Ιράκ Τουρκία Ταξίδι στο Κουρδιστάν (2011)

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 9ο. Ερμπίλ / Άρβηλα / Hweler

Τρίτη, 27 Σεπτεμβρίου. Πάμε Ερμπίλ και Σακλάβα.

Παίρνουμε πρωινό στο ξενοδοχείο όπου δυστυχώς δε διαθέτουν καφέ. Χρειάστηκε αρκετό ψάξιμο στο Ντοχούκ, ώσπου να βρούμε ένα καφενείο που διαθέτει καφέ. Το καφενείο είναι λαϊκό και δε διαθέτει τόσο πολλά καθίσματα. Ένας ηλικιωμένος Κούρδος, με σαλβάρια, αμέσως σηκώνεται και μου δίνει την καρέκλα του να καθίσω. Δε μπορώ να αντισταθώ στην επιμονή του. Τι φιλόξενο κόσμο συνάντησα στο Κουρδιστάν! Δε θέλω να γράφω κάθε λίγο αναφορές, ελπίζω να γράψω στο τέλος ένα κεφάλαιο για να σας πω τις συνολικές εντυπώσεις από αυτό το ταξίδι, χωρίς να διακόπτω συνέχεια. Αλλά κάθε τόσο η νοσταλγία με σπρώχνει σε ενδιάμεσα σχόλια.

Στο Ιρακινό Κουρδιστάν δεν υπάρχει λεωφορειακή συγκοινωνία. Το μόνο δημόσιο συγκοινωνιακό μέσον που διατίθεται είναι το συλλογικό ταξί. Υπάρχουν εταιρίες που τα διαθέτουν με καθορισμένο κόμιστρο για κάθε διαδρομή. Και φυσικά υπάρχουν και ιδιωτικά ταξί.

Κατεβαίνουμε δίπλα στο ξενοδοχείο όπου βρίσκεται το γραφείο ταξί «Μπαζ». Έχει σήμα το γεράκι, έτσι λέγεται στα Αραβικά το αρπακτικό πτηνό. Ένα ταξί με έναν χοντρό οδηγό μας φορτώνει με τις αποσκευές μας, και φεύγουμε. Ταξιδεύουμε τέσσερες επιβάτες, πληρώνοντας 15,000 δηνάρια Ιράκ ο καθένας.
(Την εποχή του ταξιδιού η ανταλλακτική αξία είναι 1,500 Ιρακινά δηνάρια στο ένα ευρώ)
Ο οδηγός είναι πολύ φιλικός και καθώς κάθομαι δίπλα του, πιάνουμε την κουβέντα, δε θυμάμαι πως τα καταφέραμε και με ποιες γλώσσες συνεννοηθήκαμε. Οι άλλοι πίσω (οι Κούρδοι και ο Γιάννης) το ρίχνουν στον ύπνο. Ο χοντρός φίλος ταξιτζής τρέχει σαν παλαβός. Δεν αφήνει αυτοκίνητο χωρίς να το προσπεράσει!
Κάνουμε μόνο μια στάση στο δρόμο γιατί ένας ντόπιος που ανακατεύτηκε θέλει να πάρει λίγο αέρα και να ξεράσει.

Σε δυο ώρες και κάτι λεπτά περίπου φθάνουμε στην πόλη Ερμπίλ. Τακτοποιούμαστε σ` ένα ξενοδοχείο κοντά στον σταθμό των ταξί.

Το τέμενος Τζελίλ Χαγιάτ είναι το μεγαλύτερο του Ερμπίλ. Κτίστηκε σε στιλ που θυμίζει το τζαμί του Μοχάμεντ Άλι στο Κάιρο και ολοκληρώθηκε πρόσφατα, το 2007. Η φωτογραφία πάρθηκε μέσα από το ταξί.

Το Ερμπίλ, με γύρω στο ένα εκατομμύριο κατοίκους, είναι πρωτεύουσα της Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής. Κι εδώ μεγάλη ανάπτυξη και οικοδομική δραστηριότητα. Αλλά δεν είναι κάτι σαν το Ντόχουκ, είναι όντως ένα αξιοθέατο, και χρειάζεται χρόνο.

Και αφού δεν έχουμε και πολύ στη διάθεσή μας ξεκινάμε αμέσως για το κέντρο της πόλης. Καθόμαστε σε μια ψησταριά στο κέντρο, όπου παραγγέλνουμε φαγητό καθώς έχει σχεδόν μεσημεριάσει και αρχίζω να προγραμματίζω τις επόμενες κινήσεις μας, συζητώντας και τρώγοντας το ψητό κοτόπουλο (που είναι χάλια, μάλλον χθεσινό, τι περίμενα τέτοια ώρα).

Εκτός από το Ερμπίλ θέλω να πάμε και λίγο στα βουνά του Κουρδιστάν, σε μια περιοχή όπου η πόλη Σακλάβα προτείνεται, από τον τουριστικό οδηγό και άλλους ταξιδιώτες, ως ημερήσια εκδρομή. Με τη σκέψη ότι καλό είναι, λόγω της συγκοινωνιακής δυσκολίας, να πάμε πρώτα εκεί, μόλις τελειώνουμε ότι μπορέσαμε από το χάλια κοτόπουλο, βγαίνω στο δρόμο και παίρνω ταξί. Ζητώ από τον ταξιτζή να μας πάει στο σταθμό των συλλογικών ταξί για τη Σακλάβα. Ο ταξιτζής μού απαντάει ότι μπορεί να μας πάει και ο ίδιος ως εκεί. Αγγλικά δε μιλάει τίποτα, αλλά είναι ένας συμπαθέστατος ηλικιωμένος με σαλβάρια. Και συνεννοούμαστε με μια λογική τιμή να μας πάει στη Σακλάβα μετ επιστροφής.

Η απόσταση από Ερμπίλ έως Shaqlawa (Σακλάβα) είναι περίπου 50 χλμ με Βορειανατολική κατεύθυνση. Ο δρόμος ανεβαίνει στα βουνά. Φθάνουμε μετά μία ώρα.

Ο ταξιτζής μας, όντας μουσουλμάνος, μας αφήνει κοντά στο τζαμί όπου πάει να προσευχηθεί. Όσην ώρα προσεύχεται κάνουμε μια βόλτα στην πόλη. Αλλά δεν είναι κάτι που ενθουσιάζει. Είναι και μεσημέρι και όλα δείχνουν κλειστά. Η Shaqlawa είναι μια κωμόπολη με αρκετές χριστιανικές εκκλησίες πάνω στα βουνά, σε υψόμετρο 900 μέτρα περίπου. Οι Ιρακινοί έρχονται συχνά για εκδρομή και φαγητό ξεφεύγοντας από την ζέστη και την μονοτονία της υπόλοιπης χώρας. Αλλά νομίζω ότι δεν έχει κάτι το πραγματικά αξιόλογο για τον ξένο τουρίστα.

Επιστρέφουμε στο χώρο σαν πλατεία κοντά στο τζαμί. Εδώ μας υποδέχονται πολύ φιλόξενα ο σεΐχης του τζαμιού με τον γιό του. Μας δείχνουν έναν πλάτανο 700 χρόνων και μας προσφέρουν τσάι δίπλα σε μια δεξαμενή νερού. Ωραίος κόσμος.

Το κινητό τηλέφωνο του ταξιτζή μας χτυπάει και είναι τα παιδιά του που τον ψάχνουν ανήσυχα, διότι δεν πήγε σπίτι για μεσημεριανό φαγητό. Φοβήθηκαν μήπως έχει πάει κούρσα στο Κιρκούκ, όπου του λένε ότι προ ολίγου έγινε μια φονική επίθεση, και ρωτάνε που βρίσκεται. Δίνει εξηγήσεις ότι είναι στην αντίθετη κατεύθυνση στα βουνά και είναι απόλυτα ασφαλής.

Άποψη του κάστρου Khanzad στο ενδιάμεσο της διαδρομής Ερμπίλ - Σακλάβα.

Άποψη της Σακλάβα από κάποιο λόφο.

Σακλάβα. Σε πρώτο πλάνο ο ταξιτζής. Πίσω ο σεΐχης με το γιο του και ο συνταξιδιώτης μου.

Επιστρέφουμε στο Ερμπίλ όπου έχουμε πολύ λίγο χρόνο ξεκούρασης, μιλάμε για καμιά ώρα, στο ξενοδοχείο. Θέλω να επισκεφθούμε τώρα το απόγευμα την πόλη.

Μια πόλη με ιστορία έξι χιλιετιών.

Το Ερμπίλ έχει ιστορία τουλάχιστον έξι χιλιετών. Σουμέριοι, Ασσύριοι, Μήδοι υπήρξαν διαδοχικά οι κύριοι της αρχαίας πόλης που βρισκόταν πάνω σε ένα λόφο, οχυρωμένο σαν ακρόπολη.

Ο Κύρος ο Μέγας έκανε την πόλη πρωτεύουσα μιας Περσικής σατραπείας. Στα αρχαία χρόνια οι Έλληνες το ονόμαζαν Άρβηλα ενώ σήμερα ονομάζεται από τους Κούρδους Hewlêr.

Το 331 προ Χριστού έγινε στα Γαυγάμηλα η αποφασιστική μάχη στην οποία ο Αλέξανδρος κατατρόπωσε το Δαρείο τον Τρίτο καταλύοντας την αυτοκρατορία των Περσών. Ως ημερομηνία της μάχης θεωρείται η 1η Οκτωβρίου του 331. Ενώ η τοποθεσία τοποθετείται σε απόσταση εκατό περίπου χιλιομέτρων ΒΔ του Ερμπίλ, κάπου κοντά στο Ντοχούκ. Ωστόσο επειδή τα αρχαία Άρβηλα/Ερμπίλ ήταν και τότε το βασικό σημείο αναφοράς της περιοχής η μάχη είναι γνωστή και ως «Μάχη στα Άρβηλα».

Και δε θα μπορούσε ο ποιητής Καβάφης να αγνοήσει
«...την τελειωτική την μάχη,
όπου εσαρώθη ο φοβερός στρατός που στ` Άρβηλα συγκέντρωσαν οι Πέρσαι:
που απ` τ` Άρβηλα ξεκίνησε για νίκην κ` εσαρώθη».

Μεγάλη λοιπόν ιστορία το Ερμπίλ, που στη συνέχεια της ιστορίας το κατέκτησαν, μεταξύ άλλων, Σελευκίδες, Πάρθοι, Ρωμαίοι, Αρμένιοι, Άραβες και Πέρσες Μουσουλμάνοι, Σελτζούκοι και Οθωμανοί Τούρκοι, ώσπου να καταλήξει στο νεότευκτο Ιράκ μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι κάτοικοι του σύγχρονου Ερμπίλ/Hawler είναι βέβαια σε πολύ μεγάλο ποσοστό Κούρδοι αλλά η πόλη είναι πολυεθνική και πολυπολιτισμική, με σημαντικές μειονότητες (Αράβων, Τουρκομάνων, Ασσυρίων, Χαλδαίων, Γιεζίντι και άλλες μικρότερες) και ποικιλία θρησκευτικών κοινοτήτων διαφόρων Ισλαμικών, Χριστιανικών και άλλων παραδόσεων.

Από το 1970 το Ερμπίλ έγινε έδρα μιας Συνέλευσης της «Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής» που ήταν χωρίς ουσιαστικά δικαιώματα και γρήγορα καταργήθηκε. Η ανασύσταση έγινε το 1992, μετά τον πρώτο Πόλεμο του κόλπου, στον οποίο οι καταπιεσμένοι Κούρδοι συνήψαν ισχυρούς δεσμούς με τις Η.Π.Α.
Η διεθνώς αναγνωρισμένη Αυτονομία της Κουρδικής Περιοχής ήρθε μετά το δεύτερο πόλεμο του κόλπου και την πτώση του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεΐν το 2003.
Δυστυχώς διαμάχες και βίαιες συγκρούσεις μεταξύ αντιμαχόμενων Κουρδικών παρατάξεων χαρακτηρίζουν το βίο του Αυτόνομου Ιρακινού Κουρδιστάν.
Αυτά τα λίγα που γράφω είναι τα κατά τη γνώμη μου απαραίτητα για την κατανόηση του ιστορικού περιβάλλοντος στην περιοχή. Περισσότερα ίσως γράψω στο τέλος συμπληρώνοντας την ιστορία και με μια σύντομη επισκόπηση των αλλαγών που επήλθαν στα εννέα χρόνια που πέρασαν από το ταξίδι.

Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι για αρκετά χρόνια παρακολουθούσα επιμελώς τις εξελίξεις στην περιοχή και όντως πραγματοποίησα το ταξίδι σε πολύ καλή στιγμή, ίσως στην καλύτερη χρονική συγκυρία.

Απόγευμα και βράδυ στο Ερμπίλ.

Νωρίς το απόγευμα λοιπόν φεύγουμε για να επισκεφτούμε το φρούριο της πόλης.
Το κάστρο είναι μια ακρόπολη πάνω σένα φύσει οχυρό «τελ», ένα λόφο όπου υπάρχουν ενδείξεις κατοίκησης από 8,000 χρόνια. Η πόλη του Ερμπίλ πάνω στην ακρόπολη είχε διαμορφωθεί πριν έξι χιλιάδες χρόνια και από τότε μέχρι σήμερα παραμένει ζωντανή, χωρίς σταματημό.

Για τούτο και η ακρόπολη του Ερμπίλ θεωρείται μια από τις παλαιότερες συνεχώς κατοικούμενες τοποθεσίες παγκοσμίως.
Το φρούριο που βλέπουμε σήμερα είναι βασικά Οθωμανικό κατασκεύασμα.

Ανεβαίνουμε στο λόφο, που έχει ύψος 32 μέτρα, από σκαλοπάτια. Το 2006 η τοπική κυβέρνησε έδιωξε από το κάστρο τους τρεις χιλιάδες κατοίκους που ως τότε απέμεναν εκεί και άρχισε εργασίες συντήρησης και ανάπλασης του χώρου.

Πέρυσι (στο 2010) υποβλήθηκε επίσημη υποψηφιότητα για την εγγραφή της ακρόπολης του Ερμπίλ στη λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco. Η τοπική κυβέρνηση δεσμεύτηκε να διαθέσει κονδύλια 13 εκατομμυρίων US$ για τα έργα αποκατάστασης.
(Η συμπερίληψη της ακρόπολης του Ερμπίλ στη λίστα Παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco εγκρίθηκε το 2014).
Οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη και υπάρχουν πολλές σκαλωσιές που εμποδίζουν την πρόσβαση σε μερικές περιοχές του κάστρου. Η επιφάνεια στην κορυφή του λόφου που περικλείεται από τα τείχη του φρουρίου είναι περίπου εκατό στρέμματα.
Διασχίζουμε την κεντρική περιοχή του κάστρου που είναι ανοιχτή σε επίσκεψη. Βλέπουμε το μεγάλο τζαμί και τα λουτρά.

Αναμνηστική φωτογραφία στο κάστρο. Πίσω μας το τζαμί και το Χαμάμ.

Επισκεπτόμαστε και ένα ενδιαφέρον «Κουρδικό μουσείο υφαντών» με αξιοπρόσεκτα κιλίμια καθώς και το μαγαζί Antikqala, με αξιόλογες αντίκες.

Ανεβήκαμε στο φρούριο από μια σκάλα κοντά στη γειτονιά που μένουμε, στη βόρεια πλευρά, αλλά καταλήγουμε στην αντίθετη πλευρά, μπροστά στη νότια πύλη, που είναι πάνω από τη μεγάλη κεντρική πλατεία της πόλης.

Η κεντρική πλατεία από τη Νότια πύλη του κάστρου.

Ερμπίλ. Θέα της πόλης από τη Βόρεια πλευρά του κάστρου.

Απόψεις της κεντρικής εισόδου της ακρόπολης τού Ερμπίλ από την κεντρική πλατεία.

Απόψεις της Κεντρικής πλατείας του Ερμπίλ.

Η πλατεία, όπου κατεβαίνουμε σε λίγο, είναι ήδη διαμορφωμένη με σιντριβάνια και ολόγυρα σκεπαστές στοές αλλά οι εργασίες συνεχίζονται.
Γύρω της εκτείνεται το τεράστιο παζάρι της πόλης. Από ότι κατάλαβα οι σκεπαστές στοές έχουν αναλάβει το ρόλο να κρύψουν τα παλιά μαγαζιά του παζαριού. Τώρα με τις στοές οι πλευρικές προσόψεις του παζαριού έχουν πάρει μια ομοιομορφία ενώ οι καταστηματάρχες εκσυγχρονίζουν τα μαγαζιά τους.
Προσωπικά βρίσκω πετυχημένη την όλη επέμβαση και ανάπλαση της πλατείας και το αποτέλεσμα μου αρέσει.

Επιστρέφουμε για λίγο στο ξενοδοχείο αλλά το βράδυ ξαναήρθαμε και το περνάμε κάνοντας βόλτα στην ίδια αυτή κεντρική πλατεία.
Η οποία είναι πολυσύχναστη όλη την ημέρα αλλά προ πάντων το βραδάκι αποτελεί χώρο περιπάτου και συνάντησης για όλες τις κοινωνικές τάξεις της πόλης. Ο κόσμος κάνει βόλτες στις πασαρέλες που έχουν διαμορφωθεί και βγάζει αναμνηστικές φωτογραφίες. Κάθονται στα παγκάκια, καταναλώνοντας πασατέμπο, τσάι, αναψυκτικά, παγωτά κλπ.

Καθόμαστε και εμείς σε ένα παγκάκι κόβοντας κίνηση. Σε λίγο ένας Κούρδος ηλικιωμένος (δηλαδή κοντά στα χρόνια μου!) με μαύρη παραδοσιακή ενδυμασία κάθεται δίπλα μας. Αυτή είναι μια συνηθισμένη συμπεριφορά στη Μέση Ανατολή. Σε κάποια στιγμή το κινητό του κάνει ηχητικό σήμα ότι πήρε κάποιο μήνυμα.
Ο άνθρωπος αφού το βλέπει γυρίζει στο μέρος μου και μου ζητάει ευγενικά να του μεταφράσω στα Κουρμανζτί το μήνυμα που του στάλθηκε στην Αραβική γλώσσα, την οποία δεν καταλαβαίνει. Εντάξει την ερώτηση την κατάλαβα (και τη θυμάμαι άνευ σημειώσεων!) αλλά οι γνώσεις μου δε φθάνουν μέχρις αυτό το σημείο. Ούτε στα Αραβικά, που κάτι καταλαβαίνω και συνεννοούμαι στα βασικά, ούτε στα Κουρμαντζί από τα οποία έχω μάθει τόσες λέξεις που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Σπας λέμε το ευχαριστώ, είναι η μοναδική Κουρδική λέξη που μου έμεινε ως σήμερα. Να το μεταδώσω και σε σας, αν σκοπεύετε να πάτε στο Κουρδιστάν θα σας χρειαστεί!

Τετάρτη, 28 Σεπτεμβρίου. Πρωί στο Ερμπίλ, επιστροφή στο Ντοχούκ.

Η χθεσινή ημέρα ήταν αξιόλογη και περάσαμε καλά. Συζητάμε τι θα κάνουμε στη συνέχεια. Ο συνταξιδιώτης μου προτείνει να μείνουμε άλλη μια ημέρα στο Ερμπίλ. Βασικό επιχείρημα ότι περνάμε πιο ευχάριστα. Ειδικά το βράδυ που βγαίνουμε στην κεντρική πλατεία, με τα σιντριβάνια, τη βόλτα και τα μαγαζιά στο παζάρι το θεωρεί δικαιολογημένα πιο ευχάριστο από το Ντοχούκ.
Όμως εγώ προτιμώ να γυρίσουμε σήμερα στο Ντοχούκ. Ο βασικός λόγος είναι ότι σήμερα είναι Τετάρτη και ενδείκνυται για την επίσκεψη στην κοινότητα των Γεζίντι, η οποία την τηρεί ως ιερή ημέρα. Η απόφαση πέφτει σε εμένα που έχω μελετήσει τα αξιοθέατα που υπάρχουν και το διαθέσιμο χρόνο. Έτσι δυστυχώς δε θα εξαντλήσουμε τα αξιοθέατα του Ερμπίλ, που εκτός των άλλων έχει και μια Χριστιανική συνοικία με διαφορετική ατμόσφαιρα από το κέντρο.

Πάντως δε θα φύγουμε πολύ πρωί από την πόλη, γιατί πρέπει να δούμε και μια φορά ακόμα την ιστορική ακρόπολη. Θα κάνουμε το εξής. Θα ξαναπάμε επίσκεψη νωρίς το πρωί στο κάστρο του Ερμπίλ και θα φύγουμε για Ντοχούκ το μεσημέρι. Οι πιθανότητα να καταφέρουμε να πάμε στο Λάλις (ιερό τόπο των Γεζίντι) έτσι περιορίζονται, αλλά ελπίζω να τα καταφέρουμε. Θα δούμε. Το σίγουρο είναι ότι πάλι θα ξεκινήσουμε την ημέρα μας νωρίς.

Μετά το πρωινό στο ξενοδοχείο πάμε βόλτα στην κεντρική περιοχή. Ανεβαίνουμε στο κάστρο για μια τελευταία ματιά. Έτσι κατεβαίνοντας βλέπουμε και την αγορά σε πλήρη κίνηση. Καταλήγουμε πάλι στην κεντρική πλατεία με τα σιντριβάνια.

Καθόμαστε για λίγο σε μια καφετέρια, κάτω από ένα μαγαζί με αναμνηστικά, στα αριστερά όπως βλέπουμε την κύρια νότια πύλη της ακρόπολης. Το διπλανό μαγαζί έχει πολλές εικόνες του ιμάμη Χουσεΐν. Ίσως απευθύνεται σε σιίτες μουσουλμάνους, που τον τιμούν ιδιαίτερα, αλλά δεν το ρώτησα. ‘Ομως λόγω γλώσσας και καθώς καθόμαστε σε μικρή απόσταση από τους άλλους πελάτες, προκαλέσαμε το ενδιαφέρον των υπόλοιπων που μας κατάλαβαν ότι είμαστε ξένοι και μας ρώτησαν εκείνοι από πού είμαστε κλπ.

Όλα καλά αλλά ένας τύπος με κελεμπία μας κοιτάει έντονα και εχθρικά. Δεν είναι Κούρδος αλλά Ιρακινός Άραβας που έχει έρθει για δουλειές και όπως φάνηκε είναι φανατικός εχθρός των Αμερικανών.
Τους οποίους βρίζει στα Αραβικά και για να γίνει πιο κατανοητός πετάει συνέχεια και μια «εγγλέζικη» φράση: «Αμέρικα φίνις». Το finish το λέει κουνώντας οριζόντια την παλάμη του, και με προφορά. Όπως το κάνει η Ντόρα Μπακογιάννη όταν ζητάει Shοκολατάκι, αλλά στην πιο μπρουτάλ εκδοχή. Του εξηγώ ότι εμείς δεν είμαστε Αμερικανοί και τότε κάπως ησυχάζει. «Γιουνάν οκ» λέει και τελειώσαμε.
Που βρέθηκε αυτός εδώ δε μια περιοχή φιλοαμερικανική που η πλειοψηφία των κατοίκων λατρεύει τους δυο Προέδρους που ανέδειξε η οικογένεια Μπους;

Στο παζάρι του Ερμπίλ.

Το μεσημέρι επιστρέφουμε στο Ντοχούκ με ταξί από το ίδιο πρακτορείο «Μπαζ». Αυτή τη φορά ο ταξιτζής μας είναι ένας ηλικιωμένος με παραδοσιακή κουρδική φορεσιά (κεφαλόδεσμο και σαλβάρια) και οδηγεί ήρεμα. Πάντως είναι αμίλητος και αυστηρός, πχ δεν επιτρέπει τσιγάρα. Μαζί μας ταξιδεύει τώρα μόνο ένας ακόμα επιβάτης. Είναι ο Μαχμούντ ένας πελώριος δίμετρος ντόπιος που όμως έχει φιλικότατη συμπεριφορά. Ο Μαχμούντ είναι επαγγελματίας στρατιωτικός. Το αντιλήφθηκα σε έναν καθοδόν αστυνομικό έλεγχο, που μας έκαναν. Εκεί είδαν και το πιστόλι με το οποίο ήταν ζωσμένος ο Μαχμούντ, εγώ δεν το είχα δει, οπότε δόθηκαν εξηγήσεις. Τον ερώτησα και εγώ και μου εξήγησε στα Αραβικά ότι αν και είναι Κούρδος από το Ντοχούκ δεν είναι πεσμεργκά αλλά επαγγελματίας του εθνικού Ιρακινού στρατού και αναστέναξε λέγοντας ότι έρχεται από τη Φαλούτζα.
Από την άλλη ο Γιάννης, για να του εξηγήσει από πού έρχεται εκείνος, του δείχνει φωτογραφίες από παραλίες της Κορινθίας. Και ο Μαχμούντ, που δεν έχει δει ποτέ θάλασσα από κοντά, αναστενάζει και πάλι.

Ένα καλό που έχουν τα συλλογικά ταξί σε σχέση με τα πριβέ, πέραν του οικονομικού, είναι ότι μπορώ να ταξιδεύω με ντόπιους συνταξιδιώτες. Αυτό είναι κατ αρχήν μια θετική ταξιδιωτική εμπειρία αλλά προ παντός αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα σε μέρη με κάποιο θέμα ασφάλειας. Γιατί ταξιδεύω δίνοντας πολύ μικρότερο στόχο από ότι με μισθωμένο πριβέ όχημα. Εδώ στο Κουρδιστάν το πλεονέκτημα αυτό είναι απόλυτο, διότι σας διαβεβαιώνω ότι κανείς δεν αντιλαμβάνεται το γεγονός ότι είμαι ξένος και τουρίστας. Θα χρησιμοποιούμε κατά προτίμηση συλλογικά ταξί και θα παρουσιαστούν και περιπτώσεις που δε μας κατάλαβαν ούτε οι συνεπιβάτες . Για καλύτερη απόκρυψη έχουμε συνεννοηθεί να μην ανταλλάσσουμε περιττά λόγια μεταξύ μας.

Φθάνουμε κανονικά στο Ντοχούκ, περίπου σε δυόμιση ώρες. Πηγαίνουμε τώρα για τακτοποίηση στο ξενοδοχείο «Ντολφίν». Βρίσκεται στο κέντρο του παζαριού. Είναι καινούργιο και πολύ καλό, και με τιμές καλύτερες από το προηγούμενο. Αφήνουμε τα πράγματά μας και πάμε για φαγητό στο γνωστό μας εστιατόριο «Ντουνιά».

Η ώρα έχει κάπως περάσει και σχεδόν έχω παραιτηθεί από την ελπίδα να προλάβω σήμερα τη μάζωξη των Γιεζίντι στο Λαλίς. (Το Λαλίς είναι το ιερότερο σημείο της θρησκείας των Γιαζίντι).

Αλλά κάνω μια τελευταία έρευνα, υπόψη ότι δεν ξέρω και πώς να πάω.
Πηγαίνω σε ένα πιο παλιό ξενοδοχείο, το «Παρλεμάν» που, όπως γράφει και ο Lonely Planet, είναι κέντρο των λιγοστών ταξιδιωτών. Ο μάνατζερ μου δίνει αμέσως πληροφορίες πώς να βρω ταξί για το Lalish. Και με ενθαρρύνει να φύγω αμέσως, λέγοντάς μου να μην ανησυχώ.

Το Lalish είναι χωριό, δεν υπάρχει πιάτσα αγοραίων με στάνταρ τιμές. Παίρνουμε ένα ταξί και πάμε ως ένα μέρος που μου υπέδειξαν, σε μια έξοδο της πόλης Ντοχούκ, όπου κάνουν πιάτσα ταξί για χωριά της περιοχής. Μόλις ανακοινώνω τον προορισμό μας οι ταξιτζήδες φωνάζουν το κατάλληλο για το χωριό, φαίνεται ότι το κάθε χωριό έχει το δικό του ταξιτζή.

Ο δικός μας ταξιτζής λέγεται Μπασίρ και συμφωνούμε να μας πάει στο Lalish, με κόμιστρο 30,000 δηνάρια με επιστροφή. Δε μιλάει καθόλου αγγλικά, αλλά δείχνει μεγάλη προθυμία. Είναι κι ο ίδιος Γιαζίντ και όταν του εξηγώ ότι θέλω να μας πάει στη μάζωξη των ομοθρήσκων του, χτυπάει το στήθος του περήφανα. Αυτή η σωματική γλώσσα δε χρειάζεται μετάφραση. Σε λίγο κάνει ένα τηλεφώνημα. Όπως κατάλαβα ειδοποίησε τους αρμοδίους της Lalish ότι έρχεται σε λίγο με δύο Έλληνες επισκέπτες.

(Η συνέχεια της ημέρας στο επόμενο ποστ – 10o κεφάλαιο)

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 10ο. Επίσκεψη στο Lalish.

Τετάρτη, 28 Σεπτεμβρίου, απόγευμα.

Το Lalish βρίσκεται περίπου 40 χλμ από το Ντόχουκ. Ο δρόμος προχωράει Νοτιανατολικά. Αφήνοντας το Ντοχούκ ελίσσεται σε μια ορεινή περιοχή. Στα τελευταία χιλιόμετρα μπαίνουμε σε μια κοιλάδα με λόφους όπου διακρίνω τους πρώτους χαρακτηριστικούς τάφους που αναγγέλλουν ότι βρισκόμαστε σε περιοχή των Γιαζίντι. Οι τάφοι είναι κωνικοί με πτυχώσεις, πώς είναι ένα φόρεμα που το λέμε πλισέ.

Μόλις φθάνουμε στο Lalish βγάζουμε τα παπούτσια μας και τα αφήνουμε στο ταξί. Μόνο ξυπόλητοι μπορούμε να περπατήσουμε στην περιοχή με το προσκυνηματικό χωριό. Μοιάζει λίγο παράδοξο αλλά δεν υπάρχει πρόβλημα. Το έδαφος είναι καθαρό και η πλακόστρωση μοιάζει λειασμένη. Μεγάλοι άνθρωποι, ντυμένοι με παραδοσιακές στολές, έχουν σκούπες στα χέρια και το καθαρίζουν.

Η φυλή των Γιαζίντι και η θρησκεία τους.

Κάπου πρέπει να γράψω μερικά ενημερωτικά για τη φυλετική – θρησκευτική κοινότητα των Γιαζίντι. Το σκέφτηκα αρκετά πού να τα γράψω και κατέληξα να τα γράψω εδώ, ένθετα στο αφήγημα της επίσκεψης στο Lalish.

Οι Γιαζίντι είναι Κούρδοι. Αποτελούν μια κοινότητα με ιδιαίτερη θρησκεία με στοιχεία που φαίνεται να έρχονται από αρκετές χιλιετίες. Στο πέρασμα των αιώνων η θρησκεία των Γιεζίντι πήρε στοιχεία από τις θρησκευτικές διδασκαλίες της περιοχής, όπως το Ζωροαστρισμό, το Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό το Μιθραϊσμό και το Ισλάμ. Η οριστική διαμόρφωση της θρησκείας τους έγινε το 12ο αιώνα.
Οι Γιαζίντι είναι μονοθεϊστές. Πιστεύουν ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο και τον εμπιστεύθηκε σε επτά ουράνιες υπάρξεις - αγγέλους. Αρχηγός των αγγέλων είναι ο Μελέκ Ταούς, κατά λέξη ο Βασιλιάς Παγώνι. Συνήθως το μεταφράζουμε «Άγγελος Παγώνι». Εξ ου και το παγώνι (που Ελληνικά ονομάζεται ταώς) είναι το σύμβολο της θρησκείας τους.
Ο Μελέκ Ταούς απορρέει κατευθείαν από το δημιουργό Θεό και συντηρεί τη δημιουργία, την οποία εμπλουτίζει με φυτά και ζώα.

Οι Γιεζίντι πιστεύουν στη μετενσάρκωση ανθρώπων και αγγέλων.
Τον 11ο - 12ο αιώνα έζησε ο Σεΐχης Αντί Ιμπν Μουσάφιρ, ενσάρκωση - αβατάρ του Μελέκ Ταούς. Ο Αντί ήταν μουσουλμανικής καταγωγής Άραβας. Εγκαταστάθηκε στο Lalish όπου ζούσε ασκητικά και απέκτησε πολλούς οπαδούς. Πέθανε το 1160 περίπου. Ο τάφος του, ένα συγκρότημα με τρεις πτυχωτούς κώνους, αποτελεί το ιερότερο σημείο όπου κάθε Γιαζίντι οφείλει να έρθει προσκυνητής.

Οι Γιαζίντι διαφυλάσσουν σε μυστικότητα τις διδασκαλίες και την πρακτική της θρησκείας τους. Οι λόγοι είναι τόσο η μυστικιστική παράδοσή τους όσο και οι διώξεις που έχουν υποστεί στο πέρασμα των αιώνων. Οι παραδόσεις μεταδίδονται προφορικά ενώ οι γραπτές πηγές που διατίθενται είναι ανεπαρκείς και προέρχονται κυρίως από αλλόθρησκους.

Η κοινωνία τους διατηρεί την αναχρονιστική οργάνωση σε κάστες. Οι κάστες των Γεζίντι είναι βασικά τρεις. Οι Σεΐχηδες, οι Πιρ και οι Μουρίντ. Η μεγαλύτερη πληθυσμιακά κάστα είναι οι Μουρίντ. Είναι ο απλός λαός, δε διαθέτουν ιδιαίτερα καθήκοντα.
Η άρχουσα πολιτική τάξη είναι οι Σεΐχηδες που αναδεικνύουν τους ταγούς της κοινότητας, όπως είναι ο Εμίρης (μιρ), ο Επικεφαλής Σεΐχης (Baba Sheikh) και από κοντά ο Pesh Ιμάμης, που έχουν ηγετικά και τελετουργικά καθήκοντα.
Η κάστα των Πιρ είναι βασικά ιερατική. Τελούν τις βαπτίσεις και τους γάμους και επιμελούνται των ιερών χώρων.
Η κοινωνία διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τη διάκριση σε κάστες και κανονικά οι γάμοι επιτρέπονται μόνο μεταξύ ατόμων της ίδιας κάστας.

Οι Γεζίντι έχουν ως ιερή ημέρα την Τετάρτη. Αυτή την ημέρα επισκέπτονται τους ιερούς χώρους αλλά δεν υπάρχει κάποιο οργανωμένο λατρευτικό πρόγραμμα (σαν αυτό που έχουν οι Χριστιανοί ή οι Μουσουλμάνοι).

Η Άνω Μεσοποταμία είναι η πατρογονική εστία της κοινότητας. Αλλά στην Τουρκία η κοινότητα έχει αποδεκατιστεί. Στον Καύκασο (ιδίως στην Αρμενία) υπάρχουν αρκετοί, αλλά έχουν προσλάβει τη γλώσσα και τον πολιτισμό των λαών της εκεί περιοχής. Μικρός αριθμός υπάρχει ακόμα στη Συρία. Η μεγάλη μάζα τους ζει εδώ στο Βόρειο Ιράκ. Υπάρχουν δυο περιοχές που συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των Γεζίντι. Η μια είναι εδώ γύρω από το Lalish, στην κοιλάδα του Shekhan. Η άλλη είναι στα βουνά Σιντζάρ, κοντά στα Βόρεια σύνορα με τη Συρία. Η κοινότητα του Σιντζάρ είναι πολυπληθέστερη, πιο συντηρητική και βρίσκεται έξω από τα σημερινά όρια του αυτόνομου Κουρδιστάν. Ο συνολικός πληθυσμός των Γεζίντι στο Ιράκ υπολογίζεται σε περίπου 600,000.

Οι εξωτερικές αναφορές για την κοινότητα την περιγράφουν ως «Λάτρεις τού Διαβόλου».
Αυτή η παρανόηση οφείλεται κυρίως στη διαστρέβλωση του Γιαζίντι δόγματος για τον Άγγελο Παγώνι.
Το δικό τους αφήγημα είναι ότι ο Δημιουργός αφού έπλασε τον Αδάμ και την Εύα διέταξε τους αγγέλους να τους προσκυνήσουν.
Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους αγγέλους, το Παγώνι αρνήθηκε, πιστεύοντας ότι οφείλει προσκύνηση στο μόνο Θεό. Τότε το Παγώνι ρίχτηκε στην Κόλαση όπου εκλαιγε μα μαύρα δάκρυα μετάνοιας. Τελικά ο Θεός το συχώρεσε και του ανέθεσε το ρόλο μεσολοβητή μεταξύ Αυτού και των ανθρώπων.

Η ιστορία που ανέφερα παρουσιάζει ομοιότητες με το Κορανικό αφήγημα για το Σατανά. Αν τώρα προστεθεί η μυστικοπάθεια και η έλλειψη γραπτής διδασκαλίας ίσως καταλάβετε γιατί οι ετερόδοξοι τους αποκαλούν Σατανολάτρες. Ιδίως οι Μουσουλμάνοι τους καταδιώκουν άγρια.

(Υπόψη ότι έγραψα μόνο τα βασικά στοιχεία που γνωρίζω από την επικρατούσα εκδοχή της διδασκαλίας των Γιαζίντι, έκανα και κάποιες συντομεύσεις)

Επίσκεψη στο ιερό και συνάντηση με τους εκπρόσωπους της κοινότητας

Οι αρμόδιοι μας υποδέχονται με μεγάλη θερμότητα!
Επί της υποδοχής και ξεναγός μας είναι ένας δάσκαλος που μιλάει αγγλικά και μας παίρνει και συνέντευξη με φωτογραφίες για να τη δημοσιεύσει στο ηλεκτρονικό περιοδικό της κοινότητας.

Στο εξωτερικό του ιερού μια δεξαμενή νερού που τροφοδοτείται από μια φυσική πηγή χρησιμοποιείται ως Βαπτιστήριο.

Μπαίνοντας μέσα στο ιερό πρέπει να διαβούμε μια πέτρινη πύλη που στα δεξιά της έχει ανάγλυφο ένα μαύρο φίδι. Κατά το θρησκευτικό θρύλο τους οι Γιαζίντι σώθηκαν από τον Κατακλυσμό μέσα σε μια βάρκα. Αλλά στο τέλος του κατακλυσμού η βάρκα τράκαρε στο βράχο σε μια βουνοκορφή και άνοιξε στον πάτο της μια τρύπα. Τότε ένα μεγάλο θεόσταλτο φίδι κουλουριάστηκε σα μπάλα κλείνοντας την τρύπα ώσπου οι Γιαζίντι βγήκαν έξω και σώθηκαν.

Το πέρασμα της Πύλης πρέπει να γίνει χωρίς να πατήσουμε το ιερό κατώφλι της. Πράγμα που ο Γ. δεν κατάλαβε και ο ταξιτζής μας που μας παραστεκόταν τον τράβηξε από το μανίκι!

Ο ταξιτζής μας στην Πύλη του ιερού.

Μπαίνοντας στο εσωτερικό ιερό βρισκόμαστε σε ένα σκοτεινό σπηλαιώδη χώρο. Το ιερότερο μέρος είναι ένας τάφος όπου οι πιστοί προσκυνούν κρεμώντας πολύχρωμα μεταξωτά μαντήλια. Τριγύρω ανάβουν καντήλια με λάδι. Υπάρχουν και κάμποσοι άλλοι τάφοι.

Βγαίνοντας έξω στο ύπαιθρο καθόμαστε μαζί οκλαδόν με τους προύχοντες της κοινότητας. Μας κερνούν μπισκότα και κόλα. Ξένοι επισκέπτες σήμερα είμαστε μόνο εμείς οι δυο Έλληνες και ένας νεαρός Σλοβένος.
Το Σλοβένο τον αποθαρρύνουν και του λένε να κάθεται στην άκρη. Νομίζω λάθος έκανε που ήρθε εδώ με κοντό παντελόνι. Το Γιάννη τον περιποιούνται, αλλά βέβαια δε μπορεί να τους δώσει συνέντευξη.
Όπως καταλάβατε είμαι ο VIP της ημέρας! Με τοποθετούν στο κέντρο της μάζωξης, ανάμεσα στο γραφικούς άνδρες του ιερατείου που παίζουν τα κομπολόγια τους, ενώ ο δάσκαλος μας τραβάει φωτογραφίες.

Υπέροχη επίσκεψη! Στο δρόμο για το Ντόχουκ είχαμε πάρει και το Σλοβένο. Είχε κίνηση, μας έκαναν και έλεγχο και φθάσαμε στο Ντοχούκ όταν σκοτείνιαζε. Μια όμορφη και πολύ γεμάτη ημέρα.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 11ο. Καλημέρα στην πόλη των τριών Mάγων.

Πέμπτη, 29 Σεπτεμβρίου.

Για σήμερα έχουμε πρόγραμμα την επίσκεψη της πόλης Αμαντία. Είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου. Την κατοίκησαν διαδοχικά Μήδοι, Ασσύριοι, Πάρθοι και άλλοι, έως ότου την κατέκτησαν οι Μουσουλμάνοι.

Όπως συνηθίζουμε ξεκινάμε πρωινοί. Πάμε με ταξί ως την πιάτσα των υπεραστικών ταξί, σε μια έξοδο της πόλης Ντοχούκ. Εδώ βρίσκουμε έναν ταξιτζή πού θα μας πάει στον προορισμό μας.
Η πόλη που λέγεται Amadiya ή Amedy βρίσκεται σε απόσταση περίπου 90 χλμ βορειοανατολικά. Η συμφωνία είναι μετάβαση και επιστροφή, με παραμονή δύο ωρών για επίσκεψη, έναντι 60,000 δηναρίων.
Ο οδηγός μας είναι ένας εύσωμος Κούρδος. Ονομάζεται Γαζί και μιλάει Κουρδικά και λιγότερο Αραβικά. Εγώ μιλάω ακόμα λιγότερο τα Αραβικά, οπότε καταλαβαίνετε τις δυσκολίες τής συνεννόησης. Όμως ο Γαζί είναι καλός άνθρωπος και πολύ φιλότιμος ταξιτζής και αυτό μετράει περισσότερο.

Η Αμαντία είναι κτισμένη στην κορυφή ενός βράχου, στα 1200 μέτρα υψόμετρο. Σύμφωνα με την παράδοση από δω ξεκίνησαν οι τρεις Μάγοι για να προσκυνήσουν τον Χριστό στην Βηθλεέμ. Έχει κατοίκους χριστιανούς και μουσουλμάνους, με εκκλησίες και τζαμιά.
Αφήνουμε το ταξί στην είσοδο της Αμαντία και μπαίνουμε στην πόλη περπατώντας. Ο Γαζί δε γνωρίζει το μέρος, ποτέ δεν έχει επισκεφθεί την παλιά πόλη.
Οι όροι έχουν αντιστραφεί, μπροστά πάω εγώ ψάχνοντας, ο Γαζί με το συνταξιδιώτη μου ακολουθούν. Δεν υπάρχει και μεγάλη κίνηση στους δρόμους της Αμαντία αυτήν την ώρα. Βλέπουμε ένα ντόπιο με ένα ημιφορτηγό και ο Γαζί πάει δίπλα του και τον ρωτάει που μπορεί να πάει τους επισκέπτες.

Και τότε ο ντόπιος μας φωνάζει «Καλημέρα». Φυσικά συναντιόμαστε. Όλοι ευχαριστιόμαστε τη γνωριμία αλλά τα χαμόγελα περισσεύουν στον οδηγό μας. Ο νέος μας φίλος εξηγεί σε αρκετά κατανοητά Ελληνικά την ιστορία του.
Είναι ένας Κούρδος (μουσουλμάνος) που πέρασε μερικά χρόνια στο στρατόπεδο προσφύγων στο Λαύριο, γύρω στα 1990. Ύστερα έφυγε, πήγε στον Καναδά. Εκεί δούλεψε, έβγαλε κάτι χρήματα και πριν μερικά χρόνια γύρισε στην πατρίδα του, όπου έχει ένα μικρό συνεργείο που ασχολείται με οικοδομικές εργασίες. Μας βάζει και στο σπίτι του από το οποίο βλέπουμε την εντυπωσιακή θέα. Στα βουνά απέναντι φαίνεται ένα από τα παλάτια που έκτισε ο Σαντάμ Χουσεΐν...

Κάνουμε μια μικρή βόλτα, δυστυχώς η ώρα κάπως πέρασε, δεν είναι ανοιχτές οι παλιές εκκλησίες.
Από τα τείχη που υπήρχαν κάποτε σώζεται μόνο ένα κομμάτι με την ανατολική πύλη, όπου κατεβήκαμε και βγάλαμε φωτογραφίες.

Άποψη της πόλης Αμαντία, επάνω στο βουνό, με μια μνημειακή πύλη στην είσοδό της.

Αφού λοιπόν περπατήσαμε με τα πόδια γύρω από τo ιστορικό κέντρο της Αμαντία, αποχαιρετούμε το μέρος και μπαίνουμε στο ταξί. Πάμε προς τα πίσω 5 χλμ. στο Σουλάβ (Sulav), ένα μέρος με τρεχούμενα νερά, που αποτελεί τόπο ημερήσιας εξόδου και εκδρομής και ασφαλώς φαγητού για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Αυτό το μέρος ο Γαζί το γνωρίζει και έχει την ευχαρίστηση να μας το δείξει. Ανεβαίνουμε μαζί του ως τις πηγές από σκάλες, και επιστρέφουμε στο δρόμο.

Σουλάβ.

Το μεσημέρι είμαστε πίσω στο Ντόχουκ.
Το απόγευμα σήμερα έχουμε χρόνο για ξεκούραση. Αυτή είναι η τελευταία μας ημέρα στο Ιράκ. Λιγάκι χαλαρώσαμε, μπορούσαμε να επισκεφθούμε την τεχνητή λίμνη πάνω από το Ντόχουκ αλλά δεν το κάναμε. Το απόγευμα γυρίζουμε πάλι το παζάρι.
Ενώ το βράδυ πάμε με ταξί στα περίχωρα σε ένα μεγάλο λούνα Παρκ το «Dream City». Εννοείται ότι δεν είναι κάτι που ενδιαφέρει τον ταξιδιώτη αλλά είναι ένα δροσερό μέρος, γεμάτο κόσμο καθώς αποτελεί τον αγαπημένο τόπο οικογενειακής εξόδου κάθε Πέμπτη βράδυ (παραμονή αργίας).

 

[gioannis13]

Τέλεια γραφή-αφήγηση και εικόνες ! είναι σαν να ήμασταν μαζί σας !!!

 

[Anas Tassos]

Τέλεια γραφή-αφήγηση και εικόνες ! είναι σαν να ήμασταν μαζί σας !!!

Ευχαριστώ φίλοι μου.
Υπόψη (και για άλλους) ότι έχω κάποια προβλήματα στο PC και ίσως δεν απάντησα σε όσους θα ήθελα, αλλά ελπίζω να το κάνω προσεχώς.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 12o. Πέρασμα συνόρων. Μιντιάτ.

Παρασκευή, 30 Σεπτεμβρίου

Από το ξενοδοχείο Ντολφίν έχω πολύ καλές αναμνήσεις. Είναι καινούργιο και ανήκει σε μια Ασσυριακή χριστιανική οικογένεια, με προσωπικό που μας περιποιείται.
Πάμε για το πρωινό στην τραπεζαρία τους νωρίς. Ο καφές ως συνήθως στιγμιαίος. Και καθότι δυσεύρετος στο Κουρδιστάν έβαλα στην τσέπη και δυο φακελάκια παραπάνω για να έχουμε. Πήρα και δυο αυγά βραστά.
Έτσι φεύγουμε νωρίς από το Ντόχουκ. Ξεκινάμε για τα Τουρκικά σύνορα με ταξί. Αυτή τη φορά το ταξί είναι συλλογικό. Ο ταξιτζής κανόνισε να πάρει πελάτες από τη διαδρομή. Επειδή ένας είναι από το Ζάχο ξεστρατίζει λίγο από τον κατευθείαν δρόμο και περνάει μέσα από την πόλη του Ζάχο.

Το Ζάχο είναι μια πολύ παλιά και σημαντική πόλη, με πάνω από 100 χιλιάδες κόσμο. Βρίσκεται πάνω στον ποταμό Χαμπούρ, σημαντικό παραπόταμο του Τίγρη.
Από αυτή την πόλη πέρασαν οι «Μύριοι» του Ξενοφώντα το 401 π.Χ. κατά την επική επιστροφή τους από την Περσία. Το καμάρι της πόλης είναι η ρωμαϊκή γέφυρα Νταλάλ, από την οποία περνάμε και της έριξα μια κλεφτή ματιά.

Φθάνουμε στο συνοριακό σταθμό Ιμπραήμ Χαλίλ. Εδώ γίνονται οι διαδικασίες εξόδου από το Ιράκ και βλέπουμε το γνωστό μας πλέον σκηνικό με ταξί που έχουν άδεια διάβασης των συνόρων. Μπαίνουμε σε ένα μαζί με δύο ιρακινούς συνεπιβάτες και ξεκινάμε για το Τουρκικό έδαφος. Ο ταξιτζής μας μάς παρακάλεσε να πάρουμε ο καθένας δυο κουτιά τσιγάρα που στο Ιράκ είναι πολύ φθηνότερα, για να τα περάσει από το Τουρκικό τελωνείο.
Εμείς του κάναμε την εξυπηρέτηση. Οι Ιρακινοί αρνήθηκαν, διότι είπαν πως δεν είχαν χώρο.

Στην κατεύθυνση εισόδου προς Τουρκία οι διαδικασίες ελέγχου καθυστερούν πολύ περισσότερο από ότι στην αντίθετη κατεύθυνση προς Ιράκ. Εύλογο αυτό, λόγω αθρόας διέλευσης μεταναστών και υποψιών για διέλευση τρομοκρατών, με πολλαπλή προέλευση, όπως Κούρδων εθνικιστών και Ισλαμιστών.
Χιλιάδες φορτηγά σχηματίζουν ουρά για να περάσουν, όλα σχεδόν είναι άδεια και πηγαίνουν να φορτώσουν εμπόρευμα, κυρίως οικοδομικά υλικά, στην Τουρκία.
Το σκηνικό ξεπερνάει κάθε τι που φανταζόμουν, δυστυχώς προχωρούμε σημειωτόν.
Οι έλεγχοι των τούρκων τελωνειακών είναι λεπτομερείς. Μας ρώτησαν τι έχουμε να περάσουμε από τελωνείο, τους δείξαμε τις δυο σακούλες τσιγάρα.
Όμως ένας ένστολος νεαρός με ένα σιδερένιο σουγλί τρυπάει κάτι μαύρες πλαστικές σακούλες που έχει τοποθετήσει ο ταξιτζής σε ύποπτα μέρη. Οι τελωνειακοί ανακαλύπτουν ότι έχει κρύψει άτεχνα αρκετές κούτες με τσιγάρα καθώς και τσάι που προσπαθεί να περάσει λαθραία.
Οι τελωνειακοί κατάσχουν τα πάντα και σίγουρα θα βάλουν και πρόστιμο στον πανύβλακα ταξιτζή. Ένοιωσα και τρομάρα αλλά εμάς μας άφησαν, δεν ασχολήθηκαν με μας και τις κούτες μας. Βέβαια θύμωσα με την αφέλειά μου, οι δυο Ιρακινοί ήταν πιο φιλύποπτοι από εμένα…
Και η ουρά των φορτηγών και λοιπών κολλημένη. Κάναμε περίπου πέντε ώρες να περάσουμε από το φυλάκιο του Ιράκ μέχρι την έξοδο στην Τουρκία. Απίστευτο, πέντε ώρες γεμάτες! Μας έπιασε και πείνα. Και το μόνο που φάγαμε, από ένα αυγό βραστό που είχα πάρει από το ξενοδοχείο.
Πάντως ο ταξιτζής υποχρεώθηκε που του δώσαμε τις κούτες τσιγάρα που περάσαμε και μας πήγε ως το Σιλόπι, μια απόσταση κάμποσων χιλιομέτρων από το συνοριακό πέρασμα Ιμπραχίμ Χαλίλ..

Στο σταθμό λεωφορείων του Σιλόπι αναζητούμε συγκοινωνία για το σημερινό μας προορισμό που είναι το Μίντιατ.
Μας λένε ότι δεν υπάρχει συγκοινωνία για το Μίντυατ και παίρνουμε το λεωφορείο μέχρι την πόλη Τζίζρε (Cizre).
Στο σταθμό του Τζίζρε πάλι τα ίδια, δεν έχει συγκοινωνία για το Μίντιατ. Η δημόσια συγκοινωνία θα ήταν να πάμε πρώτα στο Μαρντίν και από εκεί με άλλο μέσον στο Μίντιατ. Δηλαδή 170 συν 80 ίσον 250 χλμ τουλάχιστον, χώρια η μετεπιβίβαση. Και η ώρα έχει περάσει. Κάνω διαπραγματεύσεις με έναν ηλικιωμένο κουστουμαρισμένο ταξιτζή, κλασικός τύπος Κούρδος μουστακαλής, που φυσικά δεν ξέρει λέξη αγγλικά και πέφτει στις 100 λίρες, για να μας πάει στο Μίντυατ.
Ο ταξιτζής είναι και όλο νεύρα, δεν πρέπει να πήγε καλά η δουλειά σήμερα. Η διαδρομή Cisre – Midyat είναι 90 χλμ περίπου. Περνάμε μια περιοχή που έχει αρκετές Τούρκικες στρατιωτικές εγκαταστάσεις με σκοπιές όπου ένοπλοι φρουροί είναι ταμπουρωμένοι πίσω από σάκους γεμάτους άμμο.

Φθάνουμε στο Μίντιατ αλλά ο ταξιτζής δεν ξέρει πού βρίσκεται το ξενοδοχείο μας. Ρωτάμε έναν πιτσιρικά στο δρόμο, ο μικρός λέει το ξέρω και του λέω μπες μέσα πίσω στο ταξί. Ο ταξιτζής καθοδηγούμενος φθάνει στο ξενοδοχείο και ο πιτσιρίκος βγαίνει ζητώντας μπαξίς. Εγώ του λέω «μπαξίς γιοκ» και (επί τέλους) ο ταξιτζής γέλασε αυθόρμητα.
Η απροσδόκητα περιπετειώδης μετακίνηση της ημέρας τελείωσε και δόξα τω Θεώ προλάβαμε να μπούμε στο ξενοδοχείο μας πριν σκοτεινιάσει.

Το ξενοδοχείο που έχουμε κλείσει δωμάτιο από το ιντερνέτ είναι το Shmayaa, ένα καινούργιο boutique hotel. Άνοιξε μόλις πριν τρεις μήνες, σε ένα παλιό αρχοντικό ηλικίας 1600 χρόνων, εκσυγχρονισμένο, με θαυμάσια αναπαλαίωση των πέτρινων αρχιτεκτονικών στοιχείων. Η θέα από τις ταράτσες είναι υπέροχη ενώ το προσωπικό μάς περιποιείται με μεγάλη προσοχή.
Είμαστε οι μόνοι επισκέπτες που διανυκτερεύουν απόψε στο ξενοδοχείο.
Προλάβαμε να πάμε ως το κέντρο της πόλης, όπου φάγαμε σε ένα πολύ καλό και καθαρό εστιατόριο. Επιτέλους.
Αλλά το βράδυ έρχονται στην καφετέρια - εστιατόριο πολλά άτομα, μέλη της καλής κοινωνίας του Μίντυατ. Βλέπω κυρίες και δεσποινίδες ντυμένες με την κομψότερη Ευρωπαϊκή μόδα, πράγμα που εντυπωσιάζει.
Όλοι αυτοί είναι πλούσιος κόσμος, που είτε μένουν εδώ είτε απόδημοι που επισκέπτονται δικούς τους. Έρχονται για φαγητό ή για ένα ποτήρι κρασί στο εστιατόριο. Μαζί καθόμαστε και εμείς. Ο chef Κενάν μας φροντίζει ιδιαίτερα ενώ και ο μάνατζερ Ερβέτ έρχεται να μας γνωρίσει και ρωτάει αν χρειαζόμαστε κάτι. Του ζητώ να κάνουμε checkout αύριο δυο ώρες αργότερα από το κανονικό και δέχεται.

Το Shmayaa από την αυλή του το βράδυ.

 

[Anas Tassos]

Πολυ ωραία και ενδιαφέρουσα ιστορία!

Ευχαριστώ KIKI που παρακολουθείς και αυτή την ιστορία. Λόγω διαφόρων αναγκών θα προχωρήσω πρώτα τα κείμενα και θα βάλω περισσότερες φωτό σε κεφάλαιο.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 13o.

Σάββατο, 1 Οκτωβρίου, το πρωί.
Ασσυριακό Αγιονόρος και ένα δημοφιλές ερωτικό σίριαλ.

Το φοβερό Ξενοδοχείο και η είσοδος του Καθεδρικού.

Μετά το εξαιρετικό πρωινό στο ξενοδοχείο ξεκινάμε για επίσκεψη της περιοχής. Το Μίντυατ είναι μια μικρή πόλη σε υψόμετρο περίπου 1000 μέτρα. Βρίσκεται στο κέντρο της περιοχής «Τουρ Αμπντίν» (μεταφράζεται όρος των υπηρετών). Το Τουρ Αμπντίν είναι για τους Συριανορθόδοξους χριστιανούς κάτι αντίστοιχο με το δικό μας Άγιον Όρος, ένας χώρος αφιερωμένος στην μοναστική ζωή με πολλά συριακά μοναστήρια μερικά από τα οποία λειτουργούν ακόμα. Βέβαια με πολύ λιγότερους μοναχούς από ότι την εποχή της ακμής του Ανατολικού Χριστιανισμού. Τότε ήταν πάνω από σαράντα ενώ υπήρχαν και πολλά ασκηταριά.

Εσωτερικό καθεδρικού.

Μιντυάτ, απόψεις.
Η ίδια η πόλη ήταν χριστιανική μέχρι τον εικοστό αιώνα που οι Ασσύριοι χριστιανοί έπεσαν θύματα γενοκτονίας. Η παλιά χριστιανική συνοικία διατηρήθηκε και όπως φαίνεται έχει αναστηλωθεί με καλές προδιαγραφές. Το όλο αρχιτεκτονικό σύνολο είναι σχεδόν άθικτο από αλλοιώσεις πράγμα που δεν συμβαίνει στο Μαρντίν.
Το οποίο Μαρντίν είναι η πρωτεύουσα το νομού, ενώ το Μιντυάτ με καμιά 50αριά χιλιάδες κατοίκους είναι πρωτεύουσα μιας επαρχίας, στα Τούρκικα το Εκαρχείο λέγεται Καιμακαμλίκι.
Στον περίπατο στην πόλη επισκεφθήκαμε την μητροπολιτική Συριανορθόδοξη εκκλησία και το επαρχείο («κονάκι του καϊμακάμη»).

Λοιπόν αυτό το Επαρχείο - κονάκι, είναι το καμάρι της πόλης. Ο παλιός ταξιδιωτικός οδηγός έγραφε πως είναι ξενώνας, αλλά τώρα το κτίριο έγινε διάσημο για άλλο λόγο. Εδώ τοποθετείται το σκηνικό δράσης του δημοφιλούς και στην Ελλάδα Τούρκικου σίριαλ "Σιλά".
Όσοι δεν το είδατε ψάξτε το! Πάντως το σίριαλ έβαλε στη λίστα των τουριστικών προορισμών ολόκληρο το νομό.

Το θρυλικό κονάκι της Σιλά.

Στην συνέχεια παίρνουμε ένα ταξί και πάμε με ταξί 23 χλμ στο μοναστήρι Μαρ Γκαμπριέλ. Το μοναστήρι ιδρύθηκε το 397μ. Χ. Είναι το πιο αρχαίο μοναστήρι της εκκλησίας των Συροχριστιανών και τόπος προσκυνήματος.
Στην επίσκεψή μας στο μοναστήρι συναντήσαμε μια μικρή ομάδα προσκυνητών από το Καμίσλι της Συρίας. Επικεφαλής ήταν ο Μισέλ που έχει δουλέψει στην Ελλάδα.

Μαρ Γκαμπριέλ.

Γυρίζοντας επισκεπτόμαστε το λιγότερο σημαντικό μοναστήρι Μαρ Αβραάμ στα περίχωρα του Μίντυατ. Κάνουμε μια μικρή βόλτα στην πόλη και επιστρέφουμε στο ξενοδοχείο.

Μεσημεριανή σιέστα!
Φεύγουμε περίπου στις 2 το μεσημέρι με μινιμπάς για το Χασάνκεϋφ, περίπου 50χλμ βόρεια.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 14ο

Χασανκέυφ

Το Χασανκέυφ είναι σήμερα μια κωμόπολη 3,500 περίπου κατοίκων, στις όχθες του ποταμού Τίγρη, ο οποίος στα τουρκικά λέγεται Dicle. Παλιότερα είχε κυρίως αραβικό πληθυσμό αλλά σήμερα η πλειοψηφία είναι Κούρδοι.

Υπάρχουν ευρήματα που δείχνουν ότι το μέρος κατοικείται εδώ και 4,000 χρόνια τουλάχιστον. Για πολλούς αιώνες ο πληθυσμός κατοικούσε κυρίως σε υπόσκαφες – τρωγλοδυτικές κατοικίες σκαμμένες στους ψηλούς βράχους στα τοιχώματα του στενού που περνάει ο Τίγρης. Υπήρξε τοποθεσία με κάστρο στους χρόνους των Ρωμαίων και των Βυζαντινών. Γύρω στα 640 κατακτήθηκε από τους Άραβες.

Άκμασε ιδιαίτερα σαν πρωτεύουσα ενός κλάδου της δυναστείας των Αρτουκιδών (1102 – 1231). Τότε χτίστηκε και η γέφυρα πάνω στον ποταμό Τίγρη που ανέδειξε την πόλη σε σημαντικό κόμβο πάνω στο «δρόμο τού μεταξιού». Το 1232 κατακτήθηκε από τη δυναστεία των Αγουβιδών (απόγονοι τού Σαλαδίνου) και αναδείχθηκε από αυτούς σε σημαντικό ισλαμικό κέντρο με πολλά τζαμιά. Το 1260 λεηλατήθηκε από τους Μογγόλους αλλά αργότερα πήρε πάλι ζωή καθώς οι Τουρκομάνοι εμίρηδες της δυναστείας Ak Koyunlu έχτισαν εδώ τις θερινές τους κατοικίες.

Οι ημέρες δόξας του Χασανκέυφ έχουν περάσει. Σήμερα οι χιλιάδες τρωγλοδυτικές κατοικίες στα τοιχώματα των γύρω βράχων δεν κατοικούνται πλέον. Η παλιά ιστορική γέφυρα του 12ου αιώνα βρίσκεται σε ερείπια. Το ωραίο είναι ότι μια οικογένεια έχει συμπεριλάβει στην κατοικία της τον πύργο της γέφυρας στην αριστερή όχθη τού ποταμού. Μια πόρτα βγαίνει από το σπίτι στο μπαλκόνι, που είναι ότι σώζεται από το κατάστρωμα της μεσαιωνικής γέφυρας.

Πάντως υπάρχει μια μεγάλη σύγχρονη οδική γέφυρα που γεφυρώνει τον Τίγρη. Η όλη τοποθεσία είναι εξαιρετικά γραφική και πλούσια σε ιστορικά μνημεία πολλών πολιτισμών. Δίπλα στο ποτάμι υπαίθρια καφενεία και εστιατόρια σερβίρουν τσάι,, ναργιλέ και ποταμίσιο ψάρι σε αυλές σκεπασμένες με καλάμια που εκτείνονται μέσα στα νερά του ποταμού.

Μένουμε στο ξενοδοχείο Χασμπαχτσέ. Τα δωμάτια είναι πολύ απλά σε προκατασκευασμένο κτίριο με κοντέινερ. Αλλά η τοποθεσία είναι πολύ όμορφη σε ένα περιβόλι δίπλα στο ποτάμι, με πολλά δένδρα, όπως συκιές, ροδιές και κυδωνιές. Έχει ακόμα μια δεξαμενή με πέστροφες από τις οποίες παραγγέλνουμε για φαγητό.

Για σήμερα κάνουμε έναν απογευματινό περίπατο στην αριστερή όχθη του ποταμού Τίγρη όπου υπάρχουν σημεία ωραίας θέας.

Δυστυχώς η πανέμορφη αυτή ιστορική τοποθεσία απειλείται από την κατασκευή ενός φράγματος στον Τίγρη (φράγμα τού Ιλισού) που θα πλημμυρίσει την περιοχή.

Κυριακή, 2 Οκτωβρίου.

Το πρωί ανεβαίνουμε και επισκεπτόμαστε το κάστρο του Χασανκέυφ. Βρίσκεται πάνω σε ένα βράχο που δεσπόζει με ύψος 100 περίπου μέτρα στη δεξιά όχθη του ποταμού. Πρόκειται για ένα φυλασσόμενο σήμερα χώρο όπου διατηρούνται ερείπια παλατιών, πυλών, τζαμιών, τάφων και κατοικιών. Μπήκαμε πρώτοι στο χώρο ο οποίος έχει τεράστια πανέμορφη θέα.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 15ο

To Χασανκέυφ θάφτηκε στο φράγμα Ilisu

Τυχερός μπορώ να πω ήμουν που είδα το χιλιόχρονο Χασανκέυφ. Αν και η κατασκευή του φράγματος Ilisu είχε καθυστερήσει λόγω αντιδράσεων για την καταστροφή της ιστορικής τοποθεσίας και οι Ευρωπαϊκές τράπεζες έκοψαν τη χρηματοδότηση γύρω στα 2008, δυστυχώς η κυβέρνηση Ερντογάν βρήκε εθνικούς πόρους να ολοκληρώσει την καταστροφή στο όνομα της ανάπτυξης.

Λίγο καιρό μετά την επίσκεψή μας η περιοχή έγινε απροσπέλαστη στους τουρίστες. Τα μεμονωμένα σημαντικά μνημεία, όπως τζαμιά και μαυσωλεία μεταφέρθηκαν σε ένα «αρχαιολογικό πάρκο». Οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν σε προκατασκευασμένα σπίτια σε ένα νέο χωριό έξω από την ιστορική τοποθεσία που κατακλύστηκε από νερά. Μόνο πεντέξι σπηλιές διατηρήθηκαν, από τις χιλιάδες που υπήρχαν, καθώς έτυχαν σε πολύ υψηλά σημεία. Το χωριό την άνοιξη του 2020 είχε θαφτεί ολόκληρο κάτω από τα νερά της τεχνητής λίμνης. Στο όνομα της ανάπτυξης ο πολιτισμός που είναι το λιγότερο έξι χιλιετιών, μερικοί λένε ότι 12 χιλιετίες κατοικείτο το μέρος, θάφτηκε οριστικά κάτω από τα νερά του Τίγρη. Θλιβερό, ένα βάρβαρο τέλος δόθηκε σε αυτό το μαργαριτάρι του Κουρδιστάν που προλάβαμε να δούμε στις τελευταίες του ημέρες.

 

[Anas Tassos]

Κεφάλαιο 16ο
Κλείσιμο ταξιδιού στο Κουρδιστάν, στο ΝΤΙΓΙΑΡΜΠΑΚΙΡ

Αφήνουμε το Χασανκέυφ το μεσημέρι περίπου της Κυριακής. Με δημοτικό λεωφορείο πηγαίνουμε στο Μπατμάν, πρωτεύουσα επαρχίας, πόλη που αναπτύσσεται στο κέντρο περιοχής πετρελαιοπαραγωγής.
Αλλάζουμε μινιμπάς στο Μπατμάν και πηγαίνουμε στο Ντιγιαρμπακίρ. Είναι περίπου 130 χλμ η όλη απόσταση Χασανκέυφ - Μπατμάν - Ντιγιαρμπακίρ.
Στην πόλη του Ντιγιαρμπακίρ μένουμε πάλι στο ίδιο ξενοδοχείο, το μικρό οικονομικό Σουρκέντ. Από εδώ ξεκινήσαμε και εδώ τελειώνουμε το μικρό μας γύρο στο Κουρδιστάν.
Κάνουμε μια ακόμα μικρή βόλτα στην πόλη και πάμε για φαγητό στη γνωστή μας ψησταριά όπου ο μόνος τρόπος που βρήκαμε για να αποφύγουμε τα καφτερά ήταν σουβλάκι κοτόπουλο χωρίς μαρινάρισμα.

Το πρωί της Δευτέρας παίρνουμε πρωινό στο ξενοδοχείο. Στη συνέχεια κάνουμε μια τελευταία βόλτα στην περιτειχισμένη πόλη. Αυτή τη φορά βλέπουμε και την αρχαία εκκλησία της Παναγίας των Συριανορθόδοξων. Είναι η σημαντικότερη στο Ντιγιαρμπακίρ. Μας ξεναγεί ο ιερέας της. Η εκκλησία χτίστηκε αρχικά τον 3ο αιώνα. Τώρα τελευταία αναπαλαιώθηκε στη μορφή που είχε το 19ο αιώνα.
Το μεσημέρι φεύγουμε για το αεροδρόμιο. Η πτήση μας είναι για Κωνσταντινούπολη όπου θα περάσουμε δυο τρεις ημέρες στη γνωστή και αγαπημένη πόλη.
Το ταξίδι μας στο Κουρδιστάν τελείωσε και μας άφησε σπουδαίες αναμνήσεις.

Φωτογραφίες απο το Ντιγιαρμπακίρ

 

[psilos3]

@Anas Tassos Καταρχάς καλώς ήρθες και πάλι, χαίρομαι για την επάνοδο σου και τη συνέχιση των μοναδικών πραγματικά ιστοριών σου σε προορισμούς εκτώς των τετριμμένων.

Πρόσφατα διάβαζα ένα άρθρο με αφορμή την εγκληματική απερισκεψία που έγινε στη πόλη Χασανκέυφ, γεγονός πραγματικά θλιβερό σε όφελος της όποιας ανάπτυξης. Είσαι πολύ τυχερός που κατάφερες κι επισκέφτηκες αυτό το μέρος.