Αφγανιστάν Οι Βούδες έπαψαν να χαμογελούν (Αφγανιστάν)

[hydronetta]

Kabul

Το αεροπλάνο για μισή ώρα έφερνε γύρους πάνω από τον εναέριο χώρο της αφγανικής πρωτεύουσας. Εμπέδωσα για τα καλά τους γυμνούς ορεινούς όγκους που περιβάλλουν τη Kabul θέτοντας το απλό ερώτημα στο εαυτό μου: τι στα κομμάτια έχει αυτό το κατάξερο κατσάβραχο για να έχει ποτιστεί με τόσο αίμα τις τελευταίες δεκαετίες.

"Θα προσγειωθούμε μόλις ελευθερωθεί ο χώρος στάθμευσης" διέκοψε με την ανακοίνωσή του τη σκέψη μου ο πιλότος, κι αφού πήραμε την κατιούσα διαπίστωσα οτι οι δυο μοναδικές φυσούνες υπάρχουν προς τιμήν των αλλοδαπών αεροπορικών εταιρειών.

Για να μη ξεχνιόμαστε πού φτάσαμε​

Τώρα έχοντας μια μικρή εμπειρία τι εστί γραφειοκρατία κατα τη διέλευση απο τον έλεγχο διαβατηρίων, έμεινα άφωνος όταν ο αστυνομικός απλώς μου σφράγισε το διαβατήριο και μ΄εβγαλε μια “αναμνηστική” φωτογραφία! Ούτε δηλώσεις συναλλάγματος, ούτε αναφορές πού θα πας και πού θα μείνεις. Καμία χαρτούρα.
Παρέλαβα την αποσκευή μου και βγήκα στο χώρο αφίξεων, αναμένοντας "λογικά" τον πράκτορα με το όνομά μου σε πλακάτ να με καλωσορίζει στη χώρα του.
Αμ δε. Πράκτορας πουθενά. Άντε λέω, περίμενε, μπορεί να άργησε. Περνάει μισή, μια ώρα κι άρχισαν να με ζώνουν τα φίδια. Βλακωδώς δεν είχα καν το τηλέφωνο του σημειωμένο πρόχειρα για να τον ειδοποιήσω. Ίντερνετ δεν υπήρχε στο αεροδρόμιο και τα απελπισμένα sms στην Αθήνα μπας και το βρουν στα mails μου δεν καρποφόρησαν. Είχα απελπιστεί δυο ώρες μετά την άφιξη να περιφέρομαι σαν τη κατάρα μη ξέροντας τι μέλλει γενέσθαι. Μέχρι που σκεφτόμουνα να πάρω στα τυφλά ταξί και να βρω ένα ίντερνετ καφέ στο κέντρο της πόλης.
Τότε στα ξαφνικά με πλησιάζει ένας κύριος, με βουτά απο το χέρι, διασχίζουμε κάμποσες εκατοντάδες μέτρα μέχρι τον εξωτερικό πια περίβολο του αεροδρομίου....κι εκεί είδα να με περιμένει ο Gul, o πράκτοράς μου. Κοντούλης, με χαμογελαστή φατσούλα και μογγόλικα χαρακτηριστικά. Κλασσική φυσιογνωμία Χαζάρα σε έκδοση λούτρινου αγκαλίτσα.
Τι συνέβει τελικά;
ΟΥΔΕΙΣ, εκτός των επιβατών, δεν έχει άδεια πρόσβασης για λόγους ασφαλείας πέραν της εξωτερικής περιμέτρου του αεροδρομίου κι έτσι δεν μπορούσε λογικά να με περιμένει στην αίθουσα αφίξεων. Κάτι όμως για το οποίο δεν είχε φροντίσει να με ενημερώσει κι ας είχαμε μιλήσει διαδικτυακά ένα 24ωρο πριν.
Ήμουν μπουρινιασμένος για την ασυνεννοησία, τη δική μου αμέλεια να έχω πρόχειρο μαζί μου το τηλέφωνό του και για το χαμένο δίωρο της αναμονής. Απο την άλλη ένοιωσα ανακουφισμένος - δίνοντας τελικά τόπο στη οργή- που δεν έμεινα να ξεροσταλιάζω στο αεροδρόμιο. Και μάλιστα της Kabul.
Μου πρότεινε να ξεκινήσουμε μ´ένα τσάι όπου θα είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε τις λεπτομέρειες του ταξιδιού.

Απο το αμάξι όσο κυκλοφόρησα, η Kabul δεν κερδίζει εύσημα ομορφιάς. Τέτοια θολούρα και καυσαέριο που να μη βλέπεις μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα δεν εχω ματαδεί. Ούτε ο Σιμούν στη Σαχάρα να φύσαγε. Λέγεται οτι η θέα με τα χιονισμένα βουνά τριγύρω ειναι μαγευτική. Τα βουνά αξιώθηκα να τα δω μόνο από το αεροπλάνο γιατί εντός πόλης ήταν αδύνατον από την αιθαλομίχλη.

Μέσα στον επιπεδο αστικό ιστό με τις μακριές και φαρδιές λεωφόρους, ορθώνονται λόφοι όπου ειναι σκαρφαλωμένα σπίτια, φτηνοκατασκευές για τους παρίες. Εκεί δεν υπάρχει δίκτυο ύδρευσης. Με αντλίες και σωλήνες γίνεται η μεταφορά νερού στα κεντρικά σημεία απ'όπου ο καθένας έχει την ευθύνη να το μεταφέρει ιδίοις χερσίν στο σπιτικό του. Παλιότερα όταν δεν υπήρχε κι αυτή η πολυτέλεια υπήρχαν τα γαϊδουράκια.
Ηλεκτρικό μόλις δυο χρόνια είναι μου είπε ο Gul που υπάρχει σε 24ωρη βάση. Την περίοδο των Ταλιμπάν δεν υπήρχε καν. Οι δομές ηταν κατεστραμμένες.

Διακρίνονται αμυδρά οι αγωγοί νερού

Η κίνηση ειναι κατά διαστήματα φρενήρης: κορναρίσματα, μποτιλιάρισμα, σφήνες αυτοκινήτων από παντού. Ο καθένας στρίβει όπου θέλει τη στιγμή που κρίνει σκόπιμο. Δεν υπάρχουν προτεραιότητες, μόνο ο νόμος του πιο καπάτσου οδηγού. Τα αμάξια άλλα δεξιοτίμονα άλλα αριστεροτίμονα. Ότι βρήκε ο καθένας. Και τα περισσότερα παλιά και ταλαιπωρημένα. Σάμπως υπάρχουν και ασφάλειες αυτοκινήτων; Τα βρίσκουν λέει οι οδηγοί μεταξύ τους. Γιατί αν υπάρχει τροχαία εκεί κοντά πράττει ανάλογα με το μπαξίσι.

"Συνηθισμένο" όχημα στους δρόμους της Kabul​

Εδώ ο κόσμος ανταποκρίνεται περισσότερο ενδυματολογικά σ'αυτό που περίμενα. Σαν μεγαλούπολη το σύγχρονο αναμειγνύεται με το παραδοσιακό. Οι γυναίκες, λίγες με μαντήλα, άλλες με τσαντόρ και πολλές φορώντας μπούρκα. Φωτογραφικά σας διαβεβαιώνω οτι μετά τη πρώτη, τη δεύτερη μπουρκοφορεμένη που θα δεις, το ενδιαφέρον φθίνει καθώς όλες ειναι πανομοιότυπες. Μόνο το φόντο ή το στιγμιότυπο μπορεί να προσδώσει μια ιδιαιτερότητα. Σε καμιά περίπτωση η καλά κρυμμένη έκφραση του προσώπου.

Πήγαμε σ´ένα εστιατόριο το οποίο μπορούσε άνετα να βρίσκεται σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Ανάλογου επιπέδου και οι θαμώνες. Κουβέντα όμως ξεροσφύρι δε γίνεται κι έτσι το τσάι μετατράπηκε σε γευστικότατο κεμπάπ με ρυζάκι basmati κι ήταν η καλύτερη εισαγωγή στην αφγανική κουζίνα. Περί αλκοόλ δεν χρειάζεται να το θίξω. Απαγορεύεται δια νόμου.

Ο Gul και τα κεμπάπ​

Όπως είχε προταθεί πριν την άφιξή μου, πλην της Kabul θα επισκεπτόμουν διαδοχικά το Mazar-e Sharif στο βορρά, στη συνέχεια τη κοιλάδα του Bamyan στο κεντρικό Αφγανιστάν και τέλος τη πόλη Herat δυτικά, κοντά στα σύνορα με το Ιράν. Η μετακίνηση και προς τους 3 προορισμούς θα γινόταν αεροπορικώς, για λόγους ασφάλειας. Μόνο η οδική διαδρομή Kabul – Mazar-e Sharif ήταν κατά τον Gul σχετικά ασφαλής.

Μιας και ο χρόνος μέχρι την απογευματινή πτήση προς Mazar-e Sharif το επέτρεπε, επισκεφθήκαμε τους κήπους Babur (Bagh-e Babur) μια όαση πρασίνου μεσα στο τσιμέντο της Kabul.
Oι κήποι δημιουργήθηκαν μετά τη κατάληψη της Kabul το 1504, από τον Babur, ιδρυτή της αυτοκρατορίας των Μουγκάλ και παθιασμένο κηπουρό, καθιστώντας τους έτσι υπόδειγμα του είδους. Ο Babur αφού κατέκτησε τη βόρεια Ινδία, πέθανε στην Agra, είχε όμως ήδη εκφράσει την επιθυμία να ταφεί στους συγκεκριμένους κήπους.
Οι διάδοχοί του έκαναν αρκετές παρεμβάσεις (πχ το χτίσιμο του Ηaramseray στις αρχές του 20ου αιώνα, η δημιουργία αργότερα εστιατορίων και τεϊοποτείων που του προσέδωσαν ένα πιο ευρωπαϊκό αέρα), παρ´ολα αυτά οι κηποι Bagh-e Babur αποτελούν μνημείο παγκόσμιας πολτιστικής κληρονομιάς με ιστορία 500 ετών.

Ανήκουν στην κατηγορία των περίφημων ισλαμικών κήπων, όπου η Περσία έχει παράδοση αιώνων. Η κατασκευή υδροφόρων καναλιών, συντριβανιών, καταρρακτών, περιπτέρων ανάμεσα στα προσεκτικά επιλεγμένα άνθη και δένδρα, αποσκοπεί να δημιουργήσει την αίσθηση ενος επίγειου παραδείσου, αλλά και να αντικατοπτρίσει το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον με τις αισθητικές παρεμβάσεις των εκάστοτε ηγεμόνων.
Περπατήσαμε στους πολυεπίπεδους κήπους. Δεν θα έλεγα ότι με εντυπωσίασαν όσο οι αντίστοιχοι στο Ιράν, αλλά για τα δεδομένα της πόλης είναι σκέτος παράδεισος. Δέντρα, λουλούδια, γρασίδι και αρκετός κόσμος.
Προσπεράσαμε το ιστορικό μαρμάρινο τζαμί Shah Jahan του 1647 (εις μνήμην της νίκης του Shah Jahan, ηγέτη των Μουγκάλ έναντι των Ουζμπέκων στο βορρά της χώρας) με εμφανείς τις πληγές του εμφυλίου στους τοίχους του για να καταλήξουμε στο λιτό τάφο του Babur που αγναντεύει τους κήπους απο το ψηλότερο σημείο τους.

Το Τζαμί Shah Jahan

Ο τάφος του ηγέτη των Μουγκάλ Babur

Heramseray​

Στο Ηaramseray είδαμε και μια περιοδική έκθεση με καλλιγραφίες που εξιστορούσαν την ιστορική διαδρομή της αυτοκρατορίας των Mουγκάλ (δεν ειχα το κουράγιο να εντρυφήσω ιδιαίτερα).

Επισκέπτες της άκθεσης...​

Κατηφορίζοντας προς την έξοδο, προσπερνώντας παρέες κι οικογένειες που είχαν απλώσει τα καλούδια τους στο γρασίδι πέσαμε στην εκδρομή ενός νηπιαγωγείου. Τα κοριτσάκια με τις ροζ στολές και τις μαντήλες τους χαιρετούσαν ξεφωνίζοντας χαρούμενα στη κάμερα με τη καθοδήγηση του δασκάλου τους. Είναι η γενιά που δεν γνώρισε τον αποκλεισμό στην εκπαίδευση όπως συνέβει χρόνια πριν επί Ταλιμπάν. Είναι η γενιά που δεν της εκλεψαν το χαμόγελο και την ελπίδα. Ακόμα. Γιατί στο Αφγανιστάν το μέλλον είναι αβέβαιο.

Πικ νικ στους κήπους Babur

Και το βίντεο με τους ξέφρενους χαιρετισμούς του νηπιαγωγείου​

Σ´ολη τη διάρκεια του περιπάτου ο Gul δεν έπαυε να μου υπενθυμίζει ότι απαγορεύεται αυστηρά η φωτογράφηση γυναικών. Μόνο αν περιλαμβάνονται σε μακρινά πλάνα, αλλα ποτέ πορτραίτο. Ακόμα κι αν φοράει μπούρκα.

Αφού ο χρόνος το επέτρεπε, βρεθήκαμε σ´ένα λοφίσκο με πανοραμική θέα στη Kabul. Όσο επέτρεπε η αιθαλομίχλη οι αρχικές μου εντυπώσεις δεν άλλαξαν.

H μια όψη...
​

Εξαίρεση αποτελούσαν κάποιες συνοικίες με κήπους και βίλες κάτι που δήλωνε το προφανές. Εδώ έμεναν πλούσιοι.
“Πόσο πάει το ενοίκιο εδώ;” ρώτησα τον Gul.
“Μερικές χιλιάδες δολλάρια το μήνα”
“Μα καλά υπάρχει αφγανός που να διαθέτει τόσα;”
“Δεν μένουν ντόπιοι. Μένουν οι ξένοι μεγαλοεργολάβοι που δίνουν τις παχυλες μίζες στους πολιτικούς και εξασφαλίζουν τις δουλειές. Αυτό εννοούν μεταπολεμική ανόρθωση στο Αφγανιστάν”

...και η άλλη!

Για να μη ξεχνιόμαστε που βρισκόμασταν...​

Επιστρέψαμε στο αεροδρόμιο της Kabul.
Κατεβήκαμε από το αυτοκίνητο. Σωματικός έλεγχος. Μπήκαμε στο αμάξι. Στα 100 μετρα ξανακατεβήκαμε γι'άλλο σωματικό έλεγχο. Μετά σκανάρισμα αποσκευών. Περπάτημα άλλα τόσα μέτρα και αναμονή για έλεγχο εισιτηρίων. Λεωφορείο για τις αναχωρήσεις εσωτερικού (γιατι αν δεν το πάρεις έχεις ακόμα ένα σωματικό έλεγχο και σκανάρισμα αποσκευών). Διπλός έλεγχος εισιτηρίων, ξανά σκανάρισμα αποσκευών, check in, νέο σκανάρισμα χειραποσκευών και τελευταίος σωματικός έλεγχος. Αυτά τα ολίγα! Και θα τα ξαναζούσα στο ταξίδι άλλες 4 φορές!

Με τα φτερά της Kam Air πέταξα προς τον αφγανικό βορρά, στη πόλη Mazar-e Sharif.
Αυτή τη φορά ήμουν δασκαλεμένος και σέρνοντας τη βαλίτσα μου, κατάμονος μέσα στα σκοτάδια έφτασα στην εξωτερική πύλη.
Εκεί με περίμενε ο Nur, ένας εμφανισιμος αν και λίγο κομψευόμενος νεαρός Χαζάρα, που με οδήγησε στο ξενοδοχείο. Με εξωτερικό μαντρότοιχο και ένοπλο φρουρό, δίπλα όμως σε αίθουσα δεξιώσεων γάμων!
Το δωμάτιο ηταν υπερπαραγωγή... στις κουρτίνες! Τι ταφτάδες, τι χρυσά υφάσματα, ούτε Σαουδάραβας εμίρης να'μουνα. Βέβαια σε προσεκτικότερη επισκόπηση στο κρεβάτι δεν υπήρχε πανωσέντονο (παρα μονο μια κλαρωτή ακρυλική κουβερτα made in Korea) και ο απόπατος ηταν τουρκικού τύπου. "Αύριο θα αδειάσει το ενα και μοναδικό δωμάτιο με λεκανη" μου είπε ο Nur. "Έτσι είναι εδω τα περισσότερα ξενοδοχεία"
Κάνοντας το έντερο μου κόμπο, είπα να φρεσκαριστώ λιγάκι πριν πάμε για δείπνο κι αναζήτησα πετσέτα. Ανύπαρκτη. Ούτε στο μπάνιο, ούτε πάνω στο κρεβάτι. Το μάτι μου έπεσε σε κατι πολύχρωμο τυλιγμένο πάνω στη σιφωνιέρα. "Α εδώ αγαπούν ΚΑΙ τις κλαρωτές πετσέτες" σκέφτηκα ο αφελής. Αυτό όμως δεν ηταν πετσέτα, αλλά το χαλάκι για να κάνω τις γονυκλυσίες μου προσευχόμενος προς τη Μέκκα. Γενικώς λοιπόν στο Αφγανισταν μπορεί οι πετσέτες να μην θεωρούνται δεδομένες (άρα αν πάτε κατά κει - λέμε τώρα- πάρτε τις δικές σας), αλλά τα χαλάκια προσευχής ειναι must και καλόγουστα.

Με τους γευστικούς μου καλύκες να ηδονίζονται απο το παραδοσιακό πιάτο mantoο, συζητήσαμε με τον Nur για το σύστημα υγείας και την εκπαίδευση. Γενικά οι Αφγανοί αρέσκονται να σχολιάζουν τα κακώς κείμενα (καλά δεν υπάρχουν κιόλας) και είναι πρόθυμοι να απαντήσουν σε κάθε ερώτηση. Ειδικά οι Χαζάρα, όπου ανήκαν όλοι μου οι ξεναγοί. Ήταν πάντα στο μάτι του κυκλώνα στη πρόσφατη ιστορία της χώρας.
Χορτάτος, επέστρεψα στο δωμάτιο μου, ελπίζοντας το πρώτο μου βράδυ στο Αφγανιστάν να μη του τη βαρέσει κανενός Ταλιμπάν και κάνει επίθεση αυτοκτονίας στο ξενοδοχείο μου. Χαλάρωσα κάνοντας ζάπινγκ στα κανάλια παίρνοντας μια γεύση πώς διασκεδάζουν κατ´οίκον οι Αφγανοί. Υπό τους ήχους ινδικών κι εγχώριων μουσικών βιντεοκλίπ γλυκά άρχισα να μελετώ το εσωτερικό των βλεφάρων μoυ.

 

[_antonis_]

Μπράβο, υπέροχο... δεν ξέρω τι να πώ!! Και στα δικά μας...

 

[varioAthens]

Eισαι ταξιδιωτικο ινδαλμα! ΤΕΛΟΣ!!

 

[hydronetta]

 

[jimp]

Επειδη δεν διαβαζω απο την αρχη, μονος εισαι εκει ή με παρεα;

 

[hydronetta]

Επειδη δεν διαβαζω απο την αρχη, μονος εισαι εκει ή με παρεα;

Mόνος αλλά με ξεναγό πάντα να με..προσέχει από τις κακοτοπιές. Ποιον να πάρω στο λαιμό μου άλλωστε αν κάτι στράβωνε.

 

[jimp]

Ενταξει εισαι θεος. Τελικα ετσι θελει, μονος και μια χαρα, ουτε παρακαλια σε φιλους ουτε τιποτα.
Καλη συνεχεια και καλη επιστροφη!

 

[hydronetta]

Ενταξει εισαι θεος. Τελικα ετσι θελει, μονος και μια χαρα, ουτε παρακαλια σε φιλους ουτε τιποτα.Καλη συνεχεια και καλη επιστροφη!

Είμαι ήδη στην Αθήνα, σώος και ακέραιος. Πριν το ταξίδι δεν ήξερα καν τι θα συναντήσω, αν υπήρχαν όντως κίνδυνοι όπως περιγράφονταν. Κι έτσι δεν τολμούσα να απευθύνω πρόσκληση σε άλλον. Επειδή είχα το καημό όμως να παω, πήγα, έστω μόνος. Άλλωστε είχα εκλεκτή παρέα τους ξεναγούς μου. Πολλες φορές όμως λιποψύχησα πριν την αναχώρηση και είπα να το ακυρώσω. Χαίρομαι που τελικά ακολούθησα τη τρέλλα μου. που με αποζημίωσε με μοναδικές στιγμές.

 

[karfitsa]

....Άλλωστε είχα εκλεκτή παρέα τους ξεναγούς μου.

Ειχες καλεσει και τον Μεχμετ?

 

[hydronetta]

Ειχες καλεσει και τον Μεχμετ?

Να φτύσω τον κόρφο μου δεν μου έτυχε τέτοιο κουμάσι
Καλή ιδέα θα ήταν βέβαια, θα τον έστελνα προπομπό να τον απαγάγουν οι Ταλιμπάνοι να γλιτώσω εγώ

 

[Vito]

Που πας και συ φίλτατο γουρούνι σε τέτοιους προορισμούς χωρίς ένα σεντόνι και μία πετσέτα..αγαπημένα αξεσουάρ, πάνω πάνω στη λίστα ταξιδιού. Περιμένουμε με αμείωτο ενδιαφέρον τη συνέχεια!

 

[hydronetta]

Mazar-e Sharif

Το χτύπημα στη πόρτα μ´εκανε ν´ανοίξω τα μάτια μου διακόπτοντας τον βαθύ εναγκαλισμό μου με το Μορφέα. Ήταν ο Nur που μου έφερε τη παραδοσιακή αφγανική στολή μου. Για να μην είμαι λέει σαν τη μύγα μέσα στο γάλα, γιατί εδώ στο βορρά τα πράγματα είναι πιο παραδοσιακά απ´ότι στη Kabul.
Καλά το πανωφόρι μέχρι τα γόνατα, αλλα εκείνη η βράκα ήταν φτιαγμένη να χωράνε άλλοι τρεις μέσα. Σούρωμα στο σούρωμα ήρθε στα μέτρα της μέσης μου κάνοντάς με να μοιάζω με υδραίο μπουρλιοτιέρη. Πάντως ασχέτως εμφάνισης - αν και ειχα μεταμορφωθεί σε ένα κούκλο αφγανικής υπερπαραγωγής για να περιαυτολογίσω - η στολή ήταν αεράτη, ότι πρέπει για περπάτημα στη ζέστη. Φτάνει μόνο να μην σε έπιανε κόψιμο. Άντε να μαζεύεις το μακρύ πανωφόρι (αν και μου έκαναν επίδειξη σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης!) Στυλιστικά το συνδύασα και μ’ένα μαντήλι από το παζάρι για να είμαστε κομπλέ στην εμφάνιση.
Ξεναγός μου ήταν ο Barat, Χαζάρα στην καταγωγή, με μικρά μογγόλικα ματάκια (άλλος ένας λούτρινος αγκαλίτσας), με σπουδές στην διοίκηση επιχειρήσεων στην Ινδία, επίδοξος δημοσιογράφος και λάτρης της φιλοσοφίας. Αναφερόταν στον Πλάτωνα και το διαφωτισμό και το πρόσωπο του φωτιζοταν. Στη πορεία της ενδιαφέρουσας κουβέντας μου άνοιξε και τη καρδιά του. Με πόνο εξομολογήθηκε πόσο σ´αυτή τη χώρα αισθάνεται σχεδόν ανεπιθύμητος, δαιμονοποιημένος ακόμα κι απο μέλη της οικογένειάς του αφού έχει το θράσος να διακηρρύσει ως ιδανικό του τον ανθρωπισμό κι όχι την ισλαμική παράδοση. Κι εκφράζει και την αιρετική άποψη οτι οι Άραβες κατέστρεψαν τη χώρα του!
Το πρωινό σερβιρίστηκε στο δωμάτιο (μην έχετε και την απαίτηση για τραπεζαρία). Άρον άρον τσίμπησα και ξεκινήσαμε για το πρώτο αξιοθέατο της μέρας, τη πόλη Aqcha 60 χλμ απο το Mazar-e Sharif.
Μια μονότονη ευθεία η διαδρομή, σε μια επίπεδη έκταση, άλλοτε κατάξερη, άλλοτε με ποτιστικά, με τη θολούρα όμως πανταχού παρούσα λόγω και του δυνατού αέρα.
Διάσπαρτες πλινθόκτιστες κατασκευές με θολωτές σκεπές και ψηλούς τοίχους να κρατούν μακρυά τα αδιάκριτα βλέμματα. “Είναι μικρά χωριά” μου είπε ο Barat, όμως δεν ενέδωσε ούτε στιγμή στην επιμονή μου να επισκεφτούμε κάποιο απά αυτά. "Μπορεί να δεχτείς επίθεση για οποιοδήποτε λόγο" ήταν η απάντηση.

Έλεγχος στην έξοδο της πόλης, συχνά φυλάκια και περίπολοι στο δρόμο πάνω σε αρματοφορα οχήματα του στρατού. Τα φαντάσματα του παρελθόντος δεν ξέρει κανείς ποτέ μπορεί να ξυπνήσουν.

Φτάσαμε στη Aqcha, μια πόλη 20,000 ψυχών με σημαντικό πληθυσμό Τουρκμένων. Η πόλη ήταν πρακτικά ένας επίπεδος μακρύς ασφαλτοστρωμένος δρόμος με παράπλευρα στενά όπου ο αέρας σήκωνε σύννεφα σκόνης. Σ´αυτο το δρόμο γινόταν η λαϊκή. Ντομάτες, μελιτζάνες, μπάμιες, σταφύλια, τεράστια πεπόνια κι αλλα λαχανικά και φρούτα, όλα τοπικής παραγωγής.

Αλλά αυτό που μου κέντρισε αμέσως το ενδιαφέρον ήταν τα ψωμιά! Θυμίζουν τις δικές μας λαγάνες μόνο που δημιουργούν κυκλικά σχέδια. Παντού στο Αφγανιστάν. Το ψωμί είναι βασικό συστατικό της ημερήσιας διατροφής τους και δεν λείπει ποτέ. Πάντα φρεσκοψημένο από τους αμέτρητους φούρνους, ήταν η καλύτερή μου.

Οι άντρες με παραδοσιακές φορεσιές, οι γυναίκες απαράλλακτες φιγούρες μέσα στις μπούρκες. Σ'αυτή τη πόλη δεν έχει κάποιο αξιοθέατο να δεις. Είναι να περπατήσεις, να περιεργαστείς, να απολαύσεις τη μοναξιά σου μεσα σ´ενα συνονθύλευμα ήχων και χρωμάτων και να διασκεδάσεις την ανασφάλεια σου όντας ο μοναδικός αλλόθρησκος επισκέπτης. Ήμουν πολύ διστακτικός να βγάλω τη φωτογραφική μηχανή και ν´αρχίσω ν´αποθανατίζω αδιάκριτα δεξιά κι αριστερά. Στα κρυφά και πεταχτά αρχικά, μου πήρε κάποιο χρόνο να καταλάβω οτι οι περισσότεροι λάτρευαν το φακό: Και να'σου:
ο παππούλης να ξεκαρδίζεται βλέποντας τον εαυτό του στην οθόνη της ψηφιακής μηχανής,
ο νερουλάς αποσβολωμένος κι ανέκφραστος,
ο νεαρός μπακάλης να ποζάρει όλο επισημότητα,
οι μαϊντανοπώλες να ξεφωνιζουν χειρονομώντας,
ο νεαρός να ποζάρει σαν bodybuilder
κι οι παγωτατζήδες να χαρίζουν απλόχερα χαμόγελα υπό τους ήχους εκκωφαντικής μουσικής.

Και μέσα στο πανδαιμονιο αυτό παντού....καρδούλες! Ήταν η κλασσική διακόσμηση των τρίκυκλων ταξί.

Μ´ενα χαμόγελο ξορκίζοντας τους φόβους μου πήραμε το δρόμο επιστροφής κάνοντας στάση 11 χλμ πριν το Mazar-e Sharif στην ιστορική πόλη Balkh ή ελληνιστί Βάκτρα, μια από τις αρχαιότερες πόλεις στο κόσμο. Υπήρξε γενέτειρα και πνευματικό κέντρο του Ζωροάστρη, του Τζελαλεντίν Ρουμί (ιδρυτή του μυστικιστικού τάγματος των Μεβλεβήδων), καθώς και πλειάδας περσών ποιητών και φιλοσόφων. Μέγας Αλέξανδρος (εκεί παντρεύτηκε τη Ρωξάνη), έμποροι στο δρόμου του μεταξιού, προσκυνητές στα βουδιστικά μοναστήρια κατά τον 4ο-7ο αιώνα, όλοι προσέδωσαν στο Balkh μια αίγλη μέσα στους αιώνες τόσο που ειπώθηκε ότι μπορούσε να συναγωνιστεί αστικά κέντρα όπως η Βαβυλώνα. Η πόλη έπεσε τελικά στα χέρια της καταστροφικής μανίας του Τζένγκις Χαν και στη συνέχεια του Ταμερλάνου, για ν’απομείνει σήμερα φάντασμα του παρελθόντος κι έρμαιο εκτεταμένης λεηλασίας.
Μέσα σ’ενα σκονισμένο πάρκο στο κέντρο της πόλης επισκεφθήκαμε πρώτα το Τέμενος του Khwaja Abu Νasr Parsa, πνευματικού ηγέτη τάγματος σούφι και θεολόγου του 15ου αιώνα. Το γοητευτικό τέμενος με τους σπειροειδείς μιναρέδες σήμερα τελεί υπό αναστήλωση (ατυχώς για τις φωτογραφίες μου, ευτυχώς για τις επερχόμενες γενεές Αφγανών).

Λίγα μέτρα πιο πέρα ο Barat με σταμάτησε να μου δείξει το λιτό τάφο της Rabia Βalkhi.

H Rabia έζησε τον 10ο αιώνα και θεωρείται η πρώτη γυναίκα περσίδα ποιήτρια αν και η ζωή της αναμιγνύεται συχνά με το μύθο. Ευγενικής καταγωγής η Rabia ερωτεύτηκε τον Baktash, τούρκο σκλάβο του αδελφού της που είχε την κηδεμονία της μετά το θάνατο του πατέρα της. To ζευγάρι συναντιόταν στα κρυφά κι αντάλλασε ποιήματα. Σαν όμως ο αδελφός της έμαθε για την παράνομη σχέση, φυλάκισε τον Baktash σ’ενα πηγάδι και την Rabia σ’ένα χαμάμ όπου της έκοψε τις φλέβες αφήνοντας την να πεθάνει. Ο Baktash σαν έμαθε τα νέα, κατάφερε να το σκάσει από το πηγάδι, δολοφόνησε τον αδελφό της και μετά αυτοκτόνησε. Λέγεται ότι η Rabia έγραψε το παρακάτω τελευταίο της ποίημα στους τοίχους του χαμάμ με το ίδιο της το αίμα πριν πεθάνει:
Πιασμένη στης αγάπης τον ιστό - τον τόσο απατηλό
όλες μου οι προσπάθειες άκαρπες.
Δεν το γνώριζα όταν έτρεχα ν'ανέβω στην τολμηρή τη θέση
τραβούσα τα ηνία δυνατά μα χωρίς σημασία.
Ο έρωτας είν’ενας ωκεανός - τόσο τεράστιο κενό
κανείς σοφός άνθρωπος δεν μπορεί να τον κολυμπήσει.
Ο αληθινά ερωτευμένος θα'πρεπε ως το τέλος να μένει πιστός
και ν'αντιμετωπίζει το ρεύμα της ζωής που τον καταδικάζει.
Όταν βλέπεις πράγματα αποκρουστικά, φαντάσου τα όμορφα
κατάπινε το δηλητήριο, αλλά γεύσου το σα ζάχαρη γλυκό (*)
Τελικά κάθε τόπος έχει ν’αναδείξει τη δική του εκδοχή Ρωμαίου και Ιουλιέτας. Ποιός να μου το’λεγε ότι θα έβρισκα στο Αφγανιστάν μια τέτοια ιστορία αγάπης. Για αιώνες στον τάφο της ποιήτριας ερχόντουσαν τα νεαρά ζευγάρια των Ουζμπέκων να προσευχηθούν για να στεριώσει ο έρωτάς τους.

Μεσα απο χωματόδρομους φτάσαμε στα απομεινάρια του κάστρου Bala Hisar που περιέβαλε τη παλιά ακρόπολη του Balkh. Εκεί στο κυκλικό χώρο των παμπάλαιων τειχών που σήμερα φαντάζουν περισσότερο σαν ανάχωμα, υπήρχε κι ένα μυσουλμανικό προσκύνημα που μου θύμισε τόσο ξωκκλήσι κυκλαδίτικο σ’ενα τόπο τόσο μακρυνό.

Καταλήξαμε στο χώρο του τζαμιού Haji Piyada. Παλιότερα αφημένο στη τύχη του να ρημάζει, σήμερα κάτω από σκέπαστρο, με περίφραξη κι εκτεταμένες υποστηλώσεις για να μην καταρρεύσει εντελώς. Ήταν Παρασκευή κι έτσι ο χώρος δεν ήταν επισκέψιμος αν και εσωτερικά εκτελούνταν εργασίες. Ο επιστάτης με την ευγενική χορηγία ενός μικρού ποσού μας επέτρεψε να μπούμε για να φωτογραφήσω κάποιες από τις ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες του τζαμιού. Το κτίσμα αυτό, σήμερα μόνο κολώνες, πιστεύεται ότι χρονολογείται από τον 9ο αιώνα, ότι είναι το πρώτο ισλαμικό κτίριο στο Αφγανιστάν και ένα από τα πρώτα κτίσματα στην ανατολικό ισλαμικό κόσμο. Ολοκληρώθηκε μόλις 200 χρόνια μετά τη γέννηση του Ισλάμ και λίγο μετά την εισαγωγή του στην Κεντρική Ασία. Το κτίριο θεωρείται ως ένα από τα πρώτα δείγματα θολωτού τζαμιού σ’ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο, αν και στέγη έχει καταρρεύσει.

Επιστρέφοντας προς Mazar-e Sharif, έκανα στάση για φωτογράφηση στο ερειπωμένο κάστρο Zaini, αγνώστων λοιπών στοιχείων, που το βρήκα αρκετά φωτογενές αλλά και αρκετά ερημικό με περίεργες φάτσες ακροβολισμένες στα χαλάσματα ώστε να επισπεύσω την αναχώρηση.

Mπαίνοντας στην πόλη, αποφασίσαμε ότι ήταν καιρός για μια ανάπαυλα δι’άρτον μετά τα τόσα θεάματα. Απόλαυσα οκλαδόν σ’ένα όμορφο ήρεμο κήπο την παραδοσιακή σπεσιαλιτέ Kabuli Palau,

πριν συνεχίσουμε την επίσκεψη στο Tέμενος Ηazrat Ali (Mπλε Tζαμί) που είναι ένα από τα πιο εμβληματικά αξιοθέατα του Αφγανιστάν. Προσκυνητές συρρέουν απ’όλη τη χώρα για να υποβάλουν τα σέβη τους στον τάφο του Ali που βρίσκεται στο εσωτερικό του (απαγορεύεται η είσοδος σε αλλόθρησκους). Παρά την μουσουλμανική παράδοση που υποστηρίζει ότι ο Ali είναι θαμμένος στη Najaf του Ιράκ, κοντά στο σημείο όπου δολοφονήθηκε το 661 μΧ, οι Αφγανοί έχουν τη δική τους εκδοχή. Οι οπαδοί του Ali πήραν το σώμα του και το έθαψαν κρυφά και σε μυστική τοποθεσία κοντά στο Balkh. Η θέση του είχε μείνει άγνωστη μέχρι το 12ο αιώνα, οπόταν ο Ali εμφανίστηκε ταυτόχρονα στα όνειρα 400 ευγενών από το Balkh για να αποκαλύψει την ακριβή θέση του τάφου. Κατά τις ανασκαφές λοιπόν στη συγκεκριμένη τοποθεσία ανακαλύφθηκε το σώμα του Ali κι ο σουλτάνος των Σελτζούκων Sanjar έχτισε αμέσως ένα μεγάλο ιερό πάνω από τον τάφο, που δυστυχώς ισοπεδώθηκε έναν αιώνα αργότερα από τον Τζένγκις Χαν. Το Τέμενος ξαναχτίστηκε τον 15ο αιώνα, υπέστει συνεχείς παρεμβάσεις και ότι βλέπουμε τελικά σήμερα είναι σχετικά σύγχρονο.

Δίπλα από το τέμενος υπάρχουν μικρά πάρκα όπου ο κόσμος ξεκουράζεται μια στο γρασίδι, μια στα παγκάκια, αλλά αυτό που κεντρίζει το ενδιαφέρον όλων είναι το μέρος που μαζεύονται τα περιστέρια. Όλα κατάλευκα και αρκετά εξοικειωμένα στην ανθρώπινη παρουσία, θεωρούνται ιερά και οι περισσότεροι σπεύδουν να αγοράσουν σποράκια να τα ταϊσουν. Λέγεται μάλιστα ότι η περιοχή είναι τόσο ιερή που αν ένα γκρι περιστέριρι πετάξει εδώ θα ασπρίσει εντός 40 ημερών. Ήταν από τα πιο όμορφα μέρη για να κάτσει κανείς και να παρατηρεί τους περαστικούς.

Βίντεο από το Τέμενος Hazrat Ali​

Ο Barat με πήγε σπίτι του, μετά από παράκληση δική μου. Ήπιαμε τσάι και στη συνέχεια φάγαμε στο αφαιρετικό καθιστικό. Χαλιά κι ενα αφρολέξ με μαξηλαρες μόνο ανάμεσα σε γυμνούς τοίχους. Ανταλλάξαμε απόψεις για τις κοινωνίες των χωρών μας. Όμως τόσο οι γυναίκες (αναμενόμενο) όσο και οι άντρες του σπιτιού ήταν σκιώδεις παρουσίες στο χώρο. Μάλλον απο αμηχανία και έλλειψη γνώσης αγγλικών ήθελα να πιστεύω.
Το Αφγανιστάν μου είπε είναι ισλαμική δημοκρατία, δεν υπάρχει κοσμική δικαιοσύνη παρά ο νόμος της Σαρία. Η απόφαση για κάθε τι βγαίνει απο ομάδα μουλάδων και κοσμικών που έχουν εξειδικευτεί σπουδάζοντας ισλαμικό δίκαιο. Η απόφαση βασίζεται πάνω στις αναφορές της αστυνομίας και των επιθεωρητών κι όχι απλά σε καταγγελία.
Η Σαρία επιβάλλει κόψιμο χεριού στον κλέφτη, θάνατο στη μοιχαλίδα και τον ομοφυλόφιλο κι αν αυτές οι ακραίες αποφάσεις δεν εκτελούνται είναι γιατί υπάρχει το διεθνές παρατηρητήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων που βάζει ενα φρένο.
Η Σαρία επιβάλει το γάμο σε όλους ακόμα και παρά τη θέληση τους. Αν δεν παντρευτείς δεν σε θάβουν κάν. Είσαι μίασμα.
Η κοινωνία περιμένει επίσης να τεκνοποίησεις. 6 παιδιά είναι το σύνηθες.
Η χηρα δεν κληρονομεί παρά ελάχιστα απο τον αποθανόντα σύζυγο της. Είναι εξαρτημένη απο την οικονομική υποστήριξη των παιδιών της αν είναι ενήλικα κι εργάζονται. Η περιουσία του αποθανώντος πάει απευθείας στα παιδιά και τα αγόρια παίρνουν τη διπλάσια κληρονομιά απο τα κορίτσια. Οι υιοθετημένοι δεν κληρονομούν τίποτα.
Η ανάγκη για σεξουαλική εκτόνωση οδηγεί συχνά τους νέους άνδρες στις πόρνες. Η πορνεία είναι παράνομη και η τιμωρία ειναι φυλάκιση 5-15 χρόνια και 80 βουρδουλιές αν ειναι άγαμη. Αντίθετα οι παντρεμένες θεωρούνται μοιχαλίδες και καταδικάζονται σε θάνατο. Παρά τον άκρατο συντηρητισμό, υπάρχουν εισαγώμενες πόρνες απο το Ιράν, το Τατζικισταν, τη Κίνα κ.α. Η εγχώρια πορνεία είναι αποτέλεσμα της φτώχειας και της ανεργίας. Η ντροπή ειναι τόσο μεγάλη που συχνά τα άτομα που ενέχονται δολοφονούνται απο εξτρεμιστές η και μέλη της οικογένειας. Οι Ταλιμπάν παρότι υποτίθεται βαθειά θρησκευόμενοι, υπήρξαν νταβατζήδες ολκής διαπρέποντας στη διακίνηση και σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών.
Η νύχτα έκλεισε με παραδοσιακό παγωτό σε υπαίθρια gelateria με διακόσμηση φωτοσωλήνων σαν χριστουγεννιάτικο δένδρο. Το παγωτό κατέφθασε τοποθετημένο πάνω σε παγάκια αδιευκρίνιστης προέλευσης νερού. Ως εκ τούτου με το κουταλάκι το ψιλοσκάλισα στην επιφάνεια μόνο ίσα ίσα για τη γεύση. Δεν ήμουν διατεθειμένος να ρισκάρω να περάσω τις επόμενες μέρες πηγαιν’έλα στη τουαλέτα.

Τις δυό σχεδόν μέρες που πέρασα στο Mazar-e Sharif συνάντησα μόνο ένα τουρίστα. Ένα βρεττανό, που έπρεπε να περιμένω να φύγει για να καταλάβω το μοναδικό δωμάτιο του ξενοδοχείου με ... λεκάνη.

Το επόμενο πρωί επίσκεψη επανέλαβα την επίσκεψη στο Tέμενος Hazrat Ali για φωτογράφηση με το πρωινό φώς. Είχαμε το χρόνο για χαλάρωση και κουβέντα για τα σχέδιά του στα παρκάκια δίπλα από το τέμενος. Φανταζόταν το μέλλον του στη Γαλλία γι’αυτό επιθυμούσε να ξεκινήσει μαθήματα γαλλικών.
Οι μικροί λουστραδόροι ζουζούνιζαν τριγύρω μας.

Πριν την αναχώρηση πήγαμε οδικώς σ´ενα σημείο όπου περνάει ένας ποταμός που έρχεται απο το Bamyan. Περάσαμε μέσα από το διπλανό στο χωριό όπου επιδίωξα να βγώ από το αμάξι και να περπατήσω, αλλά ο Βarat μου το ξέκοψε πάλι οτι είναι επικίνδυνο γιατί ανάμεσα στους κατοίκους μπορεί να υπάρχουν και Ταλιμπάν.
Πριν καταλήξουμε στο ξενοδοχείο, κάναμε και μια βόλτα από την “Εκάλη” του Mazar-e Sharif. Νεοδμητες μονοκατοικίες, αισθητικά επάξιες εκπρόσωποι του κιτς, φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε εκτάσεις που τις καρπώθηκε μεταπολεμικά ο Δήμαρχος για να τις μοσχοπουλήσει σε νέους ιδιοκτήτες!

Σ’όλη την περιήγηση παρατηρούσα τα πρόσωπα των ανθρώπων. Συχνά έβλεπα πολλούς με ουλές στο πρόσωπο. Αφελής εγω τα πέρασα αρχικά για τραύματα πολέμου ή σωματικής κακοποίησης των Ταλιμπάν. Όχι μου είπε ο Barat είναι υπολείμματα δερματικής λεισμανίασης. Πού να ήξερα οτι το Αφγανιστάν κατείχε τα πρωτεία στην συχνότητα της νόσου. Έκανα το σταυρό μου ελπίζοντας να μη μου συμβεί καμιά στραβή...
Άλλαξα ρούχα στο ξενοδοχείο κι έφτασα το μεσημέρι στο νεόδμητο αεροδρόμιο του Mazar-e Sharif αφού προσπέρασα μια φάλαγγα γερμανικών αρμάτων μάχης. Σκηνικό Platoon.Το αεροπλάνο εδέησε να φύγει με 1.30 ώρα καθυστέρηση. Πταίσματα μάλλον για το Αφγανιστάν. Άλλωστε κανένας επιβάτης δεν έδειξε να δυσανασχετεί.

Σαν αποτέλεσμα φτάνοντας στην Kabul δεν είχα επιλογές. Πήγαμε κατευθείαν στον ξενώνα, ενα σπίτι-κοινόβιο ηλικίας 100 ετών για λίγους αλλοδαπούς μέλη ΜΚΟ. Χωρίς ταμπέλα απ’έξω, ψηλούς τοίχους να μην επιτρέπουν οπτική επαφή με το εσωτερικό, φύλακα στην είσοδο. Είχα διαβάσει ότι οι Ταλιμπάν στοχοποιούν ξενοδοχεία ή ξενώνες που μένουν δυτικοί…
Αφού βρήκα την υγειά μου που μπόρεσα να επικοινωνήσω διαδικτυακά με τους οικείους μου, γνώρισα και τον Μοχάμμεντ ο οποίος με χαιρέτησε στα… ελληνικά. Μου είπε οτι το 2004 και για δυο χρόνια εργάστηκε κάπου έξω απο τη Σπάρτη. Ο εργοδότης του τον είχε σαν παιδί του. Τη γυναίκα του τη φώναζε μάνα. “Είναι το μόνο πράγμα που μετανοιώνω” μου είπε. “Που δεν παντρεύτηκα να στεριώσω εκεί. Λατρεύω την Ελλάδα, πέρασα καταπληκτικά”.
Πήγαμε για δείπνο στο παραδοσιακό εστιατόριο Ηerat. Στη διπλανή εξέδρα πάνω στα χαλιά ήταν αραγμένη οκλαδόν ομογεροντία μουτζαχεντίν Τατζίκων που με λοξοκοιτούσαν περίεργα. Έφαγα ashak που ήταν ελαφρά πικάντικο αλλα εύγεστο και κουβεντιάσαμε πάλι για τα προβλήματα που δημιουργούν οι εθνοτικές εντάσεις.
Γύρισα σπίτι κατα τις 8μμ με την ελπίδα να πέσω για ύπνο. Από τη λαχτάρα μου όμως να διασταυρώσω στο διαδίκτυο ένα πακτωλό πληροφοριών, η ώρα πήγε 11μμ. Όλο αυτό το διάστημα συνειδητοποίησα οτι στη Kabul τα κουνούπια είναι πιο απειλητικά απο τους Ταλιμπάν. Κυριολεκτικά με έπιασαν απροετοίμαστο. Ήταν πολλά και τσιμπούσαν ανελέητα. Ήμουν κι εντελώς αδιάβαστος. Η ελονοσία ενδημεί ενημέρωναν οι σχετικές ιστοσελίδες.
Μοιρολατρικά ευχήθηκα ο Θεός να βάλει το χέρι του και προσπάθησα να κλείσω τα μάτια μου.

(*) Ευχαριστίες στην coccobil για την απόδοση στα ελληνικά του ποιήματος