traveladdict
Member
- Μηνύματα
- 1.380
- Likes
- 1.345
- Επόμενο Ταξίδι
- Λος Άντζελες
- Ταξίδι-Όνειρο
- ΣριΛάνκα,Βενεζουέλα ξανά!
Περιεχόμενα
Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010.
Μετά από μια τρελή μέρα δουλειάς, νάμαι στο ταξί για το Βενιζέλος. Πρέπει να πάω στο Άγιο Όρος, για κατεπείγουσα δουλειά μιας ημέρας. Προορισμός μου η Μονή Κωνσταμονίτου, η φτωχότερη του Άθω.
Η πτήση για τη Θεσσαλονίκη φεύγει μισή ώρα πριν τα μεσάνυχτα και ήταν η μόνη που μπορούσα να πάρω, γιατί η μέρα μου ήταν πολύ γεμάτη και με πολύ τρέξιμο.
Άφιξη στη Θεσσαλονίκη και κατευθείαν στο σπίτι φίλων για ένα σύντομο ύπνο.
Μεγάλη η σύνδεση μ'αυτή την πόλη, εδώ σπούδασα και έχω πολύ καλούς και αξιόλογους φίλους.
Ο ύπνος βέβαια καθυστέρησε, γιατί με την κουβέντα πέρασε η ώρα και όταν ξεράθηκα, χτύπησε το ξυπνητήρι. 5 τα χαράματα.
Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010.
Με ταξί στο ΚΤΕΛ Χαλκιδικής. Αυτό είναι ξεχωριστά από όλα τα άλλα ΚΤΕΛ και βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της πόλης και χρειάζεσαι χάρτη για να το βρεις, μια και είναι κοντά σε αυτοκινητόδρομους και ανισόπεδες. Καινούργιες περιοχές, που ούτε τις ήξερα...
Α ρε Θεσσαλονίκη! Πως άλλαξες και πως μεγάλωσες έτσι!
Μια άλλη Αθήνα έγινες και νομίζεις ότι κρατάς ακόμα την ατμόσφαιρα που είχες...
Πηγαίνοντας στο ΚΤΕΛ, νόμισα πως ήμουν στο Λ.Α.:
Δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας, ατέλειωτα πάρκινγκ, επιχειρήσεις με νυχτοφύλακες.
Πάω κατευθείαν στο γκισέ. Χαίρεται, τι κάνετε? Θέλω ένα εισιτήριο για την Ουρανούπολη.
Η τύπισσα με κοίταξε. Με επιστροφή?
Με επιστροφή.
Έπεσε έξω, δεν πάω να μονάσω. Τόσα θα έχει δει αυτή και η άγρια αυτή ώρα είναι αποκλειστικά για όσους πάνε στο Όρος, υπάρχει ανταπόκριση με το καράβι.
20 ευρώ.
Τάσταξα και πήγα για καφέ δίπλα.
Στις 6.15 τα μεγάφωνο αρχίζει: Το λεωφορείο για Αρναία, Παλιοχώρι, Νεοχώρι, Στάγειρα, Στρατώνι, Ιερισσό, Νέα Ρόδα, Ουρανούπολη είναι έτοιμο για αναχώρηση!
Έχω τη θέση 3, μπροστά. Δεν είμαστε καλά! να μη μπορώ να απλώσω τα πόδια μου.
Πάω μια θέση πιο πίσω. Το λεωφορείο μισοάδειο. Έξω νύχτα, σκοτάδι πίσσα.
Ο οδηγός σε κατάσταση μερακλαντάν, άκουγε ραδιόφωνο, έναν σταθμό που τον λένε Λαϊκό. Αχ αμάν.
Ξεκινάμε. Περνάμε από γειτονιές που ούτε τις είχα ξαναδει, περιοχές με ωραία σπίτια, κήπους και φαρδείς δρόμους, σαν αμερικάνικα προάστια.
Νέα Ραιδεστός, Αγία Αναστασία (έχει και μοναστήρι εκεί), απίστευτο πόσο απλώθηκε αυτή η πόλη!!!!!!
Περνάμε ένα χωριό που το λένε Γαλάτιστα, μπαίνουμε πλέον στο νομό Χαλκιδικής. Ψιλοκοιμάμαι και στα απότομα ξυπνήματα μου διακρίνω μέσα στο σκοτάδι, κορυφές δέντρων, πρέπει να περνάμε από πυκνό δάσος.
Με το χάραμα, είμαστε στην Αρναία.
Καμία σχέση με την Αρναία που θυμόμουν πριν 20 χρόνια. Αυτή εδώ, είναι κούκλα! Μακεδονίτικα αρχοντικά, λιθόστρωτα καλντερίμια, παραδοσιακά φανάρια για το φωτισμό, πράσινο παντού. Ακόμα και τα τσιμεντένια τερατουργήματα μειώνονται μπροστά στην ομορφιά των παλιών και νεότερων ωραιότατων σπιτιών.
Η Αρναία που θυμόμουν, ήταν ελεεινή και τρισάθλια, με αλουμίνια στα μπαλκόνια, άσφαλτο παντού και κακόγουστα σπίτια. Μεγάλη αλλαγή!!!!
Συνεχίζουμε για Στάγειρα και Στρατώνι.
Το πράσινο είναι κυρίαρχο, μα τι προνομιούχο μέρος είναι αυτό!!!!!!
Δάση παντού, μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι.
Και ξαφνικά σκάει η ανατολή.
Ένας κατακόκκινος ήλιος να βγαίνει από το πέλαγος και μπροστά, σαν ζωγραφικός πίνακας όλη η ακτή, μέχρι το Όρος, ο ισθμός, το νησάκι της Αμμουλιανής και στο βάθος ο επιβλητικός Άθως να ορθώνει την πυραμίδα του καταμεσής στο Αιγαίο.
A million dollar view!!! Και με υπόκρουση Πασχάλη Τερζή...
Το Στρατώνι, μια ευχάριστη έκπληξη. Το θυμόμουν σαν ένα βιομηχανικό χωριό, σε ωραία μεν τοποθεσία πάνω στη θάλασσα, αλλά άσχημο σαν οικισμό.
Τώρα όλα διαφορετικά. Φαρδείς δρόμοι, δεντροστοιχείες, ωραία καινούργια σπίτια με καταπράσινους κήπους, φοινικόδεντρα και παιδιά που περιμένουν το λεωφορείο να τα πάει στο σχολείο. Μια ήσυχη και καταπράσινη suburbia, που μόνο στην Ελλάδα δεν θα φανταζόμουν ότι υπάρχει.
Η Ιερισσός το ίδιο.
Περνάμε από Νέα Ρόδα, ψιλοαδιάφορο το μέρος, μια πινακίδα γράφει για τη Διώρυγα του Ξέρξη και σε ανύποπτο χρόνο βρισκόμαστε στην εσωτερική ακτή, στον Σιγγιτικό κόλπο να βλέπουμε απέναντι την Αμμουλιανή και τη Σιθωνία.
Η ατμόσφαιρα είναι πολύ καθαρή, νόμισα ότι αν άπλωνα το χέρι θα άγγιζα τα σπίτια της Αμμουλιανής. Τα Δρένια, μια ομάδα από ακατοίκητα νησάκια με παραμυθένιες αμμουδιές, μας συντροφεύουν μέχρι την Ουρανούπολη.
Από τη θάλασσα.
Γιατί από τη στεριά, άρχισαν να ορθώνονται κάτι ξενοδοχεία μεγατόνων, που βιάζουν κυριολεκτικά το τοπίο και μάλιστα λόγω της λήξης της σεζόν, μοιάζουν εγκαταλειμένα: Ομπρέλες και ξαπλώστρες μαζεμένες η μια πάνω στην άλλη, τα ταχύπλοα τραβηγμένα έξω, τα περισσότερα παράθυρα κλειστά, μόνο με κανα-δυό πολύχρωμες πετσέτες μπάνιου απλωμένες, να θυμίζουν τους καθυστερημένους τουρίστες που ήρθαν εκ Ρωσίας, για να ζήσουν το Οκτωβριάτικο καλοκαίρι της Χαλκιδικής.
Φτάνουμε στην Ουρανούπολη.
Όσοι είναι για διαμονητήριο κατεβαίνουν εδώ! Οι υπόλοιποι? Έχει ακόμα μια στάση 200 μέτρα πιο κάτω.
Κατεβαίνω λοιπόν, πάω και γω με τους υπόλοιπους Αλβανούς - Ρουμάνους - Μολδαβούς και Γωργιανούς που πάνε για δουλειά στο Όρος, μπαίνουμε στο γραφείο των διαμονητηρίων, είχε πάγκους, αλλά η ουρά ήταν σχετικά μικρή.
Είχα κλείσει διαμονητήριο από το Σεπτέμβριο, γιατί μόνο περιορισμένος αριθμός επισκεπτών-προσκυνητών επιτρέπεται να μπει στο Όρος κάθε μέρα.
Με το διαμονητήριο (25 ευρώ) στα χέρια πάω για εισιτήριο.
Για Κωνσταμονίτου? 4.80.
Μάλιστα, δώστε μου ένα παρακαλώ.
Και τώρα? όλοι είναι μαζεμένοι σε 1-2 καφε της παραλίας, εγώ δεν θέλω κόσμο όμως, βρίσκω ένα συμπαθητικό καφέ/σερβίρεται μπουγάτσα, απέναντι από τον μεσαιωνικό πύργο.
Μέσα η ιδιοκτήτρια αγνώστου εθνικότητας. Κάτι μεταξύ Βουλγάρας, Ρωσίδας και Ρουμάνας. Αγέλαστη και σκληρή, θύμιζε τις αντίστοιχες στα αμερικάνικα σαλούν του Κάτω Κολοράντο.
Και εκεί που καθόμουν και απολάμβανα τον καφέ μου με συνοδεία ενός αφράτου πεινιρλί, νάσου μια τύπισσα.
Που πάτε, στο Όρος?
Μάλιστα.
Και αρχίζει. Απνευστί:
Αχ το Περιβόλι της Παναγιάς, που κανέναν δεν αφήνει απροστάτευτο, που αυτοί εδώ οι παλιάνθρωποι τόχουν δίπλα τους και μόνο τα λεφτά τους νοιάζουν, Μαμωνάς! Μαμωνάάάααας, που να σας τα λέω, ο άντρας μου αυτοκτόνησε και έμεινα στους πέντε δρόμους, δουλεύω-δουλεύω (δις), αλλά κουράστηκα πια, έχω και τον καρκίνο, να! να σας δείξω τις ακτινογραφίες, εσείς είστε από Θεσσαλονίκη? Αααα από Αθήνα, και γω Αθηναία είμαι και αφού έχασα τον άντρα μου ήρθα εδώ γιατί πουλάω θυμίαμα, αλλά οι δουλειές δεν πάνε καλά και τώρα μου κάνουν έξωση, που μένετε στην Αθήνα? Στα Εξάρχεια? αχ τι ωραία που είναι τα Εξάρχεια!! πλούσια και καλή περιοχή (καλά με δουλεύει αυτή...) άρα τον έχετε τον τρόπο σας, σε ποια μονή πάτε? έχετε πνευματικό? εγώ έχω έναν και τον βοηθάω τον παπούλη, αλλά τώρα δεν έχω λεφτά, μου λείπουν 200 ευρώ, τα 1300 τα μάζεψα, αλλά με πετανε στον δρόοοομοοοοοοο, ουαάααααα! Σνιφ, κλαψ, λυγμ.
Και να δάκρυα, εγώ να μη ξέρω τι να κάνω, να της δώσω κάτι? αλλά μάλλον για επαγγελματίας μου έκανε. Πίνω τον καφέ μονορούφι, της λέω με συγχωρείτε πάω μέσα να πληρώσω, είχα πληρώσει πιο πριν και ίσως να με είχε δει κιόλας, αλλά δεν είχα άλλη δικαιολογία.
Πάω μέσα ήταν η αγέλαστη με το σκληρό πρόσωπο.
Με συγχωρείτε αυτή η κυρία έχει όντως ανάγκη? Δηλαδή αν έχει η γυναίκα να τη βοηθήσουμε, μη μας κοροϊδεύει όμως...
Με κοιτάζει παγερά και συνεχίζει τη δουλειά της, αδιαφορώντας για την ερώτηση.
Πετάγεται μια άλλη, σαν κόρη της μούκανε αυτή. Με ελληνικά με έκδηλη βαλκανική προφορά μου λέει: Μη πιστεύετε ότι ακούτε. Αυτή το συνηθίζει, πάει και κολλάει στους προσκυνητές.
Σωστά, γιατί όχι? Ο άλλος πάει να σώσει τη ψυχή του, να μη δώσει καμιά ελεημοσύνη στην πτωχή και δυστηχήσασα, αντί να τα δώσει στους χαραμοφάηδες μοναχούς, που τίποτα δε αφήκαν όρθιο, τίποταααα!!! Θου Κύριε φυλακή τω στόματί μου.
Πάω έξω. Ξέρετε μαντάμ, το καράβι φεύγει κλπ κλπ.
Καλέ που πάτε? Περιμένετε λίγο, τι θα κάνετε στο καράβι τόσην ώρα, αυτό θέλει μισή ώρα να φύγει!
Πρέπει να πάω, γιατί τώρα που το θυμήθηκα, έχω να δω έναν παλιό συμμαθητή μου που θέλει να μου δείξει τη συλλογή με τις σπάνιες πεταλούδες του. Μα που έχω το μυαλό μου????
Σβββιιιν!
Κατευθείαν στο καράβι, που άρχισε να γεμίζει.
Αναλογία Ελλήνων - αλλοδαπών*: 1 προς 10.000.
* Ρώσοι, Ουκρανοί, Σέρβοι, Σκοπιανοί, Βούρρργαροι, Ρουμάνοι, Αλβανοί, Γεωργιανοί και λοιποί Καυκάσιοι.
Ελληνικά κανείς!!! Ακόμα και οι καλόγεροι ξένοι ήταν.
Οι έλληνες σαν πιο παλιοί παίρνουν τα ταχύπλοα-ταξί και πάνε γρήγορα χωρίς να υφίστανται το συρφετό της ανατολής και τις ερωτήσεις: φοτό? α σπασίμπα.
Η μέρα προμηνύεται καραγκόρτζιους, με έναν ήλιο λαμπρό και μια θάλασσα λάδι, με γαλαζοπράσινους βυθούς που είναι μια πρόκληση για βουτιά από το κατάστρωμα του πλοίου.
_____________________________________________________________
photo by wikipedia.org
Αυτό το αρχείο εικόνας διανέμεται με τους όρους της άδειας Creative Commons / Αναφορά - Παρόμοια Διανομή 3.0 Μη εισαγόμενο
Το καράβι σχίζει τα γαλανά νερά του κόλπου αφήνοντας την Ουρανούπολη πίσω. Οι περισσότεροι επιβάτες – αν όχι όλοι – είναι Ορθόδοξοι. Οι Ορθόδοξοι έχουν προτεραιότητα στο Όρος άλλωστε.
Το πλοίο είναι γεμάτο Σέρβους, Ρώσους και Βούλγαρους. Οι Σέρβοι πάνε στο δικό τους μοναστήρι στη μονή Χιλιανδαρίου, που βρίσκεται χαμένη μέσα στα πευκοδάση της.
Εγώ κάθομαι και παρατηρώ αυτό το αντρικό πλήθος, που χαίρεται επειδή πάει σε έναν τόπο απαγορευμένο, έναν τόπο που τόσα έχει ακούσει για αυτόν. Κάποιοι στήνονται για φωτογραφίες, άλλοι συνομιλούν με μοναχούς, οι Έλληνες είναι λιγοστοί, είναι και καθημερινή, τα σχολειά άνοιξαν, όλοι είναι πίσω στις δουλειές τους πλέον.
Στο Άγιο Όρος έχω πάει πολλές φορές.
Όχι ότι είμαι θρήσκος, ήταν μια ωραία ανάπαυλα μέσα στα μαθήματα που δίναμε τότε, φοιτητής στη Θεσσαλονίκη και η ευκαιρία της φτηνής εκδρομής ήταν ένα δέλεαρ.
Πήγαινα λοιπόν για την μοναδική φύση – όσοι έχετε πάει, καταλαβαίνετε για τι μιλάω – φύση που όμοια της δεν υπάρχει πουθενά στην Ελλάδα. Τεράστια δάση, βουνοκορφές, βαθιά φαράγγια και κοιλάδες με ορμητικά ποτάμια, καταρράκτες και φυσικές πισίνες, βράχοι που ορθώνονται από τα βάθη του πελάγους, υπέροχες αμμουδιές και ακρωτήρια, βιότοποι και σπηλιές. Τόπος ξωτικών και άλλων πλασμάτων της νύχτας, ζωντανός και με απίστευτη ενέργεια.
Καλντερίμια σωστά μνημεία, στρωμένα πριν χίλια χρόνια, συνδέουν τα μοναστήρια και περνάνε από πέτρινες γέφυρες, ή στα πιο απότομα, από ξύλινες κρεμαστές.
Και μέσα σ’ αυτή την πανδαισία της φύσης, τα μοναδικά μοναστήρια, ολόκληρες μεσαιωνικές πολιτείες, με κάστρα, πύργους και αποθήκες, αρσανάδες, εκκλησίες και αρχονταρίκια, ξενώνες, τραπεζαρίες και αίθουσες, ένας κόσμος του Μεσαίωνα, που όμοιος του δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον πλανήτη.
Και παντού αγιογραφίες, όλοι οι τοίχοι είναι κατάγραφοι από πάνω ως κάτω με εξαιρετικής τέχνης αγιογραφίες, που τα χρώματα τους σε ζαλίζουν και η θεματολογία τους σε κάνει να ανατριχιάζεις.
Αίθουσες μικρές και μεγάλες, διάδρομοι που περνάνε κάτω από πέτρινες καμάρες και στρίβουν ανάμεσα σε τείχη και κλιμακοστάσια που ανεβοκατεβαίνουν σε διάφορα επίπεδα, δημιουργούν ολόκληρους λαβύρινθους, όπου ένας αμύητος μπορεί εύκολα να μπερδευτεί.
Αυτόν λοιπόν τον μεσαιωνικό κόσμο, που είναι τόσο κοντά μας και συνάμα τόσο μακρυά μας, πρέπει να τον επισκεφτούν όλοι οι άρρενες Έλληνες.
Και αν είναι και λίγο τυχεροί, μπορεί να νιώσουν αυτό το κλικ, που θα τους αλλάξει τη ζωή για πάντα.
Όχι, δεν μιλάω για απόφαση ζωής, για να μονάσει κανείς εκεί, αυτό είναι πολύ δύσκολο και θέλει κότσια για να το κάνεις.
Μιλάω για τη λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά, μιλάω για αυτά τα δυο λόγια που θα ακούσεις και θα τους δώσεις σημασία, ενώ στον έξω κόσμο ούτε που θα τα πρόσεχες.
Μιλάω γι το άνοιγμα της ψυχής, για το πώς θα δεις τον κόσμο με διαφορετικό μάτι.
Γιατί το Όρος δεν είναι μόνο φύση και μνημεία. Είναι τρόπος ζωής, είναι η είσοδος σε έναν άλλο κόσμο, παραμυθένιο, που δύσκολα δεν θα σε αγγίξει.
Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους στο Όρος.
Έχω γνωρίσει μοναχούς που μόνο μοναχοί δεν ήταν, πονηροί, φιλάργυροι, λάγνοι και κοιλιόδουλοι και ανθρώπους που μιλάνε κλαίγοντας με το Θεό, ενώ τις ασέληνες νύχτες βλέπουν το διάβολο στο καμπαναριό να γελάει με βρυχηθμούς, τριχωτός και με μάτια σαν αναμμένα κάρβουνα.
Έχω γνωρίσει αγίους, που κι η ματιά τους ακόμα, σε κάνει να αναρωτιέσαι, το ζεις τώρα αυτό, ή είναι της φαντασίας σου?
Έχω γνωρίσει μοχθηρούς ανθρώπους λαϊκούς με βλέμμα λύκου, αλλά και άλλους πιο αθώους από μωρά παιδιά.
Έχω γνωρίσει νεαρά παιδιά που έχουν φτιάξει αδελφότητες και έχουν ωριμότητα και σοφία, που ούτε καθηγητές πανεπιστημίου δεν έχουν.
Έχω γνωρίσει ανθρώπους απλούς, ανθρώπους ξιπασμένους που τσακίζονται σαν σπιρτόξυλα, μόλις βρεθούν αντιμέτωποι με την αλήθεια τους, που τόσοι την αποφεύγουν στον έξω κόσμο.
Έχω ακούσει ιστορίες απίστευτες, για μοναχούς σε απομακρυσμένα κελλιά, που έχουν δολοφονήσει τους νεαρούς εραστές τους και έχουν θάψει τα πτώματα στην αυλή του κελλιού τους, ή για ανόητους επισκέπτες που δεν προνόησαν να φτάσουν πριν τη δύση του ήλιου στο μοναστήρι και κλείστηκαν απ’έξω και την άλλη μέρα τους βρήκαν μισότρελους και με κάτασπρα μαλλιά από τον απύθμενο τρόμο που έζησαν όλη τη νύχτα έξω από τα προστατευτικά τείχη της μονής.
Έχω ακούσει για ανθρώπους που χάθηκαν ανεβαίνοντας στον Άθω και για μοναχούς που κατασπαράχτηκαν από γιγαντιαία κήτη στα άπατα, αβυσσαλέα και σκοτεινά νερά που περιτριγυρίζουν το Όρος - άλλωστε και η πρώτη καταγραφή στην ιστορία για την επίθεση καρχαριών σε ανθρώπους, αφορά αυτή την περιοχή, όταν ο στόλος του Μαρδόνιου καταστράφηκε από τις κακοκαιρίες που δέρνουν τις ακτές του Άθω.
Έχω ακούσει για θαύματα, για φωτιές που άναψαν μόνες τους και έδωσαν σινιάλο σε καραβοτσακισμένους ναυτικούς που κινδύνευαν, για καμπάνες που χτυπάνε τη νύχτα, για Αγίους που εμφανίζονται στους πιστούς, για την Παναγία που κάνει εμφανίσεις σε πανικοβλημένους οδοιπόρους και για κεραυνούς που δεν πέφτουν ποτέ πάνω στους μεταλλικούς σταυρούς στους τρούλους των ναών και στα καμπαναριά.
Έχω ζήσει καταστάσεις που ξεφεύγουν, έχω συζητήσει με ανθρώπους τόσο κοντά στο θείο, που μου φαίνεται αστείο τώρα να ψάχνω βιβλιογραφίες για τους σούφι και για τους βουδιστές του Θιβέτ, όταν οι ίδιες εμπειρίες και γνώσεις μπορούν να αποκτηθούν με μια απλή επίσκεψη στο Όρος.
Το πρώτο αγιορείτικο κτίσμα που βλέπουμε στην ακτή είναι ο αρσανάς της Χρουμίτσας. Εδώ είναι και η οριογραμμή μεταξύ νομού Χαλκιδικής και Αγιορείτικης Πολιτείας. Υπάρχει πανύψηλος φράκτης που την τελευταία φορά πέρασα παράνομα με έναν φίλο, με χίλιες προφυλάξεις, σε μια απόπειρα διάσχισης της χερσονήσου από βορρά προς νότο, μέσα από άγριες και απάτητες εκτάσεις και όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά ήταν ευκολότερο να το κάνουμε μονομιάς, παρά να πηγαίναμε στις Καρυές να παίρναμε διαμονητήριο και μετά να πηγαίναμε βόρεια.
Τότε τα διαμονητήρια τα παίρναμε από τις Καρυές μόνο και όχι όπως σήμερα από την Ουρανούπολη.
Τότε επίσης, όλες σχεδόν οι μετακινήσεις γινόταν με τα πόδια, τα αυτοκίνητα ήταν λιγοστά, γιατί λιγοστοί ήταν και οι δασικοί δρόμοι.
Τρεις μέρες περπατούσαμε στα αδιαπέραστα πευκοδάση, παίρνοντας λάθος δρόμους που δεν έβγαζαν πουθενά, ακολουθώντας αντιπυρικές ζώνες που σταματούσαν έτσι απότομα, φορτωμένοι με αντίσκηνα, υπνόσακους και τρόφιμα, γιατί είχαμε μελετήσει σωστά τις αποστάσεις και ξέραμε ότι δεν θα περάσουμε από κατοικημένους τόπους.
Βγήκαμε σε ονειρικές παραλίες, που η Καραϊβική μπροστά τους ωχριά, αμμουδερές λωρίδες με πεύκα και γιγαντιαία κατάλευκα από την αλμύρα κούτσουρα πεταμένα στο γιαλό, περάσαμε από διάσελα και σκαρφαλώσαμε σε απότομες ακτές, όταν τα μονοπάτια χάνονταν από την αχρηστία, πνιγμένα στη βλάστηση.
Ο αρσανάς της Χρουμίτσας συνδέεται με τη Χρουμίτσα με χωματόδρομο. Η Χρουμίτσα κατοικείται από Σλάβους που καλλιεργούν αμπέλια για την παραγωγή του περίφημου Αγιορείτικου οίνου.
Από τον αρσανά και προς το νότο, πέντε λεπτά με το πλοίο, απέχει το κελλί των Καμένων.
Τα Καμένα είναι κανα-δυό σπίτια ερείπια σήμερα, σε έναν ελαιώνα που βγαίνει στη θάλασσα. Τόπος στοιχειωμένος, που αποπνέει μια αδιόρατη απειλή και που τον έζησα όταν αναγκαστήκαμε να διανυκτερεύσουμε εδώ, κατά την τότε λαθραία περιήγηση στον αγιορείτικο βορρά.
Όταν στήσαμε το αντίσκηνο διαισθάνθηκα ότι κάτι δεν μου άρεσε αλλά δεν μπορούσα να εντοπίσω τι είναι.
Στα Καμένα διαδραματίζεται και η αληθινή ιστορία του Le Carrier, που τη δεκαετία του 50 βρέθηκε εδώ με σοβαρή πνευμονία και ο μοναδικός μοναχός που κατοικούσε τότε το κελλί, του έδωσε μια γερή δόση ποντικόλαδο και τον γιάτρεψε (μη ρωτάτε τι είναι το ποντικόλαδο, είναι τόσο αηδιαστικό που δεν θα τρώτε για μέρες).
Μετά τα Καμένα, η ακτή ανυψώνεται επιβλητικά με τα πεύκα να κρέμονται στην κυριολεξία πάνω απ΄το νερό.
Σε κανένα δεκάλεπτο, η ακτή στρίβει και ξαφνικά μπροστά μας ξετυλίγεται το μοναδικό θέαμα της Θηβαϊδας. Η Θηβαϊς είναι σκήτη που παραχωρήθηκε στο Ρωσικό μοναστήρι και στα τέλη του 19ου αιώνα, μετατράπηκε σε σανατόριο για τους Ρώσους μοναχούς, αλλά και για τους Ρώσους ευγενείς που ερχόταν στον Άθω να ηρεμήσουν και να ξεκουραστούν.
Πάντα τη θυμάμαι ερειπωμένη, ένα μεγάλο χωριό-φάντασμα, όπου ζουν μόνο κουκουβάγιες και νυχτερίδες, με κισσούς να σκαρφαλώνουν σε παράθυρα που χάσκουν, γκρεμισμένες στέγες και πεύκα να ξεφυτρώνουν παντού, καλύπτοντας τις αυλές, τα βοηθητικά κτίρια και παρεκλήσσια.
Και τι έκπληξη, όταν διαπίστωσα ότι η Θηβαϊδα ξανακατοικήθηκε, ο ναός της ήταν φρεσκοβαμμένος και τουλάχιστον ένα κτίριο είχε κατοίκους!
Οι ξένοι μαζεμένοι στο κατάστρωμα, προσπαθούν να φωτογραφήσουν, αλλά η κάμερα δεν μπορεί να συλλάβει το μεγαλείο του τοπίου, την καταπράσινη ακτή και το γαλάζιο της θάλασσας κάτω από τον εκτυφλωτικό ελληνικό ήλιο που τόσο σπανίζει στα μέρη τους.
Ακολουθεί ακτογραμμή έρημη, με πολλές παραλίες και δυσπρόσιτη ενδοχώρα, γιατί το δάσος φτάνει μέχρι την αμμουδιά. Μόνο μερικά ξεχασμένα κελλιά υπάρχουν, για μερακλήδες μοναχούς-ψαράδες που βρίσκουν τον παράδεισο σ’αυτές τις έρημες παραλίες, όπου τα ψάρια είναι άφθονα και τεράστια.
Και φτάνουμε στην περίφημη Γιοβάντσα, τον αρσανά της μονής Χιλιανδαρίου, του Σέρβικου μοναστηριού. Αυτό βρίσκεται μέσα σε δάση κοντά στη βόρεια ακτή του Όρους, πολύ μακριά από τη Γιοβάντσα και ζει κυρίως από την ξυλεία που παράγει.
Ο αρσανάς αυτός δεν λειτουργούσε στο παρελθόν, γιατί όλες οι μετακινήσεις γινόταν από τον άλλο αρσανά της Μονής, στις βόρειες ακτές, στο ανοιχτό πέλαγος. Οι συχνές κακοκαιρίες όμως και οι δυνατές τρικυμίες, ανάγκασαν τη μονή να ξανανοίξει τον αρσανά της Γιοβάντσας, καθ’ότι αυτός βρίσκεται στον Σιγγιτικό κόλπο, όπου οι καιροί είναι πολύ καλύτεροι και τα κύματα μικρότερα.
Αν και η Γιοβάντσα απέχει περισσότερο από τον αρχικό αρσανά, εν τούτοις είναι βολικότερη, ιδίως τώρα που έχουν ανοίξει τα σύνορα και οι Σέρβοι έρχονται κατά κύματα στη μονή.
Πράγματι, με το που πιάσαμε στον αρσανά, το μισό καράβι άδειασε.
Όλοι οι Σέρβοι κατέβηκαν και επιβιβάστηκαν σε φορτηγά, που τους μετέφεραν 8 χιλιόμετρα στο δύσβατο εσωτερικό της χερσονήσου.
Πιο κάτω είναι ο αρσανάς της Μονής Ζωγράφου, αυτή είναι Βουλγαρική.
Ο αρσανάς μοιάζει βγαλμένος από παραμύθι με τη Χιονάτη. Ένας μικρός πύργος και ένας ανεμόμυλος σε αχρηστία σήμερα, σε ένα τοπίο θεϊκό, με φόντο πεύκα και κυπαρίσσια και μπροστά η κρυστάλλινη γαλαζοπράσινη θάλασσα. Δίπλα έχει και έναν άλλο ερειπωμένο πύργο, κατάλοιπο παλιάς οχύρωσης.
Και φτάνουμε στον αρσανά της Μονής Κωνσταμονίτου, τον τελικό προορισμό μου.
Αντιγράφω από διάφορες ιστοσελίδες του Αγίου Όρους μερικές χρήσιμες πληροφορίες:
Μια επίσκεψη στο Άγιον Όρος είναι, για τους περισσότερους, εμπειρία ζωής.
Σχεδόν όλοι όταν παίρνουν το δρόμο της επιστροφής δίνουν υπόσχεση στον εαυτό τους ότι κάποτε θα επιστρέψουν. Και οι περισσότεροι τηρώντας την υπόσχεσή τους επιστρέφουν για να ζήσουν αυτή την τόσο διαφορετική εμπειρία της παραμονής στο Άγιον Όρος.
Όλοι πάντως νιώθουν έντονη την ανάγκη να περάσουν κάποτε τα σύνορα του σύγχρονου κόσμου και να ζήσoυν και πάλι την βυζαντινή κοσμική και εκκλησιαστική παράδοση.
Πλησιάζοντας σε κάθε μονή, το πρώτο πράγμα που παρατηρούν οι επισκέπτες είναι ότι κτηριακά οι μονές μοιάζουν με μεγάλα κάστρα, σαν οχυρωμένες μεσαιωνικές πολιτείες.
Ένα επιβλητικό και πανύψηλο τείχος ενισχυμένο κατά διαστήματα με πυργίσκους, πολεμίστρες, ζεματίστρες, καθώς και ένα μεγάλο και επιβλητικό πύργο στο υψηλότερο ή το πιο αδύνατο σημείο της μονής.
Ο λόγος που υπαγόρευσε στους μοναχούς τέτοιου είδους κατασκευές, ήταν η ανάγκη που είχαν να αμυνθούν απέναντι στους πολλούς και διάφορους εχθρούς που επιχείρησαν να κατακτήσουν και να λεηλατήσουν το Όρος ανά τους αιώνες (πειρατές, Φράγκοι, Καταλανοί κ.α.).
Στη μέση περίπου του τείχους βρίσκεται η μία και μοναδική είσοδος της μονής, με δύο πύλες σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη.
Οι πύλες κλείνουν με βαριές ξύλινες πόρτες επενδυμένες εσωτερικά με μακριές σιδερένιες λάμες και εξωτερικά με μεγάλες μεταλλικές πλάκες. Ανάμεσα στις δύο πύλες βρίσκεται ένα μικρό κελί όπου οι επισκέπτες συναντούν τον Πυλωρό.
Δουλειά του Πυλωρού είναι να ασφαλίζει τις πόρτες μετά την δύση του ηλίου και να τις ανοίγει με την ανατολή. Ακόμη, ελέγχει τα διαμονητήρια των επισκεπτών και τους οδηγεί στο αρχονταρίκι.
Εκεί οι επισκέπτες συναντούν τον Αρχοντάρη, ο οποίος θα τους προσφέρει νερό, καφέ, τσίπουρο και λουκούμι. Αργότερα, και αφού οι επισκέπτες υπογράψουν στο βιβλίο των επισκεπτών, ο βοηθός του αρχοντάρη, ο παραρχοντάρης, τους οδηγεί στα δωμάτια τους για να ξεκουραστούν.
Το απόγευμα (γύρω στις 16.00) οι επισκέπτες κατεβαίνουν στην μεγάλη αυλή όπου βρίσκεται το καθολικό. Είναι ο κεντρικός ναός της κάθε μονής και συνήθως η θέση του είναι στο κέντρο της αυλής. Δίπλα από αυτό είναι η φιάλη που χρησιμεύει για την τέλεση του αγιασμού των υδάτων. Γύρω από τον ναό υπάρχουν άλλα παρεκκλήσια, διάφορα κτίρια, και πολλά δέντρα.
Σε κάποιο σημείο στην αυλή και πάντα κοντά στο καθολικό υψώνονται οι πύργοι των κωδωνοστασίων, όπου κρέμονται ένα πλήθος από καμπάνες διαφόρων σχημάτων και μεγεθών.
Μπαίνοντας στο καθολικό οι επισκέπτες για να παρακολουθήσουν τον Εσπερινό, παρατηρούν ότι σε όλα τα μέρη του ναού υπάρχει μία κλίμακα ανόδου και τελειώσεως, που ξεκινάει από τον έναν χώρο στον άλλο, από παρεκκλήσι σε παρεκκλήσι, από το τέμπλο, τις εικονογραφήσεις στους τοίχους και καταλήγει στον κυρίως ναό, στο Ιερό Βήμα, με αποκορύφωση του τεντώματος της ψυχής στον τρούλλο, όπου ο Παντοκράτορας Χριστός εποπτεύει τον κόσμο.
Αμέσως μετά τον Εσπερινό ακούγεται το σήμαντρο που ειδοποιεί τον κόσμο ότι πρέπει να πάει στην Τράπεζα γιατί ήρθε η ώρα για φαγητό.
Η τράπεζα κατασκευασμένη για να χωράει πολλούς πιστούς, είναι ένα μεγάλο και ευρύχωρο κτίριο, συνήθως απέναντι από το καθολικό. Πρώτα στην αίθουσα μπαίνει ο Ηγούμενος, ακολουθούν οι υπόλοιποι μοναχοί και τέλος οι επισκέπτες.
Γενικά η τροφή των αγιορειτών μοναχών είναι λιτή. Το κρέας λείπει εντελώς και συνήθως το δείπνο αποτελείται από όσπρια, ζυμαρικά, λαχανικά, ελιές, ορισμένες φορές λάδι, ψαρικά και φρούτα.
Αξιόλογο είναι το παραδοσιακό ψωμί τους ενώ το κρασί τους που συνοδεύει κάθε γεύμα είναι θεσπέσιο.
Στην μέση περίπου της αριστερής πλευράς της τράπεζας υπάρχει ένα άμβωνας όπου ο Αναγνώστης διαβάζει διάφορα αναγνώσματα και κηρύγματα κατά την διάρκεια του φαγητού.
Με το πέρας της τράπεζας οι επισκέπτες επιστρέφουν στο καθολικό.
Εκεί τους περιμένει ο Βηματάρης η οποίος βγάζει τα Αγια Λείψανα του αρχείου της μονής στο Ιερό Βήμα για να τα προσκυνήσει ο κόσμος.
Από κει και πέρα η υπόλοιπη ημέρα είναι ελεύθερη. Αυτές είναι και οι σπουδαιότερες ίσως στιγμές όπου οι επισκέπτες τριγυρνούν στην αυλή, πηγαίνουν και ξεκουράζονται ή βρίσκουν κάποιους μοναχούς, συζητάνε μαζί τους, ακούνε τις απόψεις τους, οι μοναχοί με υπομονή και καλοσύνη προσφέρουν τις εμπειρίες και τις συμβουλές τους, και το κυριότερο δίνουν τις ευχές τους.
Το πρωί (γύρω στις 04.00) οι επισκέπτες πηγαίνουν πάλι στο καθολικό για να παρακολουθήσουν τον όρθρο και τη Θεία Λειτουργία. Ακολουθεί η τράπεζα (γύρω στις 08.00) και κατόπιν οι επισκέπτες αποχωρούν από τη μονή και συνεχίζουν το ταξίδι τους.
Στο Άγιον Όρος μαθαίνει κανείς πως τα πάντα συλλειτουργούν δοξάζοντας τον Τριαδικό Θεό και την Κυρία Θεοτόκο.
Εκεί, η ποικιλία των μορφών της μοναχικής ζωής, η πλούσια βλάστηση, η ετερότητα του κάθε μοναχού, το μέγεθος της ιστορικής κληρονομιάς που φυλάγεται, όλα κατορθώνουν και συνυπάρχουν αρμονικά. Η ετερότητα και διαφορά δεν συνιστούν διαίρεση, φθορά και αποτυχία της ζωής ως κοινωνίας.
Γι' αυτό μπορεί να έχεις μια βασιλική του 10ου αιώνα με τοιχογραφίες του 14ου από τους μαΐστορες της Μακεδονικής σχολής και φορητές εικόνες του 16ου αιώνα από τους μαστόρους της Κρητικής σχολής και όλα να δενουν.
Και αυτό γιατί λένε το ίδιο πράγμα, ακούμε την ίδια ομολογία.
Η προσευχή, η νηστεία, οι εκούσιες στερήσεις, ρίχνουν τον άνθρωπο σ' έναν ορίζοντα που βρίσκεται ακόμη μπροστά μας, περιμένουμε να έλθει, του νεκρώνουν το ατομικό θέλημα και έτσι μπορεί να προκόψει αληθινά προχωρώντας σε τόπο ολόφωτο, σε δίχως όρια απλοχωριά.
Η χερσόνησος πήρε το όνομα της από το όρος Άθως (υψόμετρο 2.030μ) που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της. Παρθένο φυσικό τοπίο και είκοσι κυρίαρχα μοναστήρια συνθέτουν την εικόνα της χερσονήσου.
Η μοναστική πολιτεία είναι γνωστή και ως Το Περιβόλι της Παναγιάς. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της Ελλάδας, με αδιαμφισβήτητη παγκόσμια ακτινοβολία, εξαιτίας της κεφαλαιώδους εθνικής, ιστορικής, θεολογικής και χριστιανικής αξίας και παράδοσης.
Τον 11ο αιώνα, η κατάφυτη από πεύκα, καστανιές, και έλατα χερσόνησος του Άθω μετονομάστηκε σε Άγιο Όρος, ύστερα από απόφαση του Κωνσταντίνου Θ του Μονομάχου.
Οι πρώτοι μοναχοί έφτασαν εδώ πριν από τον 9ο αιώνα, Το 971-972, 58 ηγούμενοι και μοναχοί του Αγίου Όρους συντάσσουν το Πρώτο Τυπικό του, σύμφωνα με το οποίο ορίζονται οι κανόνες λειτουργίας της μοναστικής πολιτείας.
Το αρχαιότερο μοναστήρι είναι της Μεγίστης Λαύρας και ιδρύθηκε από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη το 963, ύστερα από προτροπή του φίλου του Νικηφόρου Φωκά, που υπήρξε αυτοκράτορας του Βυζαντίου.
Τον 10ο αιώνα ιδρύθηκαν και άλλα μοναστήρια, όπως η Μονή Βατοπεδίου και η Μονή Ιβήρων. Τον 11ο αιώνα τα μοναστήρια της χερσονήσου έφτασαν τα 180. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α Κομνηνός ορίζει ότι το Άγιο Όρος θα κατοικείτε μόνο από μοναχούς και απαγορεύει την είσοδο σε κάθε θηλυκό ον. Από τον 12ο αιώνα εγκαθίστανται μοναχοί άλλων εθνοτήτων όπως Ίβηρες, Λατίνοι, Σέρβοι και Ρώσοι.
Από τον 13ο μέχρι τον 15ο αιώνα η περιοχή δέχτηκε πολλές επιδρομές.
Το 1453 υποδουλώθηκε στους Τούρκους οπότε τα ακμάζοντα μοναστήρια πέρασαν σε τροχιά παρακμής αφού μειώθηκε ο αριθμός των μοναχών και αντιμετώπισαν οικονομική κρίση.
Παρόλα αυτά εξακολουθούσε να αποτελεί το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της ορθοδοξίας.
Απελευθερώθηκε από τους Τούρκους στις 2 Νοεμβρίου 1912 και έγινε αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού κράτους στις 3 Οκτωβρίου 1913, ύστερα από απόφαση της Ιερής κοινότητας, η οποία επικυρώθηκε από την συνθήκη της Λωζάνης.
Σήμερα το Άγιο Όρος είναι αυτοδιοίκητη περιοχή του ελληνικού κράτους, που υπάγεται διοικητικά στο υπουργείο Εξωτερικών.
Πνευματικά υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Διοικείται από την Ιερή Κοινότητα, που την αποτελούν ισάριθμοι αντιπρόσωποι από τα είκοσι μοναστήρια του, οι οποίοι εκλέγονται κάθε χρόνο , διαμένουν στις Καρυές και ασκούν την νομοθετική εξουσία.
Η εκτελεστική ασκείται από την Ιερή Επιστασία.
Καρυές: Είναι η πρωτεύουσα του Αγίου Όρους και βρίσκεται στο κέντρο της χερσονήσου του Άθω. Το Πρωτάτο στο κέντρο της πόλης είναι ο καθεδρικός ναός των Καρυών και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Άλλα αξιοθέατα των Καρυών είναι το μέγαρο της Ιερής Κοινότητας, το παρεκκλήσι του Διονυσίου από τη Φουρνά, η Μολυβοκλησιά, η Αθωνιάς Εκκλησιαστική Σχολή και η σκήτη του Αγ. Ανδρέα.
ΜΟΝΕΣ
ΜΟΝΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ Απέχει από τις Καρυές 7 ώρες (με τα πόδια), ιδρύθηκε από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη και χτίστηκε το 963. Κατά τον 11ο αιώνα έφθασε να έχει 700 μοναχούς. Στο μοναστήρι υπάρχουν 37 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη στις 5 Ιουλίου.
ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ Απέχει 3 ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές. Η ίδρυση του αποδίδεται στον Μέγα Κωνσταντίνο και τον Μέγα Θεοδόσιο, αλλά τα ιστορικά στοιχεία αναφέρουν ότι ιδρύθηκε μεταξύ 972 και 980 από τρεις Αδριανουπολίτες αδελφούς. Τον 12ο αιώνα ο Σέρβος βασιλιάς Συμεών και ο γιος του Σάββας πρόσθεσαν νέες οικοδομές, ενώ στα 1259 καταστράφηκε και ερημώθηκε ύστερα από επιδρομή των Φράγκων. Ανακαινίστηκε το1312. Στο μοναστήρι ανήκουν 18 παρεκκλήσια, πανηγυρίζει στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου στις 25 Μαρτίου.
ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ: Απέχει από την πρωτεύουσα μιάμιση ώρα με τα πόδια. Ιδρύθηκε το 980 από τον Ιωάννη Τορνίκιο, άρχοντα της Ιβηρίας (Γεωργία), και άλλους πατριώτες του. Το καθολικό –διασώζεται μέχρι σήμερα ανέπαφο- χτίστηκε το1030 από τον επίσης Ίβηρα, Γ. Βαρασβατζέ. Στα μέσα του 11ου αιώνα υπέστη καταστροφική επιδρομή από τους Φράγκους πειρατές, και αφού ξαναχτίστηκε, υπέστη και δεύτερη. Κάηκε ολόκληρη (εκτός από την βιβλιοθήκη και το καθολικό) το 1865. Πανηγυρίζει της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου.
ΜΟΝΗ ΧΙΛΙΑΝΔΑΡΙΟΥ: Βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά της χερσονήσου και είναι σερβική. Το μοναστήρι γνώρισε μεγάλη ακμή τον 13ο μέχρι τον 17ο αιώνα (οπότε και σταμάτησαν να έρχονται Σέρβοι μοναχοί) και υπήρξε πνευματικό κέντρο των Σέρβων. Το 1896 ύστερα από επίσκεψη που πραγματοποίησε ο βασιλιάς της Σερβίας Αλέξανδρος Α, άρχισε και πάλι η επάνδρωση της από Σέρβου μοναχούς. Στο μοναστήρι υπάρχουν 14 παρεκκλήσια . Πανηγυρίζει των Εισοδίων της Θεοτόκου, στις 21 Νοεμβρίου.
ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ: Απέχει 4 ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές και είναι χτισμένη στο άνοιγμα ενός φαραγγιού, πάνω σ ένα βράχο δίπλα στη θάλασσα. Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τον Αγ. Διονύσιο(από την Κορυτσά), με ευεργεσία του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Αλεξίου Γ Κομνηνού. Το 1535 καταστράφηκε μεγάλο τμήμα της από τη πυρκαγιά και την ξανάχτισε ο ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας, Πέτρος. Υπάρχουν 11 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει του Τιμίου Προδρόμου, στις 24 Ιουνίου.
ΜΟΝΗ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΟΥ: Απέχει μόλις 500 μέτρα από τις Καρυές. Ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα από έναν Τούρκο που λεγόταν Κουτλουμούς και στη συνέχεια βαφτίστηκε χριστιανός. Τον 14ο αιώνα καταστράφηκε από επιδρομή των Καταλανών και ξαναχτίστηκε. Υπάρχουν 13 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στις 6 Αυγούστου.
ΜΟΝΗ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ: Βρίσκεται κοντά στη μονή Σταυρονικήτα και απέχει από τη μονή Βατοπεδίου δυόμισι ώρες (με τα πόδια). Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τους αδελφούς Αλέξιο και Ιωάννη βυζαντινούς αξιωματούχους. Έχει υποστεί ζημιές από πυρκαγιές (1393, 1773, 1948). Πανηγυρίζει της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στις 6 Αυγούστου.
ΜΟΝΗ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ: Βρίσκεται στη μέση της ΝΔ πλευράς του Αγίου Όρους και οφείλει το όνομα της στο γειτονικό ξεροπόταμο. Ιδρύθηκε αρχικά τον 5ο αιώνα από την Πουλχερία, αδελφή του αυτοκράτορα Θεοδόσιου και σύζυγο του επίσης αυτοκράτορα Μαρκιανού. Μετά την καταστροφή του μοναστηριού από τους Σαρακηνούς, ξαναχτίστηκε τον 10ο αιώνα από τον μοναχό όσιο Παύλο τον Ξηροποταμηνό, με ενίσχυση που του έδωσαν οι αυτοκράτορες Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος και Ρωμανός Α Λεκαπηνός. Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας υπέστη πολλές πειρατικές επιδρομές αφού ήταν μια από τις ακμαιότερες και πλουσιότερες μονές. Καταστράφηκε το 1280 και ξαναχτίστηκε από τους αυτοκράτορες Μιχαήλ Η και Ανδρόνικο Β τους Παλαιολόγους. Ανάμεσα στους προστάτες της είναι και ο σουλτάνος Σελίμ Α που παραχώρησε προνόμια και την ενίσχυσε ιστορικά. Στα τέλη του 18ου αιώνα ανακαινίστηκε από τον λόγιο μοναχό Καισάριο Δαπόντε. Πανηγυρίζει των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, στις 9 Μαρτίου.
ΜΟΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ: Είναι βουλγαρική και απέχει τρεισήμισι ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές και βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά του όρους. Ιδρύθηκε από τρία αδέλφια από την Αχρίδα το 10ο αιώνα. Τον 13ο αιώνα εγκαταστάθηκαν βούλγαροι μοναχοί και την ίδια εποχή ενισχύθηκε από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η Παλαιολόγο. Στις αρχές του επόμενου αιώνα κάηκε από τους Καταλανούς και στη συνέχεια ανακαινίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β Παλαιολόγο και από ηγεμόνες της Σερβίας και Μολδοβλαχίας. Πανηγυρίζει του Αγ. Γεωργίου, στις 23 Απριλίου.
ΜΟΝΗ ΔΟΧΕΙΑΡΙΟΥ: Ιδρύθηκε από τον όσιο Ευθύμιο, μαθητή του Άγιου Αθανάσιου του Αθωνίτη. Την ονομασία του την οφείλει στον Ευθύμιο που προηγουμένως ήταν δοχειάρης, ο μοναχός δηλαδή που φροντίζει για τα δοχεία του κρασιού και του λαδιού. Καταστράφηκε από επιδρομή των πειρατών και ξαναχτίστηκε με τη βοήθεια του Ιωάννη Ε Παλαιολόγου και Στεφάνου Δ της Σερβίας. Το 1510 ανακαινίστηκε από τους ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας, Αλέξανδρο και Ρωξάνδρα. Στο μοναστήρι υπάρχουν 10 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει των Αρχαγγέλων στις 8 Νοεμβρίου.
ΜΟΝΗ ΚΑΡΑΚΑΛΟΥ: Βρίσκεται ανάμεσα στις μονές Ιβήρων και Μεγίστης Λαύρας. Ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Στα τέλη του 13ου και αρχές του 14ου αιώνα υπέστη σοβαρές ζημιές από τους Καταλανούς και αναστηλώθηκε από τους αυτοκράτορες Ανδρόνικο Β και Ιωάννη Ε Παλαιολόγους. Αργότερα υπέστη πάλι καταστροφές από επιδρομές πειρατών και το 16ο αιώνα αναστηλώθηκε εκ θεμελίων από τον ηγέτη της Μολδοβλαχίας Πέτρο Ε (μόνασε σε αυτό στο τέλος της ζωής του). Πανηγυρίζει των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, στις 29 Ιουνίου.
ΜΟΝΗ ΦΙΛΟΘΕΟΥ: Απέχει δυόμισι ώρες από τις Καρυές (με τα πόδια) και βρίσκεται σε μια από τις ομορφότερες τοποθεσίες της χερσονήσου, στην πλαγιά του βουνού Φτέρη. Ιδρυτές του μοναστηριού ήταν ο όσιος Φιλόθεος και ο μοναχός Αρσένιος που το έχτισαν το 972. Τον 11ο αιώνα ο βυζαντινός αυτοκράτορας, Νικηφόρος Βοτανειάτης, πρόσθεσε νέα κτίρια, ενώ το 1540 ανακαινίστηκε από τον ηγεμόνα της Γεωργίας, Λεόντιο. Εδώ μόνασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Πανηγυρίζει του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στις 25 Μαρτίου.
ΜΟΝΗ ΣΙΜΩΝΟΣ ΠΕΤΡΑΣ: Απέχει τρεισήμισι ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές, βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά του Αγίου Όρους και είναι από τα επιβλητικότερα, λόγω της αρχιτεκτονικής του με την οποία είναι χτισμένο το επταόροφο μοναστήρι, πάνω σε βράχο ύψους 333μ. Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τον όσιο Σίμωνα, ονομάζοντας το Νέα Βηθλεέμ. υπέστη μεγάλες ζημιές λόγω πυρκαγιών το 1626 και το 1891. Στη μονή ανήκουν 15 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει τα Χριστούγεννα.
ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ: Απέχει από τις Καρυές πέντε ώρες (με τα πόδια). Ιδρύθηκε το 10ο αιώνα από τον όσιο Παύλο Ξηροποταμηνό, ο οποίος είχε ιδρύσει και την μονή Ξηροποτάμου. Καταστράφηκε και ερημώθηκε από τους Καταλανούς και τα απομεινάρια της παραχωρήθηκαν στους μοναχούς Γεράσιμο και Αντώνιο, οι οποίοι, με τη χορηγία Σέρβων και Μολδοβλάχων ηγεμόνων την αναστήλωσαν. Πανηγυρίζει της Υπαπαντής, στις 2 Φεβρουαρίου.
ΜΟΝΗ ΣΤΑΥΡΟΝΙΚΗΤΑ: Βρίσκεται σε απόσταση μιάμισης ώρας (με τα πόδια) από τις Καρυές. Ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τον Νικηφόρο Σταυρονικήτα αξιωματούχο του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή. Κατά των 13ο αιώνα δέχτηκε επανειλημμένες επιδρομές οπότε και ερημώθηκε. Ενώ σημειώθηκαν και πολλές πυρκαγιές με αποτέλεσμα να υφίσταται περιόδους παρακμής. Πανηγυρίζει του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου.
ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ: Απέχει μισή ώρα (με τα πόδια) από τη μονή Δοχειαρίου και έχει χτιστεί στην ακρογιαλιά. Ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τον ομώνυμο όσιο. Ο Βυζαντινός ναύαρχος Στέφανος την ανακαίνισε το 1083 και πρόσθεσε νέες εγκαταστάσεις. Το 1225 υπέστη μεγάλες καταστροφές από πειρατές αλλά ευθύς ξαναχτίστηκε. Περιλαμβάνει 11 παρεκκλήσια και αυτό του Αγίου Δημητρίου που είναι αρχαιότερο από τη μονή. Πανηγυρίζει του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου.
ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ: Απέχει τέσσερις ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές και είναι χτισμένη πάνω σε βράχους. Ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα από τον Όσιο Γρηγόριο τον Σιναϊτη και στα 1500 ανακαινίστηκε. Το 1761 καταστράφηκε ολοκληρωτικά από πυρκαγιά και ξαναχτίστηκε. Υπάρχουν 12 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου.
ΜΟΝΗ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ: Βρίσκεται στα ΒΑ παράλια της χερσονήσου. Σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β και την αδελφή του Πουλχερία. Υπέστη δυο μεγάλες λεηλασίες και καταστροφές από πειρατές το 1533 και το 1643. Πανηγυρίζει της Αναλήψεως.
ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ: Είναι Ρωσική και βρίσκεται σε απόσταση τριών ωρών από τις Καρυές και είναι χτισμένη στην ακρογιαλιά, θυμίζοντας μεσαιωνική πολιτεία. Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αιώνα στη θέση Παλαιομονάστηρο. Πυρπολήθηκε τον 13ο αιώνα και ανακαινίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β Παλαιολόγο και Σέρβους ηγεμόνες. Τον 17ο αιώνα περιέπεσε σε παρακμή και το μοναστήρι ξαναχτίστηκε στην σημερινή του θέση, το 1765, με την βοήθεια του Έλληνα ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας , Σκαρλάτου Καλλιμάχη. Από το 1840 άρχισαν να εισρέουν Ρώσοι μοναχοί και το 1875 ψηφίστηκε Ρώσος ηγούμενος. Πανηγυρίζει του Αγίου Παντελεήμονος.
ΜΟΝΗ ΚΩΝΣΤΑΜΟΝΙΤΟΥ: Βρίσκεται στην ΝΔ πλευρά του Αγίου Όρους, σύμφωνα με την παράδοση το μοναστήρι ιδρύθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο και συμπληρώθηκε από τον γιο του Κώνστα. Τον 11ο αιώνα κάηκε από τους λατινόφρονες και ξαναχτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β Παλαιολόγο, ύστερα κάηκε από τους Καταλανούς και ξαναχτίστηκε πάλι. Πανηγυρίζει του Αγίου Στεφάνου στις 27 Δεκεμβρίου.
Η επίσκεψη στο Άγιο Όρος επιτρέπεται, σύμφωνα με το Τυπικό της μοναστικής πολιτείας, μόνο στους άντρες. Υπάρχει το άβατο όχι μόνο για τις γυναίκες , αλλά και για τα θηλυκά ζώα.
Επίσης απαγορεύεται η προσέγγιση πλοίων στις ακτές τις χερσονήσου στα οποία επιβαίνουν γυναίκες.
Οι επισκέπτες οφείλουν, λίγες μέρες πριν από την επίσκεψη τους να τηλεφωνήσουν στα γραφεία του Άγιου Όρους στο γραφείο προσκυνητών, στη Θεσσαλονίκη (τηλ. 231- 833733, 861611, Fax 861811) για να κλείσουν θέση και να πάρουν έναν κωδικό αριθμό.
Ο αριθμός αυτός είναι απαραίτητος μιας και είναι περιορισμένος ο αριθμός των επισκεπτών (120) που επιτρέπονται ανά ημέρα. Οι επισκέπτες μπορούν να πάνε οδικώς (με το αυτοκίνητο τους ή με λεωφορείο) από τη Θεσσαλονίκη ως την Ιερισσό, τα Νέα Ρόδα ή την Ουρανούπολη.
Η διαδρομή είναι περίπου 140 χιλιόμετρα. Οι πόλεις είναι τουριστικές και υπάρχουν όλων των ειδών τα καταστήματα, ξενοδοχεία και πάρκινγκ για τα αυτοκίνητα. (Τα μόνα αυτοκίνητα που επιτρέπονται στο Άγιο Όρος είναι αυτά των μονών και των εργατών που δουλεύουν σ΄ αυτές).
Την άδεια εισόδου, το Διαμονητήριο όπως ονομάζεται, θα το παραλάβει από το Γραφείο Προσκυνητών της Ουρανούπολης, το χωριό από όπου ξεκινούν τα καράβια για το Άγιο Όρος. Εδώ πρέπει να βρίσκονται οι επισκέπτες τουλάχιστον μία ώρα πριν από την αναχώρηση.
Απαραίτητα για το διαμονητήριο χρειάζεται η επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας και 5.000 δρχ. (Για τους αλλοδαπούς επισκέπτες χρειάζονται επίσης:
α. Συστατική επιστολή από την πρεσβεία της χώρας τους στην Αθήνα ή από το αντίστοιχο προξενείο της Θεσσαλονίκης.
β. Άδεια εισόδου στο Όρος από το Υπουργείο Εξωτερικών της Αθήνας (Διεύθυνση Εκκλησιαστικών Υποθέσεων) ή από το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος της Θεσσαλονίκης (Διεύθυνση Εξωτερικών Υποθέσεων).
γ. Διαβατήριο.
Πάνω στο διαμονητήριο αναγράφονται τα στοιχεία του επισκέπτη, ο κωδικός του αριθμός, η ημερομηνία και οι ημέρες παραμονής.
Συνήθως ορίζονται 4 ημέρες αλλά σε περίπτωση που ο επισκέπτης θελήσει να μείνει περισσότερες μπορεί να ζητήσει παράταση από την Ιερά Επιστασία στις Καρυές.
Από την Ιερισσό οι επισκέπτες παίρνουν το καΐκι που τους πηγαίνει στην αριστερή πλευρά του Αγίου Όρους. Από εκεί μπορούν να επισκεφθούν τις μονές: Χιλανδαρίου, Εσφιγμένου, Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Σταυρονικήτα, Ιβήρων, Μεγίστης Λαύρας.
Για τις άλλες μονές θα πρέπει να κατέβουν στη μονή Ιβήρων (3 ώρες με το καΐκι), από εκεί να πάνε στις Καρυές (μισή ώρα με το λεωφορείο) και από εκεί στις μονές που επιθυμούν. Το δρομολόγιο της Ιερισσού γίνεται μόνο το καλοκαίρι. Από την Ουρανούπολη ξεκινάει άλλο καραβάκι που πηγαίνει στην δεξιά πλευρά και κάνει στάση στις μονές: Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, Παντελεήμονος, Γρηγορίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου.
Για τις άλλες μονές οι επισκέπτες θα πρέπει να κατέβουν στο λιμάνι της Δάφνης (2 ώρες με το καραβάκι) και από εκεί στις Καρυές (μισή ώρα με το λεωφορείο).
Η συγκοινωνία στο Άγιο Όρος, βέβαια, δεν είναι επαρκής. Έτσι, εκτός από τα καΐκια και τα λεωφορεία μπορούν όποιοι θέλουν να μισθώσουν αυτοκίνητο για να τους πάει στον προορισμό τους.
Πάντως οι επισκέπτες πρέπει να είναι και προετοιμασμένοι για αρκετό περπάτημα.
Η εξωτερική εμφάνιση των επισκεπτών πρέπει να αρμόζει στην ιερότητα του Αγίου Όρους, ενώ κάθε επισκέπτης που δημιουργεί πρόβλημα στους μοναχούς διώκεται αμέσως με την συνδρομή της αστυνομίας.
Η είσοδος και η έξοδος από τα μοναστήρια επιτρέπετε από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου, ενώ τις νυχτερινές ώρες η πύλη είναι κλειστή.
Στις περισσότερες μονές υπάρχουν ιερά κειμήλια, οστά Αγίων και βιβλιοθήκες με πλήθος χειρογράφων και βιβλίων, οι επίσκεψη στα οποία είναι δύσκολη εκτός αν υπάρχει αποδεδειγμένο επιστημονικό ενδιαφέρον. Επίσης πριν από κάθε φωτογράφηση πρέπει να ζητηθεί ειδική άδεια ιδιαίτερα αν πρόκειται να φωτογραφηθούν μοναχοί.
Εκτός από τα μοναστήρια υπάρχουν 12 σκήτες, κελιά και ησυχαστήρια που φτάνουν τα 700.
Τα μοναστήρια ακολουθούν το ιουλιανό ημερολόγιο –13 μέρες πίσω από το δικό μας, γρηγοριανό- και τη βυζαντινή ώρα, που είναι περίπου τεσσερισήμισι ώρες μπροστά από την ελληνική ώρα.
Αρσανάς Κωνσταμονίτου.
Ένα κτίριο όλο κι’όλο, με μπουκανβίλιες γύρω γύρω.
Ο αρσανάς της μονής Κωνσταμονίτου, βρίσκεται πολύ κοντά σε εκείνον της μονής Ζωγράφου. Και από τους δυό ξεκινάνε χωματόδρομοι, που οδηγούν στα αντίστοιχα μοναστήρια στην ενδοχώρα.
Είμαι μόνος στην προβλήτα, οι ναυτικοί ξεφόρτωσαν και κάτι δέματα τα οποία έμειναν να περιμένουν στην ερημιά. Ποιον άραγε? Μα καλά, δεν υπάρχουν καλόγεροι που να περιμένουν το καράβι, να φορτώσουν τα δέματα στο φορτηγό? Κανείς.
Αρχίζω το περπάτημα, δίπλα ακριβώς στο παμπάλαιο κτίριο αρχίζει ο χωματόδρομος που οδηγεί στη μονή.
Γύρω απλώνονται ελαιώνες, που το ασημένιο χρώμα τους κάνει αντίθεση με το βαθύ πράσινο των πεύκων. Τα πευκοδάση του Όρους είναι από τα πιο εκτεταμένα της χώρας και καλύπτουν τεράστιες εκτάσεις κυρίως στο βόρειο μισό της χερσονήσου.
Το όριο των πευκώνων αυτών είναι η μονή Ζωγράφου, νοτιότερα τα πεύκα αραιώνουν και δίνουν τη θέση τους σε πυκνή μακία βλάστηση με θεόρατες αγριελιές, κουμαριές, δάφνες και μυρτιές και πιο κάτω εμφανίζονται καστανιές και οξυές.
Κωνοφόρα μπορεί να ξανασυναντήσει κανείς στα ψηλότερα σημεία του Όρους, αλλά εκεί τα πεύκα δεν είναι τα συνηθισμένα τα μεσογειακά, αλλά μαύρα δασικά. Υπάρχουν και έλατα επίσης.
Η μυρωδιές είναι υπέροχες. Μυρίζει πεύκο και λουλούδια, μια μυρωδιά μεθυστική, τόσο που νομίζεις ότι είναι άνοιξη. Σε κάποια σημεία ο ελαιώνας έχει από κάτω ένα παχύ χαλί από κατακίτρινα κρινάκια.
Καμιά500αριά μέτρα ανηφόρα και βλέπω τους πρώτους μοναχούς.
Κάνει ζέστη και έχω βγάλει το φλης και έχω μείνει με ένα μπλουζάκι.
Οι καλόγεροι μαζεύουν ελιές. Είναι όλοι στο χώμα, σκυμμένοι, ή στα τέσσερα και μαζεύουν ελιές από κάτω. Ούτε μηχανήματα, ούτε δίχτυα, ούτε τίποτα. Ο παλιός πρωτόγονος τρόπος. Καλωσήρθατε στο Άγιον Όρος!!!
Φοράνε αντερί παλιό, μπαλωμένο και ξεθωριασμένο από τις ατέλειωτες ώρες σκληρής εργασίας στο λιοπύρι, ή στο κρύο.
Είναι ένας απροσδιόριστης ηλικίας:
Ευλόγησον γέροντα, ο Κύριος παιδί μου.
Απέχει πολύ η μονή?
Σε μας θα μείνεις απόψε?
Ναι.
Σε κανένα μισάωρο θα είσαι εκεί.
Συνεχίζω την πορεία μου και ο δρόμος ανηφορικός στρίβει. Εκεί έχασα και την οπτική επαφή με τη θάλασσα και τον πανέμορφο αρσανά του Ζωγράφου, που τον είχα μέχρι τώρα στο οπτικό μου πεδίο.
Ξαφνικά βρέθηκα σε έναν άλλο κόσμο. Γύρω βουνά κατάφυτα και δίπλα στο δρόμο βαθιά κοιλάδα, από όπου ακουγόταν νερό να τρέχει ορμητικό.
Ο ήλιος λόγω εποχής βρίσκεται χαμηλότερα και ήμουν στη σκιά, η οποία βοηθούσε να μένει το έδαφος υγρό.
Σε συνδυασμό με τα πρώτα κίτρινα φύλλα που είχαν ήδη πέσει, η γη ανέδυε μια όμορφη μυρωδιά βρεγμένου χώματος και φύλλων. Γιγαντιαία πουρνάρια είναι φορτωμένα με βελανίδια, οι κουμαριές γέρνουν από το βάρος του καρπού, που ωριμάζει σιγά-σιγά. Σε ένα σημείο βλέπω σκαμμένα χώματα με ανακατωμένα φύλλα, δείγμα ότι κάποιο αγριογούρουνο ήταν εδώ πρόσφατα.
Τα αγριογούρουνα είναι άφθονα στο Όρος, γιατί το κυνήγι απαγορεύεται αυστηρά.
Ακόμα θυμάμαι σε κάποια παλιότερη περιήγηση μου στα νότια, στο μονοπάτι από τη Λαύρα προς τον Τίμιο Πρόδρομο, μια γουρούνα που πήγαινε καμαρωτή με τα γουρουνάκια της από πίσω σε σειρά.
Αλλά δεν έχει μόνο αγριογούρουνα. Η ανέγγιχτη φύση και η απαγόρευση του κυνηγιού έχουν συντελέσει το Όρος να είναι ένας παράδεισος για την άγρια ζωή: Τσακάλια, λύκοι, αλεπούδες, ζαρκάδια και πολλά μικρά θηλαστικά αφθονούν στα δάση του Άθω.
Το δάσος, παρ’όλες τις καταστροφές που έχει υποστεί τους τελευταίους αιώνες (στον εμφύλιο για παράδειγμα, κάηκαν τεράστιες εκτάσεις), είναι το ίδιο αρχέγονο δάσος της αρχαιότητας, μοναδικό δείγμα φυσικού μνημείου που έχει προστατευτεί από τις ανθρώπινες επεμβάσεις.
Η ξύλευση, η διάνοιξη δρόμων και οι καλλιέργειες έχουν βέβαια το μερίδιο τους, αλλά στην πλειοψηφία τους οι μονές έχουν διατηρήσει ανέπαφο το φυσικό τοπίο. Σε πολλά σημεία το δάσος είναι στην κυριολεξία αδιαπέραστο, μια εύκρατη ζούγκλα.
Όταν άρχισα να βλέπω οπωροφόρα, κατάλαβα ότι πλησίαζα στο μοναστήρι. Φθινόπωρο και οι ροδιές είναι γεμάτες από κατακόκκινα ρόδια, αλλά αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι τα δέντρα των λωτών, που τώρα είναι η εποχή τους και φαίνονται σαν να είναι στολισμένα με χριστουγεννιάτικες μπάλες.
Το μοναστήρι ορθώνεται μπροστά μου οχυρωμένο. Ο τοίχος ψηλός, πέτρινος με παράθυρα πολύ ψηλότερα, για προστασία από τους αλλοτινούς εισβολείς. Έξω η κλασική βρύση των αγιορείτικων μοναστηριών.
Περνάω μέσα και ένας νέος καλόγερος με όμορφο πρόσωπο έρχεται να με υποδεχτεί.
Ευλόγησον κλπ κλπ, από πού ήρθες, και όλα τα σχετικά.
Αυτός μου είπε ότι το μοναστήρι είναι έρημο, γιατί όλοι είναι στις ελιές – αυτοί που συνάντησα πιο πριν. Γι’ αυτό δεν ήταν κανένας στον αρσανά να παραλάβει τα δέματα. Κι’ αυτός πετάχτηκε για μια δουλειά πίσω στη μονή και τώρα θα πάρει το φορτηγάκι και θα πάει να βρει τους υπόλοιπους για να βοηθήσει στο μάζεμα.
Του είπα για τα δέματα που ήταν πεταμένα στην προβλήτα και μου είπε ότι το ξέρει, θα πάει να τα πάρει εκείνος με το φορτηγάκι.
Κανένας δεν θα τα κλέψει είπε με χαμηλή φωνή,
Πάω να φωνάξω τον αρχοντάρη, εσύ πήγαινε στο αρχονταρίκι μου λέει και εξαφανίζεται.
Σε λίγο ο αρχοντάρης με κερνάει καφέ, τσίπουρο και το κλασικό λουκούμι με γεύση τριαντάφυλλο. Ξεχασμένες μυρωδιές και γεύσεις που φέρνουν αναμνήσεις από παιδικά χρόνια σε άλλους πιο αθώους καιρούς.
Είμαι ο μόνο επισκέπτης – προς το παρόν τουλάχιστον. Υπογράφω στο βιβλίο επισκεπτών και με πάει να μου δείξει το δωμάτιο που θα έμενα. Λιτό με τέσσερα κρεβάτια και μια ξυλόσομπα. Στους τοίχους χαρτονένιες εικόνες Αγίων, πλαισιωμένες με φτηνές κορνίζες. Μια χαρούλα, παρ’όλη την ψύχρα έξω, το δωμάτιο ήταν σχετικά ζεστό, γιατί το χτυπούσε ο ήλιος, που οι ακτίνες του έμπαιναν από τα στενόμακρα παράθυρα.
Αλλά εγώ ήρθα για δουλειά. Μπήκα κατευθείαν στο ψητό:
Που είναι ο πατέρας Π? Είμαι ο τάδε και ήρθα να συζητήσουμε.
Το γνωρίζω ποιος είσαι, σε περιμέναμε, αλλά τώρα ο γέροντας είναι στις Καρυές και θα έρθει σε λίγο.
Πολύ ωραία, έχω χρόνο να κάνω μια βόλτα στο μοναστήρι, που είναι από τα φτωχότερα – αλλά και τα πιο αυθεντικά – του Όρους. Ακόμα έχουν λάμπες πετρελαίου, αυτές με το υφασμάτινο φυτίλι, σαν κι αυτές που είχε η Γεωργία Βασιλειάδου στην «Κυρά μας τη Μαμή».
Κατά τις τρεισίμισι άρχισαν να καταφθάνουν οι μοναχοί από τον ελαιώνα. Για πότε ήρθαν, για πότε εξαφανίστηκαν ούτε το πήρα χαμπάρι. Αποσύρθηκαν στα κελιά τους να πλυθούν με κρύο νερό – εδώ δεν έχει ζεστό νερό ούτε το καταχείμωνο - και να ετοιμαστούν για τον εσπερινό.
Σε λίγο τα σήμαντρα αρχίζουν να χτυπάνε τακα-τούκα, μαζί και η καμπάνα.
Ο εσπερινός στο Άγιον Όρος έχει μια μυσταγωγία που σπάνια την ζεις αλλού. Ίσως να είναι η ώρα που οι τελευταίες ακτίνες του ήλιου μπαίνουν από τα παράθυρα του ναού και τυλίγουν το εσωτερικό του με ένα μαγικό και γλυκό ημίφως, που κάνει τις πανάρχαιες αγιογραφίες να φαίνονται απόκοσμες.
Ο ήλιος παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή στο Όρος. Το εικοσιτετράωρο στο Άγιο Όρος υπολογίζεται σύμφωνα με το βυζαντινό ημερολόγιο, που μετακινείται κατά τις εποχές του έτους, ούτως ώστε η ανατολή να συμπίπτει κατά το δυνατόν με την ώρα μηδέν.
Στις Μονές του Αγίου Όρους ισχύει η βυζαντινή ώρα, κατά την οποία το ημερονύκτιο αρχίζει με τη δύση του ήλιου που σηματοδοτεί πάντα την 12η ώρα. Στα περισσότερα μοναστήρια η ρύθμιση της ώρας γίνεται κάθε Σάββατο βράδυ για όλη την επόμενη εβδομάδα.
Με τη λήξη του εσπερινού, πάμε όλοι στην τραπεζαρία. Εκεί είδα και μερικούς ακόμα επισκέπτες, μόλις είχαν φτάσει πεζοπορώντας από άλλα μοναστήρια. Το φαγητό λιτό, αλλά νόστιμο. Είχε ρεβίθια με ωραιότατες ελιές, χαλάλι η δουλειά στον ελαιώνα!
Απέναντι μου κάθονται δυό από τους νεοφερμένους.
Είναι ηλικωμένοι με τεράστιες μύτες και ρουθούνια, απ’όπου ξεπροβάλουν θεόρατες τρίχες που ξετυλίγονται με την εκπνοή σαν πλοκάμια από χταπόδια!! Αντε να φας τώρα. Μαζί με τα ρεβίθια είχε για μας μόνο – οι μοναχοί δεν είχαν τέτοια – ψητά μανιτάρια και τηγανητές πατάτες.
Οι παπούδες δεν φαίνεται να είχαν ξαναδεί μανιτάρια στη ζωή τους και τα πηρούνιαζαν με καχυποψία. Ένας με ρώτησε, ψάρια είναι αυτά? Ήθελα να του πω ότι είναι τηγανισμένες μέδουσες, να κόψω αντίδραση, αλλά σεβάστηκα το χώρο.
Παραδίπλα ένας μοναχός όρθιος διάβαζε από ένα βιβλίο τον βίο κάποιας Αγίας, που ντύθηκε άντρας για να μονάσει σε μοναστήρι αντρών και κανένας δεν το κατάλαβε. Φαντάσου ομορφιά που θα είχε αυτή η αγία…. Θα τόστριβε το μουστάκι…
Μετά το δείπνο ξανά στην εκκλησία για το απόδειπνο. Βαριόμουνα και βγήκα έξω. Κοιτούσα τα δέντρα στην αυλή και μια μαύρη γάτα που έκοβε βόλτες. Σε λίγο βγήκαν όλοι από την εκκλησία και σκόρπισαν. Οι παπούδες άρχισαν την κουβέντα μεγαλόφωνα και γω καθόμουν σε ένα πεζούλι κάτω από έναν γιγαντιαίο κισσό που έτρωγε σιγά-σιγά τον τοίχο του μοναστηριού.
Εκείνη την ώρα έρχεται ο αρχοντάρης και μου λέει ότι ο Π. με περιμένει στο αρχονταρίκι. Πήγα και αρχίσαμε τη συζήτηση για το θέμα που με στείλανε να κουβεντιάσω.
Κατά τις 8, πήγα στο δωμάτιο, ελπίζοντας ότι δεν θα έβαζαν κανέναν από τους καινούργιους να κοιμηθεί μαζί μου. Τι θαύμα, όντως δεν έβαλαν!! Η σόμπα δεν έκαιγε, αλλά ο αρχοντάρης μου είπε ότι αν κρυώσω το βράδυ, μπορώ να βάλω δυο ξύλα και να ανάψω φωτιά, είχε ήδη μέσα προσάναμμα και πετρέλαιο.
Δεν χρειάστηκε, γιατί η κουβέρτα ήταν ζεστή και εγώ ένα πτώμα αφού δεν είχα κοιμηθεί σχεδόν καθόλου το περασμένο βράδυ.
Έκανα έναν ύπνο υπέροχο.
Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010
Τα χαράματα χτύπησαν τα σήμαντρα και οι καμπάνες για την εκκλησία.
Έξω σκοτάδι που τόκοβες με το μαχαίρι. Από το διάδρομο άκουγα φωνές και σερνάμενα βήματα - οι παπούδες ετοιμαζόταν για τον όρθρο.
Γύρισα πλευρό και κουκουλώθηκα με την κουβέρτα. Σιγά μη σηκωθώ. Όσο δελεαστικό και αν είναι αυτό το κάλεσμα - τέτοια ευκαιρία για αυθεντική βυζαντινή κατάνυξη δεν βρίσκεις καθε μέρα - ήταν τέτοια άγρια ώρα, που προτίμησα το ζεστό κρεβάτι από το να τρέχω νυχτιάτικα στην εκκλησία. Και δεν με πείραζε τόσο ο όρθρος. Βαριόμουν να σηκωθώ να ντυθώ να βάζω άρβυλα - και κυρίως να τα δένω με τα τεράστια κορδόνια τους. Θα πήγαινα ευχαρίστως αν υπήρχε τρόπος να διακτινιστώ μέσα στην εκκλησία σαν τον Σποκ.
Στις εξήμισι σηκώθηκα είχα χορτάσει ύπνο, αλλά έξω δεν έχει χαράξει ακόμα. Ένα γρήγορο πλύσιμο με παγωμένο νερό, καθαρά ρούχα και με το που σκάει το πρώτο φως, χτυπάει το σήμαντρο για την παράκληση. Ε, εκεί πήγα, ντροπή ήταν να μη πάω, παρατήρησα και τις υπέροχες αγιογραφίες του καθολικού.
Η παράκληση κρατάει βία μισή ώρα. Μετά έχει πρωινό. Και τι πρωινό! Σούπα ρεβύθια, ελιές και χαλβά. Και μετά ένα μήλο.
Στις 9 έχουν τελειώσει τα πάντα και οι μοναχοί ξαναπαίρνουν το δρόμο για τον ελαιώνα. Από πίσω και γω.
Η φύση ακόμα πιο όμορφη από χτες, φρέσκιες μυρωδιές και δροσιά πάνω στα φύλλα.
Σε τρία τεταρτάκια είμαι ξανά στον γνώριμο αρσανά. Θα μπορούσα να μείνω στο μοναστήρι μέχρι το μεσημέρι και μετά να κατηφορίσω στον αρσανά για να πάρω το φέρυ της επιστροφής, αλλά είπα να δω κανένα μοναστήρι ακόμα.
Από τον αρσανά έστριψα αριστερά και πήρα το μονοπάτι προς τα νότια για τη μονή Δοχειαρίου. Το μονοπάτι περνάει από ελαιώνες και περιβόλια, δάσος και θαμνότοπους, αλλού δίπλα στη θάλασσα, αλλού ανεβαίνει πιο πάνω. Σε κάποια σημεία, τα ασβεστολιθικά βράχια της ακτής σχηματίζουν αψίδες, που απο κάτω λαμπυρίζουν τα γαλαζοπράσινα νερά με τα κατάλευκα μαρμαρένια βότσαλα.
Έχουμε τέτοια μέρη στην Ελλάδα και ούτε που το ξέρουμε!
Σε λιγότερο από μια ώρα είμαι στη μονή Δοχιαρείου, που βρίσκεται πάνω στην παραλία, είναι από τις ωραιότερες του Άθω και έχει στριμμένο ηγούμενο.
Η μονή Δοχειαρίου ένα γιαπί: Τεράστια πράσινα πλαστικά καλύπτουν τη νότια πλευρά της, εργάτες ανεβοκατεβαίνουν σκαλωσιές και πηγαινοέρχονται στις επάλξεις των τειχών και ένας τεράστιος γερανός, που ξεπερνάει σε ύψος ακόμα και τον οχυρωμένο πύργο της μονής, κινείται νωχελικά κουβαλώντας τα φορτία που θα ξανακάνουν τη μονή κούκλα από πανούκλα που ήταν...
Πριν αρχίσουν οι αναστηλώσεις στο Όρος, στα μέσα της δεκαετίας του 80, τα μοναστήρια ήταν σε απελπιστική κατάσταση: Ολόκληρες πτέρυγες κατέρρεαν, τα πατώματα φτιαγμένα από ξύλο πριν από αιώνες, σάπιζαν, οι μολυβένιοι θόλοι ήθελαν κατεπειγόντως επισκευή, τα καλντερίμια είχαν σκεπαστεί με αγριόχορτα, παντού υπήρχε μια εικόνα εγκατάλειψης.
Μετά ήρθαν τα λεφτά της Ε.Ε. και οι καλόγεροι που μισούσαν θανάσιμα τη Δύση και τις αιρέσεις της, έβαλαν νερό στο κρασί τους και άνοιξαν τις πόρτες για τον πακτωλό των χρημάτων που άρχισε να εισρέει στο Όρος.
Το αποτέλεσμα είναι θεαματικό: Εκεί που υπήρχε εγκατάλειψη και ερείπια, τώρα υπάρχει ανάπτυξη και άνθιση της αγιογραφίας, της χειροτεχνίας, των παλιών τεχνικών κατασκευής. Νέοι μοναχοί, μορφωμένοι, πολλοί με πανεπιστημιακά διπλώματα ρίχνουν μαύρη πέτρα πίσω τους και αρχίζουν μια νέα και δύσκολη ζωή. Το Όρος δεν ελκύει μόνο αγνούς ανθρώπους, ελκύει και κακούς και φιλοχρήματους, τα τελευταία περιστατικά που ακούμε να συμβαίνουν, το αποδεικνύουν αυτό.
Αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των μοναχών είναι πραγματικά ταγμένοι στο Θεό και δεν έχουν καμία σχέση με το χρήμα και τα υπόλοιπα παρελκόμενα.
Στο Δοχειάρι δεν έμεινα σχεδόν καθόλου. Το θυμόμουν με τα δεκάδες γιγαντιαία πιθάρια του αραδιασμένα στην αυλή, που τώρα δεν τα έβλεπα πουθενά, θα τα είχαν κλείσει σε καμία αποθήκη για να μη σπάσουν από τις εργασίες που γινόταν σε όλο το μοναστήρι.
Παντού ακουγόταν τρυπάνια, πριόνια και σφυροκοπήματα στην πέτρα. Οι εργάτες με φόρμες γεμάτες σκόνες και μπογιές, αξύριστοι για βδομάδες, με αγριεμένο μάτι από την έλλειψη της τρυφερής αγκαλιάς μιας γυναίκας - αλήθεια πως τη βγάζουν εδώ?
Πρέπει να είναι πολύ δύσκολα, ένα big brother αντρών, που δεν μπορούν να πάνε πουθενά, δεν έχουν διέξοδο, δεν μπορούν να παίξουν ούτε ένα μπιλιάρδο - απαγορεύονται αυτά στο Περιβόλι της Παναγίας!!!!!
Με πλησιάζει ένας.
Τι γίνεται φίλε, τι κάνεις, ντοφ τας?
Και που λες, εμείς εδώ μεγάλο δράμα, γυναίκες δεν έχουμε, σινεμά δεν έχουμε, καφετέρια δεν έχουμε, κανένα χαρτάκι μόνο το βράδυ, ή κουβέντα με κρασί ντόπιο.
Και άσχημα είναι αυτά? Αυτή είναι αποτοξίνωση!
Τι να πεις με τους Βούλγαρους και τους Αλβανούς? Ούτε ελληνικά δεν ξέρουν.
Μεταξύ μας, μπορεί να ακούγεται πολύ ωραίο για έναν άνθρωπο της πόλης που ζει με τα νεύρα τεντωμένα και τρέχει να προλάβει αεροπλάνα όλη την ώρα, το να είναι με μια αντροπαρέα και να κάνει και την πλάκα του, να ανασαίνει καθαρό αέρα, να χορταίνει ύπνο και να τρώει υγιεινά φαγητά. Αλλά χωρίς μια γυναίκα? Και αν δεν τα πας καλά με του υπόλοιπους? Που σίγουρα δεν θα τα πας. Πόσο θα ανέχεσαι τις ανοησίες τους, την πιθανή βρωμιά τους, τις ιδιοτροπίες τους? Είπαμε, κανονικό big brother.
Χαιρετάω τον τύπο και συνεχίζω το δρόμο μου, προς τα νότια.
Το μονοπάτι αλλού ανηφορίζει και αλλού πάει στο γιαλό. Οι μυρωδιές με ζαλίζουν. Σε κάποιο σημείο βρίσκω τσάι του βουνού, ούτε που το πίστευα ότι ήμουν δίπλα στη θάλασσα...
Σε μισή ώρα είμαι στη μονή Ξενοφώντος και αυτή πάνω στο κύμα.
Αυτή είναι άλλο πράγμα όμως. Η αναστήλωση έχει τελειώσει και το θέαμα είναι φανταστικό. Πέρα από την ομορφιά του χώρου όμως, η Ξενοφώντος πάντα είχε τη φήμη της φιλόξενης μονής. Ακόμα και όταν γινόταν συντήρηση η μονή ποτέ δεν έκλεισε για τους επισκέπτες.
Και στο πανηγύρι της όταν οι πιστοί είναι πιο πολλοί από τα κρεβάτια, οι μοναχοί παραχωρούν τα κελιά τους.
Μια γρήγορη βόλτα στο παλιό γνώριμο μοναστήρι και κουβεντούλα με τον καλό αρχοντάρη. Η ώρα έχει πάει 12 το μεσημέρι και δεν προλαβαίνω να πάω πιο κάτω στο Ρωσικό, άσε που είναι και μακρυά. Κατεβαίνω στην προβλήτα της μονής, μαζί μου και πεντέξι επισκέπτες ακόμα.
Όταν έρχεται το φέρυ, ο καιρός αρχίζει να αλλάζει και ο ήλιος αρχίζει να κρύβεται στα σύννεφα.
Η διαδρομή, η ίδια που έκανα και χτες, αλλά ανάποδα.
Στην Ουρανούπολη το λεωφορείο έχει άμεση ανταπόκριση, βρίσκω μια θέση δίπλα στο παράθυρο και δίπλα μου κάθεται ένας Ρώσος χλωμός και ισχνός σαν τσαρική αγιογραφία.
Στη διαδρομή κοιμόμουν συνέχεια, βέβαια είχα τον ίδιο οδηγό με χτες, - όχι που θα τη γλύτωνα - αυτόν με τα λαϊκά και δώστου τα όπα και ο Καρράς, τα αχ βαχ και η Στανίση.
Στη Θεσσαλονίκη έφτασα στις τεσσεράμισι και με ταξί, γραμμή για το αεροδρόμιο. Κίνηση, κόσμος, καμία σχέση με τον πλανήτη που άφησα πίσω μου.
Όταν έφτασα στην Αθήνα είχε ήδη νυχτώσει.
Μετά από μια τρελή μέρα δουλειάς, νάμαι στο ταξί για το Βενιζέλος. Πρέπει να πάω στο Άγιο Όρος, για κατεπείγουσα δουλειά μιας ημέρας. Προορισμός μου η Μονή Κωνσταμονίτου, η φτωχότερη του Άθω.
Η πτήση για τη Θεσσαλονίκη φεύγει μισή ώρα πριν τα μεσάνυχτα και ήταν η μόνη που μπορούσα να πάρω, γιατί η μέρα μου ήταν πολύ γεμάτη και με πολύ τρέξιμο.
Άφιξη στη Θεσσαλονίκη και κατευθείαν στο σπίτι φίλων για ένα σύντομο ύπνο.
Μεγάλη η σύνδεση μ'αυτή την πόλη, εδώ σπούδασα και έχω πολύ καλούς και αξιόλογους φίλους.
Ο ύπνος βέβαια καθυστέρησε, γιατί με την κουβέντα πέρασε η ώρα και όταν ξεράθηκα, χτύπησε το ξυπνητήρι. 5 τα χαράματα.
Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010.
Με ταξί στο ΚΤΕΛ Χαλκιδικής. Αυτό είναι ξεχωριστά από όλα τα άλλα ΚΤΕΛ και βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της πόλης και χρειάζεσαι χάρτη για να το βρεις, μια και είναι κοντά σε αυτοκινητόδρομους και ανισόπεδες. Καινούργιες περιοχές, που ούτε τις ήξερα...
Α ρε Θεσσαλονίκη! Πως άλλαξες και πως μεγάλωσες έτσι!
Μια άλλη Αθήνα έγινες και νομίζεις ότι κρατάς ακόμα την ατμόσφαιρα που είχες...
Πηγαίνοντας στο ΚΤΕΛ, νόμισα πως ήμουν στο Λ.Α.:
Δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας, ατέλειωτα πάρκινγκ, επιχειρήσεις με νυχτοφύλακες.
Πάω κατευθείαν στο γκισέ. Χαίρεται, τι κάνετε? Θέλω ένα εισιτήριο για την Ουρανούπολη.
Η τύπισσα με κοίταξε. Με επιστροφή?
Με επιστροφή.
Έπεσε έξω, δεν πάω να μονάσω. Τόσα θα έχει δει αυτή και η άγρια αυτή ώρα είναι αποκλειστικά για όσους πάνε στο Όρος, υπάρχει ανταπόκριση με το καράβι.
20 ευρώ.
Τάσταξα και πήγα για καφέ δίπλα.
Στις 6.15 τα μεγάφωνο αρχίζει: Το λεωφορείο για Αρναία, Παλιοχώρι, Νεοχώρι, Στάγειρα, Στρατώνι, Ιερισσό, Νέα Ρόδα, Ουρανούπολη είναι έτοιμο για αναχώρηση!
Έχω τη θέση 3, μπροστά. Δεν είμαστε καλά! να μη μπορώ να απλώσω τα πόδια μου.
Πάω μια θέση πιο πίσω. Το λεωφορείο μισοάδειο. Έξω νύχτα, σκοτάδι πίσσα.
Ο οδηγός σε κατάσταση μερακλαντάν, άκουγε ραδιόφωνο, έναν σταθμό που τον λένε Λαϊκό. Αχ αμάν.
Ξεκινάμε. Περνάμε από γειτονιές που ούτε τις είχα ξαναδει, περιοχές με ωραία σπίτια, κήπους και φαρδείς δρόμους, σαν αμερικάνικα προάστια.
Νέα Ραιδεστός, Αγία Αναστασία (έχει και μοναστήρι εκεί), απίστευτο πόσο απλώθηκε αυτή η πόλη!!!!!!
Περνάμε ένα χωριό που το λένε Γαλάτιστα, μπαίνουμε πλέον στο νομό Χαλκιδικής. Ψιλοκοιμάμαι και στα απότομα ξυπνήματα μου διακρίνω μέσα στο σκοτάδι, κορυφές δέντρων, πρέπει να περνάμε από πυκνό δάσος.
Με το χάραμα, είμαστε στην Αρναία.
Καμία σχέση με την Αρναία που θυμόμουν πριν 20 χρόνια. Αυτή εδώ, είναι κούκλα! Μακεδονίτικα αρχοντικά, λιθόστρωτα καλντερίμια, παραδοσιακά φανάρια για το φωτισμό, πράσινο παντού. Ακόμα και τα τσιμεντένια τερατουργήματα μειώνονται μπροστά στην ομορφιά των παλιών και νεότερων ωραιότατων σπιτιών.
Η Αρναία που θυμόμουν, ήταν ελεεινή και τρισάθλια, με αλουμίνια στα μπαλκόνια, άσφαλτο παντού και κακόγουστα σπίτια. Μεγάλη αλλαγή!!!!
Συνεχίζουμε για Στάγειρα και Στρατώνι.
Το πράσινο είναι κυρίαρχο, μα τι προνομιούχο μέρος είναι αυτό!!!!!!
Δάση παντού, μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι.
Και ξαφνικά σκάει η ανατολή.
Ένας κατακόκκινος ήλιος να βγαίνει από το πέλαγος και μπροστά, σαν ζωγραφικός πίνακας όλη η ακτή, μέχρι το Όρος, ο ισθμός, το νησάκι της Αμμουλιανής και στο βάθος ο επιβλητικός Άθως να ορθώνει την πυραμίδα του καταμεσής στο Αιγαίο.
A million dollar view!!! Και με υπόκρουση Πασχάλη Τερζή...
Το Στρατώνι, μια ευχάριστη έκπληξη. Το θυμόμουν σαν ένα βιομηχανικό χωριό, σε ωραία μεν τοποθεσία πάνω στη θάλασσα, αλλά άσχημο σαν οικισμό.
Τώρα όλα διαφορετικά. Φαρδείς δρόμοι, δεντροστοιχείες, ωραία καινούργια σπίτια με καταπράσινους κήπους, φοινικόδεντρα και παιδιά που περιμένουν το λεωφορείο να τα πάει στο σχολείο. Μια ήσυχη και καταπράσινη suburbia, που μόνο στην Ελλάδα δεν θα φανταζόμουν ότι υπάρχει.
Η Ιερισσός το ίδιο.
Περνάμε από Νέα Ρόδα, ψιλοαδιάφορο το μέρος, μια πινακίδα γράφει για τη Διώρυγα του Ξέρξη και σε ανύποπτο χρόνο βρισκόμαστε στην εσωτερική ακτή, στον Σιγγιτικό κόλπο να βλέπουμε απέναντι την Αμμουλιανή και τη Σιθωνία.
Η ατμόσφαιρα είναι πολύ καθαρή, νόμισα ότι αν άπλωνα το χέρι θα άγγιζα τα σπίτια της Αμμουλιανής. Τα Δρένια, μια ομάδα από ακατοίκητα νησάκια με παραμυθένιες αμμουδιές, μας συντροφεύουν μέχρι την Ουρανούπολη.
Από τη θάλασσα.
Γιατί από τη στεριά, άρχισαν να ορθώνονται κάτι ξενοδοχεία μεγατόνων, που βιάζουν κυριολεκτικά το τοπίο και μάλιστα λόγω της λήξης της σεζόν, μοιάζουν εγκαταλειμένα: Ομπρέλες και ξαπλώστρες μαζεμένες η μια πάνω στην άλλη, τα ταχύπλοα τραβηγμένα έξω, τα περισσότερα παράθυρα κλειστά, μόνο με κανα-δυό πολύχρωμες πετσέτες μπάνιου απλωμένες, να θυμίζουν τους καθυστερημένους τουρίστες που ήρθαν εκ Ρωσίας, για να ζήσουν το Οκτωβριάτικο καλοκαίρι της Χαλκιδικής.
Φτάνουμε στην Ουρανούπολη.
Όσοι είναι για διαμονητήριο κατεβαίνουν εδώ! Οι υπόλοιποι? Έχει ακόμα μια στάση 200 μέτρα πιο κάτω.
Κατεβαίνω λοιπόν, πάω και γω με τους υπόλοιπους Αλβανούς - Ρουμάνους - Μολδαβούς και Γωργιανούς που πάνε για δουλειά στο Όρος, μπαίνουμε στο γραφείο των διαμονητηρίων, είχε πάγκους, αλλά η ουρά ήταν σχετικά μικρή.
Είχα κλείσει διαμονητήριο από το Σεπτέμβριο, γιατί μόνο περιορισμένος αριθμός επισκεπτών-προσκυνητών επιτρέπεται να μπει στο Όρος κάθε μέρα.
Με το διαμονητήριο (25 ευρώ) στα χέρια πάω για εισιτήριο.
Για Κωνσταμονίτου? 4.80.
Μάλιστα, δώστε μου ένα παρακαλώ.
Και τώρα? όλοι είναι μαζεμένοι σε 1-2 καφε της παραλίας, εγώ δεν θέλω κόσμο όμως, βρίσκω ένα συμπαθητικό καφέ/σερβίρεται μπουγάτσα, απέναντι από τον μεσαιωνικό πύργο.
Μέσα η ιδιοκτήτρια αγνώστου εθνικότητας. Κάτι μεταξύ Βουλγάρας, Ρωσίδας και Ρουμάνας. Αγέλαστη και σκληρή, θύμιζε τις αντίστοιχες στα αμερικάνικα σαλούν του Κάτω Κολοράντο.
Και εκεί που καθόμουν και απολάμβανα τον καφέ μου με συνοδεία ενός αφράτου πεινιρλί, νάσου μια τύπισσα.
Που πάτε, στο Όρος?
Μάλιστα.
Και αρχίζει. Απνευστί:
Αχ το Περιβόλι της Παναγιάς, που κανέναν δεν αφήνει απροστάτευτο, που αυτοί εδώ οι παλιάνθρωποι τόχουν δίπλα τους και μόνο τα λεφτά τους νοιάζουν, Μαμωνάς! Μαμωνάάάααας, που να σας τα λέω, ο άντρας μου αυτοκτόνησε και έμεινα στους πέντε δρόμους, δουλεύω-δουλεύω (δις), αλλά κουράστηκα πια, έχω και τον καρκίνο, να! να σας δείξω τις ακτινογραφίες, εσείς είστε από Θεσσαλονίκη? Αααα από Αθήνα, και γω Αθηναία είμαι και αφού έχασα τον άντρα μου ήρθα εδώ γιατί πουλάω θυμίαμα, αλλά οι δουλειές δεν πάνε καλά και τώρα μου κάνουν έξωση, που μένετε στην Αθήνα? Στα Εξάρχεια? αχ τι ωραία που είναι τα Εξάρχεια!! πλούσια και καλή περιοχή (καλά με δουλεύει αυτή...) άρα τον έχετε τον τρόπο σας, σε ποια μονή πάτε? έχετε πνευματικό? εγώ έχω έναν και τον βοηθάω τον παπούλη, αλλά τώρα δεν έχω λεφτά, μου λείπουν 200 ευρώ, τα 1300 τα μάζεψα, αλλά με πετανε στον δρόοοομοοοοοοο, ουαάααααα! Σνιφ, κλαψ, λυγμ.
Και να δάκρυα, εγώ να μη ξέρω τι να κάνω, να της δώσω κάτι? αλλά μάλλον για επαγγελματίας μου έκανε. Πίνω τον καφέ μονορούφι, της λέω με συγχωρείτε πάω μέσα να πληρώσω, είχα πληρώσει πιο πριν και ίσως να με είχε δει κιόλας, αλλά δεν είχα άλλη δικαιολογία.
Πάω μέσα ήταν η αγέλαστη με το σκληρό πρόσωπο.
Με συγχωρείτε αυτή η κυρία έχει όντως ανάγκη? Δηλαδή αν έχει η γυναίκα να τη βοηθήσουμε, μη μας κοροϊδεύει όμως...
Με κοιτάζει παγερά και συνεχίζει τη δουλειά της, αδιαφορώντας για την ερώτηση.
Πετάγεται μια άλλη, σαν κόρη της μούκανε αυτή. Με ελληνικά με έκδηλη βαλκανική προφορά μου λέει: Μη πιστεύετε ότι ακούτε. Αυτή το συνηθίζει, πάει και κολλάει στους προσκυνητές.
Σωστά, γιατί όχι? Ο άλλος πάει να σώσει τη ψυχή του, να μη δώσει καμιά ελεημοσύνη στην πτωχή και δυστηχήσασα, αντί να τα δώσει στους χαραμοφάηδες μοναχούς, που τίποτα δε αφήκαν όρθιο, τίποταααα!!! Θου Κύριε φυλακή τω στόματί μου.
Πάω έξω. Ξέρετε μαντάμ, το καράβι φεύγει κλπ κλπ.
Καλέ που πάτε? Περιμένετε λίγο, τι θα κάνετε στο καράβι τόσην ώρα, αυτό θέλει μισή ώρα να φύγει!
Πρέπει να πάω, γιατί τώρα που το θυμήθηκα, έχω να δω έναν παλιό συμμαθητή μου που θέλει να μου δείξει τη συλλογή με τις σπάνιες πεταλούδες του. Μα που έχω το μυαλό μου????
Σβββιιιν!
Κατευθείαν στο καράβι, που άρχισε να γεμίζει.
Αναλογία Ελλήνων - αλλοδαπών*: 1 προς 10.000.
* Ρώσοι, Ουκρανοί, Σέρβοι, Σκοπιανοί, Βούρρργαροι, Ρουμάνοι, Αλβανοί, Γεωργιανοί και λοιποί Καυκάσιοι.
Ελληνικά κανείς!!! Ακόμα και οι καλόγεροι ξένοι ήταν.
Οι έλληνες σαν πιο παλιοί παίρνουν τα ταχύπλοα-ταξί και πάνε γρήγορα χωρίς να υφίστανται το συρφετό της ανατολής και τις ερωτήσεις: φοτό? α σπασίμπα.
Η μέρα προμηνύεται καραγκόρτζιους, με έναν ήλιο λαμπρό και μια θάλασσα λάδι, με γαλαζοπράσινους βυθούς που είναι μια πρόκληση για βουτιά από το κατάστρωμα του πλοίου.
_____________________________________________________________
photo by wikipedia.org
Αυτό το αρχείο εικόνας διανέμεται με τους όρους της άδειας Creative Commons / Αναφορά - Παρόμοια Διανομή 3.0 Μη εισαγόμενο
Το καράβι σχίζει τα γαλανά νερά του κόλπου αφήνοντας την Ουρανούπολη πίσω. Οι περισσότεροι επιβάτες – αν όχι όλοι – είναι Ορθόδοξοι. Οι Ορθόδοξοι έχουν προτεραιότητα στο Όρος άλλωστε.
Το πλοίο είναι γεμάτο Σέρβους, Ρώσους και Βούλγαρους. Οι Σέρβοι πάνε στο δικό τους μοναστήρι στη μονή Χιλιανδαρίου, που βρίσκεται χαμένη μέσα στα πευκοδάση της.
Εγώ κάθομαι και παρατηρώ αυτό το αντρικό πλήθος, που χαίρεται επειδή πάει σε έναν τόπο απαγορευμένο, έναν τόπο που τόσα έχει ακούσει για αυτόν. Κάποιοι στήνονται για φωτογραφίες, άλλοι συνομιλούν με μοναχούς, οι Έλληνες είναι λιγοστοί, είναι και καθημερινή, τα σχολειά άνοιξαν, όλοι είναι πίσω στις δουλειές τους πλέον.
Στο Άγιο Όρος έχω πάει πολλές φορές.
Όχι ότι είμαι θρήσκος, ήταν μια ωραία ανάπαυλα μέσα στα μαθήματα που δίναμε τότε, φοιτητής στη Θεσσαλονίκη και η ευκαιρία της φτηνής εκδρομής ήταν ένα δέλεαρ.
Πήγαινα λοιπόν για την μοναδική φύση – όσοι έχετε πάει, καταλαβαίνετε για τι μιλάω – φύση που όμοια της δεν υπάρχει πουθενά στην Ελλάδα. Τεράστια δάση, βουνοκορφές, βαθιά φαράγγια και κοιλάδες με ορμητικά ποτάμια, καταρράκτες και φυσικές πισίνες, βράχοι που ορθώνονται από τα βάθη του πελάγους, υπέροχες αμμουδιές και ακρωτήρια, βιότοποι και σπηλιές. Τόπος ξωτικών και άλλων πλασμάτων της νύχτας, ζωντανός και με απίστευτη ενέργεια.
Καλντερίμια σωστά μνημεία, στρωμένα πριν χίλια χρόνια, συνδέουν τα μοναστήρια και περνάνε από πέτρινες γέφυρες, ή στα πιο απότομα, από ξύλινες κρεμαστές.
Και μέσα σ’ αυτή την πανδαισία της φύσης, τα μοναδικά μοναστήρια, ολόκληρες μεσαιωνικές πολιτείες, με κάστρα, πύργους και αποθήκες, αρσανάδες, εκκλησίες και αρχονταρίκια, ξενώνες, τραπεζαρίες και αίθουσες, ένας κόσμος του Μεσαίωνα, που όμοιος του δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον πλανήτη.
Και παντού αγιογραφίες, όλοι οι τοίχοι είναι κατάγραφοι από πάνω ως κάτω με εξαιρετικής τέχνης αγιογραφίες, που τα χρώματα τους σε ζαλίζουν και η θεματολογία τους σε κάνει να ανατριχιάζεις.
Αίθουσες μικρές και μεγάλες, διάδρομοι που περνάνε κάτω από πέτρινες καμάρες και στρίβουν ανάμεσα σε τείχη και κλιμακοστάσια που ανεβοκατεβαίνουν σε διάφορα επίπεδα, δημιουργούν ολόκληρους λαβύρινθους, όπου ένας αμύητος μπορεί εύκολα να μπερδευτεί.
Αυτόν λοιπόν τον μεσαιωνικό κόσμο, που είναι τόσο κοντά μας και συνάμα τόσο μακρυά μας, πρέπει να τον επισκεφτούν όλοι οι άρρενες Έλληνες.
Και αν είναι και λίγο τυχεροί, μπορεί να νιώσουν αυτό το κλικ, που θα τους αλλάξει τη ζωή για πάντα.
Όχι, δεν μιλάω για απόφαση ζωής, για να μονάσει κανείς εκεί, αυτό είναι πολύ δύσκολο και θέλει κότσια για να το κάνεις.
Μιλάω για τη λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά, μιλάω για αυτά τα δυο λόγια που θα ακούσεις και θα τους δώσεις σημασία, ενώ στον έξω κόσμο ούτε που θα τα πρόσεχες.
Μιλάω γι το άνοιγμα της ψυχής, για το πώς θα δεις τον κόσμο με διαφορετικό μάτι.
Γιατί το Όρος δεν είναι μόνο φύση και μνημεία. Είναι τρόπος ζωής, είναι η είσοδος σε έναν άλλο κόσμο, παραμυθένιο, που δύσκολα δεν θα σε αγγίξει.
Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους στο Όρος.
Έχω γνωρίσει μοναχούς που μόνο μοναχοί δεν ήταν, πονηροί, φιλάργυροι, λάγνοι και κοιλιόδουλοι και ανθρώπους που μιλάνε κλαίγοντας με το Θεό, ενώ τις ασέληνες νύχτες βλέπουν το διάβολο στο καμπαναριό να γελάει με βρυχηθμούς, τριχωτός και με μάτια σαν αναμμένα κάρβουνα.
Έχω γνωρίσει αγίους, που κι η ματιά τους ακόμα, σε κάνει να αναρωτιέσαι, το ζεις τώρα αυτό, ή είναι της φαντασίας σου?
Έχω γνωρίσει μοχθηρούς ανθρώπους λαϊκούς με βλέμμα λύκου, αλλά και άλλους πιο αθώους από μωρά παιδιά.
Έχω γνωρίσει νεαρά παιδιά που έχουν φτιάξει αδελφότητες και έχουν ωριμότητα και σοφία, που ούτε καθηγητές πανεπιστημίου δεν έχουν.
Έχω γνωρίσει ανθρώπους απλούς, ανθρώπους ξιπασμένους που τσακίζονται σαν σπιρτόξυλα, μόλις βρεθούν αντιμέτωποι με την αλήθεια τους, που τόσοι την αποφεύγουν στον έξω κόσμο.
Έχω ακούσει ιστορίες απίστευτες, για μοναχούς σε απομακρυσμένα κελλιά, που έχουν δολοφονήσει τους νεαρούς εραστές τους και έχουν θάψει τα πτώματα στην αυλή του κελλιού τους, ή για ανόητους επισκέπτες που δεν προνόησαν να φτάσουν πριν τη δύση του ήλιου στο μοναστήρι και κλείστηκαν απ’έξω και την άλλη μέρα τους βρήκαν μισότρελους και με κάτασπρα μαλλιά από τον απύθμενο τρόμο που έζησαν όλη τη νύχτα έξω από τα προστατευτικά τείχη της μονής.
Έχω ακούσει για ανθρώπους που χάθηκαν ανεβαίνοντας στον Άθω και για μοναχούς που κατασπαράχτηκαν από γιγαντιαία κήτη στα άπατα, αβυσσαλέα και σκοτεινά νερά που περιτριγυρίζουν το Όρος - άλλωστε και η πρώτη καταγραφή στην ιστορία για την επίθεση καρχαριών σε ανθρώπους, αφορά αυτή την περιοχή, όταν ο στόλος του Μαρδόνιου καταστράφηκε από τις κακοκαιρίες που δέρνουν τις ακτές του Άθω.
Έχω ακούσει για θαύματα, για φωτιές που άναψαν μόνες τους και έδωσαν σινιάλο σε καραβοτσακισμένους ναυτικούς που κινδύνευαν, για καμπάνες που χτυπάνε τη νύχτα, για Αγίους που εμφανίζονται στους πιστούς, για την Παναγία που κάνει εμφανίσεις σε πανικοβλημένους οδοιπόρους και για κεραυνούς που δεν πέφτουν ποτέ πάνω στους μεταλλικούς σταυρούς στους τρούλους των ναών και στα καμπαναριά.
Έχω ζήσει καταστάσεις που ξεφεύγουν, έχω συζητήσει με ανθρώπους τόσο κοντά στο θείο, που μου φαίνεται αστείο τώρα να ψάχνω βιβλιογραφίες για τους σούφι και για τους βουδιστές του Θιβέτ, όταν οι ίδιες εμπειρίες και γνώσεις μπορούν να αποκτηθούν με μια απλή επίσκεψη στο Όρος.
Το πρώτο αγιορείτικο κτίσμα που βλέπουμε στην ακτή είναι ο αρσανάς της Χρουμίτσας. Εδώ είναι και η οριογραμμή μεταξύ νομού Χαλκιδικής και Αγιορείτικης Πολιτείας. Υπάρχει πανύψηλος φράκτης που την τελευταία φορά πέρασα παράνομα με έναν φίλο, με χίλιες προφυλάξεις, σε μια απόπειρα διάσχισης της χερσονήσου από βορρά προς νότο, μέσα από άγριες και απάτητες εκτάσεις και όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά ήταν ευκολότερο να το κάνουμε μονομιάς, παρά να πηγαίναμε στις Καρυές να παίρναμε διαμονητήριο και μετά να πηγαίναμε βόρεια.
Τότε τα διαμονητήρια τα παίρναμε από τις Καρυές μόνο και όχι όπως σήμερα από την Ουρανούπολη.
Τότε επίσης, όλες σχεδόν οι μετακινήσεις γινόταν με τα πόδια, τα αυτοκίνητα ήταν λιγοστά, γιατί λιγοστοί ήταν και οι δασικοί δρόμοι.
Τρεις μέρες περπατούσαμε στα αδιαπέραστα πευκοδάση, παίρνοντας λάθος δρόμους που δεν έβγαζαν πουθενά, ακολουθώντας αντιπυρικές ζώνες που σταματούσαν έτσι απότομα, φορτωμένοι με αντίσκηνα, υπνόσακους και τρόφιμα, γιατί είχαμε μελετήσει σωστά τις αποστάσεις και ξέραμε ότι δεν θα περάσουμε από κατοικημένους τόπους.
Βγήκαμε σε ονειρικές παραλίες, που η Καραϊβική μπροστά τους ωχριά, αμμουδερές λωρίδες με πεύκα και γιγαντιαία κατάλευκα από την αλμύρα κούτσουρα πεταμένα στο γιαλό, περάσαμε από διάσελα και σκαρφαλώσαμε σε απότομες ακτές, όταν τα μονοπάτια χάνονταν από την αχρηστία, πνιγμένα στη βλάστηση.
Ο αρσανάς της Χρουμίτσας συνδέεται με τη Χρουμίτσα με χωματόδρομο. Η Χρουμίτσα κατοικείται από Σλάβους που καλλιεργούν αμπέλια για την παραγωγή του περίφημου Αγιορείτικου οίνου.
Από τον αρσανά και προς το νότο, πέντε λεπτά με το πλοίο, απέχει το κελλί των Καμένων.
Τα Καμένα είναι κανα-δυό σπίτια ερείπια σήμερα, σε έναν ελαιώνα που βγαίνει στη θάλασσα. Τόπος στοιχειωμένος, που αποπνέει μια αδιόρατη απειλή και που τον έζησα όταν αναγκαστήκαμε να διανυκτερεύσουμε εδώ, κατά την τότε λαθραία περιήγηση στον αγιορείτικο βορρά.
Όταν στήσαμε το αντίσκηνο διαισθάνθηκα ότι κάτι δεν μου άρεσε αλλά δεν μπορούσα να εντοπίσω τι είναι.
Στα Καμένα διαδραματίζεται και η αληθινή ιστορία του Le Carrier, που τη δεκαετία του 50 βρέθηκε εδώ με σοβαρή πνευμονία και ο μοναδικός μοναχός που κατοικούσε τότε το κελλί, του έδωσε μια γερή δόση ποντικόλαδο και τον γιάτρεψε (μη ρωτάτε τι είναι το ποντικόλαδο, είναι τόσο αηδιαστικό που δεν θα τρώτε για μέρες).
Μετά τα Καμένα, η ακτή ανυψώνεται επιβλητικά με τα πεύκα να κρέμονται στην κυριολεξία πάνω απ΄το νερό.
Σε κανένα δεκάλεπτο, η ακτή στρίβει και ξαφνικά μπροστά μας ξετυλίγεται το μοναδικό θέαμα της Θηβαϊδας. Η Θηβαϊς είναι σκήτη που παραχωρήθηκε στο Ρωσικό μοναστήρι και στα τέλη του 19ου αιώνα, μετατράπηκε σε σανατόριο για τους Ρώσους μοναχούς, αλλά και για τους Ρώσους ευγενείς που ερχόταν στον Άθω να ηρεμήσουν και να ξεκουραστούν.
Πάντα τη θυμάμαι ερειπωμένη, ένα μεγάλο χωριό-φάντασμα, όπου ζουν μόνο κουκουβάγιες και νυχτερίδες, με κισσούς να σκαρφαλώνουν σε παράθυρα που χάσκουν, γκρεμισμένες στέγες και πεύκα να ξεφυτρώνουν παντού, καλύπτοντας τις αυλές, τα βοηθητικά κτίρια και παρεκλήσσια.
Και τι έκπληξη, όταν διαπίστωσα ότι η Θηβαϊδα ξανακατοικήθηκε, ο ναός της ήταν φρεσκοβαμμένος και τουλάχιστον ένα κτίριο είχε κατοίκους!
Οι ξένοι μαζεμένοι στο κατάστρωμα, προσπαθούν να φωτογραφήσουν, αλλά η κάμερα δεν μπορεί να συλλάβει το μεγαλείο του τοπίου, την καταπράσινη ακτή και το γαλάζιο της θάλασσας κάτω από τον εκτυφλωτικό ελληνικό ήλιο που τόσο σπανίζει στα μέρη τους.
Ακολουθεί ακτογραμμή έρημη, με πολλές παραλίες και δυσπρόσιτη ενδοχώρα, γιατί το δάσος φτάνει μέχρι την αμμουδιά. Μόνο μερικά ξεχασμένα κελλιά υπάρχουν, για μερακλήδες μοναχούς-ψαράδες που βρίσκουν τον παράδεισο σ’αυτές τις έρημες παραλίες, όπου τα ψάρια είναι άφθονα και τεράστια.
Και φτάνουμε στην περίφημη Γιοβάντσα, τον αρσανά της μονής Χιλιανδαρίου, του Σέρβικου μοναστηριού. Αυτό βρίσκεται μέσα σε δάση κοντά στη βόρεια ακτή του Όρους, πολύ μακριά από τη Γιοβάντσα και ζει κυρίως από την ξυλεία που παράγει.
Ο αρσανάς αυτός δεν λειτουργούσε στο παρελθόν, γιατί όλες οι μετακινήσεις γινόταν από τον άλλο αρσανά της Μονής, στις βόρειες ακτές, στο ανοιχτό πέλαγος. Οι συχνές κακοκαιρίες όμως και οι δυνατές τρικυμίες, ανάγκασαν τη μονή να ξανανοίξει τον αρσανά της Γιοβάντσας, καθ’ότι αυτός βρίσκεται στον Σιγγιτικό κόλπο, όπου οι καιροί είναι πολύ καλύτεροι και τα κύματα μικρότερα.
Αν και η Γιοβάντσα απέχει περισσότερο από τον αρχικό αρσανά, εν τούτοις είναι βολικότερη, ιδίως τώρα που έχουν ανοίξει τα σύνορα και οι Σέρβοι έρχονται κατά κύματα στη μονή.
Πράγματι, με το που πιάσαμε στον αρσανά, το μισό καράβι άδειασε.
Όλοι οι Σέρβοι κατέβηκαν και επιβιβάστηκαν σε φορτηγά, που τους μετέφεραν 8 χιλιόμετρα στο δύσβατο εσωτερικό της χερσονήσου.
Πιο κάτω είναι ο αρσανάς της Μονής Ζωγράφου, αυτή είναι Βουλγαρική.
Ο αρσανάς μοιάζει βγαλμένος από παραμύθι με τη Χιονάτη. Ένας μικρός πύργος και ένας ανεμόμυλος σε αχρηστία σήμερα, σε ένα τοπίο θεϊκό, με φόντο πεύκα και κυπαρίσσια και μπροστά η κρυστάλλινη γαλαζοπράσινη θάλασσα. Δίπλα έχει και έναν άλλο ερειπωμένο πύργο, κατάλοιπο παλιάς οχύρωσης.
Και φτάνουμε στον αρσανά της Μονής Κωνσταμονίτου, τον τελικό προορισμό μου.
Αντιγράφω από διάφορες ιστοσελίδες του Αγίου Όρους μερικές χρήσιμες πληροφορίες:
Μια επίσκεψη στο Άγιον Όρος είναι, για τους περισσότερους, εμπειρία ζωής.
Σχεδόν όλοι όταν παίρνουν το δρόμο της επιστροφής δίνουν υπόσχεση στον εαυτό τους ότι κάποτε θα επιστρέψουν. Και οι περισσότεροι τηρώντας την υπόσχεσή τους επιστρέφουν για να ζήσουν αυτή την τόσο διαφορετική εμπειρία της παραμονής στο Άγιον Όρος.
Όλοι πάντως νιώθουν έντονη την ανάγκη να περάσουν κάποτε τα σύνορα του σύγχρονου κόσμου και να ζήσoυν και πάλι την βυζαντινή κοσμική και εκκλησιαστική παράδοση.
Πλησιάζοντας σε κάθε μονή, το πρώτο πράγμα που παρατηρούν οι επισκέπτες είναι ότι κτηριακά οι μονές μοιάζουν με μεγάλα κάστρα, σαν οχυρωμένες μεσαιωνικές πολιτείες.
Ένα επιβλητικό και πανύψηλο τείχος ενισχυμένο κατά διαστήματα με πυργίσκους, πολεμίστρες, ζεματίστρες, καθώς και ένα μεγάλο και επιβλητικό πύργο στο υψηλότερο ή το πιο αδύνατο σημείο της μονής.
Ο λόγος που υπαγόρευσε στους μοναχούς τέτοιου είδους κατασκευές, ήταν η ανάγκη που είχαν να αμυνθούν απέναντι στους πολλούς και διάφορους εχθρούς που επιχείρησαν να κατακτήσουν και να λεηλατήσουν το Όρος ανά τους αιώνες (πειρατές, Φράγκοι, Καταλανοί κ.α.).
Στη μέση περίπου του τείχους βρίσκεται η μία και μοναδική είσοδος της μονής, με δύο πύλες σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη.
Οι πύλες κλείνουν με βαριές ξύλινες πόρτες επενδυμένες εσωτερικά με μακριές σιδερένιες λάμες και εξωτερικά με μεγάλες μεταλλικές πλάκες. Ανάμεσα στις δύο πύλες βρίσκεται ένα μικρό κελί όπου οι επισκέπτες συναντούν τον Πυλωρό.
Δουλειά του Πυλωρού είναι να ασφαλίζει τις πόρτες μετά την δύση του ηλίου και να τις ανοίγει με την ανατολή. Ακόμη, ελέγχει τα διαμονητήρια των επισκεπτών και τους οδηγεί στο αρχονταρίκι.
Εκεί οι επισκέπτες συναντούν τον Αρχοντάρη, ο οποίος θα τους προσφέρει νερό, καφέ, τσίπουρο και λουκούμι. Αργότερα, και αφού οι επισκέπτες υπογράψουν στο βιβλίο των επισκεπτών, ο βοηθός του αρχοντάρη, ο παραρχοντάρης, τους οδηγεί στα δωμάτια τους για να ξεκουραστούν.
Το απόγευμα (γύρω στις 16.00) οι επισκέπτες κατεβαίνουν στην μεγάλη αυλή όπου βρίσκεται το καθολικό. Είναι ο κεντρικός ναός της κάθε μονής και συνήθως η θέση του είναι στο κέντρο της αυλής. Δίπλα από αυτό είναι η φιάλη που χρησιμεύει για την τέλεση του αγιασμού των υδάτων. Γύρω από τον ναό υπάρχουν άλλα παρεκκλήσια, διάφορα κτίρια, και πολλά δέντρα.
Σε κάποιο σημείο στην αυλή και πάντα κοντά στο καθολικό υψώνονται οι πύργοι των κωδωνοστασίων, όπου κρέμονται ένα πλήθος από καμπάνες διαφόρων σχημάτων και μεγεθών.
Μπαίνοντας στο καθολικό οι επισκέπτες για να παρακολουθήσουν τον Εσπερινό, παρατηρούν ότι σε όλα τα μέρη του ναού υπάρχει μία κλίμακα ανόδου και τελειώσεως, που ξεκινάει από τον έναν χώρο στον άλλο, από παρεκκλήσι σε παρεκκλήσι, από το τέμπλο, τις εικονογραφήσεις στους τοίχους και καταλήγει στον κυρίως ναό, στο Ιερό Βήμα, με αποκορύφωση του τεντώματος της ψυχής στον τρούλλο, όπου ο Παντοκράτορας Χριστός εποπτεύει τον κόσμο.
Αμέσως μετά τον Εσπερινό ακούγεται το σήμαντρο που ειδοποιεί τον κόσμο ότι πρέπει να πάει στην Τράπεζα γιατί ήρθε η ώρα για φαγητό.
Η τράπεζα κατασκευασμένη για να χωράει πολλούς πιστούς, είναι ένα μεγάλο και ευρύχωρο κτίριο, συνήθως απέναντι από το καθολικό. Πρώτα στην αίθουσα μπαίνει ο Ηγούμενος, ακολουθούν οι υπόλοιποι μοναχοί και τέλος οι επισκέπτες.
Γενικά η τροφή των αγιορειτών μοναχών είναι λιτή. Το κρέας λείπει εντελώς και συνήθως το δείπνο αποτελείται από όσπρια, ζυμαρικά, λαχανικά, ελιές, ορισμένες φορές λάδι, ψαρικά και φρούτα.
Αξιόλογο είναι το παραδοσιακό ψωμί τους ενώ το κρασί τους που συνοδεύει κάθε γεύμα είναι θεσπέσιο.
Στην μέση περίπου της αριστερής πλευράς της τράπεζας υπάρχει ένα άμβωνας όπου ο Αναγνώστης διαβάζει διάφορα αναγνώσματα και κηρύγματα κατά την διάρκεια του φαγητού.
Με το πέρας της τράπεζας οι επισκέπτες επιστρέφουν στο καθολικό.
Εκεί τους περιμένει ο Βηματάρης η οποίος βγάζει τα Αγια Λείψανα του αρχείου της μονής στο Ιερό Βήμα για να τα προσκυνήσει ο κόσμος.
Από κει και πέρα η υπόλοιπη ημέρα είναι ελεύθερη. Αυτές είναι και οι σπουδαιότερες ίσως στιγμές όπου οι επισκέπτες τριγυρνούν στην αυλή, πηγαίνουν και ξεκουράζονται ή βρίσκουν κάποιους μοναχούς, συζητάνε μαζί τους, ακούνε τις απόψεις τους, οι μοναχοί με υπομονή και καλοσύνη προσφέρουν τις εμπειρίες και τις συμβουλές τους, και το κυριότερο δίνουν τις ευχές τους.
Το πρωί (γύρω στις 04.00) οι επισκέπτες πηγαίνουν πάλι στο καθολικό για να παρακολουθήσουν τον όρθρο και τη Θεία Λειτουργία. Ακολουθεί η τράπεζα (γύρω στις 08.00) και κατόπιν οι επισκέπτες αποχωρούν από τη μονή και συνεχίζουν το ταξίδι τους.
Στο Άγιον Όρος μαθαίνει κανείς πως τα πάντα συλλειτουργούν δοξάζοντας τον Τριαδικό Θεό και την Κυρία Θεοτόκο.
Εκεί, η ποικιλία των μορφών της μοναχικής ζωής, η πλούσια βλάστηση, η ετερότητα του κάθε μοναχού, το μέγεθος της ιστορικής κληρονομιάς που φυλάγεται, όλα κατορθώνουν και συνυπάρχουν αρμονικά. Η ετερότητα και διαφορά δεν συνιστούν διαίρεση, φθορά και αποτυχία της ζωής ως κοινωνίας.
Γι' αυτό μπορεί να έχεις μια βασιλική του 10ου αιώνα με τοιχογραφίες του 14ου από τους μαΐστορες της Μακεδονικής σχολής και φορητές εικόνες του 16ου αιώνα από τους μαστόρους της Κρητικής σχολής και όλα να δενουν.
Και αυτό γιατί λένε το ίδιο πράγμα, ακούμε την ίδια ομολογία.
Η προσευχή, η νηστεία, οι εκούσιες στερήσεις, ρίχνουν τον άνθρωπο σ' έναν ορίζοντα που βρίσκεται ακόμη μπροστά μας, περιμένουμε να έλθει, του νεκρώνουν το ατομικό θέλημα και έτσι μπορεί να προκόψει αληθινά προχωρώντας σε τόπο ολόφωτο, σε δίχως όρια απλοχωριά.
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Η χερσόνησος πήρε το όνομα της από το όρος Άθως (υψόμετρο 2.030μ) που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της. Παρθένο φυσικό τοπίο και είκοσι κυρίαρχα μοναστήρια συνθέτουν την εικόνα της χερσονήσου.
Η μοναστική πολιτεία είναι γνωστή και ως Το Περιβόλι της Παναγιάς. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της Ελλάδας, με αδιαμφισβήτητη παγκόσμια ακτινοβολία, εξαιτίας της κεφαλαιώδους εθνικής, ιστορικής, θεολογικής και χριστιανικής αξίας και παράδοσης.
Τον 11ο αιώνα, η κατάφυτη από πεύκα, καστανιές, και έλατα χερσόνησος του Άθω μετονομάστηκε σε Άγιο Όρος, ύστερα από απόφαση του Κωνσταντίνου Θ του Μονομάχου.
Οι πρώτοι μοναχοί έφτασαν εδώ πριν από τον 9ο αιώνα, Το 971-972, 58 ηγούμενοι και μοναχοί του Αγίου Όρους συντάσσουν το Πρώτο Τυπικό του, σύμφωνα με το οποίο ορίζονται οι κανόνες λειτουργίας της μοναστικής πολιτείας.
Το αρχαιότερο μοναστήρι είναι της Μεγίστης Λαύρας και ιδρύθηκε από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη το 963, ύστερα από προτροπή του φίλου του Νικηφόρου Φωκά, που υπήρξε αυτοκράτορας του Βυζαντίου.
Τον 10ο αιώνα ιδρύθηκαν και άλλα μοναστήρια, όπως η Μονή Βατοπεδίου και η Μονή Ιβήρων. Τον 11ο αιώνα τα μοναστήρια της χερσονήσου έφτασαν τα 180. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α Κομνηνός ορίζει ότι το Άγιο Όρος θα κατοικείτε μόνο από μοναχούς και απαγορεύει την είσοδο σε κάθε θηλυκό ον. Από τον 12ο αιώνα εγκαθίστανται μοναχοί άλλων εθνοτήτων όπως Ίβηρες, Λατίνοι, Σέρβοι και Ρώσοι.
Από τον 13ο μέχρι τον 15ο αιώνα η περιοχή δέχτηκε πολλές επιδρομές.
Το 1453 υποδουλώθηκε στους Τούρκους οπότε τα ακμάζοντα μοναστήρια πέρασαν σε τροχιά παρακμής αφού μειώθηκε ο αριθμός των μοναχών και αντιμετώπισαν οικονομική κρίση.
Παρόλα αυτά εξακολουθούσε να αποτελεί το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της ορθοδοξίας.
Απελευθερώθηκε από τους Τούρκους στις 2 Νοεμβρίου 1912 και έγινε αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού κράτους στις 3 Οκτωβρίου 1913, ύστερα από απόφαση της Ιερής κοινότητας, η οποία επικυρώθηκε από την συνθήκη της Λωζάνης.
Σήμερα το Άγιο Όρος είναι αυτοδιοίκητη περιοχή του ελληνικού κράτους, που υπάγεται διοικητικά στο υπουργείο Εξωτερικών.
Πνευματικά υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Διοικείται από την Ιερή Κοινότητα, που την αποτελούν ισάριθμοι αντιπρόσωποι από τα είκοσι μοναστήρια του, οι οποίοι εκλέγονται κάθε χρόνο , διαμένουν στις Καρυές και ασκούν την νομοθετική εξουσία.
Η εκτελεστική ασκείται από την Ιερή Επιστασία.
Καρυές: Είναι η πρωτεύουσα του Αγίου Όρους και βρίσκεται στο κέντρο της χερσονήσου του Άθω. Το Πρωτάτο στο κέντρο της πόλης είναι ο καθεδρικός ναός των Καρυών και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Άλλα αξιοθέατα των Καρυών είναι το μέγαρο της Ιερής Κοινότητας, το παρεκκλήσι του Διονυσίου από τη Φουρνά, η Μολυβοκλησιά, η Αθωνιάς Εκκλησιαστική Σχολή και η σκήτη του Αγ. Ανδρέα.
ΜΟΝΕΣ
ΜΟΝΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ Απέχει από τις Καρυές 7 ώρες (με τα πόδια), ιδρύθηκε από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη και χτίστηκε το 963. Κατά τον 11ο αιώνα έφθασε να έχει 700 μοναχούς. Στο μοναστήρι υπάρχουν 37 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη στις 5 Ιουλίου.
ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ Απέχει 3 ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές. Η ίδρυση του αποδίδεται στον Μέγα Κωνσταντίνο και τον Μέγα Θεοδόσιο, αλλά τα ιστορικά στοιχεία αναφέρουν ότι ιδρύθηκε μεταξύ 972 και 980 από τρεις Αδριανουπολίτες αδελφούς. Τον 12ο αιώνα ο Σέρβος βασιλιάς Συμεών και ο γιος του Σάββας πρόσθεσαν νέες οικοδομές, ενώ στα 1259 καταστράφηκε και ερημώθηκε ύστερα από επιδρομή των Φράγκων. Ανακαινίστηκε το1312. Στο μοναστήρι ανήκουν 18 παρεκκλήσια, πανηγυρίζει στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου στις 25 Μαρτίου.
ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ: Απέχει από την πρωτεύουσα μιάμιση ώρα με τα πόδια. Ιδρύθηκε το 980 από τον Ιωάννη Τορνίκιο, άρχοντα της Ιβηρίας (Γεωργία), και άλλους πατριώτες του. Το καθολικό –διασώζεται μέχρι σήμερα ανέπαφο- χτίστηκε το1030 από τον επίσης Ίβηρα, Γ. Βαρασβατζέ. Στα μέσα του 11ου αιώνα υπέστη καταστροφική επιδρομή από τους Φράγκους πειρατές, και αφού ξαναχτίστηκε, υπέστη και δεύτερη. Κάηκε ολόκληρη (εκτός από την βιβλιοθήκη και το καθολικό) το 1865. Πανηγυρίζει της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου.
ΜΟΝΗ ΧΙΛΙΑΝΔΑΡΙΟΥ: Βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά της χερσονήσου και είναι σερβική. Το μοναστήρι γνώρισε μεγάλη ακμή τον 13ο μέχρι τον 17ο αιώνα (οπότε και σταμάτησαν να έρχονται Σέρβοι μοναχοί) και υπήρξε πνευματικό κέντρο των Σέρβων. Το 1896 ύστερα από επίσκεψη που πραγματοποίησε ο βασιλιάς της Σερβίας Αλέξανδρος Α, άρχισε και πάλι η επάνδρωση της από Σέρβου μοναχούς. Στο μοναστήρι υπάρχουν 14 παρεκκλήσια . Πανηγυρίζει των Εισοδίων της Θεοτόκου, στις 21 Νοεμβρίου.
ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ: Απέχει 4 ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές και είναι χτισμένη στο άνοιγμα ενός φαραγγιού, πάνω σ ένα βράχο δίπλα στη θάλασσα. Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τον Αγ. Διονύσιο(από την Κορυτσά), με ευεργεσία του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Αλεξίου Γ Κομνηνού. Το 1535 καταστράφηκε μεγάλο τμήμα της από τη πυρκαγιά και την ξανάχτισε ο ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας, Πέτρος. Υπάρχουν 11 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει του Τιμίου Προδρόμου, στις 24 Ιουνίου.
ΜΟΝΗ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΟΥ: Απέχει μόλις 500 μέτρα από τις Καρυές. Ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα από έναν Τούρκο που λεγόταν Κουτλουμούς και στη συνέχεια βαφτίστηκε χριστιανός. Τον 14ο αιώνα καταστράφηκε από επιδρομή των Καταλανών και ξαναχτίστηκε. Υπάρχουν 13 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στις 6 Αυγούστου.
ΜΟΝΗ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ: Βρίσκεται κοντά στη μονή Σταυρονικήτα και απέχει από τη μονή Βατοπεδίου δυόμισι ώρες (με τα πόδια). Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τους αδελφούς Αλέξιο και Ιωάννη βυζαντινούς αξιωματούχους. Έχει υποστεί ζημιές από πυρκαγιές (1393, 1773, 1948). Πανηγυρίζει της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στις 6 Αυγούστου.
ΜΟΝΗ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ: Βρίσκεται στη μέση της ΝΔ πλευράς του Αγίου Όρους και οφείλει το όνομα της στο γειτονικό ξεροπόταμο. Ιδρύθηκε αρχικά τον 5ο αιώνα από την Πουλχερία, αδελφή του αυτοκράτορα Θεοδόσιου και σύζυγο του επίσης αυτοκράτορα Μαρκιανού. Μετά την καταστροφή του μοναστηριού από τους Σαρακηνούς, ξαναχτίστηκε τον 10ο αιώνα από τον μοναχό όσιο Παύλο τον Ξηροποταμηνό, με ενίσχυση που του έδωσαν οι αυτοκράτορες Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος και Ρωμανός Α Λεκαπηνός. Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας υπέστη πολλές πειρατικές επιδρομές αφού ήταν μια από τις ακμαιότερες και πλουσιότερες μονές. Καταστράφηκε το 1280 και ξαναχτίστηκε από τους αυτοκράτορες Μιχαήλ Η και Ανδρόνικο Β τους Παλαιολόγους. Ανάμεσα στους προστάτες της είναι και ο σουλτάνος Σελίμ Α που παραχώρησε προνόμια και την ενίσχυσε ιστορικά. Στα τέλη του 18ου αιώνα ανακαινίστηκε από τον λόγιο μοναχό Καισάριο Δαπόντε. Πανηγυρίζει των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, στις 9 Μαρτίου.
ΜΟΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ: Είναι βουλγαρική και απέχει τρεισήμισι ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές και βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά του όρους. Ιδρύθηκε από τρία αδέλφια από την Αχρίδα το 10ο αιώνα. Τον 13ο αιώνα εγκαταστάθηκαν βούλγαροι μοναχοί και την ίδια εποχή ενισχύθηκε από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η Παλαιολόγο. Στις αρχές του επόμενου αιώνα κάηκε από τους Καταλανούς και στη συνέχεια ανακαινίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β Παλαιολόγο και από ηγεμόνες της Σερβίας και Μολδοβλαχίας. Πανηγυρίζει του Αγ. Γεωργίου, στις 23 Απριλίου.
ΜΟΝΗ ΔΟΧΕΙΑΡΙΟΥ: Ιδρύθηκε από τον όσιο Ευθύμιο, μαθητή του Άγιου Αθανάσιου του Αθωνίτη. Την ονομασία του την οφείλει στον Ευθύμιο που προηγουμένως ήταν δοχειάρης, ο μοναχός δηλαδή που φροντίζει για τα δοχεία του κρασιού και του λαδιού. Καταστράφηκε από επιδρομή των πειρατών και ξαναχτίστηκε με τη βοήθεια του Ιωάννη Ε Παλαιολόγου και Στεφάνου Δ της Σερβίας. Το 1510 ανακαινίστηκε από τους ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας, Αλέξανδρο και Ρωξάνδρα. Στο μοναστήρι υπάρχουν 10 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει των Αρχαγγέλων στις 8 Νοεμβρίου.
ΜΟΝΗ ΚΑΡΑΚΑΛΟΥ: Βρίσκεται ανάμεσα στις μονές Ιβήρων και Μεγίστης Λαύρας. Ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Στα τέλη του 13ου και αρχές του 14ου αιώνα υπέστη σοβαρές ζημιές από τους Καταλανούς και αναστηλώθηκε από τους αυτοκράτορες Ανδρόνικο Β και Ιωάννη Ε Παλαιολόγους. Αργότερα υπέστη πάλι καταστροφές από επιδρομές πειρατών και το 16ο αιώνα αναστηλώθηκε εκ θεμελίων από τον ηγέτη της Μολδοβλαχίας Πέτρο Ε (μόνασε σε αυτό στο τέλος της ζωής του). Πανηγυρίζει των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, στις 29 Ιουνίου.
ΜΟΝΗ ΦΙΛΟΘΕΟΥ: Απέχει δυόμισι ώρες από τις Καρυές (με τα πόδια) και βρίσκεται σε μια από τις ομορφότερες τοποθεσίες της χερσονήσου, στην πλαγιά του βουνού Φτέρη. Ιδρυτές του μοναστηριού ήταν ο όσιος Φιλόθεος και ο μοναχός Αρσένιος που το έχτισαν το 972. Τον 11ο αιώνα ο βυζαντινός αυτοκράτορας, Νικηφόρος Βοτανειάτης, πρόσθεσε νέα κτίρια, ενώ το 1540 ανακαινίστηκε από τον ηγεμόνα της Γεωργίας, Λεόντιο. Εδώ μόνασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Πανηγυρίζει του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στις 25 Μαρτίου.
ΜΟΝΗ ΣΙΜΩΝΟΣ ΠΕΤΡΑΣ: Απέχει τρεισήμισι ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές, βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά του Αγίου Όρους και είναι από τα επιβλητικότερα, λόγω της αρχιτεκτονικής του με την οποία είναι χτισμένο το επταόροφο μοναστήρι, πάνω σε βράχο ύψους 333μ. Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τον όσιο Σίμωνα, ονομάζοντας το Νέα Βηθλεέμ. υπέστη μεγάλες ζημιές λόγω πυρκαγιών το 1626 και το 1891. Στη μονή ανήκουν 15 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει τα Χριστούγεννα.
ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ: Απέχει από τις Καρυές πέντε ώρες (με τα πόδια). Ιδρύθηκε το 10ο αιώνα από τον όσιο Παύλο Ξηροποταμηνό, ο οποίος είχε ιδρύσει και την μονή Ξηροποτάμου. Καταστράφηκε και ερημώθηκε από τους Καταλανούς και τα απομεινάρια της παραχωρήθηκαν στους μοναχούς Γεράσιμο και Αντώνιο, οι οποίοι, με τη χορηγία Σέρβων και Μολδοβλάχων ηγεμόνων την αναστήλωσαν. Πανηγυρίζει της Υπαπαντής, στις 2 Φεβρουαρίου.
ΜΟΝΗ ΣΤΑΥΡΟΝΙΚΗΤΑ: Βρίσκεται σε απόσταση μιάμισης ώρας (με τα πόδια) από τις Καρυές. Ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τον Νικηφόρο Σταυρονικήτα αξιωματούχο του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή. Κατά των 13ο αιώνα δέχτηκε επανειλημμένες επιδρομές οπότε και ερημώθηκε. Ενώ σημειώθηκαν και πολλές πυρκαγιές με αποτέλεσμα να υφίσταται περιόδους παρακμής. Πανηγυρίζει του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου.
ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ: Απέχει μισή ώρα (με τα πόδια) από τη μονή Δοχειαρίου και έχει χτιστεί στην ακρογιαλιά. Ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τον ομώνυμο όσιο. Ο Βυζαντινός ναύαρχος Στέφανος την ανακαίνισε το 1083 και πρόσθεσε νέες εγκαταστάσεις. Το 1225 υπέστη μεγάλες καταστροφές από πειρατές αλλά ευθύς ξαναχτίστηκε. Περιλαμβάνει 11 παρεκκλήσια και αυτό του Αγίου Δημητρίου που είναι αρχαιότερο από τη μονή. Πανηγυρίζει του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου.
ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ: Απέχει τέσσερις ώρες (με τα πόδια) από τις Καρυές και είναι χτισμένη πάνω σε βράχους. Ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα από τον Όσιο Γρηγόριο τον Σιναϊτη και στα 1500 ανακαινίστηκε. Το 1761 καταστράφηκε ολοκληρωτικά από πυρκαγιά και ξαναχτίστηκε. Υπάρχουν 12 παρεκκλήσια. Πανηγυρίζει του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου.
ΜΟΝΗ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ: Βρίσκεται στα ΒΑ παράλια της χερσονήσου. Σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β και την αδελφή του Πουλχερία. Υπέστη δυο μεγάλες λεηλασίες και καταστροφές από πειρατές το 1533 και το 1643. Πανηγυρίζει της Αναλήψεως.
ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ: Είναι Ρωσική και βρίσκεται σε απόσταση τριών ωρών από τις Καρυές και είναι χτισμένη στην ακρογιαλιά, θυμίζοντας μεσαιωνική πολιτεία. Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αιώνα στη θέση Παλαιομονάστηρο. Πυρπολήθηκε τον 13ο αιώνα και ανακαινίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β Παλαιολόγο και Σέρβους ηγεμόνες. Τον 17ο αιώνα περιέπεσε σε παρακμή και το μοναστήρι ξαναχτίστηκε στην σημερινή του θέση, το 1765, με την βοήθεια του Έλληνα ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας , Σκαρλάτου Καλλιμάχη. Από το 1840 άρχισαν να εισρέουν Ρώσοι μοναχοί και το 1875 ψηφίστηκε Ρώσος ηγούμενος. Πανηγυρίζει του Αγίου Παντελεήμονος.
ΜΟΝΗ ΚΩΝΣΤΑΜΟΝΙΤΟΥ: Βρίσκεται στην ΝΔ πλευρά του Αγίου Όρους, σύμφωνα με την παράδοση το μοναστήρι ιδρύθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο και συμπληρώθηκε από τον γιο του Κώνστα. Τον 11ο αιώνα κάηκε από τους λατινόφρονες και ξαναχτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β Παλαιολόγο, ύστερα κάηκε από τους Καταλανούς και ξαναχτίστηκε πάλι. Πανηγυρίζει του Αγίου Στεφάνου στις 27 Δεκεμβρίου.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Η επίσκεψη στο Άγιο Όρος επιτρέπεται, σύμφωνα με το Τυπικό της μοναστικής πολιτείας, μόνο στους άντρες. Υπάρχει το άβατο όχι μόνο για τις γυναίκες , αλλά και για τα θηλυκά ζώα.
Επίσης απαγορεύεται η προσέγγιση πλοίων στις ακτές τις χερσονήσου στα οποία επιβαίνουν γυναίκες.
Οι επισκέπτες οφείλουν, λίγες μέρες πριν από την επίσκεψη τους να τηλεφωνήσουν στα γραφεία του Άγιου Όρους στο γραφείο προσκυνητών, στη Θεσσαλονίκη (τηλ. 231- 833733, 861611, Fax 861811) για να κλείσουν θέση και να πάρουν έναν κωδικό αριθμό.
Ο αριθμός αυτός είναι απαραίτητος μιας και είναι περιορισμένος ο αριθμός των επισκεπτών (120) που επιτρέπονται ανά ημέρα. Οι επισκέπτες μπορούν να πάνε οδικώς (με το αυτοκίνητο τους ή με λεωφορείο) από τη Θεσσαλονίκη ως την Ιερισσό, τα Νέα Ρόδα ή την Ουρανούπολη.
Η διαδρομή είναι περίπου 140 χιλιόμετρα. Οι πόλεις είναι τουριστικές και υπάρχουν όλων των ειδών τα καταστήματα, ξενοδοχεία και πάρκινγκ για τα αυτοκίνητα. (Τα μόνα αυτοκίνητα που επιτρέπονται στο Άγιο Όρος είναι αυτά των μονών και των εργατών που δουλεύουν σ΄ αυτές).
Την άδεια εισόδου, το Διαμονητήριο όπως ονομάζεται, θα το παραλάβει από το Γραφείο Προσκυνητών της Ουρανούπολης, το χωριό από όπου ξεκινούν τα καράβια για το Άγιο Όρος. Εδώ πρέπει να βρίσκονται οι επισκέπτες τουλάχιστον μία ώρα πριν από την αναχώρηση.
Απαραίτητα για το διαμονητήριο χρειάζεται η επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας και 5.000 δρχ. (Για τους αλλοδαπούς επισκέπτες χρειάζονται επίσης:
α. Συστατική επιστολή από την πρεσβεία της χώρας τους στην Αθήνα ή από το αντίστοιχο προξενείο της Θεσσαλονίκης.
β. Άδεια εισόδου στο Όρος από το Υπουργείο Εξωτερικών της Αθήνας (Διεύθυνση Εκκλησιαστικών Υποθέσεων) ή από το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος της Θεσσαλονίκης (Διεύθυνση Εξωτερικών Υποθέσεων).
γ. Διαβατήριο.
Πάνω στο διαμονητήριο αναγράφονται τα στοιχεία του επισκέπτη, ο κωδικός του αριθμός, η ημερομηνία και οι ημέρες παραμονής.
Συνήθως ορίζονται 4 ημέρες αλλά σε περίπτωση που ο επισκέπτης θελήσει να μείνει περισσότερες μπορεί να ζητήσει παράταση από την Ιερά Επιστασία στις Καρυές.
Από την Ιερισσό οι επισκέπτες παίρνουν το καΐκι που τους πηγαίνει στην αριστερή πλευρά του Αγίου Όρους. Από εκεί μπορούν να επισκεφθούν τις μονές: Χιλανδαρίου, Εσφιγμένου, Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Σταυρονικήτα, Ιβήρων, Μεγίστης Λαύρας.
Για τις άλλες μονές θα πρέπει να κατέβουν στη μονή Ιβήρων (3 ώρες με το καΐκι), από εκεί να πάνε στις Καρυές (μισή ώρα με το λεωφορείο) και από εκεί στις μονές που επιθυμούν. Το δρομολόγιο της Ιερισσού γίνεται μόνο το καλοκαίρι. Από την Ουρανούπολη ξεκινάει άλλο καραβάκι που πηγαίνει στην δεξιά πλευρά και κάνει στάση στις μονές: Δοχειαρίου, Ξενοφώντος, Παντελεήμονος, Γρηγορίου, Διονυσίου, Αγίου Παύλου.
Για τις άλλες μονές οι επισκέπτες θα πρέπει να κατέβουν στο λιμάνι της Δάφνης (2 ώρες με το καραβάκι) και από εκεί στις Καρυές (μισή ώρα με το λεωφορείο).
Η συγκοινωνία στο Άγιο Όρος, βέβαια, δεν είναι επαρκής. Έτσι, εκτός από τα καΐκια και τα λεωφορεία μπορούν όποιοι θέλουν να μισθώσουν αυτοκίνητο για να τους πάει στον προορισμό τους.
Πάντως οι επισκέπτες πρέπει να είναι και προετοιμασμένοι για αρκετό περπάτημα.
Η εξωτερική εμφάνιση των επισκεπτών πρέπει να αρμόζει στην ιερότητα του Αγίου Όρους, ενώ κάθε επισκέπτης που δημιουργεί πρόβλημα στους μοναχούς διώκεται αμέσως με την συνδρομή της αστυνομίας.
Η είσοδος και η έξοδος από τα μοναστήρια επιτρέπετε από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου, ενώ τις νυχτερινές ώρες η πύλη είναι κλειστή.
Στις περισσότερες μονές υπάρχουν ιερά κειμήλια, οστά Αγίων και βιβλιοθήκες με πλήθος χειρογράφων και βιβλίων, οι επίσκεψη στα οποία είναι δύσκολη εκτός αν υπάρχει αποδεδειγμένο επιστημονικό ενδιαφέρον. Επίσης πριν από κάθε φωτογράφηση πρέπει να ζητηθεί ειδική άδεια ιδιαίτερα αν πρόκειται να φωτογραφηθούν μοναχοί.
Εκτός από τα μοναστήρια υπάρχουν 12 σκήτες, κελιά και ησυχαστήρια που φτάνουν τα 700.
Τα μοναστήρια ακολουθούν το ιουλιανό ημερολόγιο –13 μέρες πίσω από το δικό μας, γρηγοριανό- και τη βυζαντινή ώρα, που είναι περίπου τεσσερισήμισι ώρες μπροστά από την ελληνική ώρα.
Αρσανάς Κωνσταμονίτου.
Ένα κτίριο όλο κι’όλο, με μπουκανβίλιες γύρω γύρω.
Ο αρσανάς της μονής Κωνσταμονίτου, βρίσκεται πολύ κοντά σε εκείνον της μονής Ζωγράφου. Και από τους δυό ξεκινάνε χωματόδρομοι, που οδηγούν στα αντίστοιχα μοναστήρια στην ενδοχώρα.
Είμαι μόνος στην προβλήτα, οι ναυτικοί ξεφόρτωσαν και κάτι δέματα τα οποία έμειναν να περιμένουν στην ερημιά. Ποιον άραγε? Μα καλά, δεν υπάρχουν καλόγεροι που να περιμένουν το καράβι, να φορτώσουν τα δέματα στο φορτηγό? Κανείς.
Αρχίζω το περπάτημα, δίπλα ακριβώς στο παμπάλαιο κτίριο αρχίζει ο χωματόδρομος που οδηγεί στη μονή.
Γύρω απλώνονται ελαιώνες, που το ασημένιο χρώμα τους κάνει αντίθεση με το βαθύ πράσινο των πεύκων. Τα πευκοδάση του Όρους είναι από τα πιο εκτεταμένα της χώρας και καλύπτουν τεράστιες εκτάσεις κυρίως στο βόρειο μισό της χερσονήσου.
Το όριο των πευκώνων αυτών είναι η μονή Ζωγράφου, νοτιότερα τα πεύκα αραιώνουν και δίνουν τη θέση τους σε πυκνή μακία βλάστηση με θεόρατες αγριελιές, κουμαριές, δάφνες και μυρτιές και πιο κάτω εμφανίζονται καστανιές και οξυές.
Κωνοφόρα μπορεί να ξανασυναντήσει κανείς στα ψηλότερα σημεία του Όρους, αλλά εκεί τα πεύκα δεν είναι τα συνηθισμένα τα μεσογειακά, αλλά μαύρα δασικά. Υπάρχουν και έλατα επίσης.
Η μυρωδιές είναι υπέροχες. Μυρίζει πεύκο και λουλούδια, μια μυρωδιά μεθυστική, τόσο που νομίζεις ότι είναι άνοιξη. Σε κάποια σημεία ο ελαιώνας έχει από κάτω ένα παχύ χαλί από κατακίτρινα κρινάκια.
Καμιά500αριά μέτρα ανηφόρα και βλέπω τους πρώτους μοναχούς.
Κάνει ζέστη και έχω βγάλει το φλης και έχω μείνει με ένα μπλουζάκι.
Οι καλόγεροι μαζεύουν ελιές. Είναι όλοι στο χώμα, σκυμμένοι, ή στα τέσσερα και μαζεύουν ελιές από κάτω. Ούτε μηχανήματα, ούτε δίχτυα, ούτε τίποτα. Ο παλιός πρωτόγονος τρόπος. Καλωσήρθατε στο Άγιον Όρος!!!
Φοράνε αντερί παλιό, μπαλωμένο και ξεθωριασμένο από τις ατέλειωτες ώρες σκληρής εργασίας στο λιοπύρι, ή στο κρύο.
Είναι ένας απροσδιόριστης ηλικίας:
Ευλόγησον γέροντα, ο Κύριος παιδί μου.
Απέχει πολύ η μονή?
Σε μας θα μείνεις απόψε?
Ναι.
Σε κανένα μισάωρο θα είσαι εκεί.
Συνεχίζω την πορεία μου και ο δρόμος ανηφορικός στρίβει. Εκεί έχασα και την οπτική επαφή με τη θάλασσα και τον πανέμορφο αρσανά του Ζωγράφου, που τον είχα μέχρι τώρα στο οπτικό μου πεδίο.
Ξαφνικά βρέθηκα σε έναν άλλο κόσμο. Γύρω βουνά κατάφυτα και δίπλα στο δρόμο βαθιά κοιλάδα, από όπου ακουγόταν νερό να τρέχει ορμητικό.
Ο ήλιος λόγω εποχής βρίσκεται χαμηλότερα και ήμουν στη σκιά, η οποία βοηθούσε να μένει το έδαφος υγρό.
Σε συνδυασμό με τα πρώτα κίτρινα φύλλα που είχαν ήδη πέσει, η γη ανέδυε μια όμορφη μυρωδιά βρεγμένου χώματος και φύλλων. Γιγαντιαία πουρνάρια είναι φορτωμένα με βελανίδια, οι κουμαριές γέρνουν από το βάρος του καρπού, που ωριμάζει σιγά-σιγά. Σε ένα σημείο βλέπω σκαμμένα χώματα με ανακατωμένα φύλλα, δείγμα ότι κάποιο αγριογούρουνο ήταν εδώ πρόσφατα.
Τα αγριογούρουνα είναι άφθονα στο Όρος, γιατί το κυνήγι απαγορεύεται αυστηρά.
Ακόμα θυμάμαι σε κάποια παλιότερη περιήγηση μου στα νότια, στο μονοπάτι από τη Λαύρα προς τον Τίμιο Πρόδρομο, μια γουρούνα που πήγαινε καμαρωτή με τα γουρουνάκια της από πίσω σε σειρά.
Αλλά δεν έχει μόνο αγριογούρουνα. Η ανέγγιχτη φύση και η απαγόρευση του κυνηγιού έχουν συντελέσει το Όρος να είναι ένας παράδεισος για την άγρια ζωή: Τσακάλια, λύκοι, αλεπούδες, ζαρκάδια και πολλά μικρά θηλαστικά αφθονούν στα δάση του Άθω.
Το δάσος, παρ’όλες τις καταστροφές που έχει υποστεί τους τελευταίους αιώνες (στον εμφύλιο για παράδειγμα, κάηκαν τεράστιες εκτάσεις), είναι το ίδιο αρχέγονο δάσος της αρχαιότητας, μοναδικό δείγμα φυσικού μνημείου που έχει προστατευτεί από τις ανθρώπινες επεμβάσεις.
Η ξύλευση, η διάνοιξη δρόμων και οι καλλιέργειες έχουν βέβαια το μερίδιο τους, αλλά στην πλειοψηφία τους οι μονές έχουν διατηρήσει ανέπαφο το φυσικό τοπίο. Σε πολλά σημεία το δάσος είναι στην κυριολεξία αδιαπέραστο, μια εύκρατη ζούγκλα.
Όταν άρχισα να βλέπω οπωροφόρα, κατάλαβα ότι πλησίαζα στο μοναστήρι. Φθινόπωρο και οι ροδιές είναι γεμάτες από κατακόκκινα ρόδια, αλλά αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι τα δέντρα των λωτών, που τώρα είναι η εποχή τους και φαίνονται σαν να είναι στολισμένα με χριστουγεννιάτικες μπάλες.
Το μοναστήρι ορθώνεται μπροστά μου οχυρωμένο. Ο τοίχος ψηλός, πέτρινος με παράθυρα πολύ ψηλότερα, για προστασία από τους αλλοτινούς εισβολείς. Έξω η κλασική βρύση των αγιορείτικων μοναστηριών.
Περνάω μέσα και ένας νέος καλόγερος με όμορφο πρόσωπο έρχεται να με υποδεχτεί.
Ευλόγησον κλπ κλπ, από πού ήρθες, και όλα τα σχετικά.
Αυτός μου είπε ότι το μοναστήρι είναι έρημο, γιατί όλοι είναι στις ελιές – αυτοί που συνάντησα πιο πριν. Γι’ αυτό δεν ήταν κανένας στον αρσανά να παραλάβει τα δέματα. Κι’ αυτός πετάχτηκε για μια δουλειά πίσω στη μονή και τώρα θα πάρει το φορτηγάκι και θα πάει να βρει τους υπόλοιπους για να βοηθήσει στο μάζεμα.
Του είπα για τα δέματα που ήταν πεταμένα στην προβλήτα και μου είπε ότι το ξέρει, θα πάει να τα πάρει εκείνος με το φορτηγάκι.
Κανένας δεν θα τα κλέψει είπε με χαμηλή φωνή,
Πάω να φωνάξω τον αρχοντάρη, εσύ πήγαινε στο αρχονταρίκι μου λέει και εξαφανίζεται.
Σε λίγο ο αρχοντάρης με κερνάει καφέ, τσίπουρο και το κλασικό λουκούμι με γεύση τριαντάφυλλο. Ξεχασμένες μυρωδιές και γεύσεις που φέρνουν αναμνήσεις από παιδικά χρόνια σε άλλους πιο αθώους καιρούς.
Είμαι ο μόνο επισκέπτης – προς το παρόν τουλάχιστον. Υπογράφω στο βιβλίο επισκεπτών και με πάει να μου δείξει το δωμάτιο που θα έμενα. Λιτό με τέσσερα κρεβάτια και μια ξυλόσομπα. Στους τοίχους χαρτονένιες εικόνες Αγίων, πλαισιωμένες με φτηνές κορνίζες. Μια χαρούλα, παρ’όλη την ψύχρα έξω, το δωμάτιο ήταν σχετικά ζεστό, γιατί το χτυπούσε ο ήλιος, που οι ακτίνες του έμπαιναν από τα στενόμακρα παράθυρα.
Αλλά εγώ ήρθα για δουλειά. Μπήκα κατευθείαν στο ψητό:
Που είναι ο πατέρας Π? Είμαι ο τάδε και ήρθα να συζητήσουμε.
Το γνωρίζω ποιος είσαι, σε περιμέναμε, αλλά τώρα ο γέροντας είναι στις Καρυές και θα έρθει σε λίγο.
Πολύ ωραία, έχω χρόνο να κάνω μια βόλτα στο μοναστήρι, που είναι από τα φτωχότερα – αλλά και τα πιο αυθεντικά – του Όρους. Ακόμα έχουν λάμπες πετρελαίου, αυτές με το υφασμάτινο φυτίλι, σαν κι αυτές που είχε η Γεωργία Βασιλειάδου στην «Κυρά μας τη Μαμή».
Κατά τις τρεισίμισι άρχισαν να καταφθάνουν οι μοναχοί από τον ελαιώνα. Για πότε ήρθαν, για πότε εξαφανίστηκαν ούτε το πήρα χαμπάρι. Αποσύρθηκαν στα κελιά τους να πλυθούν με κρύο νερό – εδώ δεν έχει ζεστό νερό ούτε το καταχείμωνο - και να ετοιμαστούν για τον εσπερινό.
Σε λίγο τα σήμαντρα αρχίζουν να χτυπάνε τακα-τούκα, μαζί και η καμπάνα.
Ο εσπερινός στο Άγιον Όρος έχει μια μυσταγωγία που σπάνια την ζεις αλλού. Ίσως να είναι η ώρα που οι τελευταίες ακτίνες του ήλιου μπαίνουν από τα παράθυρα του ναού και τυλίγουν το εσωτερικό του με ένα μαγικό και γλυκό ημίφως, που κάνει τις πανάρχαιες αγιογραφίες να φαίνονται απόκοσμες.
Ο ήλιος παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή στο Όρος. Το εικοσιτετράωρο στο Άγιο Όρος υπολογίζεται σύμφωνα με το βυζαντινό ημερολόγιο, που μετακινείται κατά τις εποχές του έτους, ούτως ώστε η ανατολή να συμπίπτει κατά το δυνατόν με την ώρα μηδέν.
Στις Μονές του Αγίου Όρους ισχύει η βυζαντινή ώρα, κατά την οποία το ημερονύκτιο αρχίζει με τη δύση του ήλιου που σηματοδοτεί πάντα την 12η ώρα. Στα περισσότερα μοναστήρια η ρύθμιση της ώρας γίνεται κάθε Σάββατο βράδυ για όλη την επόμενη εβδομάδα.
Με τη λήξη του εσπερινού, πάμε όλοι στην τραπεζαρία. Εκεί είδα και μερικούς ακόμα επισκέπτες, μόλις είχαν φτάσει πεζοπορώντας από άλλα μοναστήρια. Το φαγητό λιτό, αλλά νόστιμο. Είχε ρεβίθια με ωραιότατες ελιές, χαλάλι η δουλειά στον ελαιώνα!
Απέναντι μου κάθονται δυό από τους νεοφερμένους.
Είναι ηλικωμένοι με τεράστιες μύτες και ρουθούνια, απ’όπου ξεπροβάλουν θεόρατες τρίχες που ξετυλίγονται με την εκπνοή σαν πλοκάμια από χταπόδια!! Αντε να φας τώρα. Μαζί με τα ρεβίθια είχε για μας μόνο – οι μοναχοί δεν είχαν τέτοια – ψητά μανιτάρια και τηγανητές πατάτες.
Οι παπούδες δεν φαίνεται να είχαν ξαναδεί μανιτάρια στη ζωή τους και τα πηρούνιαζαν με καχυποψία. Ένας με ρώτησε, ψάρια είναι αυτά? Ήθελα να του πω ότι είναι τηγανισμένες μέδουσες, να κόψω αντίδραση, αλλά σεβάστηκα το χώρο.
Παραδίπλα ένας μοναχός όρθιος διάβαζε από ένα βιβλίο τον βίο κάποιας Αγίας, που ντύθηκε άντρας για να μονάσει σε μοναστήρι αντρών και κανένας δεν το κατάλαβε. Φαντάσου ομορφιά που θα είχε αυτή η αγία…. Θα τόστριβε το μουστάκι…
Μετά το δείπνο ξανά στην εκκλησία για το απόδειπνο. Βαριόμουνα και βγήκα έξω. Κοιτούσα τα δέντρα στην αυλή και μια μαύρη γάτα που έκοβε βόλτες. Σε λίγο βγήκαν όλοι από την εκκλησία και σκόρπισαν. Οι παπούδες άρχισαν την κουβέντα μεγαλόφωνα και γω καθόμουν σε ένα πεζούλι κάτω από έναν γιγαντιαίο κισσό που έτρωγε σιγά-σιγά τον τοίχο του μοναστηριού.
Εκείνη την ώρα έρχεται ο αρχοντάρης και μου λέει ότι ο Π. με περιμένει στο αρχονταρίκι. Πήγα και αρχίσαμε τη συζήτηση για το θέμα που με στείλανε να κουβεντιάσω.
Κατά τις 8, πήγα στο δωμάτιο, ελπίζοντας ότι δεν θα έβαζαν κανέναν από τους καινούργιους να κοιμηθεί μαζί μου. Τι θαύμα, όντως δεν έβαλαν!! Η σόμπα δεν έκαιγε, αλλά ο αρχοντάρης μου είπε ότι αν κρυώσω το βράδυ, μπορώ να βάλω δυο ξύλα και να ανάψω φωτιά, είχε ήδη μέσα προσάναμμα και πετρέλαιο.
Δεν χρειάστηκε, γιατί η κουβέρτα ήταν ζεστή και εγώ ένα πτώμα αφού δεν είχα κοιμηθεί σχεδόν καθόλου το περασμένο βράδυ.
Έκανα έναν ύπνο υπέροχο.
Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010
Τα χαράματα χτύπησαν τα σήμαντρα και οι καμπάνες για την εκκλησία.
Έξω σκοτάδι που τόκοβες με το μαχαίρι. Από το διάδρομο άκουγα φωνές και σερνάμενα βήματα - οι παπούδες ετοιμαζόταν για τον όρθρο.
Γύρισα πλευρό και κουκουλώθηκα με την κουβέρτα. Σιγά μη σηκωθώ. Όσο δελεαστικό και αν είναι αυτό το κάλεσμα - τέτοια ευκαιρία για αυθεντική βυζαντινή κατάνυξη δεν βρίσκεις καθε μέρα - ήταν τέτοια άγρια ώρα, που προτίμησα το ζεστό κρεβάτι από το να τρέχω νυχτιάτικα στην εκκλησία. Και δεν με πείραζε τόσο ο όρθρος. Βαριόμουν να σηκωθώ να ντυθώ να βάζω άρβυλα - και κυρίως να τα δένω με τα τεράστια κορδόνια τους. Θα πήγαινα ευχαρίστως αν υπήρχε τρόπος να διακτινιστώ μέσα στην εκκλησία σαν τον Σποκ.
Στις εξήμισι σηκώθηκα είχα χορτάσει ύπνο, αλλά έξω δεν έχει χαράξει ακόμα. Ένα γρήγορο πλύσιμο με παγωμένο νερό, καθαρά ρούχα και με το που σκάει το πρώτο φως, χτυπάει το σήμαντρο για την παράκληση. Ε, εκεί πήγα, ντροπή ήταν να μη πάω, παρατήρησα και τις υπέροχες αγιογραφίες του καθολικού.
Η παράκληση κρατάει βία μισή ώρα. Μετά έχει πρωινό. Και τι πρωινό! Σούπα ρεβύθια, ελιές και χαλβά. Και μετά ένα μήλο.
Στις 9 έχουν τελειώσει τα πάντα και οι μοναχοί ξαναπαίρνουν το δρόμο για τον ελαιώνα. Από πίσω και γω.
Η φύση ακόμα πιο όμορφη από χτες, φρέσκιες μυρωδιές και δροσιά πάνω στα φύλλα.
Σε τρία τεταρτάκια είμαι ξανά στον γνώριμο αρσανά. Θα μπορούσα να μείνω στο μοναστήρι μέχρι το μεσημέρι και μετά να κατηφορίσω στον αρσανά για να πάρω το φέρυ της επιστροφής, αλλά είπα να δω κανένα μοναστήρι ακόμα.
Από τον αρσανά έστριψα αριστερά και πήρα το μονοπάτι προς τα νότια για τη μονή Δοχειαρίου. Το μονοπάτι περνάει από ελαιώνες και περιβόλια, δάσος και θαμνότοπους, αλλού δίπλα στη θάλασσα, αλλού ανεβαίνει πιο πάνω. Σε κάποια σημεία, τα ασβεστολιθικά βράχια της ακτής σχηματίζουν αψίδες, που απο κάτω λαμπυρίζουν τα γαλαζοπράσινα νερά με τα κατάλευκα μαρμαρένια βότσαλα.
Έχουμε τέτοια μέρη στην Ελλάδα και ούτε που το ξέρουμε!
Σε λιγότερο από μια ώρα είμαι στη μονή Δοχιαρείου, που βρίσκεται πάνω στην παραλία, είναι από τις ωραιότερες του Άθω και έχει στριμμένο ηγούμενο.
Η μονή Δοχειαρίου ένα γιαπί: Τεράστια πράσινα πλαστικά καλύπτουν τη νότια πλευρά της, εργάτες ανεβοκατεβαίνουν σκαλωσιές και πηγαινοέρχονται στις επάλξεις των τειχών και ένας τεράστιος γερανός, που ξεπερνάει σε ύψος ακόμα και τον οχυρωμένο πύργο της μονής, κινείται νωχελικά κουβαλώντας τα φορτία που θα ξανακάνουν τη μονή κούκλα από πανούκλα που ήταν...
Πριν αρχίσουν οι αναστηλώσεις στο Όρος, στα μέσα της δεκαετίας του 80, τα μοναστήρια ήταν σε απελπιστική κατάσταση: Ολόκληρες πτέρυγες κατέρρεαν, τα πατώματα φτιαγμένα από ξύλο πριν από αιώνες, σάπιζαν, οι μολυβένιοι θόλοι ήθελαν κατεπειγόντως επισκευή, τα καλντερίμια είχαν σκεπαστεί με αγριόχορτα, παντού υπήρχε μια εικόνα εγκατάλειψης.
Μετά ήρθαν τα λεφτά της Ε.Ε. και οι καλόγεροι που μισούσαν θανάσιμα τη Δύση και τις αιρέσεις της, έβαλαν νερό στο κρασί τους και άνοιξαν τις πόρτες για τον πακτωλό των χρημάτων που άρχισε να εισρέει στο Όρος.
Το αποτέλεσμα είναι θεαματικό: Εκεί που υπήρχε εγκατάλειψη και ερείπια, τώρα υπάρχει ανάπτυξη και άνθιση της αγιογραφίας, της χειροτεχνίας, των παλιών τεχνικών κατασκευής. Νέοι μοναχοί, μορφωμένοι, πολλοί με πανεπιστημιακά διπλώματα ρίχνουν μαύρη πέτρα πίσω τους και αρχίζουν μια νέα και δύσκολη ζωή. Το Όρος δεν ελκύει μόνο αγνούς ανθρώπους, ελκύει και κακούς και φιλοχρήματους, τα τελευταία περιστατικά που ακούμε να συμβαίνουν, το αποδεικνύουν αυτό.
Αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των μοναχών είναι πραγματικά ταγμένοι στο Θεό και δεν έχουν καμία σχέση με το χρήμα και τα υπόλοιπα παρελκόμενα.
Στο Δοχειάρι δεν έμεινα σχεδόν καθόλου. Το θυμόμουν με τα δεκάδες γιγαντιαία πιθάρια του αραδιασμένα στην αυλή, που τώρα δεν τα έβλεπα πουθενά, θα τα είχαν κλείσει σε καμία αποθήκη για να μη σπάσουν από τις εργασίες που γινόταν σε όλο το μοναστήρι.
Παντού ακουγόταν τρυπάνια, πριόνια και σφυροκοπήματα στην πέτρα. Οι εργάτες με φόρμες γεμάτες σκόνες και μπογιές, αξύριστοι για βδομάδες, με αγριεμένο μάτι από την έλλειψη της τρυφερής αγκαλιάς μιας γυναίκας - αλήθεια πως τη βγάζουν εδώ?
Πρέπει να είναι πολύ δύσκολα, ένα big brother αντρών, που δεν μπορούν να πάνε πουθενά, δεν έχουν διέξοδο, δεν μπορούν να παίξουν ούτε ένα μπιλιάρδο - απαγορεύονται αυτά στο Περιβόλι της Παναγίας!!!!!
Με πλησιάζει ένας.
Τι γίνεται φίλε, τι κάνεις, ντοφ τας?
Και που λες, εμείς εδώ μεγάλο δράμα, γυναίκες δεν έχουμε, σινεμά δεν έχουμε, καφετέρια δεν έχουμε, κανένα χαρτάκι μόνο το βράδυ, ή κουβέντα με κρασί ντόπιο.
Και άσχημα είναι αυτά? Αυτή είναι αποτοξίνωση!
Τι να πεις με τους Βούλγαρους και τους Αλβανούς? Ούτε ελληνικά δεν ξέρουν.
Μεταξύ μας, μπορεί να ακούγεται πολύ ωραίο για έναν άνθρωπο της πόλης που ζει με τα νεύρα τεντωμένα και τρέχει να προλάβει αεροπλάνα όλη την ώρα, το να είναι με μια αντροπαρέα και να κάνει και την πλάκα του, να ανασαίνει καθαρό αέρα, να χορταίνει ύπνο και να τρώει υγιεινά φαγητά. Αλλά χωρίς μια γυναίκα? Και αν δεν τα πας καλά με του υπόλοιπους? Που σίγουρα δεν θα τα πας. Πόσο θα ανέχεσαι τις ανοησίες τους, την πιθανή βρωμιά τους, τις ιδιοτροπίες τους? Είπαμε, κανονικό big brother.
Χαιρετάω τον τύπο και συνεχίζω το δρόμο μου, προς τα νότια.
Το μονοπάτι αλλού ανηφορίζει και αλλού πάει στο γιαλό. Οι μυρωδιές με ζαλίζουν. Σε κάποιο σημείο βρίσκω τσάι του βουνού, ούτε που το πίστευα ότι ήμουν δίπλα στη θάλασσα...
Σε μισή ώρα είμαι στη μονή Ξενοφώντος και αυτή πάνω στο κύμα.
Αυτή είναι άλλο πράγμα όμως. Η αναστήλωση έχει τελειώσει και το θέαμα είναι φανταστικό. Πέρα από την ομορφιά του χώρου όμως, η Ξενοφώντος πάντα είχε τη φήμη της φιλόξενης μονής. Ακόμα και όταν γινόταν συντήρηση η μονή ποτέ δεν έκλεισε για τους επισκέπτες.
Και στο πανηγύρι της όταν οι πιστοί είναι πιο πολλοί από τα κρεβάτια, οι μοναχοί παραχωρούν τα κελιά τους.
Μια γρήγορη βόλτα στο παλιό γνώριμο μοναστήρι και κουβεντούλα με τον καλό αρχοντάρη. Η ώρα έχει πάει 12 το μεσημέρι και δεν προλαβαίνω να πάω πιο κάτω στο Ρωσικό, άσε που είναι και μακρυά. Κατεβαίνω στην προβλήτα της μονής, μαζί μου και πεντέξι επισκέπτες ακόμα.
Όταν έρχεται το φέρυ, ο καιρός αρχίζει να αλλάζει και ο ήλιος αρχίζει να κρύβεται στα σύννεφα.
Η διαδρομή, η ίδια που έκανα και χτες, αλλά ανάποδα.
Στην Ουρανούπολη το λεωφορείο έχει άμεση ανταπόκριση, βρίσκω μια θέση δίπλα στο παράθυρο και δίπλα μου κάθεται ένας Ρώσος χλωμός και ισχνός σαν τσαρική αγιογραφία.
Στη διαδρομή κοιμόμουν συνέχεια, βέβαια είχα τον ίδιο οδηγό με χτες, - όχι που θα τη γλύτωνα - αυτόν με τα λαϊκά και δώστου τα όπα και ο Καρράς, τα αχ βαχ και η Στανίση.
Στη Θεσσαλονίκη έφτασα στις τεσσεράμισι και με ταξί, γραμμή για το αεροδρόμιο. Κίνηση, κόσμος, καμία σχέση με τον πλανήτη που άφησα πίσω μου.
Όταν έφτασα στην Αθήνα είχε ήδη νυχτώσει.
Attachments
Last edited by a moderator:
