Μιανμάρ (Βιρμανία) Βιρμανία

[ΕΡΣΗ]

Φτάσαμε στη Yangon το απόγευμα, έτσι αυτή τη φορά διασχίζαμε την ευρύτερη περιοχή της πόλης με το φως της ημέρας, ώσπου να φθάσουμε στο ξενοδοχείο μας. Ήταν πολύ αραιοκτισμένη, καταπράσινη με πολλές, μα πάρα πολλές μονοκατοικίες από την εποχή των Άγγλων και σκιερούς φαρδείς δρόμους. Παντού πάρκα και λίμνες, άλλες μικρότερες και άλλες μεγαλύτερες. Κάπου κάπου υψωνόταν και ένας μοναχικός ουρανοξύστης που είτε ήταν ήδη είτε θα γινόταν ξενοδοχείο. Θυμήθηκα τα λόγια μιας συνταξιδιώτισσάς μας αγγλίδας στο ποταμόπλοιο, ότι η Yangon της θύμιζε την Σιγκαπούρη των παιδικών της χρόνων. Όσο προχωρούσαμε άρχιζαν να εμφανίζονται οι πρώτες πολυκατοικίες, εντελώς σαραβαλιασμένες σε τέτοιο σημείο που φαινόταν αδύνατο να υπήρξαν ποτέ καινούργιες. Τα πρώτα δημόσια κτίρια, τα οποία φυσικά είχαν κτισθεί επί Άγγλων και προφανώς από τότε είχε να μπει και καρφί πάνω τους, έτσι ώστε η Yangon θύμιζε τυπική πόλη της ανατολής. Θεέ μου πόσο τρέμω μήπως κάποτε ξαναγυρίσω πίσω και ανακαλύψω ότι όλα αυτά τα κτίρια καταστράφηκαν και στη θέση τους υψώθηκαν μεγαθήρια. Κάπως με καθησύχασε ότι η χούντα είχε αποφασίσει να μεταφέρει την πρωτεύουσα παρά δίπλα σε μια καινούργια τεχνική πόλη-για λόγους ασφαλείας προφανώς- οπότε είναι ενδεχόμενο κάποιο τμήμα της κίνησης να εκτονωθεί προς τα εκεί. Δεν ξέρω σήμερα πώς είναι αυτή η πόλη- όλα στην Ασία αλλάζουν με εντυπωσιακά γρήγορους ρυθμούς- πάντως στις αρχές του 2003 καταλάβαινε κανείς πώς ήταν κάποτε οι εγγλέζικες αποικιοκρατικές πόλεις. Η Yangon είναι ένα μνημείο αποικιοκρατικής αρχιτεκτονικής. Ας μη σταθώ στην ομορφιά των λιμνών της καθώς δύει ο ήλιος ( και τις ανόητες κραυγές που βγάζαμε στο θέαμα –λες και κάναμε τίποτε άλλο τις προηγούμενες μέρες σε κάθε ηλιοβασίλεμα), ούτε στην άψογη ρυμοτομία της, με τις φαρδιές λεωφόρους, να επισημάνω όμως ότι όταν και στο βαθμό που υπήρχε δημόσια συγκοινωνία όλος ο κόσμος συνωστιζόταν ο ένας πάνω στον άλλο, πολύ κρεμασμένοι από έξω και όσοι μπορούσαν καθόντουσαν στην οροφή. Αφού αφήσαμε τα πράγματά μας στο ξενοδοχείο, βγήκαμε βόλτα στην κινέζικη συνοικία όπου όπως μας είχε πει η Σούση είναι η πιο ζωντανή περιοχή. Και πράγματι έτσι ήταν: πάγκοι παντού, να πουλάνε το κάθε τι. Θυμάμαι τόσα χρόνια μετά, έναν πάγκο να πουλά ανταλλακτικά για ομπρέλες! (μπαλένες, χερούλια κοκ). Πάρα πέρα οργίαζε το street food. Αλλά όταν λέμε street food εννοούμε pavement food: Όλοι παρασκεύαζαν τα φαγητά επί του πεζοδρομίου, κανείς δεν είχε κάποιο τραπεζάκι, βρε αδελφέ. Οι πιο τυχεροί, είχαν κάποιο καφάσι. Όσο και όρεξη να είχαμε- που δεν είχαμε- μας κόπηκε με το μαχαίρι μόλις είδαμε έναν αρουραίο γενναίων διαστάσεων να τρέχει στο πεζοδρόμιο αλαφιασμένος και να δίνει ένα σάλτο και να υπερπηδά μια πιατέλα με σουβλάκια μιας κυρίας η οποία ήταν απασχολημένη με το να παρασκευάζει κάτι άλλο. Σημασία δεν έδωσε η κυρία στον αρουραίο. Κόκαλο εμείς…

Συνεχίζεται….

 

[xenos]

Kοκαλο κι εμεις!!
Τωρα που πηρες φορα ελπιζω να μην σταματησεις.

 

[mpiftex]

Όπως όλες οι Ασιατικές πρωτεύουσες έτσι και η Yangon έχει πολλά διαφορετικά πρόσωπα. Από τη μια οι περιοχές με το πράσινο που περιγράφει η Έρση και από την άλλη οι φτωχές (Ινδικές και Κινέζικες) συνοικίες με τα στενά σοκάκια, τις ψηλές πολυκατοικίες και τα εκατομμύρια καλώδια!

Συνέχισε τις περιγραφές σου Έρση, με γυρίζεις πίσω στην, πιθανότατα, πιο άσχημη αλλά ζωντανή πόλη που έχω πάει!!

 

[KIKI]

Διαβαζω με πολυ ενδιαφερον την ιστορια σου ,που ειναι καταπληκτικη και περιμενω τη συνεχεια .....

 

[ΕΡΣΗ]

Μετα απο παρα πολυ καιρο συνεχιζω:

Την επομένη ημέρα, είχαμε πολλά να δούμε και να επισκεφθούμε. Ξεκινήσαμε πρωί να επισκεφθούμε ένα μοναστήρι κάπου στα περίχωρα το οποίο λειτουργούσε και ως ορφανοτροφείο για αγόρια, ορφανά αγόρια η αγόρια τα οποία οι γονείς τους δεν είχαν τα μέσα να τα θρέψουν έβρισκαν εκεί καταφύγιο. Το μοναστήρι τα έθετε και τους προσέφερε και μια υποτυπώδη, θρησκευτική κυρίως εκπαίδευση. Εμείς θα παρακολουθούσαμε την πρωινή πομπή των μικρών μοναχών καθώς θα γύριζαν από την καθημερινή ζητιανιά τροφής που έκαναν στη γειτονιά. Τα παιδιά γυρνούσαν στο μοναστήρι τηρώντας τις γραμμές τους και φορώντας ένα σκούρο πορτοκαλί, σχεδόν κόκκινο ράσο, και φέρνοντας το μεγάλο δοχείο από λάκα γεμάτο ρύζι που το είχαν δώσει πονόψυχες γειτόνισσες. Τα μάτια τους μεγάλα και σκοτεινά. Το στόμα τους με ένα μυστηριώδες αττικό σχεδόν χαμόγελο. Πέρασε η γραμμή σιωπηλή, ρίχνοντας πλάγια βλέμματα σε εμάς, τους μόνους παρόντες δυτικούς, και στεκόντουσαν μια στιγμή παραπάνω στην κόρη μου. Ένα παιδί με δυο γονείς εκεί μπροστά τους, ποιες αναμνήσεις να τους ξεσήκωνε άραγε;
Σε ένα λεπτό τα παιδία είχαν εξαφανιστεί στα ενδότερα του μοναστηριού. Κάποιες φωνουλες και γελάκια, μας έδωσαν να καταλάβουμε ότι η υπήρχε και μια άλλη πιο παιδική συμπεριφορά μέσα στα οικογενειακά τους ενδότερα. Κατόπιν η Σουση μας έβαλε να γνωρίσουμε τον ηγούμενο του μοναστηριού. Αν καλή μου Ρόζα τύχει και έχεις τέτοια συναπαντήματα πρέπει να ξέρεις ότι η σωστή στάση είναι να είσαι καθιστός με τα ποδιά στο πλάι. Είναι έγκλημα καθοσιώσεως να δει ο ηγούμενος τις πατούσες σου. Επακολούθησε μια τυπική συζήτηση, από πού είμαστε, κλπ, δεν νομίζω ότι ο ηγούμενος ήξερε κατά που πέφτει η Ελλάδα, αλλά ήταν αρκετά γάτα ώστε να μην δείξει την άγνοια του, μας έδωσε την ευλογία του εμείς με τη σειρά μας δώσαμε μια εθελοντική προσφορά των εκατό δολαρίων αν θυμάμαι καλά, και χωριστήκαμε με ευχές εκατέρωθεν.
Κατόπιν σειρά είχε άλλη μια παγόδα όπου αξιόλογο ήταν το ξαπλωμένο άγαλμα του Βούδα. Πράγματι ήταν πελώριο, αλλά το πρόσωπο του ήταν από τα πιο γαλήνια και αισιόδοξα που είδα σε αυτή την περιοδεία, και αν δεν είδα βούδες.
Επόμενη στάση η Scott Market η πλέον Boyoke Aung San Market προς τιμήν του πατέρα της ηγέτιδας της αντιπολίτευσης. Αγαπητή Ρόζα να και το επίσημο site της αγοράς αυτής: Bogyoke Market Home Page
Να πω ότι ως επί το πλείστον τα προϊόντα που βρίσκαμε εκεί τα είχαμε βρει πολύ φθηνότερα στο Mandalay και στο Bagan, ωστόσο είχε και μερικά πράγματα τα οποία δεν τα είχαμε δει πουθενά αλλού όπως παλιά ασημένια μπολ όπου έβαζαν νερό με ροδοπέταλα, πρόσφορες στο Βούδα, αλλά παρά ήταν ακριβά. Μην ξεχνάμε ότι όταν πήγα εγώ το ευρω ήταν λίγο πιο χαμηλά από το δολάριο, σήμερα με το εύρο στα ύψη μπορεί τα προϊόντα αυτά να είναι πιο συμφέροντα. Εννοείται ότι το παζάρι επιβάλλεται. Πιο πολύ όμως μας εντυπωσίασαν οι αγορές των πολυτίμων λίθων. Ακόμη και στο πάτωμα γινόντουσαν οι συναλλαγές με χυμένα τα ρουμπινιά και τα ζαφείρια. Η Βιρμανία φημίζεται για τις πολύτιμες πέτρες της, κυρίως τα ρουμπινια της, που έχουν το καλύτερο χρωματισμό, δηλαδή «το χρώμα του φρεσκοσφαγμένου περιστεριού», τα ζαφείρια της, το ζαντ και αλλά πολλά. Σύμφωνα με τον δεκάλογο του σωστού ταξιδιώτη πρέπει να μποϋκοτάρουμε και να μην αγοράζουμε πολύτιμους λίθους από τη Βιρμανία, γιατί έτσι ενισχύουμε το καθεστώς, το οποίο καρπούται χρόνια τώρα, τον ορυκτό πλούτο της χώρας ο οποίος κανονικά όφειλε να ανήκει σε όλους τους βιρμανους, και έτσι ενδυναμώνεται οικονομικά η βιρμανεζικη χούντα. Σωστό ως εδώ, αλλά αν τελικά αγοράσω το ρουμπινι μου από κοσμηματοπωλείο της Βουκουρεστίου, το οποίο μέχρι να φτάσει εκεί, θα έχει περάσει ίσαμε πέντε μεσάζοντες θα έχει- στην τελική- αποκαθαρθει από το μίασμα των βιρμανων τυράννων; Νομίζω ότι όχι, όποτε ας έχουμε υπόψη μας ότι πολύ λίγες πολύτιμες πέτρες έχουν εξορυχτεί και πωληθεί υπό κανονικές συνθήκες, είτε πρόκειται για διαμάντια από την Αφρική, είτε για ρουμπινιά από την Βιρμανία και ας το συνεκτιμήσουμε όταν πρόκειται να προβούμε σε πολύτιμες αγορές.
Τέλος πάντων, υπάρχει και ο κίνδυνος, εφόσον δεν είμαστε ειδικοί, να μας πουλήσουν αντί για πολύτιμους λίθους απομιμήσεις τους, όποτε αντί να πάμε για μαλλί να βγούμε κουρεμένοι. Νομίζω ότι με όλα αυτά σας έπεισα να χαζέψετε όσο μπορείτε το θέαμα των πολυτίμων λίθων, αλλά να μην αγοράσετε όσο φθηνά και να το βρείτε το κόσμημα. Η μάλλον ιδιαίτερα αν το βρείτε φθηνά.
Νομίζω ότι σας έπεισα όλους τους υποψήφιους αγοραστές πολυτίμων βιρμανεζικων λίθων όποτε προχωρούμε παρακάτω στη Sule Pagoda. Πρόκειται για μια επιχρυσωμένη στούπα, την παλαιότερη της χώρας. Η ίδρυση της ακολουθείται από διάφορους μύθους και ανάγεται στον ίδιο τον Βούδα ο οποίος έδωσε λέει τα πρώτα σχέδια κατασκευής της σε δυο βιρμανους έμπορους. Η παγόδα αυτή καθώς καταλαβαίνετε είναι πολύ μεγάλης σημασίας για τον βιρμανεζικο λαό. Η κεντρική της τοποθεσία την έκανε θέατρο των άγνωστων και πολύνεκρων ταραχών του 1988 και των γνωστών πλέον του 2007. Όταν την επισκεφθήκαμε δεν είχαν ακόμη ξεσπάσει οι ταραχές του 2007, αλλά ο απόηχος του 1988 κάπου υπήρχε ακόμη. (Η ίσως πάλι να ήταν η ιδέα μας). Έχω συγκρατήσει στη μνήμη μου την αντανάκλαση που έριχνε η χρυσή αυτή παγόδα πάνω σε ένα μοντέρνο γυάλινο παρακείμενο κτίριο, από τα λίγα που υπήρχαν ακόμη εκείνη την εποχή στην Yangon. Ελπίζω όταν θα βρεθεί εκεί η Ρόζα να μην μου πει να ξεχάσω ότι ήξερα και ότι όλα έγιναν πια γυάλινα κουτιά. Κατόπιν κάναμε μια βόλτα στην περιοχή των πρεσβειών, πολύ πράσινο, επαύλεις με κήπους, και γενικά ένα προάστιο τύπου Ψυχικού με ανατολίτικο χρώμα. Ήπιαμε έναν καφέ σε ένα πολύ χαριτωμένο ξενοδοχείο όπου έμεναν κάποιοι φίλοι μας από την κρουαζιέρα του Irrawady. Δώσαμε και ραντεβού να φάμε μαζί το βράδυ. Στην συνέχεια μια και η ώρα είχε πια περάσει είπαμε να πάμε στην Shwedagon Pagoda έτσι ώστε να προλάβουμε να δούμε και τη δύση του ήλιου εκεί. Δύσκολα μπορώ να περιγράψω την παγόδα αυτή. Η κατασκευή της αρκετά πολύπλοκη, χωρίς όμως να κουράζει ίσως επειδή τα –πώς να το πω, δεν ξέρω αν είναι δόκιμος ο όρος- παρεκκλήσια ήταν πολύ οργανικά ενταγμένα στον χώρο, ίσως επειδή τα μεγαλόπρεπη κλιμακοστάσια με τους πίνακες δεξιά και αριστερά σε προϊδέαζαν σιγά για το τι επρόκειτο να ακολουθήσει, δεν ξέρω γιατί, πάντως δεν «μπουκώθηκα» από αυτό που είδα. Η ώρα που την επισκεφθήκαμε ήταν πολύ καλή, ο πολύς κόσμος είχε αρχίσει να αποχωρεί και είχαμε στη διάθεση μας την ολόχρυση παγόδα. Η Σουση πολύ εκνευρισμένη μας είπε ότι οι δικτάτορες προσπαθώντας να εξαγοράσουν τις κακές πράξεις τους, κάθε τόσο ξανά χρυσώνουν την παγόδα και προσθέτουν πολύτιμους λίθους στην κορυφή της. Τα λόγια της μου θύμισαν απόηχους από τις «ημέρες της Μπούμα» του Τζορτζ Όργουελ όπου ο κακός Βιρμανος, ο οποίος, για προσωπικό του συμφέρον, θέλει να βυσσοδομήσει εναντίον του καλού ινδού, στην παρατήρηση της γυναίκας του ότι αυτά που σκέφτεται είναι πολύ κακά και δε θα αρέσουν στο Βούδα της αποκαλύπτει ότι θα φροντίσει να εξιλεωθεί για τις κακές πράξεις του με πλούσιες πρόσφορες. Με το πέρασμα της ώρας η βεράντα να την πω( είχε αδειάσει από τους προσκυνητές και κάποιες γυναίκες, μεταξύ των οποίων και αρκετές δυτικές είχαν πιάσει από μια σκούπα στο χέρι και τραγουδώντας ύμνους σκούπιζαν τον χώρο. Η Σουση μας εξήγησε ότι ένας πιστός βουδιστής πρέπει να κάνει κάτι προς όφελος του ιερού χώρου στον οποίο προσεύχεται, όποτε το έθιμο επιτάσσει να πιάσει κανείς μια σκούπα και να αρχίσει να το παίρνει από τις γωνίες το θέμα. Εννοείται ότι αρπάξαμε και εμείς από μια σκούπα και αρχίσαμε να σκουπίζουμε μανιωδώς. Κατόπιν θαυμάσαμε άλλο ένα εξαιρετικό ηλιοβασίλεμα και κατόπιν πίσω στο ξενοδοχείο να ετοιμαστούμε για να πάμε να δειπνήσουμε με τους καινούργιους φίλους μας.
Ροζακι μια και ενδιαφερεσαι ιδου το site της Παγοδας: Shwedagon Pagoda Official Web Site

 

[renata]

Eρση μας ξάφνιασες ευχάριστα με την έστω καθυστερημένη συνεχεια της ιστορίας σου..
Τελικά πρόλαβες μόνο την yangoon?
δεν θυμάμαι ποιά μέρα έπρεπε να επιστρέψεις !
φωτό θα δούμε να θυμηθούμε και μείς την γλυκειά myanmar?

 

[ΕΡΣΗ]

Δυστυχως ολες μου οι φωτογραφιες της Βιρμανιας δεν ειναι ψηφιακες και πρεπει να τις σκαναρω κλπ κλπ. Δυτυχως προλαβα και το ταξιδι της επιστροφης! Πολυ θα ηθελα να ειχε συμβει κατι και να ειχα μεινει εκει για πολυ πολυ καιρο!

 

[Rosa]

Ωωωωω!!!!!!!!! Έρση μου, ce-zu-tin-ba-deh για την όμορφη ιστορία, όπως και για τις συστάσεις και τα τόσο χρήσιμα tips. Υπόσχομαι να μη δείξω τις πατούσες μου σε ηγούμενο, μοναχό ή παπαδοπαίδι, καθ' όλη τη διάρκεια της παραμονής μου εκεί!!! Ούτε καν ο άντρας μου δεν πρόκειται να δει τις ντροπιασμένες μου πατούσες, τόσο πολύ! Επίσης υπόσχομαι να μην περάσω πάνω από άνθρωπο ξαπλωμένο, να χαιρετάω τους μοναχούς με το δεξί χέρι ενώ ταυτόχρονα το αριστερό θα αγγίζει τον δεξί μου αγκώνα, όπως και να ταξιδεύω εντός του καμιονίου έχοντας πλήρη επίγνωση της χαμηλής μου θέσης, και ουχί στη στέγη του, η οποία προορίζεται αποκλειστικώς για άντρες....Αυτά...Μπερδεμένο το βιρμανέζικο πρωτόκολλο, ελπίζω να μην ξεχνάω κάτι το σημαντικό....:roll:

 

[ΕΡΣΗ]

Το ιδιο να πραττεις εφοσον ταξιδεψεις με ψαροβαρκα στον Irrawady: Εσυ και η μικρη εντος της καμπινας και ο αφεντης σας στην οροφη της! Τι το περασες; Σηκωθηκαν τα ποδια να χτυπησουν το κεφαλι;

 

[Dorotija]

Ταπεινά καταπίνω τη γλώσσα μου: η συνέχεια της Βιρμανίας, και όμως, ήρθε!!!

 

[ΕΡΣΗ]

Η επόμενη ημέρα ξεκίνησε με μια επίσκεψη στο Εθνικό Μουσείο. Νομίζω ότι ήμασταν οι μόνοι επισκέπτες του εκείνη την ημέρα. Πιστεύω ακράδαντα ότι οποιαδήποτε αποθήκη ευρωπαϊκού μουσείου έχει σε καλύτερη κατάσταση τους χώρους της και τα αποθηκευμένα εκθέματα. Ο ένας όροφος ήταν αφιερωμένος στη ζωγραφική. Δε μπορώ να πω ότι συγκράτησα και τίποτε από αυτήν την πτέρυγα γιατί μια η τζαμαρία πίσω από την οποία ήταν εκτεθειμένα τα έργα, μια ο πολύ χαμηλός φωτισμός που έπεφτε πάνω της και προξενούσε αντανακλάσεις, δεν πολύ απέκτησα άποψη για το πώς ενστερνίστηκε η Βιρμανία τη δυτική ζωγραφική. Στη συνεχεία ανεβήκαμε στον επάνω όροφο για να δούμε τους εθνικούς θησαυρούς της Βιρμανίας οι οποίοι περιελάμβαναν θρόνους, σκήπτρα, άρματα, βασιλικές στολες κλπ αντικειμενα. Και εξαφνου νατο! ηταν εκει! Ένα ολοιδιο σαν το χαλι μου! Στις ιδιες διαστασεις, την ιδια τεχνικη του κεντηματος. Ένα μουσειακο έκθεμα! Προχώρησα κοντά και διάβασα την επιγραφή: Επρόκειτο για ένα χαλί που θα σκέπαζε το φέρετρο κάποιου βασιλικού πρίγκιπα στην νεκρική πυρά. Γι αυτό και δεν μπορούσαμε να βρούμε τίποτε τέτοιο σε όλο το ταξίδι. Είναι ένα είδος σάβανου για πρίγκιπες! Ποσά να έχουν σωθεί άραγε; Και τα περισσότερα θα πουλήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα σε εκείνη την συνοριακή πόλη και ίσως όχι μόνον εκεί. Αν σας πω τώρα που ήξερα πλέον τι κατείχα, ότι ντράπηκα κάπως!
Στη συνεχεία η επίσκεψη περιλάμβανε τον ζωολογικό κήπο της Yangon. Θα με ρωτήσετε αν ο συγκεκριμένος κήπος είναι φημισμένος έστω στο μισό από ότι ο ζωολογικός κήπος του Λονδίνου, η έστω του Βερολίνου, η εν πάση περιπτώσει αυτόν του Παρισιού, της Βαρκελώνης η οποίας ευρωπαϊκής πόλης θέλετε. Η απάντηση είναι ορθά κοφτά όχι! Πήγαμε μόνο και μόνο για να δούμε λευκούς ελέφαντες! Ναι μπορεί πράσινα άλογα να μην υπάρχουν, αλλά λευκοί ελέφαντες είναι μεν σπάνιοι, αλλά υπαρκτοί. Ας μην χαλάσουμε τη μαγεία της ιστορίας λέγοντας ότι είναι αλμπινο αλλά ας πιστέψουμε τη μητέρα του Βούδα που ονειρεύτηκε έναν τέτοιο λευκό ελέφαντα να κατεβαίνει από τους ουρανούς, να της προσφέρει ένα ανθός λωτού, και να εισχωρεί εντός της. Δέκα μήνες αργότερα, γεννήθηκε ο μικρός Βούδας.
Για όλη την περιοχή της Ινδοκίνας λοιπόν ένας λευκός ελέφαντας είναι το πιο ιερό ζώο, είναι το κατ’ εξοχήν σύμβολο και έμβλημα της Βασιλικής εξουσίας. Κάθε μονάρχης της περιοχής έκανε κυριολεκτικά ορά να πετύχει ένα τέτοιο ζώο στις ζούγκλες του Βασιλείου του, γιατί το να κατέχει ένα τέτοιο ζώο σήμαινε ότι η βασιλεία του ήταν δίκαιη, θα είχε ισχύ και το Βασίλειο θα ήταν ευλογημένο με ειρήνη και ευμάρεια. Όσα περισσότερα τέτοια ζώα κατείχε ένας μονάρχης τόσο πιο ισχυρή και ευλογημένη ήταν η βασιλεία του. Να υπενθυμίσω ότι η σημαία του Σιάμ μέχρι το 1916 ήταν ένας λευκός ελέφαντας σε ένα κόκκινο φόντο. Παράλληλα βέβαια ο εκάστοτε βασιλιάς έπρεπε και να φροντίζει και για την ευζωία του ιερού αποκτήματος: Εξαίσιοι στάβλοι, μεγαλοπρεπέστεροι από παλάτια κτιζόντουσαν, τα καλύτερα λαχανικά και φρούτα ήταν προορισμένα για αυτόν, μουσικοί το διασκέδαζαν με χορούς και τραγούδια και κρυστάλλινες λιμνούλες και ευωδιαστοί κήποι ήταν στη διάθεση του. Το πλέον τιμητικό Δώρο, αλλά και αντιστοίχως απολύτως καταστροφικό, ήταν να εκφραστεί η εύνοια του ηγεμόνα χαρίζοντας ένα τέτοιο ζώο. Ο δυστυχής ευνοούμενος την είχε πατήσει αγρία, δε μπορούσε να ξεφορτωθεί το ζωντανό και έπρεπε να του συμπεριφέρεται και να το τρέφει βασιλικά για το υπόλοιπο του βίου του, ο οποίος στα ζώα αυτά, εφόσον μάλιστα καλοπερνούσαν ήταν μακρύς και ανέφελος. Τελικά ο ευνοηθείς λογικά μάλλον θα απεβίωνε πρώτος, χρεοκοπημένος και θα κληροδοτούσε το βασιλικό Δώρο και τα χρέη ως πρόβλημα στα παιδία και στα εγγόνια του. Από εκεί βγήκε και η έκφραση white elephant στα αγγλικά η οποία έχει την έννοια ενός πανάκριβου Δώρου που δεν μπορεί να διατεθεί και τα έξοδα συντήρησης του είναι δυσβάσταχτα. Στα δε γαλλικά η έκφραση elephant blanc έχει την έννοια ενός σχεδίου η έργου το οποίο γίνεται για λόγους αίγλης και κύρους, χωρίς καμία οικονομική λογική. Όχι και τελείως σπάνιο είδος στις μέρες μας, δε συμφωνείτε;
Η ιδέα του λευκού ελέφαντα ενέπνευσε παραδόξως τους γερμανούς ποιητές, και λέω παραδόξως γιατί οι γερμανοί πολύ λίγη σχέση είχαν με την αποικιοκρατία, μια και η καημένη η Ναμίμπια υπήρξε η μόνη τους αποικία και κατά τα λοιπά όξω από την πόρτα. Λογικά θα περίμενα περισσότερο τους άγγλους η τους γάλλους λογοτέχνες να έχουν ερεθιστεί από αυτήν την ιστορία. Εις μάτην: Για την αγαπητή Ρόζα βρήκα δυο ποιήματα: ένα του Heinrich Hein το οποίο έχει σατιρικό χαρακτήρα και αναφέρεται σε έναν πολύ βαριεστημένο λευκό ελέφαντα ο οποίος θέλει να ταξιδέψει για να βρει την καλή του τη Μπάνκα στο Παρίσι και να κάνει και κάποιες χρήσιμες γνωριμίες με την οικογένεια Rothschild, γιατί φαίνεται ότι το πολύ το κύριε ελέησαν και τον επαρχιωτισμό των αποικιών τα σιχάθηκε και θέλει πλέον να την κάνει. Παραθέτω και το γερμανικό κείμενο καθώς και μια ανώνυμη μετάφραση στα αγγλικά που βρήκα στο διαδικτυο.

Der weiße Elefant


Der König von Siam, Mahawasant,
Beherrscht das halbe Indienland,
Zwölf Kön'ge, der große Mogul sogar,
Sind seinem Zepter tributar.

Alljährlich mit Trommeln, Posaunen und Fahnen
Ziehen nach Siam die Zinskarawanen;
Viel tausend Kamele, hochberuckte,
Schleppen die kostbarsten Landesprodukte.

Sieht er die schwerbepackten Kamele,
So schmunzelt heimlich des Königs Seele;
Öffentlich freilich pflegt er zu jammern,
Es fehle an Raum in seinen Schatzkammern.

Doch diese Schatzkammern sind so weit,
So groß und voller Herrlichkeit;
Hier überflügelt der Wirklichkeit Pracht
Die Märchen von Tausendundeine Nacht.

»Die Burg des Indra« heißt die Halle,
Wo aufgestellt die Götter alle,
Bildsäulen von Gold, fein ziselieret,
Mit Edelsteinen inkrustieret.

Sind an der Zahl wohl dreißigtausend,
Figuren abenteuerlich grausend,
Mischlinge von Menschen- und Tiergeschöpfen,
Mit vielen Händen und vielen Köpfen.

Im »Purpursaale« sieht man verwundert
Korallenbäume dreizehnhundert,
Wie Palmen groß, seltsamer Gestalt,
Geschnörkelt die Äste, ein roter Wald.

Das Estrich ist vom reinsten Kristalle
Und widerspiegelt die Bäume alle.
Fasanen vom buntesten Glanzgefieder
Gehn gravitätisch dort auf und nieder.

Der Lieblingsaffe des Mahawasant
Trägt an dem Hals ein seidenes Band,
Dran hängt der Schlüssel, welcher erschleußt
Die Halle, die man den Schlafsaal heißt.

Die Edelsteine vom höchsten Wert,
Die liegen wie Erbsen hier auf der Erd'
Hochaufgeschüttet; man findet dabei
Diamanten so groß wie ein Hühnerei.

Auf grauen, mit Perlen gefüllten Säcken
Pflegt hier der König sich hinzustrecken;
Der Affe legt sich zum Monarchen,
Und beide schlafen ein und schnarchen.

Das Kostbarste aber von allen Schätzen
Des Königs, sein Glück, sein Seelenergötzen,
Die Lust und der Stolz von Mahawasant,
Das ist sein weißer Elefant.

Als Wohnung für diesen erhabenen Gast
Ließ bauen der König den schönsten Palast;
Es wird das Dach, mit Goldblech beschlagen,
Von lotosknäufigen Säulen getragen.

Am Tore stehen dreihundert Trabanten
Als Ehrenwache des Elefanten,
Und kniend, mit gekrümmtem Rucken,
Bedienen ihn hundert schwarze Eunucken.

Man bringe auf einer güldnen Schüssel
Die leckersten Bissen für seinen Rüssel;
Er schlürft aus silbernen Eimern den Wein,
Gewürzt mit den süßesten Spezerein.

Man salbt ihn mir Ambra und Rosenessenzen,
Man schmückt sein Haupt mit Blumenkränzen;
Als Fußdecke dienen dem edlen Tier
Die kostbarsten Schals aus Kaschimir.

Das glücklichste Leben ist ihm beschieden,
Doch niemand auf Erden ist zufrieden.
Das edle Tier, man weiß nicht wie,
Versinkt in tiefe Melancholie.

Der weiße Melancholikus
Steht traurig mitten im Überfluß.
Man will ihn ermuntern, man will ihn erheitern,
Jedoch die klügsten Versuche scheitern.

Vergebens kommen mit Springen und Singen
Die Bajaderen; vergebens erklingen
Die Zinken und Pauken der Musikanten,
Doch nichts erlustigt den Elefanten.

Da täglich sich der Zustand verschlimmert,
Wird Mahawasantes Herz bekümmert;
Er läßt vor seines Thrones Stufen
Den klügsten Astrologen rufen.

»Sterngucker, ich laß dir das Haupt abschlagen«,
Herrscht er ihn an, »kannst du mir nicht sagen,
Was meinem Elefanten fehle,
Warum so verdüstert seine Seele?«

Doch jener wirft sich dreimal zur Erde,
Und endlich spricht er mit ernster Gebärde:
»O König, ich will dir die Wahrheit verkünden,
Du kannst dann handeln nach Gutbefinden.

Es lebt im Norden ein schönes Weib
Von hohem Wuchs und weißem Leib,
Dein Elefant ist herrlich, unleugbar,
Doch ist er nicht mit ihr vergleichbar.

Mit ihr verglichen, erscheint er nur
Ein weißes Mäuschen. Es mahnt die Statur
An Bimha, die Riesin, im 'Ramayana',
Und an der Epheser große Diana.

Wie sich die Gliedermassen wölben
Zum schönsten Bau! Es tragen dieselben
Anmutig und stolz zwei hohe Pilaster
Von blendend weißem Alabaster.

Das ist Gott Amors kolossale
Domkirche, der Liebe Kathedrale;
Als Lampe brennt im Tabernakel
Ein Herz, das ohne Falsch und Makel.

Die Dichter jagen vergebens nach Bildern,
Um ihre weiße Haut zu schildern;
Selbst Gautier ist dessen nicht kapabel -
O diese Weiße ist implacable!

Des Himalaja Gipfelschnee
Erscheint aschgrau in ihrer Näh';
Die Lilie' die ihre Hand erfaßt,
Vergilbt durch Eifersucht oder Kontrast.

Gräfin Bianka ist der Name
Von dieser großen weißen Dame;
Sie wohnt zu Paris im Frankenland,
Und diese liebt der Elefant.

Durch wunderbare Wahlverwandtschaft
Im Traume machte er ihre Bekanntschaft,
Und träumend in sein Herze stahl
Sich dieses hohe Ideal.

Sehnsucht verzehrt ihn seit jener Stund',
Und er, der vormals so froh und gesund,
Er ist ein vierfüßiger Werther geworden,
Und träumt von einer Lotte im Norden.

Geheimnisvolle Sympathie!
Er sah sie nie und denkt an sie.
Er trampelt oft im Mondschein umher
Und seufzet: 'Wenn ich ein Vöglein wär!'

In Siam ist nur der Leib, die Gedanken
Sind bei Bianka im Lande der Franken;
Doch diese Trennung von Leib und Seele
Schwächt sehr den Magen, vertrocknet die Kehle.

Die leckersten Braten widern ihn an,
Er liebt nur Dampfnudeln und Ossian;
Er hüstelt schon, er magert ab,
Die Sehnsucht schaufelt sein frühes Grab.

Willst du ihn retten, erhalten sein Leben,
Der Säugetierwelt ihn wiedergeben,
O König, so schicke den hohen Kranken
Direkt nach Paris, der Hauptstadt der Franken.

Wenn ihn alldort in der Wirklichkeit
Der Anblick der schönen Frau erfreut,
Die seiner Träume Urbild gewesen,
Dann wird er von seinem Trübsinn genesen.

Wo seiner Schönen Augen strahlen,
Da schwinden seiner Seele Qualen;
Ihr Lächeln verscheucht die letzten Schatten,
Die hier sich eingenistet hatten;

Und ihre Stimme, wie 'n Zauberlied,
Löst sie den Zwiespalt in seinem Gemüt;
Froh hebt er wieder die Lappen der Ohren,
Er fühlt sich verjüngt, wie neugeboren.

Es lebt sich so lieblich es lebt sich so süß
Am Seinestrand, in der Stadt Paris!
Wie wird sich dorten zivilisieren
Dein Elefant und amüsieren!

Vor allem aber, o König, lasse
Ihm reichlich füllen die Reisekasse,
Und gib ihm einen Kreditbrief mit
Auf Rothschild frères in der Rue Lafitte.

Ja, einen Kreditbrief von einer Million
Dukaten etwa; - der Herr Baron
Von Rothschild sagt von ihm alsdann:
'Der Elefant ist ein braver Mann!'«

So sprach der Astrolog, und wieder
Warf er sich dreimal zur Erde nieder.
Der König entließ ihn mit reichen Geschenken,
Und streckte sich aus, um nachzudenken.

Er dachte hin, er dachte her;
Das Denken wird den Königen schwer.
Sein Affe sich zu ihm niedersetzt,
Und beide schlafen ein zuletzt.

Was er beschlossen, das kann ich erzählen
Erst später; die indischen Mall'posten fehlen.
Die letzte, welche uns zugekommen,
Die hat den Weg über Suez genommen.

Και τωρα η αγγλικη μεταφραση:

The White Elephant

The king of Siam, Mahawasant,
He rules one half of all India's land,
Twelve kings, indeed the mogul great,
Pay tribute to his scepter's state.

Each year with bugles, flags and drums
The tribute caravans do come;
Thousands of high-humped camels bear
The treasures from most everywhere.

Viewing the heavily laden beasts
His soul smiles secretly, well pleased;
For public consumption he always complains
That here in his storehouse no space remains.
And yet this treasury is so vast,
So glorious, that it surpassed,
In all its real-life splendor bright,
The tale of the Thousand and One Nights.

"Indra's castle" it is called,
Where the gods are all installed,
And gold-emblazoned columns shone,
Encrusted about with precious stones.

Nigh thirty thousand there may be found,
The dreadful chimerae abound.
Of men and beasts were mongrels bred,
With many a hand and many a head.

In the "purple hall" one sees with wonder
Coral-trees, full thirteen hundred,
As big as palms, they strangely spread
Their curly boughs, a forest red.

A floor from the purest crystal made
Reflects the ruddy coral glade.
Pheasants, their plumage all aglow,
Are moving gravely to and fro.
The favorite ape of Mahawasant
Wears on his neck a silken band,
There hangs the key, the wherewithal
To enter the fabled Sleeping Hall.

The precious gems of the highest worth,
They lie like peas right here on the earth
As if spilled from on high, and all around
Diamonds as big as a hen's egg are found.

On the sacks of pearls, all gray and stout,
The king reclines and stretches out;
The ape lies with him, and what is more,
They both go to sleep and begin to snore.

Of all the king's most valued treasures,
His bliss, his soul's most sumptuous pleasure,
The pride and delight of Mahawasant,
That is his great white elephant.

As dwelling for this most sublime of guests
The king built a palace more fine than the rest;
Gold-plated shingles the roof adorn,
By lotus-headed columns borne.

At the gate there stand three hundred trabants,
As honor guard for the elephant,
And kneeling before, with contorted backs,
Attend him one hundred eunuch blacks.

They bring to him there, on a golden tray,
The daintiest morsels his trunk may assay;
He sips the wine from a silver pail,
With the sweetest of seasonings for his regale.
They rub him with attars and ambergris,
A flowery wreath on his head they place;
And to cover the feet of the noble beast,
The finest of shawls brought from Kashmir east.

The happiest life is to him supplied,
Yet no one on earth is all satisfied.
The noble beast, no one knows how,
Is sunk in melancholy now.

The white one, in his gloomy mood,
Stands sad in the midst of plenitude.
They want to encourage him, bring him relief,
But the cleverest plans all come to grief.

The Bajaderes sing and leap about
In vain; and then in vain rings out
The beating of drums and melodious chant,
Yet nothing amuses the elephant.

Now matters are worsening day by day,
Mahawasant's heart's in a troubled way;
And so he has called to the steps of his throne
An astrologer, who is the cleverest known.

"Stargazer, I mean to have thy head,"
So barks the king, "save thou tellst me, instead,
How can I make my poor elephant whole?
Whence comes the shadow that lies on his soul?"

The stargazer throws himself thrice to the earth,
Then gravely he answers for all he is worth,
"O King, the truth to thee I'll commit,
Thou canst then act as thou seest fit.
In the north dwells a woman, a lovely sight,
With towering stature and limbs so white,
Thy elephant surely is splendid and rare,
But with her, nonetheless, he cannot compare.

Compared with her, he seems but a kind
Of little white mouse. Her stature reminds
Of Bimha, the giant, in 'Ramayana',
And of the Ephesians' mighty Diana.

See how the massive limbs do glide
Aloft in beauty! And these do ride,
Graceful and proud, on high pilasters
Of white and dazzling alabaster.

'Tis Cupid's own colossal church,
Love's cathedral; where there besmirch
No taint nor falsity this heart,
That tabernacle light imparts.

Poets hunt images in vain,
Her white skin's beauty to explain;
For this even Gautier's not capable -
O this whiteness is implacable!

The Himalayan summit-snow
Appears ash-gray beside her glow;
The lily, that her hand holds fast,
Seems yellow, from jealousy or contrast.

Countess Bianca is the name
Of this stupendous snow-white dame;
She lives in Paris, in the land of France,
And she is beloved by the elephant.

Through some kind of wondrous affinity
In dreams, he is in her vicinity,
He has made her acquaintance, and there did steal
Into his heart this high ideal.

Yearning consumes him, he's got it bad,
And he, who was always so healthy and glad,
Was changed to a four-footed Werther henceforth,
And is dreaming about a Lotte up north.

Such mysterious sympathy!
He thinks of one whom he never did see.
He tramples about in the moon's clear light,
And sighs: 'Were I only a bird, to take flight!'

In Siam is his body, his thoughts are away
In the land of the Franks, with Bianca they stay;
And this separation of body and soul,
On his throat, on his belly, it's taking a toll.

The daintiest roast he now finds cloying,
Dumplings and Ossian only enjoying.
He's wasting, he's coughing, no sweets does he crave,
His yearning, it shovels an early grave.

If thou wouldst save him, keep him alive,
Help him return to the mammals and thrive,
O King, thou must send him, it is his last chance,
To Paris, the capitol city of France.

There, only there, in reality,
When he the lovely one truly shall see,
The archetype of his dreamt-up lover,
Then he'll from all his dejection recover.
There, where the eyes of his lovely one shine,
There shall his soul's distress decline;
Her smiling will frighten the shadows away,
The shadows that lately have here held sway;

Her voice shall resolve, like a magical song,
The conflict that raged in his heart for so long;
Soon he will raise up his earlobes, and then,
He'll feel all refreshed, as if born again.

Life is so lovely, life is so sweet
In Paris, there where the Seine meets the street!
How it shall civilize, quickly infusing
New life to thine elephant, also amusing!

But above all else, you must give him, O King,
An expense account for his traveling.
Give him a letter of credit replete
With Rothschild Brothers at Rue Lafitte.

A letter of credit for something near
One million ducats, so that we shall hear
Herr Baron von Rothschild say, thereupon,
'The elephant is an honest man!'"

So the astrologer spake, and then
He cast himself thrice to the earth again.
The king bade him go, with a purse that was fatter,
Then stretched himself out to consider the matter.

He thought all about it, thought some more,
Now thinking has become a chore.
His ape once more to his side doth creep,
And finally they go to sleep.

What he decided, I'll tell in good time;
No mail has arrived from India's clime.
The last that had come here, the postman says
It traveled a route down around the Suez.
Πιο τρυφερο και μελαγχολικο είναι το ποιημα του Ριλκε το οποιο μαλλον εμμεσα εμπνεεται από τον λευκο ελεφαντα, γιατι είναι εμπνευσμενο από το Καρουσελ που υπαρχει στους Κηπους του Λουξεμβουργου και στο οποιο υπηρχε ενας λευκος (αλλα ξυλινος φυσικα) ελεφαντας. Ελπιζω να το χαρει η μικρη σε διασκευη της μαμας της όταν θα εχει πηξει πια από παγοδες…

Δινω πρωτα το γερμανικο ποιημα:

Das Karussell

Jardin du Luxemburg

Mit einem Dach und seinem Schatten dreht
sich eine kleine Weile der Bestand
von bunten Pferden, alle aus dem Land,
das lange zögert, eh es untergeht.
Zwar manche sind an Wagen angespannt,
doch alle haben Mut in ihren Mienen;
ein böser roter Löwe geht mit ihnen
und dann und wann ein weißer Elefant.

Sogar ein Hirsch ist da, ganz wie im Wald,
nur daß er einen Sattel trägt und drüber
ein kleines blaues Mädchen aufgeschnallt.

Und auf dem Löwen reitet weiß ein Junge
und hält sich mit der kleinen heißen Hand,
dieweil der Löwe Zähne zeigt und Zunge.

Und dann und wann ein weißer Elefant.

Und auf den Pferden kommen sie vorüber,
auch Mädchen, helle, diesem Pferdesprunge
fast schon entwachsen; mitten in dem Schwunge
schauen sie auf, irgendwohin, herüber -

Und dann und wann ein weißer Elefant.

Und das geht hin und eilt sich, daß es endet,
und kreist und dreht sich nur und hat kein Ziel.
Ein Rot, ein Grün, ein Grau vorbeigesendet,
ein kleines kaum begonnenes Profil -.
Und manchesmal ein Lächeln, hergewendet,
ein seliges, das blendet und verschwendet
an dieses atemlose blinde Spiel...

Και η αγγλικη ανωνυμη μεταφραση που βρηκα στο διαδικτυο:

The Merry-Go-Round

Jardin du Luxemburg

With roof and shadow for a while careers
the stud of horses, variously bright,
all from that land that hesitantly lingers
before it ultimately disappears.
Several indeed pull carriages, with tight-held
rein, but all have boldness in their bearing;
With them a wicket scarlet lions’s faring

and now and then an elephant all white.

As in the woods, a stag comes into view,
save that it has a saddle and
thereon a little girl sits all in blue.
And on the lion rides a little boy,
whose small hot hands hold on with all his might,
the while the lion shows his teeth and tongue.

And now and then an elephant all white.

And on the horses swiftly riding past
are shining girls, who nearly have outgrown
this play. They let their eyes glance here
and there and near and far away.

And now and then an elephant all white.

And on it goes and hastens to be ended,
and aimlessly rotates until it’s done.
A red, a green, a gray is apprehended,
a little profile, scarcely yet begun.

And now and then a smile, for us intended
blissfully happy, dazzlingly expended
upon this breathless, blindly followed fun.

Συν τω χρονω, τις αντιλήψεις αυτές τις άφησε πίσω η Καμπότζη, βοηθούμενη δυστυχώς και από τον Πολ Ποτ και το Λάος λόγω αριστερής διακυβέρνησης, αλλά στην Ταϊλάνδη και στη Βιρμανία οι αντιλήψεις αυτές είναι εξίσου ισχυρές έως και σήμερα.
Τέτοιους τρεις λευκούς ελέφαντες πηγαίναμε να δούμε λοιπόν. Η Σουση ήταν μες την ταραχή της. Όφειλε να μας ξεκαθαρίσει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι καταρχήν ο ένας ελέφαντας δεν πληρούσε με τίποτε τα κριτήρια των λευκών ελεφάντων: ήταν ολοφάνερα ένας ανοιχτόχρωμος γκρίζος ελέφαντας. Ο καθένας μπορούσε να το καταλάβει αυτό με το που θα τον έβλεπε. Και αυτός ήταν ο μόνος που πιάστηκε σε βιρμανικο έδαφος με συνεργείο της τηλεόρασης παρόν Οι άλλοι δυο, δεν ήταν με τίποτα βιρμανοι ελέφαντες, αφού σε ειδική αποστολή εισχώρησαν ειδικές δυνάμεις του στρατού στην επικράτεια του Λάος και συνέλαβαν τους ελέφαντες σε ξένο έδαφος. Είναι ξεκάθαρο ότι οι ελέφαντες είναι λαοτιανοι, είναι κλεμμένοι. Μου σπάραξαν την καρδιά οι εξηγήσεις της Σουση. Ως πιστή βουδίστρια δε μπορούσε να αμφισβητήσει ευθέως την νομιμοποίηση που παρείχε η ύπαρξη των λευκών ελεφάντων στο καθεστώς. Έπρεπε λοιπόν το καθεστώς να έχει κλέψει τους ελέφαντες, όπως έχει κλέψει και την ελευθερία, την τιμή τους και τις ζωές των βιρμανων.
Στη συνέχεια οι ίδιοι οι ελέφαντες μου σπάραξαν την καρδιά. Καμία Βασιλική συμπεριφορά προς αυτά τα ζώα: Δεμένα με κοντές σιδερένιες αλυσίδες σε πασσάλους, ούτε που μπορούσαν να κουνηθούν. Τα πόδια τους πληγιασμένα από τις αλυσίδες. Και τα καημένα τις τραβούσαν συνεχώς μπας και καταφέρουν να τις χαλαρώσουν, μπας και σπάσουν, η βγουν από τη θέση τους. Αλλά το μόνο που κατόρθωναν είναι να πληγιάζουν τα πόδια τους. Φώναζαν απελπισμένα, και φώναζαν και έκλαιγαν. Φύγαμε όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε, σχεδόν με δάκρυα στα μάτια για την τύχη των ελεφάντων, για την τύχη των βιρμανων.

 

[ΕΡΣΗ]

Και τωρα πλεον εχει τελειωσει η διηγηση!