Η Κέα (Τζιά) είναι ένα μικρό νησί. Ανήκει στις Κυκλάδες, απέχει μόλις μια ώρα από το Λαύριο και βρίσκεται πίσω από τη Μακρόνησο. Ενα νησί ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, με ωραίες και πεντακάθαρες παραλίες, ιδανικό για οικογένειες, με πλούσια ιστορία, που ξεκινά από την Αρχαιότητα, την εποχή του Χαλκού και το τέλος των Μυκηναϊκών χρόνων, την Ενετοκρατία, την Τουρκοκρατία και, τέλος, το Βυζάντιο.
Το εργοστάσιο της Εμαγιέ και οι βελανιδιές...
Το νησί πρωτοκατοικείται από τα νεολιθικά χρόνια, ακμάζει την εποχή του χαλκού, ενώ οι κάτοικοί του θεωρούνται πρόγονοι των Ιώνων. Τότε, δέσποζε στο νησί η τετράπολις, δηλαδή οι τέσσερις ιστορικές μυθικές πόλεις που υπάρχουν και σήμερα: η Ιουλίδα, που είναι η σημερινή Χώρα στο κέντρο του νησιού, η Κορησσία το λιμάνι, η Καρθαία στις Πόλες με τον πλούτο των αρχαιολογικών ανασκαφών και η Ποιήσσα οι σημερινές Ποίσσες, η εύφορη κοιλάδα του νησιού.
Στην Κορησσία, κάτω στο λιμάνι, υπάρχει το παλιό εργοστάσιο της Εμαγιέ, που λειτουργούσε στην Κέα από το 1927 έως το 1957. Αποτελεί διατηρητέο μνημείο, μοναδικό δείγμα της βιομηχανικής κληρονομιάς, που σημάδεψε την κοινωνική και οικονομική ζωή των κατοίκων της. Την καμινάδα του, την είχαμε δει από το πλοίο καθώς μπαίναμε στο λιμάνι, αλλά δεν ξέραμε τι εργοστάσιο ήταν. Οι ντόπιοι μας είπαν για την ιστορία του και εμείς τη μοιραζόμαστε μαζί σας.
Το Γυαλισκάρι της Τζιας
Το εργοστάσιο της Εμαγιέ ήταν το μοναδικό ελληνικό εργοστάσιο παραγωγής εσμαλτωμένων σκευών καθημερινής χρήσης και ατομικής υγιεινής. Παρήγαγε κατσαρόλες, τηγάνια, πιάτα, κανάτες, κύπελλα, κουβάδες, μπιντέδες, επιγραφές, διαφημιστικές πινακίδες, διαφημίσεις για μπύρες, μακαρόνια, τσιγάρα, κλπ. Η πλούσια γκάμα των ειδών αυτών, καθώς και η χρηστική τους αξία, τα έκανε ανεκτίμητα και μοναδικά για την εποχή, αφού δεν υπήρχε άλλο προϊόν, που να έχει τέτοια απήχηση σε χιλιάδες ανθρώπους, μέχρι το 1960, όταν μπήκε στη ζωή μας ένα άλλο επαναστατικό υλικό αντίστοιχης ευρείας χρήσης, το νάιλον.
Μέχρι το 1975, που κηρύχθηκε πτώχευση, το εργοστάσιο απασχολούσε γύρω στα 300 άτομα, άνδρες και γυναίκες με μεροκάματα 30-35 δρχ., ενώ τα παιδιά που απασχολούνταν σε βοηθητικές εργασίες έπαιρναν το μισό μεροκάματο των μεγάλων, δηλαδή 16 δραχμές. Με το κλείσιμο του εργοστασίου, πολλοί από τους κατοίκους ήρθαν στην Αθήνα, αναζητώντας δουλειά σε βιοτεχνίες ή μετανάστευσαν στο εξωτερικό. Κάποιοι πάλι απασχολήθηκαν στο κάρβουνο, δουλειά δύσκολη.
Η βελανιδιά έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην οικονομία του νησιού, σαν πρώτη ύλη για τη βυρσοδεψία (την τέχνη της δέψεως) και για τα ξυλοκάρβουνα που παρείχε. Τα βελανίδια, περιέχουν δεψική ύλη (τανίνη) κατά 40%, το μέσο που εξασφάλιζε τη λείανση του δέρματος για να γίνει το φυσικό δέρμα, η βύρσα, διατηρήσιμη.
Δειλινό στην Κορησσία
Στην Κέα, υπάρχουν και σήμερα ολόκληρα δάση από βελανιδιές. Εχουν χαρακτηριστεί από τα ωραιότερα είδη στον κόσμο, ενώ πηγές αναφέρουν ότι το 1700 ένα δέντρο είχε δώσει 5.000 καντάρια καρπού, ενώ το 1870 20.000 καντάρια. Ο καρπός έφευγε με πλοία για το Λιβόρνο, τη Ρώμη και άλλα βυρσοδεψεία του εξωτερικού. Ο κύκλος της βελανιδιάς θα κλείσει το 1952, όπου τα χημικά προϊόντα θα αντικαταστήσουν τη φυσική πρώτη ύλη.
Ο «αδελφός» του «Τιτανικού»
Στο λιμάνι της Κορησσίας, ακριβώς στην είσοδο, είναι βυθισμένο το πλοίο «Βρετανικός», το πλωτό νοσοκομείο του Βασιλικού Ναυτικού της Βρετανίας. Επιτάχθηκε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο από το βρετανικό ναυαρχείο και χρησίμευε για τη μεταφορά τραυματιών από μέτωπα της Τουρκίας, των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής. Το πλοίο βυθίστηκε το 1916, λίγο έξω από το λιμάνι της Κέας, μετά από έκρηξη, πιθανότατα από πρόσκρουση σε νάρκη, γερμανικού υποβρυχίου, ενώ κατευθυνόταν στη Λήμνο. Τα θύματα ήταν μόλις 30, διασώθηκαν 1.300 άτομα και αυτό γιατί ήταν πολύ κοντά στις ακτές του νησιού.
Ο «Βρετανικός» ήταν ο «δίδυμος αδελφός» του «Τιτανικού», αβύθιστο, και καθελκύστηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1914. Το ναυάγιο, ανακαλύφθηκε το 1970 από τον Ζακ Κουστώ και θεωρείται στρατιωτικό νεκροταφείο και προστατεύεται από την αγγλική νομοθεσία. Πρόσφατα δημοσιεύματα προσπαθούν να ρίξουν φως στα αίτια του ναυαγίου.
Ομορφιά και πολιτισμός
Ιουλίδα «σκαρφαλωμένη» στο νησί
Αυτά για την Ιστορία. Οσο για μας ... μείναμε στις Ποίσσες. Είχαμε τη θάλασσα δίπλα μας και πηγαίναμε με τα πόδια. Για βόλτα ανεβαίναμε στη Χώρα, την Ιουλίδα, ή στον Κούντουρο το απόγευμα για τη μοναδική θέα με τα σπίτια και τους ανεμόμυλους. Χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής του νησιού, η πέτρα σε αποχρώσεις του καφέ. Ντύνει τον κάτω όροφο και τον περίβολο του σπιτιού και έτσι δεν ξεχωρίζει από το βράχο που έχει ακριβώς το ίδιο χρώμα, ενώ τα μεγάλα παράθυρα στον πάνω όροφο, αγναντεύουν το πέλαγο.
Μοναδικό επίσης ήταν και το ηλιοβασίλεμα το απόγευμα στην παραλία των Ποισσών.
Στην Ιουλίδα επισκεφτήκαμε και τον Λιόντα, ένα άγαλμα λιονταριού, λαξευμένο στο φυσικό βράχο, έργο των πρώιμων αρχαϊκών χρόνων. Αξίζει να το δείτε, όπως και το αρχαιολογικό μουσείο.
Η «Γιορτή Παραμυθιών» πραγματοποιείται στο νησί της Κέας, τα τελευταία χρόνια, δίνοντας την ευκαιρία σε Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, έχοντας για σκηνικό τοποθεσίες ιστορικής σημασίας και φυσικού κάλλους.
Κατά τη διάρκεια της γιορτής, το νησί γεμίζει χρώματα, ήχους και μνήμες από παλαιότερες εποχές, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό να ταξιδέψει και να περιπλανηθεί μέσα από θρύλους και παραδόσεις, συμμετέχοντας ενεργά.
Στόχος αυτής της φιλότιμης προσπάθειας εθελοντών μελών του Κέντρου Μελέτης είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής παράδοσης και κληρονομιάς του νησιού, αλλά και των χωρών με τους μύθους και τα παραμύθια που συμμετέχουν στη γιορτή. Διαφορετικά είδη τέχνης συναντώνται, συνομιλούν και εκφράζονται μέσα από αφηγήσεις παραμυθιών. Οι σύγχρονοι παραμυθάδες, έχοντας για σκηνικό αρχαία μονοπάτια, δάση, παραλίες, αρχαιολογικούς χώρους, προαύλια εκκλησιών, αρχαία λατομεία, γραφικά σοκάκια και γειτονιές, ιστορικές πλατείες, έρχονται σε επαφή με την καθημερινή ζωή και την πολιτισμική ταυτότητα, δίνοντας σε όλους εμάς που συμμετέχουμε στα δρώμενα, τη δυνατότητα γνωριμίας με την ιστορία, τους θρύλους, τα ήθη, τα έθιμα και τη λαϊκή παράδοση. Παράλληλα με τη γιορτή παραμυθιών διαδραματίζονται μουσικά και εικαστικά δρώμενα, εκθέσεις ζωγραφικής, κουκλοθέατρο, εργαστήρια αγγειοπλαστικής, σεμινάρια αφήγησης και τέχνης του λόγου, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων και παραδοσιακών παιχνιδιών. Ολες οι εκδηλώσεις έχουν ως άξονα τη θεματολογία της γιορτής, που χρόνο με το χρόνο αλλάζει.
Ο Λέων της Κέας, έργο του 600 π.Χ.
Στόχος του «Κέντρου Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών» είναι να δοθεί μια όσο γίνεται μεγαλύτερη και πολύπλευρη προσέγγιση αυτών των πανάρχαιων και διαχρονικών πνευματικών δημιουργημάτων, που γεννήθηκαν από την επιθυμία του ανθρώπου να νικήσει το κακό και να εγκωμιάσει την ομορφιά της
Χαρά ΚΑΤΣΟΥΛΗ
http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5152794&publDate=5/7/2009
