Πω, πω με ταξίδεψες! 4 χρόνια μετά σε ένα καυτό κ δυσκολο καλοκαιρι όπως αυτό.Ακολουθεί μια περίληψη του πρόσφατου πολύμηνου ταξιδιού, ή μάλλον του αφρικανικού του κομματιού, διότι είχε και ολίγη Ευρώπη.
Επισκέφθηκα τις εξής χώρες (όλες για πρώτη φορά): Τόγκο, Μπενίν, Νίγηρας, Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι, Σενεγάλη, Μαυριτανία και Γκάμπια. Γράφω τις εντυπώσεις μου ανά χώρα περιληπτικά κι όχι κάποια αναλυτική ιστορία. Ουσιαστικά κάθε φράση στα «απρόοπτα» δικαιολογεί και από μία ιστορία, αλλά η σύνοψη του ταξιδιού με μια μικρή αξιολόγηση των όσων έζησα εκεί (και κάποιες ενδεικτικές φωτογραφίες) είναι η εξής:
Τόγκο:
Ο βασικός λόγος επίσκεψης ήταν…πως δεν χρειαζόταν βίζα εκ των προτέρων, οπότε αποτελούσε καλό σημείο εκκίνησης. Το Λομέ ήταν μια απογοητευτική πρωτεύουσα, από τις πιο αδιάφορες που έχω δει, το trekking στα βουνά μας προσέφερε όμορφα τοπία και μερικά συμπαθητικά χωριά, αλλά το κλου ήταν ασφαλώς η διαμονή με τη φυλή των Tamberma στα βόρεια, όπου διαμείναμε στα «κάστρα» τους από λάσπη. Απίστευτες καταστάσεις με ανθρώπους που ζουν σε άλλο αιώνα, σε εκπληκτική φύση και με πολλά… happenings.
- Γενικώς, πού πήγαμε, τι κάναμε:
Η εισαγωγή στην Αφρική έγινε με υπερχρέωση (έστω κατά 4 ευρώ) της βίζας μας στο αεροδρόμιο, προσφορά ενός τελώνη να αγοράσουμε κόκα («Κόκα έχετε; Όχι; Θέλετε να αγοράσετε;») και το καταπληκτικό σίριαλ με τους ψεύτικους ταξιτζήδες που μας παρέδωσαν στις 2 το πρωί σε κάτι μοτοσικλετιστές, που άρπαξαν τους σάκους μας, έφαγαν τις ψιλές τους κι επιστρέψαμε ποδαράτοι στο αεροδρόμιο σε αναζήτηση πραγματικού ταξιτζή, που αποδείχθηκε φίλος των άλλων… Μπάχαλο το καλύτερο μουσείο της χώρας που είναι 3 δωμάτια και όπου ο ξεναγός σου φοράει κορώνες από χρυσάφι του 1700 μ.Χ στο κεφάλι για να βγάλεις φωτογραφίες… Εξαιρετικός ο μάγος που ήθελε να μας πουλήσει φετίχ-φυλαχτά για 170 ευρώ, μετά μίλησε με το πνεύμα (των εκπτώσεων; ) και μας έκανε έκπτωση 50% (γελάσαμε και πάλι) και τελικά το πνεύμα του είπε πως δεν έχουμε λεφτά, οπότε ας του αφήσουμε ό,τι έχουμε. Ελπίζω το πνεύμα να τον είχε προειδοποιήσει και για τα φάσκελα που έφαγε. Για τους Tamberma θέλω 3 σελίδες να τα γράψω, απίστευτη εμπειρία, που ολοκληρώθηκε με δείπνο κάτω από ένα μπαομπάπ, με όλη την οικογένεια (9 γυναίκες είχε ο φύλαρχος) να τραγουδάει σε κατάσταση μπυροκατάνυξης. Τι να λέμε, ενδεικτικά αναφέρω μας επέβαλαν πρόστιμο… 0,25 ευρώ επειδή τους σκοτώσαμε τον… οικογενειακό σκορπιό τους.
- Απρόοπτα:
Οι Tamberma, ο κόσμος γενικώς που μας είχε ψιλογραμμένους (το εκτιμήσαμε αργότερα, όταν πήγαμε σε άλλες χώρες όπου μας έπρηξαν, πολύ αξιοπρεπείς οι Τογκολέζοι), η φύση απρόσμενα όμορφη, φανταστική βραδιά σε ένα μοναστήρι που μας φιλοξένησαν μοναχές και μας την έπεσαν κάτι γκόμενες, η φιλοξενία από ντόπια οικογένεια, η ασφάλεια που νιώθαμε εκτός Λομέ, το ότι δεν παίρνουν προμήθεια στα ευρώ, τα παραδοσιακά ρούχα που φορούν όλοι (μα όλοι), οι εικόνες με τις γυναίκες να κουβαλούν απίθανα ογκώδη πράγματα στο κεφάλι τους (π.χ μια κουβαλούσε 8 βαλίτσες), το ότι δεν είδαμε κανένα τουρίστα, πόσο γελάσαμε με τα αμερικανάκια των Peace Corps, το πόσο αυθεντικά είναι τα χωριουδάκια τους.
- Μας άρεσε:
Το Λομέ (αίσχος), οι τιμές (πανάκριβη η διαμονή σε απαράδεκτα στάνταρ), η ανασφάλεια στην πρωτεύουσα, το φαγητό, οι δρόμοι (οι χειρότεροι που έχω δει οπουδήποτε), η ανύπαρκτη δημόσια συγκοινωνία, η αρχιτεκτονική, η έλλειψη μνημείων και εμφανούς ιστορίας, η βροχή, η μικρή ποικιλία πραγμάτων να δεις, να κάνεις και να φας.
- Δεν μας άρεσε:
· Αρχαία 0
- Βαθμολογία:
· Αρχιτεκτονική 4
· Φαγητό 3
· Φύση 5
· Άνθρωποι 7
· Κόστος 6
· Ποικιλία 5
· Αυθεντικότητα 9
· Μοναδικότητα 3
· Ασφάλεια 7
ΣΥΝΟΛΟΝ: 49, πολύ χαμηλά αν σκεφθεί κανείς πως το 50 είναι η βάση, σε σύνολο 60 χωρών κατατάσσεται στην 49η θέση. Δεν είναι καμιά εντυπωσιακή ή πολύ ιδιαίτερη χώρα, μια απλή χώρα της Δυτικής Αφρικής, χωρίς ιδιαίτερη ταυτότητα, αλλά και χωρίς πολλούς τουρίστες, πολύ αυθεντική. Με μια λέξη, ελαφρώς αδιάφορη αλλά ευχάριστη με μικρές πινελιές excitement.
Στο Τόγκο δημόσια συγκοινωνία (υπό τη μορφή λεωφορείων) δεν είδαμε πουθενά. Ο βασικός τρόπος μετακίνησης για μικρές αποστάσεις είναι να κάνεις ωτοστόπ σε κάποιο μοτοσικλετιστή, ενώ για μεγάλες αποστάσεις μοιράζεσαι κάποια σακαράκα με άλλους... δέκα. Δηλαδή σε ένα αμάξι όπου στην Ευρώπη μπαίνουν πέντε άτομα το πολύ, εκεί ήμασταν έντεκα, συνήθως τέσσερις μπροστά κι επτά πίσω, για πολλές ώρες.
Το πώς χωράνε επτά πίσω είναι εύκολο να το φανταστεί κανείς (κάποιοι κάθονται στα πόδια άλλων), αλλά το τέσσερις μπροστά ομολογώ πως δεν το έχω ξαναδεί: δύο στη θέση του οδηγού (!), ακόμη κι αν ο οδηγός είναι τρίφυλλη ντουλάπα... Ιδού το ντοκουμέντο...
Το κάστρο των Tamberma στο οποίο μείναμε.
Δρόμος στους Ταμπέρμα.
Άργησα γιατί είχε κίνηση στο μονοπάτι...
Επιτροπή υποδοχής έξω από το "σπίτι" μας...
Ο βασικός λόγος επίσκεψης ήταν η ιστορική θέση του Μπενίν ως τόπος εξαγωγής σκλάβων και η ύπαρξη παλατιών Αφρικανών βασιλιάδων, ο πλούτος των οποίων προήλθε ακριβώς από το δουλεμπόριο. Κοινώς, πήγαμε να δούμε ιστορία. Δυστυχώς το ταξίδι επισκιάστηκε από την επαφή με εξαιρετικά διεφθαρμένους ή απλά ανίκανους αξιωματούχους, που μας έκαναν τη ζωή πατίνι για να πάρουμε σφραγίδα εισόδου, αργότερα βίζα, έπειτα σφραγίδα εξόδου και για κλου έχασαν το διαβατήριό μου στο Υπουργείο Εσωτερικών (βλέπε απρόοπτα). Η επεισοδιακότερη είσοδος σε χώρα όλων των εποχών έγινε από το βορά του Τόγκο, όπου η άρνηση των διεφθαρμένων αρχών να μας δώσουν σφραγίδα εισόδου μας οδήγησε στα πιο νότια σύνορα, όπου η πρώτη μέρα αναλώθηκε στο να νομιμοποιήσουμε την είσοδό μας στη χώρα. Από εκεί πήγαμε στο Κοτονού (την de facto πρωτεύουσα), όπου όταν δεν έψαχνα το διαβατήριό μου, απογοητευτήκαμε με μια πόλη που είναι μια μικρότερη εκδοχή του Λάγος, πήγαμε για ψάρεμα με ντόπιους σε ένα πανέμορφο χωριουδάκι, κάναμε το Μονοπάτι των Σκλάβων στην Ouidah, επισκεφθήκαμε το Abomey με τα παλάτια των δουλεμπόρων και όταν επιτέλους βρήκα το διαβατήριό μου, φύγαμε όσο πιο γρήγορα γινόταν, βορειοανατολικά προς την έκπληξη του ταξιδιού, τη Δημοκρατία του Νίγηρα.
- Γενικώς, πού πήγαμε, τι κάναμε:
Εμ μόνο απρόοπτα είχαμε και δυστυχώς τα περισσότερα ήταν δυσάρεστα. Με εξαίρεση τις φορές που τέθηκε σε κίνδυνο η σωματική μου ακεραιότητα, ποτέ δεν είχα ξαναπεράσει τέτοιο άγχος σε ταξίδι.
- Απρόοπτα:
Αρχικά είχαμε να κάνουμε με έναν τεράστιο μπάτσο (δίδυμος του Αμίν Νταντά) που μας ζητούσε «λάδωμα» για να μας παραπέμψει σε υπεύθυνο του Υπ. Εσωτερικών που θα ήθελε άλλο «λάδωμα» και που μας κλείδωσε στο γραφείο του στο Νατιτινγκού όταν του προσφέραμε μόλις… 3ευρώ (!), απ’ όπου αποδράσαμε από το παράθυρο!! Έπειτα πήγαμε στα σύνορα με τη Μπουρκίνα Φάσο, όπου μπήκαμε από… την πίσω πόρτα για να πάρω την ποθητή σφραγίδα και τη 48ωρη βίζα, η ανανέωση της οποίας έγινε στο Υπ. Εσωτερικών στο Κοτονού… όπου έχασαν το διαβατήριό μου και βρέθηκα να το ψάχνω σε κάτι λασπωμένα υπόγεια, χωρίς επιτυχία. Μετά από 5 μέρες απίστευτης αγωνίας, πλήρους αδιαφορίας από τη Γαλλική Πρεσβεία που αρνήθηκε να παράσχει διπλωματική βοήθεια και απίστευτης «επικοινωνίας» με τον Έλληνα πρόξενο, το διαβατήριο βρέθηκε στο γραφείο του «υπεύθυνου», ο οποίος με έστειλε να πάρω (εγώ!) αδειοδότηση (ναι, όλα αυτά στα Γαλλικά…) για το ξενοδοχείο που μέναμε που κατ΄ αυτούς ήταν παράνομο (!). Εν τέλει, πήρα το διαβατήριό μου πίσω, και μάλιστα χωρίς να λαδώσω, με τραβήγματα από γιακάδες, βρισίδια στα κουβανικά, απειλή γενικής σύρραξης σε ένα υπουργείο στο οποίο λίγο έλειψε να κατασκηνώσω… αλλά βίζα δεν πήρα! Εν τέλει ο… υπεύθυνος μου επισύναψε ένα… κίτρινο post-it στο διαβατήριο που βεβαίωνε πως η βίζα μου ήταν σε διαδικασία… έκδοσης και το οποίο περιέργως δέχθηκε ο μισοκοιμισμένος αλλά απορημένος συνοριοφύλακας στα σύνορα με το Νίγηρα. Τέτοιο άγχος αποκλεισμού σε χώρα…μοντέλο όπως το Μπενίν δεν έχω ξαναπεράσει…
Πέραν αυτού του ευχάριστου, που επισκίασε όλη την επίσκεψη στη χώρα, γνωρίσαμε το…βασιλιά του Abomey (cult μορφή με θρόνο, χαρέμι, χρυσό σκήπτρο και άλλα εμπριμέ), επισκεφθήκαμε μια φυλακή στο Abomey και τα ήπιαμε με τους τροφίμους (!), έμαθα δια της πλαγίας πόσο αναλλοίωτη είναι η λατρεία του βουντού στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, χαθήκαμε στην πιο γκετοποιημένη περιοχή του Κοτονού, είχαμε ορισμένες… φολκλορικές γνωριμίες, κοιμηθήκαμε σε κάτι…κλωστοϋφάντριες και φτάσαμε να αγκαλιαζόμαστε συγκινημένοι όταν μας άφησαν να βγούμε από τη χώρα…
- Τι μας άρεσε:
Όλο το κομμάτι με τους σκλάβους στην Ouidah ήταν καταθλιπτικά συγκινητικό, το κεντρικό παλάτι του βασιλιά στο Abomey, ορισμένα χωριά στα οποία βρεθήκαμε από σπόντα καβάλα σε μια μηχανή στα προάστια του Κοτονού, η πόλη της Ouidah ως πόλη, επιτέλους κάποιες αναλαμπές με σχετικά ανθρώπινο φαγητό, ο… παράνομος ξενώνας μας στο Κοτονού (όαση ασφάλειας σε μια πόλη τρελάδικο), οι τρελές κούρσες σε δικάβαλα μηχανάκια βραδιάτικα με πολύ ξηγημένους μοτο-ταξιτζήδες, το ότι προσαρμοστήκαμε σε μια πόλη που όλοι αποφεύγουν, το ότι για δεύτερη συνεχή χώρα ήμασταν οι μόνοι τουρίστες, η όλη ιστορία της χώρας.
- Τι δεν μας άρεσε:
Όλοι οι ένστολοι/αξιωματούχοι, το χάος του Κοτονού, μιας πόλης τραγικής,, όλοι οι οδηγοί αυτοκινήτων που πλακώνονταν σε ωριαία βάση (ενίοτε και με σιδερολοστούς που όλοι φαίνεται να έχουν δίπλα στο τιμόνι), το κόστος σε σχέση με την ποιότητα, οι απογοητευτικές αγορές, το ότι οι ντόπιοι δεν ήθελαν να βγαίνουν φωτογραφίες.
- Βαθμολογία:
· Αρχαία 3
· Αρχιτεκτονική 2
· Φαγητό 4
· Φύση 4
· Άνθρωποι 4
· Κόστος 7
· Ποικιλία 6
· Αυθεντικότητα 9
· Μοναδικότητα 6
· Ασφάλεια 6
ΣΥΝΟΛΟΝ: 51, λίγο πιο πάνω από το Τόγκο, κυρίως λόγω ιστορίας και αρχαιολογίας. Σε σύνολο 60 χωρών κατατάσσεται στην 47η θέση. Αν δεν είχαμε τα ατυχή με τις βίζες θα ήταν ψηλότερα, δε θα έλεγα πως είναι αδιάφορη χώρα, διότι τουλάχιστον ιστορία διαθέτει. Δεν είναι ο λόγος για να πάει κανείς στην Αφρική, αλλά μας προσέφερε αρκετές… συγκινήσεις. Δε θα το ξεχάσω γρήγορα το Μπενίν…
Εντάξει, η ανάλυση είναι αίσχος, αλλά ελπίζω να φαίνεται ο συνταξιδιώτης μου με τη χρυσή κορώνα στο κεφάλι στο μουσείο-παρωδία του Λομέ...
Ψαράς στο Μπενίν.
Κοριτσάκια 2 σε 1, Μπενίν.
1.Γενικώς, πού πήγαμε, τι κάναμε:
Δημοκρατία του Νίγηρα, το πιο φτωχό κράτος του κόσμου, μεγαλοπαραγωγός ουρανίου και ένα από τα πιθανότερα σημεία να απαχθεί κανείς. Από την ώρα που άρχιζα να διαβάζω στα σοβαρά για τη χώρα αυτή, μου έκανε κλικ. Φανταστικά τοπία, ενδιαφέρουσες φυλές, εξωτικές αγορές και μηδέν τουρίστες λόγω των απαγωγών που έδιναν και έπαιρναν (και συνεχίζουν απ’ ό,τι φαίνεται, με αποτέλεσμα η ταξιδιωτική οδηγία να εξακολουθεί να υφίσταται:
French bridegroom and best man seized and killed in Niger | World news | The Guardian ). Είχαμε πει με τον Τζόρντι πως βρέξει-χιονίσει θα πάμε κι ακόμη κι αν δεν καταφέρναμε να βγούμε από την πρωτεύουσα (όπως μας προειδοποίησε η πρεσβεία του Νίγηρα στο Κοτονού), τουλάχιστον θα βλέπαμε όσο το δυνατόν περισσότερα. Τελικώς δεν βρέθηκε κανείς αρκετά τρελός που να θέλει να μας πάει στην έρημο Tenere ή στο Air, τα δυο πιο σημαντικά φυσικά αξιοθέατα, αλλά καταφέραμε με τα πολλά να δούμε πολλά πράγματα: την ανθρώπινη πρωτεύουσα Niamey, τις αγορές του βορά, το πέραν πάσης προσδοκίας Agadez, το εξωτικό Zinder, τη βόλτα ανάμεσα σε καμηλοπαρδάλεις σε απόσταση αναπνοής, τους ιπποπόταμους να ξεπετάγονται δίπλα στο κανό μας και τους ανθρώπους να είναι φτωχότατοι αλλά φιλικότατοι και αξιοπρεπέστατοι. Πριν το ταξίδι υπολόγιζα πως ο Νίγηρας θα ήταν η θετική έκπληξη και τελικώς ήταν κάτι παραπάνω, σε βαθμό που όταν αφήσαμε τη χώρα για να μπούμε στην (έτσι κι αλλιώς απογοητευτική) Μπουρκίνα Φάσο, με έπιασε και μια μίνι κατάθλιψη. Ο Νίγηρας ήταν η καλύτερη δυνατή εισαγωγή στο Sahel, που στο κάτω-κάτω ήταν και το κυρίως πιάτο του ταξιδιού.
- Απρόοπτα:
Καταρχήν απρόοπτο ήταν που μας άφησαν να μπούμε χωρίς προβλήματα και που κανείς ποτέ δε ζήτησε λάδωμα, παρά το ότι είχαμε διαβάσει πως είναι η χειρότερη από τις χώρες του Sahel σε αυτόν τον τομέα. Εκπληκτικά αυθεντικός ο κόσμος στις αγορές της Filingue και Baleyara, όπου είδαμε και σκλάβους για πρώτη φορά (το φαινόμενο επαναλήφθηκε στο Μάλι και τη Μαυριτανία), γνωρίσαμε περήφανους οπαδούς του Bin Laden, παραβρεθήκαμε σε διαφωνία εν ώρα αγοραπωλησίας καμηλών και κάποιοι χριστιανοί (δηλαδή μουσουλμάνοι) φιλοτιμήθηκαν να μας πάρουν και με ωτοστόπ διότι ξεμείναμε και κινδυνέψαμε να περάσουμε τη νύχτα με τις καμήλες. Η Γαλλική τηλεόραση πήγε να καλύψει το θέμα των απαγωγών των Γάλλων εργαζομένων στα ορυχεία ουρανίου και οι δημοσιογράφοι της δεν πήραν άδεια να πάνε ούτε μέχρι το Agadez, σε αντίθεση με μας (!), οπότε μιας που βαριόντουσαν δεν είχαν τι να κάνουν και μας πήραν και συνέντευξη ως τους μόνους τουρίστες στη χώρα και γίναμε πρώτα νούμερα σε όλη τη Γαλλία (με είδαν και τα ανίψια μου στη Reims και μου έστειλαν e-mail!). Ο Άραβας ιδιοκτήτης της εταιρείας λεωφορείων που πήραμε για το Agadez μας παρακάλεσε να μην ξυριστούμε και να φοράμε τουρμπάνια για τις 14 ώρες του ταξιδιού, ώστε να μη φαίνεται από μακριά πως έχει ξένους το λεωφορείο και μας την πέσουν τίποτε απαγωγείς, παρότι συνοδευόμασταν από στρατιωτικό κονβόι. Το Agadez ήταν από μόνο του ένα απρόοπτο, με προσκλήσεις σε σπίτια ντόπιων, την πιο απίθανη αγορά που έχω δει ποτέ και μια πόλη που με μαγνήτισε όσο καμία σε όλα μου τα ταξίδια στην Αφρική, ένιωθα λες και βρισκόμασταν στο χωριό του Αλί Μπαμπά, ενώ οι ντόπιοι μας ευχαριστούσαν που φτάσαμε ως εκεί και μας ρωτούσαν «πότε θα έρθουν κι άλλοι τουρίστες» σε μια περιοχή που πριν λίγα χρόνια ανακαλύφθηκε από τον τουρισμό και μέσα σε τρία χρόνια βυθίστηκε στην απομόνωση λόγω των απαγωγών της Αλ Κάιντα. Δεχθήκαμε επίθεση από νυχτερίδες σε ένα αρχαίο τζαμί (οι μισές έπεσαν ξερές μετά τη σύγκρουση με τα κεφάλια μας), είδαμε ένα δάσκαλο να χτυπάει τα παιδιά με αυτοσχέδιο μαστίγιο σε ισλαμικό σχολείο, μπήκαμε σε κάτι απίθανα σπίτια από λάσπη με εκπληκτική αρχιτεκτονική, είδαμε νομάδες να κυκλοφορούν με τα σπαθιά και τα τόξα τους στις αγορές, γνωρίσαμε μια ξένη που μένει στο Agadez κι εξεπλάγη που είδε ξένους στην πόλη «μετά από τόσον καιρό», ήπιαμε τσάι σε ένα απίθανο μπουντρούμι με τον επικεφαλής του παζαριού που θέλησε να μας γνωρίσει, χαθήκαμε σε κάτι στενά στο Zinder και ήταν αδύνατον να ξεφύγουμε από τις αγκαλιές διακοσίων παιδιών που μας ακολουθούσαν εκστασιασμένα όπου πηγαίναμε τσιρίζοντας κι εν τέλει βρήκαμε κι ένα χεσμένο σώβρακο στη ντουλάπα ενός στοιχειωμένου ξενοδοχείου, προτού πάρουμε την επιστροφή για το Niamey, μακράν την πιο φιλική πρωτεύουσα που επισκεφθήκαμε σε όλο το ταξίδι.
Καταρχήν το Agadez, μιλάμε για πόλη που ακροβατεί ανάμεσα στο στοιχειωμένο και το μυθικό και μάλλον ήμασταν τυχεροί που καταφέραμε να το δούμε πριν ξαναρχίσουν τα γαλλικά τσάρτερ να φέρνουν τουρίστες σε εβδομαδιαία βάση. Ο κόσμος, που ήταν εκπληκτικός, όλοι ήθελαν να βγαίνουν φωτογραφίες, μας έσφιγγαν το χέρι άγνωστοι, μας έβαζαν στις αυλές τους, ενώ και οι αστυνομικοί και οι στρατιωτικοί ευγενέστατοι και πλακατζήδες. Επιτέλους είδαμε αρχιτεκτονική της προκοπής που κατά περιπτώσεις έκοβε και την ανάσα, το φαγητό για πρώτη φορά πέρασε τη βάση (αν και μετά από Τόγκο και Μπενίν τα στάνταρ μας είχαν πέσει πολύ), ο καιρός ήταν άψογος (γλιτώσαμε από τις καταρρακτώδεις βροχές των δύο προηγούμενων χωρών), οι βιβλικές εικόνες στα ατέλειωτα ταξίδια με το λεωφορείο ήταν ταξίδι στο χρόνο, η ασφάλεια που νιώσαμε σε όλα τα μέρη που επισκεφθήκαμε και η –επιτέλους- εξαιρετική ποιότητα των δρόμων που επιμελήθηκε η νέα χούντα της χώρας και το ότι ταξιδεύαμε σε έστω απερίγραπτα λεωφορεία κι όχι σα σαρδέλες έχοντας στα γόνατά μας τεράστιες γιαγιάδες, το ότι σχεδόν όλοι μιλούσαν Γαλλικά κι ότι για πρώτη φορά βρήκαμε και wi-fi (από εδώ κι έπειτα υπήρχε σε όλα τα αστικά κέντρα και σε κάποιες χώρες πιο τουριστικές όπως η Μπουρκίνα Φάσο, ακόμη και σε χωριά).
- Τι μας άρεσε:
- Τι δεν μας άρεσε:
Το ότι δεν μπορέσαμε να πάμε να δούμε τα κυριότερα φυσικά αξιοθέατα της χώρας, διότι βρίσκονται στην έρημο, περιοχή που ελέγχεται από την Αλ Κάιντα είναι το μεγάλο μείον, αλλά δε βρέθηκε κανείς που να δεχτεί να μας πάει μέχρι εκεί και είναι απολύτως κατανοητό. Η σκουπιδίλα που επικρατούσε σε όλες τις πόλεις και ειδικά σε Zinder και Agadez, όπου η δυσωδία ανά περιοχές ήταν αφόρητη. Οι τεράστιες αποστάσεις ανάμεσα σε πόλεις (δύο 14ωρα και δύο επτάωρα ταξίδια…) μας κούρασαν πολύ, το ότι δεν μπορέσαμε να πάμε στο Τσαντ, η ακραία φτώχεια σε κάποιες περιοχές, το πόσα τραβάει αυτή η χώρα από ανυδρίες, χούντες, τρομοκράτες, αποικιοκρατία και επιδημίες…
- Βαθμολογία:
· Αρχαία 3
· Αρχιτεκτονική 5
· Φαγητό 6
· Φύση 7
· Άνθρωποι 8
· Κόστος 7
· Ποικιλία 4
· Αυθεντικότητα 12
· Μοναδικότητα 5
· Ασφάλεια 5
ΣΥΝΟΛΟΝ: Έλαβον 63, δηλαδή βρίσκεται την 26η θέση σε σύνολο 60 χωρών, αξιοπρεπέστατη επίδοση αν λάβει κανείς υπόψη πως το πλασάρισμα στην πρώτη εικοσάδα είναι εξαιρετικά δύσκολο και πως λόγω του θέματος της ασφάλειας δεν είχαμε πρόσβαση σε ορισμένα από τα κυριότερα αξιοθέατα της χώρας. Από την άλλη, αυτή η παντελής έλλειψη τουριστών μας προσέφερε απλόχερα μια χώρα στην πιο αγνή μορφή της… Ήταν η δεύτερη εντυπωσιακότερη χώρα στο ταξίδι και κάλυψε πλήρως τις προσδοκίες του να εξελιχθεί στην ευχάριστη έκπληξη της δυτικοαφρικανικής περιπλάνησης. Οπωσδήποτε θα επιστρέψω όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες ώστε να δω τις προϊστορικές σπηλαιογραφίες, τα εντυπωσιακά βουνά και τους μυθικούς σχηματισμούς της ερήμου. Αλλά ακόμη κι έτσι, έφυγα «χορτάτος» από μια χώρα που ανέβασε κατά πολύ την ποιότητα του ταξιδιού.
Για τους υπομονετικούς αγνωστικιστές δεν έχουμε κάτι;
Στάση λεωφορείου, Νίγηρας.
Ψάχνοντας για ιπποπόταμους στον ποταμό Νίγηρα...
Να κι ο περί ου ο λόγος...
Φτωχοί άνθρωποι, πλούσια χαμόγελα...
:::
Παιδάκια προσπαθούν να κολυμπήσουν ως το κανό μας.
Εκεί που κάναμε ωτοστόπ, εμφανίζεται το εξής...όχημα. Ο Τζόρντι με κοιτάει και λέει "είσαι"; Ήμουν...
Το Agadez είναι μια πόλη όπου όλα σχεδόν τα κτίσματα είνια φτιαγμένα από τούβλα λάσπης. Ανοίγει μια πορτούλα και μέσα βλέπεις έναν άλλο τοίχο από λάσπη, που τον διαδέχεται άλλη πόρτα, όπου πολύ συχνά διακρίνεις το μυστηριώδες χαμόγελο κάποιου πολύχρωμου ντόπιου. Φοβερή πόλη, μπαίνει στο προσωπικό μου πάνθεον.
Εσωτερικό σπιτιού, Agadez.
Street scene, μπροστά από το ιστορικό τζαμί του Agadez.
Ανήλικος καμηλιέρης, Ζίντερ.
Τουαρέγκ και τζαμί.
Πιτσιρικαρία, Ζίντερ...
1.Γενικώς, πού πήγαμε, τι κάναμε:
Ο βασικός λόγος επίσκεψης της Μπουρκίνα Φάσο ήταν…πως τα σύνορα μεταξύ Μάλι και Νίγηρα ήταν κλειστά για λόγους ασφαλείας (απαγωγές), επομένως αναγκαστικά θα έπρεπε να περάσουμε από τους Μπουρκιναμπέ. Η αλήθεια είναι πως από αυτά που είχα διαβάσει φαινόταν αδιάφορη ως χώρα και το διαστημικό κόστος της βίζας (60? για μένα που την έβγαλα στην Ελλάδα, 90? για έκδοση σε αφρικανικές πρεσβείες, άνω των 100? για έκδοση στα σύνορα) δεν ήταν ιδιαιτέρως ενισχυτικό. Διαβάσαμε και ακόυσαμε από φίλους πως η χώρα τουλάχιστον είναι φιλική, έστω κι αν δεν έχει σοβαρά αξιοθέατα, και αυτός είναι και ο βασικός λόγος επίσκεψης για τους περισσότερους: ασφαλής, «εύκολη», με χαλαρό κι ευχάριστο κόσμο και με πολλές δυνατότητες για «λάιτ» εθελοντισμό.
Εισήλθαμε από τα ανατολικά, όπου αντιμετωπίσαμε πολύ αγενείς συνοριοφύλακες Μπουρκιναμπέ (έντονη αντίθεση με τους αντίστοιχους του Νίγηρα, που ήταν ευγενέστατοι και δε σταματούσαν να μας ευχαριστούν που επισκεφθήκαμε τη χώρα τους) κι επισκεφθήκαμε το απαράδεκτο Ουαγκαντούγκου (μακράν η πιο εχθρική πόλη που έχω δει στην Αφρική, με επιθετικούς κατοίκους και το μόνο σημείο του ταξιδιού που είχαμε σοβαρές απειλές κατά της σωματικής μας ακεραιότητας), κάμποσα προάστια και μικρά χωριουδάκια, το φιλικότερο Bobo-Dioulasso και τις γύρω περιοχές, τη Banfora, διάφορα χωριά στο Νότο και στο βορειοδυτικό κομμάτι της χώρας, αφού είχαμε μοτοσικλέτα κι ευχέρεια κινήσεων.
2. Απρόοπτα:
Δυστυχώς τα περισσότερα ήταν δυσάρεστα και παραδόξως είχαν να κάνουν με τους ντόπιους. Ειδικά επειδή υποτίθεται πως οι ντόπιοι είναι το «ισχυρό χαρτί» της χώρας, η απογοήτευση ήταν μεγάλη διότι ήταν εχθρικοί, απίστευτα ζήτουλες, αδικαιολόγητα επιθετικοί κι εξαιρετικά ενοχλητικοί. Το πιθανότερο είναι να βρήκε την εφαρμογή του ο νόμος του Μέρφι, διότι γενικώς τα σχόλια που είχα από φίλους που πηγαίνουν κάθε χρόνο στη χώρα ήταν καλά (αλλά όχι αποθεωτικά) για τους ντόπιους. Προφανώς και με λίγες ημέρες διαμονής σε μια χώρα δεν μπορείς να βγάλεις συμπέρασμα για έναν λαό, απλά οι δικές μας εμπειρίες ήταν άθλιες. Ίσως την επόμενη φορά να έχουμε μόνο θετικές, απλώς καταγράφω:
· Στην είσοδο της χώρας συναντήσαμε απαράδεκτη συμπεριφορά από άξεστους στρατιωτικούς και αγενείς (έως βίαιους) συνοριοφύλακες
· Στο Ουαγκαντούγκου βαρεθήκαμε να ακούμε “fuck you” από περαστικούς, ένας τύπος μας έβαλε μαχαίρι στο λαιμό επειδή δεν θέλαμε να αγοράσουμε τα μαχαίρια του, τρεις ζητιάνοι συγχύστηκαν που δεν τους δώσαμε τα… 10 ευρώ που ζητούσαν και φώναξαν «τους φίλους τους» που μας την έπεσαν (τελειώσαμε με σπρωξιές και απειλές)
· Ακόμη και σε απομακρυσμένα χωριά μας ζήτησαν επανειλημμένα χρήματα για να μας δώσουν κατευθύνσεις («Φίλε για Ουαγκαντούγκου από δω πάνε; Δώσε μου τρία ευρώ και θα σου πω!»)
· Στις στάσεις που έκαναν τα υπεραστικά λεωφορεία οι πλανόδιοι δέρνονταν κυριολεκτικά (ενίοτε χρησιμοποιώντας και καφάσια για καπέλωμα) μεταξύ τους για το ποιος θα μας «εξυπηρετήσει», όπου ως εξυπηρέτηση εννοούσαν ότι μας πουλούσαν τα προϊόντα τους σε φουσκωμένες τιμές, ακόμη κι όταν εμφανώς τα πουλούσαν σε άλλες τιμές στον επόμενο ή προηγούμενο επιβάτη
· Το αποκορύφωμα ήταν όταν είχαμε το (σχετικά σοβαρό) ατύχημα με τη μοτοσικλέτα, όπου σωριαστήκαμε σε έναν επαρχιακό χωματόδρομο και δε σταμάτησε κανείς (μα κανείς) από τα μερικά οχήματα και τους πολλούς περαστικούς που συνέχισαν να περπατούν αμέριμνοι για να δουν εάν ζούμε ή πεθάναμε (υπήρχε μια μικρή λίμνη αίματος και η μοτοσικλέτα υπέστη ζημιές)
· Σε όποια πόλη κι αν πήγαμε στο σταθμό μας περίμεναν αμέτρητοι κι εξαιρετικά επίμονοι touts. Προσπάθησα να μην εκνευρίζομαι (μερικές φορές ήταν τόσο πολλοί που μας έκλειναν το δρόμο και δεν μας άφηναν να βγούμε από το σταθμό, ειδικά στη Banfora και στο Bobo-Dioulasso), οπότε αποφασίσαμε να καθόμαστε κάτω από ένα δέντρο και να διαβάζουμε το βιβλίο μας μέχρι να κουραστούν και να φύγουν. Σε μια περίπτωση δεν έφτανε ούτε αυτό, δύο τύποι βάλθηκαν να μου βρέξουν το βιβλίο… Ε πόσο να μην εκνευρίζομαι πια;
Για να κλείσω το θέμα των ντόπιων, συναντήσαμε φυσικά και αξιόλογους ανθρώπους: τον μηχανικό που μας έκανε οξυγονοκόλληση στο σπασμένο ποδόφρενο και μας έφτιαξε όλη τη μηχανή κι επέμενε να μην τον πληρώσουμε πάνω από… 1,5 ευρώ, μια γιαγιά που μας έβαλε στο σπίτι της για να δούμε πώς φτιάχνει σπιτική μπύρα (και πώς τη δίνει στον τετράχρονο εγγονό της αντί για γάλα!), ο τύπος που μας βοήθησε να βγάλουμε τη μηχανή από τη λάσπη κοντά σε κάτι καταρράκτες και άλλους πολλούς. Απλά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού συνάντησα πολλούς τέτοιους ευγενικούς ανθρώπους σε όλες τις χώρες που επισκέφθηκα, αλλά τόσο πολλούς «δύσκολους» δε συνάντησα πουθενά εκτός της Μπουρκίνα.
3. Τι μας άρεσε:
Το μεγάλο αξιοθέατο της χώρας για μένα ήταν η φύση στα δυτικά της χώρας, πραγματικά όμορφα τοπία και μόνο γι’ αυτά άξιζε η επίσκεψη στη χώρα. Επίσης, τα πολλά παραδοσιακά χωριά που, χωρίς να έχουν κάτι το φοβερά μοναδικό, ήταν όμορφα και φωτογενή. Για πρώτη φορά βρήκαμε wi-fi σχεδόν όπου κι αν πήγαμε (και δωρεάν!), από hostels μέχρι εστιατόρια και φούρνους. Το τάϊσμα κροκοδείλων με…ζωντανά κοτόπουλα, η ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική σε κάποια σημεία, τα όμορφα κι εξαιρετικά φτηνά καταλύματα (από 3 μέχρι 12 ευρώ το δίκλινο, σε πολύ προσεγμένα σπιτάκια/καλύβες), η ευκολία ενοικίασης μηχανής, το πόσο πράσινη είναι η χώρα (σε αντίθεση με κάποιες γειτονικές), ένα φανταστικό δάσος, το φαγητό σε κάποια επιλεγμένα μέρη…αυτά.
4. Τι δεν μας άρεσε:
Οι ενοχλητικοί (αυτόκλητοι ξεναγοί, πλανόδιοι που δεν ξεκολλάνε, κολλητσίδες που τη στήνουν έξω από το κατάλυμά σου), οι…περαστικοί με τα κωλοδάχτυλα (πρέπει να θεωρείται πολύ αστείο να βρίζεις τους λευκούς στη Μπουρκίνα Φάσο), το ότι για πρώτη φορά είδαμε τουρίστες κι εθελοντές μετά από εβδομάδες ταξιδιού, το ατύχημα με τη μοτοσικλέτα (δεν φταίει η χώρα γι’ αυτό, εγώ έφταιγα), το κόστος της βίζας, οι διεφθαρμένοι αστυνομικοί (πληρώσαμε ένα «λάδωμα» για ανύπαρκτη παράβαση κι από τότε κάναμε ότι και οι Μπυρκιναμπέ: δεν σταματούσαμε στα νοήματα των αστυνομικών, αφού οι αστυνομικοί δεν έχουν αυτοκίνητο ή μηχανή!), οι ασταμάτητες βροχές, η έλλειψη σηματοδότησης, η θλιβερή έλλειψη υλικών και προσωπικού στο επαρχιακό νοσοκομείο που πήγαμε, το Ουαγκαντούγκου γενικώς, η τουριστικότητα της χώρας και το πώς εκμεταλλεύονται τουριστικά τα αξιοθέατα του…Μάλι (πολλοί ξένοι προσγειώνονται στην Μπουρκίνα για να ξεκινήσουν κάποιο τουρ στο… Μάλι, που είναι χώρα με πολλά αξιοθέατα).
5. Βαθμολογία
· Αρχαία 1
· Αρχιτεκτονική 4
· Φαγητό 6
· Φύση 7
· Άνθρωποι 3
· Κόστος 7
· Ποικιλία 3
· Αυθεντικότητα 6
· Μοναδικότητα 2
· Ασφάλεια 7
ΣΥΝΟΛΟΝ: Έλαβον 46, άρα κατατάσσεται 55η σε σύνολο 60 χωρών, δηλαδή δεν έπιασε ούτε τη βάση και είναι αρκετά κοντά στον πάτο. Θεωρώ πως δεν είναι καμιά χώρα που δικαιολογεί την πραγματοποίηση ταξιδιού από μόνη της. Δεν ήταν και απαράδεκτη, αλλά αν εξαιρέσει κανείς τη φύση στα νοτιοδυτικά (θα προσπαθήσω να βάλω μερικές φωτογραφίες) δεν έχει τίποτε που να μην έχουν οι γειτονικές χώρες, ενώ αντίθετα της λείπουν πολλά από αυτά που δικαιολογούν την επίσκεψη σε άλλες χώρες της Αφρικής. Το ότι βρήκαμε τους ντόπιους τόσο ενοχλητικούς θεωρώ πως ήταν συμπτωματικό: όταν όλοι οι υπόλοιποι συμφωνούν πως οι Μπουρκιναμπέ είναι ευχάριστοι τύποι, μάλλον εμείς πέσαμε σε άσχημες συγκυρίες. Maybe they were just having a bad week, αλλά ακόμη κι αν έβαζα έναν νορμάλ βαθμό στους ντόπιους, με το ζόρι θα έπιανε τη βάση η χώρα. Ίσως είχε και την «ατυχία» να βρίσκεται χρονικά στο ταξίδι μας ανάμεσα στον Νίγηρα και το εκπληκτικό Μάλι, οπότε οι συγκρίσεις ήταν μοιραίες. Ευτυχώς το Μάλι μας δικαίωσε και με το παραπάνω, χωρίς αμφιβολία επρόκειτο για το highlight του ταξιδιού.
Από τα κορυφαία ξενοδοχεία του ταξιδιού ήταν αυτό στο Αγκαντέζ: τα πρόσωπα των ρεσεψιονίστ/πορτιέρηδων κλπ δεν τα είδαμε ποτέ (φορούσαν τουρμπάνια πάντα), ζήτησα χαρτί υγείας και μου έφεραν μια λάμπα, σε κάποια φάση από το ντους μας βγήκε ένας... Τουαρέγκ, αλλά το αποκορύφωμα ήταν όταν ο Τζόρντι άνοιξε ένα συρτάρι και βρήκε ένα...χεσμένο σώβρακο (κυριολεκτικά χεσμένο), εδώ έχετε τη σκηνή όπου μου το παρουσιάζει θριαμβευτικά (αφού με ξύπνησε).
Ποδήλατο εφημεριδοπώλη.
Χαζοχαρούμενος τραυματίας.
Τα αίματα είναι από το γόνατο μέχρι τον αστράγαλο, γδάρθηκε όλο το δεξί πόδι, αλλά τα σοβαρά τα έπαθε ο κακομοίρης ο Τζόρντι που δεν έφταιγε σε τίποτε (πολύ αίμα στο πλάγιιο μέρος του κεφαλιού κι ένα σκισμένο φρύδι που μάλλον θα του μείνει για πάντα) και δεν είχε και όρεξη για φωτογραφίες, κρίμα διότι ήταν πολύ καλός ο συνδυασμός αίματος και κίτρινης μπλουζίτσας με λευκό παντελόνι . Ο λόγος του ατυχήματος είναι πως αντί να κοιτάω τις λακούβες, κοιτούσα το τοπίο, ακολουθεί φωτό του τοπίου.
Κι ένα γιοφύρι, που λεν και στο χωριό μου.
Παιδάκια
:
1.Γενικώς, πού πήγαμε, τι κάναμε:
Το Μάλι πρωτοεμφανίστηκε ως σκέψη μετά τη γνωριμία με τον Τομ, πριν πάνω από 10 χρόνια. Το γεγονός ότι θα είχα έναν άνθρωπο εκεί που ξέρει τη χώρα απέξω κι ανακατωτά ήταν ένα πολύ ισχυρό συν και ουσιαστικά το όλο ταξίδι στη Δυτική Αφρική «χτίστηκε» γύρω από το Μάλι, που έτσι κι αλλιώς αναμενόταν να είναι και η χώρα με τα περισσότερα αξιοθέατα.
Εισήλθαμε στη χώρα δια της τεθλασμένης, δηλαδή όχι από τα χιλιομετρικώς οικονομικότερα σύνορα του Kouri, αλλά από το –τραγικό- Sikasso. Βίζα είχαμε από πριν (φυσικά μας υπερχρέωσαν οι Μπουρκιναμπέ της μαλινέζικης πρεσβείας στο Ουαγκαντούγκου) κι ακολούθησε ένα επικό ταξίδι μέχρι το Sevare, όπου και κατορθώσαμε να συναντηθούμε με το Βρετανό Τομ, την πολιτογραφημένη Γερμανίδα αλλά ουσιαστικά Ρωσίδα Άννα και τον υπερπολύτιμο Ντρα, φίλο του Τομ από τη δεκαετία του ’90 και γηγενή Dogon, ο οποίος άλλαξε και τη ροή –και την ποιότητα- του ταξιδιού.
Ακολούθησε μια άλλη επεισοδιακή είσοδος στη Djenne, ενοικίαση ιδιωτικής πιρόγας για την πάρτη μας και διαδρομή έμπνευσης Ντρα από τελείως «παρθένους» παραπόταμους (δεν ακολουθήσαμε τις υδάτινες διαδρομές που προτείνουν οι οδηγοί) προς το Mopti, και οι τα όσα ζήσαμε στα χωριά που οι άνθρωποι δεν είχαν ξαναδεί λευκούς μπαίνουν εύκολα στο top-10 όλων των ταξιδιωτικών μου εμπειριών όλων των εποχών, όσο κι αν πολλές από αυτές ήταν σκληρές. Ακολούθησε το πολυήμερο trek στη χώρα των Dogon, όπου πάλι αποφασίσαμε μαζοχιστικά να μην κάνουμε απλά την «εύκολη» διαδρομή από τα χωριά που συνιστούν οι οδηγοί από τα οποία περνάνε συνήθως οι trekkers, αλλά να την εμπλουτίσουμε με πιο απομακρυσμένα χωριά, πράγμα το οποίο σήμαινε πως έπρεπε να ανεβοκατεβαίνουμε το γκρεμό σχεδόν καθημερινά, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τα ποδαράκια μας, αλλά αποζημιωθήκαμε με το παραπάνω (βλέπε απρόοπτα), αφού είδαμε αρχέγονους χορούς, γεννητούρια τριδύμων, εκπληκτικά αυθεντικές εικόνες αλλά και ανθρώπους (κυρίως παιδιά και γέρους) να πεθαίνουν από την πείνα.
Κι εκεί που νομίζεις ότι η καλή εβδομάδα ήταν η πρώτη, ή μάλλον η δεύτερη, ίσως να είναι η τρίτη, το Μάλι είναι ανεξάντλητο… Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις των Ντρα και Τομ, ο πρώτος μας βρήκε άνθρωπο που ήταν διατεθειμένος να μας πάει στο Τιμπουκτού, μια από τις πιο απομονωμένες πόλεις της ηπείρου επί αιώνες, παρά το ότι μόλις δύο εβδομάδες νωρίτερα ένοπλοι είχαν απαγάγει επιβάτες τζιπ στη διαδρομή. Και μετά το Τιμπουκτού, πήγαμε για trekking σε κάτι τοπία α λα Monument Valley, γνωρίσαμε ανθρώπους περίεργους, εντυπωσιακούς, επισκεφθήκαμε μια-δυο ενδιαφέρουσες πόλεις για να «χωνέψουμε» τις εικόνες των προηγούμενων εβδομάδων στο Μπαμάκο, που με κράτησε πολύ περισσότερο από το αναμενόμενο… μάλλον επειδή ήταν καλό στη χώνεψη (τρελό φαγητό).
2.Απρόοπτα:
Όλο το ταξίδι στο Μάλι απρόοπτο ήταν… Τουλάχιστον αυτό – ως επί το πλείστον – ήταν «με την καλή έννοια», που λέει και ο Ψινάκης.
Στην είσοδο στη χώρα είχαμε… μιάμιση μέρα μαραθώνιο με έναν απατεώνα ταξιτζή, μια διαμονή ωρών σε μια πόλη όπου κανείς δε μιλούσε Γαλλικά, κανείς δεν ήξερε πού είναι η στάση του λεωφορείου και τελικώς φύγαμε με… ΡΕΟ για το επόμενο απίθανο χωριό, μέχρι να βρούμε τελικά ένα λεωφορείο για το τιμημένο Sevare, το οποίο σταματούσε για να προσευχηθούν οι επιβάτες, μετά για να δαρθούν, μετά για να ξαναπροσευχηθούν, να κατουρήσουν, να τσακωθούν, να ξαναμαναπροσευχηθούν, να… μαγειρέψουν στην άσφαλτο, να ελεγχθούν από το στρατό, να δουν ένα ροντέο (!), να ματαπροσευχηθούν, να φάει πρόστιμο ο οδηγός, να φτιάξουν μια βλάβη μετά από τέσσερις ώρες επισκευών και να ξαναελεγχθούμε από την τροχαία που αποφάσισε ότι είμαστε υπεράριθμοι (σώπα! μέχρι και στην οροφή είχαμε κόσμο) και να συλλάβουν τον οδηγό…μετά την προσευχή βεβαίως. Το ότι φτάσαμε στο Sevare και βρήκαμε τους άλλους τρεις, που μας περίμεναν για πάνω από μία ημέρα, το θεωρώ μεγάλη επιτυχία.
Η είσοδος στη Djenne είχε πλημμύρα, πέσαμε στον ετήσιο αγώνα κωπηλασίας όπου οι οπαδοί των διαγωνιζόμενων ομάδων πυροβολούσαν με κάτι μουσκέτα του 1850 και με κούφαναν (κυριολεκτικά, για καμιά ώρα δεν άκουγα τίποτε και νόμιζα πως μου έσπασαν το τύμπανο), μετά είχε πανηγύρι όπου έραναν πολιτικούς και δεκάδες συγκροτήματα παρέλαυναν επί ώρες υπό τους ήχους των πυροβολισμών (αμάν πια!), αλλά οι μαγικές εικόνες ήταν η προετοιμασία για την αγορά, όπου δεκάδες πιτσιρίκια πέρασαν το βράδυ σκάβοντας στην άμμο προκειμένου να βυθίσουν τα παλούκια που θα στήριζαν τους πάγκους της επόμενης ημέρας.
Η αγορά της Djenne ήταν καλούτσικη, αλλά ουδεμία σύγκριση με άλλες –πιο πρωτόγονες- στο Νίγηρα ή σε μικρά παραποτάμια χωριά του Μάλι, μπήκαμε στο –υποτίθεται απαγορευμένο- ιστορικό τζαμί, κοιμηθήκαμε σε μια ταράτσα με θέα πέντε αστέρων, ένας κουρέας κατάλαβε λάθος και με κούρεψε τελείως γουλί με αποτέλεσμα να έχουν περάσει σχεδόν τέσσερις μήνες και να μην έχει χρειαστεί να ξανακουρευτώ, αλλά τα κλου ξεκίνησαν την επόμενη μέρα με την πιρόγα…
Πήραμε παραπόταμους του Μπάνι, είδαμε μέρη που δε θα ξεχάσω ποτέ, εγκύους που έκλαιγαν για να μας αγγίξουν διότι θεωρούσαν πως έτσι θα ευλογηθεί το παιδί τους, κοιμόμασταν σε σχολεία υπό το βλέμμα δεκάδων παιδιών που μας κοιτούσαν σαν εξωγήινους, είδα φτώχεια που δεν είχα φανταστεί ποτέ, μια μάνα να με παρακαλάει να κάνω καλά το παιδί της που είχε σκουλήκια στα μάτια, μείναμε σε στάβλο για να γλιτώσουμε από τη βροχή και μετά το χωριό δεν μας άφηνε να φύγουμε, μωρά που έκλαιγαν στη θέα λευκών, χωριά όπου δεν είχαν δει ποτέ γιατρό, φάρμακα ή δάσκαλο, φυλές με τις οποίες δεν κατάφερε να συνεννοηθεί ούτε ο πολύγλωσσος σε διαλέκτους της χώρας Ντρα, εκατοντάδες άτομα να μας εκλιπαρούν να προσαράξουμε στο χωριό τους, χάσαμε δυο χρυσά δόντια του Ντρα και τα βρήκαμε στη λάσπη μέσα στο νερό με τη βοήθεια ενός ολόκληρου χωριού, μια ολόκληρη κοινότητα μας αποχαιρέτησε με δάκρυα στα μάτια επειδή φεύγαμε… φιλοξενία μαγική και φτώχεια απερίγραπτη μαζί με τοπίο την όαση νερού των παραποτάμων του Νίγηρα, κοιμώμενοι σε βράχια, παραλίες και πρωτόγονα σχολεία υπό το γεμάτο απορία βλέμμα παιδιών και ενηλίκων που μας ακολουθούσαν ακόμη και στην τουαλέτα. Έχω νιώσει πολλές φορές εξωγήινος, αλλά ποτέ τόσο. Έχω νιώσει πολλές φορές ένοχος που έχω να φάω, αλλά πρώτη φορά αποφασίσαμε να τρώμε στη μέση του ποταμού, μακριά από τα μάτια των ντόπιων που πεθαίνουν από ασιτία. Ζω σε μια χώρα που οι άνθρωποι μοιράζονται τα λίγα που έχουν και που αποτελεί υπόδειγμα αλληλεγγύης, αλλά δεν είχα ξαναδεί ανθρώπους να μοιράζονται κι αυτά που ΔΕΝ έχουν… Χωριά ανθρώπων ολόγυμνων, «κουζίνες» από άλλον αιώνα, χωριά από λάσπη, κρεβάτια από φύλλα, άνθρωποι που πουλάνε αρχαιολογικά κειμήλια με αντάλλαγμα σαγιονάρες, κοινότητες ξεχασμένες από το Θεό όπου το 50% των παιδιών πεθαίνει πριν φτάσει τα 5 χρόνια, αλλά όλοι χαμογελούν αν δεν κοιτούν με απορία τους τέσσερις λευκούς που ακολουθούν ένα συμπατριώτη τους σε στενά από τούβλα λάσπης. Μαγικό ταξίδι, με αγορές όπου ο κόσμος ακόμη κάνει ανταλλαγές αντί για αγοραπωλησία, όπου οι κλέφτες τιμωρούνται με λιώσιμο των χεριών τους κάτω από τις ρόδες αυτοκινήτων και οι γυναίκες κάνουν τατουάζ γύρω από τα χείλη…
Το Dogon δεν ήταν λιγότερο μαγικό. Βρεθήκαμε εκπληκτικά μόνοι μας σε μια περιοχή που δικαίως υπό κανονικές συνθήκες αποτελεί πόλο έλξης trekkers από παντού στον κόσμο… Γνωρίσαμε έναν από τους δύο σοφούς των Dogon, μείναμε στο χωριό του Ντρα, είδαμε εκπληκτικά τοπία, επισκεφθήκαμε ένα πανέμορφο χωριό όπου οι ηλικιωμένοι πέθαναν από την πείνα δυο εβδομάδες προτού φτάσαμε, κοιμηθήκαμε κάτω από δέντρα, σε ταράτσες αρχαίων κτιρίων, δίπλα σε ποτάμια με παραδοσιακούς ψαράδες, μας υποδέχθηκαν σε παντελώς άγνωστο χωριό όπου γιόρταζαν τη γέννηση τριδύμων μεθυσμένοι, συμμετείχαμε στη συλλογή βρώμης με πρωτόγονα εργαλεία τραγουδώντας μελωδίες αιώνων, χαιρετιόμασταν με ανθρώπους που ξεπρόβαλλαν από φυτείες καλαμποκιού όπου περπατούσαν επί μέρες για να φτάσουν σε κάποια από τις φανταστικά πολύχρωμες αγορές, γνωρίσαμε ανθρώπους που αλείφουν τις γυναίκες τους με λιωμένο δέρμα μπαμπουίνου για να ιαθούν από τον καρκίνο του μαστού, μυηθήκαμε στην τοπική μυθολογία από τον συγκινητικό Ντρα, σφίγγες τσίμπησαν δύο από εμάς (εμένα και τον… οσιομάρτυρα Τζόρντι) στο μάτι με αποτέλεσμα να μη βλέπει τίποτε από το ένα μάτι λόγω πρηξίματος, είδαμε καταρράκτες, ανεβήκαμε σκαλωσιές, μείναμε σε ένα χωριό… των Φλίντστοουνς, είδαμε χωριά ανιμιστών με δρόμους όπου απαγορεύεται να τους περάσει κανείς ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και…την εμμηνόπαυση, σκοτώσαμε ένα σκορπιό επικών διαστάσεων, βαρεθήκαμε να τρώμε συνεχώς κους κους και ρύζι (τι να ζητήσεις σε μια χώρα που οι άνθρωποι τρώνε μια φορά την ημέρα… αν είναι τυχεροί; ), κάψαμε τις πατούσες μας στην άμμο αφού περάσαμε ένα ποτάμι ξιπόλητοι και χοροπηδούσαμε μέχρι να βρούμε ίσκιο, συμμετείχαμε σε διαγωνισμό χορού με τους ντόπιους κάτω από την πανσέληνο και πάθαμε την πλάκα μας με την εναλλαγή τοπίων, αναπολώντας πάντως το ρεύμα και τον πολιτισμό που στερηθήκαμε για 10 μέρες.
Στο Τιμπουκτού ο Τομ έπαθε μόλυνση στο αίμα, είδε τις φλέβες του να γίνονται πράσινες και μας οδήγησαν στη μοναδική κλινική της ξεχασμένης πόλης όπου οι μόνοι εναπομείναντες (οι των ΜΚΟ την έκαναν όταν ξεκίνησαν οι απαγωγές) γιατροί ήταν (φυσικά) οι Κουβανοί, που έστησαν πάρτι που βρήκαν άνθρωπο «από την πατρίδα», άνθρωποι που άφησαν τις οικογένειές του για να πάνε στο πουθενά της Αφρικής εθελοντικά για να τα βάλουν με το AIDS, τον αναλφαβητισμό, την πολιομυελίτιδα, την Αλ Κάιντα και… τις μαντίλες («όλα αντέχονται… αλλά έχω να δω γυναικεία μπούτια ενάμιση χρόνο ρε σύντροφε! Ούτε ένα καυτό σορτς αυτές οι μουσουλμάνες;»). Χώρια που με γλίτωσαν κι εμένα από μόλυνση, αφού λόγω υγρασίας οι πληγές από το ατύχημα δεν έκλειναν και με τις μύγες να κάνουν πάρτι ελλείψει καυκάλου, λίγο ήθελα να πάθω ζημιά.
Μαγική πόλη και το ξεχασμένο Τιμπουκτού, όπου ψαχουλέψαμε έγγραφα εκατοντάδων ετών, φάγαμε σε έναν κήπο δίπλα σε κάποιον που ακόνιζε μαχαίρια, είδαμε πιτσιρίκια να πετάνε πέτρες στους σκλάβους γελώντας, είδαμε άλλο ένα μεγαλομανές δημιούργημα του Καντάφι, ανατρίχιασα επισκεπτόμενος τα μέρη όπου κατέλυσαν μερικοί από τους παιδικούς μου ήρωες.
Τα τοπία στο Hombori ήταν απρόσμενα, κάναμε trekking και ανάβαση σε βαθμό εξάντλησης, αλλά άξιζε τον κόπο μέχρι και η τελευταία σταγόνα ιδρώτα (ο Ντρα φυσικά δεν ίδρωσε…), κυλήσαμε σε κόκκινους αμμόλοφους, είδαμε τα πόδια μας να γεμίζουν στρογγυλές τσουκνίδες (ο Ντρα φυσικά όχι…), για να καταλήξουμε στο Segou, όπου μας ξενάγησε ένας… εξαδάκτυλος, είδαμε μια υπεραιωνόβια χελώνα να βασανίζεται λόγω απίστευτων δεισιδαιμονιών και φάγαμε μια πίτσα που –μετά από πολλές ημέρες κους κους- μας φάνηκε τριών αστέρων Michelin.
Απρόσμενη έκπληξη το φαγητό στο Bamako, απίστευτη διεθνής κουζίνα σε τιμές… Μάλι, εμ τον γευσιγνώστη Τομ να δίνει τα ρέστα του. Έχοντας αποχαιρετίσει τον Τζόρντι και την Άννα, πριν αποχαιρετίσω τον Τομ βρέθηκα να βλέπω στις ειδήσεις πως η χώρα στην οποία κατευθυνόμουν (Γουινέα) όδευε στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου, με ανθρώπους να σφάζονται μπροστά στην οθόνη του Μαλινέζου οικοδεσπότη μας… Αν δεν είχα δει τις ειδήσεις, μπορεί και να ήμουν εγώ η είδηση της επόμενης ημέρας…
3.Μας άρεσε:
Το πόσο παρθένα, αυθεντική, απρόβλεπτη, είναι η χώρα. Αρχέγονες πρακτικές, φυλές, γλώσσες, μεγάλη ποικιλία τοπίων και πολιτισμών, μυστικιστικό το Τιμπουκτού, ξεπέρασαν τις προσδοκίες οι Dogon, τα ίδια και καλύτερα οι επιλογές σίτισης στο Μπαμάκο, ενδιαφέροντα τα αρχαία, απίστευτος ο κόσμος στις μη τουριστικές περιοχές, το πόσο ασφαλείς νιώθαμε παντού, ο Ντρα, η παρέα, η αίσθηση ότι πατάς χώματα ιστορικά κι όχι χτεσινά, το ανθρώπινο μωσαϊκό, οι αγορές, τα χρώματα, οι μυρωδιές, το –επιτέλους- χαμηλό κόστος, οι εκπληκτικές παλιές βιβλιοθήκες, η αρχιτεκτονική σε πολλά σημεία, η φοβερή μουσική παντού, τα χαμόγελα, που οι τουρίστες ήταν το 1/10 αυτού που περιμέναμε.
4.Δεν μας άρεσε:
Το πόσο εγκαταλελειμμένοι ζουν εκατομμύρια άνθρωποι, οι κολλιτσίδες (χωρίς το Ντρα σε τουριστικές πόλεις τύπου Μόπτι θα είχα τσακωθεί), οι σφίγγες, η άμμος που διέλυσε τη μηχανή μου με αποτέλεσμα όλες οι φωτογραφίες να βγαίνουν πουά, η έλλειψη ζεστού νερού σχεδόν σε όλο το ταξίδι, η ζέστη, τα μάλλον απογοητευτικά μουσεία, η αγορά της Djenne (έχει τόσες πιο εντυπωσιακές η χώρα που δεν καταλαβαίνω το χαμό), τα απερίγραπτα λεωφορεία (το λέω εγώ που έχω αντοχές…), τα προβλήματα στη συνεννόηση, τα προβλήματα υγείας (λοίμωξη ο ένας, μόλυνση ο άλλος, σφίγγες από δω, διάρροια από κει, μόλυνση στο αίμα και για επιστέγασμα κι ένας ανεξήγητος πυρετός), η πρεσβεία της Μαυριτανίας (είπαμε να υπερχρεώνουμε, αλλά όχι κι έτσι), ο απαράδεκτος κουρέας που με έκανε γλόμπο, μερικοί ταξιτζήδες.
5.Βαθμολογία:
· Αρχαία 2
· Αρχιτεκτονική 6
· Φαγητό 6
· Φύση 7
· Άνθρωποι 8
· Κόστος 8
· Ποικιλία 7
· Αυθεντικότητα 10
· Μοναδικότητα 7
· Ασφάλεια 8
ΣΥΝΟΛΟΝ: 69, κατατάσσεται στη 17η θέση της σχετικής λίστας (ισοβαθμεί με άλλες δύο χώρες). Χωρίς αμφιβολία, είναι μεγάλη επιτυχία η είσοδος στην εικοσάδα (από τις δεκάδες χώρες που δεν έχω επισκεφθεί αμφιβάλλω αν θα το καταφέρουν πάνω από 5 ακόμη), για μια χώρα που δεν έχει και σπουδαία πράγματα από αρχαιολογία (η μόνη άλλη που το κατάφερε είναι η Ιαπωνία). Το Μάλι είναι ο πραγματικός λόγος για να πάει κανείς στη Δυτική Αφρική κατά τη γνώμη μου. Για να είμαστε ειλικρινείς, αν δεν είχαμε μαζί τον Τομ (το ότι μιλάει μια-δυο τοπικές γλώσσες βοηθούσε πολύ) και φυσικά τον γίγαντα Ντρα, μάλλον θα είχαμε δει πολύ λιγότερα και δε θα την είχαμε απολαύσει τόσο. Το ότι ήμασταν πέντε αντί για δύο σίγουρα έπαιξε ρόλο στη διάθεση (από το Μάλι κι έπειτα ταξίδευα μόνος με ό,τι περιορισμούς συνεπάγεται αυτό), τις δυνατότητες να μοιραστούμε κόστος και εμπειρίες και φυσικά σε μια παρέα ξεπερνώνται πολύ πιο εύκολα ανησυχίες και προβλήματα. Μπορεί ο Νίγηρας να ήταν η (αναμενόμενη σε κάποιο βαθμό) έκπληξη του ταξιδιού, αλλά το Μάλι ήταν το κλου, ξεπέρασε κι αυτό τις προσδοκίες. Μετά την Αιθιοπία, είναι η δεύτερη εντυπωσιακότερη από τις 12 αφρικανικές χώρες που έχω επισκεφθεί και δυστυχώς αμφιβάλλω ότι θα βρεθεί κάποια να τις ξεπεράσει (αν ηρεμήσει καμιά μέρα το Κογκό, θα δούμε).
Ακολουθούν φωτογραφίες, ζητώ υπομονή για την ταχύτητα και κατανόηση για τις… κόκκινες γραμμούλες με την ημερομηνία λήψης…
Βαρκάρης κατά την είσοδό μας στη Djenne.
Κουτσομπολεύοντας στη βρύση του χωριού.
Αυτοί οι ενοχλητικοί με τα μουσκέτα.
Μονόχρωμα κτίρια, πολύχρωμα ρούχα, Djenne.
Μάνα και παιδί, Μάλι.
Τατουαρισμένα στόματα, γυναίκες Peul.
Μια από τις χαρές του να κοιμάσαι στις ταράτσες των Dogon: Σε ένα από τα χωριά χωρίς νερό, ξυπνήσαμε το πρωί από τα ρυθμικά τραγούδια των γυναικών που περπατούσαν τα 2,5 χιλιόμετρα προς την κοντινότερη πηγή νερού για να γεμίσουν τους κουβάδες τους.
Στα παραποτάμια χωριά, ό,τι κι αν κάναμε, μας ακολουθούσαν. Παιδιά που μας κοιτούσαν όλο απορία (1), οικογένειες που χειροκροτούσαν ρυθμικά όταν είδαν ότι η Άννα μπορεί να χρησιμοποιεί τα τεράστια γουδοχέρια όσο και οι ντόπιες (2, έτσι κι αλλιώς οι άντρες δεν κάνουν και καμία δουλειά), ακόμη και γυναίκες που με ακολουθούσαν πεισματικά όταν πήγαινα να ανταποκριθώ στα καλέσματα της φύσης, εμφανιζόμενες ακόμη και πίσω από τοίχους (3) με αποτέλεσμα να χρειάζομαι τη βοήθεια του αρχηγού του χωριού για να μπορέσω να αφοδεύσω με την ησυχία μου... Ακόμη και ο ΜΑλινέζος Ντρα ξυπνούσε κι έβγαινε από τη σκηνή του για να βρει τον εαυτό του να παρακολουθείται από παιδάκια που τον χειροκροτούσαν όταν ξυπνούσε... Περιττό να περιγράψω τα βλέμματα των παιδιών όταν έβλεπαν τον Τομ να τους απαντά σε άπταιστα Bambara...
Αρκετά μεγάλη η ποικιλία των τοπίων στη χώρα…
Τα τοπία α λα Monument Valley στο Hombori (1) που μας προκαλούσαν να κάνουμε αναρρίχηση (κάναμε και πρέπει να έκαψα πολλές θερμίδες), χαράδρες (2) που καταλήγουν στην πατρίδα των Dogon, όπου ποτάμια διασχίζουν πράσινες κοιλάδες (3) και ομάδες από ντόπιες ξεπροβάλλουν μεταφέροντας καλάθια με τις μπουγάδες που θα κάνουν στις όχθες του ποταμού τραγουδώντας (4 & 5). Το σκαρφάλωμα είναι κοπιαστικό, αλλά προσφέρει καταπληκτική θέα (6). Στα ποτάμια, βλέπει κανείς ορυζώνες, νησιά με μοναχικά δέντρα (7) και γυναίκες που ξυπνούν το χάραμα για να διασχίσουν το ποτάμι μεταφέροντας τα προϊόντα τους (8). Αλλού, τα παιδία παίζει σε κόκκινους αμμόλοφους (9), την ώρα που ανήλικοι αναβάτες καμήλας επιστρ’εφουν από το σχολείο με επιβλητικό backdrop (10).
Φωτογραφία (2).
Φωτογραφία (3)
Φωτογραφία (4).
Φωτογραφία (5).
Φωτογραφία (6).
Φωτογραφία (7).
Φωτογραφία (8).
Φωτογραφία (9).
Φωτογραφία (10).
Σε όλες τις χώρες που πήγαμε, επικρατούσε Obamania, πουθενά όμως τόσο όσο στο Μάλι. Τα μπλουζάκια με τον Ομπάμα (1) ήταν τα δημοφιλέστερα μετά από εκείνα της Μπαρτσελόνα, όλοι –ακόμη και στα πιο απίθανα χωριά- ήξεραν πως είναι ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ (ακόμη και άνθρωποι που εκ των υστέρων διαπιστώσαμε πως δεν ξέρουν τι είναι οι ΗΠΑ!), ο Ντρα μας είπε πως την τελευταία Παρασκευή πριν τις αμερικάνικες εκλογές έγινε παναφρικανική προσευχή στα τζαμιά της ηπείρου με… αίτημα προς τον Αλλάχα να κερδίσει ο Ομπάμα, ενώ ακόμη και στις πιο παραδοσιακές αγορές ο κόσμος έδινε φασόλια και ψάρια για να αγοράσει μπλούζες, ζώνες… ακόμη και σώβρακα (2) με το όνομα “Barack Obama” τυπωμένο πάνω…
Η Άννα βγάζει φωτογραφίες μερικά από τα άπειρα παιδάκια που μας κυνηγούν (1), τα οποία περιμένουν με αγωνία να δουν το πρόσωπό τους στην οθόνη της φωτογραφικής της μηχανής (2). Σε άλλες περιπτώσεις, κολυμπούν μέχρι την πιρόγα μας, γαντζώνονται από αυτήν κοιτώντας μας όλο περιέργεια (3), μας αποχαιρετούν με αλαλαγμούς (4) ή απλά μας ακολουθούν κάνοντας τους κλόουν (5). Δυστυχώς υπήρχαν και θλιβερές εικόνες: παιδιά με πολιομυελίτιδα, εμφανή προβλήματα μόλυνσης, φουσκωμένες κοιλιές από την πείνα και πεντάχρονα που περπατούν χιλιόμετρα μεταφέροντας κουβάδες με νερό ή καυσόξυλα, αντί να παίζουν με τους συνομήλικούς τους.
Φωτογραφία (2).
Φωτογραφία (4).
Φωτογραφία (3)
Καλά, έχασα το μέτρημα, αλλά οι 5 με τα παιδάκια ας μπουν μαζί, θενκ γιου.
Φωτογραφία (5...νομίζω).
:
1.Γενικώς, πού πήγα, τι έκανα:
Η Σενεγάλη ήταν η χώρα από την οποία θα επέστρεφα στην Ευρώπη, χρησιμοποιώντας μίλια τα οποία θα έληγαν. Επιπλέον, είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη τουριστική δυναμική στην περιοχή, η μόνη από αυτές που επισκέφθηκα για την οποία δε χρειαζόμουν βίζα και σύμφωνα με έναν πολύ καλό και πολυταξιδεμένο φίλο «το Ντακάρ είναι μια από τις μεγάλες πόλεις του κόσμου, που όλοι πρέπει να δουν». Για όλους αυτούς τους λόγους, η χώρα συμπεριλήφθηκε στη διαδρομή. Οι προσδοκίες μου είχαν να κάνουν κυρίως με τον Ντακάρ και το St. Louis, αλλά και με τη μουσική και το φαγητό της χώρας.
Μπήκα στη χώρα αεροπορικώς, διότι μετά τα τεκταινόμενα στη Γουινέα (την οποία περίμενα πώς και πώς και τελικώς δεν ήταν ασφαλές να την επισκεφθώ), πέρασα πολλές ημέρες στο Μπαμάκο και θέλησα να κερδίσω λίγο από το χαμένο χρόνο. Επίσης, πλέον αποχαιρέτισα έναν-έναν τους υπόλοιπους συνταξιδιώτες και ήμουν μόνος για το υπόλοιπο του ταξιδιού και δεν είχα την ίδια όρεξη να κάνω εκατοντάδες χιλιόμετρα σε λεωφορεία και… βιαζόμουν να δω το Ντακάρ.
Στο Ντακάρ έμεινα μερικές ημέρες ρίχνοντας και μια ματιά στα προάστια, έπειτα κινήθηκα βόρεια, επισκέφθηκα το St Louis, κι από εκεί πήρα μια εξαιρετική κρουαζιέρα που… έτυχε να βρίσκεται μπροστά μου προς τα σύνορα με τη Μαυριτανία, επισκεπτόμενος χωριά στα οποία δεν πηγαίνει σχεδόν κανείς, μερικούς υδροβιότοπους και γνωρίζοντας ενδιαφέροντες ανθρώπους. Από εκεί επισκέφθηκα τη Μαυριτανία (επόμενο κεφάλαιο), που ήταν πραγματική έκπληξη, κι επέστρεψα στη Σενεγάλη με… μια παρέα νέων Μαυριτανών που πήγαιναν στη Σενεγάλη για διακοπές επειδή χώρισαν με τις κοπέλες τους (μεγάλες στιγμές) για να επισκεφθώ την Γκάμπια και να επιστρέψω στο Ντακάρ μέσω της Cassamance στη Σενεγάλη.
2.Απρόοπτα:
Σχετικά λίγα, σε γενικές γραμμές δεν μου συνέβη και τίποτε το φοβερό, πέραν μερικών γνωριμιών και μιας απρογραμμάτιστης κρουαζιέρας σε πλοίο-μουσείο.
Στο Ντακάρ γνώρισα έναν διεθνή ποδοσφαιριστή και τον… υπουργό πατέρα του ψάχνοντας για wi-fi σε μια ταράτσα, στο St Louis γνώρισα μια πιτσιρίκα Αυστριακή που έμενε με μια απίστευτα παραδοσιακή οικογένεια σε σπίτι χωρίς πόρτα, με κατσαρίδες στο κρεβάτι και … φαντάσματα που ξορκίζονταν από μάγους, πήρα ένα καταπληκτικό ανακαινισμένο πλοίο για μια κρουαζιέρα όπου γνώρισα δυο θεογκόμενες και στο τέλος κοιμήθηκα στο σπίτι δυο Ισπανών που έτυχε να περνάνε από το πλοίο για να χαιρετίσουν συγγενείς, στην επιστροφή μου στο Ντακάρ φιλοξενήθηκα από δυο ενδιαφέρουσες υπαλλήλους της Γαλλικής πρεσβείας και πέρασα και δυο βράδια σε ένα θέρετρο με τους party animals πιτσιρικάδες Μαυριτανούς.
Γενικώς, τίποτε το τραγικό, αλλά και τίποτε το εκπληκτικό. Μάλλον η πιο uneventful χώρα στο ταξίδι μου.
3.Μου άρεσε:
Μου άρεσε πολύ η κρουαζιέρα στο πλοίο-αριστούργημα, ο κόσμος που γνώρισα (κυρίως οι μη Σενεγαλέζοι), η ποιότητα του φαγητού γενικώς, οι ενδυμασίες των ντόπιων, το Goree ήταν χαριτωμένο με κάποια νοσταλγική γοητεία, το ότι επιτέλους βρήκα κάλτσες να αγοράσω (!), ο καιρός, οι υδροβιότοποι, το πόσο όμορφοι είναι οι ντόπιοι (αν και σε Νίγηρα και Μαυριτανία είναι ακόμη πιο όμορφοι), οι παλαιστές, ο Τύπος, το ότι έτυχε να πέσω σε μεγάλη μουσουλμανική γιορτή, το ότι δε γίνονται απαγωγές, το ότι συνεννοείσαι εύκολα στα Γαλλικά.
4.Δεν μου άρεσε:
Αρκετοί οι hustlers (αλλά όχι και τόσο τραγικά όσο τα λένε οι οδηγοί), οι ντόπιοι γενικώς ήταν ενοχλητικοί, το κόστος ανεξήγητα υψηλό για μέτριες υπηρεσίες, το ότι εκτός από υπερτιμημένη η χώρα είναι και υπερεκτιμημένη (π.χ η αποικιοκρατική αρχιτεκτονική του St. Louis, η όλη πόλη του Ντακάρ, η αδιάφορη Cassamance για την οποία γίνεται τόσος ντόρος), η πορνεία, το πόσο τουριστική είναι η χώρα, η έλλειψη αυθεντικότητας, το ότι ταξίδευα μόνος, το ότι εν τέλει βαρέθηκα, το πως η αίσθησή μου είναι ότι σε σχέση με άλλες χώρες της περιοχής δεν έχει να δείξει και πολλά. Ευτυχώς ακολούθησε η χώρα-έκπληξη Μαυριτανία, την οποία και ερωτεύτηκα κι έσωσε τα προσχήματα…
5.Βαθμολογία:
· Αρχαία 1
· Αρχιτεκτονική 4
· Φαγητό 7
· Φύση 6
· Άνθρωποι 5
· Κόστος 6
· Ποικιλία 5
· Αυθεντικότητα 5
· Μοναδικότητα 6
· Ασφάλεια 7
ΣΥΝΟΛΟΝ: 52, κατατάσσεται στη 41η θέση της σχετικής λίστας. Δεν είναι και χάλια, αλλά σίγουρα περίμενα κάτι περισσότερο, από μια χώρα που τουριστικά θεωρείται «το βαρύ πυροβολικό» της Δυτικής Αφρικής. Ίσως αν ήταν η πρώτη χώρα που επισκεπτόμουν στο ταξίδι να είχα κάπως διαφορετική άποψη, αλλά η εντύπωση που αποκόμισα είναι πως είναι μια χώρα ακριβή, υπερβολικά δυτικοποιημένη, πολύ τουριστική και χωρίς αξιοθέατα. Η σχετική ασφάλεια, η πορνεία, η «ευκολία» της χώρας, οι τουριστικές υποδομές και οι άρρηκτες σχέσεις με τη Γαλλία προφανώς προσελκύουν τουρισμό για ήλιο και θάλασσα, αλλά συγκλονιστική χώρα δεν τη λες. Αν υπήρχε μια χώρα-απογοήτευση στο ταξίδι, αυτή ήταν η Σενεγάλη. Μάλλον δε θα ξαναπάω για ταξίδι.
Παρακάμπτω τις απειλές που δέχθηκα μέσω πμ για τα της Σενεγάλης, κι επιστρέφω βάζοντας μερικές φωτό από το Μάλι, που μου ξέφυγαν, με θέμα την αρχιτεκτονική:
1.Γυναίκα-έμπορος υφασμάτων περνά μπροστά από το τζαμί της Djenne.
2.Τζαμί στο Τιμπουκτού (αυτούς με τα κάρα δεν τους πληρώνω εγώ για να περνάνε μπροστά από τα τζαμιά, αλήθεια)
3.Αγναντεύοντας χωριουδάκι στη χώρα των Dogon
4.Κατσίκες βόσκουν μπροστά από ναό, Dogon
5.Εγκαταλελειμμένα αρχαία σπίτια και αποθήκες σιτηρών προστατεύονται από το γκρεμό επί αιώνες, Dogon
6. Γραφικό χωριουδάκι ανιμιστών… Σε συγκεκριμένα σοκάκια απαγορευόταν η κυκλοφορία ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και την ιδιότητα του κάθε διαβάτη (π.χ. σε συγκεκριμένο σοκάκι περνούν μόνο όσες γυναίκες έχουν τουλάχιστον από ένα εγγόνι). Τραγική στιγμή στο χωριό ήταν όταν ο υπεύθυνος μας παρουσίασε τους μόνους ηλικιωμένους που επιβίωσαν το φετινό λιμό, οι υπόλοιποι κάτοικοι άνω των 50 πέθαναν όλοι λόγω πείνας (έλλειψη τροφίμων, οπότε προτεραιότητα παίρνουν οι παραγωγικοί κάτοικοι και τελευταίοι οι ηλικιωμένοι)
Φωτογραφία 2.
Φωτογραφία 3.
Φωτογραφία 4.
Φωτογραφία 5.
Φωτογραφία 6.
Τελευταίες φωτογραφίες από το Μάλι, απλή καθημερινότητα:
- Χαράματα και πάμε να δούμε τι διάολο είναι αυτή η πιρόγα που μας βρήκε ο Ντρα για την πάρτη μας προκειμένου να πάμε σε απομονωμένες κοινότητες. Η πρώτη θέα της πιρόγας, χαράματα στο λιμάνι της Djenne.
- Η πιρόγα για τις επόμενες ημέρες ήταν το… κρεβάτι μας, το εστιατόριό μας, το μεταφορικό μας μέσο, ακόμη και η τουαλέτα μας. Εξαιρετικά ευρύχωρη, ακόμη αδυνατώ να πιστέψω πώς βρήκε τέτοιο πράγμα σε τέτοια τιμή ο Ντρα (περίπου το ¼ από όσα λένε οι ταξιδιωτικοί οδηγοί)… Το πρωί αράζαμε στους καναπέδες, κατεβαίναμε για να επισκεφθούμε τα χωριά, τρώγαμε στη στέγη και μερικές φορές κοιμόμασταν κιόλας εκεί, βλέποντας τα αστέρια κι ακούγοντας τους ήχους από τα διπλανά χωριά.
- Απλή καθημερινότητα… Ξυπνάς και σκοτώνεις το σκορπιό που περπατάει δίπλα στο (ας πούμε) στρώμα σου.
- Πολύχρωμες αγορές, φανταστικά χρώματα σχεδόν σε κάθε χωριό με πλειάδες από εθνικότητες, γλώσσες, ενδυμασίες, κώμες, προϊόντα και μουσικές.
- Αποχαιρετώντας ένα από τα πολλά χωριά που υποδεχθήκαμε… Με 8 παιδιά ανά γυναίκα στη χώρα, τα χωριά είναι σκέτες παιδικές χαρές.
- Πρωινό ξύπνημα στο χωριό. Η γειτόνισσα με το κοιμισμένο βρέφος στην πλάτη δείχνει στο γιο της πώς γίνεται το κοσκίνισμα των σιτηρών.
- Ψωνίζοντας πεντανόστιμο, φρεσκότατο ψωμί από υπαίθριπ φούρνο στο Τιμπουκτού.
- Ξεφυλλίζοντας έγγραφα αιώνων σε μια από τις πολλές μεσαιωνικές βιβλιοθήκες στις πόλεις της ερήμου, όπου κάποτε ξαπόσταιναν τα καραβάνια.
- Βλέποντας την κυρία να φτιάχνει το μεσημεριανό μας.
- Τα δυο γομάρια έχουν πέσει ξεροί μετά από πεντάωρο trek, την ίδια ώρα που η βιονική Άννα κάνει κοιλιακούς…
- Ο Ντρα κερδίζει άλλον ένα διαγωνισμό χορού. Σε τέσσερις πήρε μέρος και τους κέρδισε όλους, σε 4 διαφορετικά χωριά…
- Κρανία μπαμπουίνων. Ο ιερέας μας εξήγησε πως το πολτοποιημένο δέρμα τους χρησιμεύει ως αλοιφή που γιατρεύει τον καρκίνο του μαστού. «Κι έχει αποτέλεσμα;», ρωτήσαμε. «Ε, όταν δεν έχει, τότε η γυναίκα πεθαίνει», μας απάντησε με φυσικότητα.
Έπεται η περίληψη της Μαυριτανίας (και οι από εκεί φωτό, που κατά τη γνώμη μου είναι και οι καλύτερες).
- Γενικώς, πού πήγα τι έκανα
Η Μαυριτανία δεν ήταν στο σχέδιο, αλλά προέκυψε ως εναλλακτική λύση της Γουινέας, που ακυρώθηκε λόγω της πολιτικής αστάθειας. Ήξερα ελάχιστα πράγματα για τη χώρα, πήγα σχεδόν χωρίς χρονοδιάγραμμα και πρόγραμμα και ακούγοντας από όλους, συμπεριλαμβανομένης της μαυριτανικής πρεσβείας που μου έβγαλε τη βίζα, το ότι η χώρα αποτελεί θέατρο απαγωγών, με πιο διάσημη εκείνη των Ισπανών μελών διεθνούς οργανισμού που ταξίδευαν σε κονβόι και είδαν το τζιπ τους να απομονώνεται και να… εξαφανίζεται στον ολοκαίνουριο αυτοκινητόδρομο που ενώνει τις δυο μεγαλύτερες πόλεις της χώρας.
Η είσοδος στη χώρα έγινε από τη βόρειο Σενεγάλη, όπου ως συνήθως οι συνοριακοί ήθελαν μπαξίσι για να μου σφραγίσουν τη βίζα, ακολούθησε ένας μαραθώνιος μέχρι το Atar, όπου συνάντησα τον… μοναδικό άλλο τουρίστα στη χώρα, με τον οποίο κάναμε μαζί ωτοστόπ μέχρι το Ouadane, περνώντας από φανταστικά τοπία. Το Ouadane ήταν μια πόλη φάντασμα με μαγική μελαγχολία, αλλά το ωτοστόπ (κανονική συγκοινωνία δεν υπάρχει) μέχρι το Chinguetti ήταν ίσως το highlight της όλης εμπειρίας, αφού έτυχε να περάσουμε δίπλα από νομάδες κι επιλέξαμε να μείνουμε μαζί τους, έχοντας μερικές καταπληκτικές εμπειρίες.
Ακολούθησε νέο ωτοστόπ μέχρι το Chinguetti, άλλη μια πόλη-φάντασμα με φανταστική ιστορία, αλλά και πολλά οικονομικά προβλήματα λόγω της πλήρους απώλειας του τουρισμού. Εκεί συναντήσαμε έναν αλλήθωρο οδηγό Ντάτσουν που δέχθηκε να μας πάει στο Terjit μέσω… άλλης όασης, που δεν εμφανίζεται στο χάρτη, όπου και μας φιλοξένησε η οικογένειά του. Όταν την επόμενη φτάσαμε στο Terjit, ο Ρουμπέν έπαθε σοκ με τη φυσική ομορφιά του τοπίου και αποφάσισε να μείνει μόνος στην όαση, παρότι δεν είχε πλέον χρήματα.
Εγώ συνέχισα επεισοδιακά μέχρι το Choum, ώστε να πάρω το μυθικό τραίνο που διασχίζει την έρημο μέχρι την ακτή του Nouadhibou και η όλη εμπειρία ήταν εμπειρία…ζωής. Τις τελευταίες μου διανυκτερεύσεις στη χώρα τις πέρασα στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Ειδικά η Nouakchott είναι από τις πιο περίεργες πόλεις που έχω δει ποτέ και δεν εκπλήσσομαι που εκεί γνώρισα τους τρεις πιτσιρικάδες Μαυριτανούς με τους οποίους κάναμε ένα οδοιπορικό μέχρι το νότο της Σενεγάλης, όπου και ο σκοπός ήταν... τα όργια.
- Απρόοπτα
Γνωρίζοντας ότι η Μαυριτανία είναι η χώρα με το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο από αυτές που επισκέφθηκα, δεν περίμενα να τη βρω τόσο αυθεντική, αν και το υψηλότατο ποσοστό νομαδικού πληθυσμού θα έπρεπε να με είχε προϊδεάσει.
Στο Ouadane ένιωσα για τα καλά τη μαυριτανική φιλοξενία, με κοπελίτσες που μας κάλεσαν σπίτι τους για τσάι, εξηγώντας μας τα του γάμου τους (η μία μόλις είχε παντρευτεί στα 11 χρόνια της), ενώ μετά από… λαϊκή απαίτηση η νεολαία της πόλης μας κάλεσε σε ένα υπόγειο για να δούμε το Champions League. Χαλασμένα λάστιχα στην έρημο, εγκαταλελειμμένα τζαμιά και πρόσκληση σε τσιμπούσι με συκώτι πρωινιάτικα ήταν μερικά από τα happenings στην Ouadane. Στο… δρόμο (χωρίς δρόμο) για το Chinguetti, επισκεφθήκαμε έναν απίθανο καταυλισμό που ήταν σαν να βγήκε από ταινία καταστροφής, αλλά ακόμη πιο εντυπωσιακή ήταν η κοινότητα νομάδων (πραγματικών, όχι σαν κάτι γιαλατζί που σε πηγαίνουν στην έρημο σε κάτι Μαρόκα και Τυνησίες και μετά βγάζουν τα κινητά και τα vouchers για την πληρωμή), η φιλοξενία των οποίων και το πώς μας κοιτούσαν μας σκλάβωσε, σε σημείο που αποφασίσαμε να αφήσουμε τον οδηγό να φύγει και μείναμε μαζί τους στην έρημο. Ήταν καταπληκτική εμπειρία, από το γάλα καμήλας και την προσπάθεια συνεννόησης, μέχρι το πέρασμα από άγριες καμήλες το βράδυ και το χαοτικό πολιτιστικό κενό ανάμεσά μας. Έβγαλα μερικές από τις καλύτερες φωτογραφίες της ζωής μου, έπαιξα ντάμα με κουράδες καμήλας για πούλια στην άμμο, έφαγα κάτι αηδιαστικά πράγματα και συγκινήθηκα όταν αρνήθηκαν να τους πληρώσουμε έστω για το φαγητό και τη φιλοξενία όταν πέρασε άλλο τζιπ και μας πήρε για ωτοστόπ.
Στο Chinguetti πάιξαμε μπάλα με τα πιτσιρίκια στην άμμο, ανεβήκαμε σε μιναρέδες, γνωρίσαμε μια πόρνη, είδαμε τα πάντα κλειστά (από ξενοδοχεία μέχρι μουσεία) λόγω της έλλειψης τουριστών από την έναρξη των απαγωγών κι έπειτα και γνωρίσαμε εκείνον τον τρομαχτικό στην όψη τύπο που μας πήγε σε μια όαση που δε βρήκαμε σε κανένα χάρτη, όπου κοιμηθήκαμε σε χαλί κάτω από τα αστέρια, ακούγοντας τα τραγούδια των γερόντων, περνώντας από τοπία που δεν ήξερα καν πως υπάρχουν σε μια χώρα σαν την Μαυριτανία, επισκεπτόμενοι σπίτια σαν κυψέλες για να καταλήξουμε σε μια όαση-όνειρο, όπου ο Ρουμπέν αποφάσισε να μείνει για απροσδιόριστο χρόνο.
Έτσι συνέχισα μόνος για το Choum, μια πόλη με μοναδικό λόγο ύπαρξης το σουρεαλιστικό τραίνο που περνάει… όποτε το θυμηθεί (στη συγκεκριμένη περίπτωση πέρασε κατά τις 2 το πρωί). Σουρεάλ το…κάμπινγκ στις γραμμές του τραίνου μαζί με ντόπια οικογένεια τζαμπατζήδων που –όπως και σχεδόν όλοι- έτρεξε να επιβιβαστεί σε κάποιο από τα βαγόνια με σίδηρο για το 15ωρο ταξίδι μέχρι το Nouahdibou, σε ένα από τα μεγαλύτερα και πιο παράξενα τραίνα του κόσμου. Σουρεάλ ήταν και το ωτοστόπ μέχρι τη Nouakchott, σουρεάλ οι τύποι που με πήραν από εκεί μέχρι τη Σενεγάλη, όπου θα έκαναν «κάτι σαν κάτι bachelor πάρτι».
Τίποτε δεν είχα προγραμματίσει από όλα αυτά και περίμενα πως η Μαυριτανία θα ήταν στο στιλ μιας οποιαδήποτε αραβικής χώρας. Με εξέπληξε πολύ ευχάριστα, αν δεν ήταν επικίνδυνο το πέρασμα προς το νοτιοδυτικό κομμάτι της χώρας, θα είχα κάτσει περισσότερο.
- Μου άρεσε
Καταρχήν μου άρεσαν πάρα πολύ οι Μαυριτανοί: αξιοπρεπέστατοι, ειλικρινείς, φιλόξενοι, καλλιεργημένοι και ξανά φιλόξενοι. Δεν είδα ούτε έναν ενοχλητικό, ούτε έναν απατεώνα κι ήταν όλοι πάρα πολύ πρόθυμοι να με βοηθήσουν σε οτιδήποτε. Αρχιτεκτονικά, οι πρώην πόλεις-κόμβοι της ερήμου Ouadane και Chinguetti ήταν πολύ ενδιαφέρουσες, όπως ήταν και το Atar και οι οάσεις. Μου άρεσε η αυθεντικότητα του κόσμου. Εκεί που νομίζεις ότι το 2011 σε μια σχετικά πλούσια χώρα όλοι θα έχουν δει φωτογραφική μηχανή στη ζωή τους, οι Μαυριτανοί νομάδες σε εκπλήσσουν από το πουθενά: άνθρωποι χωρίς καμία επαφή με τον μοντέρνο πολιτισμό, με δικό τους τρόπο ζωής, χωρίς σύνδρομα και αγωνίες. Ασφαλέστατη χώρα, με πολλά πράγματα να δεις, φύση που αξίζει τα έξτρα χιλιόμετρα ωτοστόπ, μπόλικη ιστορία, λογικές τιμές και πάνω απ’ όλα πολλά χαμόγελα. Μου άρεσε η παντελής έλλειψη τουριστών, η αίσθηση του παλιού-στοιχειωμένου (από τις βιβλιοθήκες και τα τραίνα μέχρι τους μιναρέδες), ο καιρός, η ευκολία στο ωτοστόπ, το ότι ακόμη και χωρίς κοινή γλώσσα, η συνεννόηση γινόταν, τα παραδοσιακά καταλύματα, το πόσο διαφορετική είναι η χώρα σε σχέση με άλλες αραβικές, έχει δική της ταυτότητα.
- Δεν μου άρεσε:
Δεν μου άρεσαν οι συνοριοφύλακες (καλά, αυτοί είναι πραγματική πληγή σε όλες τις χώρες της περιοχής), η μικρή ποικιλία φαγητού, τα μιλιούνια από μύγες που μου κολλούσαν στο πρόσωπο σχεδόν όλη την ημέρα, η παντελής έλλειψη ίντερνετ, η αδυναμία προγραμματισμού του οτιδήποτε («κάθε πότε περνάει τζιπ από εδώ;» «Ε, καμιά φορά περνάει!»), το ότι κομμάτι των συνόρων με το Μάλι είναι ανασφαλές.
5.Βαθμολογία:
· Αρχαία 2
· Αρχιτεκτονική 6
· Φαγητό 3
· Φύση 6
· Άνθρωποι 9
· Κόστος 7
· Ποικιλία 4
· Αυθεντικότητα 9
· Μοναδικότητα 4
· Ασφάλεια 8
ΣΥΝΟΛΟΝ: 58, κατατάσσεται στην 35η θέση της σχετικής λίστας. Καθόλου άσχημα για μια χώρα που δεν περιλαμβανόταν καν στο πρόγραμμα. Αν ο Νίγηρας ήταν η αναμενόμενη έκπληξη, η Μαυριτανία ήταν η αναπάντεχη έκπληξη, ίσως επειδή υπερέχει εκεί που υστέρησαν σχεδόν όλες οι άλλες: στους ανθρώπους και τη φιλοξενία. Κρίμα που δεν μπόρεσα να επισκεφθώ τα αρχαία του Koumbi Saleh, κοιτίδα ενός πολιτισμού ελαφρώς ξεχασμένου. Κατά τα λοιπά, θα την περιέγραφα ως μια χώρα ευχάριστη, με αυθεντικούς ανθρώπους, παραδοσιακό τρόπο ζωής κι εξαιρετικά φιλόξενη, ιδανική για κάποιον που δεν έχει πρόβλημα να κάνει ωτοστόπ, έχει αρκετό χρόνο ώστε να αρπάξει τις ευκαιρίες που του δίνονται αυθόρμητα (π.χ διαμονή με νομάδες, αλλαγή σχεδίων ώστε να κοιμηθούμε σε άγνωστη όαση κλπ) και που δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις. Εκείνο το τραίνο το κατατάσσω στις πιο σουρεάλ εμπειρίες μεταφορών που έχω ζήσει.
(Ακολουθούν μερικές φωτογραφίες από τη χώρα και ολοκληρώνω τη σύνοψη των χωρών με την Γκάμπια)
Το πρώτο μου κατάλυμα σε μαυριτανικό έδαφος.
Καταυλισμός στη μέση του πουθενά...
... και παιδάκια στον εν λόγω καταυλισμό.
Περπατώντας στην Ouadane.
Σοκάκι, Chinguetti.
"Τι πανδοχείο και τρίχες κατσαρές; Σπίτι μου θα κοιμηθείτε!", μας είπε περήφανα ο οδηγός του Ντάτσουν ωτοστόπ. Φτάνοντας εκεί είδαμε 6 άτομα να κοιμούνται σε μια καλύβα. Ντραπήκαμε και είπαμε να φύγαμε, αλλά ο άνθρωπος μας έβγαλε δυο κουβέρτες και τις άπλωσε στον κήπο του, παρουσιάζοντάς τες ως κρεβάτια. Το άλλο πρωί που ξυπνήσαμε, διαπιστώσαμε πως τις δύο κουβέρτες τις είχαν στερηθεί δύο μέλη της οικογένειας, που κοιμήθηκαν πάνω σε άλλους. Μαυριτανική φιλοξενία...
Και το βράδυ μοιράστηκαν και το φαγητό τους μαζί μας. Οι άντρες φάγαμε πρώτοι, κι ό,τι απέμεινε το έφαγαν οι γυναίκες, παραδοσιακά πράγματα (τα λευκά χέρια είναι τα δικά μας, προφανώς).
Και μετά ακούς και κάποιον Ευρωπαίο να λέει ότι "η ζωή είναι δύσκολη" και βάζεις τα γέλια.
Περιμένοντας με τις ώρες το τραίνο στη μέση της ερήμου, έκανα... πικ νικ δίπλα σε μια οικογένεια, που περίμενε επί μιάμιση μέρα. Όταν πήγα να αγοράσω νερό, πήρα και γι' αυτούς, όπως και λίγα μπισκότα κι από ένα πιάτο κους κους. Με ευχαρίστησαν χίλιες φορές. Ήρθε το τραίνο, το οποίο παρολίγον να χάσω, επειδή έχει μήκος 2,5 χιλιόμετρα και το βαγόνι με τις "κουκέτες" ήταν μακριά, πρόλαβα να επιβιβαστώ με το τραίνο εν κινήσει. Η "κουκέτα" μου δεν ήταν παρά ένα μάτσο σούστες, ήταν αδύνατον να κάτσω πάνω τους χωρίς να ματώσω. Έκατσα στο διάδρομο, όπως όλοι. Μετά από λίγα λεπτά ταξιδιού, ο πατέρας της οικογένειας με οδήγησε σε ένα βαγόνι με 4 κρεβάτια, το ένα από αυτά ήταν για μένα. Ήταν το κρεβάτι του συνοδηγού, όπου κοιμήθηκα μερικές ώρες.
Το άλλο πρωί, φτάνοντας στον προορισμό μας, συνειδητοποίησα πως ο πατέρας, προκειμένου να μιλήσει με το συνοδηγό, είχε πηδήξει από το βαγόνι με το σίδηρο εν κινήσει, κινδυνεύοντας να γκρεμοτσακιστεί. Αφού μου εξασφάλισε το κρεβάτι, επέστρεψε στο ανοιχτό βαγόνι, όπου επί ώρες μουτζουρωνόταν από τα ρινίσματα σιδήρου...αφού εξασφάλισε πως εγώ θα κοιμόμουν άνετα. Ο ίδιος δεν είχε χρήματα ούτε καν για θέση στο πάτωμα...
Μαυριτανική ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ με κεφαλαία...
(στη φωτό τα παιδάκια του)
Μάνα και παιδί, κάτοικοι καταυλισμού.
Νομάδες χαιρετούν.
H σκηνή των νομάδων που "βρήκαμε" στο "δρόμο" και όπου αποφασίσαμε να μείνουμε.
Νομάδες: μάνα και παιδί χαμογελούν. Έσκαγαν στα γέλια κάθε φορά που έβλεπαν το πρόσωπό τους στην οθόνη της φωτογραφικής μηχανής. Όταν φύγαμε, έβαλαν τα κλάματα που δεν μπορούσαμε να τους δώσουμε τις φωτογραφίες. Ζήτησα από τον τύπο που μας πήρε ωτοστόπ να τους μεταφράσει πως ο μόνος τρόπος να τους δώσουμε τις φωτογραφίες θα ήταν να τους τις στείλουμε μέσω ταχυδρομείου, κι γέλασε με την πρόταση: "Ταχυδρομείο; Σε νομάδες; Σε ποια διεύθυνση;;;".
1. Γενικώς, πού πήγα τι έκανα
Η Γκάμπια είναι «σφήνα» στη Σενεγάλη, μια μικροσκοπική λωρίδα γης (και ποταμού) που ακόμη κι αν δε θες να την επισκεφθείς, είσαι υποχρεωμένος να τη διασχίσεις αν θες να πας από το βορρά στο νότο της Σενεγάλης (εκτός κι αν θες να κάνεις κανέναν τεράστιο κύκλο μόνο και μόνο για να την αποφύγεις). Από αυτά που διάβασα πριν την επισκεφθώ, μου έκαναν κλικ οι αρχαίοι σχηματισμοί από πέτρες στην Wassa, η χαλαρή πόλη Janjabureh και το πόσο αντιτουριστική είναι η πρωτεύουσα Banjul, αφού όλος ο τουρισμός φαίνεται να κατευθύνεται στις παραλίες και –δευτερευόντως- στα εθνικά πάρκα για τους παρατηρητές πουλιών.
Η είσοδος στη χώρα έγινε από τo Farefenni στην Κεντρική Γκάμπια, όπου και πέρασα την πρώτη μου νύχτα στη χώρα, έπειτα έμεινα στο Janjabureh, με επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Wassa και τελικώς έμεινα στην πρωτεύουσα Banjul και στο Kololi, πριν πάρω το δρόμο της επιστροφής για τη Σενεγάλη.
- Απρόοπτα
Ως συνήθως, είχα πρόβλημα στην είσοδο στη χώρα, αφού παρότι σύμφωνα με τα όσα διάβασα στο ίντερνετ ως κάτοχος ελληνικού διαβατηρίου δεν χρειάζομαι βίζα, οι υπάλληλοι επέμεναν πως χρειάζομαι, διότι η Ελλάδα δεν εμφανίζεται στη λίστα με τις χώρες που διακιούνται εξάιρεση (αλλά ούτε και στη λίστα αυτών που απαιτούν βίζα, κοινώς δεν υπάρχουν οι Έλληνς τουρίστες γι’ αυτούς). Εκτός αυτού είχα να κάνω με έναν λεωφορειατζή που πέρασε τα σύνορα λες και δεν του είπα πως ήθελα να κατέβω στο Immigration κι επέμενε πως δεν χρειάζεται να παρουσιαστώ εκεί αλλά μπορώ να μπω παράνομα στη χώρα. Περπάτησα μερικά χιλιόμετρα με το σάκο μου για να φτάσω στα σύνορα που είχα περάσει παράνομα και να έχω άλλη μια άχρηστη συζήτηση περί βίζας, μίζας και… ρίζας («Μαριχουάνα θέλετε»; Ρώτησε ο υπάλληλος της Υπηρεσίας Μετανάστευσης). Τελικώς πλήρωσα 15 ευρώ κερατιάτικα και με αφήσαν ήσυχο, αλλά το όλο θέμα με τις βίζες στη Δυτική Αφρική είχε καταντήσει αηδία.
Στο ίδιο μέρος πέρασα το βράδυ γνωρίζοντας ενδιαφέροντες ανθρώπους, βρίσκοντας δωμάτιο σε ένα πάμφθηνο, πεντακάθαρο και ευχάριστο μέρος όπου το πρωί μια εξερχόμενη από το διπλανό δωμάτιο πόρνη επέμενε να δοκιμάσω «τις χάρες της», διαφορετικά «όλοι θα νομίζουν ότι είστε τιγκιτάγκας, θέλετε να σας κοροϊδεύει όλη η πόλη;».
Στο Janjabureh ψιλοβαρέθηκα, αλλά το Wassu άξιζε τον κόπο, τουλάχιστον για μένα που έστω και μια πέτρα με ενθουσιάζει, πόσο μάλλον όταν είναι πολλλές, αρχαίες και ολίγον μυστηριώδεις, αν και είχα τη δυσάρεστη εμπειρία να με κυνηγάει μέσα στο μουσείο ένας τεράστιος μπούμπουρας, που εν τέλει εκδιώχθη από τον ηρωικό υπέργηρο φύλακα με τη βοήθεια μιας σφουγγαρίστρας.
Τέλος, η Banjul ήταν αδιάφορη και το μόνο που θα θυμάμαι από το Kololi ήταν πως υπέκυψα στην πολυτέλεια του να μείνω κάπου με τόσο καλό ίντερνετ και τόσο μαλακό κρεβάτι και μαξιλάρι, που επί δύο μέρες δε βγήκα από το δωμάτιο, παρά μόνο για να φάω πίτσες και να θαυμάσω το θέαμα των μετακλιμακτήριων Βρετανίδων να συνοδεύονται από ντόπιους σφίχτερμεν. Η δουλειά δεν είναι ντροπή.
- Μου άρεσε
Μου άρεσαν τα μενρί στη Wassa και το πολύ μικρό (αλλά ενδιαφέρον) μουσείο της περιοχής. Θα το συνιστούσα μόνο σε φανατικούς της αρχαιολογίας, αλλά εμένα μου έκανε κλικ. Μου άρεσε η ησυχία του Janjabureh, το πολύ cult φέρυ από τη Banjul προς τη Σενεγάλη, η δυνατότητα επικοινωνίας στα Αγγλικά μετά από τόσο καιρό, ο ευγενέστατος ντόπιος που με πήρε με ωτοστόπ, η γνωριμία με Αμερικανούς εθελοντές, μια Ισπανίδα κουκλάρα και μερικές άλλες χαριτωμένες φυσιογνωμίες και η έλλειψη ορατής ακραίας φτώχειας. Όμορφη φύση (κρίμα που δεν τη βρίσκω κάνοντας τσεκάροντας πουλάκια στο log μου), χαλαρή ατμόσφαιρα και το φαγητό δεν ήταν και χάλια.
- Δεν μου άρεσε:
Το ότι τα περισσότερα καταλύματα, εστιατόρια, μαγαζιά ανήκαν σε Βρετανούς expats, σαν αποικία ήταν η χώρα. Δεν μου άρεσαν οι τύποι στα σύνορα, η ακρίβεια (πολύ ακριβότερη από το αναμενόμενο η Γκάμπια), οι εξαιρετικά κακές συγκοινωνίες, η μάλλον απογοητευτική αποικιακή αρχιτεκτονική του Janjabureh, η έλλειψη πολιτιστικών αξιοθεάτων σε μια χώρα που φαίνεται όλα να τριγυρίζουν γύρω από μερικές μέτριες παραλίες και την παρατήρηση πουλιών.
5.Βαθμολογία:
· Αρχαία 3
· Αρχιτεκτονική 3
· Φαγητό 5
· Φύση 6
· Άνθρωποι 6
· Κόστος 5
· Ποικιλία 3
· Αυθεντικότητα 4
· Μοναδικότητα 2
· Ασφάλεια 7
ΣΥΝΟΛΟΝ: Έλαβε 44, δηλαδή κατατάσσεται 56η στη λίστα των εξήντα. Κοινώς πάτωσε, ξεπερνώντας μόνο το Σαν Μαρίνο, το Λουξεμβούργο, τα ΗΑΕ και φυσικά το απερίγραπτο Μπαχρέιν. Εντάξει, η χώρα είναι μικρή και δικαιολογείται, δεν είχα και τίποτε απαιτήσεις. Αλλά φαντάζομαι πως αν εξαιρέσει κανείς σιτεμένες σεξοτουρίστριες, τους παρατηρητές πουλιών και κανέναν expat που βαρέθηκε τη ζωή του σε κάποια βρετανική πόλη τύπου Λιντς, δεν υπάρχει άνθρωπος που να πηγαίνει στην Γκάμπια για ταξίδι. Μάλλον οι περαστικοί από τη Σενεγάλη πάνε και για ένα πέρασμα δεν είναι κακό, δεν έχω επισκεφθεί ποτέ χώρα που να μετάνιωσα που την επισκέφθηκα. Αλλά το να πει κανείς πως η Γκάμπια είναι καμιά φοβερά ενδιαφέρουσα χώρα, είναι υπερβολή.
Στο φέρι από τη Banjul για τη Σενεγάλη: νέος βοσκός, διασχίζει τον ποταμό με τις κατσίκες του στοιβαγμένες στην καρότσα ενός φορτηγού.
Κλείνοντας, κι αφού έχουν περάσει πια μερικοί μήνες από την ολοκλήρωση του ταξιδιού, έλεγα να κάνω μια γενική αποτίμηση και να παραθέσω δυο-τρία πρακτικά στοιχεία, μπας και αποφασίσει κανείς να κάτι παρεμφερές στο μέλλον.
ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ
Εμπειρία:
Είχα ξαναπάει στην υποσαχάρια Αφρική, αλλά αυτό το ταξίδι ήταν πολύ διαφορετικό από το Αιθιοπία-Τανζανία. Απ’ τη μια ήταν λιγότερο εντυπωσιακό, χωρίς αμφιβολία: δεν έμεινα σε χωριό Μασάι, δεν είδα εκατοντάδες ζώα να τρέχουν μπροστά μου, δεν είδα φυλές τόσο παραδοσιακές όσο στην Αιθιοπία, δεν είδα ακτές σαν της Ζανζιβάρης κλπ. Σαφέστατα έπαιξε ρόλο και το ότι την ευγένεια, αθωότητα και φιλοξενία των Αιθιόπων και των Μασάι δεν την είδα πουθενά στη Δ. Αφρική.
Συναισθηματικά όμως ήταν πολύ πιο δυνατό. Υπήρξαν σκηνές πολύ δύσκολες, άλλες πολύ χαρούμενες, άλλες που με εξέπληξαν. Μια χαρακτηριστική ήταν όταν σε ένα παράκτιο χωριό μια μάνα μας πλησίασε και ζήτησε κλαίγοντας φάρμακο για τα αυτιά του παιδιού της. Το μόνο φάρμακο που κουβαλάω είναι ένα κολλύριο για τα αυτιά, το οποίο και της υποσχέθηκα πως θα έφερνα στην καλύβα της την επόμενη, που θα είχε και φως, διότι χωρίς ρεύμα και κεριά ουσιαστικά μιλούσα με μια σκιά. Την άλλη μέρα που πήγα με το κολλύριο, είδα το παιδί της στο φως: είχε πληγές με αίματα στα αυτιά και σκουλήκια στα μάτια… Σε άλλο χωριό μας μιλούσαν για όσους πέθαναν από την πείνα λίγες εβδομάδες πριν, συγκινήθηκα από τον τύπο που κόντεψε να γκρεμοτσακιστεί κρεμάμενος από ένα βαγόνι για να κοιμηθώ εγώ σε κρεβάτι, ένιωσα πολύ υπερήφανος για τα «πατριωτάκια» μου που κάνουν το αγροτικό τους εκεί που δε θέλει να πάει κανείς, σοκαρίστηκα όταν είδα παιδιά να πετάνε πέτρες σε σκλάβους γελώντας κλπ.
Αν έπρεπε να το αξιολογήσω το ταξίδι, αντικειμενικά θα έπαιρνε (συγκριτικά με άλλα, μην τρελαθούμε) χαμηλό βαθμό, αφού αρκετές από τις οκτώ χώρες ήταν χωρίς φοβερά αξιοθέατα. Χωρίς αμφιβολία υπήρχαν και πολύ εντυπωσιακά σημεία (το Agadez, οι αγορές, οι Tamberma, το Dogon, οι νομάδες κλπ), αλλά υπήρχαν και πάρα πολλά κενά σημεία ενδιάμεσα. Δεν μπορώ να το συγκρίνω με τα πολύμηνα στη Λατινική Αμερική ή την Ασία, διότι η πυκνότητα των συγκινήσεων ήταν μικρότερη, αλλά η ένταση ίσως ήταν μεγαλύτερη. Ήταν πάντως ένα ταξίδι ξεχωριστό, με πολλά πάνω-κάτω και μπόλικο υλικό και χρόνο για σκέψη. Έμαθα πολλά κι εν τέλει αυτό σου μένει.
Κούραση:
Αν έπρεπε να περιγράψω το ταξίδι με μια λέξη, θα το χαρακτήριζα «κουραστικό». Πραγματικά κουράστηκα πολύ, αν και δεν έχω διευκρινίσει τι ακριβώς ήταν αυτό που επέφερε την κούραση.
Σίγουρα έπαιξαν ρόλο οι τεράστιες αποστάσεις. Είτε για λόγους ασφαλείας (π.χ στο Νίγηρα, όπου δεν υπήρχε η δυνατότητα να «σπάσουμε» τα μεγάλα ταξίδια με το λεωφορείο στη μέση, δεν μας άφηνε το στρατιωτικό κονβόι να κατέβουμε), είτε επειδή υπήρχε έρημος στη μέση, είτε επειδή δεν έβρισκα κάτι αξιόλογο να επισκεφθώ στο ενδιάμεσο, ήταν πολλά τα ατέλειωτα ταξίδια με το λεωφορείο. Η σκόνη επίσης ήταν κάτι που με κούρασε, όπως και οι μύγες, ειδικά στη Μαυριτανία, που μου έκαναν τα νεύρα τσατάλια, καθώς και οι κολλιτσίδες σε διάφορα μέρη (ειδικά στη Μπουρκίνα Φάσο που δεν μας άφηναν σε χλωρό κλαρί).
Αλλά κυρίως ήταν η πνευματική κούραση που μου προκαλούσε η επαφή με τους ντόπιους ένστολους. Λάδωμα εδώ, καβγάδες από κει, μου έχασαν το διαβατήριο στο Μπενίν και ταλαιπωρήθηκα επί μία εβδομάδα σε κάτι υπουργεία μέχρι να το βρω, χαμός κάθε φορά στα σύνορα, όλο αυτό προκαλεί μια κούραση που εξουθενώνει. Ή απλά, ίσως γερνάω… Θα δείξει στο επόμενο πολύμηνο, που αναμένεται μεγαλύτερο σε διάρκεια και πιο περιπετειώδες, αλλά μάλλον θα είναι και πιο «εντός έδρας».
Και φυσικά ήταν το θέμα της επικοινωνίας. Τα Γαλλικά δεν είναι η καλύτερη μου γλώσσα, ούτε η δεύτερη, ούτε η πέμπτη καλύτερη, αλλά ακόμη κι αν ήταν, πολύ συχνά έπρεπε να συναναστραφώ με ανθρώπους που μιλούσαν μόνο τοπικές γλώσσες.
Όλα τα παραπάνω έγιναν πολύ εντονότερα από την ώρα που έμεινα μόνος μου, όπως αναμενόταν.
Τι έκανα σωστά:
Και μόνο το ότι πήγαμε είναι μεγάλη επιτυχία. Άλλοι ίσως να ακύρωναν το ταξίδι με τα όσα γίνονταν στην ευρύτερη περιοχή (αναταραχές, απαγωγές, λιμοί κλπ), αλλά τελικώς αποδείχθηκε εξαιρετική επιλογή: είχαμε (και αργότερα μόνος μου είχα) χώρες κυριολεκτικά στη διάθεσή μας, χωρίς τουρισμό, σε μια πολύ πιο παρθένα φάση.
Ο Ντρα άλλαξε την όλη εμπειρία του Μάλι δραματικά. Πήγαμε σε μέρη που δεν είχαν ξαναδεί λευκούς, με ιστορίες που θα έχω να λέω και στα εγγόνια μου. Τεράστιο asset ο άνθρωπος, από όλες τις απόψεις.
Το itinerary ήταν καλοφτιαγμένο νομίζω. Δε χάσαμε κάτι από αυτά που πραγματικά θέλαμε να δούμε, δεδομένου του χρόνου που είχαμε στη διάθεσή μας και η σειρά επίσης ήταν λογική (προσπάθησα να μην είναι όλα τα highlights στην αρχή ή το τέλος για να μην κάνει «κοιλιά» το ταξίδι).
Ήμουν εξαιρετικά τυχερός με το θέμα της κρουαζιέρας στη Σενεγάλη, πέτυχα το μοναδικό πλοίο-αντίκα μια μόλις μέρα πριν αποπλεύσει και μάλιστα με διαθεσιμότητα και σε τιμή last minute. Από το επόμενο ταξίδι και για τρεις μήνες ήταν sold out…
Αποδείχθηκε πολύ καλή ιδέα το να κάνω ένα ταξιδάκι στην Ευρώπη πριν κι ένα μετά την Αφρική, εξαιρετικά ανανεωτικά και τα δύο.
Πρώτη φορά έκανα ταξιδιωτική ασφάλιση, ευτυχώς δε χρειάστηκε, αλλά τα 200? που κόστισε ήταν λίγα σε σχέση με τη σιγουριά που ένιωθα σε χώρες που ακόμη και το να βρεις μια γάζα θέλει προσπάθεια. Μάλλον θα το ξανακάνω.
Τι έκανα λάθος:
Έγκλημα το ότι δεν έβγαλα τις βίζες μου στην Αβάνα. Όταν ζεις σε μια χώρα που έχει πρεσβείες από όλες τις χώρες της Αφρικής, είναι απαράδεκτο να επιχειρείς να τις βγάλεις επιτόπου, σε μια ήπειρο όπου σε κάθε πρεσβεία, σε κάθε συνοριακό έλεγχο, σε κάθε προξενείο σε «γδύνουν» κανονικά. Αν κάποιος ήθελε να κάνει το ίδιο ταξίδι, το πρώτο που θα του έλεγα είναι να φροντίσει να βγάλει τις βίζες από πριν. Ήταν φοβερό το πόσος χρόνος και ψυχική ηρεμία χάθηκε απ’ όλο αυτό, μόνο και μόνο επειδή βαριόμουν να κάνω τη δουλειά στην Αβάνα.
Η Μαυριτανία δεν ξέρω πώς μου είχε ξεφύγει, αλλά ήταν μεγάλη παράλειψη.
Έπρεπε να έχω βρει τρόπους να πληροφορούμαι τις εξελίξεις από πιο κοντά. Δειπνούσα σε φιλικό σπίτι στο Μπαμάκο όταν έμαθα πως σφάζονται στη Γουινέα… δυο μέρες πριν περάσω τα σύνορα…
Ο προϋπολογισμός μου για πρώτη φορά στα χρονικά έπεσε έξω. Το ήξερα πως πρόκειται για χώρες όχι ιδιαίτερα φτηνές και νόμιζα πως το μπάτζετ μου θα αρκούσε, αλλά βγήκα λίγο έξω, παρότι νόμιζα πως είχα κάνει πολύ ευέλικτο υπολογισμό. Δεν έπαιξε ρόλο τελικά, αλλά εκπλήσσομαι μετά από τόσα χρόνια να βγαίνω εκτός μπάτζετ και μάλιστα σε χώρες που χρησιμοποιούν νόμισμα «δεμένο» με το ευρώ, οπότε το θέμα της διακύμανσης συναλλάγματος δεν έπαιζε ρόλο.
Ε, το ατύχημα ήταν ελαφρώς ηλίθιο και 100% δικό μου φταίξιμο, θα μπορούσαμε να είχαμε πάθει σοβαρή ζημιά.
Πρακτικά:
- To Agadez, φοβερή αρχιτεκτονική και απίστευτη αγορά (Νίγηρας)
- Πτήσεις: Στο Τόγκο πετάξαμε από τη Ρώμη με την شركة الخطوط الجوية الأفريقية – Afriqiyah Airways , κανταφική εταιρεία, άγνωστο το αν θα συνεχίσει να πετάει. Καλή τιμή (γύρω στο 300άρι one way, όχι κι άσχημα για Λομέ) και το αεροπλάνο ήταν μισοάδειο προς Λιβύη και εντελώς άδειο προς Τόγκο (μέτρησα 8 άτομα εκτός από μας τους δυο, αν δεν μου ξέφυγε κανείς), οπότε αράξαμε, ξαπλώσαμε, πετάγαμε σαΐτες με τις αεροσυνοδούς και γενικώς πήγαμε χαλαρά και κοιμώμενοι, μέχρι και το φαγητό τους ήταν υποφερτότατο. Από Σενεγάλη για Μαδρίτη πήγα με την Ιμπέρια, χρησιμοποιώντας μίλια που έληγαν (ακόμη κι έτσι, ένα 95άρι έπρεπε να το πληρώσω για φόρους επίναυλους κλπ).
- Εσωτερικές μεταφορές: Σε κάποιες χώρες (π.χ Τόγκο, Μαυριτανία) είτε δεν υπάρχουν δημόσιες συγκοινωνίες, είτε υπάρχουν μόνο στους 1-2 βασικούς άξονες, οπότε παίρναμε shared taxi, ο Θεός να τα κάνει. Κάπου χρειάστηκε ωτοστόπ, πήρα αρκετή βάρκα, πιρόγα, πλοίο κλπ, αλλά κυρίως το ταξίδι είχε λεωφορειάδα. Μεγάλες οι αποστάσεις και σε ορισμένες χώρες (π.χ Μπενίν) οι δρόμοι ήταν εκ των χειρότερων που έχω δει οπουδήποτε. Πήρα μια εσωτερική πτήση από Μπαμάκο για Ντακάρ, γύρω στα 190?, που τα πλήρωσα έτσι, επειδή βαριόμουν λεωφορειάδα μόνος μου. Το ωτοστόπ απαραίτητο σε κάποια μέρη (ειδικά στη Μαυριτανία), ορισμένες φορές επ’ αμοιβή κι άλλες φορές στο χύμα style. Για να πάμε στο Τιμπουκτού και τα γύρω νοικιάσαμε τζιπ, επειδή ήμασταν 5 μας ήρθε αρκετά οικονομικά, αν σκεφτεί κανείς το πόσο κοστίζει η μεταφορά με τζιπ στην ευρύτερη Δ.Αφρική. Α, να μην ξεχάσω και το επικό τραίνο στην Μαυριτανία, πραγματική εμεπιρία από όλες τις απόψεις. Γενικώς οι μεταφορές ήταν αναπόφευκτο αλλά κουραστικό κομμάτι, αλλά είχαν ποικιλία και πολλά happenings.
- Κόστος: Μου είναι λίγο δύσκολο να απομονώσω μόνο το Αφρικανικό κομμάτι, διότι είχε αρκετή Ευρώπη πριν και μπόλικη μετά και η σούμα που βγήκε αφορά το σύνολο. Σαν μπούσουλα πάντως, θα έλεγα ότι για δύο άτομα που δεν τους πειράζει να «τσαλακωθούν» προκειμένου να φτάσουν σε μέρη σαν αυτά που περιγράφησαν, αλλά θέλουν αν μένουν σε δωμάτια με ζεστό νερό και μπάνιο και θέλουν να γυρίσουν πολύ, το απόλυτο μίνιμουμ θα ήταν τα 45?/ημέρα, αν συνυπολογίσουμε και τις βίζες που είναι ακριβές (και ψυχοφθόρες). Για τα χρήματα που πληρώνει κανείς, οι υπηρεσίες που παίρνει είναι πολύ χαμηλού επιπέδου, δηλαδή το δίκλινο των 35? είναι πολύ υποδεέστερο από ένα αντίστοιχο στην Ισπανία ή την Ελλάδα (καλά με την Ασία και τη Λ.Αμερική δεν κάνω σύγκριση).
- Ασφάλεια: Δεν μπορώ να πω πως είχαμε ιδιαίτερα θέματα. Το βασικό πρόβλημα ήταν πως μεγάλες περιοχές ήταν off limits, βασικά ό,τι είχε να κάνει με έρημο ήταν προβληματικό. Και το ότι βρήκαμε (τον βρήκε ο Ντρα δηλαδή) άνθρωπο να μας πάει στο Τιμπουκτού χωρίς να μας έρθει ο κούκος αηδόνι λίγες μέρες μετά από απαγωγή επιβατών τζιπ, ήταν θαύμα. Πέρα του κινδύνου απαγωγής (που δεν τον ζήσαμε καθόλου), η εγκληματικότητα σε καθημερινό επίπεδο ήταν άφαντη. Εντάξει, χρειάζεται κοινή λογική σε πόλεις τύπου Κοτονού, Λομέ κλπ αλλά μέχρι εκεί.
- Βίζες: Μην τα ξαναγράφω και συγχυστώ. Μακράν ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος.
- Υγεία: Πολύ καλά, κάτι μικροπροβλήματα μόνο, πλην της μόλυνσης αίματος του Τομ, όπου και μας έβγαλαν ασπροπρόσωπους οι Κουβανοί. Την ασφάλειά μου την έκανα πάντως, για πρώτη φορά. Δεν τη χρησιμοποίησα, προκειμένου να έχω άποψη για το πόσο αποτελεσματικοί είναι. Καλύτερα, αχρείαστη να’ ναι.
- Συνεννόηση: Αν θέλει κανείς να το δει θετικά, οι χώρες αυτές (πλην της αγγλόφωνης Γκάμπια) είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να ξεσκονίσει τα Γαλλικά του. Χωρίς πλάκα, έμαθα και τα Γαλλικά που δεν ήξερα. Χωρίς Γαλλικά δεν πας πουθενά, άντε να πούμε ότι βοηθάνε λίγο τα αραβικά σε κάποια σημεία. Ξύπνιοι άνθρωποι πάντως, όσοι δεν είναι κολλιτσίδες, έχουν διάθεση να βοηθήσουν. Σε πολλές περιπτώσεις ένιωθα άσχημα διότι πάμφτωχοι άνθρωποι ασχολούνταν μαζί μας, λες και είμαστε τίποτε σημαντικοί τύποι.
- Highlights: Τα είπαμε και πιο πάνω, αλλά αν πρέπει να κάνω μια λίστα (χωρίς σειρά, αλλά όπως μου έρχονται) θα έλεγα ότι το top-10 του ταξιδιού ήταν:
- Όλο το τρεκ στο Dogon για τους ντόπιους, το τοπίο, τους αρχέγονους χορούς, την εμπειρία (Μάλι)
- Το Τιμπουκτού για την ιστορία του (Μάλι)
- Η πιρόγα και τα απίστευτα χωριά (Μάλι)
- Οι καμηλοπαρδάλεις και οι ιπποπόταμοι με όλα τα τοπία (Νίγηρας)
- Οι Ταμπέρμα (Τόγκο)
- Οι νομάδες και γενικώς οι ντόπιοι (Μαυριτανία)
- Το φαγητό στο Μπαμάκο (Μάλι)
- Οι εγκαταλελειμμένες πόλεις στις οάσεις (Μαυριτανία)
Και για μπόνους το σουρεαλιστικό τραίνο, τις οικογένειες στο ορεινό Τόγκο, την κρουαζιέρα στη βόρειο Σενεγάλη και γενικώς την αίσθηση ότι πατάς παρθένα μέρη. Μπορεί και να ξέχασα τίποτε χτυπητό.
Αυτά τα ολίγα. Περιληπτικά είπαμε, αλλά βγήκαν 26 σελίδες γεμάτες. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους ήρωες που είχαν την υπομονή να διαβάσουν τόσο μεγάλη ιστορία και με τόσο μεγάλα χρονικά κενά ανάμεσα στο κάθε κομμάτι.
Γεια χαρά. Δεν ξέρω, νομίζω ότι είναι στον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά πώς αντιδρά και σε τι φάση της ζωής του είναι. Πχ εγώ δεν είχα επαφή τηλεφωνικά με την κοπέλα μου σε όλο το ταξίδι (ήταν αδυνατον) και είχα και ελάχιστη πρόσβαση στο ίντερνετ. Επίσης δεν είχα καθημερινότητα που άφησα πίσω, η δουλειά μου ήταν τέτοια που μετακινουμουν συνεχώς. Γενικά στα ταξίδια νομίζω σε απορροφά πολύ ο προορισμός, αυτό που ζεις, η ταξιδιωτική σου παρέα και τα βιβλία που παίρνω μαζί, που όχι δεν με απασχολεί ιδιαίτερα το τι άφησα πίσω, αλλά για αντικειμενικούς λόγους δεν μπορούσα να έχω και πολλή επαφή με το "πίσω ".
