον Ινδό, με την Komila να αποτελεί ένα μικρό παζάρι με λίγα θλιβερά και βρώμικα ξενοδοχεία, και τα ανάλογα φαγάδικα, και το Dasu να αποτελεί το διαχειριστικό κέντρο της περιοχής, με κάποια κυβερνητικά γραφεία και μερικά –θεωρητικά- καλύτερα ξενοδοχεία. Δυστυχώς, αυτά τα ξενοδοχεία υπάρχουν μόνο στους ταξιδιωτικούς οδηγούς και το Google. Όσο και αν ψάξαμε και αν ρωτήσαμε (φάγαμε καμιά ώρα, τελικά χωρίς λόγο), δεν βρήκαμε τίποτα. Και εντάξει οι οδηγοί, ήταν παλιοί, αλλά το Google Μaps υποτίθεται ότι είναι ενημερωμένο. Ο Farooq μας πρότεινε να συνεχίσουμε προς Chilas και αν βρούμε κάτι στην διαδρομή να μείνουμε. Δεν είχαμε και άλλη επιλογή, και μάλιστα είχαμε και μιά βάσιμη ελπίδα να βρούμε αξιοπρεπές κατάλυμα 10 χιλιόμετρα μετά, σε ένα χωριό Darseen, μιάς και ο κατάλογος των ξενοδοχείων του PTDC, του Πακιστανικού Οργανισμού Τουρισμού, έδειχνε ότι εκεί υπάρχει ξενοδοχείο, και όλα τα ξενοδοχεία του PTDC είναι αξιοπρεπή. Φθάνοντας λοιπόν, βρήκαμε μεν το κτίριο χρησιμοποιώντας το GPS, αλλά διαπιστώσαμε ότι δεν ήταν πλέον ξενοδοχείο αλλά χρησίμευε σαν κέντρο διαμονής των Κινέζων εργατών που έκαναν έργα στον ΚΗ λίγο πιο πέρα! Αποτυχία και σε επόμενη στάση στο Sazin, οπότε το πήραμε απόφαση ότι θα κοιμηθούμε στην Chilas, όποια ώρα και αν φθάσουμε.

Στον Οικισμό Dasu, ψάχνοντας για κατάλυμα χωρίς επιτυχία

Είχε νυχτώσει για τα καλά, το οδόστρωμα είχε χειροτερέψει πολύ, με πολύ μεγάλα κομμάτια άσχημου χωματόδρομου, και δεν διακρίναμε τίποτα στην ερημιά, παρά μόνο ακούγαμε τον βρυχηθμό του Ινδού στα χαμηλά. Και η περιοχή αυτή, άγρια, αφιλόξενη και επικίνδυνη, είναι εκείνη που πρέπει κυρίως να αποφύγεις να ταξιδέψεις βράδυ, όπως μας είχαν πει οι συνάδελφοι του φίλου μου στο Faisalabad, αλλά όπως συμβουλεύουν και οι ταξιδιωτικοί οδηγοί. H απόσταση από το Dasu στην Chilas είναι μόλις 125 χιλιόμετρα, και το Google Maps την δείχνει στις 4 30΄ώρες, αλλά εμείς πρέπει να το κάναμε περισσότερο. Καμιά ώρα προτού φθάσουμε στην Chilas, συναντήσαμε κάποιο αστυνομικό φυλάκιο, όπου μας έκαναν έλεγχο στα διαβατήρια – τους αρκούσαν και οι φωτοτυπίες τους, που μας φάνηκαν πολύ χρήσιμες σε όλο το ταξίδι. Μας πρότειναν να έρθει μαζί μας ένοπλος φρουρός, αλλά αρνηθήκαμε, αφενός επειδή πλησιάζαμε στην πόλη και αφετέρου επειδή δεν θεωρούσαμε και σαν ασφαλέστερο ενδεχόμενο μια ένοπλη σύγκρουση στο αυτοκίνητό μας, σε τυχόν περίπτωση ληστείας. Οι αστυνομικοί δεν πολυεπέμειναν, μάλλον βαριόντουσαν και αυτοί τέτοια ώρα και συνεχίσαμε φθάνοντας στο ξενοδοχείο μας (είχαμε ήδη ανακαλύψει ένα καλούτσικο στο Booking), χωρίς απρόοπτα. Προτού κοιμηθούμε – θα πλησίαζαν μεσάνυχτα, φάγαμε ψάρια στο εστιατόριο του ξενοδοχείου, που μας φάνηκαν αρκετά άγευστα, παρά την πείνα μας, θέλαμε όμως να τα δοκιμάσουμε. Το δωμάτιο μας, άνετο και καθαρό, με θέα στον Ινδό ποταμό που περνούσε μπροστά μας, μας φάνηκε μια όαση μπροστά στα ξενοδοχεία που είχαμε δει νωρίτερα στην διαδρομή μας, και τελικά δεν μετανοιώσαμε που συνεχίσαμε μετά το Dasu, παρά την ταλαιπωρία που τραβήξαμε.

 

[Giwrgos10]

Καλημέρα Δημήτρη χαίρομαι που διαβάζω τις ιστορίες σου και εδώ. Έχουμε μιλήσει στο φβ και ήθελα κι από δω να κάνω μερικές ερωτήσεις.
Σκεφτόμαστε να πάμε το καλοκαίρι οικογενειακώς στο Πακιστάν για περίπου 20 μέρες. Σκεφτόμαστε να πάμε οικενειακως με τα δύο μας παιδιά. Η μεγάλη θα είναι 7 και ο μικρός 1 έτους.Εχω πολύ καλό φίλο Πακιστανό από τη Φαισαλαμπαντ και προσφέρθηκαν ακόμη και να μας φιλοξενήσουν. Βέβαια με ένα παιδί ενός έτους δε ξέρω αν είναι καλή επιλογή. Πέρα απ' αυτό υπάρχει και η επιλογή του ξενοδοχείου. Όποτε δε κολλάμε εδώ. Σκεφτόμαστε να πάμε βόρεια, με οδηγό η χωρίς αλλά σίγουρα με τον Πακιστανό φίλο κι ίσως την οικογένεια του.
Δύο πράγματα με προβληματίζουν. Η ζέστη για τον μικρο(η οποία ανεβαίνοντας βόρεια θα υποχωρεί) και τα εμβόλια. Έχω εκστασιαστει από τις εικονες, την φιλοξενία και το γεγονός ότι θα έχουμε ντόπιο φίλο μαζί μας.
Συγνώμη που διακόπτω τη ροή του γραπτού σου λόγου, αλλά ένα τετοιο ταξίδι θέλει και πολύμηνη προετοιμασία οπότε ξέρω ότι θα μου απαντήσεις χωρίς να με μαλώσεις

 

[dbalats]

...........................................................................................................................................
Δύο πράγματα με προβληματίζουν. Η ζέστη για τον μικρο(η οποία ανεβαίνοντας βόρεια θα υποχωρεί) και τα εμβόλια. Έχω εκστασιαστει από τις εικονες, την φιλοξενία και το γεγονός ότι θα έχουμε ντόπιο φίλο μαζί μας.
Συγνώμη που διακόπτω τη ροή του γραπτού σου λόγου, αλλά ένα τετοιο ταξίδι θέλει και πολύμηνη προετοιμασία οπότε ξέρω ότι θα μου απαντήσεις χωρίς να με μαλώσεις

Γιώργο, Καλησπέρα.

Σχετικά με τα ερωτήματά σου, η ζέστη είναι όντως πρόβλημα στην περιοχή του Punjab, σε όλες τις μεγάλες πόλεις, όπως η Λαχώρη και το Faisalabad, την εποχή που θα πας. Η συμβουλή μου είναι να μείνεις όσο λιγότερο γίνεται εκεί, εξ άλλου αυτό που αξίζει να γυρίσεις είναι το βορειότερο μέρος του Πακιστάν, ανατολικά το Skardu, αλλά και δυτικά, τον Ινδοκαύκασο και την Peshawar. Να προσέξεις πολύ την διατροφή των παιδιών και να συμβουλευτείς τον παιδίατρο για να έχεις κάποια φάρμακα πρώτης ανάγκης, π.χ. φάκελλοι με ηλεκτρολύτες για αφυδάτωση, αντιβιοτικά κλπ. Αν το σπίτι του φίλου σου δεν έχει κλιματισμό, μείνε για λίγες ημέρες στις μεγάλες πόλεις σε ξενοδοχείο. Εμβόλια ιδιαίτερα δεν χρειάζονται, μόνο τα συνηθισμένα που κάνουμε στα παιδιά, π.χ. το 4πλο διφθερίτιδας-κοκκύτη-τετάνου και πολυομυελίτιδας, το 3πλο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας, ινφλουέντσας, ηπατίτιδας Α και μηνιγγίτιδας (θα σου πει ο παιδίατρος ποιά έχουν κάνει τα παιδιά και αν χρειάζονται επαναληπτικές δόσεις).
Κατά τα άλλα, αν δεν τύχει κάτι απρόοπτο, θα περάσετε καλά. Επειδή οι δρόμοι έχουν στροφές σκέψου μήπως πρέπει να δώσεις κάτι στα μικρά για την ναυτία. Μην δοκιμάσεις να πας χωρίς οδηγό, οι δρόμοι είναι πολύ δύσκολοι, με γκρεμούς, στενοί (συνήθως δεν χωράνε δύο αυτοκίνητα), με άσχημο οδόστρωμα (αυτό αν ξεφύγετε λίγο από τους κεντρικούς, που επιβάλλεται). Αν χρειάζεσαι κάποιες άλλες πληροφορίες, γράψε μου.

 

[Μιραντα χχριστοφη]

Τελεια

 

[Giwrgos10]

Κάτι άλλο Δημήτρη. Aρχικά πίστευα ότι η βίζα βγαίνει εκεί στο αεροδρόμιο. Στην πρεσβεία που πήρα να ρωτήσω κάτι άλλο μου είπαν ότι η έκδοση βίζας είναι χρονοβόρα διαδικασία που θέλει να δηλώσεις που θα μείνεις, πρέπει να σε προσκαλέσει κάποιος κτλ. Τι ισχύει ξέρεις;

 

[dbalats]

Τελεια

Σε ευχαριστώ

 

[dbalats]

Κάτι άλλο Δημήτρη. Aρχικά πίστευα ότι η βίζα βγαίνει εκεί στο αεροδρόμιο. Στην πρεσβεία που πήρα να ρωτήσω κάτι άλλο μου είπαν ότι η έκδοση βίζας είναι χρονοβόρα διαδικασία που θέλει να δηλώσεις που θα μείνεις, πρέπει να σε προσκαλέσει κάποιος κτλ. Τι ισχύει ξέρεις;

Visa-on-arrival δεν υπάρχει στο Πακιστάν για την χώρα μας (μόνο μερικές άλλες χώρες ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία). Δύο είναι οι λύσεις, η πρεσβεία και το Ιντερνετ. Ευτυχώς εδώ και λίγους μήνες υπάρχει δυνατότητα να βγάλεις βίζα online, οπότε αποφεύγεις την διαδικασία και τις ουρές της πρεσβείας. Λεπτομέρειες για την βίζα γράφω στην αρχή της ανάρτησης. Σου λέω όμως εδώ περιληπτικά, να ξεκινήσεις νωρίς την διαδικασία, ώστε να μην τραβήξεις, αυτά που τράβηξα εγώ. Δεν χρειάζεται πρόσκληση, μόνο τα αεροπορικά εισιτήρια και τα ξενοδοχεία. Το τελευταίο είναι εύκολο, θα κλείσεις σε 2-3 μεγάλες πόλεις ξενοδοχεία στο Booking ή άλλο σχετικό site, με δωρεάν ακύρωση, και μόλις βγάλεις την βίζα τα ακυρώνεις και μένεις όπου θέλεις. Μερικές χώρες έχουν αντιληφθεί το τέχνασμα αυτό και ζητούν ξενοδοχεία δίχως δωρεάν ακύρωση, αλλά ευτυχώς το Πακιστάν δεν είναι ακόμη αναμεσά τους. Για την αίτηση της βίζας χρειάζονται πάρα πολλές λεπτομέρειες, αλλά είναι κάτι που μπορείς να το κάνεις εύκολα, αν και είναι αρκετά χρονοβόρο.

 

[Giwrgos10]

Ευχαριστώ πάρα πολύ. Πολύ χρήσιμες πληροφορίες

 

[Markakis Nikos]

γειά και από μένα! καταπληκτικές φωτό! μπορείς να μου πεις με τι μηχανή τραβάς, και με τι ρυθμίσεις (εννοώ manual ή προγράμματα)

 

[dbalats]

γειά και από μένα! καταπληκτικές φωτό! μπορείς να μου πεις με τι μηχανή τραβάς, και με τι ρυθμίσεις (εννοώ manual ή προγράμματα)

Καλησπέρα και σε ευχαριστώ. Η μηχανή είναι Nikon D800, με φακούς (γιαυτό το ταξίδι) 24-70 mm f/2.8και 70-200 mm f/2.8, και οι δύο VR. Eπειδή οι περισσότερες φωτό βγήκαν εν κινήσει από το αυτοκίνητο, μιάς και οι δρόμοι είναι πολύ στενοί για να σταματάς, χρησιμοποίησα προτεραιότητα κλείστρου (S στη Nikon), με ταχύτητες από 1/1000 έως 1/2000 και για να έχω ανεκτό βάθος πεδίου, αύξησα το ISO σε 800 (στην κάμερα αυτή ο κόκκος είναι ανύπαρκτος και σε μεγάλα ISO).

 

[dbalats]

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ. ΚΑRAKORAM HIGHWAY: Η Κοιλάδα Hunza, μέχρι τα σύνορα της Κίνας

Παρά την χθεσινή ταλαιπωρία, ξυπνάμε νωρίς και ξεκινάμε επειδή έχουμε μεγάλη διαδρομή και για την σημερινή ημέρα. Η πόλη της Chilas βρίσκεται 3 χιλιόμετρα μακριά από τον Karakorum Highway (KH) όπου βρίσκεται το κατάλυμά μας (όπως και τα περισσότερα ξενοδοχεία της περιοχής) και αποφασίζουμε να μην την επισκεφθούμε κάνοντας την παράκαμψη, αφενός επειδή δεν έχει καλή φήμη από την άποψη της φιλοξενίας των ταξιδιωτών (έχουμε διαβάσει ότι έχουν σημειωθεί ακόμη και ληστείες) και αφετέρου διότι δεν έχει κάποιο αξιοθέατο. Το μόνο αξιοθέατο που μπορεί να δει κανείς είναι τα πετρογλυφικά, αλλά τέτοια υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη την χώρα. Η Chilas έχει μιά μακριά παράδοση φυλών στις κοιλάδες της περιοχής, όλες σε πολέμους μεταξύ τους και με εσωτερικές διαμάχες, και η παράδοση αυτή, σε συνδυασμό με το άγριο και εχθρικό φυσικό περιβάλλον, συντηρείται ακόμη και σήμερα, δίνοντάς της μιά φήμη εχθρότητας για τον επισκέπτη.

Mετά την Chilas, ο Ινδός ποταμός είναι επίπεδος και ελικοειδής. Στη νότια πλευρά, τα Ελάσσονα Ιμαλάϊα απλώνονται 80 χιλιόμετρα προς το Punjab, ενώ στην βόρεια πλευρά βρίσκεται ο Hindu Raj, ο ανατολικός βραχίονας του Ινδοκαυκάσου. Aκριβώς πίσω μας, προς τα ανατολικά, φαίνεται η βορεινή όψη του μεγάλου όγκου του Nanga Parbat (με κορυφή στα 8.125 μέτρα), του δυτικού άκρου της Οροσειράς των Ιμαλαϊων. Το τοπίο είναι μεγαλειώδες και άγριο, και το απολαμβάνουμε από το όχημά μας, μιάς και το οδόστρωμα έχει βελτιωθεί αισθητά. Μετά από καμιά ώρα, φθάνουμε στην Raikot Βridge, επάνω από τον Ινδό ποταμό, από όπου ξεκινά ένας στενός δρόμος που οδηγεί στο αλπικό οροπέδιο του Fairy Meadow, αλλά δυστυχώς χρειάζεται ολόκληρη ημέρα για την εκδρομή αυτή και είναι αδύνατον να την πραγματοποιήσουμε. Ο ΚΗ περνάει στη συνέχεια στην αντίθετη πλευρά του Ινδού, προς τα δυτικά, και συνεχίζουμε μέχρι το Jaglot, μικρό οικισμό κατά μήκος του ΚΗ, ενώ 4 χιλιόμετρα πιο πέρα βρίσκεται η συμβολή του Ινδού με τον Gilgit ποταμό. Είναι μοναδικό σημείο, η συμβολή των δύο ποταμών και των τριών οροσειρών, του Καρακορούμ, του Ινδοκαυκάσου και των Ιμαλαϊων. Αποφασίζουμε λοιπόν να κάνουμε ένα σύντομο στοπ, μιάς και υπάρχει τέτοια πρόβλεψη στον δρόμο για το viewpoint αυτό, ώστε να βγάλουμε μερικές φωτογραφίες. Ο καιρός είναι αρκετά δροσερός και σε τίποτα δεν θυμίζει τον καύσωνα του Punjab. Ο ΚΗ εδώ εγκαταλείπει τον Ινδό και φέρεται στην δυτική όχθη του ποταμού Gilgit. Ο δρόμος του Skardu όμως, ξαναπερνάει επάνω από τον ποταμό Gilgit λίγα χιλιόμετρα πιό πέρα, στην Γέφυρα Alam, και ακολουθεί την πορεία του Ινδού ποταμού, μέσα από ένα στενό φαράγγι. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της διαδρομής μας, εμείς θα συνεχίσουμε κατά μήκος του ΚΗ μέχρι τα σύνορα με την Κίνα, και θα επιστρέψουμε στο σημείο αυτό για να πάρουμε την ανατολική παράκαμψη για Skardu.

Στον Karakoram Highway, από την Chilas στο Gilgit

Στη συμβολή των Ποταμών Ινδού και Hunza, το σημείο συνάντησης των οροσειρών του Καρακορούμ, του Ινδοκαυκάσου και των Ιμαλαϊων

Πλησιάζοντας στο Gilgit, βλέπουμε απέναντι την Κοιλάδα του Ποταμού Bagrot, με το χωριό Jalalabad, ένα μικρό χωριό του οποίου όλοι οι κάτοικοι είναι Σιίτες Μουσουλμάνοι. Το 1988 μιά ανταρσία από τους Σιίτες του Gilgit Baltistan, συμπεριλαμβανομένου του χωριού αυτού που καταστράφηκε πλήρως, κατεστάλη από τον στρατιωτικό δικτάτορα του Πακιστάν Zia-ul Haq, με την βοήθεια μιάς οπλισμένης ομάδας Σουνιτικών φύλων από το Αφγανιστάν υπό την καθοδήγηση του Osama bin Laden. Το Gilgit-Baltistan είναι η μόνη περιοχή με πλειοψηφία Σιιτών σε ένα κατά τα άλλα κυριαρχούμενο από Σουνίτες Πακιστάν. Σε λίγα χιλιόμετρα ο δρόμος διχάζεται, με το αριστερό σκέλος να οδηγεί στο Gilgit και με το δεξιό να συνεχίζει την κύρια πορεία του ΚΗ προς τα σύνορα με την Κίνα. Παρότι θα επιστρέψουμε στο Gilgit για διανυκτέρευση το επόμενο βράδυ, μιάς και είναι νωρίς αποφασίζουμε να το επισκεφθούμε σύντομα, ώστε να το δούμε στο φως της ημέρας, επειδή στην επιστροφή μας ίσως να έχει νυχτώσει όταν θα είμαστε εκεί.

Το Gilgit είναι η πρωτεύουσα της επικράτειας του Gilgit-Baltistan και βρίσκεται σε μιά πλατιά κοιλάδα κοντά στη συμβολή του Ποταμού Gilgit και του Ποταμού Hunza, ο οποίος συνεχίζει προς τα βόρεια, με τον ΚΗ παράπλευρα. Αποτελεί το αστικό και διοικητικό κέντρο του Βόρειου Πακιστάν, συγκοινωνιακό κόμβο και έδρα αεροδρομίου (αλλά μόνο για ελικοφόρα αεροπλάνα). Μπαίνοντας στην πόλη εκείνο που ξενίζει είναι η ισχυρή στρατιωτική παρουσία, που αντανακλά τις παλιές εντάσεις μεταξύ των Ισλαμικών θρησκευτικών ομάδων που υποβόσκουν στην περιοχή. Υπάρχουν στρατόπεδα που χρησιμοποιούνται από την Στρατιωτική Δύναμη των Βόρειων Περιοχών, έναν σχηματισμό του Πακιστανικού Στρατού μεγέθους μεραρχίας. Μετά την εξέγερση του 1988, σχισματικές μάχες ξέσπασαν γύρω από το Gilgit κατά την διάρκεια του 1992 έως το 1994, και μετά από μιά μακρά περίοδο σχετικής ηρεμίας, ξανά το 2005. Έκτοτε, η υπερβολική παρουσία της βαρειά οπλισμένης αστυνομίας και του στρατού έχει γίνει πια μιά φυσιολογική κατάσταση. Η πόλη, παρά την έλλειψη κάποιων σημαντικών αξιοθέατων, αποτελεί σημαντικό τουριστικό προορισμό στο Πακιστάν, επειδή χρησιμεύει σαν κόμβος για αποστολές τρέκινγκ και αναρρίχησης στην Οροσειρά Καρακορούμ. Βρίσκεται σε σχετικά χαμηλό υψόμετρο, γύρω στα 1500 μέτρα, αν αναλογισθεί κανείς τις πανύψηλες κορυφές που την περιτριγυρίζουν. Το αποτέλεσμα είναι η θερμοκρασία να έχει αυξηθεί αρκετά, αλλά όχι σε σημείο ενοχλητικό. Η πόλη είναι μακρόστενη και στην ουσία το κέντρο της είναι ένα τεράστιο παζάρι με μήκος πάνω από δύο χιλιόμετρα, ένα σκονισμένο παζάρι ζωντανό και εκλεκτικό, γεμάτο με ανθρώπους που προέρχονται από το Καράτσι μέχρι το Kashgar. Βαδίζουμε για λίγο στον κεντρικό δρόμο και στα στενά και πραγματοποιούμε και μερικές αγορές (υφάσματα, τι άλλο, επειδή οι τιμές φαίνονται καλές.

Κοιλάδα του Ποταμού Bagrote με το χωριό Jalalabad, κοντά στο Gilgit

Στο Gilgit

Παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής προς τον ΚΗ που βρίσκεται 10 χιλιόμετρα πιό πέρα, με μεγάλη καθυστέρηση αυτή την φορά. Είναι η ώρα που τελειώνουν τα σχολεία, και ο κεντρικός δρόμος (δεν υπάρχει και άλλος που να σε βγάζει από την πόλη) είναι πηγμένος από τα αυτοκίνητα των γονιών που μεταφέρουν τα παιδιά τους. Μετά καμιά ώρα αργοπορία βγαίνουμε πάλι στον ΚΗ και ακολουθούμε την κοιλάδα του ποταμού Hunza. Η φημισμένη κοιλάδα Hunza είναι ένα υπέροχο φυσικό αμφιθέατρο που σχηματίζεται από μιά σειρά χιονισμένων κορυφών, με φαινομενικά ξηρά και γυμνά φαράγγια που διανοίγονται για να αποκαλύψουν χορταριασμένα λιβάδια, οπωρώνες και έξυπνα κλιμακωμένα λιβάδια. Οι άνθρωποι που ζουν εδώ έχουν μια φήμη ειλικρίνειας και οι επισκέπτες έχουν μια πλατιά επιλογή ξενοδοχείων και πανδοχείων. Ο ΚΗ ελίσσεται μέσα από το κέντρο της περιοχής, ακολουθώντας την πορεία του ποταμού, κατά την διαδρομή του προς το Gojal (Άνω Hunza) και στη συνέχεια προς την Κίνα. Μαγευτικά τοπία, λόφοι, βουνά, διάσπαρτα χωριουδάκια και οικισμοί, δρόμοι που φαίνονται από μακριά χαραγμένοι μέσα στους βράχους των κάθετων πλαγιών, εγκάρσιες κοιλάδες και σχοινογέφυρες που διατέμνουν την κοιλάδα Hunza εναλλάσσονται κατά την διαδρομή μας. Ανάμεσα σε γυμνούς κάθετους βράχους, καταπράσινες λωρίδες ξεπροβάλλουν, με τους περίφημους οπωρώνες και τις λεύκες της περιοχής.

Κάτω Κοιλάδα Hunza

Σε κάποιο σημείο φθάνουμε στη συμβολή του ποταμού Hunza με τον ποταμό Nagar, από όπου ξεκινάει η Κοιλάδα Nagar στην οποία βρίσκεται η ιστορική πόλη του Nagar, πρώην πρωτεύουσα του πριγκηπικού κράτους του Nagar. Όλη η κοιλάδα Hunza αποτελεί την έδρα δύο πριγκηπικών κρατών, του Nagar στο νότιο και της Hunza στο βορειότερο τμήμα. Ο σχηματισμός των δύο κρατών χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, όταν οι δίδυμοι αδελφοί Maglot και Girkis έγιναν κυβερνήτες τους, και διακατέχονταν από ένα αμοιβαίο μίσος που τους οδήγησε σε αιματηρές μάχεις μεταξύ των λαών τους. Η εχθρότητα αυτή συνεχίστηκε και στους επόμενους αιώνες. Τα δύο αυτά κράτη έγιναν υποτελή στους Βρετανούς και μετά τον σχηματισμό της Ινδίας και του Πακιστάν το 1947 παρέμειναν ημιαυτόνομα, μέχρι το 1974, οπότε συγχωνεύθηκαν με το Πακιστάν και οι κυβερνήτες τους μετατράπηκαν σε τοπικούς κρατικούς αξιωματούχους. Oι κληρονομικοί κυβερνήτες των δύο κρατών είχαν τον τίτλο του mir, παρόμοιο με το Εμίρης των Αραβικών κρατών.

Συμβολή του Ποταμού Hunza και του Nagar, η οποία οδηγεί προς την Κοιλάδα Nagar και την ιστορική πόλη του Nagar

Η πορεία μας στον ΚΗ συνεχίζεται και φθάνουμε στο σημείο όπου ο δρόμος διακλαδίζεται για το Karimabad, την πόλη όπου θα διανυκτερεύσουμε. Είναι νωρίς το απόγευμα και αποφασίζουμε να επισκεφθούμε το χωριό Altit, για να δούμε το περίφημο φρούριο Altit. Η απόσταση δεν είναι μεγάλη, αλλά ο δρόμος είναι πολύ στενός και με πολλές στροφές. Φθάνοντας στον προορισμό μας ο οδηγός μας περιμένει σε ένα πάρκινγκ, ενώ εμείς διασχίζουμε με τα πόδια το μικρό χωριό, για να φθάσουμε στο φρούριο Altit. Παντού υπάρχουν πινακίδες που πληροφορούν τους επισκέπτες ότι δεν επιτρέπονται οι φωτογραφίες, δεδομένου ότι περνάμε δίπλα από τις αυλές των σπιτιών, και οι Μουσουλμάνες γυναίκες δεν επιθυμούν να φωτογραφίζονται. Παρόλα αυτά, ο κόσμος είναι πολύ φιλικός και μας χαιρετάει. Βγάζουμε ένα εισιτήριο για το φρούριο και μετά από μια μικρή ανηφόρα το προσεγγίζουμε. Το Φρούριο Altit είναι αρχαίο φρούριο της κοιλάδας Hunza, γύρω στα 1100 χρόνια παλιό, το οποίο το κάνει το παλιότερο μνημείο στην περιοχή Gilgit–Baltistan. Χρησίμευσε αρχικά σαν κατοικία στους Mir του κράτους της Hunza, οι οποίοι όμως μετακινήθηκαν στο κάπως νεώτερο κοντινό φρούριο Baltit τρεις αιώνες αργότερα. Το φρούριο από κοντά δεν είναι εντυπωσιακό, φαίνεται καλύτερα από μακριά, όταν το βλέπεις από τον ΚΗ να δεσπόζει στην κοιλάδα της Hunza, αλλά η θέα της κοιλάδας από τον περίβολό του είναι εκπληκτική!

Διακλάδωση προς το Karimabad

Το φρούριο Altit

Θέα της Κοιλάδας Hunza από το φρούριο Altit

Νυχτώνει πια όταν φθάνουμε στο Karimabad, το τουριστικό κέντρο της περιοχής, με το μεγαλοπρεπές φρούριο του Baltit να δεσπόζει ψηλά. Ο κεντρικός του δρόμος είναι γεμάτος από μαγαζιά με χειροτεχνήματα και αναμνηστικά, αλλά οι τουρίστες είναι μετρημένοι στα δάχτυλα. Μετά μιά σύντομη βόλτα αρχίζει το ψάξιμο για κατάλυμα στην περιοχή. Κατά την είσοδό μας στην πόλη είχαμε δει ένα όμορφο νέο ξενοδοχείο, το Darbar hotel, στην κορυφή ενός μικρού λόφου με ωραία θέα. Ο φίλος μου, άσσος στα Ανατολίτικα παζάρια, αναλαμβάνει την κράτηση. Δεν ξέρω πως τα καταφέρνει, αλλά πάντοτε κλείνουμε την διαμονή μας στο 30-50% της αρχικής τιμής, ίσως επειδή η κράτηση γίνεται συνήθως όταν νυχτώνει και τα ξενοδοχεία είναι μισοάδεια. Το Πακιστάν δεν είναι δα και πνιγμένο από τον τουρισμό! Το καλό του ξενοδοχείου είναι ότι διαθέτει και barbecue, οπότε ακολουθεί ένα θαυμάσιο δείπνο, δυστυχώς χωρίς κρασί ή μπύρα, που είναι αδύνατον να βρεις στον βορρά της Μουσουλμανικής χώρας.

Το άλλο πρωί ξεκινάμε πολύ νωρίς, επειδή πρέπει να διανύσουμε μεγάλη απόσταση για το Khunjerab Pass, το συνοριακό πέρασμα στην Κίνα. Φυσικά θα πάμε μέχρις εκεί και θα επιστρέψουμε, αλλά θα διανυκτερεύσουμε στο Gilgit, ώστε να είμαστε πιό κοντά στο Skardu, την ανατολική μας παράκαμψη. Μετά από μερικά χιλιόμετρα βγαίνουμε πάλι στον ΚΗ, και τον ακολουθούμε παράλληλα με την ανατολική όχθη του ποταμού Hunza. Απέναντί μας κάθετα γυμνά ορεινά τοιχώματα, με κάποιους σμιλεμένους χωματόδρομους μέσα στα βράχια να οδηγούν σε διάσπαρτα χωριουδάκια. Σε λιγότερα από μιά ώρα φθάνουμε στην εντυπωσιακή λίμνη Attabad, μια εκθαμβωτικά τυρκουάζ λίμνη που δημιουργήθηκε στον απόηχο μιάς φυσικής καταστροφής. Στις 4 Ιανουαρίου του 2010, μια μαζική κατολίσθηση βρόντησε στις πλαγιές της Κοιλάδας Hunza, θάβοντας το χωριό Attabad και φονεύοντας 20 άτομα, αλλά η καταστροφή ήταν ακόμη στην αρχή. Η κατολίσθηση είχε φράξει τον Ποταμό Hunza και τα νερά από την λίμνη που δημιουργήθηκε ανυψώνονταν με ταχύτητα και απειλούσαν τα χωριά, τόσο κάτω όσο και επάνω από το φράγμα. Τα νερά πίσω από το νεοσχηματισμένο φυσικό φράγμα σύντομα ανυψώθηκαν με ένα βάθος πάνω από 100 μέτρα, επεκτείνοντας την νέα λίμνη που τελικά έφθασε το μήκος των 21 χιλιομέτρων. Καθώς η λίμνη μεγάλωνε, εκτόπισε κάπου 6.000 ανθρώπους από τα επάνω χωριά και πλημμύρισε μια έκταση 19 χιλιομέτρων του Αυτοκινητοδρόμου Karakoram, αφήνοντας την περιοχή απομονωμένη. Αλλά από την καταστροφή ήρθε ένα απροσδόκητο αξιοθέατο που τελικά θα οδηγούσε σε μια τουριστική έκρηξη στην περιοχή: Η Λίμνη Attabad, μια λαμπερή τυρκουάζ λίμνη που αποτελεί σήμερα ένα από τα κύρια αξιοθέατα στο Gilgit-Baltistan του Πακιστάν. Για κάμποσα χρόνια ο ΚΗ παρέμενε κομένος και η συγκοινωνία γίνονταν με μικρά πλοιάρια που διέσχιζαν την λίμνη Attabad. Πρόσφατα όμως, στα τέλη του 2015, εγκαινιάστηκε η 24 χιλιομέτρων επανένωση του ΚΗ, με 5 τούνελ συνολικού μήκους 7 χιλιομέτρων. Αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα στον ΚΗ, που αποκατέστησε την εμπορική επικοινωνία της χώρας με την Κίνα. Μου κάνει εντύπωση ότι ακόμη και σήμερα, τα τούνελ αυτά δεν φαίνονται στους Google Maps, οι οποίοι δείχνουν ότι ο ΚΗ διακόπτεται από την Λίμνη Attabad.

Κοιλάδα Hunza, στον δρόμο προς το Khunjerab Pass

Λίμνη Attabad

Άνω Κοιλάδα Hunza

Ο καιρός είναι βαρύς, με σκούρα σύννεφα, ενώ οι προβλέψεις δείχνουν βροχή. Αποφασίζουμε να μην σταματήσουμε στα αξιοθέατα της διαδρομής, αλλά να συνεχίσουμε μέχρι τα σύνορα, ώστε να προλάβουμε την βροχή και να δούμε με την ησυχία μας αυτά που θέλουμε κατά την επιστροφή μας. Mετά από μιά θαυμάσια διαδρομή που θα περιγράψω στο γυρισμό μας, φθάνουμε στην Sust, την συνοριακή πόλη του βόρειου Πακιστάν και κοντινότερη πόλη προς την Κίνα, η οποία, όπως και οι περισσότερες συνοριακές πόλεις είναι ένα θορυβώδες, βρώμικο και άχαρο μέρος. Είναι μόλις μια κεντρική λωρίδα από άσχημα καταστήματα, υποτυπώδη ξενοδοχεία και καταθλιπτικά καφέ, γεμάτα από Κινέζους εμπόρους, από διαπραγματευτές συναλλάγματος, από νευρικούς οδηγούς λεωφορείων και τζιπ και από τους επιβάτες τους. Η πόλη βρίσκεται στα 2.700 μέτρα υψόμετρο, και από εδώ ο δρόμος σιγά σιγά ανεβαίνει, από το απότομο στριφογυριστό φαράγγι του ποταμού Khunjerab (που συνεχίζει τον ποταμό Hunza) στις ομαλές κοιλάδες των Παμίρ. O δρόμος περνάει μέσα από ελικοειδή γυμνά φαράγγια δίπλα από το ποτάμι, και μετά από μιά δίωρη διαδρομή πλησιάζουμε στα σύνορα. Το τελευταίο κομάτι της διαδρομής περνάει μέσα από το Εθνικό Πάρκο Khunjerab, στο οποίο συναντούμε πολλά γιακς, ενώ μακριά φαίνονται και κάποιοι αίγαγροι (ibex). Tα σπάνια πρόβατα Μάρκο Πόλο και φυσικά τις λεοπαρδάλεις χιονιού που λέγεται ότι υπάρχουν στο πάρκο, δεν τα είδαμε.

Η συνοριακή πόλη Sust

Γιακς στο Εθνικό Πάρκο Khunjerab

Ο δρόμος απλώνεται και γίνεται αρκετά πλατύς και ομαλός, ενώ μακριά φαίνεται το κτίριο των συνόρων με την χαρακτηριστική Κινεζική αρχιτεκτονική. Το Khunjerab Pass θεωρείται το υψηλότερο ασφαλτοστρωμένο διεθνές σύνορο στον κόσμο, στα 4.750 μέτρα. Ενώ συνήθως τα ορεινά περάσματα είναι κάποια στενά φαράγγια, μέσω των οποίων περνάς από την μιά χώρα στην άλλη, το Khunjerab Pass μοιάζει με μιά πλατιά, χλοερή σέλλα που πλαισιώνεται σε όλες τις πλευρές της από χιονισμένες κορυφές. Το πέρασμα είναι σημαντικό σε όρους φυσικής γεωγραφίας κατά το ότι οριοθετεί την συμβολή μεταξύ δύο μεγάλων οροσειρών, των Παμίρ και των Καρακορούμ. Υπάρχουν αρκετοί εκδρομείς, κυρίως ντόπιοι που έχουν έρθει για επίσκεψη όπως και εμείς, ενώ αυτοί που πραγματικά διασχίζουν τα σύνορα είναι ελάχιστοι. Eυτυχώς το υψόμετρο δεν μας έχει πειράξει καθόλου, παρά την απότομη άνοδο από τα 2.500 μέτρα του Karimabad στα 4.750 μέτρα του Khunjerab Pass, εξ άλλου έχουμε κάνει και την αναγκαία προετοιμασία παίρνοντας ακεταζολαμίδη από την προηγούμενη ημέρα. Μετά τις απαραίτητες αναμνηστικές φωτογραφίες, παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής. Ο καιρός εδώ έχει χειροτερέψει, έχει χιονόνερο και αρκετό κρύο, μετά το Sost όμως τα σύννεφα αρχίζουν και αραιώνουν και το ψιλόβροχο σταματάει.

Αστυνομικό check point κοντά στο Khunjerab Pass

Το Khunjerab Pass, το υψηλότερο ασφαλτοστρωμένο διεθνές σύνορο στον κόσμο, στα 4.750 μέτρα, σύνορα Πακιστάν-Κίνας

Το φαράγγι του Ποταμού Khunjerab

Λίγο πριν το Nazimabad, το χωριό όπου ο ΚΗ περνάει στην ανατολική όχθη του ποταμού Hunza, σταματάμε στους υπαίθριους πάγκους που πουλάνε φρούτα. Η κοιλάδα Hunza είναι φημισμένη για τα εύγευστα φρούτα της, και αγοράζουμε αρκετά βερύκοκκα και ξινόμηλα, που παράγονται σε αφθονία στην περιοχή. Η διαδρομή είναι μαγευτική, ιδιαίτερα όταν φθάνουμε στο Passu.

To Passu είναι ένα μικρό χωριό σε μια πανέμορφη τοποθεσία, κέντρο για πεζοπορίες και εκδρομές στην γειτονική περιοχή. Παλιά ήταν πολύ μεγαλύτερο, σχεδόν μια μικρή πόλη, αλλά διάφορες κατολισθήσεις, οι παγετώνες και άλλες φυσικές καταστροφές στην περιοχή εμπόδισαν την ανάπτυξή του. Η κοιλάδα εδώ λέγεται Gojal και αποτελεί τμήμα της ευρύτερης κοιλάδας της Άνω Hunza. Απέναντί μας, στην ανατολική άκρη της κοιλάδας μετά το ποτάμι, φαίνεται το ξακουστό Tupopdan (6.106 μέτρα) επίσης γνωστό σαν “Κώνοι του Passu” ή “Καθεδρικός του Passu”, μια εκπληκτική σειρά γυμνών ορεινών κορυφών. Σε λίγο πλησιάζουμε σε μια διασταύρωση από όπου ξεκινάει ο δρόμος για την λίμνη Borith. Η λίμνη Borith, στα 2.600 μέτρα επάνω από το επίπεδο της θάλασσας, είναι μια μεγάλη υφάλμυρη παγετώδης λίμνη που προσελκύει έναν μεγάλο αριθμό αποδημητικών πτηνών κατά την διάρκεια λίγων μηνών κάθε χρόνο. Στον χάρτη φαίνεται πολύ απλή η επίσκεψή της, λίγα χιλιόμετρα παράκαμψη. Η παράκαμψη αυτή όμως είναι ένας ορεινός μικρός ελικοειδής δρόμος, στον οποίο μετά βίας χωράει ένα αυτοκίνητο. Μαζί μας έρχονται και μερικά ακόμη τζιπ 4x4 ενός τοπικού τουριστικού πρακτορείου, ευτυχώς όλα προς την κατευθυνσή μας, και δεν τολμούμε να σκεφτούμε τι θα γίνει, στην περίπτωση που συναντήσουμε άλλο αυτοκίνητο από την αντίθετη κατεύθυνση, μιάς και πουθενά δεν χωράνε δύο οχήματα. Ευτυχώς είμαστε τυχεροί και τελικά φτάνουμε στη λίμνη, η οποία δεν μας ενθουσίασε ιδιαίτερα, ίσως δεν ήρθαμε και την κατάλληλη εποχή που είναι γεμάτη πουλιά. Υπάρχει εκεί ένα μικρό ξενοδοχείο, αλλά δεν θέλουμε να καθυστερήσουμε και παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής στον ΚΗ, ευτυχώς χωρίς απρόοπτα.

Η κοιλάδα Hunza είναι φημισμένη για τα εύγευστα φρούτα της

Άνω Κοιλάδα Hunza: Επιστροφή από το Khunjerap Pass στο Gilgit

Κοιλάδα Gojal στο Passu, ένα μικρό χωριό στο Gilgit-Baltistan, κατά μήκος του Αυτοκινητοδρόμου Karakoram

Tupopdan (6.106 μέτρα) επίσης γνωστό σαν “Κώνοι του Passu” ή “Καθεδρικός του Passu” στην Κοιλάδα Gojal, όπως φαίνεται από τον Αυτοκινητόδρομο Karakoram

Η πορεία προς την αλπική λίμνη Borith

Η λίμνη Borith

Η θέα του χωριού Hussaini από την Λίμνη Borith

Λίγα χιλιόμετρα πιό κάτω συναντάμε το μικρό χωριό Hussaini, με την ομώνυμη γέφυρα. Για να την φθάσουμε χρειάζεται μιά μικρή πεζοπορία 1-2 χιλιομέτρων από τον δρόμο, σε ένα μονοπάτι που μας βγάζει στον ποταμό Hunza. Η Γέφυρα Hussaini είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Αποκαλείται και γέφυρα Ιντιάνα Τζόουνς και είναι γνωστή σαν η πιο επικίνδυνη γέφυρα στον κόσμο. Δεν είναι πάντως, παρά μία μόνο από τις πολλές ανασφαλείς σχοινογέφυρες που αφθονούν στο Βόρειο Πακιστάν. Γέφυρες από ξεχαρβαλωμένο συρματόσχοινο και ξύλινα σανίδια που διασταυρώνουν τα ορεινά ρεύματα και ποτάμια του Βόρειου Πακιστάν αποτελούν μια τυπική άποψη του ταξιδιού στην περιοχή αυτή. Η Κρεμαστή Γέφυρα Hussaini είναι μια μακριά και κακοσυντηρημένη γέφυρα, με πολλές σανίδες να λείπουν, ενώ ισχυροί άνεμοι κουνάνε την γέφυρα όταν την διασχίζεις. Λίγο βοηθάει στο να σε ηρεμήσει το ότι μια προηγούμενη, παλιότερη γέφυρα κρεμιέται σε συντρίμια δίπλα από την “νέα”. Εντούτοις, παρά την επικίνδυνη όψη της, η Hussaini έχει γίνει κάτι σαν τουριστική έλξη, με πεζοπόρους να δοκιμάζουν τα νεύρα τους, καθώς προσπαθούν προσεκτικά να την διασχίσουν. Ευτυχώς την ώρα της επίσκεψης δεν είχε καθόλου αέρα, και μπόρεσα να προχωρήσω μέχρι την μέση. Αν έχει κανείς χρόνο, μπορεί να κάνει μια όμορφη διαδρομή, να την διασχίσει όλη και να περπατήσει στην αντίθετη κρημνώδη όχθη φθάνοντας στο χωριό Zarabad, και να συνεχίσει μέχρι την επόμενη κρεμαστή γέφυρα που θα τον βγάλει στο χωριό Passu. Μετά την επίσκεψη της Hussaini συνεχίζουμε την πορεα μας και λίγο πιό κάτω βρίσκουμε το χωριό Gulmit, με ένα μικρό μουσείο και το παλάτι του mir, στο οποίο ο mir της Hunza ζούσε για 3 μήνες κάθε χρόνο προεδρεύοντας στα τοπικά συμβούλια. Δυστυχώς όμως, είναι αργά και τα αξιοθέατα αυτά είναι κλειστά. Αν έχει κανείς χρόνο, μπορεί από εδώ με πεζοπορία δύο ωρών να φθάσει στην βάση του Παγετώνα Gulmit.

Γέφυρα Hussaini κοντά στο Passu, επάνω από τον Ποταμό Hunza

Παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής και κάνουμε στάση στην Λίμνη Attabad, απολαμβάνοντας για ακόμη μιά φορά τον εξαίσιο τυρκουάζ χρωματισμό της. Κατόπιν, φθάνουμε στην περιοχή της διασταύρωσης προς το Karimabad, ενώ αρχίζει να σκοτεινιάζει. Aυτή την φορά όμως συνεχίζουμε ευθεία στον ΚΗ για να φθάσουμε στο Gilgit όπου και θα διανυκτερεύσουμε. Η απόσταση είναι γύρω στα 100 χιλιόμετρα, αλλά κάνουμε πάνω από δυό ώρες, λόγω νύχτας και δύσκολης διαδρομής, ενώ η κυκλοφορία είναι αρκετή. Για μιά φορά ακόμη δεν καταφέραμε να ακολουθήσουμε τον κανόνα της αποφυγής του ταξιδιού στο Πακιστάν κατά την νύχτα. Όταν φθάνουμε είναι βαθύ σκοτάδι, αλλά η πόλη είναι φωτισμένη και έχει αρκετή κίνηση. Βρίσκουμε ένα καλό κεντρικό ξενοδοχείο, το Park Hotel, ένα συμπαθητικό ξενοδοχείο με εσωτερικό μεγάλο κήπο (με την γνωστή έκπτωση φυσικά!!) και μετά από ένα σύντομο δείπνο στο ρεστωράν του ξενοδοχείου, που δεν μας ενθουσίασε, πέφτουμε για ύπνο. Τελικά, ήταν πολύ καλή η σκέψη μας να επισκεφθούμε το Gilgit την προηγούμενη, ώστε να το δούμε στο φως της ημέρας. Την επομένη ακολουθεί ίσως το δυσκολώτερο τμήμα του ταξιδιού, η ανατολική διαδρομή στο Skardu, ακολουθώντας το φαράγγι του Ινδού ποταμού σε έναν στενό δρόμο σκαμμένο κυριολεκτικά στον βράχο στις πλαγιές του Kαρακορούμ.

Η λίμνη Attabad κατά την επιστροφή μας

Σύντομη στάση για φαγητό, στον δρόμο για Gilgit

Η επιστροφή στο Gilgit, κοιλάδα της Hunza