poised
Member
- Μηνύματα
- 1.052
- Likes
- 8.814
Πρόκειται για κάποιες πληροφορίες που κατά καιρούς στέλνω σε φίλους που επισκέπτονται την ΝΑ Ασία και μιας που τα έγραψα πρόσφατα, είπα να τα μοιραστώ. Έχω προσπαθήσει να τα κάνω όσο πιο γενικά οπότε δεχθείτε τα σαν γενικές κατευθύνσεις πριν διαβάσετε τι ισχύει πραγματικά εκεί που πηγαίνετε.
Χρήματα
Πάρτε ευρώ μαζί σας και ανταλλάξτε τα εκεί σε ανταλλακτήρια. Τα ATM σχεδόν σε όλη την ΝΑ Ασία τείνουν να χρεώνουν καπέλο 5+/-2 ευρώ ανά συναλλαγή ανεξάρτητα του ποσού που θα σας χρεώσει έτσι και αλλιώς η τράπεζά σας, οπότε είναι μόνο για περίπτωση ανάγκης. Στο αεροδρόμιο συνήθως δεν είναι πολύ διαφορετικές οι τιμές ανταλλαγής (δείτε τι τιμή έχει το κάθε ανταλλακτήριο πρώτα και μη πάτε στο πρώτο που θα βρεθείτε) οπότε δεν υπάρχει πρόβλημα να αλλάξετε εκεί αρχικά και τα υπόλοιπα μετά στην πόλη. Τα χαρτονομίσματα με μεγάλη αξία δίνουν πολύ καλύτερη μετατροπή απ' ότι αυτά με μικρότερη. Πχ με πέντε δεκάρικα θα πάρεις λιγότερα χρήματα από ότι με ένα πενηντάρι. Από την άλλη τα πολύ μεγάλα (πχ 200ρι ή 500ρι) είναι πολύ δύσκολο να τα δεχτούν εκτός από μερικά μεγάλα ανταλλακτήρια οπότε τα αποφεύγετε. Συμπέρασμα, τα 50ρικα είναι μια χαρά αλλά καλό είναι να είναι όσο το δυνατό πιο κολαριστά. Πολύ τσακισμένα και χαλασμένα μπορεί να μη τα πάρουν. Σε κάποιες περιπτώσεις δουλεύονται τα δολάρια καλύτερα (πχ. Καμπότζη και σε κάποιες περιπτώσεις Λάος) οπότε ένα ποσό σε δολάρια (ειδικά σε μικρά νομίσματα) μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο αρχικά.
Κάρτα SIM
Τα δεδομένα για ίντερνετ είναι συνήθως πολύ φτηνά και τα δίκτυα πολύ γρήγορα (θα κλαίτε από τα χάλια μας όταν επιστρέψετε). Στο αεροδρόμιο συνήθως έχουν προσφορές όλες οι εταιρίες οπότε μπορείτε να βρείτε τη πιο συμφέρουσα για εσάς. Συνήθως με 2-5 ευρώ παίρνεις τόσα πολλά που δεν έχεις τι να τα κάνεις στο τέλος.
Χάρτες στο κινητό
Το google maps είναι πολύ αναξιόπιστο στην περισσότερη ΝΑ Ασία και είναι περισσότερο πιθανό να σας πάει αλλού για αλλού αντί για εκεί που θέλετε. Προτείνω το maps.me που χρησιμοποιεί χάρτες του open street maps που είναι πολύ πιο έγκυροι και ενημερωμένοι και δεν χρειάζονται δεδομένα (τους κατεβάζεις μία φορά στη συσκευή). Ενώ είναι καλό να σου δείξει την πραγματική κατάσταση, διαδρομές κλπ, δεν είναι τόσο καλό σε δυνατότητες πλοήγησης. Κατεβάστε το πριν πάτε να το έχετε έτοιμο.
Αστικές μεταφορές
Δυστυχώς τα αστικά λεωφορεία δε τα έχουν και σε πολύ υπόληψη και συνήθως είναι πολύ δύσκολο να βρεις από που και πότε περνάνε προς κάθε κατεύθυνση, που κάνουν στάση, που είσαι και που πρέπει να κατέβεις. Δεν είναι σίγουρο ότι και οι ντόπιοι θα ξέρουν και είναι πιθανό να σε στείλουν λάθος. Παρόλα αυτά, είναι πολύ φτηνά και μια ιδανική εμπειρία αυθεντικού people watching.
Taxi και tuk tuk
Είναι γενικά πολύ φτηνά για τα δεδομένα μας αλλά θέλει προσοχή. Τα tuk tuk είναι γενικά πιο φτηνά από τα taxi. Εγώ προτείνω να χρησιμοποιήστε το grab αν δουλεύει στην περιοχή που πάτε, εφαρμογή τύπου uber/lyft/mytaxi που δουλεύει απρόσκοπτα στην περισσότερη Ασία. Αν συνδέσετε πιστωτική κάρτα δε χρειάζεται να ψάχνετε μετρητά και ρέστα (που όπως και στους έλληνες ταξιτζήδες ποτέ δεν υπάρχουν). Το grab προφανώς χρειάζεται internet στο τηλέφωνο για να κλείσεις. Ίσως στο αεροδρόμιο να δείτε αφίσα με promo code για την πρώτη διαδρομή δωρεάν ή κάτι παρόμοιο οπότε μπορείτε να το κατεβάσετε από Ελλάδα, αλλά να το ενεργοποιήσετε στην Ασία. Αν το ενεργοποιήσετε με το τοπικό νούμερο, σε κάποιες χώρες οι οδηγοί έχουν το κακό συνήθειο να καλούν για να επιβεβαιώσουν την διαδρομή (που μόλις έκλεισες από την εφαρμογή!) φυσικά χωρίς να μιλάνε αγγλικά. Παρόλα αυτά, μετά από μερικά "grab? ok? ok?" έρχονται και δεν θα βγάλουν κιχ σε όλη τη διαδρομή. Εξίσου φτηνό είναι το ταξί... μηχανάκι (στο Βιετνάμ γνωστό ως "ταξί αγκαλιά"). Η πιο φτηνή επιλογή για ένα άτομο (ή και... δύο) και σχετική εμπειρία.
Τα ταξί στο δρόμο είναι καλό να τα αποφύγετε και αν το χρειαστείτε καλό είναι να διαπραγματευτείτε ξεκάθαρα την διαδρομή πριν μπείτε, αλλιώς θα ζητήσουν ότι θέλουν (και έτσι και αλλιώς δεν θα έχουν ρέστα οπότε να μην έχετε μεγάλα χαρτονομίσματα).
Φιλοδωρήματα
Οι ΝΑ Ασιάτες δεν δίνουν ούτε και περιμένουν οπότε είναι περίεργο να δίνετε φιλοδωρήματα, μη το κάνετε. Αν είναι να πάρετε ρέστα περιμένετε να σας τα δώσουν ακόμα και αν είναι λίγα. Στα ταξί συνήθως τα στρογγυλεύουν προς τα πάνω και είναι σχετικά αποδεκτό φτάνει να είναι μικρή η στρογγυλοποίηση (20-30 λεπτά του ευρώ σε αντίστοιχο τοπικό νόμισμα το πολύ).
Το "πρόσωπο"
Στην Ασία υπάρχει μία κοινωνική σύμβαση που επιβάλλει να μην προσβάλλεις τον άλλο και να μη τον κάνεις να χάσει "το πρόσωπό του". Είναι πολύ σύνθετο να εξηγηθεί στα γρήγορα αλλά με το να φέρεσαι λάθος εκτός από το να "χάνεις" το δικό σου πρόσωπο, κάνεις και τους γύρω σου να "χάνουν το πρόσωπό τους" και για να το "κρατήσουν" θα πρέπει να προσαρμόσουν την συμπεριφορά τους αρνητικά προς εσένα για να δείξουν ότι αποστασιοποιούνται. Σε γενικές γραμμές στους ξένους συγχωρούνται πολλά λόγω άγνοιας αλλά αν το γνωρίζεις πιθανά εξηγούνται κάποιες συμπεριφορές και μπορείς να πετύχεις πολύ περισσότερα απ' ότι πχ. με το να τσαντιστείς.
Παράδειγμα: Αν ζητήσεις από κάποιον κάτι και δεν το καταλάβει, το να παραδεχτεί ότι δεν κατάλαβε και να ξαναρωτήσει σημαίνει ότι χάνει και αυτός και εσύ το πρόσωπό σου (αυτός γιατί δεν κατάλαβε και εσύ που δεν εξήγησες καλά). Ακόμα και αν ρωτήσεις αν το κατάλαβε θα σου πει "ναι" ακόμα και αν δεν έχει ιδέα για τι πράγμα μιλάς. Είναι καλύτερο να το κάνεις εσύ λιανά λοιπόν και να το πάρεις πάνω σου "δεν ξέρω αν εξήγησα καλά" απ' ότι "δεν ξέρω αν κατάλαβες" (και πάλι ναι θα πει αλλά είναι μισή η ντροπή). Με το καιρό μαθαίνεις να ξεχωρίζεις το "αααα" του δε κατάλαβα χριστό από το "αααα" του κατάλαβα. Για παρόμοιους λόγους είναι πολύ δύσκολο να παραδεχτεί ότι δεν ξέρει κάτι αν "πρέπει" να το ξέρει γιατί είναι ντόπιος οπότε μπορεί να σου δώσει εντελώς άκυρη πληροφορία απλά και μόνο για να μη χάσει το προσωπό του.
Γενική Συμπεριφορά
Ότι και να γίνει, όσο δίκιο και να έχεις, δεν "επιτρέπεται" να σηκώσεις την φωνή ή να μιλάς τσαντισμένος, αν το κάνεις ο άλλος νιώθει ότι χάνει το πρόσωπό του, προσβάλλεται (σαν να του ρίχνεις παναγίες) και δεν θα σε εξυπηρετήσει ή και μπορεί να τα πάρει ανάποδα και να έχεις χειρότερο αποτέλεσμα. Ηρεμία, χαμόγελο και σπασαρχίδικη επιμονή είναι ο μόνος τρόπος να πετύχεις αυτό που θες όταν ο άλλος δε θέλει.
Παζάρι
Είναι αναμενόμενο και απαραίτητο για οτιδήποτε δεν έχει φιξ τιμές (όπως σουπερμάρκετ, αλυσίδες ηλεκτρικών, καφέ/εστιατόρια) ειδικά σε ανοιχτές/κλειστές αγορές και τουριστικά. Ο μαγαζάτορας ξεκινά με μία απαράδεκτα υψηλή τιμή, του λες με χαμόγελο είναι πολύ ακριβό, σου λέει πόσο θες του λες πιο χαμηλά από όσο θες, σου λέει δε γίνεται, πέφτει λίγο, ανεβαίνεις λίγο και αν στο τέλος δε έχει πέσει εκεί που θέλεις φεύγεις. Αν την στιγμή που φεύγεις σου πει εντάξει, έχει καλώς, αλλιώς δε σημαίνει ότι τον έβαζες μέσα, απλά δε σε θεώρησε άξιο (ή το παζάρι που έκανες) για να σου πουλήσει. Δεν έχει πάντα και τόσο την ανάγκη σου, μπορεί να βρει άλλο θύμα μετά που θα βγάλει περισσότερα.
Συνεπώς, σκεφτείτε ποια είναι η τιμή που κατ' ανώτερο θα πληρώνατε πριν το παζάρι και ξεκινήστε πολύ χαμηλότερα. Μην ξεπεράστε την τιμή που θα πληρώνατε και έτσι θα είστε οκ (ο μαγαζάτορας το κάνει αυτό όλη του τη ζωή οπότε καταλαβαίνει που το πάτε και θα προσπαθήσει να σας κάνει να το ξεπεράσετε).
Πχ βλέπεις ένα αντικείμενο. Δεν είναι και καμιά ποιότητα, βιομηχανοποιημένο που το πουλάνε με το κιλό αλλά σου αρέσει και το θες. Λες ας πούμε ότι και 4-5 ευρώ να έδινες είναι καλά. Ο μαγαζάτορας θα σε κόψει ξένο και θα ζητήσει 15 ευρώ ότι είναι καλή ποιότητα ξέρω γω. Του λες είναι πολύ ακριβό ή/και κάνεις ότι φεύγεις. Πόσο θες; 2 ευρώ. "Σοκάρεται" είναι πολύ λίγα, για σένα 12. "Μα το είδα στο <άλλη πόλη στην ίδια χώρα> με 2 ευρώ". "Αποκλείεται αυτό είναι ποιοτικό δεν είναι σαν τα άλλα, 10 ευρώ". Κάνεις ότι εκπλήσσεσαι, "10 ευρώ ούτε στην Ευρώπη, άντε 3 ευρώ πολλά είναι". Μα όχι δε γίνεται είναι καλό, δες εδώ ποιότητα (κρύβει το made in china) μπλα μπλα 9. Απαντάς όχι δε γίνεται είναι πολλά. "Πόσα θες;" "είπαμε 3 ευρώ", "μα είναι πολύ λίγα, άντε να στο κάνω 8". "Δε γίνεται 8, άντε να δώσω 4 και πάλι πολλά είναι". "όχι όχι τόσα ούτε που το αγοράζω άντε 7 ευρώ". Πολλά είναι, κάνεις ότι το σκέφτεσαι, λες "λυπάμαι", φεύγεις. Ο μαγαζάτορας τρέχει από πίσω "που πας μύγδαλα, άντε για σένα 6", "5.5?", συμφωνείτε.
Έχεις χάσει το σάλιο σου, έχεις πληρώσει πιο πάνω από εκεί που σκόπευες αρχικά αλλά έχεις το αντικείμενο, νομίζεις ότι έκανες μια καλή συναλλαγή και κέρδισες 9.5 ευρώ (από τα 15). Και μετά μαθαίνεις ότι ένας ντόπιος θα το έπαιρνε με 80 λεπτά και συνειδητοποιείς ότι σε έπιασαν κότσο. Ηθικό συμπέρασμα: Όσο παζάρι και να κάνεις θα χάσεις αλλά αν είναι μέχρι την τιμή που ήθελες να πληρώσεις να είσαι εντάξει. Μην ανεβαίνεις πιο ψηλά από το στόχο σου εκτός αν πραγματικά χρειάζεσαι κάτι.
Προσωπικό παράδειγμα, σε tourist trap στην Myanmar ξεκίνησαν για ένα ξύλινο μαγνητάκι στο αντίστοιχο των 8 δολάριων (!) και δεν έπεφτε κάτω από 3.5 δολάρια με τίποτα, ούτε όταν έφυγα. Το ίδιο ακριβώς το βρήκα σε άλλο σημείο με... 80 cent αρχική τιμή πριν το παζάρι!
Ευγένεια
Ό,τι ανταλλάσσουμε με άλλους το παίρνουμε και δίνουμε και με τα δύο χέρια, ή με το ένα χέρι και το άλλο να το πιάνει εσωτερικά στο ύψος του αγκώνα. Λεφτά, διαβατήριο, κάρτες, κλπ. Ειδικά οι μικρότεροι προς τους μεγαλύτερους είναι πολύ πιο σημαντικό να το κάνουν απ' ότι το αντίθετο. Στα τουριστικά σημεία είναι γνωστό ότι οι ξένοι δεν το κάνουμε και δεν παρεξηγούνται πολύ αλλά αν σπρώξεις ή ακόμα χειρότερα πετάξεις λεφτά ή κάτι "αξίας" όπως το διαβατήριο προς τον άλλο (ακόμα και αν δεν το κάνεις υποτιμητικά) είναι τεράστια προσβολή.
Το να μιλάς δυνατά ή/και κάνοντας έντονες χειρονομίες είναι επίσης πολύ αγενές. Δεν είναι αγενές το να μην απαντήσεις καν σε κάποιον που σε πρήζει να αγοράσεις αγνοώντας τον ή απλά να σηκώσεις το χέρι κάνοντας την κίνηση όχι. Δε χρειάζεται να μιλήσεις, εξηγήσεις, κλπ, ίσα ίσα που αν είσαι (ευρωπαϊκά) ευγενικός μπορεί να του δίνεις το θάρρος να συνεχίσει.
Εγκληματικότητα (γενικά δεν έχει)
Γενικά στην ΝΑ Ασία δεν υπάρχει έγκλημα κατά ζωής όπως στη λατινική Αμερική. Τα περισσότερα μέρη είναι πολύ ασφαλή και δεν χρειάζεται να ανησυχεί συνεχώς κανείς πότε θα τον κλέψουν όπως πχ στα τουριστικά στην Ιταλία. Σε κάποια μέρη εμφανίζονται κατά καιρούς τσαντάκηδες που εστιάζουν τόσο σε ξένους όσο και ντόπιους και σε γενικές γραμμές υπάρχει μια περιρρέουσα άποψη ότι μπορεί να σου κλέψουν κάτι που κρατάς στο χέρι (πχ κινητό) αν περπατάς στο πεζοδρόμιο κοντά στον δρόμο. Προφανώς δεν αφήνετε τα πράγματά σας χωρίς επιτήρηση αλλά δε χρειάζεται και εξαιρετική επιμέλεια.
Μπάνιο στη θάλασσα
Σε γενικές γραμμές δεν αγαπούν τη γύμνια και τα πολύ αποκαλυπτικά μαγιό δεν ενδείκνυται. Στις μη μουσουλμανικές χώρες δε θα πει κανείς τίποτα αλλά να ξέρετε ότι γενικά παντού το θεωρούν πρόστυχο και άσχημο. Στις μουσουλμανικές ίσως είναι καλό να αποφύγετε μέρη με ντόπιους για τόπλες.
Ανάλογα το μέρος υπάρχει κάποιος κίνδυνος από τσούχτρες που μπορούν να αποβούν και δυνητικά μοιραίες, αλλά τα πράγματα δεν είναι και τόσο άσχημα όσο πχ στην Ωκεανία. Τα σπασμένα κοράλια για εμένα είναι πιο επικίνδυνα, μπορεί να σε κόψουν άσχημα και να χρειαστεί γιατρός. Ενημερωθείτε τοπικά για το τι ισχύει. Αν είναι ανοιχτά νερά (ωκεανός), πιθανά θα υπάρχουν έντονα ρεύματα και νερό με πολύ "δύναμη" και χρειάζεται προσοχή και γνώση του πως να αποφύγεις ένα πιθανό rip current που θα σε τραβήξει προς τα μέσα. Καλύτερα να χρησιμοποιήσετε τα μέρη που είναι μαρκαρισμένα για μπάνιο (σκοινί γύρω γύρω και όλοι από μέσα) ή ήδη υπάρχει αρκετός κόσμος γύρω. Περιέργως αρκετοί ντόπιοι φοβούνται την θάλασσα, δε γνωρίζουν καλό ή καθόλου μπάνιο και γι αυτό πλατσουρίζουν στα ρηχά, οπότε μη στηριχτείτε ότι μπορούν να βοηθήσουν.
Χρήματα
Πάρτε ευρώ μαζί σας και ανταλλάξτε τα εκεί σε ανταλλακτήρια. Τα ATM σχεδόν σε όλη την ΝΑ Ασία τείνουν να χρεώνουν καπέλο 5+/-2 ευρώ ανά συναλλαγή ανεξάρτητα του ποσού που θα σας χρεώσει έτσι και αλλιώς η τράπεζά σας, οπότε είναι μόνο για περίπτωση ανάγκης. Στο αεροδρόμιο συνήθως δεν είναι πολύ διαφορετικές οι τιμές ανταλλαγής (δείτε τι τιμή έχει το κάθε ανταλλακτήριο πρώτα και μη πάτε στο πρώτο που θα βρεθείτε) οπότε δεν υπάρχει πρόβλημα να αλλάξετε εκεί αρχικά και τα υπόλοιπα μετά στην πόλη. Τα χαρτονομίσματα με μεγάλη αξία δίνουν πολύ καλύτερη μετατροπή απ' ότι αυτά με μικρότερη. Πχ με πέντε δεκάρικα θα πάρεις λιγότερα χρήματα από ότι με ένα πενηντάρι. Από την άλλη τα πολύ μεγάλα (πχ 200ρι ή 500ρι) είναι πολύ δύσκολο να τα δεχτούν εκτός από μερικά μεγάλα ανταλλακτήρια οπότε τα αποφεύγετε. Συμπέρασμα, τα 50ρικα είναι μια χαρά αλλά καλό είναι να είναι όσο το δυνατό πιο κολαριστά. Πολύ τσακισμένα και χαλασμένα μπορεί να μη τα πάρουν. Σε κάποιες περιπτώσεις δουλεύονται τα δολάρια καλύτερα (πχ. Καμπότζη και σε κάποιες περιπτώσεις Λάος) οπότε ένα ποσό σε δολάρια (ειδικά σε μικρά νομίσματα) μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο αρχικά.
Κάρτα SIM
Τα δεδομένα για ίντερνετ είναι συνήθως πολύ φτηνά και τα δίκτυα πολύ γρήγορα (θα κλαίτε από τα χάλια μας όταν επιστρέψετε). Στο αεροδρόμιο συνήθως έχουν προσφορές όλες οι εταιρίες οπότε μπορείτε να βρείτε τη πιο συμφέρουσα για εσάς. Συνήθως με 2-5 ευρώ παίρνεις τόσα πολλά που δεν έχεις τι να τα κάνεις στο τέλος.
Χάρτες στο κινητό
Το google maps είναι πολύ αναξιόπιστο στην περισσότερη ΝΑ Ασία και είναι περισσότερο πιθανό να σας πάει αλλού για αλλού αντί για εκεί που θέλετε. Προτείνω το maps.me που χρησιμοποιεί χάρτες του open street maps που είναι πολύ πιο έγκυροι και ενημερωμένοι και δεν χρειάζονται δεδομένα (τους κατεβάζεις μία φορά στη συσκευή). Ενώ είναι καλό να σου δείξει την πραγματική κατάσταση, διαδρομές κλπ, δεν είναι τόσο καλό σε δυνατότητες πλοήγησης. Κατεβάστε το πριν πάτε να το έχετε έτοιμο.
Αστικές μεταφορές
Δυστυχώς τα αστικά λεωφορεία δε τα έχουν και σε πολύ υπόληψη και συνήθως είναι πολύ δύσκολο να βρεις από που και πότε περνάνε προς κάθε κατεύθυνση, που κάνουν στάση, που είσαι και που πρέπει να κατέβεις. Δεν είναι σίγουρο ότι και οι ντόπιοι θα ξέρουν και είναι πιθανό να σε στείλουν λάθος. Παρόλα αυτά, είναι πολύ φτηνά και μια ιδανική εμπειρία αυθεντικού people watching.
Taxi και tuk tuk
Είναι γενικά πολύ φτηνά για τα δεδομένα μας αλλά θέλει προσοχή. Τα tuk tuk είναι γενικά πιο φτηνά από τα taxi. Εγώ προτείνω να χρησιμοποιήστε το grab αν δουλεύει στην περιοχή που πάτε, εφαρμογή τύπου uber/lyft/mytaxi που δουλεύει απρόσκοπτα στην περισσότερη Ασία. Αν συνδέσετε πιστωτική κάρτα δε χρειάζεται να ψάχνετε μετρητά και ρέστα (που όπως και στους έλληνες ταξιτζήδες ποτέ δεν υπάρχουν). Το grab προφανώς χρειάζεται internet στο τηλέφωνο για να κλείσεις. Ίσως στο αεροδρόμιο να δείτε αφίσα με promo code για την πρώτη διαδρομή δωρεάν ή κάτι παρόμοιο οπότε μπορείτε να το κατεβάσετε από Ελλάδα, αλλά να το ενεργοποιήσετε στην Ασία. Αν το ενεργοποιήσετε με το τοπικό νούμερο, σε κάποιες χώρες οι οδηγοί έχουν το κακό συνήθειο να καλούν για να επιβεβαιώσουν την διαδρομή (που μόλις έκλεισες από την εφαρμογή!) φυσικά χωρίς να μιλάνε αγγλικά. Παρόλα αυτά, μετά από μερικά "grab? ok? ok?" έρχονται και δεν θα βγάλουν κιχ σε όλη τη διαδρομή. Εξίσου φτηνό είναι το ταξί... μηχανάκι (στο Βιετνάμ γνωστό ως "ταξί αγκαλιά"). Η πιο φτηνή επιλογή για ένα άτομο (ή και... δύο) και σχετική εμπειρία.
Τα ταξί στο δρόμο είναι καλό να τα αποφύγετε και αν το χρειαστείτε καλό είναι να διαπραγματευτείτε ξεκάθαρα την διαδρομή πριν μπείτε, αλλιώς θα ζητήσουν ότι θέλουν (και έτσι και αλλιώς δεν θα έχουν ρέστα οπότε να μην έχετε μεγάλα χαρτονομίσματα).
Φιλοδωρήματα
Οι ΝΑ Ασιάτες δεν δίνουν ούτε και περιμένουν οπότε είναι περίεργο να δίνετε φιλοδωρήματα, μη το κάνετε. Αν είναι να πάρετε ρέστα περιμένετε να σας τα δώσουν ακόμα και αν είναι λίγα. Στα ταξί συνήθως τα στρογγυλεύουν προς τα πάνω και είναι σχετικά αποδεκτό φτάνει να είναι μικρή η στρογγυλοποίηση (20-30 λεπτά του ευρώ σε αντίστοιχο τοπικό νόμισμα το πολύ).
Το "πρόσωπο"
Στην Ασία υπάρχει μία κοινωνική σύμβαση που επιβάλλει να μην προσβάλλεις τον άλλο και να μη τον κάνεις να χάσει "το πρόσωπό του". Είναι πολύ σύνθετο να εξηγηθεί στα γρήγορα αλλά με το να φέρεσαι λάθος εκτός από το να "χάνεις" το δικό σου πρόσωπο, κάνεις και τους γύρω σου να "χάνουν το πρόσωπό τους" και για να το "κρατήσουν" θα πρέπει να προσαρμόσουν την συμπεριφορά τους αρνητικά προς εσένα για να δείξουν ότι αποστασιοποιούνται. Σε γενικές γραμμές στους ξένους συγχωρούνται πολλά λόγω άγνοιας αλλά αν το γνωρίζεις πιθανά εξηγούνται κάποιες συμπεριφορές και μπορείς να πετύχεις πολύ περισσότερα απ' ότι πχ. με το να τσαντιστείς.
Παράδειγμα: Αν ζητήσεις από κάποιον κάτι και δεν το καταλάβει, το να παραδεχτεί ότι δεν κατάλαβε και να ξαναρωτήσει σημαίνει ότι χάνει και αυτός και εσύ το πρόσωπό σου (αυτός γιατί δεν κατάλαβε και εσύ που δεν εξήγησες καλά). Ακόμα και αν ρωτήσεις αν το κατάλαβε θα σου πει "ναι" ακόμα και αν δεν έχει ιδέα για τι πράγμα μιλάς. Είναι καλύτερο να το κάνεις εσύ λιανά λοιπόν και να το πάρεις πάνω σου "δεν ξέρω αν εξήγησα καλά" απ' ότι "δεν ξέρω αν κατάλαβες" (και πάλι ναι θα πει αλλά είναι μισή η ντροπή). Με το καιρό μαθαίνεις να ξεχωρίζεις το "αααα" του δε κατάλαβα χριστό από το "αααα" του κατάλαβα. Για παρόμοιους λόγους είναι πολύ δύσκολο να παραδεχτεί ότι δεν ξέρει κάτι αν "πρέπει" να το ξέρει γιατί είναι ντόπιος οπότε μπορεί να σου δώσει εντελώς άκυρη πληροφορία απλά και μόνο για να μη χάσει το προσωπό του.
Γενική Συμπεριφορά
Ότι και να γίνει, όσο δίκιο και να έχεις, δεν "επιτρέπεται" να σηκώσεις την φωνή ή να μιλάς τσαντισμένος, αν το κάνεις ο άλλος νιώθει ότι χάνει το πρόσωπό του, προσβάλλεται (σαν να του ρίχνεις παναγίες) και δεν θα σε εξυπηρετήσει ή και μπορεί να τα πάρει ανάποδα και να έχεις χειρότερο αποτέλεσμα. Ηρεμία, χαμόγελο και σπασαρχίδικη επιμονή είναι ο μόνος τρόπος να πετύχεις αυτό που θες όταν ο άλλος δε θέλει.
Παζάρι
Είναι αναμενόμενο και απαραίτητο για οτιδήποτε δεν έχει φιξ τιμές (όπως σουπερμάρκετ, αλυσίδες ηλεκτρικών, καφέ/εστιατόρια) ειδικά σε ανοιχτές/κλειστές αγορές και τουριστικά. Ο μαγαζάτορας ξεκινά με μία απαράδεκτα υψηλή τιμή, του λες με χαμόγελο είναι πολύ ακριβό, σου λέει πόσο θες του λες πιο χαμηλά από όσο θες, σου λέει δε γίνεται, πέφτει λίγο, ανεβαίνεις λίγο και αν στο τέλος δε έχει πέσει εκεί που θέλεις φεύγεις. Αν την στιγμή που φεύγεις σου πει εντάξει, έχει καλώς, αλλιώς δε σημαίνει ότι τον έβαζες μέσα, απλά δε σε θεώρησε άξιο (ή το παζάρι που έκανες) για να σου πουλήσει. Δεν έχει πάντα και τόσο την ανάγκη σου, μπορεί να βρει άλλο θύμα μετά που θα βγάλει περισσότερα.
Συνεπώς, σκεφτείτε ποια είναι η τιμή που κατ' ανώτερο θα πληρώνατε πριν το παζάρι και ξεκινήστε πολύ χαμηλότερα. Μην ξεπεράστε την τιμή που θα πληρώνατε και έτσι θα είστε οκ (ο μαγαζάτορας το κάνει αυτό όλη του τη ζωή οπότε καταλαβαίνει που το πάτε και θα προσπαθήσει να σας κάνει να το ξεπεράσετε).
Πχ βλέπεις ένα αντικείμενο. Δεν είναι και καμιά ποιότητα, βιομηχανοποιημένο που το πουλάνε με το κιλό αλλά σου αρέσει και το θες. Λες ας πούμε ότι και 4-5 ευρώ να έδινες είναι καλά. Ο μαγαζάτορας θα σε κόψει ξένο και θα ζητήσει 15 ευρώ ότι είναι καλή ποιότητα ξέρω γω. Του λες είναι πολύ ακριβό ή/και κάνεις ότι φεύγεις. Πόσο θες; 2 ευρώ. "Σοκάρεται" είναι πολύ λίγα, για σένα 12. "Μα το είδα στο <άλλη πόλη στην ίδια χώρα> με 2 ευρώ". "Αποκλείεται αυτό είναι ποιοτικό δεν είναι σαν τα άλλα, 10 ευρώ". Κάνεις ότι εκπλήσσεσαι, "10 ευρώ ούτε στην Ευρώπη, άντε 3 ευρώ πολλά είναι". Μα όχι δε γίνεται είναι καλό, δες εδώ ποιότητα (κρύβει το made in china) μπλα μπλα 9. Απαντάς όχι δε γίνεται είναι πολλά. "Πόσα θες;" "είπαμε 3 ευρώ", "μα είναι πολύ λίγα, άντε να στο κάνω 8". "Δε γίνεται 8, άντε να δώσω 4 και πάλι πολλά είναι". "όχι όχι τόσα ούτε που το αγοράζω άντε 7 ευρώ". Πολλά είναι, κάνεις ότι το σκέφτεσαι, λες "λυπάμαι", φεύγεις. Ο μαγαζάτορας τρέχει από πίσω "που πας μύγδαλα, άντε για σένα 6", "5.5?", συμφωνείτε.
Έχεις χάσει το σάλιο σου, έχεις πληρώσει πιο πάνω από εκεί που σκόπευες αρχικά αλλά έχεις το αντικείμενο, νομίζεις ότι έκανες μια καλή συναλλαγή και κέρδισες 9.5 ευρώ (από τα 15). Και μετά μαθαίνεις ότι ένας ντόπιος θα το έπαιρνε με 80 λεπτά και συνειδητοποιείς ότι σε έπιασαν κότσο. Ηθικό συμπέρασμα: Όσο παζάρι και να κάνεις θα χάσεις αλλά αν είναι μέχρι την τιμή που ήθελες να πληρώσεις να είσαι εντάξει. Μην ανεβαίνεις πιο ψηλά από το στόχο σου εκτός αν πραγματικά χρειάζεσαι κάτι.
Προσωπικό παράδειγμα, σε tourist trap στην Myanmar ξεκίνησαν για ένα ξύλινο μαγνητάκι στο αντίστοιχο των 8 δολάριων (!) και δεν έπεφτε κάτω από 3.5 δολάρια με τίποτα, ούτε όταν έφυγα. Το ίδιο ακριβώς το βρήκα σε άλλο σημείο με... 80 cent αρχική τιμή πριν το παζάρι!
Ευγένεια
Ό,τι ανταλλάσσουμε με άλλους το παίρνουμε και δίνουμε και με τα δύο χέρια, ή με το ένα χέρι και το άλλο να το πιάνει εσωτερικά στο ύψος του αγκώνα. Λεφτά, διαβατήριο, κάρτες, κλπ. Ειδικά οι μικρότεροι προς τους μεγαλύτερους είναι πολύ πιο σημαντικό να το κάνουν απ' ότι το αντίθετο. Στα τουριστικά σημεία είναι γνωστό ότι οι ξένοι δεν το κάνουμε και δεν παρεξηγούνται πολύ αλλά αν σπρώξεις ή ακόμα χειρότερα πετάξεις λεφτά ή κάτι "αξίας" όπως το διαβατήριο προς τον άλλο (ακόμα και αν δεν το κάνεις υποτιμητικά) είναι τεράστια προσβολή.
Το να μιλάς δυνατά ή/και κάνοντας έντονες χειρονομίες είναι επίσης πολύ αγενές. Δεν είναι αγενές το να μην απαντήσεις καν σε κάποιον που σε πρήζει να αγοράσεις αγνοώντας τον ή απλά να σηκώσεις το χέρι κάνοντας την κίνηση όχι. Δε χρειάζεται να μιλήσεις, εξηγήσεις, κλπ, ίσα ίσα που αν είσαι (ευρωπαϊκά) ευγενικός μπορεί να του δίνεις το θάρρος να συνεχίσει.
Εγκληματικότητα (γενικά δεν έχει)
Γενικά στην ΝΑ Ασία δεν υπάρχει έγκλημα κατά ζωής όπως στη λατινική Αμερική. Τα περισσότερα μέρη είναι πολύ ασφαλή και δεν χρειάζεται να ανησυχεί συνεχώς κανείς πότε θα τον κλέψουν όπως πχ στα τουριστικά στην Ιταλία. Σε κάποια μέρη εμφανίζονται κατά καιρούς τσαντάκηδες που εστιάζουν τόσο σε ξένους όσο και ντόπιους και σε γενικές γραμμές υπάρχει μια περιρρέουσα άποψη ότι μπορεί να σου κλέψουν κάτι που κρατάς στο χέρι (πχ κινητό) αν περπατάς στο πεζοδρόμιο κοντά στον δρόμο. Προφανώς δεν αφήνετε τα πράγματά σας χωρίς επιτήρηση αλλά δε χρειάζεται και εξαιρετική επιμέλεια.
Μπάνιο στη θάλασσα
Σε γενικές γραμμές δεν αγαπούν τη γύμνια και τα πολύ αποκαλυπτικά μαγιό δεν ενδείκνυται. Στις μη μουσουλμανικές χώρες δε θα πει κανείς τίποτα αλλά να ξέρετε ότι γενικά παντού το θεωρούν πρόστυχο και άσχημο. Στις μουσουλμανικές ίσως είναι καλό να αποφύγετε μέρη με ντόπιους για τόπλες.
Ανάλογα το μέρος υπάρχει κάποιος κίνδυνος από τσούχτρες που μπορούν να αποβούν και δυνητικά μοιραίες, αλλά τα πράγματα δεν είναι και τόσο άσχημα όσο πχ στην Ωκεανία. Τα σπασμένα κοράλια για εμένα είναι πιο επικίνδυνα, μπορεί να σε κόψουν άσχημα και να χρειαστεί γιατρός. Ενημερωθείτε τοπικά για το τι ισχύει. Αν είναι ανοιχτά νερά (ωκεανός), πιθανά θα υπάρχουν έντονα ρεύματα και νερό με πολύ "δύναμη" και χρειάζεται προσοχή και γνώση του πως να αποφύγεις ένα πιθανό rip current που θα σε τραβήξει προς τα μέσα. Καλύτερα να χρησιμοποιήσετε τα μέρη που είναι μαρκαρισμένα για μπάνιο (σκοινί γύρω γύρω και όλοι από μέσα) ή ήδη υπάρχει αρκετός κόσμος γύρω. Περιέργως αρκετοί ντόπιοι φοβούνται την θάλασσα, δε γνωρίζουν καλό ή καθόλου μπάνιο και γι αυτό πλατσουρίζουν στα ρηχά, οπότε μη στηριχτείτε ότι μπορούν να βοηθήσουν.
