Χιλή Δακρύζοντας στη γη των Rapa Nui - Tapati στο Ν. του Πάσχα

[vagantos]

Αυτή είναι ανατολικοευρωπαια κολλητη του traveller

 

[Yorgos]

«Πρώτα θα περάσουμε από το σπίτι μου, να πάρουμε ποτά για το φεστιβάλ», λέει ο Felipe και γνέφω. Βγαίνοντας από την πόλη, περνάμε από τo κοινοβούλιο του νησιού. Αν δεν υπήρχε η ανάλογη επιγραφή θα το είχα περάσει για λαϊκή αγορά, αλλά παραδίπλα βρίσκεται η τριπλασίων διαστάσεων έδρα του Πολεμικού Ναυτικού της Χιλής, έτσι για να ξέρουμε ποιος κάνει κουμάντο. Στο ενδιάμεσο οικόπεδο πάντως, κάποιος έχει αναρτήσει ένα μεγάλο πανώ που γράφει στα ισπανικά: «Για να γνωρίζουν οι ξένοι: Το Rapa Nui ουδέποτε παρέδωσε ή παραχώρησε την ανεξαρτησία του στη Χιλή».

Μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, το Σεπτέμβριο του 2009, ευρισκόμενος στο Σαντιάγο παρακολούθησα τις διαμαρτυρίες των Rapa Nui για την ανεξέλεγκτη μετανάστευση των continentales (ηπειρωτών Χιλιανών) στο νησί. Θέλησαν να επιβάλουν τουριστική κάρτα και στους μη Rapa Nui Χιλιανούς, περιορίζοντάς τους το δικαίωμα να μένουν και να εργάζονται στο νησί, πράγμα που κρίθηκε αντισυνταγματικό από το χιλιανό δικαστήριο, η απόφαση του οποίου προκάλεσε αναταραχές στο νησί, με αποκορύφωση τον αποκλεισμό του αεροδρομίου από τους ντόπιους.

Ρώτησα το Felipe τι ποσοστό των κατοίκων του νησιού είναι πλέον Rapa Nui: λιγότεροι από τους μισούς, με συνεχώς μειούμενη τάση. Ο ίδιος ο Felipe είναι Χιλιανός, του οποίου ο πατριός παντρεύτηκε Rapa Nui και πήγε στο νησί φέρνοντας όλα του τα παιδιά μαζί. Οι μη Rapa Nui δεν έχουν δικαίωμα αγοράς γης, αλλά εκεί τελειώνουν οι περιορισμοί τους: μπορούν να εργάζονται, να διαμένουν, να νοικιάζουν, να έχουν επιχειρήσεις κι αν κάνουν και κανένα γάμο (λευκό ή μη) με κάποιον που έχει έστω και μακρινή συγγένεια με κάποιον αυτόχθονα, οι πόρτες για την απόκτηση γης είναι ανοιχτές (5 εκτάρια δικαιούνται).

«Εσύ σκοπεύεις να μείνεις εδώ;», τον ρώτησα. Ναι, αν και όχι για πάντα, λέει. Η ζωή είναι πιο εύκολη, τα λεφτά καλά. «Κοπέλα έχεις;», ξαναρωτώ αδιάκριτα. «Όχι, αλλά με τόσες τουρίστριες τι να την κάνεις την κοπέλα; Το μόνο πρόβλημα είναι που δεν ξέρω Αγγλικά. Αλλά μαθαίνω, πήρα ένα βιβλίο, μόνο που είναι δύσκολα τα άτιμα».

Το πότε βγήκαμε από τη Hanga Roa δεν το κατάλαβα, άλλωστε και η πόλη δεν είναι παρά μερικά αραιά σπίτια, ανάμεσα στα οποία υπάρχει άσφαλτος…μερικές φορές, συνήθως όχι. Φτάνουμε στο σπίτι του Felipe, που είναι στη μέση του πουθενά, άλλωστε χωρίς αμάξι δε ζεις στο νησί, εκτός κι αν έχεις άλογο: δημόσια συγκοινωνία δεν υπάρχει, ανα και σχεδόν όλοι ζουν στη Hanga Roa, όπου η τραγική εταιρεία εκμετάλλευσης προβατίσιου μαλλιού στην οποία παραχωρήθηκε το νησί τον προηγούμενο αιώνα υποχρέωσε όλους τους ντόπιους να μετοικήσουν. Όχι μόνο τους υποχρέωσε, αλλά τους έβαλε και συρματόπλεγμα γύρω-γύρω… για να μην ενοχλούν τα πρόβατά της! Κι αυτή δεν είναι η μόνη τραγική φάση την οποία πέρασαν οι κάτοικοι του νησιού… Πέρασα μερικές εβδομάδες διαβάζοντας ό,τι βρήκα και δε βρήκα για την ιστορία του Rapa Nui και ορισμένες ιστορίες είναι τουλάχιστον σπαραχτικές, φαίνεται πως η τραγωδία και το νησί είναι αλληλένδετα. Κι όπως θα μάθω λίγο αργότερα, η τραγωδία συνεχίζεται…

 

[Yorgos]

Το σπίτι του Felipe είναι όπως και τα υπόλοιπα που είδαμε στο «δρόμο»: απλή παραλληλόγραμμη κατασκευή, με όμορφα βαμμένο τσίγγο για στέγη, ευρύχωρο αλλά σχετικά άδειο, απλό και με τις πόρτες και παράθυρα ανοιχτά, είναι προφανές πως οι κλοπές είναι πολύ σπάνιες στο νησί. Βγάζει τις σαγιονάρες του και μπαίνει μέσα, κάνοντάς μου νόημα να μπω κι εγώ. Κάνω να βγάλω τα παπούτσια μου, αλλά μου λέει πως δε χρειάζεται. Μέσα υπάρχει μια ευρύχωρη κουζίνα, ο Felipe ανοίγει το ψυγείο και παίρνει ένα μπουκάλι Coca-Cola και το βάζει στη μασχάλη του. «Πεινάς; Να σου φτιάξω ένα σάντουιτς;», λέει γενναιόδωρα, αλλά αρνούμαι, παρότι μ’ έχει κόψει λόρδα. Θα πιω πάντως νεράκι από το ψυγείο και ρίχνω μια ματιά τριγύρω. Στο βάθος του δωματίου υπάρχει ένα άστρωτο διπλό κρεβάτι και δίπλα του τρεις βαλίτσες, εμφανώς γεμάτες με ρούχα. «Θα πας ταξίδι;», ρωτάω. «Χαχα, μπα, εγώ δε φεύγω πολύ συχνά, έχω να πάω στην ήπειρο πάνω από ένα εξάμηνο. Απλά ήρθαν οι αδερφές μου και η μάνα μου για επίσκεψη, θα τις γνωρίσεις, είναι στο Tapati. Τώρα που είναι καλοκαίρι, έρχονται οι συγγενείς όλων για επίσκεψη». Και με το Tapati έχουν κι ένα λόγο παραπάνω, σκέφτομαι.

Κάνουμε το γύρο του σπιτιού διότι ο Felipe ψάχνει για μπύρες, αλλά τελικώς έμεινε μόνο με την Coca-Cola. Ο κήπος του είναι πάλι απλός, γεμάτος εργαλεία, υπάρχει ένας ευτραφής σκύλος, αλλά το κυρίως στοιχείο είναι η θέα προς τη θάλασσα. Δίπλα υπάρχει μια οικοδομή, ρωτάω αν κάνει ο ίδιος επέκταση. «Μπα, κάποιος άλλος είναι, continental κι αυτός». Μπαίνουμε στο αμάξι και μου λέει πως θα σταματήσουμε σε κάποιο μαγαζί για μπύρες, είναι απαραίτητες για το φεστιβάλ. Το μαγαζάκι είναι ένα απλό παντοπωλείο, η πωλήτρια δεν είναι Rapa Nui ούτε αυτή, αλλά υποθέτω πως όλοι οι… Ραπανούηδες θα έχουν πάει στο φεστιβάλ. Πληρώνω εγώ τις μπύρες –παρά την επιμονή του Felipe- διότι ο άνθρωπος που κάνει μεγάλη χάρη, οι συγκοινωνίες στο νησί είναι ακριβούτσικες τέτοια εποχή. Ακριβούτσικες είναι και οι μπύρες, περίπου 2,5$ η μία. Όλα ακριβούτσικα είναι στο νησί, τόσο απομονωμένο που είναι –από τα πιο απομωνομένα μέρη στον πλανήτη, το πιο κοντινό κατοικημένο σημείο είναι τα Pitcairn, 2000 χλμ μακριά με μόνιμο πληθυσμό κάτω από 50 άτομα- τα μεταφορικά έξοδα είναι τερατώδη.

Παίρνουμε το χωματόδρομο για το λόφο Maunga Pui. Με εντυπωσιάζει το γεγονός πως υπάρχουν μπόλικα δέντρα. Τα περισσότερα είναι ευκάλυπτοι βέβαια, άρα πρόσφατη πρόσθεση, αλλά όπως και να’ χει, έχοντας διαβάσει πως ένας από τους λόγους που οδήγησαν στις εσωτερικές έριδες και την τελική καταστροφή των moai ήταν η αποψίλωση των δασών, εκπλήσσομαι. Ο Felipe οδηγεί γρήγορα, βγάζω το χέρι μου και προσπαθώ να αγγίξω τα φύλλα ενός δέντρου που δεν μπορώ να αναγνωρίσω. Ο Felipe ανοίγει τη μπύρα του με τα δόντια, συνεχίζει να οδηγεί με το ένα χέρι και γελάει: «Έχουν αγκάθια αυτά τα φύλλα που προσπαθείς να αγγίξεις… Θα σου τσακίσουν το χέρι, χαχα». Καλή πληροφορία, μαζεύω το κουλό μου και αναρωτιέμαι γιατί δε μου το είπε λίγο νωρίτερα… «Για ξαναπές λίγο αυτό με τους κορμούς, δεν το πολυκατάλαβα», του ζητάω. «Α, κοίτα. Ανεβαίνουν το λόφο, δένουν πάνω τους κάτι κορμούς από μπανανιές, και μετά πέφτουν, cachay;». Αυτό το “cachay” είναι κάτι σαν το «το’ πιασες;» και το χρησιμοποιεί κάθε τρεις και λίγο, αλλά εγώ δεν το’ πιασα ακόμη. «Πέφτουν; Πώς πέφτουν δηλαδή;», ξαναρωτώ. «Να, cachay, τους σπρώχνουν από πίσω, μετά πέφτουν cachay, και μετά όποιος φτάσει πιο μακριά νίκησε και η ομάδα του παίρνει πόντους, cachay; Νομίζω τους δίνουν και 500.000 πέσος άμα νικήσουν ή κάτι τέτοιο, cachay;».

Εξακολουθώ να απορώ, κυρίως επειδή το «πέφτουν» θα έπρεπε να είναι «τσουλάνε». Όπως θα διαπιστώσω σε λίγο, αυτό που κάνουν οι Rapa Nui είναι να φτιάχνουν αυτοσχέδια έλκηθρα και να τσουλάνε με φόρα τον πιο απότομο λόφο του νησιού. Αλλά δεν παίζει και πολύ ρόλο, διότι φτάσαμε στο Maunga Pui και θα το “cachay” πολύ καλύτερα ιδίοις όμμασι…

 

[latina]

μπραβο βρε γιωργο!!
τι ωραια η ιστορια σου!συνεχισε γρηγορα!!αλλα εκτος απο την φωτογραφια της ξανθιας με το σεσουαρ, θελουμε και δικη σου με το λουλουδενιο κολιε!!δεν μπορει να μην το φορεσες τελικα!!!

 

[Yorgos]

Μπα, δε μου το φορέσανε. Άσε που έτσι όπως είμαι με τα μούσια μέχρι το πάτωμα θα με περάσεις για το μανιακό δολοφόνο Σαχίνη (τον θυμάται κανείς; ).

 

[Lyda]

2.5 ωρες διαλημα νομιζω πως ειναι καλα, τωρα στρωσου κυριε με τα μουσια

 

[Yorgos]

Η θέα του λόφου είναι επιβλητική. Δεν είναι ιδιαίτερα ψηλός, είναι όμως καραφλός με ψηλό γκαζόν που μοιάζει με στάχυ και φοβερά απότομος. Ο Felipe πλησιάζει για να παρκάρει και διαπιστώνουμε πως έχει συγκεντρωθεί ένα τεράστιο πλήθος για τα δεδομένα του νησιού, ίσως και πάνω από 4.000, που είναι και ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων. Υπάρχουν βαν που πουλάνε hot dogs και μια τεράστια ουρά ατόμων που περιμένει να σερβιριστεί σε πλαστικά πιατάκια όρθια το κρεατάκι που ψήνεται στη σχάρα.

Κάτω από ένα δέντρο βρίσκεται και η οικογένεια του Felipe, την οποία και χαιρετάμε. Λίγα μέτρα πιο κάτω κάνουν μπαμ τα ξανθά μαλλιά της G που με χαιρετάει εγκάρδια και μου συστήνει κάτι Ιταλούς που μένουν στο ίδιο guesthouse με εκείνη. Πιάνουμε κουβέντα για λίγα λεπτά στα Ιταλικά κι επιστρέφω στο Felipe, που μου ανακοινώνει πως ο διαγωνισμός θα ξεκινήσει στις 5, άρα έχουμε αρκετή ώρα ακόμη. «Θα ανέβεις στο λόφο;», τον ρωτάω. «Μπα, το έκανα πέρσυ, cachay; Είναι πολύ κουραστικό cachay κι άμα το κάνεις μια φορά cachay, δεν έχει νόημα να το ξανακάνεις, cachay;». Εγώ θέλω να ανέβω, από εκεί θα «κυλήσουν» οι Rapa Nui, των οποίων δεκάδες συγγενείς πλέον βρίσκονται ανάμεσά μας, τρώγοντας κρέας στα κάρβουνα, παίζοντας παραδοσιακά μουσικά όργανα και περιμένοντας την εκκίνηση του δρώμενου.

«Πάμε στην Anakena να αφήσουμε κάτι γειτόνισσες κι επιστρέφουμε», λέει ο Felipe. Η Anakena είναι η καλύτερη από τις δύο παραλίες του νησιού και δε με χαλάει καθόλου να τη δω, άλλωστε έχουμε χρόνο μέχρι το δρώμενο. Οι «γειτόνισσες» είναι δυο δίδυμες εικοσάχρονες με πράσινα μάτια, ο μικρός τους αδερφός και ο τετράχρονος ανηψιός τους. Πήγαιναν στην παραλία για μπάνιο, αλλά έπαθαν βλάβη κι ο Felipe προθυμοποιήθηκε να τις πάει αυτός, μάλλον επειδή είναι και χαριτωμένες γκομενίτσες. Ξεκινάμε για την Anakena από άλλον ένα δρόμο, με το τοπίο να είναι καραφλό και να θυμίζει κάτι από Highlands, ενώ φυσάει πολύ δυνατός αέρας. Οι κοπελιές είναι κι αυτές continentales, έχουν 15 χρόνια που μένουν στο νησί, τους αρέσει, αλλά θα πάνε στο Σαντιάγο να σπουδάσουν και μάλλον δε θα γυρίσουν πίσω, άλλωστε έχουν οικογένεια στην «ήπειρο».

Ξαφνικά, στη μέση του δρόμου, ο Felipe κάνει μια παράκαμψη. «Θα σε πάω να δεις το Ahu Akivi», μου λέει και το μόνο που ξέρω είναι πως ahu λένε τις τελετουργικές πλατφόρμες πάνω στις οποίες έβαζαν τα moai τους οι Rapa Nui. Παίρνουμε ένα χωματόδρομο της κακιάς ώρας, με λακούβες που τραντάζουν το αμάξι, αλλά ο Felipe γελάει. «Σόρι για το κούνημα, αλλά αυτό πρέπει να το δεις», λέει. Φρενάρει, τραβάει χειρόφρενο και μου δείχνει ένα φράχτη στη μέση του πουθενά. Στο βάθος φαίνονται μερικά άλογα, από αυτά που βλέπει κανείς κατά χιλιάδες σε όλα τα μέρη του νησιού, να βόσκουν αμέριμνα. Είναι τα ίδια άλογα που ζωγράφιζε ο Γκωγκέν στα Islas Marquesas, από εκεί τα έφεραν άλλωστε. Σήμερα είναι περισσότερα από τους ανθρώπους στο νησί. «Πήγαινε, θα σε περιμένουμε», μου λέει και οι άλλοι δεν κάνουν καμία κίνηση να βγουν από το φορτηγάκι.

Βγαίνω και πλησιάζω το φράχτη. Μπροστά μου πέντε άλογα που μασουλούν γρασίδι, δε φαίνεται να τα απασχολεί η παρουσία μου. Και τότε τα είδα. Επτά όρθια παρατεταγμένα moai μπροστά μου. Moai καταβεβλημένα από το χρόνο, που όμως ακόμη περικλείουν mana, τη διαβόητη ενέργεια των προγόνων για την οποία φτιάχτηκαν πάνω από τα 800 αγάλματα που σώζονται σήμερα, τα περισσότερα πεσμένα λόγω των εμφυλίων πολέμων. Μπροστά τους ένα μικρό ahu (πλατφόρμα) από ηφαιστειογενείς πέτρες και πίσω τους ο γαλάζιος ουρανός με τα σύννεφα να τρέχουν σαν τρελά από το δυνατό αέρα. Το μόνο που ακούγεται είναι ο αέρας και η όλη σκηνή έχει κάτι το βιβλικό.

Υπάρχουν φορές που η ιστορία ενός τόπου σε λυγίζει, όταν θες να δεις κάτι τόσο πολύ για τόσον καιρό και ξαφνικά το βλέπεις μπροστά σου απρόσμενα και συνειδητοποιείς ότι πατάς ιστορική γη. Νιώθω όλο το βάρος να πέφτει στους ώμους μου, το θέαμα είναι επιβλητικό. Τα μάτια μου δακρύζουν και πέφτω στα γόνατα. Πιάνω το πρόσωπό μου και προσπαθώ να συγκρατήσω τα δάκρυα χαράς που είμαι εκεί, τα δάκρυα μελαγχολίας για όλη τη θλιβερή ιστορία που κρύβει το νησί και το χώμα που πατάω: το Hotu Motua, την οικοδόμηση των πρώτων κοινοτήτων, την ακμή τους, τις έριδες, τον κανιβαλισμό, την αλληλοεξόντωση, τους Ολλανδούς πρώτους επισκέπτες, τους Περουβιανούς δουλέμπορους που διέλυσαν τη ζωντανή ιστορία του νησιού παίρνοντας μαζί τους 2500 σκλάβους, τους 111 Rapa Nui που απέμειναν να κρατούν την ακρωτηριασμένη παράδοση, οι απόγονοι των οποίων βρίσκονται σε ένα λόφο λίγα χιλιόμετρα μακριά, έτοιμοι να τσουλήσουν πάνω σε μπαμπού για να αναβιώσουν μια κουλτούρα που είναι καταδικασμένη να πεθάνει, την αοικιοκρατία, την εταιρεία που συμπεριφέρθηκε στους ντόπιους σα να ήταν κατώτεροι από τα πρόβατά της...


Το βλέμμα των moai έχει κάτι το ζωντανό, το σοβαρό, το αμείλικτο. Ποιοι συνάνυρωποί μας μπήκαν σε τόσο κόπο για να τιμήσουν τη μνήμη των προγόνων τους; Τι περίμεναν σε αντάλλαγμα για την έγερση των moai; Δε θα μάθουμε ποτέ, αλλά τουλάχιστον τα moai θα είναι εκεί, σαν γραμματόσημο από χαμένο γράμμα που δεν εστάλη ποτέ και το καρφίτσωσαν στον τοίχο. Ο αέρας είναι κρύος, αλλά τα δάκρυά μου είναι ζεστά και συνειδητοποιώ πως δεν ξέρω πότε έκλαψα για τελευταία φορά. Φιλώ το χώμα, σκουπίζω τα δάκρυά μου, σηκώνομαι και γυρίζω στο φορτηγάκι.

«Άργησες, έβγαλες πολλές φωτογραφίες;», με ρωτάει η μια από τις πρασινομάτες δίδυμες. Φωτογραφίες; Καμία δεν έβγαλα ο ηλίθιος… Τρέχω πίσω προς τα moai να βγάλω μια στα γρήγορα, μα μόλις τα ξαναντικρύζω συνειδητοποιώ πως τίποτε δε γίνεται στα γρήγορα εδώ, αυτά τα αγάλματα επί αιώνες βρίσκονταν εκεί. Βγάζω δυο φωτογραφίες κι επιστρέφω προς το ξεβαμμένο φορτηγάκι του Felipe περπατώντας προς τα πίσω, μη μπορώντας να πάρω το βλέμμα μου από πάνω τους. Βάζει μπρος τη μηχανή και κατευθυνόμαστε προς την Anakena, ενώ προσπαθώ να αποκρυπτογραφήσω τι είναι αυτό που μου προκάλεσε τόσο συναισθηματική αντίδραση, εγώ είμαι από ψύχραιμος έως αναίσθητος… Όσο η μηχανή Chevrolet κάνει φασαρία πάνω στις λακούβες, μου’ρχεται ένα τραγουδάκι στο νου που ταιριάζει και με το τοπίο αλλά και με την αίσθηση πως όλα γίνονται για την ιστορία, για την τιμή των προγόνων μας: το Ode to my Family των Cranberries…

 

[Yorgos]

Η πρώτη θέα.

 

[McElk]

Υπάρχουν φορές που η ιστορία ενός τόπου σε λυγίζει, όταν θες να δεις κάτι τόσο πολύ για τόσον καιρό και ξαφνικά το βλέπεις μπροστά σου απρόσμενα και συνειδητοποιείς ότι πατάς ιστορική γη.



…

Φίλε μου καταλαβαίνω την συγκίνησή σου. Κι εγώ ονειρεύομαι να βρεθώ κάποτε σ' αυτό το μέρος αλλά να το επισκευθώ καβάλα σε άλογο.

 

[traveladdict]

Eγώ όταν βρέθηκα πήγα με mini-van και η συγκίνηση ήταν έκδηλη. Μπορώ να πω ότι ήταν από τα πιο συναρπαστικά ταξίδια που έκανα.
Φίλε Yorgos, ξαναζώ ωραίες στιγμές μέσα από την αφήγηση σου. Εγώ έμεινα μόνο 4 ημέρες δυστυχώς.

 

[CakeNet]

Σιγά παιδιά, έχουμε και δουλειές, μη μας απολύσουν κιόλας. Προς το παρόν, πάρτε μια φωτό της trekker με το πιστολάκι...

Μια χαρά...μην μιλάς καθόλου! Φαντάσου να σου τύχαινε να έπεφτες στον κυριούλη απέναντι στο φόντο!

Για άλλη μια φορά εντυπωσιακή η αφήγησή σου! Εύγε!!!

 

[Lyda]

Bρε Γιωργο θελω τοσο πολυ να παω μια μερα, αυτη η ιστορια μου χτυπαει πολλα καμπανακια. Δεν μας εχεις συνηθισει σε "κραυγες" συναισθηματων γι αυτο απο εσενα εχει αλλο βαρος. Μπραβο συνεχισε να μας γραφεις, εχεις κοινο που σε ακολουθει πιστα