Όταν επιτέλους έκανε την εμφάνιση της από ψηλά η χερσόνησος της Κυρήνειας η ανυπομονησία έλαβε τέλος για να αρχίσει μια δυνατή απογοήτευση…Δεν έχω άλλη λέξη από αυτή για να περιγράψω τη πόλη διαμάντι στολίδι της Πεντάπολης.. την Πτολεμαίδα… Μια πόλη άδεια , νεκρή και βρώμικη.. Ένας χωμάτινος δρόμος τίγκα στις λακκούβες που για κακή μας τύχη είχαν μετατραπεί σε μίνι πισίνες- λασποκολύμπες από τη λιγοστή βροχούλα που είχε πέσει πριν από καμιά ώρα.. . Δεξιά και αριστερά τα σπίτια, δεν μπορώ και να τα πω σπίτια, καλύβες πιο δόκιμος όρος, με ξεχαρβαλωμένα παραθυρόφυλλα, ανοιγμένες σκεπές, γκρεμισμένους τοίχους να βάλλονται με ευκολία από τη βροχή και αέρα..αλλά πουθενά κάτοικος.. Περνάμε από ένα σπίτι όπου οι ετοιμασίες μιας γαμήλιας τελετής βρίσκονται σε εξέλιξη.. Τα κοκκινοκίτρινα λαμπάκια , τα ασορτί κατακόκκινα τούλια , οι γιρλάντες δεμένες στα δένδρα και το στερεοφωνικό στο παράθυρο να βγάζει ρυθμούς λιβυοροκ μας ενημερώνει ότι εδώ ζει κόσμος …, πράγμα που διαπιστώνουμε λίγα δεύτερα αργότερα όταν περνώντας από ένα παλιό σαν όλα τα άλλα κτήρια που ήταν το σχολείο, τα σχολιαρόπαιδα που σχόλαγαν μας χαιρέτησαν δια λιθοβολισμού!, ναι ακριβώς.. όπως τα λέω ,, έσκυψαν πήραν πέτρες και ναααααα! Ας είναι πάμε παρακάτω…, το βαν σταματά σε μια αλάνα .. Που να κατεβούμε.., με το που πατάμε το πόδι κάτω βουλιάζουμε στη λάσπη και τα νερά.. Μαζεύομαι τα μπατζάκια ανασκουμπωμένοι και στηριζόμενοι στις κολώνες και πιθάρια που βρίσκονται δεξιά και αριστερά διακοσμητικά στοιχεία ενός διαδρόμου που καταλήγει στο ένα και μοναδικό εστιατόριο ...
Μαζευόμαστε όλοι και τότε το μάτι μας αποφασίζει να περιπλανηθεί γύρω –γύρω.. Ε λοιπόν.., βρισκόμαστε στη είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. Μπροστά μας και απέναντι η είσοδος του μουσείου, δεξιά το γραφείο πληροφοριών και βόρια εκεί που στεκόμαστε πάνω στα αρχαία και μισοσπασμένα αγάλματα και κολώνες έχει στηθεί αυτό τα παράπηγμα εστιατόριο – αντικερί - γκαλερί..
Και τώρα τι?
- Τρώμε πρώτα και μετά ξενάγηση.., εισηγείται ο τζουτζούκος.., θα δούμε το μουσείο και εσείς θα πάτε και λίγο πιο πάνω στον αρχαιολογικό χώρο, εγώ θα σας περιμένω εδώ.
-Αλλοίμονο μην και δεν ήταν έτσι..,!!!!!!! το κατάλαβε ότι το πράγμα έχει περπάτημα υπό βροχή και την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια…
Φαί με τις 4 μασέλες που λέει και η μάνα μου, λοιπόν …Ο εσωτερικός διάκοσμος του μαγαζιού τρισχειρότερος , μάλλον ο Βοτρίνι θα πρέπει να επέμβει. Τα στενόμακρα τραπέζια καλυμμένα με μουσαμά πολύχρωμο σε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο με τεράστια λουλούδια και ένα μαχαιροπίρουνο πάνω στη χαρτοπετσέτα κομμένη στα 4 ( άλλη φορά θα σας πω το ανέκδοτο που μου ήρθε εκείνη τη στιγμή..) και οι πλαστικές καρέκλες γύφτο στιλ στη σειρά.. Τα μοναδικά αξίας αντικείμενα εκεί μέσα είναι τα σπασμένα πιθάρια και δοχεία και μικρά αγάλματα ευρήματα αρχαία της περιοχής που υπάρχουν κατάσπαρτα παντού γύρω και ο κάθε ένας μπορεί να τα αξιοποιεί όπως του καπνίσει..
-- Μόνο σουποκουπα της εποχής εκείνης δεν θα προτιμήσω, λέω εγώ...
Φάγαμε ότι και κάθε μέρα και βγήκαμε για ξενάγηση. Ο τοπικός ξεναγός, ένας αδυνατούλης κύριος με ρίζες ινδικές νομίζω με άπταιστα αγγλικά μας μπάζει στη πρώτη αίθουσα του μουσείου.. Ανοιγοκλείνω καμιά δεκαριά φορές τα μάτια μέχρι να καταλάβω ότι το έντονο πράσινο χρώμα που έβλεπα δεν οφειλόταν σε αιφνίδια περίεργη πάθηση των ματιών μου..
- Βρε τι πρασινάδα είναι αυτή?
- Είναι η υγρασία λέει ο ξεναγός…
Στη πρώτη αίθουσα δεσπόζει το τεράστιο ψηφιδωτό με την παράσταση των τεσσάρων εποχών εύρημα από την ομώνυμη βίλα, αριστερά είναι το κεφάλι της μέδουσας από το μωσαϊκό της villa of Columns και δεξιά τα τρία αγάλματα από το Odeon όλα μες στο πράσινο… στις υπόλοιπες 2 αίθουσες είναι σκηνοθετικά στημένα αγάλματα, μωσαϊκά, κολώνες , σαρκοφάγοι του 2 και 3μχ αιώνα, αλλά και του 6 και 7 πχ αιώνα αγάλματα από την πόλη Barce..
Βγήκαμε από το πράσινο υγρό τοπίο στη βροχερή μαυρίλα του ουρανού..
-Μωρέ δεν φτάνει το σακίδιο και οι μηχανές περασμένες στο λαιμό μου που κοντεύουν να με απαγχονίσουν τα λουριά τους θαχω και το παρασόλι να το δέρνει ο αέρας γαμωτο.
Παρασόλι γιοκ αποφασίζω , βγάζω από το πάτο του σακιδίου το αδιάβροχο για να προστατέψω κυρίως τις μηχανές και όποιος ζήσει έζησε και όποιος λιώσει έλιωσε...,.
Περνούμε πίσω από το μουσείο και βρισκόμαστε σε μια τεράστια ανοιχτή έκταση.. που το μονοπάτι σε ανηφορίζει στους πρόποδες ενός λόφου με τα θαμμένα ακόμη ερείπια του ιπποδρόμου.. Μπορούμε να διακρίνουμε τα αρχαία ελληνικά τείχη, διότι ως γνωστόν, η πόλη ήταν γέννημα θρέμμα και δημιούργημα των προγόνων μας τον 4 αιώνα πχ , πέρασε στη κατοχή των Ρωμαίων και βίωσε το θάνατο και αφανισμό της με την εισβολή των αράβων πολεμιστών τον 7 αιώνα, αν και η Πτολεμαίδα ήταν η τελευταία των πέντε πόλεων που έπεσε…. Αριστερά μας πότε –πότε κάνουν την εμφάνιση τους 3-4 κολώνες σημάδι ενός βυζαντινού ναού , και ότι έχει απομείνει η για την ακρίβεια ανασκαφτεί από τη Βίλλα των 4 Εποχών διότι όπως λέει και ο ξεναγός μόνο το 10% ναι το 10% της Πτολεμαίδας έχει δει το φως του ήλιου … Το Odeon ένα μικρό ελληνικό θέατρο χωρητικότητας 500 ατόμων ήταν ένα σκεπαστό θέατρο το όποιο μετατράπηκε σε κλειστή πισίνα από τους Ρωμαίους..
Ανηφορίζοντας στο λόφο βρίσκομαι τη ελληνική αγορά που και αυτή με τη σειρά της μετατράπηκε σε φόρουμ από τους Ρωμαίους.. Προχωρώντας να φτάσουμε σε αυτό που ο ξεναγός λέει ότι είναι η πιο ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη μηχανικής, τεχνοκατασκευαστικη, λειτουργικής άποψης που ακούει στο όνομα, ελληνικό υδραγωγείο , γινόμαστε μάρτυρες ενός τοκετού σε υπαίθριο μαιευτήριο !! Ναι εδώ κατοικούν πια ζώα και βοσκοί.. Ο τόπος πέρα από ένα εγκαταλειμμένος αρχαιολογικός χώρος είναι ένας απέραντος βοσκότοπος.. και σήμερα μια προβατίνα έφερε στο φως τον απόγονο της που λόγω του μάλλον επώδυνου τοκετού ούτε που γύρισε να το κοιτάξει.., το ξεφορτώθηκε και έκανε από τη άλλη μεριά το κεφάλι της.. Βουτά που λέτε ο βοσκός το νεογέννητο και ακολουθώντας την άπονη μάνα της το έβαζε με το ζόρι στα πόδια της.. πράγμα που επαναλήφτηκε αρκετές φορές..
Την έκδηλη απορία ,μας έλυσε η Πόπη που γνωρίζει από αυτά, μας ενημερώνει πως έτσι γίνεται μέχρι να συνηθίσουν τα μικρά οι μητέρες τους..
Σύνηθες φαινόμενο δηλαδή οι κατσίκες να πέφτουν σε επιλοχία ψύχωση και άρνηση του σπλάχνου τους!!! Αλλά ας γυρίσουμε στο υδραγωγείο που στην εποχή του ήταν το μεγαλύτερο της Βόρειας Αφρικής και που αποτελείται από ένα σύστημα αγωγών και δεξαμενών χωρητικότητας 6.000.000 κυβικών και θαμμένο στα 6 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, όχι μόνο μάζευε και αποθήκευε όλη αυτή τη ποσότητα του νερού που ανέβλυζε από την πηγή που βρίσκεται 25 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης.. Ένα μεγάλο κομμάτι του υδραγωγείου είναι επισκέψιμο και εμείς περιπλανηθήκαμε στους αποξηραμένους αγωγούς και δεξαμενές με περισσά υπερηφάνεια για τους προγόνους μας…., είπαμε μόνο για τους προγόνους μας …
Η βροχή συνεχίζεται και εμείς συνεχίζουμε τη περιπλάνηση σε αυτή την εγκαταλειμμένη ξεχασμένη ελληνικό-ρωμαϊκή ιστορία. Εδώ οι ανασκαφές λέει ο ξεναγός σταμάτησαν το 1957 και σήμερα ανασκαφές γίνονται μόνο από φοιτητές ευρωπαϊκών πανεπιστημίων με κονδύλια δικά τους και χρόνο περιορισμένο..,, εδώ η Ουνέσκο δεν αφιέρωσε ούτε ένα δολάριο από τα κονδύλια , ούτε ο κόσμος δείχνει κάποιο ενδιαφέρον να δει αυτή η πόλη το φως, λες η ταφή της είναι η μόνη αιτία της επιβίωσης της..
Ο δρόμος του γυρισμού μας γέμισε σκέψεις και προβληματισμούς , ξεκάθαρα πάντως μας πλήγωσε αυτή η αδιαφορία , όλη αυτή η εγκατάλειψη και φέρνοντας στη μνήμη μας τη Σαμπραθα και Λέπτις μες στη λάμψη και μεγαλείο της ιστορίας της σας λέω πως η Πτολεμαιδα δεν είναι τοπ ιστορικός προορισμός για έλληνες και μη που δεν θέλουν να χαλαστούν από τη πεισματικά λησμονημένη και εγκαταλειμμένη ιστορία…..
- Αν είναι και η Απολλωνία στο ίδιο χάλι καλιά ητανε να μείνουμε στη έρημο η Βεγγάζη.. λέει το κοινό..
- Και σας τοπα εγώ πως δεν ήθελα άλλες πέτρες , σας τοπα! Λέει ο Νωντας..έιπρεπε να σας σε παρατηξω και να κάτσω στη Βεγγάζη.. να πουσουνήσω( να ψωνίσω για τους μη κρητικούς) και να μαζόξετε όταν θα είστε τα ισα –πίσω..
Δεν απαντήθηκαν ούτε συζητήθηκαν οι διαπιστώσεις κανενός, σιωπηλοί μπήκαμε στο βανακι με τελευταίο προορισμό το ξενοδοχείο μας AL Manar (ο Φάρος) ένα από τα ελάχιστα αν όχι το μόνο πολυώροφο κτήριο χτισμένο στο παραλιακό δρόμο της σημερινής Sussa και αλλοτινής Απολλωνίας..
Lullu καταπληκτική η συνέχεια της ιστορίας σου!!
Το χιούμορ σου παραμένει ακλόνητο !!
Εισαι μοναδικός οδηγός στα ταξίδια σου και ευτυχώς που το έχω γευτεί μαζί σου!
Μα και σύ ρε παιδί μου πάντα σε θυμάμαι να κουβαλάς στον λαιμό και στην πλάτη βαρύ εξοπλισμό που ούτε ο κομμάντο σε μυστική αποστολή!!!!!!
Δίπλα και μέσα λοιπόν στα αρχαία το ξενοδοχείο μας παρέχει περισσότερη άνεση από τη κατασκήνωση στην έρημο και ο ήχος του κύματος που σκάει στο μόλο του λιμανιού, μας συντροφεύει στις ατέλειωτες ώρες μιας μπιριμποβραδιας μεταξύ εμού, της Όλγας και του Γιάννη ο όποιος μας χτύπησε αλύπητα παίρνοντας το αίμα του πίσω από τη συντριβή που είχε δοκιμάσει στη έρημο…., καλά του το φυλαω αυτό αλλά το κρατώ μυστικό!
Μετά το πρωινό.., δρόμο για ξενάγηση στην Κυρήνεια και αλήθεια είναι πως μια ανησυχία για το τι θα βλέπανε τα μάτια μας την είχαμε.. Με το βανακι ανηφορήσαμε πάνω στο λόφο με πρώτο σταθμό το ναό του Δία….και μα το ΔΙΑ είναι ένας μεγαλοπρεπείς ναός… Χτισμένος στη κορυφή του λόφου κατέχει την πιο στρατηγική θέση και με διαφορά από τα υπόλοιπα κτήρια γεγονός ποτ του έδινε τον απόλυτο έλεγχο λιμανιού και πόλης ..
Ένας γελαστός κύριος μας πλησιάζει λέγοντας πως είναι ο νέος τοπικός ξεναγός που θα μας περιηγησει στα μονοπάτια της ιστορία μας στη χώρα του..
Ο ουρανός με μιας καλύφτηκε από μαύρα απειλητικά σύννεφα και ένα κρύο αεράκι μας περιέλουσε με το που πλησιάσαμε στη άκρη του λόφου και ο ξεναγός γυρνά και αναφωνεί το κρητηκοτατο ΚΡΥΓΙΩΤΗ !!!!!!!! ( κρύο)
-Μα το Δια που το ξέρεις αυτό? Κρητικός και εσύ?
-Έχω ρίζες από Κρήτη αλλά έχω και πολλούς φίλους που είναι κρητικοί και μου μαθαίνουν αρκετά..
-Ωραία , προς το παρόν απέκτησες όνομα μιας και το δικό σου είναι δύσκολο.. θα σε βαφτίσουμε Κρυγιωτη!!!
-Άντε πάλι …όνομα που δώσατε στο άνθρωπο!..
Έτσι λοιπόν ο Κρυγιωτης( κοίτα διαβολική σύμπτωση τώρα να μην θυμάμαι το κανονικό όνομα του ανθρώπου) μας οδηγεί στα βήματα του ελληνικού πολιτισμού.
Αρχή λοιπόν, ο ναός του Δία, ελληνικό δημιούργημα του 5 αιώνα π.χ με πλάτος 32 μέτρα και μήκος 70μ περιτριγυρισμένος από 2 σειρές με 17 κολώνες δωρικού ρυθμού κατατάσσεται μεγαλύτερος του Παρθενώνα , πράγμα που επιμένει ο ξεναγός και που εμείς αφού δεν γνωρίζουμε ακριβώς το μέγεθος αντιδρούμε υποτονικά σχεδόν, διευκρινίζοντας όμως ότι δεν έχει την ίδια λάμψη και αναγνωρισιμότητα….και σιγά που έσκασε τώρα αυτός.., αλλά και εμείς δεν μπορούσαμε να πέσουμε έτσι αμαχητί και ας είναι δικό μας γέννημα και θρέμμα.. Ο ναός καταστράφηκε και αναστηλώθηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα August το 14μχ για να ξανακαταστραφει από τη εξέγερση των Ιουδαίων το 115 και το 120 αναστηλώθηκε για άλλη μια φορά από τον αυτοκράτορα Αδριανό μέχρι που ο σεισμός του 365 τον ταρακούνησε αρκετά θάβοντας τον στη γη για αρκετούς αιώνες, ώσπου οι Ιταλοί αρχαιολόγοι τον αναστήλωσαν παραδίνοντας τον στο πολιτισμό..
Άρχισε να μπουμπουνίζει και να βρέχει δυνατά , ο ουρανός κατάμαυρος αλλά εμείς αδυνατούμε να πάρουμε τη καρφωμένη ματιά μας από την επιβλητική εικόνα που δίνει ο ναός μέσα στη ξαφνική καταχνιά..
Ελεφτέρα μου από την μία νοιώθω ζήλια που δεν ήμουν και εγώ εκεί, και από την άλλη τυχερή που μας μεταφέρεις τόσο συναρπαστικές στιγμές. Τελικά μάλλον θα καταλήξω να σε ευχαριστήσω
Ο Παρθενωνας δεν ειναι ο μεγαλυτερος ελληνικος ναος. Στη Σικελια και στην Ιωνια υπαρχουν πολυ μεγαλυτεροι. Οταν το καθεστως ηταν τυρανικό προσπαθουσε να εντυπωσιασει με εργα μεγαλου μεγεθους. (Παραδειγμα αθηναϊκο: ο τυρανος Πεισιστρατος ξεκινησε το κτισιμο ενος τεραστιου ναου απο τον οποιον δεν σωθηκαν παρα μονο οι στηλες του Ολυμπιου Διος-ουτως ή άλλως ουδέποτε ολοκληρώθηκε)
Στην ιστορια της αρχιτεκτονικης δε μετραει παντα το μεγεθος. Στον Παρθενωνα οι αρχιτεκτονες επαιξαν με τις αναλογιες, με την ασυμετρια (προκειμενου να δειχνει συμμετρικος) και με την μιξη των ρυθμων, ωστε να βγει αυτο το τελειο αποτελεσμα.
Η ματιά σου από εκεί ψηλά χαϊδεύει την τελειότερη αρχαία ελληνική πόλη Κυρήνεια, που από το λιμάνι αναρριχάται μέχρι το λόφο σε διαφορετικά επίπεδα και τελειώνει εδώ στο μεγαλοπρεπή ναό του Δια . Σαν να καταλαβαίνει και ο Κρυγιωτης την έκσταση μας και διακριτικά μας αφήνει για αρκετή ώρα να ταξιδέψουμε σε ένα δοξασμένο παρελθόν …. Η περιπλάνηση συνεχίζεται με ενθουσιασμό απορροφώντας σαν σφουγγάρια την όποια πληροφορία παίρναμε..
Η Κυρήνεια λοιπόν χτίσθηκε αρχές του 7 αιώνα από καμιά εκατοστή Σαντορινιούς με αρχηγό τον Batto που εγκατέλειψαν την Θήρα λόγω πολιτικών αναταράξεων και που μετά από περιπλανήσεις νότια της Κρήτης καταστάλαξαν στην Κυρήνεια ιδρύοντας ένα λαμπρό βασίλειο, που διήρκησε από το 631bc στο 440 bc με πρώτο και καλύτερο βασιλιά τον Battus που για 40 συναπτά έτη έδωσε την αρχή,, τις βάσεις , της ανάπτυξης, της αίγλης και μιας χρυσής εποχής για τη νέα του πατρίδα. Το 331 bc ο Αλέξανδρος ο Μέγας ανέλαβα τα ινία της Κυρήνειας αλλά όταν το βασίλειο του κατέρρευσε ,η Πεντάπολις της οποίας μέλος και πρωτεύουσα ήταν η Κυρήνεια, ανεξαρτητοποιήθηκε.. ..μετά ήλθαν οι Πτολεμαίοι για να τους διαδεχθούν οι Ρωμαίοι και τελευταίοι σαν κατακτητές το 643 dc οι Ισλαμιστές..
Μας αρέσει που περπατώντας ,που κατεβαίνοντας κατηφοριές , σκαρφαλώνοντας από βράχο σε βράχο, περνώντας από ναό σε ναό από το φόρουμ στο γυμναστήριο, από αγορά στα λουτρά ανακαλύπτομαι μια ένδοξη ιστορία… Αμέτρητες κολώνες, δεκάδες ναοί, η κατοικία του Ησύχιου που στο ψηφιδωτό πάτωμα υπάρχει γραμμένο ακόμη στα ελληνικά το έμβλημα με το όνομα του, τα δεκάδες γυναικεία αγάλματα στολίζουν ένα μακρύ δρόμο που ξεκινά από το ναό της Δήμητρας και καταλήγει στο υπέρλαμπρο ναό του Απόλλωνα, οι πηγές του Απόλλωνα , ο ναός της Άρτεμης, τα γυμναστήρια κάτι ανάλογο με τα σημερινά spa, τα ελληνικά λουτρά με την πρωτότυπη αρχιτεκτονική , τουλάχιστον εγώ δεν έχω ξαναδεί, τα θέατρα, το φόρουμ , για όλα αυτά θα μπορούσα να σας περιγράψω την κάθε πέτρα, κάθε κολώνα κάθε γωνιά αυτής της ελληνικής ιστορίας με τον ίδιο ενθουσιασμό που ο Κρυγιωτης μας τα παρουσιάζει, αλλά θα γίνω κουραστική , ίσως αδικήσω κάποια κομμάτια , άσε που δεν πρόκειται ιστορικό ανάγνωσμα αλλά για ένα ταξίδι , για αυτό θα πω μόνο ότι ήταν μια πολύ συγκινητική πορεία , ένας θαυμασμός για ένα κόσμο που έγραψε μια λαμπρή ιστορία, την ιστορία μας..
Το μεσημέρι ανηφορίσαμε για φαγητό σε ένα εστιατόριο-σπηλιά , ναι σπηλιά . Εδώ η πλαγιά του λόφου είναι γεμάτη από σπηλιές- τάφους, πάνω από 2000 τάφοι του 6 πχ αιώνα αποτελούν την γνωστή νεκρόπολη και που αργότερα χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίες από τους νομάδες… Σε μια τέτοια λοιπόν σπηλιά, ένα υγρό ανακαινισμένο και ευτυχώς άδειο τάφο , στεγάζεται ένα πολύ καλό εστιατόριο που πως αλλιώς θα λέγονταν αν όχι cave restaurant? Με το που μπαίνεις μέσα, μια κάποια ανατριχίλα και ψιλοσόκ το παθαίνεις, θες από την υγρασία , θες από το ιστορικό παρελθόν , αλλά το φιλικό προσωπικό και το άψογο σέρβις σε επαναφέρουν χωρίς απινίδωση, όσο για το φαί ? να αδειάζεις το πιάτο σου εν ριπή οφθαλμού και να εποφθαλμιάς τα πιάτα των διπλανών σου ελπίζοντας και προσευχοντας να απωθήσουν λογω αηδίας τουλάχιστον αυτό με τη σαλάτα …, αλλά που τέτοια τύχη !!!! όλοι της παρέας αποδεικνύονται καλοφαγάδες, θρεφτάρια και το κυριότερο όχι σιχασιάρηδες και μικροβιοφοβοι που να πάρει , που να πάρει..
Η χωνεψη μας βρήκε στο περπάτημα σε μια άλλη ελληνική πόλη την Απολλώνια ., μια πόλη χτισμένη δίπλα στο κύμα και το νερό σκεπάζει αρκετά τμήματα της , είναι σαν να έχεις το ένα σου πόδι στη στεριά και το άλλο στη θάλασσα...