Αλβανία Βοσνία-Ερζεγοβίνη Κόσοβο Κροατία Μαυροβούνιο Βαλκανικό τουρλού

[galat]

Στην ορεινά φιόρδ του Κομάν

Σήμερα επρόκειτο να κάνουμε μία από τις πιο πολλά υποσχόμενες διαδρομές του ταξιδιού μας. Να διασχίσουμε τα βουνά της Βορειοανατολικής Αλβανίας με κατεύθυνση το Κόσοβο και την πόλη Prizren. Το πιο ενδιαφέρον όμως στην σημερινή διαδρομή δεν ήταν τόσο η διαδρομή με το αυτοκίνητο, όσο μία διαδρομή με φεριμπότ στην τεχνητή λίμνη του Κομάν, αυτήν που πολύ σωστά ονόμασε παραπάνω ο Kalspiros σαν «φιόρδ» του Κομάν.

Ο ποταμός Δρίνος είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Αλβανίας. Αποτελεί την ένωση δυο μεγάλων παραποτάμων του, που συναντώνται στην πόλη Kukes κοντά στα σύνορα με το Κόσοβο και συνεχίζουν μέσα από απότομα φαράγγια την κοινή πορεία τους μέχρι την Αδριατική. Το ένα τμήμα είναι ο λευκός Δρίνος που ξεκινά από την λίμνη Οχρίδα και το άλλο ο μαύρος Δρίνος, που πηγάζει από την περιοχή του Πετς στο Κόσοβο. Το συνολικό του μήκος φτάνει τα 335 χλμ. Στο ποτάμι αυτό την δεκαετία του 1970 το καθεστώς του Εβρέν Χότζα άρχισε την κατασκευή μίας σειράς υδροηλεκτρικών φραγμάτων. Το φράγμα του Vau I Dejes και του Fierze στην αρχή και αργότερα στα μέσα της δεκαετίας του 1980 το φράγμα του Κομάν. Έτσι στην θέση του ποταμού δημιουργήθηκε μία μεγάλη τεχνητή λίμνη σε τρία διαφορετικά επίπεδα, ανάλογα με το κάθε φράγμα. Η λίμνη αυτή έχει ένα συνολικό μήκος περίπου 100 χλμ και εισέρχεται και μέσα στο έδαφος του Κοσόβου. Λέγεται μάλιστα ότι επειδή οι σχέσεις του καθεστώτος του Χότζα ήταν πολύ κακές με αυτό του Τίτο στην Γιουγκοσλαβία, το καθεστώς του Χότζα δεν θεώρησε καν αναγκαίο να συνεννοηθεί με τους κατοίκους της άλλης πλευράς των συνόρων, με αποτέλεσμα κάποια ωραία πρωϊα οι άνθρωποι, στην περιοχή αυτή του σημερινού Κοσόβου, να δουν αναπάντεχα τα χωράφια τους να πλημμυρίζουν και την τεχνητή λίμνη Vermica να σχηματίζεται.

Η μεσαία από τις λίμνες αυτές είναι η λίμνη του Κομάν, η οποία φημίζεται για την υπέροχη και άγρια ομορφιά της. Το παλιό φαράγγι έχει μετασχηματιστεί σε ένα εντυπωσιακό φιορδ με πανύψηλα βουνά, που φτάνουν σε ύψος και τα 2.700 μέτρα, να το περιτριγυρίζουν. Στην τεχνητή αυτή λίμνη υπάρχει ένα φεριμπότ, που συνδέει μία φορά την ημέρα το Fierze προς ανατολάς και τα χωριά, που βρίσκονται στους μεγάλους ορεινούς όγκους που συνορεύουν με αυτό, με το Κομάν προς Δυσμάς και από εκεί με την Σκόδρα και τον πολιτισμό. Λόγω της μεγάλης φυσικής ομορφιάς του τοπίου, στο φεριμπότ σίγουρα μαζεύονται τουρίστες, κύρια Γερμανοί και Ιταλοί, όμως το φεριμπότ ουσιαστικά λειτουργεί για να εξυπηρετεί τις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων των ορεινών αυτών όγκων. Μεγάλα φορτηγά φορτωμένα με οικοδομικά και άλλα υλικά προτιμάνε την διαδρομή των 2,5 ωρών με το φεριμπότ από το Fierze μέχρι το Κομάν και από εκεί τον κακοτράχαλο δρόμο μέχρι τα φράγμα του Vau I Dejes και από εκεί στην Σκόδρα, παρά τους στενούς φιδωτούς δρόμους που συνδέουν τα βουνά της βορειοανατολικής Αλβανίας με την Σκόδρα.

Η διαδρομή αυτή με το φεριμπότ της λίμνης του Κομάν, θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της Αλβανίας και σε αυτό ήταν αφιερωμένη η σημερινή μας μέρα. Το φεριμπότ αυτό ξεκινά κάθε μέρα στις 7:00 το πρωί από το Fierze και φτάνει στο Κομάν περίπου στις 9:15, απ’ όπου φεύγει στις 10:00 το πρωί για να επιστρέψει στο Fierze. Συνεπώς δεν υπάρχει δυνατότητα να κάνει κανείς μία εκδρομή από τη Σκόδρα προς το Fierze και να επιστρέψει την ίδια μέρα πίσω στην Σκόδρα, εκτός εάν την επιστροφή την κάνει οδικώς. Εμείς όμως έτσι και αλλιώς δεν σκοπεύαμε να επιστρέψουμε πίσω στην Σκόδρα, αφού ο επόμενος προορισμός μας ήταν το Prizren στο Κόσοβο.

​

Ξεκινήσαμε στις 7:30 το πρωί από την Σκόδρα για να κάνουμε οδικά την διαδρομή μέχρι το φράγμα του Κομάν, μια απόσταση περίπου 60χλμ. Πήραμε προς τα πίσω για 12 χλμ τον δρόμο Ε762, από τον οποίο είχαμε έρθει από τα Τίρανα και στρίψαμε προς ανατολάς τον δρόμο Ε851 προς Kosmac, Stajke και Puke. Μετά από 14 ακόμα χλμ. περίπου και ενώ είχαμε ήδη δει το φράγμα και το χωριό του Vau I Dejes στρίψαμε και πάλι αριστερά προς Koman για 32 ακόμα χιλιόμετρα. Αυτά τα 32 χλμ ήταν στον πιο κακοτράχαλο δρόμο του συνολικού ταξιδιού μας, στον δρόμο με τις περισσότερες λακκούβες. Ο δρόμος ακολουθούσε την δεξιά πλευρά της λίμνης και ουσιαστικά ήταν οριζόντιος, πηγαίνοντας παράλληλα με την στάθμη της λίμνης. Αυτό που άλλαζε όσο προχωρούσαμε ήταν τα βουνά γύρω μας του μεγάλωναν. Κίνηση δεν υπήρχε, πέρα από 2-3 αυτοκίνητα, που προφανώς είχαν τον ίδιο προορισμό. Σε όλη την διαδρομή δεν υπήρχαν οικισμοί ή κτίσματα. Η απόλυτη ερημιά. Είχαμε κάνει ήδη 1,5 ώρα διαδρομής και στο βάθος φαινόταν το φράγμα του Κομάν με το ύψος του των 115 μέτρων. Μην γνωρίζοντας το μέγεθος του φεριμπότ ανησυχήσαμε όταν πλησιάζοντας μία γέφυρα, που μας οδηγούσε στην αριστερή πλευρά της λίμνης είδαμε 5-6 μεγάλα φορτηγά να περιμένουν. Θα χώραγε και μας το φεριμπότ; Περνώντας την γέφυρα ο δρόμος ήταν πλέον ανηφορικός ανεβαίνοντας προς την στέψη του φράγματος. Λίγο πριν ο δρόμος κατέληγε σε ένα τούνελ, χωρίς την οποιαδήποτε ένδειξη, χωρίς φωτισμό και χωρίς επένδυση στην οροφή του, δηλαδή με τον βράχο πάνω από τα κεφάλια μας και νερά να τρέχουν σε διάφορα σημεία. Αλλά το πιο σημαντικό, το τούνελ δεν ήταν ευθύγραμμο ή έστω καμπύλο, αλλά έκανε διάφορα ζικ-ζαγκ και μας έκανε να απορούμε μέσα στο απόλυτο σκοτάδι εάν είχαμε μπει σωστά στο τούνελ αυτό. Όμως μετά από 3-4 λεπτά έκπληξης και απορίας, φάνηκε επί τέλους φως στην άκρη του τούνελ και βγαίνοντας από αυτό είδαμε την λίμνη του Κομάν να απλώνεται μπροστά μας, περιτριγυρισμένη από πανύψηλα και καταπράσινα βουνά και μείς να βρισκόμαστε πάνω σε μία μικρή αποβάθρα, που δεν είχε τίποτε άλλο πέρα από ένα καφέ. Ήδη μερικά αυτοκίνητα βρίσκονταν εδώ και περίμεναν. Εάν ερχόντουσαν μερικά ακόμα, είναι ζήτημα εάν θα υπήρχε χώρος να κάνει κανείς επί τόπου στροφή, εάν ήθελε να γυρίσει πίσω.

Σε λίγο εμφανίστηκε και το φεριμπότ, που ερχόταν από το Fierze γεμάτο αυτοκίνητα και φορτηγά. Ευτυχώς ήταν αρκετά μεγάλο και έτσι ο φόβος μήπως δεν χωράγαμε εξαφανίστηκε. Ο οδηγός έγραφε ότι το ατομικό εισιτήριο κάνει 500 λεκ (κάπου 3,5?) και του αυτοκινήτου 1300 λεκ (κάπου 10 ?) ανά τετραγωνικό μέτρο! Με τους υπολογισμούς μας το εισιτήριο του αυτοκινήτου θα ξεπέρναγε τα 60 ?, για μια διαδρομή 2,5 ωρών, κάτι που μας φαινόταν ιδιαίτερα ακριβό και μάλιστα για την Αλβανία. Όμως ήμασταν αποφασισμένοι να το κάνουμε σε κάθε περίπτωση. Εν τέλει όμως στο σημείο αυτό ο οδηγός ήταν εντελώς λάθος. Το εισιτήριο του αυτοκινήτου κόστισε 1600 λεκ (γύρω στα 11,5 ?), το ατομικό εισιτήριο 200 λεκ (γύρω στο 1,5 ?) και ακόμα 200 λεκ για το πέρασμα του τούνελ, σύνολο 16 ? περίπου. Περιμένοντας την είσοδό μας στο φεριμπότ ο υπεύθυνος της αποβάθρας μας έπιασε την κουβέντα στα Ελληνικά. Είχε δουλέψει για δυο χρόνια στην Ελλάδα και αρκετά χρόνια στην Ιταλία. Ήταν πολύ ευγενικός και εξυπηρετικός και στην ερώτησή μας που ήταν καλύτερα, στην Ελλάδα ή στην Ιταλία, η απάντησή του ήταν ανεπιφύλακτη : «στην Ελλάδα, γιατί εκεί δουλεύαμε λιγότερο…». Τα συμπεράσματα δικά σας και προσοχή μην μας ακούσει το ΔΝΤ.

Μπήκαμε από τους πρώτους στο φεριμπότ και ανεβήκαμε αμέσως στο κατάστρωμα να θαυμάσουμε το τοπίο. Τώρα βλέπαμε από ψηλά και από την αντίθετη κατεύθυνση το που περιμέναμε τόση ώρα. Μία μικρή αποβάθρα στην ρίζα ενός τεράστιου κατακόρυφου βράχου. Καμία πρόσβαση δεν υπήρχε πέρα από την μαύρη τρύπα του τούνελ που κατέληγε σε αυτήν. Γύρω-γύρω η λίμνη και από πάνω ο βράχος. Ήδη κάποια αυτοκίνητα είχαν ήδη προστεθεί σε όσα περίμεναν να μπουν στο φεριμπότ και όταν αυτά επιβιβάστηκαν άρχισαν να εμφανίζονται από το τούνελ ένα-ένα τα φορτηγά, που είχαμε δει να περιμένουν στην γέφυρα. Τώρα εξηγούνταν γιατί περίμεναν. Απλά δεν χώραγαν στην αποβάθρα.

Το φεριμπότ ξεκίνησε και εμείς βλέπαμε γύρω-γύρω τις καταπράσινες πλαγιές των βουνών να καταλήγουν με μεγάλες κλίσεις στα καταγάλανα νερά της λίμνης. Όμως η αίσθηση δεν ήταν ότι βρίσκεσαι σε μία τεχνητή λίμνη, αλλά σε ένα ποτάμι χωρίς ροή νερού. Σε ένα ποτάμι, με πολλές διακλαδώσεις δεξιά και αριστερά. Οι βραχώδεις σχηματισμοί σου έκοβαν την ανάσα. Άλλοτε εντελώς κατακόρυφοι για εκατοντάδες μέτρα, με δέντρα να ξεφυτρώνουν μέσα από τις σχισμές των βράχων. Άλλοτε τσαλακωμένοι με εμφανείς τις διάφορες γεωλογικές στρώσεις και εντυπωσιακά δείγματα των έντονων γεωλογικών μεταβολών, που έχουν συμβεί στο παρελθόν. Τα καταπράσινα βουνά, διαδέχονταν τεράστιοι άγονοι βραχώδεις ορεινοί όγκοι, που σου έκρυβαν το οπτικό πεδίο και σου δημιουργούσαν την εντύπωση ότι το φεριμπότ βαδίζει προς ένα αδιέξοδο. Και όμως όσο το φεριμπότ προχωρούσε μια στενή υδάτινη δίοδος εμφανίζονταν ανάμεσα στους βραχώδεις όγκους και ένα νέο υπέροχο θέαμα ερέθιζε το οπτικό νεύρο. Σε λίγο ανάμεσα από τα βουνά που έπεφταν μέχρι το νερό εμφανίστηκαν οι χιονισμένες κορυφές από τα υψηλά βουνά της βορειοανατολικής Αλβανίας. Που και που μικρά νησάκια εμφανίζονταν στον δρόμο μας, ή ανάμεσα στις απότομες πλαγιές σχηματίζονταν μικρές παραλίες.

Περιττό να πω ότι παγωμένος αέρας κατέβαινε από τα χιονισμένα βουνά και μέσα στο στενό πέρασμα που κινούμασταν ανέβαζε την ταχύτητά του και έκανε την συνεχή παραμονή στο κατάστρωμα ανυπόφορη. Έτσι κατά διαστήματα ήμασταν αναγκασμένοι να κάνουμε μικρά πεντάλεπτα διαλείμματα στον εσωτερικό χώρο του φεριμπότ και να κοιτάμε προς τα έξω από τα μικρά παράθυρά του. Πρέπει να πω ότι είχαμε πολύ ταλαντευτεί για το τι ρούχα θα παίρναμε στην εκδρομή αυτή. Η πρόβλεψη του καιρού έδειχνε καλές για την εποχή θερμοκρασίες για την διάρκεια της ημέρας, όμως για το μισό του ταξιδιού, που θα κινούμασταν στα βουνά, το βράδυ οι θερμοκρασίες θα έπεφταν μέχρι και τους μηδέν βαθμούς! Όμως θέλοντας να αποφύγουμε μεγάλο όγκο και βάρος αποσκευών είχαμε προτιμήσει να πάρουμε πιο ελαφριά ρούχα και να υπομείνουμε κάποιο κρύο για λίγες μέρες. Ήδη η επιλογή μας αυτή δοκιμαζόταν.

Η φωτογραφική μηχανή είχε πάρει φωτιά. 150 φωτογραφίες σε μία διαδρομή 2,5 περίπου ωρών. Φωτογραφίες που βλέποντας τες εκ των υστέρων είναι πολύ κατώτερες από την υπέροχη αίσθηση που μας άφησε η εμπειρία αυτή.

Σε όλη αυτή την διαδρομή – που σε μήκος δεν ήταν πάνω από 30-35 χλμ. – η απουσία ανθρώπινης δραστηριότητας ήταν σχεδόν ολοκληρωτική. Αραιά και που στις απότομες πλαγιές των βουνών εμφανίζονταν μεμονωμένες αγροικίες, που απορούσες πως μπορεί να φτάνει κανείς μέχρι εκεί, αφού πουθενά δεν υπήρχε ούτε ήταν δυνατόν να υπάρχει δρόμος. Μόνο σε μία περίπτωση σε ένα μικρό αλλά καλλιεργημένο πλάτωμα δίπλα στην λίμνη ήταν συγκεντρωμένα 5-6 αγροτόσπιτα. Ούτε εδώ έφτανε δρόμος και ήταν φανερό ότι κάθε επικοινωνία γινόταν από το νερό.

Μια απορία μάλιστα μας δημιουργήθηκε, η οποία μας έχει μείνει μέχρι σήμερα αναπάντητη και συνεπώς κάθε ιδέα ευπρόσδεκτη. Πως μεταφέρθηκε μέχρι την λίμνη Κομάν το φεριμπότ που έκανε την διαδρομή; Ούτε το οδικό δίκτυο προσφέρεται, ούτε ναυπηγεία υπάρχουν στην περιοχή, για να μπορεί να γίνει κάποια έστω συναρμολόγηση, ούτε από το νερό μπορούσε να έρθει, αφού υπάρχουν φράγματα με υψομετρικές διαφορές. Απορία….

Φτάσαμε στο τέλος της διαδρομής και το φεριμπότ έδεσε πάλι σε μία μικρή αποβάθρα. Καθώς είχαμε μπει από τους πρώτους βγήκαμε τώρα από τους τελευταίους. Βρισκόμασταν πίσω από ένα μεγάλο κομβόι από φορτηγά και πηγαίναμε σιγά-σιγά για 2-3 χλμ. σε έναν στενό χωμάτινο δρόμο στην αριστερή πλευρά της λίμνης μέχρι το χωριό του Fierze. Είχαμε τώρα να κάνουμε μία ορεινή διαδρομή σε έναν λευκό δρόμο του χάρτη, δηλαδή σε δρόμο κακής βατότητας και ανηφορικό μέχρι να συναντήσουμε τον δρόμο που οδηγούσε προς το Κούκες και τα σύνορα και τον οποίο είχαμε πάρει το πρωϊ πριν τον εγκαταλείψουμε με κατεύθυνση το Κομάν. Με τρόμο σκεφτόμουνα να κάνουμε τον δρόμο με τόσα φορτηγά μπροστά μας. Όμως η τύχη μας χαμογέλασε. Φτάνοντας σε μια γέφυρα που έφευγε προς τα δεξιά στον δρόμο που έπρεπε να ακολουθήσουμε, όλα τα φορτηγά αλλά και όλη η υπόλοιπη κίνηση κατευθύνθηκε προς τα αριστερά στον δρόμο που οδηγούσε στα ορεινά χωριά της βορειοανατολικής Αλβανίας, στα οποία τα φορτηγά μετέφεραν μια σειρά από αγαθά. Πήραμε λοιπόν μόνοι μας τον δρόμο στην δεξιά πλευρά την λίμνης και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε το βουνό. Σε λίγο είδαμε να ορθώνονται μπροστά μας τα 152 μέτρα ύψος του φράγματος του Fierze και όταν ο δρόμος ανέβηκε ακόμα πιο ψηλά, αντικρύσαμε το τρίτο μέρος της τεχνητής λίμνης, που βρίσκονταν αρκετά πιο ψηλά από την λίμνη του Κομάν, που βρισκόμασταν μέχρι πριν από λίγο.

Πρέπει να πω σε αυτό το σημείο ότι σε όλο το ταξίδι μας διαπιστώσαμε σχεδόν ολοκληρωτική απουσία χιλιομετρικών πινακίδων. Στην συγκεκριμένη περίπτωση μάλιστα είχαμε και αντικρουόμενες πληροφορίες για το μήκος του δρόμου που είχαμε να διανύσουμε (μέχρι το σημείο Ζ του χάρτη). Ο ένας χάρτης έδειχνε 40 χλμ, ο άλλος 50. Στο τέλος αποδείχτηκαν 60. Ο δρόμος δεν ήταν εν τέλει κακός, αλλά με συνεχείς στροφές και μεγάλες ανηφόρες ή κατηφόρες με αποτέλεσμα να χρειαστούμε σχεδόν 2 ώρες. Ο δρόμος ήταν όμως σχεδόν έρημος. Σε όλη την διαδρομή δεν συναντήσαμε παρά 7-8 αμάξια, από αυτά 3-4 μαζεμένα που ακολουθούσαν μια νεκροφόρα! Οικισμοί ελάχιστοι, στην ουσία λίγες αραιές συστάδες από σπίτια. Σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις πήραμε μαζί μας ανθρώπους, που έκαναν οτοστόπ. Έναν βοσκό, έναν αγρότη που κουβάλαγε μια βαριά μπαταρία αυτοκινήτου με την μικρή του αδερφή, κάποιον που είχε μείνει στην μέση του πουθενά από βενζίνη. Σε όλο μας το ταξίδι, πήραμε σε διάφορες χώρες συνολικά 12 άτομα που έκαναν οτοστόπ. Με εξαίρεση έναν Πολωνό με μια νεαρή Τουρκάλα, όλοι οι υπόλοιποι ήταν ντόπιοι και δεν μιλούσαν ούτε μία λέξη Αγγλικά ή μιαν άλλη ξένη γλώσσα. Απ’ ότι καταλάβαμε το οτοστόπ είναι κάτι το συνηθισμένο. Δεδομένου ότι δεν είδαμε ούτε σε μία περίπτωση να κυκλοφορούν επαρχιακά λεωφορεία, φαίνεται ότι χρησιμοποιούν αυτόν τον τρόπο για να μετακινούνται από χωριό σε χωριό. Σε μία περίπτωση μάλιστα περνώντας τα σύνορα από την Κροατία για την Βοσνία στον δρόμο για την Τρεμπίνιε, ένας κύριος είχε συνοδεύσει την 20χρονη κόρη του μέχρι την δημοσιά, για να βρει αντ’αυτής ένα αυτοκίνητο στους επιβάτες του οποίου θα εμπιστεύονταν την νεαρή κοπέλα στον 25 χιλιομέτρων δρόμο μέχρι την πόλη. Μας είδε σαν ένα ζευγάρι ώριμων και αξιοσέβαστων Αλβανών, αφού το αμάξι μας είχε αλβανικές πινακίδες και έτσι μας δόθηκε η ευκαιρία να συνοδεύσουμε επιτυχώς την κόρη του.

Σε λίγο βγήκαμε στον δρόμο για το Κούκες, και λίγο αργότερα ο δρόμος έφτιαξε πολύ και έτσι μας δόθηκε η ευκαιρία να τρέξουμε λίγο και να καλύψουμε ένα μέρος από την καθυστέρηση που είχαμε. Δεν αργήσαμε να φτάσουμε στα σύνορα με το Κόσοβο με κατεύθυνση το Πρίζρεν….

περισσότερες φωτο στο επόμενο Post

 

[galat]

Φωτογραφίες από την λίμνη του Κομάν

Η μικρή αποβάθρα του Κομάν

Και μία σπηλιά δίπλα σε αυτήν

Τα χιονισμένα βουνά της βορειοανατολικής Αλβανίας

Μικρές παραλίες στις όχθες της λίμνης

Και όμως στο βάθος υπήρχε πέρασμα...

Ελάχιστη η ανθρώπινη παρουσία στην λίμνη

Και μικρά καταπράσινα νησάκια

Πότε άγονες, πότε καταπράσινες οι πλαγιές, που κατέληγαν στην λίμνη

Τα γεωλογικά παιχνίδια

Πράσινο στα κατακόρυφα βράχια μέχρι το νερό

 

[hydronetta]

Δεύτερο ευχαριστώ για το οπτικό υλικό που μας ταξίδεψε

 

[ΕΡΣΗ]

Μαγικο! Μαγικο!

 

[mariath]

Εντυπωσιάστηκα με το τοπίο και τις φωτογραφίες! Ομολογώ ότι δεν ήξερα τίποτα γι΄αυτά τα μέρη.

 

[pigi_dikaiou]

Οπως ολες οι ταξιδιωτικες σου ιστοριες,ετσι κι αυτη τεινει να γινει μοναδικη!!!!Ευχαριστω το βλεμμα πισω απο τον φακο!!

 

[pattyyy]

Είμαι εντυπωσιασμένη από την ομορφιά που μπορεί να κρύβει ένα κοντινό μέρος για το οποίο δεν είχα τίποτα υπόψη μου! Ευχαριστώ για την υπέροχη αφήγηση και τις μαγευτικές φωτογραφίες!

 

[NTINA]

Αυτό το ταξίδι το κάνω βήμα βήμα, για δεύτερη φορά μαζί σου αγαπητέ galat

 

[galat]

Πρώτη μέρα στο Κόσοβο : Πριζρένη

Περνώντας τα σύνορα από την Αλβανία προς το Κόσοβο ένιωθα λίγο περίεργα σκεπτόμενος ότι επισκεπτόμουνα μία χώρα, που την ύπαρξή της δεν αποδεχόταν η δικιά μου χώρα. Σαν να έμπαινα στο σπίτι κάποιου, στον οποίο η οικογένειά μου είχε κάνει μία μεγάλη προσβολή. Συγχρόνως όμως είχα και μία μεγάλη απορία, πως μπορεί να είναι μια νεοσύστατη χώρα, που γεννήθηκε από την στάχτη της, μόλις 3 χρόνια πριν. Το Κόσοβο μπορεί να το έχουν αναγνωρίσει πάνω από 75 χώρες στον κόσμο, όμως δεν είναι μέλος του ΟΗΕ και συνεπώς έχει πρόβλημα με την συμμετοχή του σε διεθνείς οργανισμούς. Σε αυτά τα πλαίσια δεν περιλαμβάνεται στην πράσινη κάρτα και για τον λόγο αυτό τα ξένα αυτοκίνητα, που εισέρχονται σε αυτό, οφείλουν να πληρώσουν ασφάλεια περίπου 30 ευρώ. Εξαίρεση τα Αλβανικά αυτοκίνητα και έτσι την γλυτώσαμε.

Οι διαδικασίες στα σύνορα ήταν σύντομες και απλές. Σε όλα τα συνοριακά περάσματα του ταξιδιού, δεδομένου και του ότι βρισκόμασταν εκτός τουριστικής περιόδου αλλά και του ότι περνάγαμε συνήθως από δευτερεύοντα περάσματα, οι διαδικασίες ήταν σύντομες. Τους φαινόταν λίγο περίεργος ο συνδυασμός ελληνικών διαβατηρίων και αλβανικού αυτοκινήτου, αλλά ο έλεγχος ήταν λίγο-πολύ τυπικός και έτσι σε καμία περίπτωση δεν είχαμε καθυστέρηση.

Το Prizren (στα Ελληνικά Πριζρένη) δεν απείχε πάνω από μισή ώρα από τα σύνορα. Φτάσαμε το απογευματάκι κουρασμένοι μετά από την κοπιαστική και μακρόχρονη διαδρομή στα βουνά. Όπως και όλες οι πόλεις που συναντήσαμε και τις επόμενες μέρες στα βουνά, η Πριζρένη διασχίζεται από ένα ποτάμι, κάτι που της δίνει μιαν ιδιαίτερη γοητεία. Διαθέτει ένα ιστορικό κέντρο πολύ καλά διατηρημένο και – κάτι που μας έκανε πολύ καλή εντύπωση – πεζοδρομημένο σε ένα μεγάλο του μέρος. Τα λιθόστρωτα καλντερίμια, τα οθωμανικά σπίτια, τα τούρκικα λουτρά, οι πέτρινες τοξωτές γέφυρες δημιουργούν την εικόνα ενός οικισμού από το παρελθόν. Η μείξη των μιναρέδων με τα καμπαναριά των ορθόδοξων και καθολικών εκκλησιών, δείχνει την μέχρι πρόσφατα συνύπαρξη κατοίκων διαφορετικών θρησκειών. Σήμερα πλέον η συντριπτική πλειοψηφία των 130.000 περίπου κατοίκων της είναι Αλβανοί μουσουλμάνοι. Πάνω από τον οικισμό στην κορυφή του γειτονικού λόφου βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο και στην παρακείμενη πλαγιά η κατεστραμμένη Σέρβικη εκκλησία του Ιησού του Σωτήρα.

Η Πριζρένη είναι ιστορικά μία πολύ σημαντική πόλη για τους Κοσοβάρους και τους Αλβανούς, αφού σε αυτήν έγινε το 1878 η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια των Αλβανών για διαμόρφωση εθνικής συνείδησης και για την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους. Στις 10 Ιουνίου 1878, παραμονές του Συνεδρίου του Βερολίνου, στο οποίο θα συζητιόταν η τύχη των Βαλκανίων, αντιπρόσωποι από τα Βιλαέτια του Κοσσυφοπεδίου, του Μοναστηρίου, των Ιωαννίνων και της Σκόδρας συναντήθηκαν σε ένα μικρό κτίριο στο κέντρο της Πριζρένης και ίδρυσαν την λεγόμενη Λίγκα της Πριζρένης, με βάση την οποία γινόταν προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης από την Οθωμανική αυτοκρατορία, ίδρυσης αλβανικών σχολείων, στρατού κλπ. Η προσπάθεια αυτή αντιμετωπίστηκε στρατιωτικά από την πύλη και καταπνίγηκε τρία χρόνια αργότερα.

Στο κτίριο αυτό, που αποτελεί τμήμα ενός συγκροτήματος τεσσάρων κτιρίων, στεγάζεται σήμερα το μουσείο για την Λίγκας της Πριζρένης. Όμως αυτό που είναι περισσότερο ενδιαφέρον, δεν είναι τόσο όσα θα δει κανείς στο ίδιο το μουσείο, αλλά η πληροφόρηση για την ιστορία του ίδιου του κτιρίου. Στο αρχικό κτίριο ιδρύθηκε την δεκαετία του 1960 – από το καθεστώς του Τίτο - για πρώτη φορά το μουσείο της Λίγκας της Πριζρένης. Την ίδια περίοδο κατέστη αναγκαία η μετακίνηση του κτιρίου για μερικές δεκάδες μέτρα, λόγω της διάνοιξης της παραποτάμιας οδού. Όμως το κτίριο, με την ιστορική του σημασία για τους Κοσοβάρους, υπήρξε το 1999 θύμα της καταστροφικής μανίας των Σέρβων. Τα μεσάνυκτα της 27 προς 28 Μαρτίου του 1999, Σέρβικες δυνάμεις πυρπόλησαν το κτίριο με αποτέλεσμα την ολική καταστροφή του. Ήταν τέτοια η μανία τους που την επόμενη μέρα ισοπέδωσαν με μπουλντόζες εντελώς τα εναπομείναντα ερείπια. Όμως η σημαντικότερη απώλεια δεν ήταν η καταστροφή του ίδιου του κτιρίου, αφού αυτό έτσι και αλλιώς επανακατασκευάστηκε αργότερα επιτυχώς με τα ίδια μορφολογικά στοιχεία και υλικά, αλλά η καταστροφή των πρωτότυπων εγγράφων και ντοκουμέντων της Λίγκας της Πριζρένης, που εκτίθονταν στο μουσείο. Είναι προφανές ότι αυτά ακριβώς τα συμβολικά ντοκουμέντα αποτελούσαν και τον κύριο στόχο των Σέρβων εθνικιστών.

Tο μουσείο για την Λίγκας της Πριζρένης

Φωτογραφία του 1999 από το κατεστραμμένο κτίριο του μουσείου της Λίγκας της Πριζρένης

Βέβαια στην πόλη δεν υπάρχουν μόνο τα ίχνη της καταστροφικής βίας των Σέρβων. Στις 17-18 Μαρτίου του 2004 κατά τις ταραχές και τις βιαιότητες των Αλβανών Κοσοβάρων ενάντια των Σέρβων συμπολιτών τους, πέρα από τους δεκάδες νεκρούς και τις εκατοντάδες των προσφύγων, μεγάλες ήταν οι καταστροφές σημαντικών Σέρβικων μνημείων, κύρια ορθόδοξων εκκλησιών και μοναστηριών. Μεγάλος αριθμός των εκκλησιών αυτών, που καταστράφηκαν κατά το λεγόμενο «Πογκρόμ του Μαρτίου», βρίσκονται στην Πριζρένη. Στο ιστορικό κέντρο της πόλης, πάνω στο πεζόδρομο, θα συναντήσει κανείς την ονομαζόμενη Επισκοπική εκκλησία του Αγ.Γεωργίου, του 19ου αιώνα. Στον επισκέπτη θα κάνει εντύπωση η παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων της KFOR, που προστατεύει την εκκλησία. Μπαίνοντας στην εκκλησία, αυτό που θα κάνει όμως εντύπωση είναι οι πάλλευκοι φρεσκοσοβατισμένοι τοίχοι. Και όμως διαβάζοντας τους οδηγούς θα πληροφορηθεί ότι η εκκλησία, ήταν πλούσια από αγιογραφίες, όνυχες και μάρμαρα. Παρ’όλες τις εργασίες αποκατάστασης που γίνονται τα τελευταία χρόνια με διεθνή χρηματοδότηση, οι καταστροφές του 2004 έχουν αφαιρέσει μεγάλο μέρος από την παλιά αίγλη του ναού. Όμως ο πόλεμος δεν του αφαίρεσε μόνο αίγλη, του αφαίρεσε κύρια πιστούς, αφού κάτω από το κλίμα του φόβου, η συντριπτική πλειοψηφία των ορθόδοξων Κοσοβάρων Σέρβικης καταγωγής, έχουν εγκαταλείψει την πόλη. Βρεθήκαμε στην Πριζρένη την Κυριακή των Βαϊων. Από νωρίς το πρωϊ οι καμπάνες του ναού ακούγονταν σε όλο το κέντρο της πόλης. Κινηθήκαμε προς τον ναό, όχι τόσο από θρησκευτική ευλάβεια, όσο από περιέργεια για να δούμε την συμμετοχή των πιστών. Το θέαμα ήταν μάλλον θλιβερό. Ένας μεγάλος ναός, με μόνο 6-7 πιστούς.

Η εκκλησία του ΑγίουΓεωργίου

Πιο σημαντικός όμως θεωρείται ο καθεδρικός ναός της Παναγίας της Λιέβισκα του 12ου αιώνα. Μαζί με τρία άλλα σημαντικά βυζαντινά θρησκευτικά μνημεία του Κοσόβου (για τα δύο από αυτά θα μιλήσουμε στην συνέχεια της ιστορίας), έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO ως μνημείο Παγκόσμιας κληρονομιάς, με τον τίτλο «Μεσαιωνικά Μνημεία στο Κόσοβο». Ο ναός της Παναγίας της Λιέβισκα μετατράπηκε σε τζαμί από τους Οθωμανούς και ξαναχρησιμοποιήθηκε σαν εκκλησία από τις αρχές του 20ου αιώνα. Κατά την δεκαετία του 1950 έγιναν εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης. Ο ναός διαθέτει μεγάλο αριθμό από υπέροχες αγιογραφίες και αποτελεί σημαντικό δείγμα της λεγόμενης Παλαιολόγιας Αναγέννησης με επιρροές τόσο από την Ορθόδοξη Βυζαντινή τεχνική, όσο και από την Δυτική Ρωμανική παράδοση. Δυστυχώς τόσο ο ναός, όσο και οι αγιογραφίες του υπέστησαν σοβαρές ζημιές από πυρπόληση τον Μάρτιο του 2004. Ο επισκέπτης μπορεί να δει μόνο το σιδερόφρακτο εξωτερικό του ναού, αφού εργασίες επισκευής του δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα και συνεπώς ο ναός παραμένει κλειστός. Και εδώ θα συναντήσει κανείς την παρουσία της KFOR.

Ο ναός της Παναγίας της Λιέβισκα

Ανάμεσα από την σιδερόφρακτη πρόσοψη διακρίνεται ένα μικρό δείγμα από τις αγιογραφίες του ναού.

Το πιο χαρακτηριστικό μνημείο της πόλης είναι όμως το τζαμί του Σινάν πασά, του μεγάλου Οθωμανού αρχιτέκτονα του 16ου αιώνα, που κόσμησε ολόκληρη την Οθωμανική αυτοκρατορία με πάνω από 300 κτίσματα. Το τζαμί του Σινάν πασά δεσπόζει με τον μιναρέ του στο κέντρο της πόλης. Κτίστηκε το 1615 και θεωρείται ότι κατά την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη από το ορθόδοξο μοναστήρι των Αγίων Αρχαγγέλων, το οποίο την εποχή εκείνη βρισκόταν σε ερειπιώδη κατάσταση. Το 1919 οι Σέρβοι αποφάσισαν την επανακατασκευή του μοναστηριού των Αγίων Αρχαγγέλων και για τον σκοπό αυτό άρχισαν να αφαιρούν αρχιτεκτονικά μέλη από το τζαμί του Σινάν Πασά, για να τα επανατοποθετήσουν στην αρχική τους θέση. Η αντίδραση των πιστών μουσουλμάνων, ανάγκασαν τους Σέρβους να σταματήσουν την καταστροφή. Όμως οι μαρμάρινες κολώνες της σκεπαστής εισόδου του τζαμιού είχαν ήδη αφαιρεθεί και όπως λέγεται αυτές είχαν ριχτεί στο ποτάμι. Η σκεπαστή αυτή είσοδος επανακατασκευάστηκε μόλις το 2009. Στο τζαμί εκτελούνται ακόμα εργασίες επισκευών και για τον λόγο αυτό δεν είναι επισκέψιμο. Υπάρχει μάλιστα διχογνωμία των αρχών για το εάν πρέπει να λειτουργήσει σαν μουσείο ή να επανέλθει στην τελετουργική θρησκευτική του χρήση.

Tο τζαμί του Σινάν πασά

Διακρίνονται οι πρόσφατες μαρμάρινες κολώνες, που αντικατέστησαν αυτές που είχαν ριχτεί στο ποτάμι…

Υ.Γ. Το Κόσοβο δεν έχει «αναγνωρίσει» ούτε το travelstories, αφού δεν το εμφανίζει σαν ανεξάρτητη χώρα. Το περίεργο όμως είναι ότι και το Μαυροβούνιο, που αποτελεί μέλος του ΟΗΕ και είναι διεθνώς αναγνωρισμένο, εξακολουθεί να εμφανίζεται στους χάρτες του travelstories σαν ενιαία χώρα με την Σερβία!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Τα λουτρά του Μεχμέτ πασά

 

[Twinkie]

Οι φωτογραφίες είναι πραγματικά μοναδικές! Όπως και η αφήγηση εξάλλου...Ευχαριστούμε

 

[galat]

Δεύτερη μέρα στο Κόσοβο : Στον δρόμο για το Πέκ

Εγκαταλείψαμε μεσημεράκι την Πριζρένη με προορισμό μας όχι την Πρωτεύουσα Πρίστινα, την οποία δεν ήταν προγραμματισμένο να δούμε στο ταξίδι αυτό, αλλά για το Ιπέκιο ή Πέκ, σύμφωνα με την ελληνική του ονομασία (στα Αλβανικά Peje και στα Σέρβικα Pec). Η διαδρομή ήταν μικρή και εύκολη. Μόλις 75 χλμ σε πεδιάδα. Και όμως στην μικρή αυτή διαδρομή είχαμε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα να δούμε.

Στην αρχή του ταξιδιού μας λίγο πριν φτάσουμε στην Τζάκοβα κάναμε μια σύντομη στάση για να θαυμάσουμε την οθωμανική γέφυρα των «ραφτάδων» (Ura e Terzive) του 1750 με τα δέκα τοξωτά ανοίγματα, που πιθανολογείται ότι ονομάστηκε έτσι επειδή η κατασκευή της χρηματοδοτήθηκε από την συντεχνία των ραφτάδων.

Η γέφυρα των «ραφτάδων» - Ura e Terzive

Στην συνέχεια επισκεφτήκαμε την Τζάκοβα (Gjakove ή Djakovica), η οποία είναι μια πόλη 90.000 περίπου κατοίκων, που στο παρελθόν, την εποχή της μεγάλης ακμής των Δαλματικών πόλεων, υπήρξε κέντρο διέλευσης του εμπορίου προς την Πρίστινα και από εκεί προς Ανατολάς. Λόγω ίσως αυτής της εμπορικής της παράδοσης, η Τζάκοβα διαθέτει σήμερα ένα ονομαστό ανοικτό παζάρι, που συγκεντρώνει όλους τους κατοίκους της περιοχής. Δυστυχώς όμως βρεθήκαμε στην πόλη ημέρα Κυριακή και το παζάρι ήταν κλειστό. Όμως παρ’όλα αυτά ήταν ιδιαίτερα γραφικό με ένα πολύ μεγάλο αριθμό μικρών μαγαζιών, το ένα δίπλα στο άλλο, κατασκευασμένα κύρια από ξύλο και καταλαμβάνοντας μία πολύ μεγάλη έκταση μέσα στην πόλη. Το παζάρι υπέστη σοβαρές ζημιές στην διάρκεια του πολέμου, οι οποίες όμως ήδη έχουν αποκατασταθεί. Χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό στοιχείο της πόλης οι παλιές ξύλινες στεγασμένες αυλόπορτες, που οδηγούν στις εσωτερικές αυλές των παλαιών παραδοσιακών οθωμανικών σπιτιών, όπως αυτές που είχαμε ήδη συναντήσει στην Σκόδρα, στην Αλβανία.

Μια σκεπαστή αυλόπορτα στην οδό του Αλή πασά του Τεπελενλή….

Σε όλη την διαδρομή που κάναμε προς Τζάκοβα συναντήσαμε στην άκρη του δρόμου πολλά σημεία με αφημένα λουλούδια. Σε κάποια από αυτά βρίσκονταν κόκκινες κορδέλες ή στεφάνια με το σήμα του UCK, του στρατού των Αλβανόφωνων του Κοσόβου, που πολέμησε για την ανεξαρτησία του Κοσόβου. Σε κάποια τέλος υπήρχαν και φωτογραφίες με τα ονόματα των πεσόντων του UCK στην μάχη για την ανεξαρτησία.

Επόμενη προγραμματισμένη στάση μας ήταν στα παραδοσιακά χωριά Dranoc και Isniq. Για το πρώτο πήραμε μία λοξή αριστερή διασταύρωση δέκα επτά περίπου χλμ μετά την Τζάκοβα. Χίλια διακόσια μέτρα μετά βρήκαμε τα πρώτα σπίτια του χωριού, το οποίο είναι αρκετά καλοδιατηρημένο και διαθέτει παραδοσιακά αγροτόσπιτα πυργοειδούς μορφής. Χαρακτηριστικό τους τα μικρά παράθυρα, οι στεγασμένες αυλόπορτες αλλά και οι στεγασμένες ξύλινες σκάλες, που οδηγούν στον όροφο και που σίγουρα στο παρελθόν σε περίπτωση απειλής μπορούσαν να αφαιρεθούν. Το χωριό είναι μικρό, αρκετά ενδιαφέρον και τελευταία αναπτύσσεται σε κέντρο πολιτιστικών εκδηλώσεων. Την εποχή, που πήγαμε, δεν υπήρχε κίνηση στο χωριό, ούτε ήταν δυνατόν να επισκεφτεί κανείς κάποια από τα πυργόσπιτα, που έχουν πρόσφατα επισκευαστεί.

Το παραδοσιακό χωριό Dranoc

Για το Isniq (προσοχή μην μπερδέψετε το Isniq με το Izniq, που επίσης ευρίσκεται στην περιοχή) πήραμε μία δεξιά διασταύρωση, χίλια διακόσια μέτρα περίπου μετά το Decan, αμέσως μετά το ποτάμι. Το χωριό ευρίσκεται χίλια μέτρα μετά την διασταύρωση και δεν είναι τόσο καλοδιατηρημένο, όπως το Dranoc. Διαθέτει και αυτό μερικά διάσπαρτα πυργόσπιτα. Ενδιαφέρον ήταν ότι μπορέσαμε να δούμε το εσωτερικό ενός από αυτά.

Το παραδοσιακό χωριό Isniq

Όμως πριν το Isniq περάσαμε από το Decan, στο οποίο κάναμε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες επισκέψεις στο Κόσοβο στην περίφημη ορθόδοξη μονή του Ντετσάνι. Κτισμένη τον 14ο αιώνα με υπέροχες αγιογραφίες, περιλαμβάνεται στην λίστα των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO μαζί με το Πατριαρχείο του Πέκ, το μοναστήρι της Γκρατσάνιτσα και την Παναγίας της Λιέβισκα στα «μεσαιωνικά μνημεία του Κοσσυφοπέδιου» (που ακόμα αναφέρονται στην λίστα της UNESCO ότι περιλαμβάνονται στην Σερβία).

Ήταν ήδη μεσημεράκι, ο οδηγός έλεγε ότι το μοναστήρι είναι κλειστό τις μεσημεριανές ώρες, είπαμε όμως να κάνουμε μια σύντομη βόλτα μέχρι αυτό, με σκοπό εάν το βρίσκαμε κλειστό να επανέλθουμε το απόγευμα από το Πέκ. Πήραμε με βορειοδυτική κατεύθυνση τον δρόμο προς το μοναστήρι του Ντετσάνι, που βρίσκεται δυο χλμ έξω από το Decan. Ο δρόμος δεν είχε καθόλου κυκλοφορία και λίγο έξω από το χωριό συναντήσαμε στρατιωτικές εγκαταστάσεις της KFOR. Αντιαρματικά εμπόδια στον δρόμο υποχρέωναν τα αυτοκίνητα να κάνουν ζιγκ ζαγκ πριν σταματήσουν για έλεγχο στο φυλάκιο. Δεν ξέραμε εάν επιτρέπονταν να προχωρήσουμε. Στο φυλάκιο όμως σχεδόν ούτε μας έδωσαν σημασία και έτσι προχωρήσαμε προς το μοναστήρι. Βρισκόμασταν σε μία κοιλάδα, που λίγο μετά θα εξελίσσονταν στο περίφημο φαράγγι του Decan. Όλη η κοιλάδα ήταν υποδειγματικά καλλιεργημένη και προφανώς όλες οι εκτάσεις ανήκαν στην μονή. Είναι γνωστό ότι όλη η περιοχή του Δυτικού Κοσόβου, ονομάζονταν για αιώνες από τους Σέρβους, ως Μετόχια, γιατί αποτελούσαν εκτάσεις, που είχαν παραχωρηθεί από τους Βυζαντινούς στο πατριαρχείο του Πέκ και στο μοναστήρι του Ντετσάνι.

Φτάνοντας έξω από το μοναστήρι υπήρχε και νέο φυλάκιο της KFOR. Εδώ πλέον ο έλεγχος ήταν σχολαστικός. Παραδώσαμε τα διαβατήριά μας, καταγραφήκαμε στους καταλόγους των επισκεπτών και ειδοποιήθηκε ο υπεύθυνος της μονής για να μας παραλάβει. Πράγματι μας υποδέχτηκε ένας νεαρός σέρβος καλόγερος με άπταιστα αγγλικά, ο οποίος και ανάλαβε να ανοίξει για εμάς (ούτε ωράριο, ούτε τίποτα) και να μας ξεναγήσει στην κεντρική εκκλησία της μονής Βισόκι Ντετσάνι, που κτίστηκε στα μέσα του 14ου αιώνα. Η εκκλησία ήταν εντυπωσιακή με τις 1000 υπέροχες τοιχογραφίες της με θέματα από την Καινή διαθήκη. Όλο το μοναστήρι αποτελούσε έναν περίκλειστο χώρο, με τα κτίσματα της μονής περιμετρικά και μία υπέροχη αυλή στο κέντρο, στην οποία βρισκόταν ο κεντρικός ναός της μονής. Η αυλή ήταν ιδιαίτερα περιποιημένη με γρασίδι και ψηλά ωραία δέντρα. Ο καιρός ήταν καλός, με μια ελαφριά δροσιά και όμως σποραδικά στην αυλή βρίσκονταν άλιωτα κομμάτια από χιόνι. Δεν συναντήσαμε άλλον κόσμο στην μονή, πέρα από μερικούς στρατιωτικούς, ένας από τους οποίους με στολή εκστρατείας είχε μπει νωρίτερα στον ναό, όταν μας ξεναγούσε σε αυτόν ο εκπρόσωπος της μονής.

Δεν δώσαμε σημασία, όταν όμως βγήκαμε από την μονή μας περίμενε μία έκπληξη. Όταν είχαμε έρθει νωρίτερα, είχαμε παρκάρει δέκα περίπου μέτρα μακριά από το φυλάκιο, πιστεύοντας ότι δεν ενοχλούσαμε κανένα, αφού στην περιοχή δεν βρισκόταν ούτε ένα άλλο αυτοκίνητο. Μας είχε κάνει εντύπωση ότι από την KFOR επέμεναν να μετακινήσουμε το αυτοκίνητο στο πάρκιγκ, που βρίσκονταν παραπάνω. Τώρα βγαίνοντας, καμιά δεκαριά θηριώδη στρατιωτικά τζίπ, κάποια πανάκριβα με φιμέ τζάμια είχαν καταλάβει όλο τον χώρο μπροστά από το φυλάκιο, ενώ καμιά εικοσαριά στρατιώτες περίμεναν με προεντεταμένα τα όπλα τους. Τι είχαμε κάνει; Δεν αργήσαμε να καταλάβουμε ότι ο στρατιωτικός, που συναντήσαμε στον ναό ήταν κάποιος επίσημος του ΝΑΤΟ και όλοι αυτοί η συνοδεία του. Παραλάβαμε τα διαβατήριά μας και συνεχίσαμε την πορεία μας.

Το μοναστήρι Ντετσάνι

Φωτογραφίες από το εσωτερικό του ναού από το Σέρβικο λήμμα της Wikipedia

Φτάσαμε στο Πεκ, μια πόλη 90.000 κατοίκων, που και αυτή διασχίζεται από ποτάμι και περιτριγυρίζεται από ψηλά βουνά, που την εποχή που πήγαμε ήταν χιονισμένα. Μια ήσυχη επαρχιακή πόλη, με σύγχρονα ως επί το πλείστον κτίρια χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μείναμε σε ένα μικρό ξενοδοχείο στο κέντρο της πόλης κοντά στο ξενοδοχείο Dukagjini, στο οποίο θα είχαμε προτιμήσει να μείνουμε, αλλά δυστυχώς ήταν κλειστό λόγω επισκευών. Βρήκαμε όμως ανοικτό το εστιατόριό του, στο οποίο και φάγαμε πολύ καλά, αλλά σχετικά ακριβά για Κόσοβο, αφού για γεύμα 2 ατόμων με κρασί δώσαμε 44 ευρώ, ενώ την προηγουμένη στο Πρίζρεν (με μπύρα) είχαμε δώσει 18 ευρώ. Όμως άξιζε τα λεφτά του.

Το Πέκ

Την επομένη μέρα το πρωί, πριν φύγουμε είχαμε προγραμματίσει μία επίσκεψη στο ονομαστό φαράγγι του ποταμού Ρούγκοβα και στο πατριαρχείο του Πέκ, που βρίσκεται στην αρχή του φαραγγιού. Κανονικά η διαδρομή που διασχίζει το φαράγγι του Ρούγκοβα φτάνει μέχρι το Μαυροβούνιο και θα είχαμε προτιμήσει αυτή την είσοδο στο Μαυροβούνιο, αφού η διαδρομή φημίζεται για το ιδιαίτερο φυσικό της κάλος. Όμως το πέρασμα αυτό είναι κλειστό επειδή δεν έχει ακόμα αποναρκοθετηθεί η περιοχή. Η περιοχή συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών, ντόπιων και ξένων και είναι γνωστό κέντρο οικολογικών και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να την επισκεφτείτε και μάλιστα να αφιερώσετε λίγη τουλάχιστον ώρα σε περπάτημα για να μπορέσετε να απολαύσετε το υπέροχο τοπίο με τα κατακόρυφα βράχια εκατοντάδων μέτρων, που κρέμονται πάνω από το φαράγγι, με τα ορμητικά νερά του ποταμού και τις πολλές πηγές και καταρράκτες να αναβλύζουν από τα βράχια και τον δρόμο να περνάει κάτω από τον λαξευμένο βράχο. Τα λόγια είναι όμως φτωχά, όπως δυστυχώς και οι φωτογραφίες. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο εντυπωσιακή.

Το φαράγγι του Ρούγκοβα

Το πατριαρχείο του Πέκ, που όπως ήδη αναφέραμε περιλαμβάνεται στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, φυλάσσονταν και αυτό από την KFOR. Για άλλη μία φορά παραδώσαμε τα διαβατήρια μας, ειδοποιήθηκαν οι υπεύθυνοι και μας παρέλαβε μία γυναίκα καλόγρια αυτή την φορά, που μας άνοιξε την εκκλησία της μονής και μας ξενάγησε σε άπταιστα αγγλικά. Για την ακρίβεια όμως δεν πρόκειται για μία μόνον εκκλησία, αλλά για τρείς παράλληλες και συνεχόμενες εκκλησίες, που διαθέτουν είσοδο από έναν κοινό πρόναο. Στη μέση ο ναός των αγίων Αποστόλων, στον οποίο μέχρι την απόσχιση του Κοσόβου από την Σερβία γινόταν η ενθρόνιση του πατριάρχη της Σέρβικης εκκλησίας. Προς βορρά ο ναός του Αγίου Δημητρίου και προς νότο ο κύριος ναός της Παναγίας της Οδηγήτριας, όπου φυλάσσεται και η εικόνα της Θεοτόκου του Πέκ. Όλο το συγκρότημα διαθέτει και αυτό υπέροχες τοιχογραφίες.

Το πατριαρχείο του Πέκ (φώτο από τη Wikipedia)

Φωτογραφίες από το εσωτερικό του ναού από το Σέρβικο λήμμα της Wikipedia

Με την επίσκεψη στο πατριαρχείο του Πέκ ολοκληρώθηκε ουσιαστικά η επίσκεψή μας στο Κόσοβο και κατευθυνθήκαμε προς τα σύνορα με το Μαυροβούνιο. Φύγαμε με ανάμικτα συναισθήματα, όπως και είχαμε έρθει. Από τη μια το αναφαίρετο δικαίωμα ενός λαού στην αυτοδιάθεση, από την άλλη ένας γειτονικός λαός να νιώθει ότι του έχει αποκοπεί βάναυσα κάτι από τα σπλάχνα του. Τόσο το μοναστήρι του Ντετσάνι, όσο και το πατριαρχείο του Πέκ με την πλούσια ιστορία τους, αλλά και οι υπόλοιποι σέρβικοι ναοί στο Κόσοβο κάνουν προφανές γιατί οι Σέρβοι νιώθουν έτσι για το Κόσοβο. Ένα άλυτο πρόβλημα, που θα αποτελεί πάντα μία εν δυνάμει βραδυφλεγή βόμβα για την ειρήνη στα Βαλκάνια. Θα μπορέσει άραγε να επικρατήσει κάποτε η λογική της συνεργασίας, της συνύπαρξης, του κοινού συμφέροντος για παράλληλη και από κοινού ανάπτυξη; Δυστυχώς τα πρόσφατα επεισόδια στις σέρβικες περιοχές του Κοσόβου και στα σύνορα με την Σερβία δείχνει ότι κάτι τέτοιο δεν είναι ακόμα δυνατό.

 

[galat]

Θέλω να ζητήσω συγνώμη για την σοβαρή καθυστέρηση στην συνέχεια της ιστορίας, αλλά με έπιασε το καλοκαίρι…