maltakias
Member
- Μηνύματα
- 2.538
- Likes
- 3.226
- Επόμενο Ταξίδι
- Όπου λάχει
- Ταξίδι-Όνειρο
- Περού
Το ακόλουθο ταξίδι πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2010.Η ιστορία του γράφτηκε σε κομμάτια από τότε κι ακόμα δεν έχω δεήσει να την ολοκληρώσω γι'αυτό αποφάσισα να την ρίξω εδώ ώστε να παλουκωθώ και να την τελειώσω.
Έχω αποτυπώσει ένα μείγμα προσωπικής οπτικής,ιστορικών στοιχείων και καταστάσεων που άκουσα να μου διηγείται "κάποιος" εκεί.
Ξέρω καλά ότι δεν αντέχω να σταθώ δίπλα σε άλλα θηρία καταγραφής του νησιού εντός του φόρουμ αλλά νοιώθω την ανάγκη να μοιραστώ έστω κι αυτό το ελάχιστο μαζί σας.
..................................................................................................
Το αεροπλάνο τραντάζεται ελαφρά.Γλυκό το χέρι του Ισπανού,σκέφτομαι.Bienvenidos a Cuba!
Επιτέλους,η στιγμή που ονειρευόμουν χρόνια έφτασε.Η κούραση του δεκαώρου πάνω απ'τον Ατλαντικό σε συνδιασμό με τη νυχτερινή άφιξη δεν αφήνει το συναίσθημα να εκδηλωθεί όπως φανταζόμουν.Βαλίτσες και συνάλλαγμα.
Μάθημα 1ο : Το χρήμα στη Κούβα
Με το άνοιγμα του τουρισμού το 1992 αρχίζει να εισρέει ξένο χρήμα στη χώρα -βασικά το δολάριο- δημιουργώντας στην ουσία μια οικονομία δύο ταχυτήτων.Αυτή των CUP και αυτή του δολαρίου,με επακόλουθο την ανάπτυξη τεράστιων ανισοτήτων μεταξύ του πληθυσμού που εμπλέκεται με κάποιο τρόπο στη διακίνηση του αμερικανικού νομίσματος και των υπολοίπων.
Το 1994 η κουβανική κυβέρνηση εισάγει το Peso Convertible(CUC) ως τουριστικό συνάλλαγμα που είναι ανταλλάξιμο ένα προς ένα με το δολάριο σε μια προσπάθεια να "μαζέψει" την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.Μέχρι το 2004 και τα τρία νομίσματα θα κυκλοφορούν παράλληλα οπότε και αποφασίζεται η πλήρης απόσυρση του δολαρίου από την αγορά.Σήμερα το CUC έχει ισοτιμία περίπου 1/1,2 ευρώ.Το δολάριο δε,επιδέχεται επιπλέον προμήθεια 10% στα ανταλλακτήρια ως αντίμετρο στην πολιτική των ΗΠΑ.To CUC είναι εκτός του νομίσματος των τουριστών και αυτό με το οποίο κινείται -πέραν των πολύ βασικών αγαθών- ο μέσος Κουβανός.
Η μεταφορά στο ξενοδοχείο με το πούλμαν και οι πρώτες πληροφορίες που πέφτουν βροχή από έναν ξεναγό-φαινόμενο με αφήνουν να πάρω απλώς μια ελάχιστη ιδέα του περιβάλλοντος που διασχίζω διακρίνοντας αραιά και που τα διάσημα 30's και 50's αμερικάνικα αυτοκίνητα που ακόμα διασχίζουν όλο το νησί.
Η υπερένταση του ταξιδιού δεν μου επιτρέπει την άμεση κατάκλυση στο κρεβάτι και θα καταφύγω στο λόμπυ του ξενοδοχείου μου για να "κάψω" το πρώτο από μια σειρά πούρων,σε αυτό το ταξίδι,που με βοηθάει να χαλαρώσω και να συνειδητοποιήσω καλύτερα σε ποιό έδαφος πατάω.
"Εφτά και μισή " φωνάζει το ξυπνητήρι μου.Ανοίγω τα μάτια μου και πετάγομαι απ'το κρεβάτι.Τραβάω την κουρτίνα και να'τη.Η διάσημη Malecon της Αβάνας.Ο παραλιακός δρόμος δηλαδή της πρωτεύουσας που έχει αποτυπωθεί σε άπειρα φιλμ και πίνακες τον τελευταίο αιώνα.Οκτώ χιλιόμετρα σε μήκος,οφείλει την ύπαρξή του στους άσπονδους εχθρούς αυτής της χώρας,μην επαναλαμβάνω συνεχώς το όνομα.
Κατά μήκος της δεσπόζουν διάφορα μνημεία και κτήρια μεταξύ των οποίων το επιβλητικό Hotel Nacional,άλλοτε άντρο των πιο γνωστών μαφιόζων της Κούβας και της Φλόριδα,αλλά και το κτήριο των ενδιαφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής,της de facto πρεσβείας των ΗΠΑ στη Κούβα με άλλα λόγια.
Οι διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών έχουν επίσημα διακοπεί από το 1961 οπότε και ανακοινώθηκε η σοσιαλιστική φύση της επανάστασης από τον ηγέτη της,Φιντέλ Κάστρο.Έκτοτε τα δύο κράτη εξυπηρετούνται για τις υποθέσεις τους στα απέναντι εδάφη μέσω παραρτημάτων της Ελβετικής πρεσβείας εκεί,αλλά σε ανεξάρτητα κτήρια από αυτήν.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει,σε ότι αφορά την Κούβα,ότι μπροστά στο κτήριο των ΗΠΑ το 2000 φτιάχτηκε η Jose Marti Anti-Imperialist Plaza για διαδηλώσεις εναντίον της αμερικανικής πολιτικής,με αφορμή την τότε διάσημη υπόθεση του μικρού Elian Gonzalez.Το 2006 στην οροφή του εν λόγω κτηρίου άρχισαν να προβάλλονται προπαγανδιστικά μηνύματα σε ηλεκτρονικό πίνακα εναντίον της κυβέρνησης Κάστρο.Σε απάντηση της κίνησης αυτής υψώθηκαν 138 ιστοί με μαύρες σημαίες και ενα λευκό αστέρι η καθεμία πάνω της,ως ένδειξη πένθους για τα θύματα από τρομοκρατικές ενέργειες των ΗΠΑ εναντίον της Κούβας από το 1959 και ύστερα.Μεταξύ αυτών οι 73 νεκροί της πτήσης Cubana 455 τον βομβιστή της οποίας - Luis Posada Carilles- προστατεύουν χρόνια τώρα οι δημοκράτες αντιτερορίστες καουμπόϋδες.
Είμαι ήδη καθ'οδόν και βλέπω όλα αυτά με τα μάτια μου.Ο καιρός ψυχρός για τέτοια εποχή στη Κούβα.Γενικώς δεν ευχαριστήθηκα ζέστη στο διάστημα που έμεινα εκεί,αν και την επισκέφτηκα στην καλύτερη,θεωρητικά,εποχή του χρόνου.Ώσπου σε μια από τις στροφές που κάνει το πούλμαν του οποίου επιβαίνω εμφανίζεται αυτή η τόσο γνώριμη μορφή,που μυρίζει επανάσταση από μίλια.Ο πιο ολοκληρωμένος άνθρωπος του 20ου αιώνα,σύμφωνα με το Σαρτρ.Η εικόνα του Che δεσπόζει στη πρόσοψη του υπουργείου εσωτερικών και επιβλέπει την πλατεία της επανάστασης,την πλατεία που επί σειρά ετών έβγαζε τους λόγους του μπροστά σε εκατομμύρια λαού ο τόσο χαρισματικός ομιλητής Φιντέλ.
Δίπλα του ακριβώς φιλοτεχνήθηκε πρόσφατα στην πρόσοψη του υπουργείου επικοινωνιών η μορφή του φίλου του και alter ego του,Camilo Cienfuegos,πράγμα που με εκπλήσσει ευχάριστα μιας και μου είναι πολύ συμπαθής ως ιστορική φιγούρα.Δύο ακόμα κτήρια τυχαίνει να βρίσκονται σε κάποιο σημείο της πλατείας που κακές γλώσσες λένε ότι περιμένουν τους άλλους δύο που απομένουν να αποθανατιστούν.
Μπαίνω σιγά σιγά πιο βαθειά στην Αβάνα και ο ρυθμός των εικόνων είναι καταιγιστικός,όπως και οι πληροφορίες που φτάνουν στα αυτιά μου από το προαναφερθέν φαινόμενο που σας έλεγα παραπάνω.
Από τις επαύλεις στα χαμόσπιτα και από τα μικρά καφέ του δρόμου σε μαγαζιά με ηλεκτρικές συσκευές.Έχω μπερδευτεί πλήρως.Ευτυχώς η συζήτηση που ξεκινάει μέσα στο πούλμαν με βοηθάει να ξεδιαλύνω αρκετά πράγματα και να κατανοήσω τη σημερινή κατάσταση και καθημερινότητα στη Κούβα,πράγμα που θα κάνει ευκολότερη την παραμονή μου τις επόμενες ημέρες εκεί.
Καλό θα ήταν να το κάνω κι εγώ τώρα για να μην αφήνω κενά για αργότερα.
Μάθημα 2ο: Η Κούβα στον Εικοστό Πρώτο Αιώνα
Κατ'αρχήν,και για να τελειώνουμε με αυτό,αν έχετε στο μυαλό σας Λατινοαμερικάνικες μπανανίες,Κεντροαφρικανικές χούντες και Νοτιοασιατική εξαθλίωση απλά ξεχάστε το.Είναι γεγονός πως τη δεκαετία του '90 -και ειδικά μέχρι το 1996- η Κούβα πέρασε μια πολύ δύσκολη περίοδο την οποία σήμερα έχει αφήσει αρκετά πίσω της.Δεν μιλάω βέβαια για κανέναν επίγειο παράδεισο αλλά.....
όχι,όχι μη παρασύρομαι,θα τα πάμε με τη σειρά.
Μετά την πτώση του Ανατολικού μπλόκ η Κουβανική Δημοκρατία έμεινε χωρίς συμμάχους στον πλανήτη και κυρίως χωρίς πετρέλαιο.Οι εξαγωγές της μειώθηκαν κατά 80% και το ΑΕΠ της υποχώρησε κατά 35 μονάδες.Στην πράξη η χώρα γύρισε 30 χρόνια πίσω,οι μεταφορές σχεδόν διεκόπησαν μέσα στη χώρα,τα νοικοκυρία των μεγάλων πόλεων έπαιρναν ρεύμα εκ περιτροπής και ουσιαστικά ότι ενέργεια υπήρχε στη χώρα προερχόταν από δικές της πηγές που καλύπτουν μετά βίας το 15% των συνολικών αναγκών.Είναι η εποχή της διάσημης "Ειδικής Περιόδου".Εμφανίζονται σημάδια υποσιτισμού μεταξύ των άλλων προβλημάτων και τελικά ανοίγουν τα σύνορα στον μαζικό τουρισμό το 1993 οπότε και ξεσπάει το πρόβλημα της πορνείας,μιας και οι πρώτοι που καταφθάνουν στο νησί αναζητούν φτηνό σεξ με εξωτικές Κουβανές.
Όλα αυτά παράλληλα πάντα με το διαρκές εμπάργκο των Ηνωμένων Πολιτειών.Χοντρικά το εμπάργκο συνίσταται στο ότι πλοία που δένουν σε Κουβανικό λιμάνι απαγορεύεται να δέσουν σε αμερικάνικο για τους επόμενους έξι μήνες,κι όπως καταλαβαίνεται εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή προτιμούν να χάσουν την Κούβα από πελάτη παρά το μεγάλο αφεντικό.Επιπλέον όσες χώρες αναπτύσσουν εμπορική δραστηριότητα με την Κούβα κινδυνεύουν με διάφορα αντίμετρα από τις ΗΠΑ,όπως π.χ. η διακοπή παροχής οποιασδήποτε βοήθειας.Του εμπάργκο εξαιρούνται είδη ανθρωπιστικής ανάγκης στα οποία ΔΕΝ συμπεριλαμβάνονται τα φάρμακα ΑΛΛΑ .... η Coca Cola!!!!
Με την άνοδο αριστερών κυβερνήσεων στην Λατινική Αμερική -αρχής γενομένης από τη Βενεζουέλα του Chavez το '99- η Κούβα ξαναβρίσκει συμμάχους στη περιοχή και σε συνδιασμό με την εξισορρόπηση του τουρισμού (αποθαρρύνθηκε σιγά-σιγά ο σεξοτουρισμός,συγκεκριμένες ζώνες απευθύνθηκαν σε συγκεκριμένο κοινό,όπως δυστυχώς το Βαραδέρο σε ολημερής πιωμένους Καναδούς αλλά θα επανέλθω αργότερα σε αυτό,ανάπτυξη του αγροτουρισμού,κ.α.) βάζει ξανά μπροστά την οικονομία της.Ήδη για να αποφύγουν τις συναλλαγές σε δολάρια,πολλές χώρες στην περιοχή ανταλλάσουν απ'ευθείας σε είδος.'Ισως να έχετε ακούσει για το Γιατροί έναντι Πετρελαίου που εδώ και καιρό εφαρμόζει η Κούβα με τη Βενεζουέλα.
Ταυτόχρονα γίνονται πολλές εργασίες συντήρησης και αναπαλαίωσης σε εκατοντάδες κτήρια σε ολόκληρη την Κούβα με την βοήθεια του ταμείου της UNESCO,ενώ η ίδια η κυβέρνηση συνεχίζει το έργο που άφησε στη μέση από την περίοδο της κρίσης,την ανέγερση νέων κατοικιών δηλαδή και τη συντήρηση των ήδη υπαρχόντων.Πληροφοριακά πέρσι χτίστηκαν περίπου 25.000 νέες κατοικίες στην επικράτεια,που προσφέρονται δωρεάν εννοείται σε οικογένειες,αν και ο αριθμός αυτός είναι κατά πολύ χαμηλότερος των αναγκών.
Εκτός των γειτόνων,ήδη και άλλες παραδοσιακές δυνάμεις έχουν δείξει το ενδιαφέρον τους όπως η Ρωσία και η Κίνα.Η πρώτη υποσχέθηκε πρόσφατα την στήριξη σε επίπεδο υποδομών μέχρι και το πρώτο Κουβανικό αυτοκίνητο,στα πρότυπα του φτηνού Ινδικού αντίστοιχου.Οι Κινέζοι από την άλλη προμηθεύουν το νησί κυρίως με μεταφορικά μέσα αλλά ξεκινάνε να επενδύουν και σε βαριά βιομηχανία.Το 2008 μάλιστα ανακοινώθηκε η ανακάλυψη μεγάλου αποθέματος πετρελαίου στη θαλάσσια περιοχή βόρεια της Αβάνας η εξόρυξη του οποίου προσέκρουσε σε θέματα υφαλοκρηπίδας που έθεσαν οι ΗΠΑ,αλλά και στο αρχικό κόστος εξόρυξης που δύσκολα μπορεί να καλύψει σήμερα η κουβανική κυβέρνηση.Σε απάντηση των δυσκολιών δόθηκαν τα δικαιώματα έρευνας και εξόρυξης σε Κινεζικές εταιρείες κι ας βγάλουν το φίδι -και τι φίδι- απ'τη τρύπα με αυτούς τώρα τα αμερικανάκια.
Διασχίζουμαι το Vedado με προορισμό την Habana Vieja,την παλιά Αβάνα δηλαδή,μέσω του Centro Habana.Ενδιάμεσος σταθμός μας,στα όρια των δύο τελευταίων περιοχών,το διάσημο Capitolio.
Χτίστηκε το 1929 και αποτέλεσε την έδρα των τότε κυβερνήσεων μέχρι και την επανάσταση του '59.Εξωτερικά προσομοιάζει με το Αμερικανικό αλλά οι ομοιότητές του σταματάνε εκεί.Περνόντας το κατώφλι του κτηριού αντικρίζεις "Το άγαλμα της Δημοκρατίας",ένα επίχρυσο άγαλμα ύψους 15 μέτρων εμπνευσμένο από την Θεά Αθηνά το οποίο και αποτελεί το 3ο ψηλότερο άγαλμα σε στεγασμένο χώρο παγκοσμίως.Ο χώρος,γενικώς,δεν εξυπηρετεί πλέον καμία πολιτική δραστηριότητα για να αποφεύγεται η σύνδεση με τα παλαιότερα καθεστώτα.
Η εικόνα γίνεται πιο θελκτική στο μάτι και πιο τουριστική ασφαλώς.Βρίσκομαι στο ιστορικό κέντρο της πόλης που,όπως κάθε πρωτεύουσα που σέβεται τον εαυτό της,είναι πιο προσεγμένο και απευθύνεται προτίστως στον επισκέπτη.Μετά από ένα σύντομο πέρασμα από το μουσείο του Havana Club καταλήγω στα σοκάκια της παλιάς Αβάνας.
Εμπειρία καθηλωτική.Γύρω μου παλία κτήρια αποικιακού ρυθμού που βρίσκονται από την πιο άριστη μέχρι την πιο άθλια κατάσταση,αν και στο ιστορικό κέντρο κυριαρχούν τα καλοδιατηρημένα.Ρούχα κρεμασμένα από τα μπαλκόνια πάνω απ'το κεφάλι σου.Μια μεσήλικη κυρία με τα μπικουτί στα μαλλιά παρακολουθεί την κίνηση στο δρομάκι κάτω από το παράθυρό της.Παρέες ανθρώπων που ακουμπισμένοι στις εξώπορτες των σπιτιών τους συζητάνε για την καθημερινότητα και το baseball φυσικά.Γειτονιά! Αυτό που κάποιοι στην απρόσωπη Αθήνα ποτέ δεν γνωρίσανε ή που κάποιοι παλιότεροι αναπολούν με νοσταλγία.
Comités de Defensa de la Revolución ή αλλιώς C.D.R.
Τι είναι αυτά; Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης.Σχεδόν κάθε γειτονιά έχει και μια τέτοια.Επιγραμματικά μια φορά το χρόνο η γειτονιά ψηφίζει έναν εκπρόσωπο για να οργανώνει και να επιμερίζει τις δουλείες τις γειτονιάς για το επόμενο έτος.Από την καθαριότητα του δρόμου,μέχρι την φροντίδα που μπορεί να χρειάζεται ένας ηλικιωμένος.Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της οργάνωσης αυτής της ισχυρής μονάδας της Κουβανικής κοινωνίας είναι πως όταν ο τυφώνας Katrina βαθμού 5 χτύπησε την Κούβα η χώρα θρήνησε δύο νεκρούς γιατί ακριβώς αυτή η οργάνωση σε επίπεδο γειτονιάς δούλεψε στην εντέλεια.Όταν ο Katrina,υποβαθμισμένος στην κλίμακα 4 έφτασε στη Ν.Ορλεάνη μόνο η πόλη έχασε περίπου 1500 ανθρώπους και εκατοντάδες χιλιάδες ξεσπιτώθηκαν χωρίς να υπολογίσουμε τι συνέβη στην υπόλοιπη αμερικανική επικράτεια.
Η κύρια κριτική κατά των CDR είναι πως εκτός από την οργάνωση που επιφέρουν στο κοινωνικό μοντέλο αποτελούν ταυτόχρονα και τον κύριο πυρήνα του ελέγχου του καθεστώτος επί του λαού στην Κούβα,καθώς ότι συμβαίνει στις γειτονιές το ξέρει και η κυβέρνηση και πράττει αναλόγως για να "διορθωθεί".Δεν εννοώ μπάτσους και δακρυγόνα,αυτά είναι εμπνεύσεις άλλων καθεστώτων πιο "δημοκρατικών".Εκεί ο κύριος μοχλός άσκησης πίεσης είναι οι παροχές με τις οποίες θα ασχοληθούμε αργότερα.
- Cohiba amigo?
Με ρωτάει ένας φτωχοδιάβολος στην πλατεία του καθεδρικού ναού,San Cristobal de la Habana.
-No,gracias.
Δεκάδες άνθρωποι σε όλη την κλασσική διαδρομή που ακολουθούν συνήθως οι τουρίστες στην παλιά Αβάνα προσπαθούν να σου πουλήσουν από πούρα στη μαύρη αγορά (κάντε τη χάρη στον εαυτό σας και μην αγοράσετε ούτε ένα,για το καλό σας,μπορεί να περιέχουν από μπανανόφλουδες μέχρι εφημεριδόχαρτα, μη σας περάσει από το μυαλό ότι αγοράζετε πάντως 1ης ποιότητας κουβανικά πούρα με μερικές δεκάδες pesos) και σχέδια-καρικατούρες του εαυτού σας που ζωγράφισαν την ώρα που περπατούσατε μερικοί ταλαντούχοι σκιτσογράφοι του ποδιού,μέχρι προεπαναστατικά γραμματόσημα.Πολύ πιθανόν να σας αρπάξει και καμία τροφαντή μουλάτα με παραδοσιακή ενδυμασία για να σας φιλήσει στο μάγουλο αφήνοντάς σας ένα τεράστιο κοκκινάδι -για τη φωτογραφία πάντα- έναντι όσων χρημάτων εσείς θελήσετε να δώσετε.
Όλοι πάντως προσπαθούν να προσφέρουν κάτι σε αντάλλαγμα των pesos σας,ενώ ταυτόχρονα είναι εντυπωσιακή η παντελής έλλειψη επαιτείας.Ταυτόχρονα,δύσκολα θα συναντήσετε μικροπωλητές στο δρόμο αφού όλα αυτά τα μικρά χειροτεχνήματα ή σουβενίρ που συνήθως πωλούνται στους τουρίστες θα τα βρείτε είτε σε μικρομάγαζα ή ακόμα καλύτερα στην αγορά λαϊκής τέχνης της Αβάνας που σας συστήνω ανεπιφύλακτα να επισκεφτείτε για τα μικροπράγματα ή και για πιο σοβαρή τέχνη που μπορεί να ενδιαφέρεστε να αγοράσετε (πίνακες,ξυλόγλυπτα,κεραμικά,κλπ.).Εγώ,μια φορά,έγινα θέαμα βγαίνοντας από εκεί με όλα αυτά που κουβαλούσα.
Φαγητό με το γκρούπ μου -μη περιμένετε καμιά gourmet κουζίνα,από μέτρια και κάτω τα φαγητά τους εκτός των θαλασσινών που ξέρουν να τα μαγειρέψουν- και μετά κοπάνα για μια πιο προσωπική επαφή με την ατμόσφαιρα της πόλης.
Χώνομαι στα πιο απόμερα σοκάκια της για να δω αληθινές εικόνες.Μικρά παιδία παίζουν baseball στο πλακόστρωτο.Μια αντροπαρέα σκυμμένη πάνω από το ανοιχτό καπώ μιας σακαράκας προσπαθεί να επιδιορθώσει με ότι υλικά βρει τον κινητήρα της ενώ ταυτόχρονα τσακώνεται για κάτι που δεν καταλαβαίνω αλλά σίγουρα δεν έχει να κάνει με το αμάξι.Τα σπίτια κακοδιατηρημένα,σε κάποιους ίσως να προκαλούσαν και κατάθλιψη,εμένα πάντως μάλλον μου δημιούργησαν την μελαγχολική επιθυμία μιας εποχής που ποτέ δεν έζησα στη χώρα μου αλλά που έχω διαβάσει ή ακούσει πως ήταν πιο ανθρώπινη ακόμα κι αν ήταν πιο δύσκολη.Μιας εποχής που η επικοινωνία με τον διπλανό σου και η αλληλεγγύη είχαν νόημα.Μιας εποχής που δεν σταθμίζονταν όλα με το χρήμα και τον καταναλωτισμό.
Καταλήγω πίσω στο Καπιτώλιο και κάνοντας την βόλτα από τη πίσω πλευρά του αντικρίζω παρέες παιδιών να κάνουν roller-skating όπως επίσης να παίζουν -μα τι άλλο- baseball στο προαύλιο.Λίγο παρακάτω και το εξίσου διάσημο Partagas Factory,εκεί δηλαδή που στρίβωνται κατά κύριο λόγο τα πούρα Partagas.
Οι πόρτες τέντα.Ως fan του είδους κοιτάζω λίγο να δω τι παίζει μιας και μου κάνει εντύπωση να είναι ανοιχτό αφού η ημέρα είναι Κυριακή.Ένας καλοντυμένος κύριος απ'έξω μου λέει να μπω κι ότι λειτουργεί κανονικά.Στη συνέχεια ανακαλύπτω πως απλώς γίνονται κάποιες εργασίες συντήρησης κι ότι δεν είναι ανοιχτό.Βγαίνοντας ο ίδιος κουστουμαρισμένος με ρωτάει "θέλεις καλά,φτηνά πούρα φίλε μου;".Χαχαχα.Μα πόσο τουρίστας φαίνομαι ρε γαμώτο; Τον ευχαριστώ ενώ τον διαολοστέλνω από μέσα μου ταυτόχρονα.
Τσακώνω το πρώτο cocotaxi που βρίσκω και βουρ για το Floridita να ηρεμήσω.Παίρνω,με άλλα λόγια,ένα από αυτά τα τρίκυκλα ταξί με κουβούκλιο και κατευθύνομαι στο εν λόγω μπαρ όπου σύχναζε ο νομπελίστας Ernest Hemingway.Θρυλείται μάλιστα ότι ένα βράδυ ο Hemingway μαζί με τον μπαρμαν του μαγαζιού εφηύραν το Daiquiri,το περίφημο cocktail για το οποίο ακόμα φημίζεται το μαγαζί και η δοκιμή του το επιβεβαιώνει.Με τη συνοδεία από live son και ένα Montecristo No.2 στο χέρι αφήνομαι να χαλαρώσω για καμιά ωρίτσα χωρίς να σκέφτομαι τίποτα απολύτως.
Η επιστροφή μου στο ξενοδοχείο συνοδεύεται με μια ενδιαφέρουσα κουβέντα σε ισπανο-ιταλο-αγγλική διάλεκτο με τον οδηγό του ταξί μου.Λέγοντας του πόσο μου αρέσει η χώρα του και οι άνθρωποί της,όπως επίσης -μεταξύ άλλων- και το επίπεδο της μόρφωσης του λαού,μου απαντάει ότι κι αυτός σπούδασε στη νομική έξι χρόνια και κατέληξε να δουλεύει ταξί και τα σαββατοκύριακα για να ζήσει την οικογένειά του.Αντιλαμβάνομαι τα λεγομενά του και προσπαθώ να του εξηγήσω πως και στην αντίπερα όχθη τα πράγματα δεν είναι καλύτερα.Απλώς εδώ με το πτυχίο διπλώνεις σουβλάκια.Επιμένω λέγοντάς του ότι εκεί ότι και να γίνει έχει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του και δε συναντάει χιλιάδες άστεγους όπως στις "προηγμένες" χώρες.Το αντεπιχείρημά του είναι πως,"ναι έχω σπίτι αλλά μένω εγώ και καμιά δεκαριά μέλη της οικογένειάς μου ακόμα λόγω έλλειψης σπιτιών".Τελικά χωρίζουμε φιλικά και με την πιο ευγενική προσβολή που μου έχει απευθύνει ποτέ άνθρωπος.
-Μη βασανίζεσαι με το τι γίνεται εδώ amigo,μου λέει,κάνεις διακοπές τώρα.Αλλά αύριο θα γυρίσεις πίσω κι εγώ θα είμαι ακόμα εδώ.Μόνο που εγώ δεν μπορώ να έρθω να δω πως ζείς κι εσύ εκεί.
Το βράδυ με βρίσκει σε ένα club για να ακούσω ζωντανή afro-cuban jazz.Είσοδος 10 CUC (8?) με δυό ποτά μέσα.Το σχήμα αποτελείται από καμιά ντουζίνα άτομα που κάνουν rotation στο πάλκο κι ενώ τη μια στιγμή βλέπεις κάποιον να τραγουδάει,στο επόμενο κομμάτι παίζει κρουστά ή σαξόφωνο.Το πρόγραμμα ανοίγει με Νεοϋορκέζικες επιρροές και όσο πάει στρίβει σε πιο άφρο και caribbean vibes,κλείνοντας με ένα κρεσέντο αυτοσχεδιασμού και συμμετοχής του κοινού που σε αφήνει με το αίσθημα του ανικανοποίητου,αφού όλοι εύχονταν να μην τελείωνε.Δυόμιση ώρες επί σκηνής με ένα μικρό διάλειμμα.Πάγια τακτική όλων των συγκροτημάτων σε μαγαζιά ή όχι είναι να περνάει ένα καλαθάκι κάποια στιγμή για συνεισφορά στη μπάντα.Πιστέψτε με είναι τόσο ταλαντούχοι οι μουσικοί στη Κούβα που πάντα δίνεις κάτι με καλή διάθεση κι όχι με το πρέπει στο μυαλό.Εγώ από τους συγκεκριμένους πήρα και το CD τους πάντως.
Η επιστροφή πραγματική εμπειρία.Απ'έξω μας παραλαμβάνει ένα παράνομο ταξί,Lada του '80.Ο τύπος που με ρωτάει αν θέλω ταξί στον έξοδο απ'το μαγαζί είναι άλλος από αυτόν που κάθεται στο τιμόνι.Το Lada -που έχει αναδειχθεί σε σύγχρονο σύμβολο της πόλης- φοβερό.Με αγωνιστικές λευκές λωρίδες στη μέση του καπώ,μαύρα φιμέ τζάμια όλο και διπλή εξάτμιση μπουρί.Κάθομαι μπροστά και η γυναίκα μου ακριβώς πίσω μου.Ο οδηγός μας δεν πρέπει να έχει κλείσει τα 18 ακόμη.Ο απ'έξω με ρωτάει αν έχουμε πρόβλημα να έρθει κι αυτός μαζί.Του λέω κανένα,συλλαμβάνοντας ταυτόχρονα το τρομοκρατημένο βλέμμα της συζύγου μου.Γνωρίζω καλά ότι είναι απόλυτα ασφαλές αυτό που κάνουμε κι εξάλλου το βράδυ στη πόλη τα παράνομα ταξί είναι που κινούνται κυρίως.
Στην πορεία καταλαβαίνω τη χρησιμότητα του δεύτερου τύπου.Κατ'αρχήν η πλάτη του καθίσματος του οδηγού είναι χαλασμένη με αποτέλεσμα να την στηρίζει ο άλλος από πίσω με τα γόνατά του για να μην κοιτάζει ο οδηγός την οροφή.Επιπλέον ο πιτσιρικάς στο τιμόνι μαθαίνει τώρα τα κατατόπια και ο άλλος του εξηγεί από που να μας πάει στο ξενοδοχείο αποφεύγοντας την πιο εύκολη διαδρομή,της παραλιακής,που έχει συχνά μπλόκα.Εννοείται πως ακόμα κι αν μας σταματούσανε ο τουρίστας δεν φταίει ποτέ.Στο ξενοδοχείο βεβαίως οι "παράνομοι" δεν σε αφήνουν απ'έξω γιατί τρώνε κράξιμο,απλώς σε αμολάνε λίγο παρακάτω.
Η επόμενη μέρα αφιερωμένη σε βόλτες στην πόλη,επίσκεψη στο "Μουσείο της Επανάστασης " και κάθε είδους αγορές.Αν θέλετε τη συμβουλή μου -και ταιριάζει στο ύφος του σπιτιού σας,αν και κάτι θα βρείτε να ταιριάζει- αγοράστε κανέναν πίνακα.Έχετε μόνο υπόψιν πως οτιδήποτε μεγαλύτερο του Α4 μεγέθους πρέπει να συνοδεύεται από απόδειξη για να βγει απ'τη χώρα.
Έχω αποτυπώσει ένα μείγμα προσωπικής οπτικής,ιστορικών στοιχείων και καταστάσεων που άκουσα να μου διηγείται "κάποιος" εκεί.
Ξέρω καλά ότι δεν αντέχω να σταθώ δίπλα σε άλλα θηρία καταγραφής του νησιού εντός του φόρουμ αλλά νοιώθω την ανάγκη να μοιραστώ έστω κι αυτό το ελάχιστο μαζί σας.
..................................................................................................
Το αεροπλάνο τραντάζεται ελαφρά.Γλυκό το χέρι του Ισπανού,σκέφτομαι.Bienvenidos a Cuba!
Επιτέλους,η στιγμή που ονειρευόμουν χρόνια έφτασε.Η κούραση του δεκαώρου πάνω απ'τον Ατλαντικό σε συνδιασμό με τη νυχτερινή άφιξη δεν αφήνει το συναίσθημα να εκδηλωθεί όπως φανταζόμουν.Βαλίτσες και συνάλλαγμα.
Μάθημα 1ο : Το χρήμα στη Κούβα
Στη χώρα κυκλοφορεί το Cuban Peso (CUP) για συναλλαγές καθαρά μεταξύ των ντόπιων -είναι και το νόμισμα στο οποίο πληρώνονται οι κρατικοί μισθοί- και πιθανότατα δεν θα το πιάσετε καν στα χέρια σας.Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης(1991) το νόμισμα ευτελίστηκε σε αξία με αναλογία μέχρι και 1/150 του ευρώ.Το 2010 έχει ανέβει περίπου στο 1/24 με πρόβλεψη για νέα ανατίμηση εντός του επόμενου έτους στο 1/18.
Με το άνοιγμα του τουρισμού το 1992 αρχίζει να εισρέει ξένο χρήμα στη χώρα -βασικά το δολάριο- δημιουργώντας στην ουσία μια οικονομία δύο ταχυτήτων.Αυτή των CUP και αυτή του δολαρίου,με επακόλουθο την ανάπτυξη τεράστιων ανισοτήτων μεταξύ του πληθυσμού που εμπλέκεται με κάποιο τρόπο στη διακίνηση του αμερικανικού νομίσματος και των υπολοίπων.
Το 1994 η κουβανική κυβέρνηση εισάγει το Peso Convertible(CUC) ως τουριστικό συνάλλαγμα που είναι ανταλλάξιμο ένα προς ένα με το δολάριο σε μια προσπάθεια να "μαζέψει" την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.Μέχρι το 2004 και τα τρία νομίσματα θα κυκλοφορούν παράλληλα οπότε και αποφασίζεται η πλήρης απόσυρση του δολαρίου από την αγορά.Σήμερα το CUC έχει ισοτιμία περίπου 1/1,2 ευρώ.Το δολάριο δε,επιδέχεται επιπλέον προμήθεια 10% στα ανταλλακτήρια ως αντίμετρο στην πολιτική των ΗΠΑ.To CUC είναι εκτός του νομίσματος των τουριστών και αυτό με το οποίο κινείται -πέραν των πολύ βασικών αγαθών- ο μέσος Κουβανός.
Η μεταφορά στο ξενοδοχείο με το πούλμαν και οι πρώτες πληροφορίες που πέφτουν βροχή από έναν ξεναγό-φαινόμενο με αφήνουν να πάρω απλώς μια ελάχιστη ιδέα του περιβάλλοντος που διασχίζω διακρίνοντας αραιά και που τα διάσημα 30's και 50's αμερικάνικα αυτοκίνητα που ακόμα διασχίζουν όλο το νησί.
Η υπερένταση του ταξιδιού δεν μου επιτρέπει την άμεση κατάκλυση στο κρεβάτι και θα καταφύγω στο λόμπυ του ξενοδοχείου μου για να "κάψω" το πρώτο από μια σειρά πούρων,σε αυτό το ταξίδι,που με βοηθάει να χαλαρώσω και να συνειδητοποιήσω καλύτερα σε ποιό έδαφος πατάω.
"Εφτά και μισή " φωνάζει το ξυπνητήρι μου.Ανοίγω τα μάτια μου και πετάγομαι απ'το κρεβάτι.Τραβάω την κουρτίνα και να'τη.Η διάσημη Malecon της Αβάνας.Ο παραλιακός δρόμος δηλαδή της πρωτεύουσας που έχει αποτυπωθεί σε άπειρα φιλμ και πίνακες τον τελευταίο αιώνα.Οκτώ χιλιόμετρα σε μήκος,οφείλει την ύπαρξή του στους άσπονδους εχθρούς αυτής της χώρας,μην επαναλαμβάνω συνεχώς το όνομα.
Κατά μήκος της δεσπόζουν διάφορα μνημεία και κτήρια μεταξύ των οποίων το επιβλητικό Hotel Nacional,άλλοτε άντρο των πιο γνωστών μαφιόζων της Κούβας και της Φλόριδα,αλλά και το κτήριο των ενδιαφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής,της de facto πρεσβείας των ΗΠΑ στη Κούβα με άλλα λόγια.
Οι διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών έχουν επίσημα διακοπεί από το 1961 οπότε και ανακοινώθηκε η σοσιαλιστική φύση της επανάστασης από τον ηγέτη της,Φιντέλ Κάστρο.Έκτοτε τα δύο κράτη εξυπηρετούνται για τις υποθέσεις τους στα απέναντι εδάφη μέσω παραρτημάτων της Ελβετικής πρεσβείας εκεί,αλλά σε ανεξάρτητα κτήρια από αυτήν.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει,σε ότι αφορά την Κούβα,ότι μπροστά στο κτήριο των ΗΠΑ το 2000 φτιάχτηκε η Jose Marti Anti-Imperialist Plaza για διαδηλώσεις εναντίον της αμερικανικής πολιτικής,με αφορμή την τότε διάσημη υπόθεση του μικρού Elian Gonzalez.Το 2006 στην οροφή του εν λόγω κτηρίου άρχισαν να προβάλλονται προπαγανδιστικά μηνύματα σε ηλεκτρονικό πίνακα εναντίον της κυβέρνησης Κάστρο.Σε απάντηση της κίνησης αυτής υψώθηκαν 138 ιστοί με μαύρες σημαίες και ενα λευκό αστέρι η καθεμία πάνω της,ως ένδειξη πένθους για τα θύματα από τρομοκρατικές ενέργειες των ΗΠΑ εναντίον της Κούβας από το 1959 και ύστερα.Μεταξύ αυτών οι 73 νεκροί της πτήσης Cubana 455 τον βομβιστή της οποίας - Luis Posada Carilles- προστατεύουν χρόνια τώρα οι δημοκράτες αντιτερορίστες καουμπόϋδες.
Είμαι ήδη καθ'οδόν και βλέπω όλα αυτά με τα μάτια μου.Ο καιρός ψυχρός για τέτοια εποχή στη Κούβα.Γενικώς δεν ευχαριστήθηκα ζέστη στο διάστημα που έμεινα εκεί,αν και την επισκέφτηκα στην καλύτερη,θεωρητικά,εποχή του χρόνου.Ώσπου σε μια από τις στροφές που κάνει το πούλμαν του οποίου επιβαίνω εμφανίζεται αυτή η τόσο γνώριμη μορφή,που μυρίζει επανάσταση από μίλια.Ο πιο ολοκληρωμένος άνθρωπος του 20ου αιώνα,σύμφωνα με το Σαρτρ.Η εικόνα του Che δεσπόζει στη πρόσοψη του υπουργείου εσωτερικών και επιβλέπει την πλατεία της επανάστασης,την πλατεία που επί σειρά ετών έβγαζε τους λόγους του μπροστά σε εκατομμύρια λαού ο τόσο χαρισματικός ομιλητής Φιντέλ.
Δίπλα του ακριβώς φιλοτεχνήθηκε πρόσφατα στην πρόσοψη του υπουργείου επικοινωνιών η μορφή του φίλου του και alter ego του,Camilo Cienfuegos,πράγμα που με εκπλήσσει ευχάριστα μιας και μου είναι πολύ συμπαθής ως ιστορική φιγούρα.Δύο ακόμα κτήρια τυχαίνει να βρίσκονται σε κάποιο σημείο της πλατείας που κακές γλώσσες λένε ότι περιμένουν τους άλλους δύο που απομένουν να αποθανατιστούν.
Μπαίνω σιγά σιγά πιο βαθειά στην Αβάνα και ο ρυθμός των εικόνων είναι καταιγιστικός,όπως και οι πληροφορίες που φτάνουν στα αυτιά μου από το προαναφερθέν φαινόμενο που σας έλεγα παραπάνω.
Από τις επαύλεις στα χαμόσπιτα και από τα μικρά καφέ του δρόμου σε μαγαζιά με ηλεκτρικές συσκευές.Έχω μπερδευτεί πλήρως.Ευτυχώς η συζήτηση που ξεκινάει μέσα στο πούλμαν με βοηθάει να ξεδιαλύνω αρκετά πράγματα και να κατανοήσω τη σημερινή κατάσταση και καθημερινότητα στη Κούβα,πράγμα που θα κάνει ευκολότερη την παραμονή μου τις επόμενες ημέρες εκεί.
Καλό θα ήταν να το κάνω κι εγώ τώρα για να μην αφήνω κενά για αργότερα.
Μάθημα 2ο: Η Κούβα στον Εικοστό Πρώτο Αιώνα
Κατ'αρχήν,και για να τελειώνουμε με αυτό,αν έχετε στο μυαλό σας Λατινοαμερικάνικες μπανανίες,Κεντροαφρικανικές χούντες και Νοτιοασιατική εξαθλίωση απλά ξεχάστε το.Είναι γεγονός πως τη δεκαετία του '90 -και ειδικά μέχρι το 1996- η Κούβα πέρασε μια πολύ δύσκολη περίοδο την οποία σήμερα έχει αφήσει αρκετά πίσω της.Δεν μιλάω βέβαια για κανέναν επίγειο παράδεισο αλλά.....
όχι,όχι μη παρασύρομαι,θα τα πάμε με τη σειρά.
Μετά την πτώση του Ανατολικού μπλόκ η Κουβανική Δημοκρατία έμεινε χωρίς συμμάχους στον πλανήτη και κυρίως χωρίς πετρέλαιο.Οι εξαγωγές της μειώθηκαν κατά 80% και το ΑΕΠ της υποχώρησε κατά 35 μονάδες.Στην πράξη η χώρα γύρισε 30 χρόνια πίσω,οι μεταφορές σχεδόν διεκόπησαν μέσα στη χώρα,τα νοικοκυρία των μεγάλων πόλεων έπαιρναν ρεύμα εκ περιτροπής και ουσιαστικά ότι ενέργεια υπήρχε στη χώρα προερχόταν από δικές της πηγές που καλύπτουν μετά βίας το 15% των συνολικών αναγκών.Είναι η εποχή της διάσημης "Ειδικής Περιόδου".Εμφανίζονται σημάδια υποσιτισμού μεταξύ των άλλων προβλημάτων και τελικά ανοίγουν τα σύνορα στον μαζικό τουρισμό το 1993 οπότε και ξεσπάει το πρόβλημα της πορνείας,μιας και οι πρώτοι που καταφθάνουν στο νησί αναζητούν φτηνό σεξ με εξωτικές Κουβανές.
Όλα αυτά παράλληλα πάντα με το διαρκές εμπάργκο των Ηνωμένων Πολιτειών.Χοντρικά το εμπάργκο συνίσταται στο ότι πλοία που δένουν σε Κουβανικό λιμάνι απαγορεύεται να δέσουν σε αμερικάνικο για τους επόμενους έξι μήνες,κι όπως καταλαβαίνεται εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή προτιμούν να χάσουν την Κούβα από πελάτη παρά το μεγάλο αφεντικό.Επιπλέον όσες χώρες αναπτύσσουν εμπορική δραστηριότητα με την Κούβα κινδυνεύουν με διάφορα αντίμετρα από τις ΗΠΑ,όπως π.χ. η διακοπή παροχής οποιασδήποτε βοήθειας.Του εμπάργκο εξαιρούνται είδη ανθρωπιστικής ανάγκης στα οποία ΔΕΝ συμπεριλαμβάνονται τα φάρμακα ΑΛΛΑ .... η Coca Cola!!!!
Με την άνοδο αριστερών κυβερνήσεων στην Λατινική Αμερική -αρχής γενομένης από τη Βενεζουέλα του Chavez το '99- η Κούβα ξαναβρίσκει συμμάχους στη περιοχή και σε συνδιασμό με την εξισορρόπηση του τουρισμού (αποθαρρύνθηκε σιγά-σιγά ο σεξοτουρισμός,συγκεκριμένες ζώνες απευθύνθηκαν σε συγκεκριμένο κοινό,όπως δυστυχώς το Βαραδέρο σε ολημερής πιωμένους Καναδούς αλλά θα επανέλθω αργότερα σε αυτό,ανάπτυξη του αγροτουρισμού,κ.α.) βάζει ξανά μπροστά την οικονομία της.Ήδη για να αποφύγουν τις συναλλαγές σε δολάρια,πολλές χώρες στην περιοχή ανταλλάσουν απ'ευθείας σε είδος.'Ισως να έχετε ακούσει για το Γιατροί έναντι Πετρελαίου που εδώ και καιρό εφαρμόζει η Κούβα με τη Βενεζουέλα.
Ταυτόχρονα γίνονται πολλές εργασίες συντήρησης και αναπαλαίωσης σε εκατοντάδες κτήρια σε ολόκληρη την Κούβα με την βοήθεια του ταμείου της UNESCO,ενώ η ίδια η κυβέρνηση συνεχίζει το έργο που άφησε στη μέση από την περίοδο της κρίσης,την ανέγερση νέων κατοικιών δηλαδή και τη συντήρηση των ήδη υπαρχόντων.Πληροφοριακά πέρσι χτίστηκαν περίπου 25.000 νέες κατοικίες στην επικράτεια,που προσφέρονται δωρεάν εννοείται σε οικογένειες,αν και ο αριθμός αυτός είναι κατά πολύ χαμηλότερος των αναγκών.
Εκτός των γειτόνων,ήδη και άλλες παραδοσιακές δυνάμεις έχουν δείξει το ενδιαφέρον τους όπως η Ρωσία και η Κίνα.Η πρώτη υποσχέθηκε πρόσφατα την στήριξη σε επίπεδο υποδομών μέχρι και το πρώτο Κουβανικό αυτοκίνητο,στα πρότυπα του φτηνού Ινδικού αντίστοιχου.Οι Κινέζοι από την άλλη προμηθεύουν το νησί κυρίως με μεταφορικά μέσα αλλά ξεκινάνε να επενδύουν και σε βαριά βιομηχανία.Το 2008 μάλιστα ανακοινώθηκε η ανακάλυψη μεγάλου αποθέματος πετρελαίου στη θαλάσσια περιοχή βόρεια της Αβάνας η εξόρυξη του οποίου προσέκρουσε σε θέματα υφαλοκρηπίδας που έθεσαν οι ΗΠΑ,αλλά και στο αρχικό κόστος εξόρυξης που δύσκολα μπορεί να καλύψει σήμερα η κουβανική κυβέρνηση.Σε απάντηση των δυσκολιών δόθηκαν τα δικαιώματα έρευνας και εξόρυξης σε Κινεζικές εταιρείες κι ας βγάλουν το φίδι -και τι φίδι- απ'τη τρύπα με αυτούς τώρα τα αμερικανάκια.
Διασχίζουμαι το Vedado με προορισμό την Habana Vieja,την παλιά Αβάνα δηλαδή,μέσω του Centro Habana.Ενδιάμεσος σταθμός μας,στα όρια των δύο τελευταίων περιοχών,το διάσημο Capitolio.
Χτίστηκε το 1929 και αποτέλεσε την έδρα των τότε κυβερνήσεων μέχρι και την επανάσταση του '59.Εξωτερικά προσομοιάζει με το Αμερικανικό αλλά οι ομοιότητές του σταματάνε εκεί.Περνόντας το κατώφλι του κτηριού αντικρίζεις "Το άγαλμα της Δημοκρατίας",ένα επίχρυσο άγαλμα ύψους 15 μέτρων εμπνευσμένο από την Θεά Αθηνά το οποίο και αποτελεί το 3ο ψηλότερο άγαλμα σε στεγασμένο χώρο παγκοσμίως.Ο χώρος,γενικώς,δεν εξυπηρετεί πλέον καμία πολιτική δραστηριότητα για να αποφεύγεται η σύνδεση με τα παλαιότερα καθεστώτα.
Η εικόνα γίνεται πιο θελκτική στο μάτι και πιο τουριστική ασφαλώς.Βρίσκομαι στο ιστορικό κέντρο της πόλης που,όπως κάθε πρωτεύουσα που σέβεται τον εαυτό της,είναι πιο προσεγμένο και απευθύνεται προτίστως στον επισκέπτη.Μετά από ένα σύντομο πέρασμα από το μουσείο του Havana Club καταλήγω στα σοκάκια της παλιάς Αβάνας.
Εμπειρία καθηλωτική.Γύρω μου παλία κτήρια αποικιακού ρυθμού που βρίσκονται από την πιο άριστη μέχρι την πιο άθλια κατάσταση,αν και στο ιστορικό κέντρο κυριαρχούν τα καλοδιατηρημένα.Ρούχα κρεμασμένα από τα μπαλκόνια πάνω απ'το κεφάλι σου.Μια μεσήλικη κυρία με τα μπικουτί στα μαλλιά παρακολουθεί την κίνηση στο δρομάκι κάτω από το παράθυρό της.Παρέες ανθρώπων που ακουμπισμένοι στις εξώπορτες των σπιτιών τους συζητάνε για την καθημερινότητα και το baseball φυσικά.Γειτονιά! Αυτό που κάποιοι στην απρόσωπη Αθήνα ποτέ δεν γνωρίσανε ή που κάποιοι παλιότεροι αναπολούν με νοσταλγία.
Comités de Defensa de la Revolución ή αλλιώς C.D.R.
Τι είναι αυτά; Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης.Σχεδόν κάθε γειτονιά έχει και μια τέτοια.Επιγραμματικά μια φορά το χρόνο η γειτονιά ψηφίζει έναν εκπρόσωπο για να οργανώνει και να επιμερίζει τις δουλείες τις γειτονιάς για το επόμενο έτος.Από την καθαριότητα του δρόμου,μέχρι την φροντίδα που μπορεί να χρειάζεται ένας ηλικιωμένος.Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της οργάνωσης αυτής της ισχυρής μονάδας της Κουβανικής κοινωνίας είναι πως όταν ο τυφώνας Katrina βαθμού 5 χτύπησε την Κούβα η χώρα θρήνησε δύο νεκρούς γιατί ακριβώς αυτή η οργάνωση σε επίπεδο γειτονιάς δούλεψε στην εντέλεια.Όταν ο Katrina,υποβαθμισμένος στην κλίμακα 4 έφτασε στη Ν.Ορλεάνη μόνο η πόλη έχασε περίπου 1500 ανθρώπους και εκατοντάδες χιλιάδες ξεσπιτώθηκαν χωρίς να υπολογίσουμε τι συνέβη στην υπόλοιπη αμερικανική επικράτεια.
Η κύρια κριτική κατά των CDR είναι πως εκτός από την οργάνωση που επιφέρουν στο κοινωνικό μοντέλο αποτελούν ταυτόχρονα και τον κύριο πυρήνα του ελέγχου του καθεστώτος επί του λαού στην Κούβα,καθώς ότι συμβαίνει στις γειτονιές το ξέρει και η κυβέρνηση και πράττει αναλόγως για να "διορθωθεί".Δεν εννοώ μπάτσους και δακρυγόνα,αυτά είναι εμπνεύσεις άλλων καθεστώτων πιο "δημοκρατικών".Εκεί ο κύριος μοχλός άσκησης πίεσης είναι οι παροχές με τις οποίες θα ασχοληθούμε αργότερα.
- Cohiba amigo?
Με ρωτάει ένας φτωχοδιάβολος στην πλατεία του καθεδρικού ναού,San Cristobal de la Habana.
-No,gracias.
Δεκάδες άνθρωποι σε όλη την κλασσική διαδρομή που ακολουθούν συνήθως οι τουρίστες στην παλιά Αβάνα προσπαθούν να σου πουλήσουν από πούρα στη μαύρη αγορά (κάντε τη χάρη στον εαυτό σας και μην αγοράσετε ούτε ένα,για το καλό σας,μπορεί να περιέχουν από μπανανόφλουδες μέχρι εφημεριδόχαρτα, μη σας περάσει από το μυαλό ότι αγοράζετε πάντως 1ης ποιότητας κουβανικά πούρα με μερικές δεκάδες pesos) και σχέδια-καρικατούρες του εαυτού σας που ζωγράφισαν την ώρα που περπατούσατε μερικοί ταλαντούχοι σκιτσογράφοι του ποδιού,μέχρι προεπαναστατικά γραμματόσημα.Πολύ πιθανόν να σας αρπάξει και καμία τροφαντή μουλάτα με παραδοσιακή ενδυμασία για να σας φιλήσει στο μάγουλο αφήνοντάς σας ένα τεράστιο κοκκινάδι -για τη φωτογραφία πάντα- έναντι όσων χρημάτων εσείς θελήσετε να δώσετε.
Όλοι πάντως προσπαθούν να προσφέρουν κάτι σε αντάλλαγμα των pesos σας,ενώ ταυτόχρονα είναι εντυπωσιακή η παντελής έλλειψη επαιτείας.Ταυτόχρονα,δύσκολα θα συναντήσετε μικροπωλητές στο δρόμο αφού όλα αυτά τα μικρά χειροτεχνήματα ή σουβενίρ που συνήθως πωλούνται στους τουρίστες θα τα βρείτε είτε σε μικρομάγαζα ή ακόμα καλύτερα στην αγορά λαϊκής τέχνης της Αβάνας που σας συστήνω ανεπιφύλακτα να επισκεφτείτε για τα μικροπράγματα ή και για πιο σοβαρή τέχνη που μπορεί να ενδιαφέρεστε να αγοράσετε (πίνακες,ξυλόγλυπτα,κεραμικά,κλπ.).Εγώ,μια φορά,έγινα θέαμα βγαίνοντας από εκεί με όλα αυτά που κουβαλούσα.
Φαγητό με το γκρούπ μου -μη περιμένετε καμιά gourmet κουζίνα,από μέτρια και κάτω τα φαγητά τους εκτός των θαλασσινών που ξέρουν να τα μαγειρέψουν- και μετά κοπάνα για μια πιο προσωπική επαφή με την ατμόσφαιρα της πόλης.
Χώνομαι στα πιο απόμερα σοκάκια της για να δω αληθινές εικόνες.Μικρά παιδία παίζουν baseball στο πλακόστρωτο.Μια αντροπαρέα σκυμμένη πάνω από το ανοιχτό καπώ μιας σακαράκας προσπαθεί να επιδιορθώσει με ότι υλικά βρει τον κινητήρα της ενώ ταυτόχρονα τσακώνεται για κάτι που δεν καταλαβαίνω αλλά σίγουρα δεν έχει να κάνει με το αμάξι.Τα σπίτια κακοδιατηρημένα,σε κάποιους ίσως να προκαλούσαν και κατάθλιψη,εμένα πάντως μάλλον μου δημιούργησαν την μελαγχολική επιθυμία μιας εποχής που ποτέ δεν έζησα στη χώρα μου αλλά που έχω διαβάσει ή ακούσει πως ήταν πιο ανθρώπινη ακόμα κι αν ήταν πιο δύσκολη.Μιας εποχής που η επικοινωνία με τον διπλανό σου και η αλληλεγγύη είχαν νόημα.Μιας εποχής που δεν σταθμίζονταν όλα με το χρήμα και τον καταναλωτισμό.
Καταλήγω πίσω στο Καπιτώλιο και κάνοντας την βόλτα από τη πίσω πλευρά του αντικρίζω παρέες παιδιών να κάνουν roller-skating όπως επίσης να παίζουν -μα τι άλλο- baseball στο προαύλιο.Λίγο παρακάτω και το εξίσου διάσημο Partagas Factory,εκεί δηλαδή που στρίβωνται κατά κύριο λόγο τα πούρα Partagas.
Οι πόρτες τέντα.Ως fan του είδους κοιτάζω λίγο να δω τι παίζει μιας και μου κάνει εντύπωση να είναι ανοιχτό αφού η ημέρα είναι Κυριακή.Ένας καλοντυμένος κύριος απ'έξω μου λέει να μπω κι ότι λειτουργεί κανονικά.Στη συνέχεια ανακαλύπτω πως απλώς γίνονται κάποιες εργασίες συντήρησης κι ότι δεν είναι ανοιχτό.Βγαίνοντας ο ίδιος κουστουμαρισμένος με ρωτάει "θέλεις καλά,φτηνά πούρα φίλε μου;".Χαχαχα.Μα πόσο τουρίστας φαίνομαι ρε γαμώτο; Τον ευχαριστώ ενώ τον διαολοστέλνω από μέσα μου ταυτόχρονα.
Τσακώνω το πρώτο cocotaxi που βρίσκω και βουρ για το Floridita να ηρεμήσω.Παίρνω,με άλλα λόγια,ένα από αυτά τα τρίκυκλα ταξί με κουβούκλιο και κατευθύνομαι στο εν λόγω μπαρ όπου σύχναζε ο νομπελίστας Ernest Hemingway.Θρυλείται μάλιστα ότι ένα βράδυ ο Hemingway μαζί με τον μπαρμαν του μαγαζιού εφηύραν το Daiquiri,το περίφημο cocktail για το οποίο ακόμα φημίζεται το μαγαζί και η δοκιμή του το επιβεβαιώνει.Με τη συνοδεία από live son και ένα Montecristo No.2 στο χέρι αφήνομαι να χαλαρώσω για καμιά ωρίτσα χωρίς να σκέφτομαι τίποτα απολύτως.
Η επιστροφή μου στο ξενοδοχείο συνοδεύεται με μια ενδιαφέρουσα κουβέντα σε ισπανο-ιταλο-αγγλική διάλεκτο με τον οδηγό του ταξί μου.Λέγοντας του πόσο μου αρέσει η χώρα του και οι άνθρωποί της,όπως επίσης -μεταξύ άλλων- και το επίπεδο της μόρφωσης του λαού,μου απαντάει ότι κι αυτός σπούδασε στη νομική έξι χρόνια και κατέληξε να δουλεύει ταξί και τα σαββατοκύριακα για να ζήσει την οικογένειά του.Αντιλαμβάνομαι τα λεγομενά του και προσπαθώ να του εξηγήσω πως και στην αντίπερα όχθη τα πράγματα δεν είναι καλύτερα.Απλώς εδώ με το πτυχίο διπλώνεις σουβλάκια.Επιμένω λέγοντάς του ότι εκεί ότι και να γίνει έχει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του και δε συναντάει χιλιάδες άστεγους όπως στις "προηγμένες" χώρες.Το αντεπιχείρημά του είναι πως,"ναι έχω σπίτι αλλά μένω εγώ και καμιά δεκαριά μέλη της οικογένειάς μου ακόμα λόγω έλλειψης σπιτιών".Τελικά χωρίζουμε φιλικά και με την πιο ευγενική προσβολή που μου έχει απευθύνει ποτέ άνθρωπος.
-Μη βασανίζεσαι με το τι γίνεται εδώ amigo,μου λέει,κάνεις διακοπές τώρα.Αλλά αύριο θα γυρίσεις πίσω κι εγώ θα είμαι ακόμα εδώ.Μόνο που εγώ δεν μπορώ να έρθω να δω πως ζείς κι εσύ εκεί.
Το βράδυ με βρίσκει σε ένα club για να ακούσω ζωντανή afro-cuban jazz.Είσοδος 10 CUC (8?) με δυό ποτά μέσα.Το σχήμα αποτελείται από καμιά ντουζίνα άτομα που κάνουν rotation στο πάλκο κι ενώ τη μια στιγμή βλέπεις κάποιον να τραγουδάει,στο επόμενο κομμάτι παίζει κρουστά ή σαξόφωνο.Το πρόγραμμα ανοίγει με Νεοϋορκέζικες επιρροές και όσο πάει στρίβει σε πιο άφρο και caribbean vibes,κλείνοντας με ένα κρεσέντο αυτοσχεδιασμού και συμμετοχής του κοινού που σε αφήνει με το αίσθημα του ανικανοποίητου,αφού όλοι εύχονταν να μην τελείωνε.Δυόμιση ώρες επί σκηνής με ένα μικρό διάλειμμα.Πάγια τακτική όλων των συγκροτημάτων σε μαγαζιά ή όχι είναι να περνάει ένα καλαθάκι κάποια στιγμή για συνεισφορά στη μπάντα.Πιστέψτε με είναι τόσο ταλαντούχοι οι μουσικοί στη Κούβα που πάντα δίνεις κάτι με καλή διάθεση κι όχι με το πρέπει στο μυαλό.Εγώ από τους συγκεκριμένους πήρα και το CD τους πάντως.
Η επιστροφή πραγματική εμπειρία.Απ'έξω μας παραλαμβάνει ένα παράνομο ταξί,Lada του '80.Ο τύπος που με ρωτάει αν θέλω ταξί στον έξοδο απ'το μαγαζί είναι άλλος από αυτόν που κάθεται στο τιμόνι.Το Lada -που έχει αναδειχθεί σε σύγχρονο σύμβολο της πόλης- φοβερό.Με αγωνιστικές λευκές λωρίδες στη μέση του καπώ,μαύρα φιμέ τζάμια όλο και διπλή εξάτμιση μπουρί.Κάθομαι μπροστά και η γυναίκα μου ακριβώς πίσω μου.Ο οδηγός μας δεν πρέπει να έχει κλείσει τα 18 ακόμη.Ο απ'έξω με ρωτάει αν έχουμε πρόβλημα να έρθει κι αυτός μαζί.Του λέω κανένα,συλλαμβάνοντας ταυτόχρονα το τρομοκρατημένο βλέμμα της συζύγου μου.Γνωρίζω καλά ότι είναι απόλυτα ασφαλές αυτό που κάνουμε κι εξάλλου το βράδυ στη πόλη τα παράνομα ταξί είναι που κινούνται κυρίως.
Στην πορεία καταλαβαίνω τη χρησιμότητα του δεύτερου τύπου.Κατ'αρχήν η πλάτη του καθίσματος του οδηγού είναι χαλασμένη με αποτέλεσμα να την στηρίζει ο άλλος από πίσω με τα γόνατά του για να μην κοιτάζει ο οδηγός την οροφή.Επιπλέον ο πιτσιρικάς στο τιμόνι μαθαίνει τώρα τα κατατόπια και ο άλλος του εξηγεί από που να μας πάει στο ξενοδοχείο αποφεύγοντας την πιο εύκολη διαδρομή,της παραλιακής,που έχει συχνά μπλόκα.Εννοείται πως ακόμα κι αν μας σταματούσανε ο τουρίστας δεν φταίει ποτέ.Στο ξενοδοχείο βεβαίως οι "παράνομοι" δεν σε αφήνουν απ'έξω γιατί τρώνε κράξιμο,απλώς σε αμολάνε λίγο παρακάτω.
Η επόμενη μέρα αφιερωμένη σε βόλτες στην πόλη,επίσκεψη στο "Μουσείο της Επανάστασης " και κάθε είδους αγορές.Αν θέλετε τη συμβουλή μου -και ταιριάζει στο ύφος του σπιτιού σας,αν και κάτι θα βρείτε να ταιριάζει- αγοράστε κανέναν πίνακα.Έχετε μόνο υπόψιν πως οτιδήποτε μεγαλύτερο του Α4 μεγέθους πρέπει να συνοδεύεται από απόδειξη για να βγει απ'τη χώρα.
Attachments
-
83,8 KB Προβολές: 133
-
22,8 KB Προβολές: 235
Last edited by a moderator: